Дейтон Лён : другие произведения.

Шпіёнскі квартэт

Самиздат: [Регистрация] [Найти] [Рейтинги] [Обсуждения] [Новинки] [Обзоры] [Помощь|Техвопросы]
Ссылки:
Школа кожевенного мастерства: сумки, ремни своими руками
 Ваша оценка:
  
  Змест
  
  Тытульная старонка
  
  Аўтарскія правы
  
  Змест
  
  Дарагое месца, каб памерці
  
  Тытульная старонка
  
  Эпіграф
  
  Змест
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Кіраўнік 22
  
  Кіраўнік 23
  
  Кіраўнік 24
  
  Кіраўнік 25
  
  Кіраўнік 26
  
  Кіраўнік 27
  
  Кіраўнік 28
  
  Кіраўнік 29
  
  Кіраўнік 30
  
  Кіраўнік 31
  
  Кіраўнік 32
  
  Кіраўнік 33
  
  Кіраўнік 34
  
  Кіраўнік 35
  
  Кіраўнік 36
  
  Кіраўнік 37
  
  Кіраўнік 38
  
  Кіраўнік 39
  
  Кіраўнік 40
  
  Зноскі
  
  Шпіёнская гісторыя
  
  Тытульная старонка
  
  Эпіграф
  
  Змест
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Падзякі
  
  Учорашні шпіён
  
  Тытульная старонка
  
  Змест
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Кіраўнік 22
  
  Кіраўнік 23
  
  Кіраўнік 24
  
  Кіраўнік 25
  
  Кіраўнік 26
  
  Кіраўнік 27
  
  Кіраўнік 28
  
  Кіраўнік 29
  
  Кіраўнік 30
  
  Мерцай, мерцай, маленькі шпіён
  
  Тытульная старонка
  
  Эпіграф
  
  Змест
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Кіраўнік 22
  
  Кіраўнік 23
  
  Кіраўнік 24
  
  пра аўтара
  
  Лён Дейтона
  
  Пра publisher
  
  ЛЁН ДЕЙТОНА
  Шпіёнскі квартэт
  
  Аўтарскія правы
  
  Апублікавана HarperCollins Publishers Ltd.
  
  1 Лондан Брыдж-Стрыт
  
  Лондан, SE1 9GF
  
  www.harpercollins.co.uk
  
  «Дарагое месца, каб памерці », упершыню апублікаванае ў Вялікабрытаніі выдавецтвам Jonathan Cape Ltd ў 1967 годзе.
  
  Spy Story упершыню апублікаваная ў Вялікабрытаніі кампаніяй Jonathan Cape Ltd ў 1974 г.
  
  Учорашні шпіён упершыню апублікаваны ў Вялікабрытаніі кампаніяй Jonathan Cape Ltd ў 1975 г.
  
  Twinkle, Twinkle, Маленькая Spy упершыню апублікавана ў Вялікабрытаніі выдавецтвам Jonathan Cape Ltd ў 1976 годзе.
  
  Дарагое месца, дзе можна памерці, аўтарскае права No Лён Дейтона, 1967 г.
  
  Copyright No Лён Дейтона, 1974 г.
  
  на ўчорашні шпіён No Лён Дейтона, 1975 г.
  
  Мерцай, мерцай, маленькі шпіён, аўтарскае права No Лён Дейтона, 1976 г.
  
  Увядзенне аўтарскіх правоў No Pluriform Publishing Company BV 2012
  
  Нататкі дызайнера вокладкі No Arnold Schwartzman, 2012 г.
  
  Дызайн вокладкі і фатаграфія No Арнольд Шварцман, 2012 г.
  
  Дызайн вокладкі электроннага пакета No HarperCollins Publishers Ltd, 2015 г.
  
  Лён Дейтона заяўляе аб маральным праве быць ідэнтыфікаваным як аўтар гэтых твораў.
  
  Каталожных асобнік гэтай кнігі маецца ў Брытанскай бібліятэцы.
  
  Гэтыя раманы з'яўляюцца цалкам мастацкімі творамі. Імёны, персанажы і падзеі, адлюстраваныя ў іх, — плод ўяўлення аўтара. Любое падабенства з рэальнымі людзьмі, жывымі ці мёртвымі, падзеямі або месцамі зусім выпадкова.
  
  Усе правы абаронены ў адпаведнасці з міжнароднымі і панамериканскими канвенцыямі аб аўтарскім праве. Выплаціўшы неабходныя зборы, вы атрымалі не вылучнае, невымоўнае права на доступ і чытанне тэксту гэтай электроннай кнігі на экране. Ніякая частка гэтага тэксту не можа быць прайграная, перададзена, загружаная, декомпилирована, рэканструявана, захавана або ўведзена ў любую сістэму захоўвання і пошуку інфармацыі ў любой форме або любымі сродкамі, электроннымі або механічнымі, вядомымі ў цяперашні час або ў будучыні. вынайдзены без пісьмовага дазволу HarperCollins.
  
  ISBN крыніцы: 9780007458349, 9780007458363, 9780007458370, 9780007458356.
  
  Электронная кніга No Студзеня 2015 г. ISBN: 9780007563401
  
  Версія: 2014-12-02
  
  Змест
  
  Пакрыццё
  
  Тытульная старонка
  
  Аўтарскія правы
  
  Дарагое месца, каб памерці
  
  Шпіёнская гісторыя
  
  Учорашні шпіён
  
  Мерцай, мерцай, маленькі шпіён
  
  пра аўтара
  
  Лён Дейтона
  
  Пра publisher
  
  
  ЛЁН ДЕЙТОНА
  Дарагое месца, каб памерці
  
  
  Не турбаваць Прэзідэнта Рэспублікі
  
  акрамя выпадкаў сусветнай вайны.
  
  Інструкцыя для начных дзяжурных
  
  у Елісейскім палацы
  
  Ніколі нельга біць жанчыну,
  
  нават не з кветкай.
  
  Прарок Мухамед
  
  Памерці ў Парыжы жудасна дорага
  
  Бізнес для замежніка.
  
  Оскар Уальд
  
  Цытуюцца тут верш «Май» ўзята з кітайскай паэзіі ХХ стагоддзя . перакладзена Кай-ю Хсу (аўтарскае права No Кай-ю Хсу, 1963 г.) і перадрукаваны з дазволу Doubleday & Co. Inc., Нью-Ёрк.
  
  Змест
  
  Пакрыццё
  
  Тытульная старонка
  
  Эпіграф
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Кіраўнік 22
  
  Кіраўнік 23
  
  Кіраўнік 24
  
  Кіраўнік 25
  
  Кіраўнік 26
  
  Кіраўнік 27
  
  Кіраўнік 28
  
  Кіраўнік 29
  
  Кіраўнік 30
  
  Кіраўнік 31
  
  Кіраўнік 32
  
  Кіраўнік 33
  
  Кіраўнік 34
  
  Кіраўнік 35
  
  Кіраўнік 36
  
  Кіраўнік 37
  
  Кіраўнік 38
  
  Кіраўнік 39
  
  Кіраўнік 40
  
  Зноскі
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Падчас візіту ў Парыж, каб падрыхтаваць кнігу аб архітэктуры гэтага чароўнага горада ў стылі ар-дэко, маёй першай прыпынкам было знайсці Фолі-Бержэр, легендарны мюзік-хол, дзе музыка стане толькі адным з многіх забаў, прапанаваных наведвальнікам. Гэта была прапанова аўтара, каб я прадставіў вобраз, які выклікае асацыяцыі з «Гей Пары». Я лічыў, што гэты вобраз ідэальна падыдзе для ўсіх мэтаў, і гэта сапраўды так. Танцуючая фігура жанчыны шмат у чым сімвалізуе адну з рокавых жанчын, так па-майстэрску якія займаюцца сваім рамяством для пане Дэтта , а мноства завихряющихся ўзораў за яе спіной адводзяць погляд на многія заблытаныя падарожжа — такія ж, як тыя, якія перажыў наш бясстрашны герой.
  
  Мяне таксама натхніла ўключэнне ў кнігу цытаты з верша «Травень»:
  
  «...Калі яна не ружа, ружа уся белая,
  
  Тады яна павінна быць больш чырвонай, чым чырвоная кроў.
  
  Ружа стала сімвалам многіх рэчаў у мастацтве, і тут асабліва дарэчны кантраст паміж цнатлівай і грахоўнай крывёю. Супастаўленне акрываўленай ружы з фасадам Фолі дало мне ключавы элемент дызайну.
  
  На кожнай вокладцы гэтага апошняга квартэта я змясціў фатаграфію вачэй безназоўнага шпіёна ў акулярах, у дадзеным выпадку з нанесенымі калибровочными пазнакамі з шпрыца для падскурных ін'екцый. Навошта шпрыц? Што ж, гэта стане занадта відавочным, калі вы углубитесь ў заняпалы свет « Дарагога месца, каб памерці» .
  
  Апошнім штрыхом да вокладцы стаў выбар шрыфта, які прадстаўляў бы элегантны фасад, пад якім праступалі б элементы карупцыі. Я выкарыстоўваю чырвоны колер у апошнім слове па трох прычынах: гэта дапамагае прыцягнуць увагу да крыві на ружы; ён стварае трыкалор французскага сцяга; і гэта прапануе дзёрзкае пачуццё меладрамы – гумар заўсёды важны, асабліва ў творах гэтага аўтара.
  
  Чытачы, якія добрасумленна збіралі сваю калекцыю гэтых перавыданняў, да цяперашняга часу ўжо пазнаёміліся з тым, як я выкарыстоўваю злучны матыў на карэньчыках кніг. Будучы апошняй чацвёркай ва ўсёй серыі перавыданняў і кніг, у якіх гвалт ніколі не бывае занадта далёка, я падумаў, што гэта добрая ідэя, так бы мовіць, «выйсці на ўра». Адпаведна, на карэньчыках гэтага квартэта намаляваныя розныя пісталеты, як згадваецца ў тэкстах кожнай кнігі. У якасці прыкладу можна прывесці 6,35-мм аўтамат «Маўзер», які нават у перыяд дзеяння гэтага аповеду лічыўся антыкварыятам.
  
  Яшчэ адна паўтаральная асаблівасць гэтага квартэта, якую можна знайсці ў фотомонтаже кожнай задняй вокладкі, — гэта пара ачкоў «нашага героя», якія падазрона падобныя на тыя, што насіў «Гары Палмер» у «Файле Ipcress» і іншых выхадах...
  
  Для мантажу гэтай кнігі, каб паказаць удзел камуністычнага Кітая ў сюжэце, я ўключыў бюст Мао, які я купіў некаторы час таму ў Шанхаі. Як і многія іншыя мае аб'екты з іншага часу, ён здабыў новую жыццё, дапамагаючы распавесці гісторыю, якую старшыня, несумненна, асудзіў бы.
  
  Сувенірная попельніца з выявай Эйфелевай вежы становіцца ёмішчам рэшткаў адной з цыгарэт Gauloise, аддрукаваных губной памадай, і значка парыжскага жандара . Іншыя экспанаты — гэта вінтажныя праграма Folies Bergère і пара парыжскіх паштовак. Цыліндр з набору «Манаполія» — гэта даніна павагі эліце парыжскага грамадства, якая патрапіла ў сеткі пане Дэтта, а косці і карта пікавага туза кажуць нам, што ўвайсці ў яго свет — авантура, якая можа прывесці да смерці. Нарэшце, магнітная стужка шырынёй у чвэрць цалі пад цыліндрам — гэта запіс, якую я прадзюсаваў Міка Джагера, які рэкламуе адзін з альбомаў The Rolling Stones для Radio Luxembourg!
  
  Арнольд Шварцман OBE RDI
  
  Галівуд 2012
  
  Увядзенне
  
  Францыя вабіць кожнага самотнага няўдачніка, і большасць пісьменнікаў рана ці позна паддаюцца гэтаму апісанню. Многія аўтары з энтузіязмам адгукнуліся на заклік Францыі; асабліва ў тыя гады паміж двума сусветнымі войнамі, калі абменныя курсы спрыялі тым, у каго былі даляры ЗША, а сухі закон дома зрабіў высакародныя віна Францыі захапляльнымі. Але большасць з гэтых пісьменнікаў былі разважлівыя. Писая у асноўным для англамоўных чытачоў, яны пісалі апавяданні пра англамоўных людзей. Большасць гэтых апавяданняў былі цьмяна автобиографическими і распавядалі пра багатых англічан і амерыканцаў, з якімі пісьменнікі сябравалі. Францыя дала горы і Міжземнае мора, але французы ў апавяданнях у асноўным былі афіцыянтамі.
  
  Многія з атрыманых кніг былі асляпляльна; некаторыя з іх сталі класікай, але многія гісторыі маглі адбывацца ў Глостершире або на Лонг-Айлендзе. Гэта было практычнае абмежаванне, але пісаць аб Францыі, не малюючы французаў (якімі б недакладнымі або нетыповымі ні былі характарыстыкі), усё роўна што ёсць плітку шакаладу, папярэдне не зняўшы абгортку. Я не разумны. Я хацеў распавесці сваю гісторыю з французскімі мужчынамі і жанчынамі, якія гуляюць галоўныя ролі.
  
  Менавіта гэтая патрэба прыцягнуць французаў у «Дарагое месца, каб памерці» прывяла да таго, што я уключыў некалькі кіраўнікоў ад трэцяй асобы. Гэта дало мне магчымасць паказаць свае думкі і матывацыю, а таксама магчымасць дзейнічаць не толькі ад першай асобы. Гэта не было запланаваным прыёмам, гэта было натуральна для апавядання, і ніхто яго не крытыкаваў.
  
  Без сумневу, у кожнага пісьменніка ёсць свой уласны метад лісты, і гэта тое, аб чым пісьменнікі любяць казаць. Самае важнае — пісаць ці пасля складання стараннага плана або проста прыдумляць кожную новую главу па меры яе паступлення. Многія пісьменнікі казалі мне, што не ведаюць, чым скончыцца іх кніга, калі пішуць першую старонку. Аргументам супраць гэтага з'яўляецца нявызначанасць, якая ўзнікае з-за таго, што сюжэт аддаецца капрызам паўсядзённага тэмпераменту пісьменніка. Мой вопыт паказвае, што ў планаванні надыходзіць этап, калі лепш за ўсё пачаць пісаць і пакінуць месца для развіцця вашых персанажаў. Які б метад вы ні выбралі, некаторыя элементы вашай гісторыі, хутчэй за ўсё, набудуць значэнне, якое выходзіць за рамкі вашага плана. У XPD такім элементам стаў персанаж па імя Чарльз Штэйн. Ён змагаўся за тое, каб узяць пад кантроль маю гісторыю, і яму гэта амаль атрымалася. Азіраючыся назад, можна сказаць, што кніга была значна палепшана ім. У «Дарагім месцы, дзе можна памерці» менавіта Парыж набыў незапланаванае значэнне, і гэта надае кнізе атмасферу, даволі выдатную ад усіх іншых кніг, якія я напісаў.
  
  Я быў падлеткам, калі ўпершыню трапіў у Парыж. Гэта не было «цёпла і весела», як нагадвае лірыка Хаммерштейна; хутчэй, гэта было «старое і шэрае», як у лірыцы, якую Сінатра напяваў у той час. Ледзь толькі скончылася вайна, і я ступіў з цягніка ў густы водар Gauloises і часныку. Я апынуўся адзін і без кантактаў, які стаіць у шумным зале Гар-дзю-Нор. Туга набітыя, там былі жабракі, шлюхі і гандляры з чорнага рынку, усе займаліся сваімі справамі з адпаведнай тонкасцю. Цяжка абцяжараныя пяхотнікі дэманстравалі маўчанне стомленых, у той час як глянцаваныя патрулі ваеннай паліцыі бесперапынна прасейваюць натоўп. Мае бацькі пагадзіліся на гэтую экспедыцыю толькі таму, што хто-то павінен быў сустрэць мяне і паклапаціцца пра мяне. Гэты сябар быў адпраўлены ў адстаўку ў самыя кароткія тэрміны, і я быў прадстаўлены сам сабе. Нехта сунуў мне ў руку картку, і я пабрыў з чамаданам у руцэ на плошчу Бланш, заняпалы раён, які прымыкае да Манмартр. Па рэкламнай картцы я знайшоў маленечкую каморку на гарышчы ў старой, таннай, абшарпанай гасцініцы ля Мулен Руж.
  
  Усё было дакладна так жа, як у маленькай пакоі, у якой Жан Габен адбіваўся ад кінафільмаў у выдатным старым фільме «Дзень у жыцці» . Усю гэтую ноч я чакаў «рассвета», як чакаў з'яўлення Санта-Клаўса столькі разоў у калядную раніцу. Калі скрозь старыя фіранкі прабівалася святло, я глядзеў у акно на даху Парыжа. Гэта застаецца адным з самых запамінальных момантаў маёй доўгай, насычанай падзеямі і шчаслівай жыцця. Я быў падлеткам, зусім без нагляду, і гэты вялікі замежны горад ляжаў ля маіх ног. Я ледзь мог паверыць свайму шчасцю. я блукаў па горадзе; стаяў адзін ля магілы Напалеона і аглядаў спаленыя нямецкія танкі, якія французы не спяшаліся прыбіраць. Бой скончыўся, але пах вайны застаўся. Я прайшоў увесь шлях да Зоркі, а затым назад праз горад да плошчы Бастыліі, толькі каб быць сумна расчараваныя тым, што змрочнай старой турмы больш не было. «Фолі-Бержэр» толькі для турыстаў, сказаў мне консьерж гатэля; Канцэрт Майоля значна больш рызыкоўны, а дзяўчаты значна, значна больш голыя. Я пайшоў на Канцэрт Майоля. Я пабываў у Луўры, дзе таксама былі голыя дзяўчыны, у Нотр-Дам і ў самую захапляльную з парыжскіх славутасцяў — Сэнт-Шапель. Я падняўся па крутым слізкім і, здавалася б, бясконцым жалезным прыступках, каб дабрацца да вяршыні Эйфелевай вежы, і быў запырсканы сурыкам, калі праходзіў міма рабочых, восстанавливавших яе да добрага стану.
  
  Хоць я быў у цывільнай вопратцы, з-за маёй маладосці і лонданскага акцэнту мяне прынялі за салдата, і я скарыстаўся гэтым, сілкуючыся на ваенных аб'ектах, такіх як клуб Мантгомеры каля плошчы Згоды. Сее-дзе на мяне глядзелі з падазрэннем, і двойчы мяне затрымлівалі па падазрэнні ў тым, што я армейскі дэзерцір. Неўзабаве я пераканаўся, што ўсюды бяру з сабой пашпарт. Я, павінна быць, прайшоў шмат міль за гэты час у Парыжы і, зэканоміўшы грошы, змог дазволіць сабе абед у знакамітым Tour d'art Argent, дзе аднавілася вытворчасць знакамітай смажанай качкі, прыгатаванай прама ля стала ў масіўнай срэбнай талерцы. Націсніце.
  
  Пасля таго першага візіту я шмат разоў вяртаўся ў Парыж. Кароткія перыяды часу, калі я жыў там у рознай ступені камфорту. Бацькі маёй жонкі атрымлівалі асалоду ад выдатным домам, і мы атрымлівалі асалоду ад іх гасціннасцю. Ідэя напісаць пра гэта Парыжы, які я адкрыла, ніколі не знікала. Я ведаў некалькіх фэшн-фатографаў і ў пачатку 1960-х пачаў нататкі для кнігі, выкарыстоўваючы ў якасці фону парыжскія калекцыі. Я працягнуў сваё доўгае знаходжанне там, але не стаў працягваць гэты праект. Я таксама адмовіўся ад аповяду аб сімфанічным аркестры, таму што я не ведаю дастаткова аб музыцы і музыках. Нарэшце я сустрэў парыжскага паліцэйскага, які хацеў папрактыкавацца ў англійскай, і я ведаў, што збіраюся напісаць «Дарагое месца, каб памерці» .
  
  Разам са сваёй сям'ёй я жыў у многіх краінах, але я так і не стаў адным з адданых выгнаннікаў, якія збіраюцца пад сонцам і снегам. Магчыма, Францыя, якую я паказваю ў «Дарагім месцы, каб памерці» , не тая краіна, якую вы даведаецеся. Тым не менш, менавіта такой была Францыя, ці, дакладней, Парыж, у шасцідзесятыя гады, калі я там жыў і пісаў гэтую кнігу.
  
  Выпадковае знаёмства з дэтэктывам, якія працуюць у судовай паліцыі , дало мне магчымасць напісаць пра выварат Парыжа. Гэты сябар служыў у brigade mondaine — мудрагелістае назва, якое французы далі таму, што ў Лондане называлася атрадам нораваў. Мой паліцэйскі ведаў усё і ўсіх. Яго ведалі высокія і нізкія людзі, людзі ў элітных барах і клубах, а таксама тыя, хто клаўся спаць на тратуары, прыціскаючыся да смярдзючым вентыляцыйным кратаў дзеля цяпла. Познім вечарам сотні вялікіх грузавікоў прывезлі свежыя прадукты на стары рынак, і не ўсе вадзіцелі згарнуліся ў кабіне з пледам і бутэлькай піва. Вакол рынку ў поўнач ажывалі цэлыя вуліцы бараў і публічных дамоў, і паліцыянты ў цывільным, такія як мой сябар, былі непазбежным дадаткам да акцёрскаму складу. Мускулістыя швейцары і занадта нафарбаваныя дзяўчыны сустрэлі яго, як старога сябра. Ён паказаў мне блышыныя рынкі, дзе часам траплялася крадзенае. Ён паказаў мне ўстановы ў шыкоўных акругах , якіх няма ні ў адным турыстычным даведніку. Менавіта «па гэтым злым вуліцах» пісьменнік-белетрыст можа рызыкнуць, абаронены даспехамі маскіроўкі, якія носяць усе пераказчыкі. Я трымаўся побач з ім і трымаў рот на замку, пакуль мы ішлі ў яго рытме. Без яго нястомнай дапамогі і лагоднага кіраўніцтва (і я сказаў абароны?) «Дарагое месца, дзе можна памерці » была б іншай і больш традыцыйнай кнігай.
  
  Такое бывае часам. Вы сутыкаецеся з шматабяцальным крыніцай, і раптам на вас абвальваецца струмень інфармацыі. Зараз праблема заключаецца ў тым, каб ведаць, дзе спыніцца. Даследаваць заўсёды весялей, чым пісаць, і заўсёды ёсць спакуса працягваць займацца гэтым вечна. Мне падабаецца выкарыстоўваць замежныя месцы ў сваіх апавяданнях, але я адчуваю, што павінен старанна ўбіраць месцы, пра якіх пішу; жыць у іх дастаткова доўга, каб сустракацца з суседзямі, купляць у мясцовых крамах, сядзець без справы ў мясцовых кафэ і трываць аўтобусы і метро. Для некаторых кніг я пайшоў далей гэтага. Мае дзеці хадзілі ў мясцовыя школы, і мы амаль сталі першабытнікамі. Толькі даследаванне па-за межамі турыстычных сцежак дасць пісьменніку асяроддзе, у якой могуць блукаць пераканаўчыя персанажы. У «Дарагім месцы, дзе можна памерці» я корпаўся, але Парыж, у які я корпаўся, быў некалькі змрочным. Азіраючыся назад, я магу сказаць, што, магчыма, больш шчодрая порцыя гламура гэтага оклеветанного горада надала б майму аповяду больш аптымізму.
  
  «Дарагога месца, каб памерці » быў таямнічы эпілог . 24 красавіка 1967 года ў « Нью-Ёрк Таймс» была апублікаваная артыкул пра двух грамадзян Расіі; абодва ідэнтыфікаваныя урадам ЗША як афіцэры КДБ. У міжнародным аэрапорце Кенэдзі яны селі на рэйс 702 Air France, які павінен быў вылецець у Парыж у 19:00. За дзесяць хвілін да вылету рэйса мужчына, які назваўся агентам ФБР, падышоў да выхаду 29, уручыў супрацоўніку Air France пакет і папрасіў перадаць яго аднаму з расейцаў. Зацікавіўшыся прыбыццём пакета ў апошнюю хвіліну, старэйшая сцюардэса Маргера Суитон перадала яго пілоту Мішэлю Вашыя. Да гэтага часу ён торгаў свой самалёт ад выхаду на пасадку да ўзлётна-пасадачнай паласы для ўзлёту.
  
  Усё яшчэ седзячы за штурвалам, пілот адкрыў пакет і выявіў ўнутры копію кнігі «Дарагое месца, дзе можна памерці» . У ім таксама было невялікае дасье з копіямі дакументаў і карт, якія былі схаваныя ўнутры кнігі. Тут былі дакументы афіцыйнага выгляду, падпісаныя высокапастаўленымі асобамі і пазначаныя грыфам «Зусім сакрэтна». (На самай справе гэта дасье было распрацавана Рэем Хоуки як дадатак да аповяду; Рэй распрацаваў вокладкі многіх маіх кніг, а таксама некаторыя гэтак жа выдатныя рэкламныя матэрыялы для такіх кніг, як SS-GB .) Вашы быў устрывожаны. Ён папрасіў у вышкі дазволу павярнуць назад да выхаду 29, да якога быў выкліканы начальнік станцыі Air France.
  
  Згодна з артыкуле ў New York Times , самалёт быў затрыманы, пакуль супрацоўнікі ФБР вывучалі дакументы і атрымлівалі ўказанні, патэлефанаваўшы ў штаб-кватэры ФБР у Вашынгтоне. У 21:30 рэйс Air France вылецеў у Парыж. Гэтая дзіўная гісторыя была падхопленая іншымі газетамі, у тым ліку The Нью-Ёрк Дэйлі Ньюс.
  
  Гучыць як паспяховы рэкламны ход, але Уолтар Мінтан, мой добры сябар, а таксама прэзідэнт майго нью-йоркскага выдавецтва «Патнэм», адмаўляў, што ведае аб гэтых дробных драмах. У Лондане мае выдаўцы нічога не ведалі пра «труках», як і мой добры сябар Рэй Хоуки. Так якая ж рэальная гісторыя стаіць за гэтым? Я ўсё яшчэ спадзяюся, што хто-небудзь падкажа.
  
  Гэта быў ці не адзіны раз, калі гэтыя дакументы цікавілі расейцаў. Я даведаўся, што савецкі чыноўнік у Канадзе заплаціў грошы за дасье, мяркуючы, што гэта сакрэтны матэрыял. Год ці два праз, мне сказалі, што ўсё гэта адбылося ў той час, калі рускія асабліва хваравіта ставіліся да кітайскага шпіянажу. Яны задаваліся пытаннем, падаў мне хто-то, які валодае ўнутранымі ведамі аб падкінутай інфармацыі, сюжэт « Дарагога месца, каб памерці» .
  
  Лён Дейтона, 2012 г.
  1
  
  Птушкі лёталі проста так. Гэта быў менавіта такі дзень: трэйлер надыходзячага лета. Адны птушкі ляцелі акуратнымі дысцыплінаванымі групамі, іншыя разрозненымі зграямі, а вышэй, значна вышэй лётаў адзіночка, не любіў карпаратыўных рашэнняў.
  
  Я адвярнулася ад акна. Мой госць з амбасады ўсё яшчэ скардзіўся.
  
  — Парыж жыве мінулым, — пагардліва сказаў кур'ер. «Мане ў оперы, а Дега у балеце. Эскофье рыхтуе, пакуль Эйфель будуе, словы Дзюма, музыка Афенбаха. Аб-ла-ла-ла, наш Пары вёслаў, пане, і нашы асобныя пакоі сціплыя, нашы карэты прыязджаюць у тры, пане, а ў Шлиффена няма ніякіх планаў.
  
  — Не ўсе яны такія, — сказаў я. Нейкія птушачкі завіслі ля акна, вырашаючы, з'есці насеньне, якое я рассыпаў на падаконніку.
  
  — Усе, каго я сустракаю, — такія, — сказаў кур'ер. Ён таксама перастаў глядзець на гарбатыя дахі і, адвярнуўшыся ад акна, заўважыў на сваім рукаве пляма белай тынкоўкі. Ён раздражнёна пагладзіў яе, як быццам Пэрыс спрабаваў дабрацца да яго. Ён пацягнуў свой камізэлька — акуратны сукенка з шырокімі штрыфлямі — і затым пакалупаўся з сядзеннем крэсла, перш чым сесці. Цяпер, калі ён адышоў ад акна, птушкі вярнуліся і пачалі біцца за насеньне, якое я туды паклаў.
  
  Я пасунуў да яго кафейнік. — Сапраўдны кава, — сказаў ён. «Падобна на тое, французы цяпер п'юць толькі растваральны кава». Пераканаўшыся такім чынам у маім приличии, ён адчыніў партфель, які стаяў у яго на каленях. Гэта быў вялікі чорны скрыню, у якім было мноства справаздач. Адзін з іх ён перадаў мне.
  
  — Прачытайце, пакуль я тут. Я не магу пакінуць гэта.
  
  'Гэта сакрэт?'
  
  «Не, наш капіравальную апарат зламаўся, і ён у мяне адзіны».
  
  Я чытаю гэта. Гэта быў «сцэнічны рэпартаж», не мае ніякага значэння. Я здаў назад. — Шмат глупства, — сказаў я. «Мне вельмі шкада, што вам прыйшлося прарабіць ўвесь гэты шлях з такім хламам».
  
  Ён паціснуў плячыма. «Гэта выводзіць мяне з офіса. У любым выпадку, было б нядобра, калі б такія людзі, як вы, пастаянна ўваходзілі і выходзілі з амбасады. Ён быў новым, гэты кур'ер. Усе пачыналі як ён. Суровыя маладыя людзі з вачыма-пацеркамі, якія імкнуцца даказаць, наколькі яны эфектыўныя. Яны таксама імкнуліся прадэманстраваць, што Парыж не можа іх прыцягнуць. Бліжэйшыя гадзіны прабілі два гадзіны дня . і гэта турбавала птушак.
  
  — Рамантычна, — сказаў ён. «Я не ведаю, што рамантычнага у Парыжы, акрамя парачак, цалуюцца на вуліцы, таму што горад настолькі перапоўнены, што ім няма куды больш ісці». Ён дапіў сваю каву. — Гэта жудасна добры кава, — сказаў ён. — Вячэру сёння вечарам?
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — З вашым сябрам-мастаком Берда?
  
  Я кінуў на яго позірк, які англічане пакідаюць для іншых ангельцаў. Ён збянтэжана тузануўся. — Паслухайце, — сказаў ён, — ні на хвіліну не думайце... я маю на ўвазе... вас у нас няма... гэта значыць...
  
  — Не пачынайце раздаваць кантрыбуцыі, — сказаў я. — Вядома, я пад наглядам.
  
  — Я ўспомніў, як ты казаў, што па панядзелках заўсёды обедаешь з мастаком Бэрдо. Я заўважыў кнігу па мастацтве Скиры, адкладзеную на стале. Я здагадаўся, што вы вярталі яго яму.
  
  — Усё добра, — сказаў я. — Ты павінен рабіць маю працу.
  
  Ён усміхнуўся і паківаў галавой. — Як бы я гэта ненавідзеў, — сказаў ён. «Маеш справу з французамі ўвесь дзень; гэта дастаткова дрэнна, каб мець зносіны з імі па вечарах.
  
  — З французамі усё ў парадку, — сказаў я.
  
  — Вы захавалі канверты? Я прынёс ёд у ёднай рондалі. Я аддаў яму ўсе канверты, якія прыйшлі па пошце за апошні тыдзень, і ён узяў сваю бутэлечку і старанна размаляваў клапаны.
  
  — Запячатаны крухмальным клейстером. Кожнае праклятае ліст. Хто-то тут, павінна быць. Гаспадыня. Кожнае праклятае ліст. Гэта занадта старанна, каб быць проста цікаўнасцю. Prenez garde . Канверты з карычневымі плямамі ад хімічнай рэакцыі ён паклаў у свой чамадан. — Не хачу пакідаць іх тут.
  
  'Не, я сказаў. Я пазяхнуў.
  
  — Я не ведаю, чым ты займаешся увесь дзень, — сказаў ён. — Што вы знаходзіце рабіць?
  
  «Я нічога не раблю ўвесь дзень, акрамя як вару каву для людзей, якім цікава, чым я займаюся ўвесь дзень».
  
  — Так, дзякуй за абед. Старая сука добра пообедает, нават калі яна адкрые вашу пошту парай. Ён наліў нам абодвум яшчэ кавы. — Для цябе ёсць новая праца. Ён дадаў патрэбную колькасць цукру, працягнуў мне і паглядзеў уверх. — Чалавек па імені Дэтт, які прыходзіць сюды ў «Маленькі легіянер». Той, які сёння сядзеў насупраць нас за абедам. Наступіла цішыня. Я сказаў:
  
  — Што вы хочаце ведаць аб ім?
  
  — Нічога, — сказаў кур'ер. «Мы не хочам нічога пра яго ведаць, мы хочам даць яму поўны скрыню дадзеных».
  
  — Напішыце на ім яго адрас і аднясіце на пошту.
  
  Ён балюча скрывіўся. «Гэта павінна гучаць правільна, калі ён гэта разумее».
  
  'Што гэта?'
  
  «Гэта гісторыя радыеактыўных ападкаў, пачынаючы з Нью-Мексіка і заканчваючы апошнім выпрабаваннем. Ёсць справаздачы з бальніцы Хірасімы для пацярпелых ад бамбардзіровак і розныя матэрыялы пра яго ўплыў на клеткі і раслінную жыццё. Гэта занадта складана для мяне, але ты можаш прачытаць гэта, калі твой розум працуе такім чынам».
  
  'У чым падвох?'
  
  «Няма ўлову».
  
  «Што мне трэба ведаць, так гэта тое, наколькі цяжка выявіць фальшывыя часткі. Адна хвіліна ў руках эксперта? Тры месяцы ў руках камітэта? Мне трэба ведаць даўжыню выбухоўніка, калі я закладваюць бомбу.
  
  «Няма ніякіх падстаў меркаваць, што гэта што-то іншае, акрамя сапраўднага». Ён націснуў на замак футарала, нібы правяраючы сваё сцвярджэнне.
  
  — Ну, гэта міла, — сказаў я. — Каму яго пасылае Дэтт?
  
  — Гэта не мая частка сцэнара, даўніна. Я проста хлопчык на пабягушках, ці ведаеце. Я аддаю кейс цябе, ты аддаеш яго Дэтту, пераканаўшыся, што ён не ведае, адкуль ён узяўся. Уявіце, што вы працуеце на ЦРУ, калі хочаце. Ты чысты новенькі, гэта павінна быць прамалінейна.
  
  Ён барабаніў пальцамі, паказваючы, што павінен сысці.
  
  — Што мне рабіць з тваёй пачкам папер — пакінуць яе на яго талерцы як-небудзь падчас абеду?
  
  — Не турбуйцеся, пра гэта паклапоцяцца. Дэтт пазнае, што ў вас ёсць дакументы, ён звяжацца з вамі і папросіць іх. Твая задача — проста даць яму іх... неахвотна.
  
  «Мяне пасадзілі ў гэтае месца шэсць месяцаў таму, толькі для таго, каб выконваць гэтую працу?»
  
  Ён паціснуў плячыма і паставіў скураны чамадан на стол.
  
  — Гэта так важна? Я папрасіў. Ён падышоў да дзвярэй, не адказаўшы. Ён раптоўна адчыніў дзверы і, здавалася, быў расчараваны тым, што знадворку нікога не было.
  
  — Жудасна добры кава, — сказаў ён. — Але ж так заўсёды. Знізу я мог чуць поп-музыку па радыё. Ён спыніўся. Былі фанфары і звон рэкламнага шампуня.
  
  «Гэта ваш плывучы фаварыт, Radio Janine», — сказаў дыктар. Гэта быў цудоўны дзень для працы на адным з пірацкіх караблёў: цёплае сонца і тры мілі спакойнага сіняга мора, якія даюць права на бяспошлінны цыгарэты і віскі. Я дадаў яго ў доўгі спіс работ, якія былі лепш маёй. Я пачуў, як грукнулі ніжняя дзверы, калі кур'ер сышоў. Затым я вымыў кававыя кубкі, даў Джо свежай вады і косці каракаціцы для дзюбы, сабраў дакументы і спусціўся ўніз выпіць.
  2
  
  Le Petit Légionnaire (« Кухня faite par le патрон ») уяўляў сабой абабіты пластыкам хлеў, бліскучы люстэркамі, бутэлькамі і столікамі для шпілек. Пастаяннымі наведвальнікамі абеду былі мясцовыя бізнесмены, клеркі з найблізкага гатэля, дзве немкі, якія працавалі ў бюро перакладаў, пара музыкаў, якія кожны дзень клаліся спаць дапазна, два мастака і чалавек па імя Дэтт, якому я павінен быў прапанаваць высновы аб радыеактыўных ападках. Ежа была добрай. Яго падрыхтаваў мой домаўладальнік, вядомы ва ўсім раёне як la voix — бесьцялесны голас, які роў у шахце ліфта без дапамогі гучнагаварыцеляў. У La voix — так хадзілі чуткі — калі-то быў уласны рэстаран у Буле. Мічыган, які падчас вайны быў месцам сустрэчы членаў Нацыянальнага фронту. 1 Ён амаль атрымаў пасведчанне, падпісанае генералам Эйзенхаўэр, але калі яго палітычнае мінулае стала ясней амерыканцам, ён дамогся таго, каб яго рэстаран быў забаронены для наведвання, і замест гэтага на працягу года члены парламента кожны тыдзень абшуквалі яго.
  
  La voix не любіў заказы на steck bien cuit, каўбасныя вырабы у якасці асноўнага стравы або полпорции чаго-небудзь наогул. Пастаянныя кліенты атрымлівалі больш ежы. Пастаянныя пакупнікі таксама атрымлівалі ільняныя сурвэткі, але чакалася, што іх хопіць на ўсю тыдзень. Але вось абед скончыўся. З задняй часткі кавярні даносіўся пранізлівы голас гаспадыні і ціхі голас пане Дэтта, які казаў: «Вы, можа быць, памыляецеся, вы заплаціце сто дзесяць тысяч франкаў на авеню Анры Мартэн і ніколі глядзі, як ён вяртаецца.
  
  — Я рызыкну, — сказаў мой домаўладальнік. — Выпіце яшчэ каньяку.
  
  М. Дэтт зноў загаварыў. Гэта быў нізкі, асцярожны голас, старанна взвешивавший кожнае слова: «Будзь задаволены, мой сябар. Не шукайце раптоўнага які крычыць выйгрышу, які нанясе шкоду вашаму суседу. Атрымлівайце асалоду ад меншымі ўзнагародамі, якія непрыкметна вядуць да поспеху».
  
  Я перастаў падслухоўваць і прайшоў міма бара да свайго звычайнаму століка звонку. Лёгкая смуга, якая так часта папярэднічае вельмі смажаніны парыжскаму дня, знікла. Цяпер гэта быў зух. Неба было колеру добра вымытай bleu de travail . Папярок яго былі маленькія пучкі перыстых аблокаў. Спякота глыбока пранікла ў бетон горада, а звонку садавіна і гародніна бакалейнікаў былі прыгожа складзеныя на драўляных стэлажах, дадаючы свой водар да паху летняга дня. Афіцыянт з высахлай рукой наліў ўпотай халодны лагер, а старыя сядзелі звонку на тэрасе , грэючы свае халодныя косткі. Сабакі ліха задралі лапы, а маладыя дзяўчаты былі апранутыя ў свабодныя баваўняныя сукенкі, амаль не фарбаваліся і завязвалі валасы гумкамі.
  
  Малады чалавек асцярожна прысланіў матацыкл да сцяны грамадскай лазні праз дарогу. Ён дастаў з кошыка аэразольны балончык з чырвонай фарбай, страсянуў яго і лёгкім шыпеннем сціснутага паветра напісаў на сцяне «lisez l'home Humanite nouvelle» . Ён азірнуўся праз плячо і дадаў вялікі серп і молат. Ён вярнуўся да свайго матацыкла і сеў верхам на знак. З вялікай Н сцякала густая чырвоная кропля. Ён вярнуўся да сцяны і анучай строс лішкі фарбы. Ён агледзеўся, але ніхто не крыкнуў яму, таму ён асцярожна дадаў націск да « е », перш чым загарнуць банку ў анучу і прыбраць яе далей. Ён пиннул стартар, паваліў блакітнаватым дымам і раптам рыгнул двухтактный матор, калі ён з ровам панёсся ў бок бульвара.
  
  Я сеў і памахаў старой Джын сваёй звычайнай Сьюзэн. Пін-стол зіхацеў падсветкай ў стылі поп-арт, пстрыкаў-пстрыкаў і гудзеў, калі ідэальныя металічныя сферы тычыліся кантактаў і прымушалі круціцца колькасці. Люстраны інтэр'ер хлусіў аб памерах кафэ і адлюстроўваў залітую сонцам вуліцу глыбока ў сваім цёмным інтэр'еры. Я адкрываў шафа дакументаў, курыў, чытаў, піў і назіраў за жыццём квартала. Я прачытаў дзевяноста тры старонкі і амаль усё зразумеў да таго часу, калі рух у гадзіну пік пачатак павялічвацца. Я схаваў дакументы ў сваім пакоі. Прыйшоў час наведаць Берда.
  
  Я жыў у сямнаццатым акрузе. Праект мадэрнізацыі, які ахапіў авеню Нэйі і расширивший шыкоўную частка Парыжа на захад, не закрануў брудны квартал Цёрн. Я прайшоў да авеню дэ ла Гранд Арме. Арк знаходзіўся па абодва бакі ад Зоркі, і рух было адчайным, каб дабрацца туды. Тысячы чырвоных агнёў мігцелі, як налітыя крывёю зоркі, у цёплым тумане выхлапных газаў. Быў выдатны парыжскі вечар, Gauloises і часнык злегку віселі ў паветры, а машыны і людзі рухаліся з прыцішанай істэрыяй, якую французы называюць élan .
  
  Я успомніў сваю размову з чалавекам з брытанскага амбасады. Сёння ён здаваўся засмучаным, самаздаволена падумала я. Я быў не супраць знерваваць яго. Не пярэчыў знерваваць іх усіх, калі ўжо на тое пайшло. Няма прычын меркаваць, што гэта што-то іншае, акрамя сапраўднага. Я фыркнуў дастаткова гучна, каб прыцягнуць увагу. Якім дурнем мяне, павінна быць, лічыць Лондан. І ўсё гэта пра Бёрде. Як яны даведаліся, што я буду вячэраць з ім сёння ўвечары? Берд, падумаў я, мастацкія кнігі ад Скиры, што за хуйня. Я амаль не ведаў Берда, хоць ён быў ангельцам і абедаў у Le Petit Légionnaire. У мінулы панядзелак я абедаў з ім, але нікому не сказаў, што сёння ўвечары зноў абедаю з ім. Я прафесіянал. Я б не сказаў маме, дзе я трымаю провад засцерагальніка.
  3
  
  Святло толькі пачынаў гаснуць, калі я ішоў праз вулічны рынак да дому Берда. Будынак было шэрым і облупленным, як і ўсе астатнія на вуліцы. Так, уласна, і амаль усе астатнія ў Парыжы. Я націснуў на зашчапку. У цёмным пад'ездзе лямпачка ў дваццаць пяць ват асвятляла некалькі дзясяткаў маленькіх скрынь з паштовымі прарэзамі. Некаторыя клеткі былі адзначаны бруднымі візітнымі карткамі, на іншых шарыкавай ручкай былі надрапаны імёны. Унізе па калідоры цягнуліся тоўстыя вяроўкі правадоў, злучаныя з дваццаццю або больш за драўлянымі скрынямі. Адсачыць няспраўнасць праводкі аказалася б сур'ёзнай праблемай. За дзвярыма ў далёкім канцы быў двор. Ён быў брукаваны, шэры і блішчаў ад вады, якая капала аднекуль зверху. Гэта быў закінуты двор, які заўсёды асацыяваўся ў мяне з брытанскай турэмнай сістэмай. Канс'ержкі стаяла ў двары, як бы дерзая мяне паскардзіцца на гэта. Калі пачнецца мяцеж, то гэты двор стане яго адпраўной кропкай. На вяршыні вузкай рыпучай лесвіцы знаходзілася майстэрня Берда. Гэта быў хаос. Не такі хаос, які ўзнікае ў выніку выбуху, а такі, на стварэнне якога сыходзяць гады. Выдаткуйце пяць гадоў на тое, каб хаваць рэчы, губляць рэчы і падпіраць зламаныя рэчы, затым дайце два гады на тое, каб пыл асядаў густым пластом, і вы атрымалі студыю Берда. Адзінай сапраўды чыстай рэччу было гіганцкае акно, праз якое закат заліваў усё памяшканне ружовым святлом. Паўсюль былі кнігі, міскі з зацвярдзелым гіпсам, вядра з бруднай вадой, мальберты з вялікімі незавершанымі холстами. На старым канапе ляжалі дзве раскошныя ангельскія нядзельныя газеты, усё яшчэ чыстыя і непрачытаныя. Велізарны стол з эмаляваным стальніцай, які Берд выкарыстаў у якасці палітры, быў ліпкім ад каляровых плям, а ўздоўж адной сцяны стаяла кардонная канструкцыя пятнаццаці футаў вышынёй, на якой Берд маляваў фрэску. Я ўвайшла прама – дзверы заўсёды была адкрыта.
  
  — Ты мёртвы, — гучна крыкнуў Берд. Ён быў высока на лесвіцы, працуючы над фігурай у верхняй частцы пятнадцатифутовой карціны.
  
  «Я ўвесь час забываю, што памерла», — сказала мадэль. Яна была аголенай і нязграбна расцягнулася на скрыні.
  
  — Проста трымай правую нагу нерухома, — звярнуўся да яе Берд. — Можаш варушыць рукамі.
  
  Аголеная дзяўчына раскінула рукі з удзячным стогнам задавальнення.
  
  'Усё добра?' яна спытала.
  
  «Ты трохі пасунуў калена, гэта складана... Ну добра, мабыць, на гэтым скончым». Ён перастаў маляваць. — Апранайся, Эні. Гэта была высокая дзяўчына гадоў дваццаці пяці. Цёмны, прыгожы, але не прыгожы. — Можна мне прыняць душ? яна спытала.
  
  — Баюся, вада не занадта цёплая, — сказаў Берд, — але паспрабуй, можа, стала лепш.
  
  Дзяўчына нацягнула на плечы паношаны мужчынскі халат і сунула ногі ў шаўковыя тэпцікі. Берд вельмі павольна злез з лесвіцы, на якой сядзеў. Пахла ільняным алеем і шкіпінарам. Ён працёр жменю пэндзляў анучай. Вялікая карціна была амаль гатовая. Было цяжка даць назву стылю; магчыма, Кокошка або Суцін падышлі да яго бліжэй, але гэта было больш вытанчана, хоць і менш жыва, чым яны. Берд пастукаў па лясах, да якіх была прислонена лесвіца.
  
  «Я пабудаваў гэта. Няблага, а? Нідзе ў Парыжы такога не было, нідзе. Вы ўмееце рабіць усё самі?
  
  «Я чалавек, які дазваляе рабіць гэта каму-то іншаму».
  
  — На самай справе, — сказаў Берд і сур'ёзна кіўнуў. — Ужо восем гадзін?
  
  — Амаль палова першага, — сказаў я.
  
  — Мне патрэбна трубка тытуню. Ён кінуў шчоткі ў начны гаршчок з кветкавым узорам, у якім стаяла яшчэ сотня. — Шэры? Ён развязаў завязкі, якія не дазвалялі порткі яго штаноў выпацкаць велізарную карціну, і азірнуўся на фрэску, з цяжкасцю адарваўшыся ад яе. «Святло пачало гаснуць гадзіну назад. Заўтра мне прыйдзецца перафарбаваць гэты ўчастак. Ён узяў шкло ад алейнай лямпы, асцярожна запаліў кнот і адрэгулявалі полымя. «Цудоўны святло даюць гэтыя алейныя лямпы. Выдатны шаўкавісты святло. Ён наліў дзве шклянкі сухога хераса, зняў велізарны шетландский швэдар і ўладкаваўся ў старым крэсле. На каўняры сваёй клецістай кашулі ён завязаў шаўковы шалік і пачаў корпацца ў кисете, нібы што-то там страціў.
  
  Цяжка было адгадаць ўзрост Берда, за выключэннем таго, што яму было каля пяцідзесяці. У яго было шмат валасоў, і на іх не было ні намёку на сівізну. Скура ў яго была светлая і такая нацягнутая на твары, што можна было разглядзець мускулы, якія цягнуцца ад скулы да сківіцы. Яго вушы былі малюсенькімі і высока пасаджанымі, яго вочы былі яркімі, актыўнымі і чорнымі, і ён глядзеў на вас, калі казаў, каб даказаць, наколькі ён сур'ёзны. Калі б я не ведаў, што ён быў кадравым марскім афіцэрам, пакуль восем гадоў таму не пачаў займацца жывапісам, я мог бы здагадацца, што гэта механік, які набыў уласны гараж. Старанна заправіўшы трубку, ён павольна і асцярожна паліў яе. Толькі тады ён зноў загаварыў.
  
  — Паехаць у Англію?
  
  — Не часта, — сказаў я.
  
  — Я таксама. Мне трэба больш баксі; у наступны раз, калі паедзеш, май гэта на ўвазе».
  
  — Так, — сказаў я.
  
  «Гэтая марка», — ён працягнуў мне пакет. — Падобна на тое, тут, у Францыі, яго няма. Толькі тое, што мне падабаецца.
  
  У яго была чапурыстая манера трымаць локці на станы, а падбародак ўпірацца ў шыю. Ён выкарыстаў такія словы, як «родстэр», якія паказвалі, як даўно ён не жыў у Англіі.
  
  — Я папрашу вас сысці сёння крыху раней, — сказаў ён. «Заўтра цяжкі дзень». Ён крыкнуў мадэлі: «Эні, заўтра рана ўставаць».
  
  — Вельмі добра, — адгукнулася яна.
  
  — Мы адменім вячэру, калі хочаш. Я прапаноўваў.
  
  'Не трэба гэтага рабіць. Чакаю з нецярпеннем, каб сказаць праўду. Берд пачухаў нос.
  
  — Вы ведаеце, пане Дэтта? Я папрасіў. — Ён абедае ў «Маленькім легионере». Буйны мужчына з сівымі валасамі.
  
  — Няма, — сказаў ён. Ён фыркнуў. Ён ведаў кожны нюанс паху. Гэты быў лёгкім па вазе і амаль бясшумным. Я кінуў тэму чалавека з авеню Фош.
  
  Берд запрасіў іншага мастака далучыцца да нас за вячэрай. Ён прыехаў каля трыццаці дзевяці. Жан-Поль Паскаль быў прыгожым мускулістым маладым чалавекам з вузкім тазам, які лёгка прыстасаваўся да ковбойскому абліччу, якім захапляюцца французы. Яго высокая хударлявая постаць рэзка кантраставала з каржакаваты і грубым Бэрдо. Скура ў яго была загарэлая, ідэальныя зубы. Ён быў дорага апрануты ў светла-блакітны касцюм і гальштук з вышытымі ўзорамі. Ён зняў цёмныя акуляры і сунуў іх у кішэню.
  
  — Ангелец, адзін пане Берда, — паўтарыў Жан-Поль, узяўшы маю руку і паціснуўшы яе. «Зачараваны». Яго поціск рукі было пяшчотным і сарамлівым, як быццам яму было сорамна, што ён так падобны на кіназорку.
  
  — Жан-Поль не кажа па-ангельску, — сказаў Берд.
  
  — Гэта занадта складана, — сказаў Жан-Поль. — Я крыху кажу, але не разумею, што вы кажаце ў адказ.
  
  — Менавіта, — сказаў Берд. — У гэтым уся ідэя англійскай мовы. Замежнікі могуць перадаваць нам інфармацыю, але ангельцы ўсё яшчэ могуць размаўляць адзін з адным, і старонні не можа яе зразумець». Яго твар было суровым, затым ён апурыста ўсміхнуўся. — Жан-Поль ўсё роўна добры малы: мастак. Ён павярнуўся да яго. — Напружаны дзень, Джын?
  
  «Заняты, але я мала што зрабіў».
  
  — Не спыняйся, мой хлопчык. Ты ніколі не станеш вялікім мастаком, калі не навучышся ўжываць сябе».
  
  — Аб, але трэба знайсці сябе. Ідзі са сваёй хуткасцю, — сказаў Жан-Поль.
  
  — У цябе занадта нізкая хуткасць, — сказаў Берд і працягнуў Жан-Поля шклянку хераса, нават не спытаўшы, чаго ён хоча. Жан павярнуўся да мяне, жадаючы растлумачыць сваю відавочную лянота. «Цяжка пачаць маляваць — гэта заява — як толькі адзнака зроблена, трэба суадносіць з ёй усе наступныя мазкі».
  
  — Глупства, — сказаў Берд. «Самае простае ў свеце справа для пачатку, складанае, хоць і прыемнае ў працягу, але цяжкі — чартоўску цяжкі — скончыць».
  
  — Як любоўны раман, — сказаў я. Джын засмяяўся. Берд пачырванеў і пачухаў нос.
  
  «Ах. Праца і жанчына несумяшчальныя. Распусту і распусьнік жыццё прывабныя ў той час, але ў сярэднім узросце жанчыны пазбаўленыя прыгажосці, а мужчыны пазбаўленыя навыкаў; вынік няшчасце. Спытайце пра гэта ў свайго сябра, пане Дэтта.
  
  — Вы адзін Дэтта? — спытаў Жан-Поль.
  
  — Я яго амаль не ведаю, — сказаў я. — Я пытаўся Берда аб ім.
  
  — Не задавай занадта шмат пытанняў, — сказаў Джын. «Ён чалавек вялікага ўплыву; Кажуць, граф Перигор, старажытны род, магутны чалавек. Небяспечны чалавек. Ён лекар і псіхіятр. Кажуць, ён часта ўжывае ЛСД. Яго клініка такая ж дарагая, як і любая іншая ў Парыжы, але і там ён задавальняе самыя скандальныя вечарынкі.
  
  'Што гэта?' — сказаў Берд. 'Тлумачыць.'
  
  — Гісторыі можна пачуць, — сказаў Джын. Ён збянтэжана ўсміхнуўся і не хацеў больш нічога казаць, але Берд зрабіў нецярплівае рух рукой і працягнуў. — Гісторыі аб азартных гульнях, аб высокапастаўленых людзей, якія трапілі ў фінансавыя цяжкасці і якія апынуліся... — ён зрабіў паўзу, — ...у ванне.
  
  — Гэта значыць мёртвы?
  
  «Гэта ідыёмы азначае «ў бядзе», — патлумачыў мне Берд па-ангельску.
  
  — Адзін або два важных чалавека пакончылі з сабой, — сказаў Джын. — Некаторыя казалі, што ў іх даўгі.
  
  — Праклятыя дурні, — сказаў Берд. «Вось такія людзі сягоння запраўляюць, ні трываласці, ні мускулаў; і гэты хлопец Дэтт ўдзельнічае ў гэтым, а? Як я і думаў. Ну што ж, хлопцам сёння не скажуць. Кажуць, вопыт лепш купіць, чым навучыць. Яшчэ адзін шэры, і мы пойдзем вячэраць. Што сказаць Ла Купале? Гэта адно з нешматлікіх месцаў, якія ўсё яшчэ адкрыты, дзе нам не трэба браніраваць столік».
  
  Мадэль Эні зноў з'явілася ў простым зяленым сукенка з выразам на станы. Яна фамільярна пацалавала Жан-Поля і пажадала кожнаму з нас добрага вечара.
  
  — Рана раніцай, — сказаў Берд, адплачваючыся з ёй. Яна кіўнула і ўсміхнулася.
  
  — Прывабная дзяўчына, — сказаў Жан-Поль, калі яна пайшла.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Бедны дзіця, — сказаў Берд. «Гэта цяжкі горад для маладой дзяўчыны без грошай».
  
  Я заўважыў яе дарагую сумачку з кракадзілавай скуры і туфлі ад Шарля Журдана, але прамаўчаў.
  
  «Хочаце пайсці на мастацкую выставу, адкрываную ў пятніцу? Бясплатнае шампанскае. Жан-Поль дастаў паўтузіна запрашэнняў, аддрукаваных золатам, даў адно мне і паклаў адно на мальберт Берда.
  
  "Так, мы пойдзем на гэта," сказаў Берд; ён быў рады арганізаваць нас. — Ты ў парадку, Джын? — спытаў Берд.
  
  Джын кіўнуў.
  
  Машынай Джын быў белы «Мэрсэдэс» з адкідным верхам. Мы ехалі па Елісейскіх палях з апушчанай дахам. Мы добра выпілі і павячэралі, і Жан-Поль засыпаў нас пытаньнямі кшталту таго, амерыканцы п'юць кока-колу, таму што яна карысная для іх печані.
  
  Было амаль гадзіну ночы . калі Джын кінула Берда ў студыі. Ён настаяў на тым, каб адвезці мяне назад у мой пакой па нагоды «Маленькага легіянера». — Я асабліва рады, што вы прыйшлі сёння ўвечары, — сказаў ён. «Берд думае, што ён адзіны сур'ёзны мастак у Парыжы, але многія з нас аднолькава старанна працуюць па-свойму».
  
  «Служба на флоце, — сказаў я, — верагодна, не лепшая падрыхтоўка для мастака».
  
  «Для маляра няма адукацыі. Не больш, чым навучанне на ўсё жыццё. Чалавек робіць гэтак глыбокае заяву, на колькі ён здольны. Берд - шчыры чалавек, які прагне ведаў аб жывапісу і схільны да яе майстэрству. Яго працы ўжо выклікаюць сур'ёзны цікавасць тут, у Парыжы, а рэпутацыя ў Парыжы дазволіць вам падарожнічаць па ўсім свеце».
  
  Я пасядзеў нейкі час, ківаючы, потым адчыніў дзверцы «Мерседэса» і выйшаў. 'Дзякуй за гонку.'
  
  Жан-Поль перагнуўся праз сядзенне, працягнуў мне сваю картку і паціснуў мне руку. — Патэлефануй мне, — сказаў ён і, не адпускаючы маёй рукі, дадаў: — Калі хочаш паехаць у дом на авеню Фош, я магу гэта зрабіць. Я не ўпэўнены, што магу рэкамендаваць гэта, але калі ў вас ёсць грошы, каб прайграць, я вас пазнаёмлю. Я блізкі сябар графа; На мінулым тыдні я вадзіў туды прынца Бесакорона — яшчэ аднаго майго добрага сябра.
  
  — Дзякуй, — сказаў я, беручы картку. Ён націснуў на педаль акселератара, і матор зароў. Ён падміргнуў і сказаў: «Але потым ніякіх папрокаў».
  
  — Няма, — згадзіўся я. «Мэрсэдэс» рушыў наперад.
  
  Я глядзеў, як белая машына паварочвае на авеню з такой хуткасцю, што шыны завылі. «Маленькі легіянер» быў зачынены. Я ўвайшоў праз бакавы ўваход. Дэтт і мой домаўладальнік ўсё яшчэ сядзелі за тым жа столікам, што і днём. Яны ўсё яшчэ гулялі ў манаполію. Дэтт чытаў у сваёй картцы Грамадскага куфра: « Усё ў турме». Авансес рэкламуе турэмнае права. Ne passez pas par la case «Ад'езд». Ne recevez pas 20 000 франкаў . Мой домаўладальнік засмяяўся, пане Дэтт таксама.
  
  — Што скажуць вашы пацыенты? — сказаў мой домаўладальнік.
  
  — Яны вельмі кемлівыя, — сказаў Дэтт. здавалася, ён сур'ёзна ставіўся да ўсёй гульні. Магчыма, такім чынам ён атрымаў ад гэтага больш.
  
  Я на дыбачках падняўся наверх. Я мог бачыць увесь Парыж. Праз цёмны горад чырвоныя неонавыя артэрыі турыстычнай індустрыі цяклі ад Пігаль праз Манмартр да Булю. Мічыган, вялікая самастойная рана Пэрыс.
  
  Джо зачирикал. Я прачытаў картку Джын. «Жан-Поль Паскаль, мастак-жывапісец». І добры сябар прынцаў, — сказаў я. Джо кіўнуў.
  4
  
  Двума начамі пазней мяне запрасілі далучыцца да гульні «Манаполія». Я купіў гатэлі на вуліцы Лекурб і плаціў за арэнду на Паўночным вакзале. Стары Дэтт педантычна распараджаўся цацачнымі грашыма і распавёў нам, чаму мы згалелі.
  
  Калі толькі Дэтт застаўся плацежаздольным, ён адсунуў крэсла і глыбакадумна кіўнуў, укладваючы ў скрынку дзеравякі і паперу. Калі б вы куплялі старых, то Дэтт прыйшоў бы ў скрынцы з паметкай «Белы, Вялікі і Лысы». За цёмнымі ачкамі яго вочы былі вільготнымі, а вусны мяккімі і цёмнымі, як у дзяўчыны, або, можа быць, яны толькі здаваліся цёмнымі на фоне чыстай белай скуры яго асобы. Яго галава была бліскучым купалам, а яго белыя валасы былі мяккімі і тонкімі, як туман вакол вяршыні гары. Ён мала ўсміхаўся, але быў ветлым чалавекам, хоць і трохі мітусьлівым ў манерах, якімі становяцца людзі любога полу, якія жывуць у адзіноце.
  
  Спадарыня Тэстевен, будучы не ў стане, адправілася на кухню рыхтаваць вячэру.
  
  Я прапанаваў свае цыгарэты Дэтту і домаўладальнікі. Тастевин ўзяў адну, але Дэтт тэатральным жэстам адмовіўся. «Здаецца, у гэтым няма ніякага сэнсу», — заявіў ён і зноў зрабіў тое рух рукі, якое выглядала так, быццам ён бласлаўляў мноства людзей у Бенарес. Яго голас належыў вышэйшаму класу не з-за яго слоўнікавага запасу або правільнага спражэння, а таму, што ён спяваў свае словы ў стылі Камеды Франсэз, робячы музычнае націск на слове, а затым апускаючы астатнюю частку прапановы, як палоўку. — закурыў Голуаз. — У гэтым няма сэнсу, — паўтарыў ён.
  
  — З задавальненнем, — сказаў Тастевин, адсопваючыся. «Не разумна». Яго голас быў падобны на іржавую газонакасілку.
  
  «Пагоня за задавальненнямі, — сказаў Дэтт, — шлях, усеяны пасткамі». Ён зняў акуляры без аправы і паглядзеў на мяне, міргаючы.
  
  — Вы кажаце зыходзячы з вопыту? Я папрасіў.
  
  — Я зрабіў усё, — сказаў Дэтт. «Некаторыя рэчы двойчы. Я жыў у васьмі розных краінах на чатырох кантынентах. Я быў жабраком і злодзеем. Я быў шчаслівым і сумным, багатым і бедным, гаспадаром і слугой.
  
  — А сакрэт шчасця, — здзекаваўся Тастевен, — у тым, каб ўстрымлівацца ад курэння?
  
  — Сакрэт шчасця, — паправіў Дэтт, — у тым, каб ўстрымлівацца ад жаданняў.
  
  — Калі ты так думаеш, — сказаў Тастевин, — чаму ты прыходзіш у мой рэстаран амаль кожны дзень?
  
  У гэты момант увайшла мадам Тэстевин з падносам, на якім стаялі кафейнік і талеркі з халодным куранём і паштэтам з зайца.
  
  — Вось чаму ты не курыш, — сказаў Дэтт. «Я б ніколі не дазволіў тытуню сапсаваць густ тутэйшай ежы». Мадам Тэстевин замурлыкала ад задавальнення. «Часам мне здаецца, што маё жыццё занадта ідэальная. Я атрымліваю асалоду ад сваёй працай і ніколі не хачу рабіць яе менш, і я ем вашу выдатную ежу. Якая ідэальная жыццё.
  
  — Гэта саманадзейна, — сказаў Тастевин.
  
  — Можа быць, і што? Хіба ваша жыццё не патурае сваім жаданням? Вы маглі б зарабіць значна больш грошай, працуючы ў адным з трохзоркавых рэстаранаў, але вы марнуеце ўсё сваё жыццё, кіруючы гэтым маленькім рэстаранам — можна нават сказаць, для сваіх сяброў».
  
  — Я мяркую, гэта праўда, — сказаў Тастевин. «Мне падабаецца гатаваць, і я думаю, што мае кліенты цэняць маю працу».
  
  — Менавіта так. Вы разумны чалавек. Гэта вар'яцтва — кожны дзень працаваць над чым-тое, што табе не падабаецца».
  
  -- Але выкажам здагадку, -- спытала мадам Тэстевен, -- што такая праца прыносіла нам шмат грошай, якія дазволілі б яму сысці ў адстаўку і затым рабіць усё, што ён хоча?
  
  — Мадам, — сказаў Дэтт. Яго голас набыў тое злавеснае, меладычнае якасць, якое выкарыстоўваюць пераказчыкі ў прэтэнцыёзных французскіх фільмах. — Мадам Тастевин, — паўтарыў ён, — у Кашміры ёсць пячора — пячора Амарнатх — самае святое месца на зямлі для прыхільнікаў індуісцкага бога Шывы. Паломнікі, якія падарожнічаюць туды, стары; часам таксама хварэе. Многія з іх паміраюць на высокіх перавалах, іх малюсенькія палаткі змятае раптоўны лівень. Іх сваякі не плачуць. Для іх гэта не мае значэння; нават прыбыццё — якое заўсёды павінна адбывацца ў ноч пры поўнай месяцы — не больш важна, чым падарожжа. Многія ведаюць, што яны ніколі не прыбудуць. Гэта падарожжа свята, як і для экзистенциалистов: жыццё важней смерці. Што б яны ні рабілі, мужчыны занадта імкнуцца дайсці да канца. Палавой акт, смачная ежа, гульня ў гольф, узнікае спакуса кінуцца, зжэрці або ўцячы. Гэта па-дурному, таму што чалавек павінен рухацца ў спакойным тэмпе па жыцці, займаючыся працай, якая дастаўляе задавальненне, замест таго, каб гнацца за амбіцыямі ў беспарадку, пераследуючы сваю канчатковую смерць».
  
  Тастевин глыбакадумна кіўнуў, і я перастаў жаваць халодную курыцу. Дэтт засунуў сурвэтку за каўнер і смакаваў террин, падціскаючы вусны і адзначаючы ўтрыманне солі. Скончыўшы, ён павярнуўся да мяне. - У вас, здаецца, ёсць тэлефон, -- сказаў ён і, не чакаючы майго адказу, ужо ўстаў на ногі і накіраваўся да дзвярэй.
  
  «Абавязкова выкарыстоўвайце яго», — сказаў я яму і на шалёнай хуткасці змог падняцца наверх раней за яго. Джо міргнуў ад нечаканага электрычнага святла. Дэтт набраў нумар і сказаў: «Добры дзень, я ў «Маленькім легионере» і буду гатовы да машыны прыкладна праз пяць хвілін». Ён павесіў трубку. Дэтт падышоў да таго месца, дзе я стаяў з Джо. — Я мяркую, — сказаў Дэтт, — што вы наводзіце пра мяне даведкі.
  
  Я не адказаў.
  
  — Гэта было б бясплоднай задачай.
  
  'Чаму?'
  
  — Таму што, што б ты ні выявіў, гэта не прычыніць мне шкоды.
  
  «Мастацтва дзэн ў схаваным паводзінах?»
  
  Дэтт ўсміхнуўся. «Мастацтва дзэн ў тым, каб мець уплывовых сяброў, — сказаў ён.
  
  Я не адказаў яму. Я штурхнуў аканіцы і ўбачыў Парыж. Цёплыя вуліцы, паліцэйскі, двое каханкаў, чатыры ката, паўсотні машын пакамячаных deux-chevaux і тратуар, поўны смеццевых бакаў. Жыццё Парыжа сканцэнтравана на яго вуліцах; яго жыхары сядзяць ля вокнаў, гледзячы зверху ўніз на людзей, калі яны купляюць, прадаюць, крадуць, водзяць, б'юцца, ядуць, балбочуць, пазіруюць, махлярыць або проста стаяць і глядзяць на вуліцы Парыжа. Яго гвалт таксама засяроджана на вуліцах і за межамі грамадскіх лазняў мінулай ноччу, г-н Пікард, уладальнік пральні, быў абрабаваны і зарэзаны. Ён памёр, брызнув ўласнай крывёю ў выродлівыя пырскі, якія да гэтага часу можна было ўбачыць на разарваных перадвыбарных афішах, раздзімаюцца на старажытных аканіцах.
  
  Па дарозе праехаў чорны «Даймлер» і з ціхім скрыпам спыніўся.
  
  — Дзякуй, што скарысталіся вашым тэлефонам, — сказаў Дэтт. Ля дзвярэй ён павярнуўся. — На наступным тыдні я хацеў бы зноў пагаварыць з вамі, — сказаў ён. — Вы павінны сказаць мне, што вас цікавіць.
  
  — У любы час, — пагадзіўся я. — Заўтра, калі хочаш.
  
  Дэтт паківаў галавой. — На наступным тыдні будзе дастаткова хутка.
  
  'Як хочаш.'
  
  — Так, — сказаў Дэтт. Ён сышоў, не пажадаўшы добрай ночы.
  
  Пасля таго, як Дэтт сышоў, Джо трохі пахіснуўся. Я праверыў, што дакументы ўсё яшчэ ў тайніку. Магчыма, мне варта было аддаць іх Дэтту за некалькі хвілін да гэтага, але я з нецярпеннем чакаў сустрэчы з ім на наступным тыдні. — Мне здаецца, Джо, — сказаў я, — што мы адзіныя ў горадзе, у каго няма уплывовых сяброў. Я накрыў яго вечкам перш, чым ён паспеў адказаць.
  5
  
  Фобур-Сэнт-Анарэ, трыццаць сем вечара . Пятніца. Малюсенькая мастацкая галерэя трашчала па швах. Шампанскае, бясплатнае шампанскае лілося на высокія замшавыя боты і зламаныя сандалі. Я выдаткаваў дваццаць пяць хвілін, адлучаючы трохкутныя кавалачкі вэнджанага ласося ад круглых кавалачкаў тостаў, што не з'яўляецца карысным заняткам для дарослага мужчыны. Берд размаўляў з Жан-Полем і пастукваў па адной з абстрактных панэляў. Я рушыў да іх, але маладая жанчына з зялёнымі ценямі для стагоддзе схапіла мяне за руку. — Дзе мастак? яна спытала. «Каго-то цікавіць «Істота, якое баіцца машыны», і я не ведаю, ці варта гэта сто тысяч франкаў або пяцьдзесят». Я павярнуўся да яе, але яна ўжо схапіла каго-то іншага. Да таго часу, як я дабраўся да Берда і Жан-Поля, вялікая частка майго шампанскага была страчана.
  
  — Тут жывуць жудасныя людзі, — сказаў Жан-Поль.
  
  «Да тых часоў, пакуль яны не пачнуць зноў гуляць гэты рок-н-рол», — сказаў Берд.
  
  — Яны гэта рабілі? Я папрасіў.
  
  Берд кіўнуў. «Не магу гэтага вынесці. Даруй і ўсё такое, але я не магу гэтага вынесці.
  
  Жанчына з зялёнымі ценямі для стагоддзе махнула праз мора плячэй, затым сціснула рот далонню і закрычала мне. — Яны зламалі адзін з залатых крэслаў, — сказала яна. 'Гэта мае значэнне?'
  
  Я не мог выносіць яе турботы. — Не хвалюйся, — паклікаў я. Яна кіўнула і з палёгкай ўсміхнулася.
  
  'У чым справа?' — сказаў Жан-Поль. — Вы валодаеце гэтай галерэяй?
  
  «Дайце мне час, — сказаў я, — і, можа быць, я зраблю вам монаспектакль».
  
  Жан-Поль усміхнуўся, паказваючы, што зразумеў, што гэта жарт, але Берд раптам падняў вочы. — Паслухайце, Жан-Поль, — строга сказаў ён, — монаспектакль быў бы для вас фатальным. Вы ніякім чынам не гатовыя. Табе трэба час, мой хлопчык, час. Ідзі, перш чым бегчы. Берд павярнуўся да мяне. «Перш чым бегчы, ідзі, правільна, ці не так?»
  
  'Не, я сказаў. «Любая маці скажа вам, што большасць дзяцей могуць бегаць раней, чым хадзіць; цяжка хадзіць».
  
  Жан-Поль падміргнуў мне і сказаў: «Я вымушаны адмовіцца, але ўсе роўна дзякуй».
  
  Берд сказаў: «Ён не гатовы. Вам, хлопцам з галерэі, прыйдзецца пачакаць. Не прыспешваеце гэтых маладых мастакоў. Гэта несумленна. Несумленна па стаўленні да іх.
  
  Я як раз збіраўся навесці парадак, калі падышоў невысокі каржакаваты француз з ордэнам Ганаровага легіёна ў пятліцы і загаварыў з Бэрдо.
  
  — Дазвольце прадставіць вас, — сказаў Берд. Ён не пацерпіць нефармальна. — Гэта старшы інспектар Луазо. Паліцэйскі. Я прайшоў праз шмат войнаў з яго братам.
  
  Мы абмяняліся поціскам рукі, а затым Луазо паціснуў руку Жан-Полю, хоць ні адзін з іх не выказаў вялікага энтузіязму па нагоды рытуалу.
  
  Французы, асабліва мужчыны, развілі характэрны рот, які дазваляе ім звяртацца са сваім мовай. Ангельцы выкарыстоўваюць свае вострыя і спрытныя мовы, і іх раты сціскаюцца і зачыняюцца. Французы выкарыстоўваюць свае вусны, і рот француза становіцца вольным, а вусны выдаюцца наперад. Каб дапамагчы гэтаму, шчокі трохі апускаюцца, а французскае хударлявы твар набывае выгляд з спусцістай спіной, як старамодны вядзерца для вугалю. У Люазо было менавіта такое твар.
  
  «Што робіць паліцэйскі на мастацкай выставе?» — спытаў Берд.
  
  — Мы, паліцэйскія, не бязмозглыя бараны, — з усмешкай сказаў Луазо. «У непрацоўны час мы нават ўжывалі алкаголь».
  
  — Вы ніколі не адпачываеце, — сказаў Берд. 'Што гэта? Чакаеце, што хто-небудзь збяжыць з ведерками з-пад шампанскага? Луазо хітра ўсміхнуўся. Нас ледзь не пранёс афіцыянт з падносам шампанскага.
  
  — Можна спытаць, што вы тут робіце? — сказаў Луазо Берд. — Я б не падумаў, што гэта тваё мастацтва. Ён пастукаў па адной з вялікіх панэляў. Гэта была старанна прапрацаваная аголеная фігура, скрюченная ў паставе, з бліскучай скурай, нібы зробленай з паліраванага пластыка. На заднім плане былі дзіўныя фрагменты сюррэалізму, большасць з іх з відавочным фрейдистским падтэкстам.
  
  — Змяя і яйка добра намаляваныя, — сказаў Берд. «Аднак гэтая дзяўчына — чартоўску дрэннае відовішча».
  
  — Нага не намаляваная, — сказаў Жан-Поль. «За гэтым дрэнна сочаць».
  
  «Дзяўчына, якая магла б гэта зрабіць, павінна быць калекай, — сказаў Берд.
  
  Усё больш народу набивалось ў пакой, і нас прыціскалі ўсё бліжэй і бліжэй да сцяны.
  
  Луазо ўсміхнуўся. — Але куль , які змог бы заняць такое становішча, зарабіў б цэлае стан на вуліцы Гадо дэ Маруа, — сказаў галоўны інспектар.
  
  Луазо казаў, як і любы паліцэйскі. Іх лёгка пазнаць па іх гаворкі, якой асаблівую яснасць надае пажыццёвае сведчанне. Факты размешчаны перад высновамі, як у пісьмовым справаздачы, а некаторыя важныя словы — нумары аўтобусных маршрутаў і назвы дарог — вылучаныя так, каб іх маглі запомніць нават маладыя паліцыянты.
  
  Берд зноў павярнуўся да Жан-Поля: яму не цярпелася абмеркаваць карціну. «Тым не менш, вы павінны перадаць яму гэта, тэхніка trompe l'home œil цудоўная, малюсенькая манера пісьма. Паглядзіце, як зроблена бутэлька Coca-Cola».
  
  — Ён скапіяваў гэта з фатаграфіі, — сказаў Жан-Поль. Берд нахіліўся, каб разгледзець бліжэй.
  
  «Чорт вазьмі! Гнілая маленькая свіння! — сказаў Берд. «Гэта крывавае фота. Ён затрымаўся. Паглядзі на гэта!' Ён узяў кут бутэлькі, а затым звярнуўся да навакольных яго людзям. «Паглядзіце на гэта, гэта выразана з каляровай рэкламы». Ён прыклаўся да іншых частках карціны. — І пішучая машынка, і дзяўчына...
  
  — Перастань калупаць гэты сасок, — сказала жанчына з зялёнымі ценямі. «Калі вы яшчэ раз дакранецеся да карцін, вас папросяць сысці». Яна павярнулася да мяне. — Як ты можаш стаяць і дазваляць ім гэта рабіць? Калі б мастак убачыў іх, ён бы сышоў з розуму».
  
  — Ужо сышоў з розуму, — коратка сказаў Берд. «Думаюць хлопцы будуць плаціць грошы за кавалачкі, выразаныя з кніжак з малюнкамі».
  
  — Гэта цалкам законна, — сказаў Жан-Поль. «Гэта objet trouvé ...»
  
  — Гнілата, — сказаў Берд. « objet trouvé » — гэта кавалак карчакі або тонкага каменя — гэта тое, у чым мастак знайшоў і ўбачыў непрыкметную прыгажосць. Як знайсці аб'яву? Як жа знайсці рэкламу — чортаву штуку табе пад нос куды ні глянь, а шкада.
  
  «Але мастак павінен мець свабоду...»
  
  'Мастак?' фыркнуў Берд. «Праклятае махлярства. Праклятая гнілая свіння.
  
  Мужчына ў вячэрнім касцюме з трыма шарыкавымі ручкамі ў нагруднай кішэні павярнуўся. «Я не заўважыў, каб вы адмовіліся ад шампанскага», — сказаў ён Берд. Ён выкарыстаў інтымнае тую . Хоць гэта была звычайная форма звароту сярод маладых артыстаў, яго зварот да Берд было абразлівым.
  
  «Тое, што ў мяне было, — перапыніў яго Жан-Поль (ён зрабіў паўзу, перш чым нанесці абразу), — гэта Сотерн з Алкой Зэльцэр».
  
  Чалавек у смокінгу нахіліўся, каб схапіць яго, але старэйшы інспектар Луазо ўмяшаўся і атрымаў лёгкі ўдар па руцэ.
  
  — Тысяча выбачэнняў, старшы інспектар, — сказаў мужчына ў смокінгу.
  
  — Нічога, — сказаў Луазо. — Я павінен быў глядзець, куды іду.
  
  Жан-Поль падштурхоўваў Берда да дзвярэй, але яны рухаліся вельмі павольна. Мужчына ў смокінгу нахіліўся да жанчыны з зялёнымі ценямі і гучна сказаў: — Яны не хочуць нічога дрэннага, яны п'яныя, але пераканайцеся, што яны адразу сыходзяць. Ён азірнуўся на Луазо, каб пераканацца, што яго глыбокае разуменне чалавечай прыроды не заўважаецца. -- Ён з імі, -- сказала жанчына, кіўнуўшы мне. — Я думаў, што ён з страхавой кампаніі, калі прыйшоў у першы раз. Я чуў, як Берд сказаў: «Я не вазьму яго назад; ён гнілы маленькі парася.
  
  — Можа быць, — тактоўна сказаў смокінг, — будзьце так ласкавы, паклапаціцеся пра тое, каб вашы сябры не пацярпелі на вуліцы.
  
  Я сказаў: «Калі яны пойдуць адсюль цэлымі і цэлымі, яны могуць рызыкнуць на вуліцы».
  
  -- Паколькі вы не разумееце намёку, -- сказаў смокінг, -- дазвольце мне патлумачыць...
  
  — Ён са мной, — сказаў Луазо.
  
  Мужчына сумеўся. — Старшы інспектар, — сказаў смокінг, — я ў роспачы.
  
  — Мы ўсё роўна сыходзім, — сказаў Луазо, ківаючы мне. Смокінг усміхнуўся і зноў павярнуўся да жанчыны з зялёнымі ценямі.
  
  — Ідзі, куды хочаш, — сказаў я. — Я застаюся тут.
  
  Смокінг адкінуўся назад, як перчаточная марыянетка.
  
  Луазо паклаў руку мне на плячо. — Я думаў, ты хочаш пагаварыць пра тое, каб атрымаць ад прэфектуры свой carte de séjour .
  
  «У мяне няма ніякіх праблем з атрыманнем майго carte de séjour », — сказаў я.
  
  — Вось менавіта, — сказаў Луазо і накіраваўся праз натоўп да дзвярэй. Я рушыў услед за.
  
  Каля ўваходу стаяў стол з кнігай выразак з газет і каталогаў. Нас паклікала жанчына з зялёнымі ценямі. Яна прапанавала Луазо сваю руку, а затым пацягнулася да мяне. Яна бязвольна трымала запясце, як гэта робяць жанчыны, калі амаль чакаюць, што мужчына пацалуе тыльны бок іх далоні. «Калі ласка, распішыцеся ў кнізе наведванняў», — сказала яна.
  
  Луазо схіліўся над кнігай і напісаў акуратным неўратычных почыркам: «Клод Луазо»; пад каментарамі ён напісаў «стымулюе». Жанчына павярнула кнігу да мяне. Я напісаў сваё імя, а пад каментарамі напісаў тое, што заўсёды пішу, калі не ведаю, што сказаць – «бескампрамісны».
  
  Жанчына кіўнула. — І ваш адрас, — сказала яна.
  
  Я збіраўся паказаць, што ніхто іншы не запісаў свой адрас у кнігу, але калі стройная маладая жанчына пытаецца мой адрас, я не той чалавек, каб быць скрытным. Я напісаў: «да/аб Petit Légionnaire, rue St Ferdinand, 17ieme».
  
  Жанчына знаёма ўсміхнулася Луазо. Яна сказала: «Я ведаю адрас галоўнага інспектара: аддзел крымінальных расследаванняў, Sûreté Nationale, rue des Saussaies». 2
  
  У кабінеце Луазо панавала тая цесная, меланхалічная атмасфера, якая так падабаецца паліцыянтам. Былі два невялікіх срэбных чыгуна для здымачнай групы, якую Луазо прывёў да перамогі ў 1959 годзе, і некалькі групавых фатаграфій - на адной Луазо ў армейскай форме стаяў перад танкам. Луазо зняў з пояса вялікі аўтаматычны М 1950 і прыбраў яго ў скрыню. — Я вазьму што-небудзь паменш, — сказаў ён. «Гэта псуе мае касцюмы». Ён старанна замкнуў скрыню, а затым прайшоўся па іншых скрынях свайго стала, перабіраючы змесціва і захлопывая іх, пакуль не паклаў дасье на промокашку.
  
  — Гэта ваша дасье, — сказаў Луазо. Ён падняў адбітак фатаграфіі з маёй візітнай карткі . «Пасаду, — прачытаў ён, — дырэктар турыстычнага агенцтва». Ён паглядзеў на мяне, і я кіўнуў. — Добрая праца?
  
  — Мяне гэта задавальняе, — сказаў я.
  
  «Мне б гэта падышло», — сказаў Луазо. «Восемсот новых франкаў кожны тыдзень, і вы праводзіце большую частку свайго часу, забаўляючыся».
  
  — Адрадзіўся цікавасць да вольнага часу, — сказаў я.
  
  «Я не заўважыў заняпаду сярод людзей, якія працуюць на мяне». Ён штурхнуў да мяне свае Gauloises. Мы запалілі і паглядзелі адзін на аднаго. Люазо было каля пяцідзесяці гадоў. Кароткі мускулістае цела з шырокімі плячыма. Яго твар было глухое малюсенькімі шнарамі, а частка левага вуха адсутнічала. Яго валасы былі чыста белымі і вельмі кароткімі. Энергіі ў яго было дастаткова, але не настолькі, каб ён быў гатовы марнаваць яе дарма. Ён павесіў куртку на спінку крэсла і вельмі акуратна падкасаў рукавы кашулі. Цяпер ён быў падобны не на паліцэйскага, а на палкоўніка парашутыстаў, плануе пераварот.
  
  — Вы наводзіце даведкі аб клініцы пане Дэтта на авэню Фош.
  
  — Мне ўсё гэта паўтараюць.
  
  'Дзеля каго?'
  
  Я сказаў: «Я нічога не ведаю аб гэтым месцы і не хачу пра яго ведаць».
  
  — Я звяртаюся з табой як з дарослым, — сказаў Луазо. «Калі вы аддаеце перавагу, каб з вамі абыходзіліся як з прыщавым хлопцам, мы таксама можам гэта зрабіць».
  
  — Што яшчэ за пытанне?
  
  — Я хацеў бы ведаць, на каго вы працуеце. Аднак для таго, каб выцягнуць гэта з вас, спатрэбіцца пара гадзін у куратніку. Так што пакуль я вам скажу вось што: мяне цікавіць гэты дом, і я не хачу, каб вы нават падышлі да яго з зацішнага боку. Трымайся далей. Скажыце ўсім, на каго вы працуеце, што дом на авеню Фош застанецца маленькім сакрэтам старэйшага інспектара Луазо. Ён зрабіў паўзу, думаючы, што яшчэ мне расказаць. «Тут замяшаныя магутныя інтарэсы. Гвалтоўныя групоўкі вядуць барацьбу за злачынную ўладу».
  
  — Чаму ты мне гэта кажаш?
  
  — Я падумаў, што вы павінны ведаць. Ён паціснуў плячыма па-галльски.
  
  'Чаму?'
  
  — Хіба ты не разумееш? Гэтыя людзі небяспечныя.
  
  — Тады чаму ты не цягнеш іх у свой кабінет замест мяне?
  
  — О, яны занадта разумныя для нас. Таксама ў іх ёсць добрыя сябры, якія іх абараняюць. І толькі калі сябры церпяць няўдачу, яны звяртаюцца да... прымусе, шантажу, нават забойства. Але заўсёды ўмела.
  
  — Кажуць, лепш ведаць суддзю, чым ведаць закон.
  
  'Хто так кажа?'
  
  — Я дзесьці гэта чуў.
  
  — Вы подслушиваете, — сказаў Луазо.
  
  — Я, — сказаў я. — І па-чартоўску добры.
  
  — Падобна на тое, вам гэта падабаецца, — змрочна сказаў Луазо.
  
  «Гэта мой любімы від спорту ў памяшканні. Дынамічны і ў той жа час маларухомы; гульня на спрыт з элементам выпадковасці. Ні сезона, ні спецтэхнікі...»
  
  — Не будзь такім разумным, — сумна сказаў ён. «Гэта палітычнае пытанне. Ці ведаеце вы, што гэта значыць?'
  
  'Няма. Я не ведаю, што гэта значыць.
  
  тыдні , калі вас падымаюць з якой-небудзь ціхай затокі канала Святога Марціна і адпраўляюць у Медыка-юрыдычны інстытут , дзе жывуць хлопчыкі ў мясных фартухах і гумовых ботах. Яны правядуць вопіс таго, што знойдуць у вас у кішэнях, адправяць вашу вопратку ў Кіраванне па справах бедных, надзенуць на вас нумарную павязку, замарозяць да васьмі градусаў па Цэльсіі і пасадзяць на вешалку з двума іншымі дурнямі. Супэрінтэндант патэлефануе мне, і мне прыйдзецца пайсці і апазнаць вас. Я ненавіджу гэта рабіць, таму што ў гэты час года хмары мух памерам з лятучых мышэй і пах, які даносіцца да станцыі Аўстэрліц». Ён зрабіў паўзу. — І мы нават не будзем расследаваць гэтую справу. Пераканайцеся, што вы разумееце.
  
  Я сказаў: «Я ўсё разумею. Я стаў экспертам у распазнанні пагроз, якімі б завуаляваным яны ні былі. Але перш чым даць пары копаў рулеткі, этыкеткі і карты канала Сэнт-Марцін, пераканайцеся, што вы выбралі людзей, у якіх ваша ведамства не лічыць неабходным.
  
  — На жаль, вы няправільна зразумелі, — сказаў рот Луазо, але яго вочы гэтага не казалі. Ён глядзеў. — Пакінем так, але...
  
  — Проста пакінь так, — перапыніў я. — Скажы сваім копам, каб яны насілі плашчы з прастрэленымі бакамі, а я надзену свае вадзяныя крылы.
  
  Луазо дазволіў свайму твару стаць настолькі прыязным, наколькі гэта магчыма.
  
  — Я не ведаю, якое месца вы займаеце ў клініцы пане Дэтта, але пакуль я не даведаюся, я буду вельмі пільна за вамі назіраць. Калі справа палітычная, то хай палітаддзела запытаюць інфармацыю. Няма сэнсу ў тым, каб мы ўчапіліся адзін аднаму ў горла. Ўзгоднена?'
  
  'Ўзгоднена.'
  
  — У бліжэйшыя некалькі дзён вы можаце звязацца з людзьмі, якія сцвярджаюць, што дзейнічаюць ад майго імя. Не верце ім. Усё, што вы хочаце ведаць, вяртайцеся да мяне напрамую. мне 22.22. 4 Калі вы не зможаце звязацца са мной тут, то гэты офіс будзе ведаць, дзе я. Скажыце аператару, што « Un sourire est différent d'un rire ».
  
  — Згодны, — сказаў я. Французы да гэтага часу выкарыстоўваюць гэтыя дурныя кодавыя словы, якія немагчыма выкарыстоўваць, калі вас падслухоўваюць.
  
  — І апошняе, — сказаў Луазо. «Я бачу, што ніякія парады, якімі б добрымі намерамі яны ні былі, не могуць вас зацікавіць, так што дазвольце мне дадаць, што калі вы справіцеся з гэтымі людзьмі і выйдзеце з іх лепш за ўсё...» ён падняў галаву, каб пераканацца, што я слухаю, «...тады я асабіста гарантую, што вы будзеце карміць фасолі на працягу пяці гадоў.
  
  — Абвінавачаны ў...?
  
  «Дастаўляе старэйшаму інспектару Луазо праблемы, якія выходзяць за рамкі яго звычайных абавязкаў».
  
  «Магчыма, вы заходзіце далей, чым дазваляюць вашы паўнамоцтвы», — сказаў я, спрабуючы стварыць уражанне, што у мяне таксама могуць быць важныя сябры.
  
  Луазо ўсміхнуўся. 'Вядома, я. Я дамогся свайго цяперашняга магутнага становішча тым, што заўсёды браў на дзесяць адсоткаў больш улады, чым мне давалі». Ён падняў трубку і тузануў падстаўку трубкі так, што зазвінеў званок у прыёмнай. Павінна быць, гэта быў загадзя падрыхтаваны сігнал, таму што яго памочнік прыйшоў хутка. Луазо кіўнуў, паказваючы, што сустрэча скончана.
  
  — Да пабачэння, — сказаў ён. — Было прыемна зноў цябе ўбачыць.
  
  'Зноў такі?'
  
  «Канферэнцыя НАТА па фальсіфікацыі грузавых маніфестам, якая адбылася ў Боне, красавік 1956 года. Калі я правільна памятаю, вы прадстаўлялі БАОР».
  
  — Ты кажаш бясконцымі загадкамі, — сказаў я. — Я ніколі не быў у Боне.
  
  — Вы бойкі малы, — сказаў Луазо. — Яшчэ дзесяць хвілін, і вы пераканаеце мяне, што я ніколі там не быў. Ён павярнуўся да асістэнту, які чакаў, каб праводзіць мяне ўніз. — Пасля таго, як ён сыдзе, палічыце вогнетушыцелі, — сказаў Луазо. «І ні ў якім выпадку не пожимайте яму руку; вас могуць выкінуць у прадмесці Сэнт-Анарэ.
  
  Памочнік Люазо праводзіў мяне да дзвярэй. Гэта быў прышчавы хлапчук у круглых акулярах у металічнай аправе, якія глыбока ўрэзаліся ў рысы асобы, нібы манеткі, урослыя ў ствол дрэва. — Да пабачэння, — сказаў я, сыходзячы ад яго, і коратка ўсміхнуўся. Ён паглядзеў скрозь мяне, кіўнуўшы паліцэйскаму на гадзіннікавым, які зняў аўтамат з пляча. Адмовіўшыся ад сардэчнага згоды , я накіраваўся да прадмесця Сэнт-Анарэ у пошуках таксі. З-за рашотак дарогі даносіўся гук цягніка метро, яго стук приглушали чатыры сбившихся ў кучу клошара , якія прагнуць сагрэцца кіслым падземным паветрам. Адзін з іх прыйшоў полусонным, занепакоены благім сном. Ён крычаў, а затым мармытаў.
  
  На рагу быў прыпаркаваны E-type. Калі я павярнуў за кут, ўспыхнулі фары, і ён рушыў да мяне. Я стаяў далёка ззаду, калі дзверы расчыніліся. Жаночы голас сказаў: «Скачы».
  
  — Не цяпер, — сказаў я.
  6
  
  Марыі Шове было трыццаць два гады. Яна захавала сваю знешнасць, сваю мяккасць, сваю фігуру, свой сэксуальны аптымізм, сваю павагу да мужчынскаму розуму, сваю прирученность. Яна страціла сваіх сяброў дзяцінства, сваю сарамлівасць, свае літаратурныя памкненні, сваю апантанасць адзеннем і свайго мужа. Гэта быў сумленны абмен, вырашыла яна. Час дало ёй вялікую ступень незалежнасці. Яна агледзела мастацкую галерэю, не ўбачыўшы ні аднаго чалавека, якога вельмі хацела зноў убачыць. І ўсё ж яны былі яе людзьмі: тымі, каго яна ведала яшчэ з дваццаці гадоў, людзьмі, якія падзялялі яе густы ў кіно, падарожжах, спорце і кнігах. Цяпер яна больш не хацела чуць іх думкі пра рэчы, якія ёй падабаліся, і толькі злёгку жадала чуць іх думкі пра рэчы, якія яна ненавідзела. Карціны тут былі жудасныя, у іх не было нават дзіцячага багацця; яны былі старымі, змучанымі і сумнымі. Яна ненавідзела рэчы, якія былі занадта рэальнымі. Старэнне было рэальным; па меры таго, як рэчы станавіліся старэй, яны станавіліся больш рэальнымі, і хоць яна не баялася ўзросту, яна не хацела спяшацца ў гэтым кірунку.
  
  Марыя спадзявалася, што Луазо не стане праяўляць жорсткасць па адносінах да ангельцу, якога ён адвёў. Дзесяць гадоў таму яна сказала б што-небудзь Луазо, але цяпер яна навучылася асцярожнасці, а асцярожнасць станавілася ўсё больш і больш важнай у Парыжы. Гвалт таксама было, калі ўжо на тое пайшло. Марыя засяродзілася на тым, што казаў ёй мастак. «...адносіны паміж духам чалавека і матэрыяльнымі рэчамі, якімі ён сябе акружае...»
  
  У Марыі было лёгкае пачуццё клаўстрафобіі; у яе таксама балела галава. Ёй варта было б прыняць аспірын, але яна гэтага не зрабіла, хоць ведала, што гэта аблегчыць боль. У дзяцінстве яна скардзілася на болі, і маці казала, што жыццё жанчыны суправаджаецца пастаяннымі болямі. Вось як гэта быць жанчынай, казала яе маці, адчуваць боль ці боль ўвесь дзень, кожны дзень. Яе маці знайшла нейкае стаічным задавальненне ў гэтай заяве, але сама пэрспэктыва прывяла Марыю ў жах. Гэта ўсё яшчэ палохала яе, і яна была поўная рашучасці не верыць гэтаму. Яна старалася не звяртаць увагі на ўсе болю, як быццам прызнаючы іх, яна магла прызнацца ў сваёй жаночай слабасці. Яна не прымала аспірын.
  
  Яна падумала аб сваім дзесяцігадовым сына. Ён жыў з яе маці ў Фляндрыі. Дзіцяці было нядобра праводзіць шмат часу з пажылымі людзьмі. Гэта была ўсяго толькі часовая мера, і ўсё ж, пакуль ён быў там, яна адчувала смутную віну за тое, што хадзіла абедаць ці ў кіно, ці нават за такія вечары.
  
  «Вазьміце вунь тую карціну ля дзвярэй», — сказаў мастак. «Халакост quo vadis?» Вось вам сцярвятнік, які прадстаўляе эфірны і...
  
  Марыі надакучыла яго. Ён быў смешным дурнем; яна вырашыла сысці. Натоўп цяпер стала больш статычнай, і гэта заўсёды ўзмацняла яе клаўстрафобію, як і людзі ў метро, якія стаялі нерухома. Яна паглядзела на яго адрузлае твар і вочы, прагныя і якія шукаюць захаплення сярод гэтага натоўпу, якая захаплялася толькі сабой. — Я іду, — сказала яна. «Я ўпэўнены, што шоу будзе мець вялікі поспех».
  
  — Пачакайце, — крыкнуў ён, але яна разлічыла час свайго ўцёкаў, каб супасці з дзіркай у натоўпе, і яна выскачыла праз аварыйны выхад, перасекла вуліцу і пайшла. Ён не пайшоў за ёй. Верагодна, ён ужо паклаў вока на якую-небудзь іншую жанчыну, якая магла б зацікавіцца мастацтвам на пару тыдняў.
  
  Марыя любіла сваю машыну, не грахоўна, а горда. Яна даглядала за ім і добра на ім ездзіла. Да вуліцы Соссе было недалёка. Яна паставіла машыну побач з Міністэрствам унутраных спраў. Гэта быў выхад, які яны выкарыстоўвалі ноччу. Яна спадзявалася, што Луазо не затрымае яго там занадта доўга. Раён каля Елісейскага палаца кішэў патрулямі і вялізнымі аўтобусамі Берліё, бітком набітымі ўзброенымі копами, маторы працавалі ўсю ноч, нягледзячы на цэны на бензін. Вядома, яны нічога ёй не зробяць, але іх прысутнасць прычыняла ёй дыскамфорт. Яна паглядзела на свае наручныя гадзіны. Пятнаццаць хвілін ангелец быў там. Цяпер гадзінны азіраўся на двор. Гэта павінен быць ён. Яна помигала фарамі E-type. Дакладна своечасова; як і сказаў ёй Луазо.
  7
  
  Жанчына засмяялася. Гэта быў прыемны музычны смех. Яна сказала: «Не ў E-type. Вядома, ні адна шлюха не домогается ад электроннага тыпу. Гэта машына дзяўчыны? Гэта была жанчына з карціннай галерэі.
  
  «Там, адкуль я родам, — сказаў я, — іх называюць цырульнямі машынамі».
  
  Яна смяялася. У мяне было адчуванне, што ёй спадабалася, што я прыняў яе за адну з матарызаваных прастытутак, бродивших па гэтаму раёну. Я сеў побач з ёй, і яна праехала міма Міністэрства ўнутраных спраў да Малешербе. Яна сказала,
  
  — Спадзяюся, Луазо вас не пакрыўдзіў.
  
  «Мая карта рэзідэнта пратэрмінаваная».
  
  «Пуф!» – усміхнулася яна. 'Ты думаеш, я дурань? У такім выпадку вы былі б у прэфектуры, а не ў міністэрстве ўнутраных спраў.
  
  — Так чаго, па- твайму , ён хацеў?
  
  Яна сморщила нос. 'Хто можа сказаць? Жан-Поль сказаў, што вы задавалі пытанні аб клініцы на авэню Фош.
  
  — А калі я скажу вам, што хацеў бы, каб ніколі не чуць пра авеню Фош?
  
  Яна націснула на педаль, і я ўбачыў, як круціцца спідометр. Калі яна згарнула на бульвар Асман, пачуўся віск шын. — Я б цябе паверыла, — сказала яна. — Лепш бы я ніколі аб гэтым не чуў.
  
  Я вывучаў яе. Яна ўжо не была дзяўчынай — гадоў трыццаці — цёмныя валасы і цёмныя вочы; старанна нанесены макіяж; яе адзенне была як машына, не новая, але добрага якасці. Што-то ў яе нязмушанай манеры падказвала мне, што яна была замужам, а што-то ў яе адкрытым прыязнасці казала мне, што яна больш не замужам. Яна заехала ў Этуаль, не губляючы хуткасці, і без асаблівых высілкаў ўлілася ў вір руху. Яна помигала фарамі таксі, якое ішло насустрач, і ён паляцеў прэч. На авэню Фош яна згарнула на пад'язную дарожку. Вароты адкрыліся.
  
  — Вось і мы, — сказала яна. 'Давайце зірнем.'
  
  Дом быў вялікім і стаяў на сваім ўласным участку зямлі. У прыцемках французы шчыльна зачыняюцца ад ночы. Гэты змардаваны дом не стаў выключэннем.
  
  Побач расколіны ў тынкоўцы праступалі, як маршчыны на нядбайна накрашенном твары. Рух машын ішло па авеню Фош, але яно было за садовай сцяной і далёка.
  
  — Так гэта дом на авеню Фош, — сказаў я.
  
  — Так, — сказала дзяўчына.
  
  Вялікія вароты зачыніліся за намі. З ценю выйшаў чалавек з ліхтарыкам. У яго на ланцугу была маленькая дварняк.
  
  — Давай, — сказаў мужчына. Ён махнуў рукой, не прыкладаючы намаганняў. Я здагадаўся, што гэты чалавек быў былым копам. Гэта адзіныя людзі, якія могуць стаяць нерухома, не сноўдаючыся без справы. Сабака апынулася замаскіраванай нямецкай аўчаркай.
  
  Мы з'ехалі па бетоннага пандусе ў вялікі падземны гараж. Там было каля дваццаці аўтамабіляў розных дарагіх іншамарак: Ford GT, Ferrari, Bentley з адкідным верхам. Мужчына, які стаяў каля ліфта, крыкнуў: «Пакіньце ключы».
  
  Марыя зняла свае мяккія туфлі для кіравання і надзела пару вячэрніх туфляў. — Трымайся побач, — ціха сказала яна.
  
  Я пяшчотна пагладзіў яе. — Гэта досыць блізка, — сказала яна.
  
  Калі мы выйшлі з ліфта на першым паверсе, усё здавалася чырвоным плюшем і граненым шклом — un decor maison-fin-de-siècle — і ўсё звінела: смех, медалі, кубікі лёду, манеты, люстры. Асноўнае асвятленне зыходзіла ад багата упрыгожаных газавых лямпаў з заснямі з ружовага шкла; велізарныя люстэркі і кітайскія вазы на пастаментах. На шырокім размаху лесвіцы паважна сядзелі дзяўчаты ў доўгіх вячэрніх сукенках, а ў нішы бармэн з усёй хуткасцю наліваў напоі. Гэта было вельмі мудрагелістае справа; там не было рэспубліканскай гвардыі ў паліраваных касках, што стаяць уздоўж лесвіцы з аголенымі шаблямі, але было адчуванне, што яны хацелі прыйсці.
  
  Марыя нахілілася і ўзяла два куфля шампанскага і некалькі бісквітаў з ікрой. Адзін з мужчын сказаў: «Не бачыў цябе цэлую вечнасць». Марыя кіўнула без асаблівага шкадавання. Мужчына сказаў: «Вы павінны былі быць там сёння ўвечары. Адзін з іх ледзь не загінуў. Ён паранены; моцна пацярпеў.'
  
  Марыя кіўнула. Ззаду мяне я пачуў, як жанчына сказала: «Павінна быць, ён быў у агоніі». Ён бы не крычаў так, калі б не быў у агоніі».
  
  — Яны заўсёды так робяць, гэта нічога не значыць.
  
  — Я магу адрозніць сапраўдны крык ад фальшывага, — сказала жанчына.
  
  'Як?'
  
  — Сапраўдны крык не мае музыкі, ён невыразны, ён... віск. Гэта жудасна.'
  
  «Кухня, — сказаў голас ззаду мяне, — можа быць цудоўнай; да вельмі тонка нарэзанай вэнджанай свініне падаваліся гарачыя, халодныя цытрусавыя, падзеленыя напалову, міскі з дзіўнымі гарачымі зернямі са сліўкамі. А тыя вялікія яйкі, якія ёсць тут, у Еўропе, па-майстэрску прапражаныя звонку, а жаўток застаецца амаль сырым. Часам вэнджаная рыба розных відаў». Я павярнуўся да іх тварам. Размаўлялым быў кітаец сярэдніх гадоў у вячэрнім сукенка. Ён размаўляў з земляком і, злавіўшы мой погляд, сказаў: «Я тлумачу свайму калегу выдатны англасакскім сняданак, які мне заўсёды так падабаецца».
  
  — Гэта пане Куантянь, — сказала Марыя, прадстаўляючы нас.
  
  — А вы, Марыя, сягоння цудоўныя, — сказаў г-н Куантянь. Ён вымавіў некалькі радкоў на мяккім мандаринском дыялекце.
  
  'Што гэта?' — спытала Марыя.
  
  «Гэта верш Шао Сюнь-мэя, паэта і эсэіста, які вельмі захапляўся паэтамі Захаду. Тваё сукенка нагадала мне пра гэта.
  
  — Скажы гэта па-французску, — сказала Марыя.
  
  «Гэта груба, месцамі». Ён вінавата ўсміхнуўся і пачаў ціха чытаць.
  
  «Ах, юрлівы май зноў гарыць,
  
  Грэх нараджаецца ад пацалунку нявінніцы;
  
  Салодкія слёзы спакушаюць мяне, заўсёды спакушаюць мяне.
  
  Адчуваць паміж яе грудзей сваімі вуснамі.
  
  Тут жыццё так жа вечная, як і смерць,
  
  Як трапяткое шчасце ў шлюбную ноч;
  
  Калі яна не ружа, ружа уся белая,
  
  Тады яна павінна быць больш чырвонай, чым чырвоная кроў.
  
  Марыя засмяялася. — Я думаў, ты збіраешся сказаць: «Яна павінна быць чырваней, чым Кітайская Народная Рэспубліка».
  
  «Ах. Гэта немагчыма, — сказаў г-н Куанг-тьен і мякка засмяяўся.
  
  Марыя павяла мяне ад двух кітайцаў. — Убачымся пазней, — яна кінула праз плячо. — Ад яго ў мяне мурашкі па скуры, — прашаптала яна.
  
  'Чаму?'
  
  «Салодкія слёзы», «калі яна не белая, то чырвоная ад крыві», смерць «паміж грудзьмі». Яна адкінула гэтую думку. «У ім ёсць хваравітая садысцкую жылка, якая мяне палохае».
  
  Праз натоўп прайшоў мужчына. 'Хто твой сябар?' — спытаў ён Марыю.
  
  — Ангелец, — сказала Марыя. — Стары сябар, — фальшыва дадала яна.
  
  — З ім усё ў парадку, — ухвальна сказаў мужчына. — Але я хацеў бачыць вас у гэтых высокіх лакіраваных туфлях. Ён выдаў пстрыкаю гук і засмяяўся, а Марыя няма. Вакол нас госці ажыўлена размаўлялі і пілі. — Выдатна, — сказаў голас, які я даведаўся. Гэта быў М. Дэтт. Ён усміхнуўся Марыі. На Дэтте быў цёмны пінжак, паласатыя штаны і чорны гальштук. Ён выглядаў дзіўна спакойным; у адрозненне ад многіх яго гасцей, яго лоб не пачырванеў, а каўнер не зморшчыўся. — Вы ідзяце? — спытаў ён Марыю. Ён паглядзеў на свае кішэнныя гадзіны. — Яны пачнуцца праз дзве хвіліны.
  
  — Я так не думаю, — сказала Марыя.
  
  — Вядома, — сказаў Дэтт. — Ты ведаеш, што табе гэта спадабаецца.
  
  — Не сёння, — сказала Марыя.
  
  — Глупства, — мякка сказаў Дэтт. «Яшчэ тры бою. Адзін з іх — гіганцкі негр. Цудоўная фігура чалавека з гіганцкімі рукамі».
  
  Дэтт падняў адну з сваіх рук, каб прадэманстраваць, але яго вочы вельмі ўважліва сачылі за Марыяй. Яна захвалявалася пад яго позіркам, і я адчуў, як яна моцна сціснула маю руку, нібы ў страху. Прагучаў зумер, людзі дапілі напоі і накіраваліся да задняй дзверы.
  
  Дэтт паклаў рукі нам на плечы і павёў нас услед за натоўпам. Калі мы падышлі да вялікай двустворчатым дзвярэй, я ўбачыў салон. У цэнтры быў наладжаны барцоўская рынг, а вакол яго расстаўленыя радамі складаныя крэслы. Сам салон ўяўляў сабой цудоўны зала з залатымі карыятыды, упрыгожаным столлю, велізарнымі люстэркамі, выдатнымі габеленамі і багатым чырвоным дываном. Калі гледачы расселіся, люстры пачалі гаснуць. Атмасфера была чакальнай.
  
  — Сядайце, Марыя, — сказаў Дэтт. «Гэта будзе цудоўны бой; шмат крыві. Далонь Марыі была вільготнай, у маёй.
  
  — Не будзь такім жахлівым, — сказала Марыя, але адпусціла маю руку і накіравалася да сядзенням.
  
  — Сядай з Жан-Полем, — сказаў Дэтт. — Я хачу пагаварыць з вашым сябрам.
  
  Рука Марыі дрыжала. Я агледзеўся і ўпершыню ўбачыў Жан-Поля. Ён сядзеў адзін. — Ідзі з Жан-Полем, — мякка сказаў Дэтт.
  
  Жан-Поль ўбачыў нас, ён усміхнуўся. — Я сяду з Жан-Полем, — сказала мне Марыя.
  
  — Згодны, — сказаў я. Да таго часу, калі яна села, першыя два змагара ўжо кружылі адзін вакол аднаго. Напэўна, адзін з іх быў алжырцам, у іншага былі ярка афарбаваныя жоўтыя валасы. Мужчына з саламянымі валасамі кінуўся наперад. Алжырац слізгануў у бок, злавіў яго за сцягно і моцна ўдарыў па верхавіне. Трэск галавы пра сутыкненне з падбародкам суправаджаўся рэзкім уздыхам публікі. У далёкім канцы пакоя пачуўся нервовы смяшок. Люстраныя сцены паказвалі змагароў, якія паўтараюцца па ўсёй пакоі. Цэнтральны святло кідаў цяжкія цені пад іх падбародкі і ягадзіцы, і іх ногі, афарбаваныя ў цёмны колер ад ценю, вынырвалі на святло, калі яны зноў кружылі ў пошуках праходу. У кожным куце пакоя вісела тэлекамера, злучаная стацыянарнай лініяй сувязі з маніторамі на некаторай адлегласці. На экранах паказвалася запісанае малюнак.
  
  Было відаць, што на экранах манітораў прайграваліся запісу, бо карцінкі былі невыразнымі, а дзеянне на экране адбывалася на некалькі секунд пазней, чым уласна бой. З-за гэтай часовай затрымкі паміж запісам і прайграваннем гледачы маглі пераводзіць погляд на маніторы кожны раз, калі адбывалася атака, і бачыць, як гэта адбываецца зноў на экране.
  
  — Паўстанце наверх, — сказаў Дэтт.
  
  'Вельмі добра.' Адбылася аварыя; яны ляжалі на матэ, а светлавалосы мужчына быў у умерзлым стане. Яго твар было скажонае. Дэтт казаў, не паварочваючыся. «Гэтая бітва адрэпеціраваць. Светлавалосы пераможа пасля таго, як яго ледзь не задушылі ў фінальным раундзе».
  
  Я рушыў услед за ім уверх па цудоўнай лесвіцы на другі паверх. Там была замкнутая дзверы. Клініка. Прыватны. Ён адкрыў дзверы і правёў мяне ўнутр. У куце стаяла пажылая жанчына. Я падумаў, не перарываю я адну з бясконцых гульняў Дэтта ў «Манаполію».
  
  — Ты павінен быў прыйсці на наступным тыдні, — сказаў Дэтт.
  
  — Так, быў, — сказала старая. Яна разгладзіла фартух на сцёгнах, як сарамлівая служанка.
  
  — На наступным тыдні было б лепш, — сказаў Дэтт.
  
  'Гэта праўда. На наступным тыдні — без вечарынкі — было б лепш, — пагадзілася яна.
  
  Я сказаў: «Чаму ўсе гавораць у мінулым часе?»
  
  Дзверы адчыніліся, і ўвайшлі двое маладых людзей. Яны былі апранутыя ў сінія джынсы і кашулі ў тон. Адзін з іх быў няголены.
  
  — Што цяпер адбываецца? Я папрасіў.
  
  — Лёкаі, — сказаў Дэтт. «Жуль злева. Альберт справа. Яны тут, каб убачыць сумленную гульню. Дакладна?' Яны кіўнулі без усмешкі. Дэтт павярнуўся да мяне. — Проста кладзіся на канапу.
  
  'Не.'
  
  'Якая?'
  
  «Я сказаў, што няма, я не лягу на канапу».
  
  Дэтт хмыкнуў. Ён трохі разгубіўся. У размове не было ні насмешкі, ні садызму. — Нас тут чацьвёра, — патлумачыў ён. — Мы ж не просім вас зрабіць што-то неразумнае, ці не так? Калі ласка, ляжце на канапу.
  
  Я падаўся да бакавога століка. Джулс падышоў да мяне, а Альберт абмінуў мяне злева. Я вяртаўся, пакуль край стала не ўкусіў маё правае сцягно, таму я дакладна ведаў, як маё цела размешчана па адносінах да яго. Я назіраў за іх нагамі. Пра чалавека можна шмат чаго сказаць па тым, як ён ставіць ногі. Вы можаце сказаць, як ён трэніраваўся, ці будзе ён рабіць выпады або біць з нерухомага становішча, ці будзе ён цягнуць вас ці спрабаваць справакаваць вас на рух наперад. Жуль ўсё яшчэ набліжаўся. Яго рукі былі плоскімі і выцягнутымі. Каля дваццаці гадзін гімнастычнага каратэ. У Альберта быў стары выгляд курс слановай Шалотта . Ён прывык мець справу з цяжкавагавымі, самаўпэўненым п'яніцамі. Што ж, ён даведаецца, кім я быў; так, падумаў я: цяжкі, самаўпэўнены п'яніца. Цяжкавагавік Альберт імчаўся, як цягнік. баксёр; паглядзіце на яго ногі. Лукавы баксёр, які дасць вам усё фалы; прыкладам, ўдары па нырках і патыліцу, але ён уяўляў сябе майстрам удараў і рухаў. Я быў бы здзіўлены, убачыўшы, як ён цэліцца ў пахвіну з любым уменнем. Я рэзка перавёў рукі ў баявую пазіцыю. Так, яго падбародак быў уцягнуты, і ён танцаваў ўсім целам на носочках. — Якія вашы шанцы, Альберт? — усміхнуўся я. Яго вочы звузіліся. Я хацеў, каб ён раззлаваўся. — Давай, мяккі хлопчык, — сказаў я. «Укусі кавалак голага сустава».
  
  Краем вока я ўбачыў маленькага хітрага Жуля. Ён усміхаўся. Ён таксама скончыў, гладкі і прахалодны цаля за цаляй, рукі распласталіся і дрыжалі ад забойнага ўдару.
  
  Я зрабіў невялікае рух, каб яны працягвалі рухацца. Калі б яны аднойчы расслабіліся, выпрасталіся і пачалі думаць, яны маглі б мяне з'есці.
  
  Рукі цяжкавагавіка Альберта рухаліся, нага наперад для балансу, правая рука апушчана і гатовая да ўдару па корпусу, пакуль Джулс сек мяне па шыі. Гэта была тэорыя. Сюрпрыз для Альберта: мой металічны абцас ўваходзіць у яго ўздым. Ты чакаў удару ў буфет або выспятка ў пахвіну, Альберт, таму быў здзіўлены, калі жахлівая боль працяў твой ўздым. З балансаваннем таксама складана. Альберт нахіліўся наперад, каб суцешыць сваю бедную хворую нагу. Другі сюрпрыз для Альберта: недокаченная плоская рука на носе; адваротны. Прыходзіць Жуль, праклінаючы Альберта за тое, што ён вымусіў яго руку. Джулс вымушаны сустрэць мяне з апушчанай галавой. Я адчуў край стала ля свайго сцягна. Джулс думае, што я навалюсь на яго. Сюрпрыз для Жуля: я адкідваюся таму як раз у той момант, калі ён рыхтуецца даць мне далонню па шыі. Другі сюрпрыз для Джулса: я ўсё-ткі нахіляюся і даю яму тонкае шкляное прэс-пап'е ў вуха з адлегласці каля васемнаццаці цаляў. Прэс-пап'е здаецца ані не горш для гэтага. Зараз ёсць шанец здзейсніць вялікую памылку. Не падымайце прэс-пап'е. Не падымайце прэс-пап'е. Не падымайце прэс-пап'е. Я не ўзяў яго. Ідзіце да Дэтту, ён стаіць, ён рухомы, і менавіта ён у думках з'яўляецца рухаючай сілай у пакоі.
  
  Ўніз Дэтт. Ён стары чалавек, але не варта яго недаацэньваць. Ён вялікі і важкі, і ён быў побач. Больш таго, ён будзе выкарыстоўваць усе даступнае; старая служанка асцярожная, пераборлівая, у асноўным неагрессивна. Ідзі за Дэттом. Альберт перагортваецца і можа апынуцца ў адной частцы поля майго зроку. Жуль нерухомы. Дэтт ходзіць па стале; так што гэта павінна быць ракета. Чарніліца, занадта цяжкая. Набор ручак разляціцца. Ваза: грувасткая. Попельніца. Я падняў яго, Дэтт ўсе яшчэ рухаўся, цяпер вельмі павольна, уважліва назіраючы за мной, яго рот быў адкрыты, а сівыя валасы взлохмачены, як быццам ён удзельнічаў у бойцы. Цяжкая попельніца і ідэальная. Асцярожна, ты ж не хочаш яго забіць. — Пачакай, — хрыпла кажа Дэтт. Я чакаў. Я пачакаў каля дзесяці секунд, як раз досыць, каб жанчына падышла да мяне ззаду з падсвечнікам. Яна была ў асноўным неагрэсіўнай, служанкай. Мне сказалі, што я быў без прытомнасці ўсяго трыццаць хвілін.
  8
  
  Калі я прыйшоў у прытомнасць, я сказаў: «У прынцыпе, вы не агрэсіўныя».
  
  — Няма, — сказала жанчына, як быццам гэта быў сур'ёзны недахоп. 'Гэта праўда.' Я не мог бачыць ні аднаго з іх, лежачы ва ўвесь рост на спіне. Яна ўключыла магнітафон. Раптам пачуўся інтымны гук рыданняў дзяўчыны. «Я хачу, каб гэта было запісана», — сказала яна, але гук дзяўчыны стаў істэрычным, і яна пачала крычаць, як быццам яе хто-то катаваў. — Выключы гэтую чортаву штуку, — крыкнуў Дэтт. Было дзіўна бачыць яго ўстрывожаным, звычайна ён быў такім спакойным. Яна павярнула рэгулятар гучнасці не ў той бок, і гук крыкаў пранёсся прама ў мяне ў галаве, прымусіўшы падлогу вібраваць.
  
  — У іншы бок, — закрычаў Дэтт. Гук верш, але стужка ўсё яшчэ круцілася, і гук быў толькі чутны; дзяўчына зноў плакала. Адчайны гук стаў яшчэ больш бездапаможным з-за памяншэння гучнасці, як быццам хто-то кінуты ці зачынены.
  
  'Што гэта?' — спытала служанка. Яна здрыганулася, але, здавалася, не хацела адключацца; нарэшце яна зрабіла гэта, і барабаны спыніліся.
  
  — Як гэта гучыць? — сказаў Дэтт. — Гэта жальлівая і крычала дзяўчынка.
  
  — Божа мой, — сказала служанка.
  
  — Супакойцеся, — сказаў Дэтт. — Гэта для аматарскіх спектакляў. Гэта толькі для аматарскіх спектакляў, — сказаў ён мне.
  
  — Я не пытаўся ў цябе, — сказаў я.
  
  — Ну, я табе кажу. Служанка перавярнула катушку і зноў заправілі яе. Цяпер я адчуваў сябе ў поўным свядомасці і сеў так, каб бачыць пакой. Каля дзвярэй стаяла дзяўчына Марыя, у руцэ ў яе былі туфлі, а на плячах мужчынскі плашч. Яна тупа глядзела ў сцяну і выглядала няшчаснай. Побач з газавым камінам сядзеў хлопчык. Ён курыў маленькую цыгару, закусіўшы канец, які обтрепался, як канец вяроўкі, так што кожны раз, калі ён выцягваў яе з рота, ён выварочваў твар, каб знайсці кавалачкі ліста і выкінуць іх на кончык мовы. . Дэтт і старая служанка былі апранутыя ў старамодныя французскія медыцынскія халаты з высокімі каўнярамі на гузіках. Дэтт быў вельмі блізкі са мной і зняўся ў рэкламе патэнтаваных лекаў, перабіраючы паднос з інструментамі.
  
  — Ён прымаў ЛСД? — спытаў Дэтт.
  
  — Так, — сказала служанка. «Ён павінен пачаць працаваць у бліжэйшы час».
  
  — Ты адкажаш на любыя пытанні, якія мы задамо, — сказаў мне Дэтт.
  
  Я ведаў, што ён мае рацыю: правільна падабраны барбитурат можа звесці на нішто ўсе мае гады трэніровак і вопыту і зрабіць мяне такім жа балбатлівым, як малюсенькі дзіця. Можна толькі здагадвацца, што зробіць ЛСД.
  
  Які спосаб быць пераможаным і аголеным. Я здрыгануўся, Дэтт паляпаў мяне па руцэ.
  
  Старая дапамагала яму. — Амитал, — сказаў Дэтт, — ампула і шпрыц.
  
  Яна разбіла ампулу і напоўніла шпрыц. — Мы павінны працаваць хутка, — сказаў Дэтт. «Праз трыццаць хвілін гэта будзе бескарысна; у яго кароткая жыццё. Падвядзі яго наперад, Джулс, каб яна магла перакрыць вену. Трохі алкаголю, Джулс, не трэба быць па-людску.
  
  Я адчуў гарачае дыханне на патыліцы, калі Джулс пакорліва засмяяўся маленькай жарце Дэтта.
  
  — Перекройте вену зараз жа, — сказаў Дэтт. Яна выкарыстала цягліцу рукі, каб сціснуць вену на перадплеччы, і пачакала імгненне, пакуль вены падняліся. Я з цікавасцю назіраў за працэсам, колеру скуры і металу былі ненатуральна бліскучымі і яркімі. Дэтт узяў шпрыц, і старая сказала: — Маленькая вена на тыльным баку далоні. Калі ён згорнецца, у нас яшчэ засталося шмат патэнтаваных.
  
  — Добрая думка, — сказаў Дэтт. Ён зрабіў патройны ўкол пад скуру і шукаў вену, тузаючы за поршань, пакуль кроў не хлынула назад у шкляную падскурную багатую струменьчык чырвонага колеру. — Прэч, — сказаў Дэтт. — Прэч, ці ў яго будзе сіняк. Важна, каб гэтага пазбегнуць».
  
  Яна выпусціла вену на руцэ, і Дэтт ўтаропіўся на гадзіннік, уводзячы лекі ў вену з хуткасцю адзін кубічны сантыметр у хвіліну.
  
  — Праз імгненне ён адчуе велізарнае палягчэнне, оргазмический адказ. Прыгатуйце Мегимиде. Я хачу, каб ён адказваў на працягу як мінімум пятнаццаці хвілін.
  
  М. Дэтт паглядзеў на мяне. 'Хто ты?' — спытаў ён па-французску. — Дзе ты? Які сёння дзень?
  
  Я смяяўся. Яго праклятая іголка біла ў чыю-то руку, і гэта было адзінае смешнае. Я зноў засмяяўся. Я хацеў быць абсалютна ўпэўнены ў руцэ. Я ўважліва назіраў за гэтым. У тым пляме белай скуры была іголка, але рука не падыходзіла да майго пляча. Уявіце, што ён б'е каго-то яшчэ. Цяпер я смяяўся яшчэ больш, так што Джулс падтрымаў мяне. Павінна быць, я штурхаў таго, хто рабіў ўкол, таму што Дэтту было цяжка ўтрымліваць іголку.
  
  — Прыгатуйце мегимид і цыліндр, — сказаў месье Дэтт, у якога ў ноздрах былі валасы — сівыя валасы. — Нельга быць занадта асцярожным. Марыя, хутчэй, падыдзі бліжэй, ты нам зараз спатрэбішся, падвядзі хлопчыка бліжэй; ён будзе сведкам, калі ён нам спатрэбіцца. Пане Дэтт з гучным грукатам кінуў што-то ў белы эмаляваны паднос. Я не мог зараз бачыць Марыю, але я адчуваў пах духаў — іду ў заклад, гэта быў Ma Griffe , цяжкі і экзатычны, о, божа! Гэты пах аранжавага колеру. Аранжавага колеру з якім-то шаўкавістым адценнем. — Гэта добра, — сказаў пане Дэтт, і я пачуў, як Марыя таксама сказала «аранжавы». Усе ведаюць, падумаў я, усе ведаюць колер духаў Ma Griffe .
  
  Велізарны аранжавы шкляны купал раскалоўся на мільён прызмаў, кожная з якіх была бліскучай, як Сэнт-Шапель ў апоўдні, і я слізгаў скрозь бліскучы святло, як плоскодонка слізгае па сонным беразе, белае воблака нізкае, а колеры ззяюць і меладычна пераліваюцца. пада мной.
  
  Я паглядзеў на твар месье Дэтта і спалохаўся. Яго нос стаў велізарным, не проста вялікім, а вялікім, больш, чым любы нос мог бы быць. Я быў напалоханы тым, што ўбачыў, таму што ведаў, што твар пане Дэтта засталося такім жа, якім яно было заўсёды, і што скажонае было маё прытомнасць. Але нават веданне таго, што жудаснае пачварнасць адбылося ў маім розуме, а не на твары пане Дэтта, не змяніла ладу; Нос месье Дэтта вырас да гіганцкіх памераў.
  
  'Які гэта дзень?' — пыталася Марыя. Я сказаў ёй. — Гэта проста балбатня, — сказала яна. «Занадта хутка, каб зразумець». Я прыслухаўся, але не чуў, каб хто-то мармытаў. Яе вочы былі мяккімі і немигающими. Яна задавала мне мой узрост, дату нараджэння і шмат асабістых пытанняў. Я сказаў ёй столькі ж і нават больш, чым яна прасіла. Шнар на калене і дзень, калі мой дзядзька пасадзіў пені на высокае дрэва. Я хацеў, каб яна ведала пра мяне ўсё. «Калі мы памром, — сказала мне бабуля, — мы ўсе трапім у рай, — яна агледзела свой свет, — бо гэта сапраўды пекла?» «У старога містэра Гарднера была эпідэрмафітыя ступні, чыя была іншая ступня?» Чытанне: «Дазволь мне, як салдату, зваліцца...»
  
  — Жаданне, — сказаў голас пане Дэтта, — праявіцца, даверыцца.
  
  — Так, — пагадзіўся я.
  
  — Я прывяду яго да Мегимиде, калі ён зойдзе занадта далёка, — сказаў месье Дэтт. — Ён у парадку. Выдатны адказ. Выдатны адказ.
  
  Марыя паўтарыла ўсё, што я сказаў, як быццам Дэтт сам гэтага не чуў. Кожную рэч яна гаварыла не па адным, а па два разы. Я сказаў гэта, потым яна сказала гэта, потым яна сказала гэта зноў па-іншаму; часам зусім інакш, так што я папраўляў яе, але яна была абыякавая да маіх выпраўленняў і казала сваім выдатным голасам; круглы, ясны голас, поўны песні і смутку, як габой ў ночы.
  
  Час ад часу чуўся глыбокі і далёкі голас Дэтта, магчыма, з суседняй пакоя. Здавалася, яны думаюць і кажуць так павольна. Я нетаропка адказаў Марыі, але прайшло шмат часу, перш чым прыйшоў наступны пытанне. У рэшце рэшт я стаміўся ад доўгіх паўзаў. Я запаўняў прабелы, распавядаючы ім анекдоты і цікавыя рэчы, якія я чытаў. Я адчуваў, што ведаю Марыю шмат гадоў, і я памятаю, як сказаў «перанос», і Марыя таксама сказала, і Дэтт здаваўся вельмі задаволеным. Я выявіў, што даволі лёгка скласці свае адказы ў вершах — не ўсе яны рыфмаваныя, заўважце, — але я старанна сфармуляваў іх. Я мог выціснуць гэтыя чортавы словы, як пластылін, і перадаць іх Марыі, але часам яна кідала іх на мармуровы падлогу. Яны падалі бясшумна, але цені ад іх адбіваліся ад далёкіх сцен і мэблі. Я зноў засмяяўся і падумаў, на чыю голую руку я гляджу. Майце на ўвазе, гэта было маім запясце, я даведаўся гадзіны. Хто парваў гэтую кашулю? Марыя паўтарала што-то зноў і зноў, магчыма, пытанне. Праклятая кашуля абышлася мне ў 3 фунта 10 шылінгаў, а цяпер яе парвалі. Ірваная тканіна была вытанчанай, дэталізаванай і нагадвала каштоўны камень. Голас Дэтта сказаў: «Ён сыходзіць зараз: гэта вельмі кароткі час, у тым-то і бяда».
  
  Марыя сказала: «Што-то з кашуляй, я не магу зразумець, яна такая хуткая».
  
  — Няважна, — сказаў Дэтт. — Вы добра папрацавалі. Слава богу, ты быў тут.
  
  Мне было цікава, чаму яны гавораць на замежнай мове. Я расказаў ім усё. Я аддаў сваіх працадаўцаў, сваю краіну, свой аддзел. Яны адкрылі мяне, як танныя гадзіны, потыкали галоўную спружыну і пасмяяліся над яе просты канструкцыяй. Я пацярпеў няўдачу, і няўдача накрыла мяне, як шторы ў фоталабараторыі.
  
  Цёмны. Голас Марыі сказаў: «Ён сышоў», і я пайшоў, белая чайка, слізгальная па чорным небе, у той час як пада мной яшчэ больш цёмнае мора было ветлівым і спакойным. І глыбока, і глыбока, і глыбока.
  9
  
  Марыя паглядзела на ангельца. Ён быў скажоны і тузаўся, вартае жалю відовішча. Ёй захацелася прыціснуць яго да сябе. Так што было так проста выявіць самыя патаемныя думкі чалавека — хімічную рэакцыю — незвычайную. Ён адкрыў ёй сваю душу пад уплывам амитала і ЛСД, і цяпер яна нейкім дзіўным чынам адчувала сябе адказнай — амаль вінаватай — за яго дабрабыт. Ён здрыгануўся, і яна нацягнула на яго паліто і закінула яму на шыю. Агледзеўшы вільготныя сцены падзямелля, у якім яна знаходзілася, яна таксама здрыганулася. Яна дастала пудраніцу і ўнесла істотныя змены ў свой макіяж: драматычныя цені для стагоддзе, якія падыходзілі мінулай ноччу, у халодным святле світання выглядалі б жахліва. Як котка, вылизывающая і мыюцца ў хвіліны пакут або пакут. Яна зняла ўвесь макіяж ватовым тампонам, сцерла зялёныя вочы і цёмна-чырвоныя вусны. Яна паглядзела на сябе і выцягнула тое зморшчаны твар, якое яна рабіла толькі тады, калі глядзелася ў люстэрка. Без макіяжу яна выглядала жудасна, як галандская сялянка; яе сківіцу пачала адыходзіць. Яна правяла пальцам па сківічнай косткі, шукаючы маленькую нішу на паўдарогі ўздоўж яе лініі. Вось куды сыходзіць твар, гэтая ніша становіцца шчылінай, і раптам падбародак і сківіцу разыходзяцца, і ў вас твар старой.
  
  Яна нанесла ўвільгатняе крэм, самую лёгкую пудру і самы натуральны колер губной памады. Ангелец паварушыўся і здрыгануўся; на гэты раз дрыжыкі прайшла па ўсім яго целе. Ён хутка прыйдзе ў прытомнасць. Яна спяшалася з макіяжам, ён не павінен бачыць яе такой. Яна адчувала што-то дзіўнае ў гэтым англичанине. Няўжо яна правяла больш за трыццаць гадоў, не разумеючы, што такое фізічнае цяга? Яна заўсёды думала, што прыгажосць і фізічная прывабнасць — адно і тое ж, але цяпер яна не была ў гэтым упэўненая. Гэты мужчына быў грузным і немаладым – яна выказала здагадку, што пад трыццаць, – і яго цела было тоўстым і недагледжаным. Жан-Поль быў увасабленнем мужчынскай прыгажосці: малады, стройны, старанна сачыў за сваім вагой і сцёгнамі, па-майстэрску загарэлы — увесь, як яна памятала, — асабліва ў дачыненні да свайго цырульніка, паказнога з залатымі наручным гадзінамі і выдатнымі кольцамі, сваім бялізнай, дакладным і акуратным. накрухмалены і белы, як і яго ўсмешка.
  
  Паглядзіце на ангельца: дрэнна якая сядзіць адзенне, пакамячаная і ўся, поўнае твар, поеденные моллю валасы, бледная скура; зірніце на гэты скураны папружка для наручных гадзін і яго жудасныя старамодныя туфлі — такія ангельскія. Туфлі на высокіх абцасах. Яна ўспомніла туфлі на высокіх абцасах, якія былі ў яе ў дзяцінстве. Яна ненавідзела іх, гэта было першае праява яе клаўстрафобіі, яе нянавісці да гэтых туфляў. Хоць яна і не прызнавала яго такім. Яе маці завязала шнуркі тугімі і цеснымі вузламі. Марыя была асабліва асцярожная з сынам, ён ніколі не насіў туфлі на шнурках. Аб Божа, цяпер ангельца трэсла, як эпилептика. Яна ўзяла яго за рукі і адчула пах эфіру і поту, калі наблізілася да яго.
  
  Ён прачынаўся хутка і цалкам. Мужчыны заўсёды так рабілі, яны маглі раптам прачнуцца і гаварыць па тэлефоне, як быццам яны не спалі гадзінамі. Яна выказала здагадку, што мужчына паляўнічы, гатовы да небяспекі; але яны не зрабілі зніжкі. Столькі страшных сварак з мужчынамі пачалося з-за таго, што яна павольна прачыналася. Вага яго цела распачаў яе, яна дазволіла яму ўпасці на сябе, так што яна прыняла яго вага. Ён вялікі пачварны мужчына, падумала яна. Яна зноў сказала «пачварны», і гэта слова прыцягнула яе, як і «вялікі» і «мужчына». Яна сказала «вялікі пачварны мужчына» услых.
  
  Я прачнуўся, але кашмар працягваўся. Я быў у падзямелле, падобным на той, што прыдумаў Уолт Дысней, і жанчына зноў і зноў паўтарала: «Вялікі вырадак». «Дзякуй вялікае, — падумаў я, — ліслівасцю нічога не даб'ешся». Мяне калаціла, і я асцярожна ачуўся; жанчына моцна абдымала мяне, павінна быць, мне было холадна, таму што я адчуваў яе цяпло. Я пагаджуся на гэта, падумаў я, але калі дзяўчына пачне знікаць, я зноў заплюшчу вочы, мне патрэбен сон.
  
  Гэта было падзямелле, вось што было вар'яцтвам. — Гэта сапраўды падзямелле, — сказаў я.
  
  — Так, — сказала Марыя, — гэта так.
  
  — Што ты тут робіш? Я сказаў. Я мог прыняць думка пра тое, што знаходжуся ў падзямелле.
  
  — Я забяру цябе назад, — сказала яна. — Я спрабаваў падняць цябе ў машыну, але ты быў занадта цяжкім. Наколькі ты цяжкі?
  
  — Усё роўна, якой я цяжкі, — сказаў я. — Што адбываецца?
  
  — Дэтт дапытваў цябе, — сказала яна. — Мы можам сысці прама цяпер.
  
  — Я пакажу табе, хто сыходзіць, — сказаў я, вырашыўшы адшукаць Дэтта і скончыць практыкаванне з попельніцай. Я саскочыў з жорсткай лавы, каб штурхнуць цяжкую дзверы падзямелля. Як быццам я спускаўся па неіснуючай лесвіцы, і да таго часу, калі я дасягнуў дзверы, я быў на мокрай зямлі, мае ногі бескарысна тузаліся і не маглі вытрымаць майго вагі.
  
  — Я не думала, што ты зойдзеш нават так далёка, — сказала Марыя, падышоўшы да мяне. Я з удзячнасцю ўзяў яе за руку і дапамог сабе ўстаць, учапіўшыся ў дзвярную фурнітуру. Крок за крокам мы павольна прасоўваліся па склепе, міма стойкі, кляшчоў і шрубы з накатанай галоўкай і халоднага каміна з раскіданымі вакол клеймамі. — Хто тут жыве? Я папрасіў. — Франкенштэйн?
  
  — Цішэй, — сказала Марыя. «Захоўвайце сілы для хады».
  
  — Мне прысніўся жудасны сон, — сказаў я. Гэта быў сон пра жудасным здрадзе і якая насоўваецца гібелі.
  
  — Я ведаю, — сказала Марыя. — Не думай пра гэта.
  
  Рассветное неба было бледным, як быццам п'яўкі маёй ночы растлусцеў на яго крыві. — Зоры павінны быць чырвонымі, — сказаў я Марыі.
  
  — Ты сам не вельмі добра выглядаеш, — сказала яна і дапамагла мне сесці ў машыну.
  
  Яна праехала пару кварталаў ад дома і прыпаркаваўся пад дрэвамі сярод мёртвых аўтамабіляў, усеивающих горад. Яна ўключыла абагравальнік, і цёплы паветра ахутаў мае канечнасці.
  
  'Вы жывяце ў адзін?' яна спытала.
  
  — Што гэта, прапанову?
  
  — Ты недастаткова здаровы, каб заставацца ў адзіноце.
  
  — Згодны, — сказаў я. Я не мог пазбавіцца ад комы страху, і голас Марыі прыйшоў да мяне, як я чуў яго ў кашмары.
  
  — Я завязу цябе да сабе, гэта недалёка, — сказала яна.
  
  — Нічога, — сказаў я. «Я ўпэўнены, што гэта варта таго».
  
  'Гэта каштуе падарожжа. Трехзвездочная ежа і напоі, — сказала яна. — Як наконт крок-месье і дзіцяці? 5
  
  « Крок-месье вітаецца», — пагадзіўся я.
  
  «Але нараджэнне дзіцяці разам можа быць лепшай часткай», — сказала яна.
  
  Яна не ўсміхнулася, яна націснула на педаль акселератара, і сіла хлынула ў машыну, як кроў у мае ажываюць канечнасці. Яна глядзела на дарогу, міргаючы фарамі на кожным скрыжаванні і кругласутачна перамыкаючы стрэлку на свабодных участках. Яна любіла машыну, гладзіла руль і захаплялася ёю; і, як майстэрская палюбоўніца, яна ўгаварыла яго згуляць без намаганняў. Яна спусцілася па Елісейскіх палях для хуткасці і ўздоўж паўночнага берага Сены, перш чым прайсці праз Ле-Аль. Апошнія з разумнай кампаніі адмовіліся ад цыбульнага супу, і цяпер грузавікі разгружаліся. Крэпасці працавалі як марадзёры, складаючы скрыні з гароднінай і скрыні з рыбай . Вадзіцелі грузавікоў пакінулі свае кебаў, каб наведаць публічныя дамы, якія запаланілі вуліцы вакол Плошчы Нявінных. Малюсенькія жоўтыя дзвярныя праёмы былі поўныя размаляваных шлюх і спрачаліся мужчын у bleu de travail . Марыя асцярожна ехала па вузкіх вулачках.
  
  — Вы бачылі гэты раён раней? яна спытала.
  
  — Не, — сказаў я, таму што ў мяне было адчуванне, што яна хацела, каб я гэта сказаў. У мяне было адчуванне, што яна атрымала нейкае дзіўнае ўзбуджэнне ад таго, што прывяла мяне такім чынам да сябе дадому. — Дзесяць новых франкаў, — сказала яна, кіўнуўшы на дзвюх дзяўчат, якія стаялі каля абшарпанага кафэ. — Магчыма, сем, калі вы будзеце спрачацца.
  
  'Два?'
  
  — Можа быць, дванаццаць, калі хочаш дваіх. Больш для выставы.
  
  Яна павярнулася да мяне. — Вы ўзрушаныя.
  
  — Мяне толькі шакіруе тое, што вы хочаце, каб я быў шакаваны, — сказаў я.
  
  Яна прыкусіла губу, павярнула на Севастопаль і памчалася з раёна. Прайшло тры хвіліны, перш чым яна зноў загаварыла. — Ты мне падыходзіш, — сказала яна.
  
  Я не быў упэўнены, што яна мае рацыю, але спрачацца не стаў.
  
  У той ранняе раніцу вуліца, на якой жыла Марыя, мала чым адрознівалася ад любой іншай вуліцы Парыжа; аканіцы былі шчыльна захлопнуты, і нідзе не было відаць ні бляску шкла, ні взъерошенности фіранкі. Сцены былі бескаляровымі і невыразнымі, як быццам кожны дом на вуліцы аплакваў смерць сям'і. Напаўразбураныя старадаўнія вуліцы Парыжа сацыяльна адрозніваліся толькі аўтамабілямі, прыпаркаванымі ўздоўж вадасцёкаў. Тут R4, гафрыраваныя deux chevaux і пакамечаныя Dauphins саступалі па колькасці бліскучым новым Jags, Buick і Mercs.
  
  Унутры былі глыбокія дываны, пышныя драпіроўкі, бліскучая фурнітура і мяккія крэслы. І яшчэ быў гэты сімвал статусу і ўплыву: тэлефон. Я купаўся ў гарачай духмянай вадзе і піў духмяны булён, закутывался у храбусткія прасціны, мае ўспаміны згасалі, і я спаў доўгім сном без сноў.
  
  Калі я прачнуўся, у суседнім пакоі па радыё грала Франсуаза Арди, а Марыя сядзела на ложку. Яна паглядзела на мяне, калі я паварушыўся. Яна пераапранулася ў ружовае баваўнянае сукенка і практычна не наносіла макіяж. Валасы яе былі распушчаны і зачасаны на просты прабор такім нядбайным чынам, на які ў цырульніка сыходзіць пара гадзін. Яе твар было добрым, але з маршчынамі, якія з'яўляюцца, калі ты цынічна ўсміхаешся каля дзесяці мільёнаў разоў. Рот у яе быў маленькі і злёгку прыадчынены, як у лялькі ці як у жанчыны, якая чакае пацалунку.
  
  'Які цяпер гадзіна?' Я папрасіў.
  
  — Ужо за поўнач, — сказала яна. — Ты праспаў круглыя суткі.
  
  — Вазьмі гэтую ложак на дарогу. Што здарылася, у нас скончыліся пёры?
  
  «У нас скончылася пасцельная бялізна; яны ўсе вакол вас.
  
  «Напоўніце яе пасцельнай бялізнай, містэр, і калі мы забудзем праверыць электрычнае коўдру, вы атрымаеце валік бясплатна».
  
  — Я заняты падрыхтоўкай кавы. У мяне няма часу гуляць у вашы гульні.
  
  Яна зварыла кавы і прынесла. Яна чакала, пакуль я задам пытанні, а затым спрытна адказала, распавёўшы мне столькі, колькі хацела, не выглядаючы пры гэтым уклончивой.
  
  «Мне прысніўся кашмар, і я прачнуўся ў сярэднявечнай вязніцы».
  
  — Ты гэта зрабіў, — сказала Марыя.
  
  — Лепш раскажы мне ўсё пра гэта, — сказаў я.
  
  — Дэтт спалохаўся, што ты за ім шпионишь. Ён сказаў, што ў вас ёсць дакументы, якія яму патрэбныя. Ён сказаў, што вы наводзілі даведкі, таму ён павінен ведаць.
  
  — Што ён зрабіў са мной?
  
  — Ён вколол цябе амитал і ЛСД (гэта ЛСД трэба час, каб выветрыцца). Я спытаў цябе. Затым вы пагрузіліся ў глыбокі сон і прачнуліся ў падвалах дома. Я прывёў цябе сюды.
  
  'Што я сказаў?'
  
  'Не хвалюйся. Ніхто з гэтых людзей не кажа па-ангельску. Я адзіны, хто гэта робіць. Твае сакрэты ў бяспецы са мной. Дэтт звычайна думае пра ўсё, але ён быў збіты з панталыку, калі ты балбатала па-ангельску. Я перавёў.'
  
  Дык вось чаму я чуў, як яна сказала усё двойчы. 'Што я сказаў?'
  
  'Расслабляцца. Мяне гэта не цікавіла, але я задаволіў Дэтта.
  
  Я сказаў: «І не думайце, што я гэтага не цаню, але чаму вы павінны рабіць гэта для мяне?»
  
  — Дэтт чалавек ненавісны. Я б ніколі не дапамог яму, і наогул, я прывёў цябе ў той дом, я адчуваў сябе адказным за цябе.
  
  'А таксама ...?'
  
  — Калі б я сказаў яму, што вы сказалі на самай справе, ён, несумненна, ужыў бы да вас амфетамін, каб адкрываць ўсё больш і больш. Амфетамін - небяспечная штука, жах. Мне б не спадабалася гэта глядзець».
  
  — Дзякуй, — сказаў я. Я пацягнуўся да яе, узяў яе за руку, і яна лягла на ложак побач са мной. Яна зрабіла гэта без падазрэнняў і ліхіх поглядаў, гэта быў хутчэй сяброўскі, чым сэксуальны жэст. Яна запаліла і дала мне пачак і запалкі. — Запалі сам, — сказала яна. — Гэта дасць табе занятак рукамі.
  
  'Што я сказаў?' — нядбайна спытаў я. — Што я сказаў такога, што вы не перавялі для Дэтта на французскі?
  
  — Нічога, — тут жа адказала Марыя. — Не таму, што ты нічога не сказаў, а таму, што я гэтага не чуў. Зразумець? Мяне не цікавіць, хто ты і як ты зарабляеш на жыццё. Калі вы робіце што-небудзь незаконнае або небяспечнае, гэта ваша непакой. Проста на дадзены момант я адчуваю некаторую адказнасць за цябе, але я амаль пазбавіўся ад гэтага пачуцця. Заўтра ты зможаш пачаць хлусіць, і я ўпэўнены, што ў цябе гэта атрымаецца выдатна.
  
  — Гэта адмазка?
  
  Яна павярнулася да мяне. — Няма, — сказала яна. Яна нахілілася і пацалавала мяне.
  
  — Ты цудоўна пахнеш, — сказаў я. — Што на табе надзета?
  
  — Агонія, — сказала яна. «Гэта дарагі парфума, але мала каго ён не прыцягвае».
  
  Я спрабаваў вырашыць, не падводзіць ці яна мяне, але не мог сказаць. Яна была не з тых дзяўчат, якія дапамогуць табе сваёй усмешкай.
  
  Яна ўстала з ложка і разгладзіла сукенка па клубах.
  
  — Табе падабаецца гэта сукенка? яна спытала.
  
  — Выдатна, — сказаў я.
  
  — У якой вопратцы вам падабаецца бачыць жанчын?
  
  — Фартухі, — сказаў я. «Пальцы ззяюць меткамі, якія застаюцца ад дотыку да гарачай посудзе».
  
  — Так, я магу ўявіць, — сказала яна. Яна патушыла цыгарэту.
  
  «Я дапамагу вам, калі вам патрэбна дапамога, але не просіце занадта шмат, і памятайце, што я звязаны з гэтымі людзьмі, і ў мяне ёсць толькі адзін пашпарт, і ён французскі».
  
  Я падумаў, ці не было гэта намёкам на тое, што я раскрыў пад наркотыкамі, але нічога не сказаў.
  
  Яна паглядзела на свае наручныя гадзіны. — Ужо вельмі позна, — сказала яна. Яна запытальна паглядзела на мяне. — Тут толькі адна ложак, і мне трэба паспаць. Я думаў закурыць, але паклаў іх назад на столік. Я адышоў у бок. «Падзяліце ложак, — прапанаваў я, — але я не магу гарантаваць сон».
  
  «Не цягні лухту з палюбоўнікам Жан-Поля, — сказала яна, — гэта не ў тваім стылі». Яна схапіла баваўнянае сукенка і нацягнула яго праз галаву.
  
  «Які мой стыль?» — раздражнёна спытаў я.
  
  «Зазірніце да мяне раніцай», — сказала яна і патушыла святло. Яна пакінула уключаным толькі радыё.
  10
  
  Я застаўся ў кватэры Марыі, але на наступны дзень Марыя вярнулася ў мой пакой, каб накарміць Джо. Яна вярнулася перад бурай. Яна ўвайшла, дзьмухаючы на рукі і скардзячыся на холад.
  
  — Ты падмяніў ваду і паклаў туды костка каракаціцы? Я папрасіў.
  
  — Так, — сказала яна.
  
  — Гэта карысна для яго дзюбы, — сказаў я.
  
  — Я ведаю, — сказала яна. Яна стаяла ля акна і глядзела на хутка темнеющий бульвар. — Гэта прымітыўна, — сказала яна, не адварочваючыся ад акна. «Неба цямнее, і вецер пачынае падымаць капялюшы, скрынкі і, нарэшце, вечка ад смеццевых бакаў, і вы пачынаеце думаць, што так наступіць канец святла».
  
  — Я думаю, што ў палітыкаў ёсць іншыя планы на канец святла, — сказаў я.
  
  «Дождж пачынаецца. Велізарныя плямы, як дождж для волатаў. Уявіце, што вы мурашка, якога ўдарыў...
  
  Тэлефон зазваніў. «... кропля дажджу». Марыя таропка скончыла фразу і ўзяла трубку.
  
  Яна падняла яго, нібы гэта быў пісталет, які мог выпадкова падарвацца. — Так, — падазрона сказала яна. 'Ён тут.' Яна слухала, ківала і казала «так». — Прагулка пойдзе яму на карысць, — сказала яна. — Мы будзем там прыкладна праз гадзіну. Яна пацягнула да мяне твар з пакутнымі. — Так, — зноў сказала яна ў трубку. — Ну, ты павінен проста шапнуць яму, і тады я не пачую тваіх маленькіх сакрэтаў, ці не так? Пачулася невялікае мармытанне электроннага абурэння, затым Марыя сказала: «Зараз будзем збірацца, інакш опоздаем», — і рашуча паклала трубку. — Берд, — сказала яна. — Ваш суайчыннік містэр Марцін Лэнглі Берд прагне пагаварыць з вамі ў «Кафэ Блан». Шум дажджу нагадваў вялізны натоўп, адчайна аплодирующую.
  
  — Берд, — патлумачыў я, — гэта чалавек, які быў са мной у карціннай галерэі. Людзі мастацтва шмат думаюць пра яго.
  
  — Так ён мне казаў, — сказала Марыя.
  
  — О, з ім усё ў парадку, — сказаў я. «Былы марскі афіцэр, які стаў багемным, абавязкова будзе трохі дзіўным».
  
  — Ён падабаецца Жан-Полю, — сказала Марыя так, як быццам гэта было увасабленнем хвалы. Я забраўся ў свежевыстиранное ніжняе бялізну і пакамечаны касцюм. Марыя знайшла маленькую бэзавую брытву, і я галіўся міліметр за міліметрам, заліваючы парэзы адэкалонам. Мы сышлі ад Марыі, як толькі скончыўся лівень. Канс'ержкі прыбірала гаршковыя расліны, якія стаялі на тратуары.
  
  — Ты не возьмеш плашч? — спытала яна Марыю.
  
  — Няма, — сказала Марыя.
  
  «Магчыма, вас не будзе ўсяго некалькі хвілін», — сказаў консьерж. Яна ссунула акуляры на пераноссе і паглядзела на мяне.
  
  — Магчыма, — сказала Марыя і ўзяла мяне за руку, каб сысці.
  
  «Зноў будзе дождж», — крыкнула канс'ержкі.
  
  — Так, — сказала Марыя.
  
  «Цяжка», — паклікала канс'ержкі. Яна ўзяла іншы гаршчок і закапала ў яго зямлю.
  
  Летні дождж чысцей зімовага дажджу. Зімовы дождж моцна стукае па граніце, але летні дождж мякка свішча на лісці. Гэты лівень накінуўся паспешліва, як неспрактыкаваны палюбоўнік, і гэтак жа раптоўна знік. Лісце задуменна паніклі, і паветра блішчаў зялёнымі водбліскамі. Летні дождж лёгка дараваць; як першае каханне, хлусня ў выратаванне або паклёп, у гэтым няма злога намеру.
  
  Берд і Жан-Поль ўжо сядзелі ў кафэ. Жан-Поль быў бездакорны, як манекен з вітрыны, але Берд быў ўсхваляваны і взлохмачен. Яго валасы былі взлохмачены, а броваў амаль не было, як быццам ён быў занадта блізка ад удару воданагравальніка. Яны абралі месца каля бакавых экранаў, і Берд узбуджана гэты пальцам. Жан-Поль памахаў нам і заціснуў пальцамі вуха. Марыя засмяялася. Берд было цікава, ці не жартуе Жан-Поль над ім, але, вырашыўшы, што гэта не так, працягнуў гаварыць.
  
  «Прастата іх раздражняе, — сказаў Берд. «Гэта проста прастакутнік, — скардзіўся адзін з іх, — як быццам гэта крытэр мастацтва. Поспех раздражняе іх. Нягледзячы на тое, што я амаль не зарабляю на сваіх карцінах, гэта не перашкаджае крытыкам, якія лічаць маю працу дрэнны, ставіцца да яе як да непристойному нападу, як быццам я наўмысна вырашыў зрабіць дрэнную працу, каб быць непрыемным. У іх няма ні дабрыні, ні спагады, ці бачыце, таму яны і называюць іх крытыкамі — першапачаткова гэта слова азначала прыдзірлівага дурня; калі б у іх было спачуванне, яны б выявілі яго».
  
  'Як?' — спытала Марыя.
  
  «З дапамогай жывапісу. Вось што такое карціна, прызнанне у любові. Мастацтва — гэта любоў, строгасць — гэта нянавісць. Гэта відавочна, вядома. Бачыце, крытык — гэта чалавек, які захапляецца мастакамі (ён хоча ім быць), але мала клапоціцца аб карцінах (таму ён ім і не з'яўляецца). Мастак, наадварот, захапляецца карцінамі, але не любіць мастакоў». Берд, вырашыўшы гэтую праблему, махнуў афіцыянту. — Чатыры вялікіх крэму і некалькі запалак, — загадаў ён.
  
  — Я хачу чорны кава, — сказала Марыя.
  
  — Я таксама аддаю перавагу чорны, — сказаў Жан-Поль.
  
  Берд паглядзеў на мяне і ледзь шевельнул вуснамі. — Хочаш чорны кава?
  
  — Мне падыдзе белы, — сказаў я. Ён кіўнуў, ацэньваючы лаяльнасць суайчынніка. — Два крэму — grands cremes — і два маленькіх чорных, — загадаў ён. Афіцыянт расклаў піўныя падстаўкі, узяў некалькі старых чэкаў і разарваў іх напалову. Калі ён сышоў, Берд нахіліўся да мяне. — Я рады, — сказаў ён і агледзеўся, каб пераканацца, што двое іншых не чуюць. Яны размаўлялі адзін з адным: «Я рады, што ты п'еш белы кавы. Гэта шкодна для нерваў, занадта шмат гэтага моцнадзейнага рэчывы. Ён яшчэ больш панізіў голас. — Вось чаму яны ўсе такія спрачальнікі, — сказаў ён шэптам. Калі прынеслі каву, Берд паставіў яго на стол, размеркаваў цукар і ўзяў рахунак.
  
  — Дазволь мне заплаціць, — сказаў Жан-Поль. — Гэта было маё запрашэнне.
  
  — Не ў вашай жыцця, — сказаў Берд. — Падайце мне, Жан-Поль. Я ведаю, як звяртацца з такімі рэчамі, гэта мая частка карабля».
  
  Мы з Марыяй паглядзелі адзін на аднаго без выразы. Жан-Поль ўважліва назіраў за нашымі адносінамі.
  
  Берд атрымліваў асалоду ад снобизмом некаторых французскіх фраз. Кожны раз, калі ён пераходзіў з французскага на ангельскую, я ведала, што гэта адбываецца выключна таму, што ён меў намер ўвесці ў сваю прамову доўгую французскую фразу, з разуменнем кіўнуць і шматзначна скривить твар, як быццам мы двое былі адзінымі людзьмі ў свеце, якія разумелі. французская мова.
  
  — Вашы пытанні аб гэтым доме, — сказаў Берд. Ён падняў указальны палец. — У Жан-Поля выдатныя навіны.
  
  'Што гэта?' Я папрасіў.
  
  — Здаецца, мой дарагі сябар, у вашым сябру Дэтте і ў гэтым доме ёсць нейкая таямніца.
  
  — Ён мне не сябар, — сказаў я.
  
  — Цалкам дакладна, — раздражнёна сказаў Берд. — Праклятае месца — бардэль, больш таго...
  
  — Гэта не бардэль, — сказаў Жан-Поль, як быццам ужо тлумачыў гэта раней. — Гэта maison de passe . Гэта дом, у які людзі ідуць, калі з імі ўжо ёсць дзяўчына».
  
  — Оргіі, — сказаў Берд. — У іх там оргіі. Жан-Поль распавёў мне аб жудасных учынках, наркотыкі пад назвай ЛСД, парнаграфічных фільмах, сэксуальных праявах...
  
  Жан-Поль ўзяў на сябе апавяданне. «Ёсць магчымасці для ўсякага роду скрыўленняў. У іх там схаваныя камеры і нават вялікая імітацыйная камера катаванняў, дзе ўладкоўваюць прадстаўлення...»
  
  — Для мазахістаў, — сказаў Берд. — Хлопцы, якія ненармальна, бачыце.
  
  — Вядома, бачыць, — сказаў Жан-Поль. «Кожны, хто жыве ў Парыжы, ведае, наколькі распаўсюджаны такія вечарыны і выставы».
  
  — Я не ведаў, — сказаў Берд. Жан-Поль нічога не сказаў. Марыя прапанавала ўсім свае цыгарэты і спытала Жан-Поля: «Дзе ўчора з'явілася конь П'ера?»
  
  — Іх адзін з канём, — сказаў мне Берд.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Нідзе, — сказаў Жан-Поль.
  
  «Тады я страціла сваю сотню нуварышаў», — сказала Марыя.
  
  — Глупства, — сказаў мне Берд. Ён кіўнуў.
  
  — Мая віна, — сказаў Жан-Поль.
  
  — Дакладна, — сказала Марыя. — Я не звяртаў на гэта ўвагі, пакуль вы не сказалі, што гэта дакладна.
  
  Берд кінуў яшчэ адзін заговорщический погляд праз плячо.
  
  — Вы, — ён паказаў на мяне так, нібы толькі што сустрэў мяне на сцежцы ў джунглях, — працуеце ў нямецкім часопісе « Штерн ».
  
  — Я працую ў некалькіх нямецкіх часопісах, — прызнаўся я. — Але не так гучна, я не дэкларуюць усё гэта для выплаты падаткаў.
  
  — Вы можаце разлічваць на мяне, — сказаў Берд. 'Маміна слова.'
  
  — Мама — гэта слова, — сказаў я. Я атрымліваў асалоду ад архаічнай лексікай Берда.
  
  «Бачыце, — сказаў Берд, — калі Жан-Поль распавёў мне гэтую захапляльную гісторыю пра дом на авеню Фош, я сказаў, што вы, верагодна, зможаце прасунуць яго трохі наперад, калі ў вас атрымаецца з гэтага гісторыя».
  
  — Мог бы, — пагадзіўся я.
  
  — Чэснае слова, — сказаў Берд, — што з вашай зарплатай у турыстычным агенцтве і артыкуламі для часопісаў вы, павінна быць, іх чеканите. Абсалютна чаканіў, а?
  
  — Усё ў парадку, — прызнаў я.
  
  — Добра, я думаю, што так. Я не ведаю, куды вы ўсё гэта складаеце, калі вы не дэкларуеце гэта для падаткаабкладання. Што ты робіш, хаваеш яго пад ложкам?
  
  — Па праўдзе кажучы, — сказаў я, — я прышыў яго да сядзення свайго крэсла.
  
  Берд засмяяўся. — Стары Тастевин будзе пераследваць вас і рваць сваю мэблю.
  
  «Гэта была яго ідэя», — пажартаваў я, і Берд зноў засмяяўся, таму што ў Тастевина была рэпутацыя скнары.
  
  «Заходзьце туды з камерай», — задуменна сказаў Берд. «Будзь выдатнай гісторыяй. Больш таго, гэта будзе дзяржаўная паслуга. Парыж збуцвелы наскрозь, як вы бачыце. Пара яго страсянуць.
  
  — Гэта ідэя, — пагадзіўся я.
  
  — Тысяча фунтаў — гэта шмат? ён спытаў.
  
  — Занадта шмат, — сказаў я.
  
  Берд кіўнуў. — Я думаў, што гэта можа быць. Яшчэ сотня такіх, а?
  
  — Калі гэта добры аповяд з малюнкамі, я мог бы атрымаць з яго пяцьсот фунтаў. Я б заплаціў пяцьдзесят за знаёмства і экскурсію з гідам, але ў апошні раз, калі я быў там, я быў пэрсонай нон грата».
  
  — Менавіта так, даўніна, — сказаў Берд. — Наколькі я разумею, з табой груба звяртаўся гэты хлопец Дэтт. Усё гэта памылка, ці не так?
  
  — Гэта было з майго пункту гледжання, — сказаў я. — Не ведаю, як да гэтага ставіцца пане Дэтт.
  
  «Ён, верагодна, адчувае сябе спустошаным », — сказаў Берд. Я ўсміхнулася гэтай ідэі.
  
  — Але на самай справе, — сказаў Берд, — Жан-Поль ведае пра гэта ўсё. Ён мог бы зладзіць для цябе аповяд, а пакуль слова за мамай, а? Нічога нікому не кажаце ні аб якім аспекце. Мы аднадушныя?
  
  'Ты жартуеш, ці што?' Я сказаў. — Навошта Дэтту згаджацца выкрываць сваю дзейнасць?
  
  — Ты не разумееш па-французску, мой хлопчык.
  
  — Так мне ўсе паўтараюць.
  
  'Але сапраўды. Гэты дом належыць і кантралюецца Міністэрствам унутраных спраў. Яны выкарыстоўваюць гэта як праверку і кантроль над замежнікамі, асабліва дыпламатамі, можна сказаць, шантажом. Дрэнны бізнэс, шакіруе людзей, а? Што ж, яны ёсць. Некаторыя іншыя французскія джоні на дзяржаўнай службе, у тым ліку Луазо, хацелі б, каб яго зачынілі. Цяпер вы бачыце, мой дарагі сябар, цяпер вы бачыце?
  
  — Так, — сказаў я. — Але што гэта значыць для вас?
  
  — Не крыўдуй, даўніна, — сказаў Берд. — Вы пыталіся мяне аб доме. Жан-Поль тэрмінова мае патрэбу ў гатовым; ergo, я ладжу вас для заключэння ўзаемавыгаднага дамовы». Ён кіўнуў. — Выкажам здагадку, мы скажам пяцьдзесят па рахунку і яшчэ трыццаць, калі гэта трапіць у друк?
  
  Велізарны турыстычны аўтобус поўз па бульвары, бліскаючы неонавым святлом і капая па шкле. Ўнутры турысты сядзелі нерухома і ў трывозе, прыгнуўшыся да сваіх гучнагаварыцелі і гледзячы на злы горад.
  
  — Добра, — сказаў я. Я быў уражаны, што ён быў такім эфектыўным гандляром.
  
  — У любым часопісе, дзе заўгодна, — працягнуў Берд. «З дзесяццю адсоткамі любой наступнай сіндыкацыі».
  
  Я ўсміхнулася. Берд сказаў: «А, вы ж не чакалі, што я ўмею гандлявацца, ці не так?»
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Табе трэба будзе шмат чаго даведацца пра мяне. Афіцыянт, — паклікаў ён. «Чатыры кирса». Ён павярнуўся да Жан-Поля і Марыі. «Мы заключылі пагадненне. Цяпер прызначаны невялікі свята.
  
  Прынеслі белае віно і парэчку. «Вы заплаціце, — сказаў мне Берд, — і вылічаная гэта з нашага першапачатковага ўзносу».
  
  — У нас будзе кантракт? — спытаў Жан-Поль.
  
  — Вядома, не, — сказаў Берд. «Слова англічаніна — яго заклад. Вы, вядома, ведаеце, Жан-Поль. Уся сутнасць кантракту ў тым, што ён узаемавыгадны. Калі няма, ніякая папера ў свеце вас не выратуе. Акрамя таго, — шапнуў ён мне па-ангельску, — дай яму вось такую паперку, і ён усім пакажа; ён такі. І гэта апошняе, чаго ты хочаш, а?
  
  — Дакладна, — сказаў я. Правільна, падумаў я. Мая праца ў нямецкім часопісе была фікцыяй, прыдуманай лонданскім офісам для тых рэдкіх выпадкаў, калі ім даводзілася інфармаваць мяне па пошце. Ніхто не мог бы ведаць пра гэта, калі б яны не чыталі маю пошту. Калі б гэта сказаў Луазо, я б не здзівіўся, але Берд...!
  
  Берд пачаў тлумачыць Жан-Поля тэорыю пігмента пранізлівым голасам, які ён выкарыстаў кожны раз, калі казаў пра мастацтва. Я купіў ім яшчэ адзін кір перад тым, як мы з Марыяй сышлі, каб вярнуцца да яе дадому.
  
  Мы прабіраліся скрозь шчыльнае рух на бульвары.
  
  — Не разумею, як ты можаш быць з імі такім цярплівым, — сказала Марыя. «Гэты напышлівы ангелец Берд і Жан-Поль трымаюць яго насавой хустку, каб абараніць яго касцюм ад вінных плям».
  
  — Я недастаткова добра іх ведаю, каб не любіць, — патлумачыў я.
  
  — Тады не вер ніводнаму іх слову, — сказала Марыя.
  
  «Мужчыны заўсёды былі ашуканцамі».
  
  — Ты дурань, — сказала Марыя. — Я кажу не аб любоўных прыгодах, я кажу пра дом на авеню Фош; Берд і Жан-Поль — двое бліжэйшых сяброў Дэтта. Шчырыя сябры.'
  
  'Яны?' Я сказаў. З далёкай боку бульвара я азірнуўся. Жылісты маленькі Берд — такі ж неўраўнаважаны, як і тады, калі мы далучыліся да яго, — усё яшчэ тлумачыў Жан-Поля тэорыю пігмента.
  
  -- Комедианы , -- вымавіла Марыя. Слова «акцёр» таксама азначае фальшывы ці самазванец. Я стаяў там некалькі хвілін, гледзячы. Вялікае кафэ «Бланк» было адзіным ярка асветленых месцам на ўсім усаженном дрэвамі бульвары. Белыя халаты афіцыянтаў блішчалі, калі яны танцавалі сярод сталоў, заставленных кофейниками, цытрынавым прэсам і сифонами для содавай. Наведвальнікі таксама былі актыўныя, махалі рукамі, ківалі галовамі, пераклікаліся з афіцыянтамі і адзін з адным. Яны размахвалі десятифранковыми банкнотамі і звінелі манетамі. Па меншай меры чацвёра з іх цалаваліся. Здавалася, што шырокі цёмны бульвар быў прыціхлай аўдыторыяй, паважнай і ўважлівай, назірае за драмай, разгортваецца на падобнай на сцэну тэрасе «Кафэ Блан». Берд нахіліўся да Жан-Поля. Жан-Поль засмяяўся.
  11
  
  Мы ішлі, размаўлялі і забыліся пра час. — Тваё месца, — нарэшце сказаў я Марыі. «У вас ёсць цэнтральнае ацяпленне, ракавіна надзейна прымацаваная да сцяны, вы не дзяліце туалет з васьмю іншымі людзьмі, і ёсць граммофонных пласцінкі, на якіх я яшчэ нават не прачытаў этыкеткі. Пойдзем да цябе.
  
  «Вельмі добра, — сказала яна, — раз вы так ліслівіць яго пераваг». Я пяшчотна пацалаваў яе ў вуха. Яна сказала: «А што, калі гаспадар выкіне вас?»
  
  — У вас раман з вашым домаўладальнікам?
  
  Яна ўсміхнулася і нанесла мне моцны ўдар, які многія францужанкі лічаць прыкметай прыхільнасці.
  
  «Я больш не буду сціраць кашулі, — сказала яна. — Мы возьмем да вам рамізніка і возьмем бялізну.
  
  Мы гандляваліся з трыма таксістамі, абменьваючыся іх перавагамі па кірунку з нашымі; у рэшце рэшт адзін з іх саслабеў і пагадзіўся адвесці нас да «Маленькаму легіянеру».
  
  Я ўвайшоў у свой пакой з Марыяй ззаду мяне. Джоуі ветліва зачирикала, калі я запаліў святло.
  
  — Божа мой, — сказала Марыя, — вас хто-то здаў.
  
  Я падабраў кучу кашуль, якія зваліліся ў камін.
  
  — Так, — сказаў я. Усе, ад скрынь і шаф, было опрокинуто на падлогу. Лісты і чэкі былі раскіданыя па канапы, і нямала рэчаў было зламана. Я дазволіў охапке кашуль зноў зваліцца на падлогу, я не ведаў, з чаго пачаць. Марыя была больш методичной, яна стала перабіраць вопратку, складаючы яе і вешаў на вешалкі штаны і курткі. Я ўзяў тэлефон і набраў нумар, які даў мне Луазо.
  
  -- Un sourire est différent d'un rire , -- сказаў я. Францыя — гэта адно з месцаў, дзе рамантыка шпіянажу ніколі не страціцца, падумаў я. Луазо сказаў: «Добры дзень».
  
  — Вы змянілі маё месца, Луазо? Я сказаў.
  
  — Вы знаходзіце тубыльцаў варожымі? — спытаў Луазо.
  
  — Проста адкажы на пытанне, — сказаў я.
  
  — Чаму ты не адказваеш на мой? — сказаў Луазо.
  
  — Гэта мой жэтон, — сказаў я. «Калі вам патрэбныя адказы, вы купляеце свой уласны званок».
  
  — Калі б гэта зрабілі мае хлопчыкі, вы б і не заўважылі.
  
  «Не пресыщайтесь. Луазо. У мінулы раз, калі вашы хлопчыкі зрабілі гэта пяць тыдняў таму, я заўважыў. Скажы ім, калі яны павінны паліць, адкрыць вокны; ад гэтага таннага люлькі тытуню ў канарэйкі слязяцца вочы.
  
  — Але яны вельмі акуратныя, — сказаў Луазо. — Яны б не зладзілі беспарадак. Калі гэта беспарадак, на які вы скардзіцеся.
  
  — Я ні на што не скарджуся, — сказаў я. — Я проста спрабую атрымаць прамы адказ на просты пытанне.
  
  — Занадта шмат чаго можна патрабаваць ад паліцэйскага, — сказаў Луазо. — Але калі што-небудзь пашкодзіць, я адпраўлю кошт Дэтту.
  
  — Калі што-то і пашкодзіцца, то, хутчэй за ўсё, Дэтт, — сказаў я.
  
  — Вам не варта было казаць мне гэта, — сказаў Луазо. — Гэта было нясціпла, але ўсё роўна поспехі .
  
  — Дзякуй, — сказаў я і павесіў трубку.
  
  — Значыць, гэта быў не Луазо? сказала Марыя, якая слухала.
  
  'Што прымушае вас думаць, што?' Я папрасіў.
  
  Яна паціснула плячыма. «Беспарадак тут. Паліцыя была б асцярожная. Акрамя таго, калі Луазо прызнаў, што паліцыя абшуквала ваш дом і раней, чаму ён павінен адмаўляць, што яны зрабілі гэта ў гэты раз?
  
  «Твая здагадка гэтак жа добрая, як і мая», — сказаў я. — Магчыма, Луазо зрабіў гэта, каб нацкаваць мяне на горла Дэтта.
  
  — Значыць, вы былі наўмысна нескромны, каб даць яму зразумець, што ён дамогся поспеху?
  
  'Магчыма.' Я зазірнуў у разарванае сядзенне крэсла. Набіванне з конскага воласа была вырвана, а чамаданчык з дакументамі, які даў мне курьер, знік. — Сышоў, — сказала Марыя.
  
  — Так, — сказаў я. — Магчыма, вы ўсе-такі правільна перавялі маё прызнанне.
  
  «Гэта было відавочнае месца для пошуку. У любым выпадку я быў не адзіным, хто ведаў ваш «сакрэт»: сёння вечарам вы сказалі Берд, што трымаеце там свае грошы.
  
  «Гэта праўда, але ці было ў каго-небудзь час, каб дзейнічаць у адпаведнасці з гэтым?»
  
  — Гэта было дзве гадзіны таму, — сказала Марыя. — Ён мог патэлефанаваць. Часу было дастаткова.
  
  Мы пачалі разбіраць бардак. Прайшло пятнаццаць хвілін, і тут зазваніў тэлефон. Гэта быў Жан-Поль.
  
  — Я рады застаць вас дома, — сказаў ён. 'Вы адзін?'
  
  Я паднесла палец да вуснаў, каб перасцерагчы Марыю. — Так, — сказаў я. 'Я адзін. Што гэта?'
  
  — Я хацеў табе сее-што сказаць, каб Берд не пачуў.
  
  'Наперад, працягваць.'
  
  'Па-першае. У мяне добрыя сувязі ў злачынным свеце і паліцыі. Я ўпэўнены, што вы можаце чакаць крадзеж з узломам на працягу дня або каля таго. Усе, чым вы шануеце, павінна быць часова змешчана ў банкаўскае сховішча.
  
  — Ты спазніўся, — сказаў я. 'Яны былі тут.'
  
  «Які ж я дурань. Я павінен быў сказаць табе сёння ўвечары. Магчыма, гэта было своечасова.
  
  — Усё роўна, — сказаў я. — Тут не было нічога каштоўнага, акрамя пішучай машынкі. Я вырашыў крыху ўмацаваць імідж фрылансера. — Гэта адзінае, што неабходна. Што яшчэ ты хацеў мне сказаць?
  
  — Ну, гэты паліцэйскі Луазо — адзін Берда.
  
  — Я ведаю, — сказаў я. — Берд ваяваў з братам Луазо.
  
  — Дакладна, — сказаў Жан-Поль. — Сёння раніцай інспектар Луазо пытаўся Берда пра вас. Берд сказаў інспектару Луазо, што...
  
  — Ну, давай.
  
  — Ён сказаў яму, што ты шпіён. Шпіён заходніх немцаў.
  
  «Ну, гэта добрае сямейнае забаўка. Ці магу я атрымаць нябачныя чарніла і камеры са зніжкай?»
  
  «Вы не ўяўляеце, наколькі сур'ёзным можа быць такое заўвагу ў Францыі сёння. Люазо вымушаны звярнуць увагу на такую заўвагу, якім бы недарэчным яно ні здавалася. І немагчыма даказаць , што гэта няпраўда.
  
  — Што ж, дзякуй, што распавялі мне, — сказаў я. — Што вы прапануеце мне з гэтым рабіць?
  
  — Пакуль вы нічога не можаце зрабіць, — сказаў Жан-Поль. — Але я паспрабую даведацца, што яшчэ Берд кажа пра вас, і памятайце, што ў мяне ёсць вельмі ўплывовыя сябры сярод паліцыі. Не давярай Марыі, што б ты ні рабіў.
  
  Вуха Марыі наблізілася да трубкі. 'Чаму гэта?' Я папрасіў. Жан-Поль зларадна ўсміхнуўся. — Яна былая жонка Луазо, вось чаму. Яна таксама атрымлівае жалаванне ў Сюрете.
  
  — Дзякуй, — сказаў я. — Убачымся ў судзе.
  
  Жан-Поль засмяяўся над гэтым заўвагай — або, можа быць, ён усё яшчэ смяяўся над папярэднім.
  12
  
  Марыя наносіла макіяж з марудлівай дакладнасцю. Яна ні ў якім выпадку не была прыхільнасцю да касметыцы, але гэтым раніцай абедала з галоўным інспектарам Луазо. Калі вы абедалі з былым мужам, вы пераканаліся, што ён зразумеў, што страціў. Бледна-залацісты англійская ваўнянай касцюм, які яна купіла ў Лондане. Ён заўсёды лічыў яе бязглуздай дурніцай, таму яна павінна была быць як мага больш спрытнай і деловитой. І новыя туфлі без абцаса; ніякіх упрыгожванняў. Яна скончыла падводку для вачэй і туш і пачала наносіць цені. Не вельмі шмат; На днях у мастацкай галерэі яна была занадта апранутая. «Ты проста геніяльная, — строга сказала яна сабе, — ўключацца ў сітуацыі, у якіх ты другарадны фактар, а не галоўны». Яна размазала цені, ціха вылаялася, зняла іх і пачала зноў. Ацэніць ці ангелец рызыка, на які вы ідзяце? Чаму б не сказаць пане Дэтту праўду аб тым, што сказаў ангелец? Ангельца цікавіць толькі яго праца, як Луазо цікавіўся толькі сваёй працай. Заняткі любоўю Луазо былі эфектыўнымі, як і яго працоўны дзень. Як жанчына можа канкураваць з мужчынскай працай? Абстрактная праца і неосязаема, гипнотична і самахоціліся; жанчына яму не падыходзіць. Яна ўспомніла тыя ночы, калі спрабавала змагацца з працай Луазо, каб адцягнуць яго ад паліцыі, ад яе бясконцай папяровай цяганіны і яе непахісных патрабаванняў праводзіць час разам. Яна ўспомніла апошні горкі спрэчка па гэтай нагоды. Луазо горача пацалаваў яе так, як ніколі раней, і яны заняліся любоўю, і яна прытулілася да яго, ціха плачу ад раптоўнага разраду напружання, таму што ў гэты момант яна ведала, што яны разыйдуцца і развядуцца, і яна быў правоў.
  
  Луазо ўсё яшчэ валодаў часткай яе, таму яна павінна была працягваць бачыцца з ім. Спачатку яны ўзгаднялі дэталі разводу, апекі над хлопчыкам, потым дамовіліся аб доме. Затым Луазо папрасіў яе выконваць дробныя даручэнні для паліцэйскага кіравання. Яна ведала, што ён не мог змірыцца з думкай аб поўнай яе страты. Яны сталі абыякавымі і шчырымі, таму што яна больш не баялася яго страціць; цяпер яны былі як брат і сястра, і ўсё ж... яна ўздыхнула. Магчыма, усё магло быць інакш; Люазо усё яшчэ захоўваў дзёрзкую самаўпэўненасць, якая рабіла яе шчаслівай, амаль ганарлівай тым, што яна з ім. Ён быў мужчынам, і гэтым было сказана ўсё, што можна пра яго сказаць. Мужчыны былі неразумныя. Яе праца для Sûreté стала вельмі важнай. Яна была рада магчымасці паказаць Луазо, які эфектыўнай і деловитой яна можа быць, але Луазо ніколі не прызнаваў гэтага. Мужчыны былі неразумныя. Усе мужчыны. Яна ўзгадала некаторыя яго сэксуальныя манеры і ўсміхнулася. Усе мужчыны ставяць задачы і сітуацыі, у якіх усё, што жанчына думае, кажа ці робіць, будзе няправільным. Мужчыны патрабуюць, каб жанчыны былі вынаходлівымі, бяз сораму шлюхамі, а затым адпрэчваюць іх за тое, што яны недастаткова мацярынску. Яны хочуць, каб тыя прыцягвалі сваіх сяброў-мужчын, а потым зайздросцяць гэтаму.
  
  Яна напудрила губную памаду, каб зрабіць яе цямней, а затым падціснула вусны і кінула на твар апошні пільны погляд. Вочы ў яе былі добрыя, зрэнкі мяккія, вавёркі блішчалі. Яна пайшла на сустрэчу з былым мужам.
  13
  
  Луазо занадта шмат курыў і не высыпаўся. Ён то і справа церабіў металічны папружка сваіх наручных гадзін; Марыя ўспомніла, як баялася гэтых нервовых манер, якія заўсёды папярэднічалі сварцы. Ён даў ёй кавы і ўспомніў, колькі цукру яна любіць. Ён адзначыў яе касцюм і прычоску, і яму спадабаліся туфлі з простым носам. Яна ведала, што рана ці позна ён згадае ангельца.
  
  — Гэтыя людзі заўсёды зачароўвалі цябе, — сказаў ён. — Вы золотоискательница мазгоў, Марыя. Вас непераадольна цягне да мужчын, якія думаюць толькі аб сваёй працы.
  
  — Такія, як ты, — сказала Марыя. Луазо кіўнуў.
  
  Ён сказаў: «Ён даставіць вам непрыемнасці, гэты ангелец».
  
  — Ён мне не цікавы, — сказала Марыя.
  
  — Не хлусі мне, — весела сказаў Луазо. «Кожны тыдзень праз гэты стол праходзяць справаздачы ад сямісот паліцэйскіх. Я таксама атрымліваю справаздачы ад інфарматараў, і ваш консьерж — адзін з іх.
  
  «Сука».
  
  — Гэта сістэма, — сказаў Луазо. «Мы павінны змагацца з злачынцам яго жа зброяй».
  
  — Дэтт зрабіў яму ін'екцыю чаго-то, каб яго распытаць.
  
  — Я ведаю, — сказаў Луазо.
  
  — Гэта было жахліва, — сказала Марыя.
  
  — Так, я бачыў, як гэта робіцца.
  
  «Гэта як катаванне. Брудная справа.
  
  — Не навучай мяне, — сказаў Луазо. «Мне не падабаюцца ін'екцыі амитала, мне не падабаецца ні пане Дэтт, ні гэтая клініка, але я нічога не магу з гэтым зрабіць». Ён уздыхнуў. — Ты ведаеш гэта, Марыя. Але Марыя не адказала. «Гэты дом у бяспекі нават ад маіх шырокіх сіл». Ён усміхнуўся, як быццам думка пра тое, што ён падвяргае што-небудзь небяспекі, была абсурднай. — Вы наўмысна няправільна перавялі прызнанне ангельца, Марыя, — абвінаваціў яе Луазо.
  
  Марыя нічога не сказала. Луазо сказаў: — Вы сказалі пане Дэтту, што ангелец працуе па майму загаду. Будзьце асцярожныя, што вы кажаце або робіце з гэтымі людзьмі. Яны небяспечныя — усе яны небяспечныя; твой яркі сябрук больш небяспечны, чым усіх».
  
  — Вы маеце на ўвазе Жан-Поля?
  
  — Плэйбой з Бют-Шамон, — саркастычна заўважыў Луазо.
  
  — Перастань называць яго маім хлопцам, — сказала Марыя.
  
  — Ну, ну, я ўсё пра вас ведаю, — сказаў Луазо, выкарыстоўваючы фразу і манеру, якія ён выкарыстаў на допытах. «Вы не можаце выстаяць перад гэтымі яркімі маленькімі хлопчыкамі, і чым старэй вы становіцеся, тым больш уразлівым вы становіцеся для іх». Марыя была поўная рашучасці не паказваць гнеў. Яна ведала, што Луазо пільна назірае за ёй, і адчула, як яе шчокі ўспыхваюць ад збянтэжанасці і гневу.
  
  — Ён хоча працаваць на мяне, — сказаў Луазо.
  
  «Ён любіць адчуваць сябе важным, — патлумачыла Марыя, — як дзіця».
  
  — Вы мяне здзіўляеце, — сказаў Луазо, імкнучыся не здзіўляцца. Ён утаропіўся на яе так, як француз глядзіць на прыгожую дзяўчыну на вуліцы. Яна ведала, што ён любіць яе ў сэксуальным плане, і гэта суцяшала яе не для таго, каб хваляваць яго, а таму, што магчымасць зацікавіць яго была важнай часткай іх новых адносін. Яна адчувала, што гэта новае пачуццё, якое яна адчувала да яго, было ў нейкім сэнсе важней, чым іх шлюб, бо цяпер яны былі сябрамі, а дружба менш нетрывалая і менш далікатная, чым каханне.
  
  — Ты не павінен прычыняць шкоду Жан-Поля з-за мяне, — сказала Марыя.
  
  — Мяне не цікавяць каўбоі з аптэкі, — сказаў Луазо. — Па крайняй меры, пакуль іх не зловяць за чым-то незаконным.
  
  Марыя дастала цыгарэты і запаліла так павольна, як толькі магла. Яна адчувала, як у яе бушуе стары гнеў. Гэта быў Люазо, з якім яна развялася; гэты суровы, непахісны чалавек, які лічыў Жан-Поля жанчынападобны альфонсам толькі таму, што ставіўся да сябе менш сур'ёзна, чым калі-небудзь мог Луазо. Люазо раздушыў яе, ператварыў у прадмет мэблі, у дасье — дасье на Марыю; і цяпер дасье было перададзена каму-то іншаму, і Луазо думаў, што зацікаўлены чалавек не будзе звяртацца з ім так кампетэнтна, як ён сам. Даўным-даўно Люазо зрабіў у ёй халадок, і цяпер яна адчула яго зноў. Такое ж ледзяное пагарда изливалось на кожнага, хто ўсміхаўся або расслабляўся; самаздаволены, самаздаволены, бяздзейны — так казаў Люазо для ўсіх без яго самобичевательного адносіны да справы. Нават натуральныя функцыі яе цела здаваліся чымсьці супрацьзаконным, калі яна знаходзілася побач з Луазо. Яна ўспомніла, на што ішла, каб схаваць час сваіх месячных на той выпадак, калі ён будзе заклікаць яе да адказу за іх, як калі б яны былі знакам нейкага старажытнага граху.
  
  Яна паглядзела на яго. Ён усё яшчэ гаварыў пра Жан-Поле. Як шмат яна згубіла — словы, фразы, цэлай жыцця? Ёй было ўсё роўна. Раптам пакой здалася цеснай, і старое пачуццё клаўстрафобіі, з-за якога яна не магла замкнуць дзверы ў ванную, нягледзячы на лютасьць Луазо па гэтай нагоды, зрабіла гэтую пакой невыносна цеснай. Яна хацела сысці.
  
  — Я адчыню дзверы, — сказала яна. — Я не хачу, каб дым турбаваў цябе.
  
  — Сядай, — сказаў ён. «Сядзь і расслабся».
  
  Яна адчувала, што павінна адкрыць дзверы.
  
  — Твой бойфрэнд Жан-Поль — агідная маленькая каструля, — сказаў Луазо — і ты мог бы з гэтым змірыцца. Вы абвінавачваеце мяне ў тым, што я соваю нос у чужыя жыцці: ну, можа быць, гэта і праўда, але ці ведаеце вы, што я бачу ў гэтых жыццях? Я бачу рэчы, якія мяне шакуюць і жахаюць. Гэты Жан-Поль. Што ён, як не ануча для ног Дэтта, бегае паўсюль, як брудны сутэнёр. Ён з тых людзей, перад якімі мне сорамна быць французам. Ён цэлымі днямі сядзіць у аптэцы і іншых месцах, якія прыцягваюць замежнікаў. Ён трымае замежную газету, робячы выгляд, што чытае яе, хоць амаль не гаворыць ні на адной замежнай мове, у надзеі завязаць размову з якой-небудзь прыгожай сакратаркай або, яшчэ лепш, з іншаземкай, якая гаворыць па-французску. Хіба гэта не вартае жалю відовішча ў самым сэрцы самага цывілізаванага горада ў свеце? Гэты хам сядзіць там, жуе галівудскую жавальную гумку і разглядае малюнкі ў Playboy. Пагаварыце з ім аб рэлігіі, і ён раскажа вам, як пагарджае каталіцкую царкву. Тым не менш, кожную нядзелю, калі ён сядзіць там са сваім гамбургерам, якія выглядаюць так трансатлантически, ён толькі што прыйшоў з імшы. Ён аддае перавагу замежных дзяўчат, таму што яму сорамна за тое, што яго бацька працуе слесарам на сметніку, а замежныя дзяўчыны наўрад ці заўважаць гэта. яго грубыя манеры і фальшывы голас.
  
  Марыя гадамі спадзявалася выклікаць у Луазо рэўнасць, і цяпер, праз гады пасля таго, як іх развод быў завершаны, ёй гэта ўдалося. Поспех чаму-то не прыносіў ёй задавальнення. Гэта не адпавядала спакойнай, халоднай і лагічнай манеры Люазо. Рэўнасць была слабасцю, а ў Люазо было вельмі мала слабасцяў.
  
  Марыя ведала, што яна павінна адкрыць дзверы або ўпасці ў прытомнасць. Хоць яна ведала, што гэта лёгкае галавакружэнне было выклікана клаўстрафобіяй, яна патушыла недокуренные цыгарэту ў надзеі, што ёй стане лепш. Яна злосна затушылі яго. Гэта прымусіла яе адчуваць сябе лепш прыкладна на дзве хвіліны. Голас Луазо бубніў. Як жа яна ненавідзела гэты офіс. Фатаграфіі жыцця Луазо, яго вайсковыя фатаграфіі: постройневший і прыгожы, усмешлівы фатографу, як бы кажучы: «Гэта лепшае час у нашым жыцці, ні жонак, ні адказнасці». У офісе сапраўды пахла працамі Луазо; яна ўспомніла тую карычневую картку, у якую былі загорнутыя дасье, і пах старых тэчак, донесшихся з падвалаў бог ведае колькі гадоў. Яны пахлі застаялым воцатам. Павінна быць, што-то было ў паперы або, магчыма, ў чарніла для адбіткаў пальцаў.
  
  — Ён кепскі чалавек, Марыя, — сказаў Луазо. — Я б нават сказаў «зло». Ён узяў трох маладых немак ў гэты пракляты катэдж недалёка ад Барбизона. Ён быў з парай сваіх так званых сяброў-мастакоў. Яны згвалтавалі гэтых дзяўчат, Марыя, але я не змог прымусіць іх даць паказанні. Ён злы хлопец; у нас у Парыжы занадта шмат такіх, як ён.
  
  Марыя паціснула плячыма: «Дзяўчынкі не павінны былі туды ісці, яны павінны былі ведаць, чаго чакаць. Дзяўчыны-турысткі – сюды прыходзяць толькі для таго, каб іх згвалтавалі; яны лічаць рамантычным быць згвалчаным ў Парыжы.
  
  «Двум з гэтых дзяўчат было шаснаццаць гадоў, Марыя, яны былі дзецьмі; іншы толькі васемнаццаць. Яны спыталі твайго хлопца, як дабрацца да іх гатэля, і ён прапанаваў падвезці іх туды. Гэта тое, што здарылася з нашым вялікім і выдатным горадам, што чужаніца не можа спытаць дарогу, не рызыкуючы падвергнуцца нападу?
  
  На вуліцы было холадна. Было лета, і ўсё ж вецер быў ледзяным. Зіма з кожным годам прыходзіць усё раней, падумала Марыя. Трыццаць два гады, зноў жніўня, а ўжо лісце адміраюць, ападае і скідаюцца ветрам. Калі-то жнівень быў гарачым сярэдзінай лета, цяпер жнівень быў пачаткам восені. Хутка ўсе часы года зліюцца, вясна не наступіць, і яна спазнае менопаузальную матку-зіму, якая ёсць перыяд паўраспаду.
  
  — Так, — сказала Марыя. «Вось што здарылася». Яна здрыганулася.
  14
  
  Праз Два дні я зноў убачыў пане Дэтта. Курьер павінен быў прыбыць у любы момант. Верагодна, ён будзе бурчэць і пытацца майго справаздачы аб доме на авэню Фош. Было цяжкае шэрае раніцу, лёгкая смуга прадвяшчала палючы гарачы поўдзень. У «Petit Légionnaire» наступіла паўза ў дзённых справах, быў пададзены апошні « petit déjeuner », але для абеду было яшчэ занадта рана. Паўтузіна кліентаў чыталі свае газеты ці глядзелі праз вуліцу, назіраючы, як кіроўцы спрачаюцца аб паркоўцы. М. Дэтт і абодва Тастевена сядзелі за сваім звычайным сталом, абстаўленым кофейниками, кубкамі і маленькімі шкляначкамі з кальвадосом. Два таксіста гулялі ў «пінг-фут», круцячы малюсенькія драўляныя футбольныя мячы, каб адбіць мяч па зялёным войлочному шафе. М. Дэтт паклікаў мяне, калі я спусціўся да сняданку.
  
  — Для маладога чалавека жудасна позна прачынацца, — весела сказаў ён. — Падыдзі і сядзь з намі. Я сеў, не разумеючы, чаму месье Дэтт раптам стаў такім прыязным. За маёй спіной раптам залп далі «футбольныя» гульцы. Пачуўся грукат, калі мяч зваліўся ў вароты, і пачуліся няшчырыя воклічы трыумфу.
  
  — Я павінен папрасіць прабачэння перад вамі, — сказаў пане Дэтт. «Я хацеў пачакаць некалькі дзён, перш чым даставіць яго, каб вы знайшлі ў сабе сілы дараваць мяне».
  
  — Гэтая сціплая капялюш не падыходзіць, — сказаў я. «Вазьмі на памер больш».
  
  М. Дэтт адкрыў рот і мякка покачался. «У вас выдатнае пачуццё гумару», — заявіў ён, як толькі ўзяў сябе ў рукі.
  
  — Дзякуй, — сказаў я. — Ты і сам сапраўдны жартаўнік.
  
  Вусны месье Дэтта скрывіліся ва ўсмешцы, як нядбайна выглаженный каўнерык кашулі. — О, я разумею, што вы маеце на ўвазе, — сказаў ён раптам і засмяяўся. — Ха-ха-ха, — засмяяўся ён. Мадам Тэстевин ўжо расклала дошку «Манаполія» і раздала нам карты уласнасці, каб паскорыць гульню. Курьер павінен быў прыбыць, але збліжэнне з пане Дэттом было спосабам кнігі.
  
  — Гасцініцы на вуліцах Лекурб і Бельвиль, — сказала мадам Тастевен.
  
  — Вы заўсёды так робіце, — сказаў пане Дэтт. — Чаму вы замест гэтага не купляеце чыгуначныя станцыі?
  
  Мы кінулі косткі, і маленькія драўляныя дыскі пабеглі па дошцы, плацячы за арэнду, адпраўляючыся ў турму і рызыкуючы, як людзі. «Падарожжа разбурэння», — сказала мадам Тастевин.
  
  -- Вось што такое уся жыццё, -- сказаў пане Дэтт. «Мы пачынаем паміраць у дзень свайго нараджэння».
  
  маёй выпадковай картцы было напісана « Faites des réparations dans toutes vos maisons », і я павінен быў заплаціць 2500 франкаў за кожны з маіх дамоў. Гэта ледзь не выбіла мяне з гульні, але я справіўся. Скончыўшы уладкоўвацца, я ўбачыў, як кур'ер перасякае тэрасу. Гэта быў той самы чалавек, які прыходзіў у мінулы раз. Ён рабіў гэта вельмі павольна і трымаўся блізка да сцяны. Кававы крэм і павольная ацэнка кліентаў, перш чым звязацца са мной. Прафесійны. Адсеяць хвасты і ухіліцца ад непрыемнасцяў. Ён убачыў мяне, але не падаў выгляду.
  
  — Яшчэ кавы для ўсіх нас, — сказала мадам Тастевен. Яна глядзела, як двое афіцыянтаў накрываюць сталы да абеду, і цяпер крычала ім: «Шклянку брудны», «Выкарыстоўвайце ружовыя сурвэткі, а белыя пакіньце на вечар», «Паклапаціцеся, каб сёння было дастаткова террина». Я раззлуюся, калі нам не хопіць. Афіцыянты, жадаючы, каб мадам не раззлавалася, неспакойна рухаліся, паляпваючы па абрусы і мікраскапічна папраўляючы сталовыя прыборы. Таксісты вырашылі згуляць у іншую гульню, і пачуўся стук драўляных шароў, калі манета трапіла ў шчыліну.
  
  Кур'ер прынёс асобнік « Экспрэса» і чытаў яго, рассеяна сёрбаючы каву. Можа быць, ён з'едзе, думаў я, можа быць, мне не прыйдзецца слухаць яго бясконцыя афіцыйныя інструкцыі. Мадам Тэстевен была ў адчайным становішчы, яна заклала тры сваіх дома. На вокладцы L'express была фатаграфія амерыканскага пасла ў Францыі, пожимающего руку кинозвезде на фестывалі.
  
  М. Дэтт сказаў: «Чую пах які рыхтуецца террина? Які добры пах.
  
  Мадам кіўнула і ўсміхнулася. «Калі я была дзяўчынкай, увесь Парыж быў напоўнены пахамі; алейная фарба і конскі пот, гной і прадраным газавыя лямпы, і ўсюды пахне цудоўнай французскай кухняй. Ах! Яна кінула косткі і зрабіла ход. «Цяпер, — сказала яна, — тут пахне дызельным палівам, сінтэтычным часныком, гамбургерамі і грашыма».
  
  М. Дэтт сказаў: «Вашы косткі».
  
  — Добра, — сказаў я яму. — Але я павінен падняцца наверх праз хвіліну. У мяне так шмат працы. Я сказаў гэта досыць гучна, каб заахвоціць замовіць курьера другі кавы.
  
  Высадка на Буль-дэ-Капуцинки знішчыла мадам Тастевин.
  
  — Я вучоны, — сказаў пане Дэтт, збіраючы па крупінках банкруцтва мадам Тэстевен. «Навуковы метад непазбежны і верны».
  
  — Дакладна чаго? Я папрасіў. «Верны навукоўцам, верны гісторыі, верны лёс, верны чаму?»
  
  — Верны сабе, — сказаў Дэтт.
  
  — Самая уклончивая праўда з усіх, — сказаў я.
  
  М. Дэтт павярнуўся да мяне, вывучыў мой твар і аблізнуў вусны, перш чым пачаць гаварыць. — Мы пачалі дрэнна... па-дурному. Жан-Поль зайшоў у кафэ — у апошні час ён абедаў там кожны дзень. Ён нядбайна памахаў нам рукой і купіў цыгарэт на прылаўку.
  
  — Але ёсць некаторыя рэчы, якіх я не разумею, — працягнуў Дэтт. — Што вы робіце, цягаючы з сабой скрыню з атамнымі сакрэтамі?
  
  — І што ты робіш, крадя яго?
  
  Жан-Поль падышоў да стала, паглядзеў на нас абодвух і сеў.
  
  — Пошук, — сказаў Дэтт. — Я знайшоў яго для вас.
  
  — Тады давай папросім Жан-Поля зняць пальчаткі, — сказаў я.
  
  Жан-Поль з трывогай назіраў за месье Дэттом. — Ён ведае, — сказаў месье Дэтт. — Прызнайся, Жан-Поль.
  
  — З-за таго, — патлумачыў я Жан-Полю, — што мы пачалі дрэнна і па-дурному.
  
  — Гэта я сказаў, — сказаў месье Дэтт Жан-Поля. «Я сказаў, што мы пачалі дрэнна і па-дурному, і цяпер мы хочам паводзіць сябе па-іншаму».
  
  Я нахіліўся і расціснуў запясці баваўняных пальчатак Жан-Поля. Плоць была пафарбавана ў фіялетавы колер ад «нін». 7
  
  — Якое збянтэжанасць для хлопчыка, — сказаў пане Дэтт, усміхаючыся. Жан-Поль злосна паглядзеў на яго.
  
  — Вы хочаце купіць дакументы? Я папрасіў.
  
  М. Дэтт паціснуў плячыма. 'Магчыма. Я дам вам дзесяць тысяч новых франкаў, але калі вы хочаце больш, мяне гэта не цікавіць.
  
  — Мне трэба ўдвая больш, — сказаў я.
  
  — А калі я адмоўлюся?
  
  «Вы не атрымаеце кожны другі ліст, які я выдаліў і схаваў у іншым месцы».
  
  — Вы не дурань, — сказаў пане Дэтт. — Па праўдзе кажучы, дакументы было так лёгка атрымаць ад вас, што я западозрыў іх сапраўднасць. Я рады, што ты не дурань.
  
  — Ёсць яшчэ дакументы, — сказаў я. «Больш высокі працэнт складаюць ксеракопіі, але вы, верагодна, не будзеце пярэчыць супраць гэтага. У першай партыі было шмат арыгіналаў, каб пераканаць вас у іх
  сапраўднасці, але рабіць гэта рэгулярна занадта рызыкоўна».
  
  — На каго ты працуеш?
  
  «Усё роўна, на каго я працую. Вы хочаце іх ці не?
  
  М. Дэтт кіўнуў, змрочна ўсміхнуўся і сказаў: «Згодны, дружа мой. Ўзгоднена.' Ён махнуў рукой і папрасіў кавы. — Гэта проста цікаўнасць. Не тое, каб вашыя дакументы мелі хоць якое-то стаўленне да маім навуковым інтарэсам. Я буду выкарыстоўваць іх проста для стымуляцыі свайго розуму. Тады яны будуць знішчаныя. Вы можаце атрымаць іх назад... Курьер дапіў каву і пайшоў наверх, імкнучыся зрабіць выгляд, што ідзе не далей туалетаў на першым паверсе.
  
  Я шумна высмаркаўся і закурыў цыгарэту. — Мне ўсё роўна, што вы з імі зробіце, пане. Маіх адбіткаў пальцаў на дакументах няма і няма магчымасці звязаць іх са мной; рабі з імі што хочаш. Я не ведаю, ці звязаныя гэтыя дакументы з вашай працай. Я нават не ведаю, чым вы займаецеся.
  
  «Мая цяперашняя праца носіць навуковы характар, — патлумачыў Дэтт. «Я кірую сваёй клінікай, каб даследаваць заканамернасці чалавечага паводзінаў. Я мог бы зарабіць значна больш грошай у іншым месцы, мая кваліфікацыя добрая. Я аналітык. Я ўсё яшчэ добры лекар. Я мог бы чытаць лекцыі на розныя тэмы: пра ўсходнім мастацтве, будызме або нават тэорыі марксізму. Мяне лічаць знаўцам экзістэнцыялізму і асабліва экзистенциалистской псіхалогіі; але праца, якую я раблю цяпер, — гэта праца, па якой мяне пазнаюць. Думка аб тым, каб цябе памяталі пасля смерці, становіцца важнай па меры старэння». Ён кінуў косткі і прайшоў міма Депара. «Дайце мне мае дваццаць тысяч франкаў», — сказаў ён.
  
  — Чым вы займаецеся ў гэтай клініцы? Я зняў цацачныя грошы і перадаў яму. Палічыў і склаў.
  
  «Людзі аслеплены сэксуальным характарам маёй працы. Яны не бачаць яго ў праўдзівым святле. Яны думаюць толькі пра сэкс». Ён уздыхнуў. — Я мяркую, гэта натуральна. Мая праца важная проста таму, што людзі не могуць аб'ектыўна разглядаць прадмет. Я магу; так што я адзін з нямногіх людзей, якія могуць кантраляваць такі праект».
  
  — Вы аналізуеце сэксуальную актыўнасць?
  
  — Так, — сказаў Дэтт. «Ніхто не робіць таго, чаго не хоча. У нас працуюць дзяўчыны, але большасць людзей, якія ходзяць у дом, ідуць туды парамі і сыходзяць парамі. Я куплю яшчэ два дамы.
  
  — Тыя ж самыя пары?
  
  — Не заўсёды, — сказаў Дэтт. — Але гэта не абавязкова нагода для шкадавання. Людзі знаходзяцца ў ментальным рабстве, і іх сэксуальная актыўнасць з'яўляецца шыфрам, які можа дапамагчы растлумачыць іх праблемы. Вы не атрымліваеце арэндную плату. Ён падштурхнуў яго да мяне.
  
  — Вы ўпэўненыя, што не апраўдваеце валоданне публічным домам?
  
  — Ідзі туды і паглядзі, — сказаў Дэтт. — Гэта толькі пытанне часу, калі вы апынецеся ў маіх гатэлях на Авеню дэ ла Републик. Ён ператасаваў свае карты уласнасці разам. — А потым цябе больш няма.
  
  — Вы маеце на ўвазе, што клініка працуе ў апоўдні?
  
  «Чалавечае жывёла, — сказаў Дэтт, — унікальна тым, што яго палавой цыкл не слабее ад палавога паспявання да смерці». Ён склаў дошку Манаполіі.
  
  Рабілася гарачэй, дзень з тых, што даюць штуршок ревматизму і пашыраюць Эйфелеву вежу на шэсць цаляў. — Пачакай, — сказаў я Дэтту. — Я пайду побреюсь. Пяць хвілін?'
  
  — Вельмі добра, — сказаў Дэтт. «Але на самай справе няма неабходнасці галіцца, вас не папросяць ўдзельнічаць». Ён усміхнуўся.
  
  Я паспяшаўся наверх, курьер чакаў у маім пакоі. — Яны купілі?
  
  — Так, — сказаў я. Я паўтарыў свой размова з М. Дэттом.
  
  — Вы добра папрацавалі, — сказаў ён.
  
  — Ты гоніш мяне? Я старанна намыліў твар і пачаў галіцца.
  
  'Няма. Гэта адкуль ўзялі, адкуль выцякае начынне?
  
  'Так. Тады хто?
  
  — Ты ведаеш, што я не магу на гэта адказаць. Вы нават не павінны пытацца мяне. Разумна з іх боку думаць аб пошуку там.
  
  — Я сказаў ім, дзе гэта было. Я ніколі раней не пытаўся, — сказаў я, — але той, хто мной кіруе, здаецца, ведае, чым займаюцца гэтыя людзі, яшчэ да таго, як я даведаюся. Гэта хто-то блізкі, хто-тое, каго я ведаю. Не працягвайце тыкаць у яго. Ён толькі груба зашыты ззаду.
  
  — Гэта па меншай меры няправільна, — сказаў кур'ер. — Гэта не той, каго вы ведаеце ці калі-небудзь сустракалі. Як вы даведаліся, хто ўзяў справу?
  
  'Ты хлусіш. Я сказаў табе не працягваць тыкаць у яго. Нін; гэта афарбоўвае вашу плоць. Рукі Жан-Палі блішчалі ад яго.
  
  'Якога колеру?'
  
  — Вы даведаецеся, — сказаў я. — Там яшчэ поўна ніндзя.
  
  'Вельмі пацешна.'
  
  — Ну хто табе сказаў соваць свае кароценькія сялянскія пальчыкі ў маю начынне? Я сказаў. — Перастань дурэць і слухай уважліва. Дэтт вядзе мяне ў клініку, ідзі за мной туды.
  
  — Вельмі добра, — сказаў кур'ер без энтузіязму. Ён выцер рукі вялікай насоўкай.
  
  «Пераканайся, што я зноў выйду на працягу гадзіны».
  
  — Што мне рабіць, калі ты не пойдзеш на працягу гадзіны? ён спытаў.
  
  — Будзь я пракляты, калі ведаю, — сказаў я. У фільмах такіх пытанняў ніколі не задаюць. — Напэўна, у вас ёсць нейкая экстраная працэдура?
  
  — Няма, — сказаў кур'ер. Ён казаў вельмі ціха. — Баюся, што няма. Я проста раблю справаздачы і працягваю іх у сакрэтны латок лонданскай пошты. Часам гэта займае тры дні».
  
  — Ну, гэта можа быць надзвычайная сітуацыя, — сказаў я. «Што-то павінна было быць арганізавана загадзя». Я змыла рэшткі мыла, падзяліла валасы і паправіла гальштук.
  
  — Я ўсё роўна пайду за вамі, — падбадзёрваючы сказаў кур'ер. — Прыгожае раніца для прагулкі.
  
  — Добра, — сказаў я. У мяне было адчуванне, што калі б ішоў дождж, ён бы застаўся ў кафэ. Я намазал твар ласьёнам і спусціўся ўніз да пане Дэтту. На велізарнай звязку гульнявых грошай ён пакінуў афіцыянту чаявыя: адзін франк.
  
  Лета было тут зноў; на асфальце было горача, на вуліцах пыльна, а даішнікі у белых куртках і цёмных акулярах. Турысты ўжо былі паўсюль, у двух стылях: бароды, папяровыя пакеты і выбеленыя джынсы або саламяныя капялюшы, фотаапараты і баваўняныя курткі. Яны сядзелі на лаўках і гучна скардзіліся. «Такім чынам, ён патлумачыў, што гэта сто новых франкаў або гэта будзе дзесяць тысяч старых франкаў, і я сказаў: «Божа мой, я сапраўды магу зразумець, чаму вы, людзі, якія зладзілі гэтую рэвалюцыю».
  
  Іншы турыст сказаў: «Але вы ж не кажаце на гэтай мове».
  
  Мужчына адказаў: «Мне не трэба ведаць мову, каб зразумець, што меў на ўвазе той афіцыянт».
  
  Пакуль мы ішлі, я павярнуўся, каб паглядзець на іх, і ўбачыў кур'ера, які ішоў прыкладна ў трыццаці ярдаў ззаду нас.
  
  «Мне спатрэбіцца яшчэ пяць гадоў, каб скончыць сваю працу», — сказаў Дэтт. «Чалавечы розум і чалавечае цела; выдатныя механізмы, але часта несумяшчальныя».
  
  — Вельмі цікава, — сказаў я. Дэтта лёгка натхніць.
  
  «У цяперашні час мае даследаванні тычацца стымуляцыі рэгістрацыі болю або, хутчэй, ўзбуджэння, выкліканага тым, што хто-то прыкідваецца, што адчувае раптоўную фізічную боль. Вы, напэўна, памятаеце той крык, які ў мяне быў на магнітафоне. Такі гук можа выклікаць у чалавека выдатныя псіхічныя змены, калі выкарыстоўваць яго ў правільных абставінах».
  
  «Правільныя абставіны — гэта камера катаванняў, падобная на здымачную пляцоўку, куды мяне кінулі пасля лячэння».
  
  — Вось менавіта, — сказаў Дэтт. — Вы трапілі. Нават калі яны ўбачаць, што гэта запіс, і нават калі мы скажам ім, што дзяўчына была актрысай, нават тады іх хваляванне ад гэтага прыкметна не паменшыцца. Цікава, ці не праўда?
  
  — Вельмі, — сказаў я.
  
  Дом на авеню Фош дрыжаў ад ранішняга спёкі. Дрэвы перад ім пачуццёва варушыліся, нібы імкнучыся атрымаць асалоду ад гарачым сонцам. Дзверы адкрыў дварэцкі; мы ўвайшлі ў вестыбюль. Мармур быў халодным, і выгін лесвіцы бліскаў там, дзе сонечныя прамяні адлюстроўваліся ў насычаных колерах дывановага пакрыцця. Высока над намі звінелі люстры ад скразняку з адкрытай дзверы.
  
  Адзіным гукам быў крык дзяўчыны. Я даведаўся магнітафонны запіс, аб якой згадваў Дэтт. Крыкі на імгненне сталі гучней, калі дзверы адчыніліся і зноў зачыніліся дзе-то на першым паверсе за верхам лесвіцы.
  
  — Хто там? — сказаў Дэтт, перадаючы парасон і капялюш дворецкому.
  
  — Месье Куанг-тьен, — сказаў дварэцкі.
  
  — Чароўны хлопец, — сказаў Дэтт. «Маёр-домо кітайскай амбасады тут, у Парыжы».
  
  Дзе-то ў доме на піяніна граў Ліст, а можа быць, гэта была запіс.
  
  Я паглядзеў на першы паверх. Крыкі працягваліся, прыглушаныя дзвярыма, якая зноў зачыніліся. Раптам, бясшумна рухаючыся, як фігура ў фантазіі, маладая дзяўчына прабегла па балконе першага паверха і спусцілася па лесвіцы, спатыкаючыся і чапляючыся за парэнчы. Яна напалову ўпала, напалову пабегла, яе рот быў адкрыты ў тым бязгучным крыку, які выклікаюць толькі кашмары. Дзяўчына была аголена, але яе цела было ўсеяна плямамі яркай мокрай крыві. Яе, павінна быць, ударылі нажом дваццаць, можа быць, трыццаць разоў, і кроў ўтварыла мудрагелісты ўзор з раўчукоў, падобны на тугі станік з тонкага чырвонага карункі. Я ўспомніў верш г-на Куантяня: «Калі яна не ружа, уся белая, то яна павінна быць чырваней, чым пунсовы колер крыві».
  
  Ніхто не рухаўся, пакуль Дэтт не зрабіў нясмелую спробу схапіць яе, але ён быў настолькі павольным, што яна лёгка вывернулася ад яго і выбегла ў дзверы. Цяпер я пазнаў яе твар; гэта была мадэль Эні, якую намаляваў Берд.
  
  — Ідзі за ёй. Дэтт заклікаў сваіх супрацоўнікаў да дзеяння са спакойнай выразнасцю капітана лайнера, пад'язджаць да пірса. — Падыміся наверх, схвати Куанг-тяня, обезоружи яго, пачысціў нож і схавай яго. Змесціце яго пад ахову, а затым патэлефануеце прэс-сакратара кітайскага пасольства. Нічога яму не кажыце, але ён павінен заставацца ў сваім кабінеце, пакуль я не пазваню яму, каб дамовіцца аб сустрэчы. Альберт, вазьмі мой асабісты тэлефон і пазвані ў Міністэрства ўнутраных спраў. Скажы ім, што нам спатрэбяцца паліцыянты CRS. Я не хачу, каб муніцыпальная паліцыя занадта доўга корпалася. Джулс, вазьмі мой чамадан і скрынку з лекамі і падрыхтуй апарат для пералівання крыві; Я пагляджу на дзяўчыну. Дэтт павярнуўся, але спыніўся і ціха сказаў: — І Берд, неадкладна прывядзі сюды Берда; дашліце за ім машыну.
  
  Ён паспяшаўся за лакеямі і дварэцкі, якія беглі па лужку за якая мінае крывёй дзяўчынай. Яна азірнулася праз плячо і набралася свежай энергіі блізкасці ад пагоні. Яна ўхапілася за слуп варот і вылецела на пыльную гарачую брук авеню Фош, яе сэрца ператварала плямы крыві ў бліскучыя выпуклыя ўздуцці, якія лопаліся і расцякаліся вертыкальнымі палосамі.
  
  'Глядзець!' Я пачуў галасы мінакоў, якія клічуць.
  
  Хто-то яшчэ крыкнуў «Прывітанне, дарагая», і пачуўся смех і шмат свісту. Павінна быць, гэта было апошняе, што пачула дзяўчына, калі ўпала і памерла на распаленым пыльным парыжскім тратуары пад дрэвамі на авэню Фош. Старая карга з бакенбардамі і двума багетамі ўвайшла , шоргаючы нагамі ў сваіх пацёртых тапачках. Яна протолкнулась скрозь разявак і нахілілася да галаве дзяўчыны. — Не хвалюйся, дарагая, я медсястра, — прохрипела яна. — Усе вашы траўмы дробныя і павярхоўныя. Яна шчыльна сунула баханкі хлеба пад мышку і пацягнула за ніз гарсэта. — Проста павярхоўна, — паўтарыла яна, — так што не падымай так шмат шуму. Яна вельмі павольна павярнулася і пайшла па вуліцы, нешта мармычучы сабе пад нос.
  
  Калі я дабраўся да цела, вакол яе было чалавек дзесяць ці дванаццаць. Прыехаў дварэцкі і накінуў на яе аўтамабільнае коўдру. Адзін з мінакоў сказаў « Tant pis », а другі сказаў, што jolie pépée добра забарыкадаваны. Яго сябар засмяяўся.
  
  Паліцыянты ў Парыжы ніколі не бываюць далёка, і яны прыбылі хутка, сіне-белы гафрыраваны фургон изрыгнул копаў, як гулец, перебирающий калоду карт. Яшчэ да таго, як фургон спыніўся, паліцыя перабірала мінакоў, патрабавала дакументы, адных затрымлівала, іншых прогоняла. Лакеі загарнулі цела дзяўчыны ў коўдру і сталі цягнуць абвіслая вузел да брамы дома.
  
  — Пакладзі ў фургон, — сказаў Дэтт. Адзін з паліцэйскіх сказаў: «Аднясіце цела ў дом». Двое мужчын, якія несьлі мёртвую дзяўчыну, стаялі ў нерашучасці.
  
  — У фургоне, — сказаў Дэтт.
  
  — Я атрымліваю загады ад камісара паліцыі, — сказаў паліцэйскі. — Мы цяпер на радыё. Ён кіўнуў у бок фургона.
  
  Датт быў у лютасці. Ён нанёс паліцэйскаму ўдар па руцэ. Яго голас быў шапялявым і слінявым. — Хіба ты не бачыш, што прыцягваеш да сябе ўвагу, дурань? Гэта палітычнае пытанне. Міністэрства ўнутраных спраў занепакоена. Пакладзеце цела ў фургон. Радыё пацвердзіць маё рашэнне. Паліцэйскі быў уражаны гневам Дэтта. Дэтт паказаў на мяне. — Гэта адзін з афіцэраў, якія працуюць з галоўным інспектарам Луазо з Сюрете. Табе гэтага дастаткова?
  
  — Вельмі добра, — сказаў паліцэйскі. Ён кіўнуў двум мужчынам, якія сутыкнулі цела на падлогу паліцэйскага фургона. Яны зачынілі дзверы.
  
  — Журналісты могуць прыехаць, — сказаў Дэтт паліцэйскаму. — Пакіньце тут двух сваіх людзей на варце і пераканайцеся, што яны ведаюць аб дзесятай артыкуле.
  
  — Так, — паслухмяна сказаў паліцэйскі.
  
  — Куды ты ідзеш? — спытаў я вадзіцеля.
  
  «Мяса ідзе ў судова-медыцынскую службу», — сказаў ён.
  
  — Падвез мяне да авеню дэ Марыньі, — сказаў я. — Я вяртаюся ў свой офіс.
  
  Да гэтага часу паліцэйскі, які адказваў за машыну, быў запалоханы жорсткімі загадамі Дэтта. Ён пагадзіўся на маю паездку ў фургоне без адзінага слова пярэчанняў. На рагу авеню дэ Марыньі я спыніў фургон і выйшаў. Мне патрэбен быў вялікі брэндзі.
  15
  
  Я чакаў, што кур'ер з амбасады зноў звяжацца са мной у той жа дзень, але ён вярнуўся толькі на наступную раніцу. Ён паставіў сваю тэчку з дакументамі на адзежная шафа і апусціўся ў маё лепшае крэсла.
  
  Ён адказаў на незаданный пытанне. — Гэта публічны дом, — прамовіў ён. «Ён называе гэта клінікай, але гэта больш падобна на публічны дом».
  
  — Дзякуй за дапамогу, — сказаў я.
  
  — Не злуйся, ты ж не хочаш, каб я паказваў табе, што казаць у тваіх справаздачах.
  
  — Гэта праўда, — прызнаў я.
  
  «Вядома, гэта праўда. Гэта публічны дом, якім карыстаюцца многія супрацоўнікі амбасады. Яго выкарыстоўваюць не толькі нашы — амерыканцы і г. д.».
  
  Я сказаў: «Выпрастайся мяне. Гэта проста выпадак, калі адзін з супрацоўнікаў нашай амбасады атрымаў некалькі брудных фатаграфій ад Дэтта? Або што-то накшталт таго?'
  
  Курьер ўтаропіўся на мяне. «Мне не дазволена казаць аб чым-небудзь падобным, — сказаў ён.
  
  — Не давай мне гэтую гадасць, — сказаў я. — Яны забілі тую дзяўчыну ўчора.
  
  — У страсці, — патлумачыў кур'ер. «Гэта было часткай скажонага палавога акту».
  
  «Мяне не хвалюе, што гэта было зроблена ў якасці рэкламнага трука», — сказаў я. — Яна мёртвая, і я хачу атрымаць як мага больш інфармацыі, каб пазбегнуць непрыемнасцяў. Гэта не толькі для маёй уласнай скуры; у інтарэсах аддзела, каб я пазбягаў непрыемнасцяў.
  
  Курьер нічога не сказаў, але я бачыў, што ён слабее.
  
  Я сказаў: «Калі я зноў пайду ў гэты дом толькі для таго, каб забраць некалькі фатаграфій сакратаркі на працы, я вярнуся і буду пераследваць вас».
  
  «Дайце мне кавы», — сказаў кур'ер, і я зразумеў, што ён вырашыў расказаць мне ўсё, што ведаў. Я вскипятил чайнік і заварыў пінту моцнага чорнай кавы.
  
  — Гуантянь, — сказаў кур'ер, — чалавек, які зарэзаў дзяўчыну, вы ведаеце, хто ён?
  
  — Маёр-дом у кітайскім пасольстве, — сказаў Дэтт.
  
  — Гэта яго прыкрыццё. Яго клічуць Куантянь, але ён уваходзіць у пяцёрку вядучых спецыялістаў кітайскай ядзернай праграмы.
  
  — Ён па-чартоўску добра гаворыць па-французску.
  
  — Вядома. Ён прайшоў навучанне ў Лабараторыі Кюры, тут, у Парыжы. Як і яго бос, Цзянь Сан-цзян, кіраўнік Інстытута атамнай энергіі ў Пекіне».
  
  — Падобна на тое, вы шмат пра гэта ведаеце, — сказаў я.
  
  «Я ацэньваў яго ў гэты час у мінулым годзе».
  
  «Раскажыце мне больш аб гэтым чалавеку, які змешвае свой сэкс з выкидными нажамі».
  
  Ён падсунуў свой кавы да сябе і задуменна размешал яго. Нарэшце ён пачаў.
  
  «Чатыры гады таму самалёты U-2 паднялі газодиффузионную электрастанцыю плошчай чатырнаццаць акраў, якія атрымліваюць электраэнергію ад ракі Хуанхэ, недалёка ад Ланьчжоў. Эксперты прадказвалі, што кітайцы будуць рабіць свае бомбы гэтак жа, як рускія і французы, і як мы: вырабляючы плутоній у атамных рэактарах. Але кітайцы гэтага не зрабілі; нашы людзі былі побач. Я бачыў фатаграфіі. Вельмі блізка. Гэты завод даказвае, што яны робяць усё ці нічога на вадародзе. Яны ідуць поўным ходам у сваёй праграме даследаванняў вадароду. Засяродзіўшы ўвагу на лёгкіх элементах ў цэлым і высунуўшы мегатонну замест килотонной бомбы, яны маглі б стаць вядучай ядзернай дзяржавай праз восем ці дзесяць гадоў, калі іх даследаванні вадароду акупяцца. Гэты чалавек Куантянь — іх лепшы знаўца вадароду. Разумееш, што я маю на ўвазе?
  
  Я наліў яшчэ кавы і задумаўся. Курьер дастаў чамадан і пачаў у ім корпацца. — Калі вы ўчора выходзілі з клінікі, вы ехалі ў паліцэйскім фургоне?
  
  'Так.'
  
  «Гм. Я думаў, што ты мог. Добры трук. Ну, я трохі паблукаў тут, а потым, калі зразумеў, што ты пайшоў, я вярнуўся сюды. Я спадзяваўся, што ты вернешся.
  
  — Я выпіў, — сказаў я. — Я на гадзіну перавёў свой розум у нейтральнае стан.
  
  — На жаль, — сказаў кур'ер. — Таму што пакуль вас не было, да вас прыйшоў наведвальнік. Ён спытаў вас ля стойкі, затым пратырчаў каля гадзіны, але калі вы не вярнуліся, узяў таксі да гатэля «Лотте».
  
  'Якім ён быў?'
  
  Курьер усміхнуўся сваёй бязрадаснай усмешкай і дастаў некалькі глянцавых фатаграфій памерам дзесяць на восем чалавек, якія п'юць каву ў промнях послеполуденного сонца. Гэта была няякасная фатаграфія. Мужчыну гадоў пяцідзесяці, у лёгкім касцюме і фетравым капелюшы з вузкімі палямі. На яго гальштуку красавалася маленькая нечытэльны манаграма, а запанкі былі вялікімі і багата ўпрыгожанымі. У яго былі вялікія чорныя сонцаахоўныя акуляры, якія на адной фатаграфіі ён зняў, каб паліраваць. Калі ён піў каву, ён высока ўздымаў мезенец і падціскаў вусны.
  
  — Дзесяць з дзесяці, — сказаў я. — Добрая штука: дачакацца, пакуль ён здыме акуляры. Але вам не перашкодзіў бы і лепшы спецыяліст па Д і. П.
  
  «Гэта ўсяго толькі накіды», — сказаў кур'ер. «Пяшчоты полурамочные, але яны даволі добрыя».
  
  — Вы сапраўдны сакрэтны агент, — захоплена сказаў я. — Што ты зрабіў — стрэліў яму ў шчыкалатку з стрэльбы, паслаў сігнал у штаб сваім зубам і прайграў ўсё гэта на сваіх наручных гадзінах?
  
  Ён зноў пакапаўся ў сваіх паперах, затым пляснуў нумар « Экспрэс» на стол. Унутры была фатаграфія, на якой пасол ЗША вітае групу амерыканскіх бізнесменаў у аэрапорце Орлі. Курьер мімаходам зірнуў на мяне.
  
  «Пяцьдзесят адсоткаў гэтай групы амерыканцаў працуюць ці працавалі — у Камісіі па атамнай энергіі. Большасць астатніх — спецыялісты па атамнай энергіі або сумежных прадметах. Бертрам: ядзерная фізіка ў Масачусецкім тэхналагічным інстытуце. Бестбридж: прамянёвая хвароба 1961 года. Уолдо: эксперыменты з радыеактыўнымі ападкамі і праца ў бальніцы Хірасімы. Хадсон: даследаванні вадароду — цяпер ён працуе на войска ЗША. Ён адзначыў твар Хадсона пазногцем. Гэта быў чалавек, якога ён сфатаграфаваў.
  
  — Добра, — сказаў я. — Што вы спрабуеце даказаць?
  
  'Нічога такога. Я проста змяшчаю вас у карціну. Гэта тое, чаго вы хацелі, ці не так?
  
  — Так, — сказаў я. 'Дзякуй.'
  
  — Я проста супастаўляю эксперта па вадароду з Пекіна з экспертам па вадароду з Пентагона. Мне цікава, чаму яны абодва знаходзяцца ў адным і тым жа горадзе ў адно і тое ж час і, асабліва, чаму яны абодва перасякаюць ваш шлях. Гэта тое, што прымушае мяне нервавацца». Ён дапіў рэшткі кавы.
  
  — Табе не варта піць занадта шмат гэтага моцнага чорнай кавы, — сказаў я. — Гэта будзе не даваць табе спаць па начах.
  
  Курьер забраў яго фатаграфіі і асобнік L'express . «У мяне ёсць сістэма, як заснуць, — сказаў ён. «Я лічу справаздачы, якія я падаў».
  
  — Глядзіце, як мясцовыя агенты робяць паспешныя высновы, — сказаў я.
  
  — Гэта не снатворнае. Ён падняўся на ногі. — Я пакінуў самае важнае напрыканцы, — сказаў ён.
  
  — А вы? — сказаў я і задумаўся, што можа быць важней, чым падрыхтоўка Кітайскай Народнай Рэспублікі да ядзернай вайне.
  
  — Гэтая дзяўчына была нашай.
  
  — Якая дзяўчына была чыёй?
  
  — Забітая дзяўчына працавала на нас, на дэпартамент.
  
  — Паплавок?
  
  'Няма. Пастаянны; гарантыйны кантракт, шмат.
  
  — Бедны дзіця, — сказаў я. — Яна напампавала Куанг-цянь?
  
  — Нічога, што прайшло праз амбасаду. Там пра яе нічога не ведаюць.
  
  — Але вы ведалі?
  
  'Так.'
  
  «Вы гуляеце на абодвух канцах».
  
  'Прама як ты.'
  
  'Ніколькі. Я проста Лондан. Праца, якую я выконваю для амбасады, проста ласку. Я магу адмовіцца, калі захачу. Што Лондан хоча, каб я зрабіў з гэтай дзяўчынай?
  
  Ён сказаў: «У яе ёсць кватэра на левым беразе. Проста праверце яе асабістыя дакументы, яе маёмасць. Вы ведаеце, што гэта такое. Гэта доўгі шлях, але вы можаце знайсці што-то. Гэта яе ключы — у аддзеле ёсць дублікаты на выпадак непрадбачаных абставінаў — маленькі ад паштовага скрыні, вялікія ад уваходнай дзвярэй і ад дзвярэй кватэры».
  
  'Ты вар'ят. Паліцыя, верагодна, перавярнула яго на працягу трыццаці хвілін пасля яе смерці.
  
  — Вядома. Я ўзяў гэта месца пад назіранне. Вось чаму я трохі памарудзіў, перш чым сказаць табе. У Лондане амаль упэўнены, што ніхто — ні Луазо, ні Дэтт, ні хто-небудзь іншы — не ведаў, што дзяўчына працавала на нас. Верагодна, яны проста зрабілі звычайны ператрус.
  
  — Калі б дзяўчына была пастаяннай, яна б нічога не пакінула без нагляду, — сказаў я.
  
  — Вядома, не стала б. Але могуць быць адна або дзве дробязі, якія могуць паставіць нас усіх у няёмкае становішча... — Ён агледзеў брудныя шпалеры ў маім пакоі і адсунуў маю старую ложак. Яно рыпела.
  
  «Нават у самага ўважлівага работніка ўзнікае спакуса мець што-то пад рукой».
  
  — Гэта было б супраць загаду.
  
  — Бяспека вышэй загадаў, — сказаў ён. Я паціснуў плячыма, згаджаючыся. — Дакладна, — сказаў ён. — Цяпер ты разумееш, чаму яны хочуць, каб ты сышоў. Ідзі і пошарь там, як быццам гэта твая пакой і цябе толькі што забілі. Вы можаце знайсці што-то там, дзе любы іншы пацярпеў бы няўдачу. Ёсць страхоўка прыкладна на трыццаць тысяч новых франкаў, калі вы знойдзеце каго-небудзь, хто, па вашаму думку, павінен яе атрымаць. Ён напісаў адрас на шматку паперы і паклаў яго на стол. — Я буду на сувязі, — сказаў ён. «Дзякуй за каву, ён быў вельмі добры».
  
  «Калі я пачну падаваць растваральны кава, — сказаў я, — магчыма, у мяне будзе крыху менш працы».
  16
  
  Імя загінулай дзяўчыны было Эні Казинс. Ёй было дваццаць чатыры гады, і яна жыла ў новай спекулятыўнай нерухомасці недалёка ад Боула. Міх. Сцены былі цеснымі, а столі нізкімі. Тое, што агенты па размяшчэнні назвалі кватэрай-студыяй, было цеснай гасцінай-ложкам. Там былі вялікія шафы з ваннай, туалетам і вешалкай для адзення адпаведна. Большая частка грошай, выдаткаваных на будаўніцтва, была выдаткаваная на вестыбюль, шчодра упрыгожаны ліставым шклом, мармурам і люстэркамі колеру бронзы, дзякуючы якім вы выглядалі загарэлымі, адпачылымі і злёгку расфокусированными.
  
  Няхай гэта стары дом ці хоць бы прыгожы, то, можа быць, у ім засталося б нейкі ўспамін пра памерлай дзяўчыне, але пакой была пустая, сучасная і бязлітасная. Я агледзеў замкі і завесы, абмацаў матрац і падплечнікаў, адкаціў танны дыван і ўваткнуў лязо нажа паміж масніцамі. Нічога такога. Духі, бялізну, рахункі, паштоўка з прывітаннем з Ніцы, «...некаторыя купальнікі проста чароўныя...», кніга сноў, шэсць асобнікаў « Эль », панчохі з лесвіцай, шэсць сукенак сярэдняй цэнавай катэгорыі, восем з паловай пар туфляў, добрае ангельскае ваўняная паліто, дарагі транзістарны радыёпрымач, наладжаны на «Франс Мюзік», банка «Нескафе», банка сухога малака, сахарына, патрапаная сумачка з рассыпанным парашком і пабітым люстэркам, новая рондаль. Нічога, што магло б паказаць, кім яна была, кім была, чаго баялася, аб чым марыла або чаго хацела.
  
  Празвінеў званок. Там стаяла дзяўчына. Ёй магло быць і дваццаць пяць, але цяжка было сказаць. Вялікія гарады пакідаюць след. Вочы гараджан хутчэй даследуюць, чым бачаць; яны ацэньваюць каштоўнасць і хуткасць руху і спрабуюць аддзяліць пераможцаў ад тых, хто прайграў. Гэта тое, што спрабавала зрабіць гэтая дзяўчына.
  
  — Вы з паліцыі? яна спытала.
  
  'Няма. Ты?'
  
  — Я Монік. Я жыву па суседству, у кватэры нумар адзінаццаць.
  
  — Я стрыечны брат Эні, П'ер.
  
  — У цябе пацешны акцэнт. Вы бельгіец? Яна хіхікнула, як быццам быць бельгійкай было самым пацешным, што магло здарыцца з кім заўгодна.
  
  — Напалову бельгіец, — прыязна схлусіў я.
  
  — Звычайна я магу сказаць. Я вельмі добра разбіраюся ў акцэнтах.
  
  — Вядома, — сказаў я захоплена. «Нешматлікія заўважаюць, што я напалову бельгіец».
  
  «Якая палова бельгійская?»
  
  «Пярэдняя палова».
  
  Яна зноў хіхікнула. — Я маю на ўвазе, ці была ваша маці або бацька бельгійцам?
  
  'Маці. Бацька быў парыжанінам з роварам.
  
  Яна паспрабавала зазірнуць у кватэру праз маё плячо. «Я б запрасіў вас на кубак кавы, — сказаў я, — але я не павінен нічога трывожыць».
  
  — Ты намякаеш. Вы хочаце, каб я запрасіў вас на каву.
  
  — Чартоўску дакладна. Я прыадчыніў дзверы. — Буду праз пяць хвілін.
  
  Я павярнуўся, каб схаваць свае пошукі. Я кінуў апошні погляд на выродлівую цесную каморку. Гэта быў шлях, па якому я аднойчы пайду. Хто-небудзь з аддзела прасочыць, каб я не пакінуў «адну ці дзве дробязі, якія могуць паставіць усіх нас у няёмкае становішча». «Бывай, Эні», — падумаў я. Я не ведаў цябе, але цяпер я ведаю цябе так жа добра, як хто-небудзь ведае мяне. Вы не пойдзеце на пенсію, каб пакурыць тытунь у Ніцы і атрымліваць штомесячны чэк ад якой-небудзь фальшывай страхавой кампаніі. Не, ты можаш быць рэзідэнтам у пекле, Эні, і тваё начальства будзе дасылаць дырэктывы з Нябёсаў, каб ты патлумачыла свае справаздачы і скараціла свае выдаткі.
  
  Я пайшоў у кватэру нумар адзінаццаць. Яе пакой была такой жа, як у Эні: танная пазалота і фатаграфіі кіназорак. Банное ручнік на падлозе, попельніцы, перапоўненыя недакуркамі з чырвонымі пазнакамі, поўная талерка згуслаю і памерлай чесночный каўбасы.
  
  Монік прыгатавала кавы да таго часу, як я прыйшоў. Яна заліла кіпенем сухое малако і растваральны кава і памяшала пластыкавай лыжкай. Пад хіхікаць знешнасцю яна была жорсткай дзяўчынкай і ўважліва разглядала мяне з-пад свечак павек.
  
  «Я думала, што вы рабаўнік, — сказала яна, — а потым падумала, што вы паліцэйскі».
  
  'І цяпер?'
  
  — Вы стрыечны брат Эні, П'ер. Ты можаш быць кім заўгодна, ад Карла Вялікага да Цін-Ціна, гэта не мая справа, і ты не можаш прычыніць Эні шкоды.
  
  Я выняў свой партфель і дастаў банкноту ў сто новых франкаў. Я паставіў яго на нізкі кававы столік. Яна ўтаропілася на мяне, думаючы, што гэта якое-то сэксуальнае прапанову.
  
  — Вы калі-небудзь працавалі з Эні ў клініцы? Я папрасіў.
  
  'Не.'
  
  Я паклаў яшчэ адну запіску і паўтарыў пытанне.
  
  — Няма, — сказала яна.
  
  Я паклаў трэцюю запіску і ўважліва паглядзеў на яе. Калі яна зноў сказала «не», я нахіліўся наперад і груба ўзяў яе за руку. — Не зли мяне, — сказаў я. — Думаеш, я прыйшоў сюды, не даведаўшыся спачатку?
  
  Яна злосна ўтаропілася на мяне. Я працягваў трымаць яе за руку. — Часам, — неахвотна адказала яна.
  
  'Як шмат?'
  
  — Дзесяць, можа быць, дванаццаць.
  
  — Так-то лепш, — сказаў я. Я перавярнуў яе руку, прыціснуў пальцы да яе тыльным баку, каб пальцы разомкнулись, і пляснуў тры купюры ў яе разгорнутую далонь. Я адпусціў яе, і яна адкінулася назад, каб не дацягнуцца, паціраючы тыльны бок рукі, якую я трымаў. Гэта былі худыя кастлявыя рукі з ружовымі косткамі пальцаў, якія ведалі вядра з халоднай вадой і марсельскіх мылам. Ёй не падабаліся яе рукі. Яна паклала іх ўнутр рэчаў і за імі і схавала пад скрыжаванымі рукамі.
  
  — Ты удар мяне, — паскардзілася яна.
  
  «Уцерці грошы ў гэта».
  
  — Дзесяць, можа быць, дванаццаць разоў, — прызналася яна.
  
  — Раскажы мне пра месцы. Што там адбылося?
  
  — Вы з паліцыі.
  
  — Я заключу з табой здзелку, Монік. Суньце мне трыста, і я вам усё раскажу, чым займаюся .
  
  Яна змрочна ўсміхнулася. «Эні часам хацела лішнюю дзяўчыну, проста як гаспадыню... грошы спатрэбіліся».
  
  — У Эні было шмат грошай?
  
  'Мноства? Я ніколі не ведаў нікога, у каго было б шмат. І нават калі б яны гэта зрабілі, у гэтым горадзе далёка не сышлі б. Яна не паехала ў банк на браніраванай машыне, калі вы гэта маеце на ўвазе. Я нічога не сказаў.
  
  Монік працягнула: «Яна зрабіла ўсё правільна, але паступіла па-дурному. Яна давала яго любому, хто прял ёй пражу. Яе бацькам будзе яе не хапаць, як і бацьку Марконі; яна заўсёды давала ў яго калекцыю для дзяцей, місій і калек. Я казаў ёй зноў і зноў, яна была дурной з гэтым. Ты не стрыечны брат Эні, але ты разбрасываешься занадта вялікімі грашыма, каб працаваць у паліцыі.
  
  — Людзі, якіх вы там сустрэлі. Табе сказалі пытацца іх і памятаць, што яны кажуць.
  
  «Я не клаўся з імі ў ложак...»
  
  «Мяне не хвалюе, калі вы ўзялі з сабой англіі і замачылі гато сек, якія былі вашыя інструкцыі?» Яна памарудзіла, і я паклаў на стол яшчэ пяць банкнотаў па сто франкаў, але не ўтрымаўся з імі.
  
  «Вядома, я займалася каханнем з мужчынамі, як і Эні, але ўсе яны былі вытанчанымі мужчынамі. Людзі з густам і культурай.
  
  — Вядома, былі, — сказаў я. «Людзі з сапраўдным густам і культурай».
  
  «Гэта было зроблена з дапамогай магнітафонаў. На прикроватных лямпах было два выключальніка. Мне сказалі, каб яны распавялі аб сваёй працы. Так сумна, мужчыны распавядаюць аб сваёй працы, але ці гатовыя яны яе выконваць? Божа мой!
  
  — Вы калі-небудзь бралі ў рукі касеты?
  
  — Не, запісваюць прылады знаходзіліся ў нейкай іншай часткі клінікі. Яна паглядзела на грошы.
  
  «Гэта яшчэ не ўсё. Эні зрабіла больш».
  
  «Эні была дурніцай. Глядзі, куды яна трапіла. Вось куды я патраплю, калі буду казаць занадта шмат.
  
  — Ты мне не цікавы, — сказаў я. — Мяне цікавіць толькі Эні. Што яшчэ зрабіла Эні?
  
  «Яна замяніла касеты. Яна мяняла іх. Часам яна рабіла ўласныя запісы».
  
  — Яна прынесла ў дом машыну?
  
  'Так. Гэта адзін з тых маленькіх, каля чатырохсот новых франкаў яны стаяць. Ён быў у яе ў сумачцы. Я знайшла яго там аднойчы, калі шукала яе губную памаду, каб пазычыць.
  
  — Што Эні сказала пра гэта?
  
  'Нічога такога. Я ніколі не казаў ёй. І я ніколі больш не адкрываў яе сумачку. Гэта было яе справа, мяне не датычыцца.
  
  — Мініяцюрныя дыктафоны цяпер няма ў яе кватэры.
  
  — Я не шчыкаў яго.
  
  — Тады хто, па-вашаму, гэта зрабіў?
  
  — Я казаў ёй не раз. Я казаў ёй тысячу разоў.
  
  'Што ты ёй сказаў?'
  
  Яна скривила рот у жэсце пагарды. — Як вы думаеце, што я сказаў ёй, стрыечнаму брату месье Ані П'еру? Я сказаў ёй, што запісваць размовы ў такім доме небяспечна. У доме, які належыць такім людзям, як гэтыя людзі.
  
  «Якія людзі падабаюцца людзям?»
  
  «У Парыжы аб такіх рэчах не гавораць, але кажуць, што міністэрства ўнутраных спраў або SDECE 8 валодаюць домам, каб выяўляць неабачлівасць дурных замежнікаў». Яна цяжка ўсхліпнула, але хутка прыйшла ў сябе.
  
  — Вы любілі Эні?
  
  «Я ніколі не ладзіў з жанчынамі, пакуль не пазнаёміўся з ёй. Я быў на мелі, калі сустрэў яе, па меншай меры, у мяне было ўсяго дзесяць франкаў. Я ўцёк з хаты. Я быў у пральні, прасіў іх падзяліць заказ, таму што ў мяне не было дастаткова грошай, каб заплаціць. У тым месцы, дзе я жыў, не было вадаправода. Эні пазычыла мне грошы на ўвесь кошт за мыццё — дваццаць франкаў, — каб у мяне была чыстая вопратка, пакуль я шукаў працу. Яна дала мне першае цёплае паліто, якое ў мяне калі-небудзь было. Яна паказала мне, як ставіць вочы. Яна слухала мае гісторыі і давала мне плакаць. Яна сказала мне не жыць тым жыццём, якую вяла яна, пераходзячы ад аднаго мужчыны да іншага. Яна б падзялілася апошняй цыгарэтай з незнаёмцам. Але яна ніколі не задавала мне пытанняў. Эні была анёлам.
  
  — Падобна на тое.
  
  — О, я ведаю, аб чым ты думаеш. Вы думаеце, што мы з Эні былі лесбіянкамі?
  
  — Некаторыя з маіх лепшых палюбоўніц — лесбіянкі, — сказаў я.
  
  Монік ўсміхнулася. Я думаў, што яна будзе плакаць з-за мяне, але яна чмыхнула і ўсміхнулася. — Не ведаю, ці былі мы, ці не, — сказала яна.
  
  'Гэта мае значэнне?'
  
  — Не, гэта не мае значэння. Усё было б лепш, чым застацца ў тым месцы, дзе я нарадзіўся. Мае бацькі ўсё яшчэ там; гэта як перажыць аблогу, абложаную коштам самага неабходнага. Яны старанна выкарыстоўваюць мыйны сродак, кава адмераюць. З рысу, макароны і бульбы атрымліваюцца малюсенькія кавалачкі мяса. Хлеб спажываецца, мяса шануецца, а сурвэткі Kleenex ніколі не прадастаўляюцца. Непатрэбны святло тут жа выключаюць, замест ацяплення апранаюць швэдар. У адным і тым жа будынку сям'і тоўпяцца ў асобных пакоях, пацукі прагрызаюць велізарныя дзіркі ў драўляных канструкцыях — ім няма чаго жаваць, а туалет — агульны на тры сям'і, і ён звычайна не змываецца вадой. Людзям, якія жывуць наверсе дома, прыходзіцца спускацца на два паверхі ўніз, каб скарыстацца кранам з халоднай вадой. А яшчэ ў гэтым жа горадзе мяне водзяць вячэраць у трохзоркавыя рэстараны, дзе кошт за два вячэры трымае маіх бацькоў на год. У «Рытц» мой сябар плаціў ім дзевяць франкаў у дзень за нагляд за яго сабакам. Гэта прыкладна палова пенсіі, якую атрымлівае мой бацька за тое, што яго падарвалі на вайне. Так што, калі вы, людзі, шныряете тут, выстаўляючы свае грошы і абараняючы ракетную праграму Французскай Рэспублікі, атамныя заводы, звышгукавыя бамбавікі і атамныя падводныя лодкі або што б вы ні баранілі, не чакайце занадта шмат чаго ад майго патрыятызму.
  
  Яна прыкусіла губу і ўтаропілася на мяне, падштурхоўваючы мяне запярэчыць ёй, але я не стаў пярэчыць. — Гэта паршывы гнілы горад, — пагадзіўся я.
  
  — І небяспечна, — сказала яна.
  
  — Так, — сказаў я. «Парыж — гэта ўсё».
  
  Яна смяялася. «Парыж падобны на мяне, стрыечны брат П'ер; ён ужо не малады і занадта залежыць ад наведвальнікаў, якія прыносяць грошы. Пэрыс — жанчына, у жылах якой занадта шмат алкаголю. Яна кажа занадта гучна і думае, што яна маладая і вясёлая. Але яна занадта часта ўсміхалася незнаёмым мужчынам, і словы «я люблю цябе» занадта лёгка злётаюць з мовы. Ансамбль шыкоўны, і фарба багата нанесены, але прыгледзьцеся, і вы ўбачыце прасвечваюць расколіны».
  
  Яна ўстала, намацала на прикроватной тумбачцы запалку і злёгку дрыготкай рукой запаліла цыгарэту. Яна павярнулася да мяне. «Я бачыў, як дзяўчаты, якіх я ведаў, карысталіся прапановамі, якія зыходзілі ад багатых мужчын, якіх яны ніколі не маглі пакахаць. Я пагарджаў дзяўчат і здзіўляўся, як яны могуць прымусіць сябе легчы ў ложак з такімі непрывабнымі мужчынамі. Ну, цяпер я ведаю. Дым трапіў ёй у вочы. «Гэта быў страх. Страх апынуцца жанчынай, а не дзяўчынай, жанчынай, чыя знешнасць хутка выслізгвае, пакідаючы яе адзінокай і непажаданай у гэтым заганнай горадзе». Цяпер яна плакала, і я падышоў да яе бліжэй і дакрануўся да яе рукі. На імгненне здалося, што яна вось-вось апусціць галаву мне на плячо, але я адчуў, як яе цела напружыўся і не паддаецца. Я дастаў з верхняй кішэні візітоўку і паклаў яе на тумбачку побач з скрынкай цукерак. Яна раздражнёна адсунулася ад мяне. — Проста патэлефануй, калі хочаш пагаварыць яшчэ, — сказаў я.
  
  — Вы ангелец, — раптам сказала яна. Павінна быць, гэта было што-то ў маім акцэнце або сінтаксісе. Я кіўнуў.
  
  — Гэта будзе чыста дзелавое мерапрыемства, — сказала яна. «Наяўныя плацяжы».
  
  — Не трэба быць такім строгім да сябе, — сказаў я. Яна нічога не сказала.
  
  — І дзякуй, — сказаў я.
  
  — Набей, — сказала Моніка.
  17
  
  Спачатку пад'ехаў невялікі паліцэйскі фургон з уключаным клаксоном. З ім супрацоўнічаў мужчына ў сіняй форме на матацыкле. Ён трымаў свісток ў роце і некалькі разоў дзьмуў. Часам ён быў наперадзе фургона, часам ззаду яго. Ён махнуў правай рукой у бок транспарту, як быццам адным толькі скразняком ён мог выпхнуць прыпаркаваныя машыны на тратуар. Шум быў аглушальным. Рух сбивалось з шляху, некаторыя машыны ішлі ахвотна, некаторыя неахвотна, але пасля пары гудкоў у свісток яны чарапахамі паўзлі па камянях, тратуары і астраўка руху. За фургонам ішла якая ляціць калона: тры доўгіх сініх аўтобуса, бітком набітыя гвардзейцамі, якія са староннім выразам твару глядзелі на съежившееся рух. У хвост калоны прыйшла радиомашина. Луазо глядзеў, як яны знікаюць у прадмесці Сэнт-Анарэ. Неўзабаве рух зноў пачало рухацца. Ён адвярнуўся ад акна і вярнуўся да Марыі. — Небяспечна, — вымавіў Луазо. — Ён гуляе ў небяспечную гульню. Дзяўчына забітая ў яго доме, і Дэтт тузае за ўсе палітычныя ніткі, якія толькі можа знайсці, каб перашкодзіць расследаванню. Ён пашкадуе аб гэтым. Ён падняўся на ногі і прайшоўся па пакоі.
  
  — Сядай, мілы, — сказала Марыя. «Вы проста марнуеце калорыі на раздражненне».
  
  — Я не сын Дэтта, — сказаў Луазо.
  
  «І ніхто не вообразит, што вы ёсць», — сказала Марыя. Яна задавалася пытаннем, чаму Луазо ва ўсім бачыў пагрозу свайму прэстыжу.
  
  — Дзяўчына мае права на расследаванне, — патлумачыў Луазо. «Вось чаму я стаў паліцыянтам. Я веру ў роўнасць перад законам. А цяпер яны спрабуюць звязаць мне рукі. Гэта прыводзіць мяне ў лютасць.
  
  — Не крычы, — сказала Марыя. — Як ты думаеш, якое ўражанне вырабляе на людзей, якія на цябе працуюць, твае крыкі?
  
  — Вы маеце рацыю, — сказаў Луазо. Марыя любіла яго. Менавіта тады, калі ён з такой гатоўнасцю капітуляваў, яна пакахала яго так моцна. Яна хацела клапаціцца пра яго, даваць яму парады і зрабіць яго самым паспяховым паліцыянтам ва ўсім свеце. Марыя сказала: «Ты лепшы паліцэйскі ва ўсім свеце».
  
  Ён усміхнуўся. — Ты маеш на ўвазе, што з тваёй дапамогай я мог бы быць. Марыя пахітала галавой. — Не спрачайся, — сказаў Луазо. — Я ўжо ведаю, як працуе ваш розум.
  
  Марыя таксама ўсміхнулася. Ён ведаў. Гэта было жудасна ў іх шлюбе. Яны занадта добра ведалі адзін аднаго. Ведаць усё — значыць нічога не дараваць.
  
  — Яна была адной з маіх дзяўчат, — сказаў Луазо. Марыя была здзіўленая. Вядома, у Луазо былі дзяўчаты, ён не быў манахам, але яе здзівіла, што ён так з ёй размаўляе. 'Адзін з іх?' Яна наўмысна зрабіла свой голас насмешлівым.
  
  — Не будзь такім дурнем, Марыя. Цярпець не магу, калі ты падымаеш адну брыво і выкарыстаеш гэты заступніцкі тон. Адна з маіх дзяўчынак. Ён сказаў гэта павольна, каб ёй было лягчэй зразумець. Ён быў так напыщен, што Марыя ледзь не хіхікнула. — Адна з маіх дзяўчат, працуе на мяне інфарматарам.
  
  — Хіба не ўсё шлюхі так робяць?
  
  «Яна не была прастытуткай, яна была вельмі разумнай дзяўчынай, якая дае нам першакласную інфармацыю».
  
  — Прызнайся, дарагі, — прабуркавалі Марыя, — ты быў трохі без розуму ад яе. Яна запытальна падняла брыво.
  
  — Дурная карова, — сказаў Луазо. «Што добрага ў тым, каб звяртацца з табой як з разумным чалавекам». Марыю патрэсла іржавая нянавісць, якая ахапіла яе. Яна зрабіла добрую, амаль любоўны заўвагу. Вядома, дзяўчына зачаравала Луазо і, у сваю чаргу, была зачараваная ім. Тое, што гэта было праўдай, даказаў гнеў Луазо. Але ці павінен яго гнеў быць такім горкім? Ён павінен быў параніць яе, каб даведацца, цячэ кроў па яе венах?
  
  Марыя паднялася на ногі. — Я пайду, — сказала яна. Яна ўспомніла, як Луазо аднойчы сказаў, што Моцарт быў адзіным чалавекам, які яго разумеў. Яна даўно вырашыла, што па меншай меры гэта праўда.
  
  — Ты сказаў, што хочаш мяне сёе пра што спытаць.
  
  — Гэта не мае значэння.
  
  «Вядома, гэта важна. Сядай і скажы мне.
  
  Яна пахітала галавой. 'У іншы раз.'
  
  — Ты павінен звяртацца са мной як з монстрам толькі таму, што я не буду гуляць у твае жаночыя гульні?
  
  — Няма, — сказала яна.
  
  Марыі няма чаго было шкадаваць Люазо. Ён не шкадаваў сябе і рэдка каго-небудзь яшчэ. Ён разабраў механізм іх шлюбу і цяпер глядзеў на яго, як на зламаную цацку, не разумеючы, чаму ён не працуе. Бедны Луазо. Мой бедны, бедны, мілы Луазо. Па крайняй меры, я магу пабудаваць зноў, але ты не ведаеш, што ты зрабіў, што нас забіла.
  
  — Ты плачаш, Марыя. Прабачце мяне. Я так вінаваты.'
  
  — Я не плачу, і ты не шкадуеш. Яна ўсміхнулася яму. — Магчыма, гэта заўсёды было нашай праблемай.
  
  Луазо паківаў галавой, але гэта не было пераканаўчым адмаўленнем.
  
  Марыя вярнулася ў прадмесці Сэнт-Анарэ. Жан-Поль быў за рулём машыны.
  
  — Ён прымусіў цябе плакаць, — сказаў Жан-Поль. «Гнілая свіння».
  
  — Я прымусіла сябе плакаць, — сказала Марыя.
  
  Жан-Поль абняў яе і дужа прыціснуў да сабе. Паміж ёй і Жан-Полем усё было скончана, але адчуванне яго рукі, обнимающей яе, было падобна на чарку каньяку. Яна перастала шкадаваць сябе і вывучыла свой макіяж.
  
  — Ты выглядаеш пышна, — сказаў Жан-Поль. — Я хацеў бы забраць цябе і заняцца з табой любоўю.
  
  Было час, калі гэта магло б паўплываць на яе, але яна даўно вырашыла, што Жан-Поль рэдка хацеў займацца каханнем з кім-небудзь, хоць ён рабіў гэта досыць часта, бог ведае. Але гэта было прыемна пачуць, калі вы толькі што пасварыліся з былым мужам. Яна ўсміхнулася Жан-Полю, і ён узяў яе руку ў сваю вялікую загарэлую руку і павярнуў яе, як бронзавую скульптуру на вяртушцы. Затым ён адпусціў яго і схапіўся за рычагі кіравання аўтамабілем. Ён не быў такім добрым кіроўцам, як Марыя, але яна аддавала перавагу быць яго пасажырам, чым вадзіць машыну сама. Яна адкінулася назад і прыкінулася, што Жан-Поль быў здольным загарэлым мужчынам, якім ён выглядаў. Яна назірала за прахожымі і перахоплівала зайздросныя погляды. Яны былі ідэальнай карцінай сучаснага Парыжа: кідкі аўтамабіль, нязмушаная прыгажосць Жан-Поля і дарагая вопратка, яе ўласная дагледжаная знешнасць — бо цяпер яна была гэтак жа сексуальная, як ніколі. Яна схіліла галаву на плячо Жан-Поля. Яна адчувала пах яго духаў пасля галення і насычаны жывёльны пах скураных сядзенняў. Жан-Поль пераключыў перадачу, калі яны з ровам пранесліся па плошчы Згоды. Яна адчула, як мускулы яго рукі напружыліся на яе шчацэ.
  
  — Ты пытаўся ў яго? — спытаў Жан-Поль.
  
  — Няма, — сказала яна. — Я не мог. Ён быў не ў тым настроі.
  
  — Ён ніколі не бывае ў патрэбным настроі, Марыя. І ніколі ім не будзе. Луазо ведае, аб чым вы хочаце спытаць яго, і ён так падстройвае сітуацыю, што вы ніколі не спытаеце яго.
  
  — Люазо не такі, — сказала Марыя. Яна ніколі не думала пра гэта. Луазо быў разумны і хітры; магчыма, гэта было праўдай.
  
  -- Паслухайце, - сказаў Жан-Поль, - увесь апошні год у гэтым доме на авэню Фош ладзіліся выставы, оргіі з вычварэннямі, блакітныя фільмы і ўсё такое, але ні разу не было ніякіх праблем з боку паліцыі. Нават калі там памірае дзяўчына, непрыемнасцяў ўсё роўна мала або зусім няма. Чаму? Таму што ён знаходзіцца пад абаронай французскага ўрада. Чаму ў яго ёсць абарона? Таму што дзеянні ў доме здымаюць на відэа і фатаграфуюць для афіцыйных дасье.
  
  — Я не ўпэўнены, што ты маеш рацыю. Дэтт мае на ўвазе гэта, але я не ўпэўнены.
  
  — Ну, я ўпэўнены, — сказаў Жан-Поль. — Іду ў заклад, што гэтыя фільмы і фатаграфіі знаходзяцца ў распараджэнні Міністэрства ўнутраных спраў, і Луазо, верагодна, бачыў іх усё да адзінай. Верагодна, у іх ёсць прыватны паказ раз у тыдзень. Люазо, верагодна, паглядзеў той фільм, дзе мы з вамі, на працягу дваццаці чатырох гадзін пасля таго, як яго знялі.
  
  'Ты так думаеш?' сказала Марыя. Ўнутры яе ўспыхнула ўспышка
  страху, якая выпраменьвае паніку, як двухкиловаттный электрычны агонь. Вялікая халодная рука Жан-Поля сціснула яе плячо. Ёй хацелася, каб ён сціснуў яе мацней. Яна хацела, каб ён прычыніў ёй боль, каб яе грахі былі адкуплены і сцёртыя болем. Яна падумала пра Люазо, смотрящем фільм у кампаніі іншых паліцэйскіх. Дай Бог, каб гэтага не здарылася. Калі ласка, калі ласка, Божа. Яна думала, што мучылася з-за кожнага аспекту сваёй дурасці, але гэта было новым і самым жахлівым.
  
  — Але навошта ім захоўваць плёнкі? — спытала Марыя, хоць ведала адказ.
  
  — Дэтт выбірае людзей, якія карыстаюцца гэтым домам. Дэтт — псіхіятр, геній...
  
  «...злы геній».
  
  — Магчыма, злы геній, — аб'ектыўна сказаў Жан-Поль. «Магчыма, злы геній, але, сабраўшы абраны кола людзей — людзей з вялікім уплывам, прэстыжам і дыпламатычнай уладай, — Дэтт можа скласці выдатныя ацэнкі і прагнозы адносна іх паводзін ва ўсім, што яны робяць. Многія важныя змены ў палітыцы французскага ўрада былі перадвызначаныя праніклівасцю Дэтта і яго аналізам сэксуальнага паводзінаў».
  
  — Гэта брыдка, — сказала Марыя.
  
  «Гэта свет у наш час».
  
  — Гэта Францыя ў наш час, — паправіла Марыя. «Брудны чалавек».
  
  — Ён не брудны, — сказаў Жан-Поль. «Ён не нясе адказнасці за тое, што робяць гэтыя людзі. Ён іх нават не заахвочвае. Што тычыцца Дэтта, то яго госці маглі паводзіць сябе з бездакорным приличием; ён быў бы гэтак жа шчаслівы запісаць і прааналізаваць іх адносіны.
  
  'Вуайерист.'
  
  «Ён нават не вуайерист . Гэта дзіўна. Менавіта таму ён так важны для Міністэрства. І менавіта таму ваш былы муж нічога не мог зрабіць, каб вярнуць гэтую плёнку, нават калі б захацеў.
  
  'А што наконт цябе?' — абыякава спытала Марыя.
  
  — Будзьце ў добрым розуме, — сказаў Жан-Поль. «Гэта праўда, што я выконваю невялікую працу для Дэтта, але я не яго давераная асоба . Я паняцця не маю, што адбываецца з фільмам...»
  
  «Часам іх спальваюць, — успамінала Марыя. «І часта іх забіраюць зацікаўленыя асобы».
  
  — Вы ніколі не чулі пра дублюючых адбіткі?
  
  Надзеі Марыі паваліліся. «Чаму вы не папрасілі гэты кавалак фільма з намі?»
  
  — Таму што ты сказаў, хай яны пакінуць яго сабе. Ты сказаў, хай паказваюць яго кожную пятніцу вечарам.
  
  — Я была п'яная, — сказала Марыя. 'Гэта была жарт.'
  
  — Гэта жарт, за якую мы абодва дорага плацім.
  
  Марыя чмыхнула. «Табе падабаецца ідэя, што людзі глядзяць фільм. Гэта проста малюнак, якое вы любіце праецыраваць. Вялікі палюбоўнік... — Яна прыкусіла язык. Яна ледзь было не дадала, што гэты фільм — яго адзінае дакументальнае доказ гетеросексуальности, але закрыла вочы. «Луазо можа вярнуць плёнку, — сказала яна. Яна была ўпэўненая, упэўненая, упэўненая, што Луазо не бачыў гэты кавалак плёнкі, але ўспамін аб страху засталося.
  
  — Люазо мог бы гэта зрабіць, — у роспачы сказала яна, жадаючы, каб Жан-Поль пагадзіўся з гэтым вельмі маленькім пытаннем.
  
  — Але ён гэтага не зробіць, — сказаў Жан-Поль. — Ён не будзе, таму што я ў гэтым замешаная, а ваш былы муж ненавідзіць мяне з глыбокай і нелагічнай нянавісцю. Бяда ў тым, што я магу зразумець, чаму ён гэта робіць. Я не падыходжу цябе, Марыя. Вы, верагодна, выдатна справіліся б з усім гэтым, калі б Луазо не зайздросціў вашым адносінам са мной. Магчыма, нам варта перастаць бачыцца на некалькі месяцаў.
  
  «Я ўпэўнены, што мы павінны».
  
  — Але я не мог гэтага вынесці, Марыя.
  
  — Чаму, чорт вазьмі, няма? Мы не любім адзін аднаго. Я ўсяго толькі падыходная спадарожніца, а ў цябе так шмат іншых жанчын, што ты нават не заўважыш маёй адсутнасці. Яна пагарджала сябе яшчэ да таго, як скончыла фразу. Жан-Поль, зразумела, адразу зразумеў яе матыў і адрэагаваў.
  
  «Мая дарагая маленькая Марыя». Ён дакрануўся да яе ногі лёгка і справядліва. «Ты адрозніваешся ад іншых. Астатнія проста дурныя тарталетка, якія бавяць мяне ў якасці ўпрыгожвання. Яны не жанчыны. Ты адзіная сапраўдная жанчына, якую я ведаю. Ты жанчына, якую я люблю, Марыя.
  
  — Сам пане Дэтт, — сказала Марыя, — ён мог бы дастаць плёнку. Жан-Поль з'ехаў на абочыну і прыпаркаваўся ўдвая.
  
  — Мы дастаткова доўга гулялі ў гэтую гульню, Марыя, — сказаў ён.
  
  'Якая гульня?' — спытала Марыя. Ззаду іх таксіст горка вылаяўся, зразумеўшы, што яны не збіраюцца рухацца.
  
  — Гульня «Як моцна ты ненавідзіш Дэтта», — сказаў Жан-Поль.
  
  — Я ненавіджу яго.
  
  — Ён твой бацька, Марыя.
  
  — Ён не мой бацька, гэта проста дурная гісторыя, якую ён распавёў вам з нейкай сваёй мэтай.
  
  — Тады дзе твой бацька?
  
  «Ён быў забіты ў 1940 годзе ў Булёне, Бельгія, падчас баёў з немцамі. Ён загінуў у час авіяналёту.
  
  «Ён быў прыкладна таго ж ўзросту, што і Дэтт».
  
  — Як і мільён мужчын, — сказала Марыя. — Гэта настолькі дурная хлусня, што з ёй не варта спрачацца. Дэтт спадзяваўся, што я проглотю гэтую гісторыю, але цяпер нават ён больш не кажа аб ёй. Гэта дурная хлусня.
  
  Жан-Поль няўпэўнена ўсміхнуўся. 'Чаму?'
  
  «О, Жан-Поль. Чаму. Ты ж ведаеш, як працуе яго злосны маленькі розум. Я была замужам за важным чалавекам у Сюрете. Хіба ты не бачыш, як зручна было б, калі б я думала, што ён мой бацька? Свайго роду страхоўка, вось чаму.
  
  Жан-Поль стаміўся ад гэтага спрэчкі. — Тады ён не твой бацька. Але я ўсё ж лічу, што вам варта супрацоўнічаць.
  
  — Як супрацоўнічаць?
  
  — Паведаміце яму некалькі урыўкаў інфармацыі.
  
  — Мог бы ён купіць фільм, калі б ён сапраўды варты таго?
  
  — Я магу спытаць у яго. Ён усміхнуўся. — Цяпер ты благоразумна, любоў мая, — сказаў ён. Марыя кіўнула, калі машына рушыла наперад. Жан-Поль коратка пацалаваў яе ў лоб. Кіроўца таксі ўбачыў, як ён гэта зрабіў, і зайграў у гудок. Жан-Поль зноў пацалаваў Марыю ў лоб, крыху больш горача. Велізарная Трыумфальная арка узвышалася над імі, калі яны з грукатам насіліся па Зорцы, як мыльная пена па кухоннай ракавіне. Сотня шын выкрыквала спрэчка аб цэнтрабежнай сіле, а потым яны ўварваліся ў Вялікую Армію. Рух спынілася на святлафоры. Мужчына спрытна танцаваў паміж машынамі, збіраючы грошы і перакідаючы газеты з акна ў акно, нібы танцор з веерам. Калі святлафор змяніўся, аўтамабілі слізганулі наперад. Марыя адкрыла сваю газету; чарніла былі яшчэ вільготнымі і расцякаліся пад яе вялікім пальцам. «Амерыканскі турыст знік», — абвяшчаў загаловак. Там была фатаграфія Хадсона, амерыканскага даследчыка вадароду. Газета паведаміла, што ён быў кіраўніком аддзела замарожаных прадуктаў па імя Паркс, і гэтую гісторыю распаўсюдзіла амбасада ЗША. Ні твар, ні імя нічога не значылі для Марыі.
  
  — Што-небудзь у газеце? — спытаў Жан-Поль. Ён біўся на дуэлі з Mini-Cooper. — Няма, — сказала Марыя. Яна пацерла газетную паперу вялікім пальцам. — У гэты час года іх ніколі не бывае. Ангельцы называюць гэта дурным сезонам.
  18
  
  Les Chiens - гэта ўсё, што захапляе вас. Цёмна, горача і выгінаецца, як банка з живцом. Музыка оглушительна, а напой неверагодна дарагі нават для Парыжа. Я сядзеў у куце з Бэрдо.
  
  — Зусім не маё месца, — сказаў Берд. — Але як ні дзіўна, мне гэта падабаецца.
  
  Міма нашага століка праціснулася дзяўчына ў піжаме, звязанай залатым кручком, нахілілася і пацалавала мяне ў вуха. — Шери, — сказала яна. «Даўно не бачыліся», чым вычарпала ўвесь свой англійская слоўнікавы запас.
  
  — Стукні мяне, — сказаў Берд. «Ты можаш бачыць скрозь яго, разбі мяне».
  
  Дзяўчына ласкава паляпала Берда па плячы і пайшла далей.
  
  — У вас сапраўды ёсць выдатныя сябры, — сказаў Берд. Ён перастаў крытыкаваць мяне і стаў разглядаць мяне як свецкую навіну, вартую ўвагі.
  
  — У журналіста павінны быць сувязі, — патлумачыў я.
  
  — Божа мой, так, — сказаў Берд.
  
  Музыка раптам спынілася. Берд выцер твар чырвоным шаўковым хусткай. — Гэта як кочегарка, — сказаў ён. У клубе было дзіўна ціха.
  
  — Вы былі афіцэрам-сапёрам?
  
  «Я вучыўся ў артылерыйскай школе, калі мяне числили лейтэнантамі. Скончаны Камандзір; мог бы стаць капітанам, калі б была невялікая вайна, контр-адміралам, калі б была іншая вялікая вайна. Не стаў чакаць. Дастаткова дваццаці сямі гадоў марской службы. Прама праз ваенныя дзеянні і з другога боку, больш караблёў, чым я хачу прыгадаць.
  
  — Вы павінны прапусціць гэта.
  
  'Ніколі. Чаму я павінен? Кіраванне караблём падобна на кіраванне маленькай завода; гэтак жа захапляльна час ад часу і так жа сумна па большай частцы. Ніколі не прапусціце гэта няшмат. Ніколі не думай аб гэтым, па праўдзе кажучы.
  
  «Вы не сумуеце па моры, або па руху, або па надвор'і?»
  
  — Божа мой, прыяцель, у цябе непрыемны прысмак Джозэфа Конрада. Караблі, асабліва крэйсера, ўяўляюць сабой буйныя металургічныя заводы, схільныя да гайданцы ў дрэнную надвор'е. Нічога добрага ў гэтым няма, даўніна, - чартоўску няёмка, вось праўда! Ваенна-марскі флот быў для мяне проста працай, і мяне гэта цалкам задавальняла. Нічога супраць ваенна-марскога флоту, зусім няма, без сумневу, ён многім абавязаны, але гэта была такая ж праца, як і любая іншая; няма ніякага чараўніцтва ў тым, каб быць мараком». Пачуўся глухі гук, калі хто-то пастукаў па ўзмацняльніка і паставіў яшчэ адну пласцінку. «Жывапіс — гэта адзіная сапраўдная магія, — сказаў Берд. «Пераўтварэнне трох вымярэнняў у два — або, калі вы майстар, у чатыры». Ён раптам кіўнуў, зайграла гучная музыка. Кліентура, якая падчас маўчання была напружаная і ўстрывожаная, усміхнулася і расслабілася, таму што ім больш не даводзілася сутыкацца з напругай размовы адзін з адным.
  
  На лесвіцы купка людзей абдымалася і смяялася, як рэкламныя фатаграфіі. У бары пара ангельскіх фатографаў размаўляла на кокні, а англійская пісьменнік тлумачыў Джэймса Бонда.
  
  Афіцыянт паставіў перад намі на стол чатыры шклянкі, напоўненых кубікамі лёду, і паўбутэлькі «Джоні Уокер». 'Што гэта?' Я папрасіў.
  
  Афіцыянт адвярнуўся, не адказваючы. Двое французаў у бары заспрачаліся з ангельскай пісьменнікам, і барнай крэсла ўпаў. Шум быў не настолькі моцным, каб хто-то яго заўважыў. На танцпляцы дзяўчына ў бліскучым пластыкавым касцюме лаялася з мужчынам, які прожег у ім дзірку цыгарэтай. Я пачуў, як англійская пісьменнік ззаду мяне сказаў: «Але я заўсёды бязмерна любіў гвалт. Яго жорсткасць — гэта яго чалавечнасць. Пакуль вы не зразумееце, што вы нічога не разумееце. Ён зморшчыў нос і ўсміхнуўся. Адзін з французаў адказаў: «Ён пакутуе ў перакладзе». Фатограф пстрыкаў пальцамі ў такт музыцы.
  
  — Хіба не ўсё? — сказаў ангельскі пісьменнік і агледзеўся.
  
  Берд сказаў: «Страшны шум».
  
  — Не слухай, — сказаў я.
  
  'Якая?' — сказаў Берд.
  
  Англійская пісьменнік казаў: «... жорсткі абывацель у жорсткім, але будзённым... — ён зрабіў паўзу, — але будзённым свеце». Ён кіўнуў, згаджаючыся сам з сабой. — Дазвольце мне нагадаць вам Бадлера. Ёсць санет, які пачынаецца...
  
  «Значыць, гэтая птушка хоча выбрацца з машыны...» — казаў адзін з фатографаў.
  
  «Гавары трохі цішэй, — сказаў англійскі пісьменнік. — Я збіраюся прачытаць санет.
  
  — Бегаць, — сказаў фатограф праз плячо. «Гэтая птушка хацела выбрацца з машыны...»
  
  — Бадлер, — сказаў пісьменнік. «Жорсткі, жудасны і сімвалічны».
  
  «Вы кладзеце лухту з гэтага», — сказаў фатограф, і яго сябар засмяяўся. Пісьменнік паклаў руку яму на плячо і сказаў: «Паглядзі, мой сябар...» Фатограф нанёс правы яму ўдар у сонечнае спляценне, не праліў шклянку, які ён трымаў. Пісьменнік склаўся, як шэзлонг, і паваліўся на падлогу. Афіцыянт схапіўся за фатографа, але спатыкнуўся аб інертнае цела англійскага пісьменніка.
  
  — Паслухайце, — сказаў Берд, і які праходзіў міма афіцыянт павярнуўся так хутка, што паўбутэлькі віскі і чатыры шклянкі з лёдам былі паваленыя. Хто-то нанёс удар фатографу па галаве. Берд падняўся на ногі і сказаў ціха і разважліва: — Вы пралілі напой на падлогу. Кіньце мяне, вам лепш заплаціць за гэта. Адзінае, што трэба зрабіць. Праклятыя хуліганы. Афіцыянт моцна штурхнуў Берда, той упаў і знік сярод шчыльна набившихся танцораў. Два ці тры чалавекі пачалі біць адзін аднаго кулакамі. Люты ўдар прыйшоўся мне ў паясніцу, але нападнік рушыў далей. Я упёрся абедзвюма лапаткамі ў бліжэйшы кавалак сцяны і упёрся падэшвай правай ногі ў якасці рычага. Да мяне падышоў адзін з фатографаў, але ён працягваў ісці і ў выніку паспрачаўся з афіцыянтам. Наверсе лесвіцы ішла бойка, а затым па ўсім месца пракацілася хваля гвалту. Усе білі ўсіх кулакамі, дзяўчынкі крычалі, а музыка здавалася яшчэ гучней, чым раней. Мужчына прыспешваў дзяўчыну па калідоры міма мяне. «Гэта ангельцы ствараюць праблемы, — паскардзіўся ён.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Ты выглядаеш ангельцам.
  
  — Не, я бельгіец, — сказаў я. Ён паспяшаўся за дзяўчынай. Калі я падышоў да аварыйнага выхаду, мне перагарадзіў шлях афіцыянт. За маёй спіной крыкі не сціхалі, рохканне і грукат. Хто-то уключыў музыку на максімальную гучнасць.
  
  — Я праходжу, — сказаў я афіцыянту.
  
  — Няма, — сказаў ён. 'Ніхто не сыходзіць.'
  
  Побач са мной хутка рухаўся невысокі мужчына. Я здрыгануўся ад таго, што, як я чакаў, будзе ударам па плячы, але гэта было падбадзёрвальнае паляпванне. Мужчына ступіў наперад і разбіў афіцыянта двума непрыемнымі ўдарамі каратэ. — Яны ўсё па-чартоўску грубыя, — сказаў ён, пераступаючы праз нечакана распластанага афіцыянта. «Асабліва афіцыянты. Калі б яны паказалі трохі добрых манер, іх кліенты маглі б паводзіць сябе лепш».
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Хадзем, — сказаў Берд. «Не болтайся па крузе. Трымайцеся бліжэй да сцяны. Сачыце за тылам. Ты!' — крыкнуў ён мужчыну ў ірваным вячэрнім касцюме, пытавшемуся адкрыць запасныя дзверы. — Пацягні за верхні ніт, чувак, адначасова ослабь пазу. Не затрымлівайцеся, не хачу адключаць занадта шмат з іх, гэта мая рука для малявання».
  
  Мы выйшлі на цёмны завулак. Машына Марыі спынілася блізка да выхаду. — Сядай, — паклікала яна.
  
  — Ты быў унутры? Я спытаўся ў яе.
  
  Яна кіўнула. — Я чакаў Жан-Поля.
  
  — Што ж, вы двое ладзіце, — сказаў Берд.
  
  — А як наконт Жан-Поля? — сказала мне Марыя.
  
  — Вы двое ладзіце, — сказаў Берд. — Ён будзе ў поўнай бяспецы.
  
  — Мы не можам вас падкінуць? — спытала Марыя.
  
  — Я лепш вярнуся і пагляджу, ці ўсё ў парадку з Жан-Полем, — сказаў Берд.
  
  — Цябе заб'юць, — сказала Марыя.
  
  — Нельга пакідаць Жан-Поля там, — патлумачыў Берд. — Згуртаваныя шэрагі, Жан-Поль павінен перастаць бадзяцца па такіх месцах і крыху раней класціся спаць. Ранішні святло — адзіны святло, у якім можна маляваць. Хацеў бы я растлумачыць яму гэта.
  
  Берд паспяшаўся назад у клуб. — Яго заб'юць, — сказала Марыя.
  
  — Я так не думаю, — сказаў я. Мы селі ў E-type Марыі.
  
  Па вуліцы таропка прайшлі двое мужчын у плашчах і фетравых капелюшах.
  
  — Яны з крымінальнага аддзела паліцыі, — сказала Марыя. Адзін з мужчын падаў ёй знак. Яна апусціла акно. Ён нахіліўся і дакрануўся да сваёй капялюшы ў прывітанні. — Я шукаю Берда, — сказаў ён Марыі.
  
  'Чаму?' — спытаў я, але Марыя ўжо сказала ім, што гэта ён толькі што сышоў ад нас.
  
  «Паліцэйскі суддзя. Я арестовываю яго за забойства Эні Казинс, — сказаў ён. — У мяне ёсць паказанні сведкаў пад прысягай.
  
  — О Божа, — сказала Марыя. — Я ўпэўнены, што ён невінаваты, ён не з тых, хто схільны да гвалту.
  
  Я азірнуўся на дзверы, але Берд ўжо знік ўнутры. Двое паліцэйскіх рушылі ўслед за ім. Марыя завяла матор, і мы з'ехалі з тратуара, прамчаліся міма матацыкла і з варкатанне ўляцелі ў Боул. Сен-Жэрмен.
  
  Неба было зорным, а паветра быў цёплым. Наведвальнікі ўжо рассеяліся па Парыжу і блукалі зачараваныя, закаханыя, кінутыя, вясёлыя, схільныя да самагубства, натхнёныя, ваяўнічыя, пераможаныя; у чыстым бавоўне Сен-Сцежак, вінны шатландскі, барадаты, лысы, у акулярах, загарэлы. Дзяўчынкі з вуграмі ў паясных штанах, гнуткія датчане, мясістыя грэкі, камуністы-нуварышы, непісьменныя пісьменнікі, патэнцыйныя рэжысёры — усё гэта было ў Парыжы тым летам; і Парыж можа іх пакінуць.
  
  — Вы не мне выклікалі асаблівага захаплення, — сказала Марыя.
  
  'Як гэта было?'
  
  — Вы не тое каб кінуліся на дапамогу дамам.
  
  — Я дакладна не ведаў, хто з іх дамы, — сказаў я.
  
  — Усё, што ты зрабіў, гэта выратаваў сваю ўласную шкуру.
  
  — Гэта адзінае, што ў мяне засталося, — патлумачыў я. — Астатнія я выкарыстаў для засень. Удар, нанесены мне па нырках, прычыняў пякельную боль. Я занадта стары для такіх рэчаў.
  
  «Тваё смешнае час на зыходзе», — сказала Марыя.
  
  — Не будзь агрэсіўным, — сказаў я. — Не той настрой, каб прасіць аб ласцы.
  
  «Як вы даведаліся, што я збіраюся папрасіць аб паслузе?».
  
  — Я магу чытаць вантробы, Марыя. Калі ты няправільна пераклаў маю рэакцыю на ўколы, якія зрабіў мне Дэтт, ты выратаваў мяне для чаго-то.
  
  — Думаеш, я быў? яна ўсміхнулася. «Магчыма, я проста выратаваў вас, каб вы пайшлі са мной у ложак».
  
  — Не, гэта было нешта большае. У цябе нейкія праблемы з Дэттом, і ты думаеш — магчыма, памылкова, — што я магу з гэтым што-то зрабіць.
  
  'Што прымушае вас думаць так?' На іншым канцы вуліцы Сен-Жэрмен вуліцы былі цішэй. Мы мінулі такіх бомбамі фасад Ваеннага міністэрства і памчаліся на таксі праз раку. Плошча Згоды ўяўляла сабой велізарнае бетонавую полі, асветлены пражэктарамі, як здымачная пляцоўка.
  
  — Што-то ёсць у тым, як ты пра яго дбаеш. Таксама ў тую ноч, калі ён зрабіў мне ін'екцыю, ты заўсёды рухалася, каб маё цела заставалася паміж ім і табой. Я думаю, вы ўжо вырашылі выкарыстаць мяне ў якасці абароны супраць яго.
  
  «Навучы сябе псіхіятрыі, том трэці».
  
  «Том пяты. Той, што з наборам для самастойнай аперацыі на мозгу.
  
  — Луазо хоча бачыць вас сёння ўвечары. Ён сказаў, што вам спадабаецца дапамагаць яму з гэтым.
  
  — Што ён робіць? Патрашыць сябе? Я сказаў.
  
  Яна кіўнула. «Авеню Фош. Сустрэнемся з ім на куце ў поўнач. Яна спынілася каля «Кафэ Блан».
  
  — Хадзем піць каву, — прапанаваў я.
  
  'Няма. Я павінна вярнуцца дадому, — сказала яна. Я выйшаў з машыны, і яна з'ехала. Жан-Поль сядзеў на тэрасе і піў кока-колу. Ён памахаў, і я падышла да яго. — Вы былі сёння ўвечары ў Les Chiens? Я папрасіў.
  
  — Тыдзень там не быў, — сказаў ён. — Я збіраўся сёння ўвечары, але перадумаў.
  
  «Быў багарре. Берд быў там.
  
  Жан-Поль скрывіўся, але не выглядаў зацікаўленым. Я замовіў напой і сеў. Жан-Поль ўтаропіўся на мяне.
  19
  
  Жан-Поль ўтаропіўся на ангельца і здзіўляўся, навошта ён яго знайшоў. Гэта было больш, чым супадзенне. Жан-Поль не давяраў яму. Яму здалося, што ён убачыў машыну Марыі ў корку як раз перад тым, як ангелец сеў. Што яны абодва намышлялі? Жан-Поль ведаў, што ні адной жанчыне нельга давяраць. Аднаго праглынулі, аднаго зжэрлі, падарвалі сілы і ўпэўненасць і не далі наўзамен заспакаення. Сама прырода жанчын зрабіла іх яго... ці не занадта моцна сказана «вораг»? Ён вырашыў, што «вораг» — не занадта моцнае слова. Яны пазбавілі яго мужнасці і ўсё ж патрабавалі ўсё больш і больш фізічнай любові. «Ненаедны» было для іх адзіным словам. Іншы выснова не заслугоўваў увагі — яго сэксуальная доблесць была ніжэй наміналу. Няма. Жанчыны былі гарачымі і памаўзлівыя і, калі ён быў сумленны з самім сабой, злымі. Яго жыццё была бясконцай барацьбой за тое, каб пагасіць юрлівы агонь жанчын, якіх ён сустракаў. І калі ён калі-небудзь пацерпіць няўдачу, яны будуць кпіць над ім і зневажаць яго. Жанчыны чакалі, каб зняважыць яго.
  
  — Вы бачылі Марыю ў апошні час? — спытаў Жан-Поль.
  
  — Хвіліну назад. Яна падвезла мяне сюды.
  
  Жан-Поль усміхнуўся, але нічога не сказаў. Вось так. Па крайняй меры, ангелец не асмеліўся яму зманіць. Павінна быць, ён прачытаў яго вочы. Ён быў не ў тым настроі, каб з ім жартавалі.
  
  — Як прасоўваецца карціна? Я папрасіў. — Ці былі крытыкі добразычлівыя да шоў вашага сябра на днях?
  
  «Крытыкі, — сказаў Жан-Поль, — лічаць зусім немагчымым аддзяліць сучасную жывапіс ад падлеткавай цяжарнасці, падлеткавай злачыннасці і росту колькасці гвалтоўных злачынстваў. Яны думаюць, што, падтрымліваючы панылы, паўтаральны, рэпрэзентатыўны тып жывапісу, які састарэў і неоригинален, яны таксама падтрымліваюць вернасць сцягу, дысцыпліне, пачуццю сумленнай гульні і адказнага выкарыстання сусветнага панавання».
  
  Я ўхмыльнуўся. — А як наконт тых, хто любіць сучасную жывапіс?
  
  «Людзі, якія купляюць сучасныя карціны, вельмі часта зацікаўлены толькі ў тым, каб патрапіць у свет маладых мастакоў. Часта гэта багатыя вульгары, якія, баючыся, што іх палічаць старымі і прыстойнымі, даказваюць, што яны абодва такімі з'яўляюцца, становячыся ахвярамі знаходлівых оппортунистов, якія малююць сучасныя — вельмі сучасныя — карціны. Пры ўмове, што яны будуць працягваць купляць карціны, іх па-ранейшаму будуць запрашаць на багемныя вечарыны».
  
  — Сапраўдных мастакоў няма?
  
  — Трохі, — сказаў Жан-Поль. — Скажыце, англійская і амерыканскі — гэта адзін і той жа мову, адзін і той жа?
  
  — Так, — сказаў я. Жан-Поль паглядзеў на мяне.
  
  — Марыя табой вельмі захоплена. Я нічога не казаў. «Я пагарджаю ўсіх жанчын».
  
  'Чаму?'
  
  — Таму што яны пагарджаюць адзін аднаго. Яны звяртаюцца адзін з адным з такой жорсткасцю, якой ні адзін мужчына не нанясе іншаму чалавеку. У іх ніколі не бывае сяброўкі, якая, як яны могуць быць упэўненыя, не аддасьць іх.
  
  — Гучыць як важкая прычына, па якой мужчыны павінны быць да іх ласкавы, — сказаў я.
  
  Жан-Поль усміхнуўся. Ён быў упэўнены, што гэта не сур'ёзна.
  
  — Паліцыя арыштавала Берда за забойства, — сказаў я.
  
  Жан-Поль не здзівіўся. — Я заўсёды думаў пра яго як пра забойцу.
  
  Я быў узрушаны.
  
  — Усе яны такія, — сказаў Жан-Поль. «Яны ўсе забойцы за сваю працу. Берд, Луазо, Дэтт, нават ты, мой сябар, забойцы, калі гэтага патрабуе праца.
  
  'Аб чым ты кажаш? Каго забіў Луазо?
  
  — Ён забіў Марыю. Ці ты думаеш, што яна заўсёды была такой, як цяпер, — вераломнай і разгубленай, і пастаянна баялася ўсіх вас?
  
  — Але вы не забойца?
  
  — Няма, — сказаў Жан-Поль. «Якія б недахопы ў мяне ні былі, я не забойца, калі толькі вы не маеце на ўвазе...» Ён зрабіў паўзу, перш чым асцярожна вымавіць англійскае слова «забойца лэдзі».
  
  Жан-Поль усміхнуўся і надзеў цёмныя акуляры.
  20
  
  Я дабраўся да авеню Фош ў поўнач.
  
  На рагу вузкага завулка за дамамі стаялі чатыры бліскучых матацыкла і чацвёра паліцэйскіх у ахоўных шлемах, акулярах і кароткіх чорных скураных плашчах. Яны стаялі абыякава, як стаяць толькі паліцэйскія, не чакаючы, пакуль што-небудзь адбудзецца, не гледзячы на гадзіннік і не размаўляючы, проста стаялі, як быццам яны былі адзінымі людзьмі, якія маюць права быць там. За паліцэйскімі стаяў цёмна-зялёны DS 19 Луазо, а за ім чырвоныя бар'еры і пражэктары пазначалі ўчастак дарогі, які эвакуіравалі. Каля бар'ераў стаялі яшчэ паліцэйскія. Я заўважыў, што гэта былі не даішнікі, а маладыя, дужыя на выгляд мянты з вертлявыми рукамі, якія то і справа пастуквалі па кобурам пісталетаў, рамяням і дубинкам, каб пераканацца, што ўсё гатова.
  
  Ўнутры бар'ераў дваццаць широкоплечих мужчын схіліліся над дарожнымі рыхлителями. Гук быў аглушальнай, нібы кулямёты стралялі доўгімі чэргамі. Грузавікі-генератары выдавалі роўны гул. Побач са мной аператар-рыхлільнікаў падняў дзяржальні і ўваткнуў лязо у мяккую, як сонца, смолистую вобласць. Ён даў залп, і метал глыбока пагрузіўся ў зямлю, і з уздыхам кавалак бруку ўпаў назад у раскопанное месца. Аператар загадаў іншаму мужчыну заняць месца і павярнуўся да нас, выціраючы галаву потную сінім насоўкай. Пад комбинезоном на ім была чыстая кашуля і шаўковы гальштук. Гэта быў Луазо.
  
  Цяжкая праца, — сказаў ён.
  
  — Вы ідзяце ў падвалы?
  
  — Толькі не ў падвалах дома Дэтта, — сказаў мне Луазо. — Мы праб'ем дзірку ў гэтых падвалах праз дзве дзверы, а потым пралезем у падвалы Дэтта.
  
  — Чаму вы не спыталіся ў гэтых людзей? Я звярнуў увагу на дом, за якім ішлі дарожныя працы. — Чаму б проста не папрасіць іх прапусціць вас?
  
  «Я так не працую. Як толькі я прашу аб ласцы, я паказваю руку. Я ненавіджу думка пра тое, што ты ведаеш, што мы робім. Магчыма, я захачу абвергнуць гэта заўтра. Ён зноў выцер лоб. — На самай справе я па-чартоўску ўпэўнены, што заўтра буду гэта адмаўляць. Ззаду яго выбухнуў дарожны рыхлільнікаў, і вытанчаная пыл заззяла золатам у прамянях вялікіх ліхтароў, нібы ілюстрацыі да казкі, але ад сырой глебы зыходзіў той кіслы пах смерці і бактэрый, які лунае вакол бомбардируемого горада.
  
  — Хадзем, — сказаў Луазо. Мы праехалі міма трох велізарных аўтобусаў «Берліё», бітком набітых паліцэйскімі. Большасць дремало, нацягнуўшы кепі на вочы; пара ела хрумсткія бутэрброды, а некаторыя палілі. Яны не глядзелі на нас, калі мы праходзілі міма. Яны сядзелі з разняволенымі цягліцамі, невідушчымі вачыма і бяздумным думкамі, як вопытныя баявыя атрады адпачываюць паміж бітвамі.
  
  Луазо падышоў да чацвёртага аўтобуса; вокны былі з цёмна-сіняга шкла, а ад кузава цягнуўся тоўсты трос, изгибавшийся да зямлі і петлявший ў вечку люка на дарозе. Ён правёў мяне ўверх па прыступках міма вартавога. Унутры аўтобуса знаходзіўся ярка асветлены камандны пункт. Двое паліцэйскіх сядзелі і сувяззю кіравалі па радыё і тэлетайпа. У задняй частцы аўтобуса вялікую стойку з аўтаматамі МАТ 49 ахоўваў чалавек, які не зняў фуражку з срэбнай тасьмой, каб даказаць, што ён афіцэр.
  
  Луазо сеў за пісьмовы стол, дастаў бутэльку кальвадоса і два шклянкі. Ён шчодра наліў і пасунуў адну мне праз стол. Луазо панюхаў свой напой і асцярожна сербануў. Ён зрабіў глыток і павярнуўся да мяне. — Мы натыкнуліся на якое-то старое брусчатое пакрыццё прама пад паверхняй. У інжынерным аддзеле горада не ведалі, што ён там быў. Вось што нас тармазіла, інакш мы ўжо былі б у падвалах, гатовыя прыняць вас.
  
  — Усё гатова для мяне, — паўтарыў я.
  
  — Так, — сказаў Луазо. — Я хачу, каб ты першым увайшоў у дом.
  
  'Чаму?'
  
  «Шмат прычын. Вы ведаеце планіроўку там, вы ведаеце, як выглядае Дэтт. Ты не занадта падобны на копа, асабліва калі адкрываеш рот, і можаш пра сябе паклапаціцца. І калі што-то здарыцца з першым мужчынам, я б аддаў перавагу, каб гэта быў не адзін з маіх хлопчыкаў. Патрабуецца шмат часу, каб навучыць аднаго з маіх хлопчыкаў». Ён дазволіў сабе панурую ўсмешку.
  
  — Якая сапраўдная прычына?
  
  Луазо зрабіў рух раздушаная рукой. Ён кінуў яго паміж намі, як ставень або шырму. — Я хачу, каб вы патэлефанавалі з дома. Выразны выклік паліцыі, які аператар прэфектуры ўнясе ў часопіс. Мы, вядома, будзем прама за вамі, гэта проста пытанне вядзення запісу прама.
  
  — Крывой, ты маеш на ўвазе, — сказаў я. «Гэта проста пытанне таго, каб запіс была скажоная».
  
  — Гэта залежыць ад таго, дзе вы сядзіце, — сказаў Луазо.
  
  «З таго месца, дзе я сяджу, я не адчуваю асаблівай схільнасці хваляваць прэфектуру. Renseignements généraux знаходзіцца ў гэтым будынку і ўключае дасье на нас, замежнікаў. Калі я зраблю гэты тэлефонны званок, ён будзе ўнесены ў маю справу, і ў наступны раз, калі я папрашу свой carte de séjour , яны захочуць дэпартаваць мяне за амаральныя ўчынкі і бог ведае што яшчэ. Я ніколі не атрымаю дазвол іншага замежніка.
  
  — Рабіце тое, што робяць усе астатнія замежнікі, — сказаў Луазо. — Бярыце квіток другога класа ў Брусэль кожныя дзевяноста дзён. Ёсць замежнікі, якія пражылі тут дваццаць гадоў, якія да гэтага часу робяць гэта замест таго, каб тырчаць пяць гадзін у прэфектуры за картай дзяжурнага . Ён трымаў сваю плоскую руку высока, нібы прыкрываючы вочы ад яркага сонечнага святла.
  
  — Вельмі смешна, — сказаў я.
  
  — Не турбуйцеся, — сказаў Луазо. — Я не мог рызыкаваць тым, што вы распавядзеце ўсёй прэфектуры, што Сюрете завербаваў вас для працы. Ён усміхнуўся. — Проста зрабі для мяне добрую працу, і я паклапачуся аб тым, каб у цябе не было праблем з прэфектурай.
  
  — Дзякуй, — сказаў я. — А калі мяне хто-небудзь чакае па той бок мышынай нары? Што, калі адна з вартавых сабак Дэтта скокне мне на горла з шырока расчыненай пашчай? Што адбываецца потым?
  
  Луазо перавёў дух у прытворна жаху. Ён зрабіў паўзу. — Тады цябе разарвуць на кавалкі, — сказаў ён, засмяяўся і рэзка, як гільяціна, апусціў руку.
  
  — Што вы чакаеце там знайсці? Я папрасіў. «Вось вам дзясяткі мянтоў, шум і святло — думаеце, у доме не занерваваўся?»
  
  — Думаеш, будуць? — сур'ёзна спытаў Луазо.
  
  — Некаторыя будуць, — сказаў я яму. — Па крайняй меры, некаторыя з самых спрактыкаваных западозраць, што што-то адбываецца.
  
  — Выдасканаленыя?
  
  — Хадзем, Луазо, — раздражнёна сказаў я. «Павінна быць дастаткова шмат людзей побач з вашым аддзелам, каб ведаць сігналы небяспекі».
  
  Ён кіўнуў і ўтаропіўся на мяне.
  
  — Вось і ўсё, — сказаў я. — Вам загадалі зрабіць гэта вось так. Ваш аддзел не мог выдаць папярэджанне сваім супрацоўнікам, але ён мог, па меншай меры, папярэдзіць іх, ведучы сябе шумна.
  
  — Дарвін называў гэта натуральным адборам, — сказаў Луазо. «Самыя разумныя сыдуць. Вы, верагодна, можаце здагадацца аб маёй рэакцыі, але, па крайняй меры, я зачыню гэтую ўстанову і змагу злавіць некалькі менш вынаходлівых кліентаў. Яшчэ трохі кальвадоса. Ён наліў.
  
  Я не згаджаўся ехаць, але Луазо ведаў, што я пайду. Няправільная бок Луазо можа быць вельмі нязручным месцам для пражывання ў Парыжы.
  
  Прайшло яшчэ паўгадзіны, перш чым яны праніклі ў падвалы пад завулкам, а затым яшчэ дваццаць хвілін спатрэбілася, каб прабрацца ў дом Дэтта. Апошнія некалькі работ па зносе павінны былі быць выкананы па цаглінках парай мужчын з кампаніі па вытворчасці ахоўнай сігналізацыі, якія шукалі праводку.
  
  Я пераапрануўся ў паліцэйскі камбінезон перад фінальным прарывам. Мы стаялі ў склепе бліжэйшага суседа Дэтта пад часовымі ліхтарамі, якія людзі Люазо перакінулі з электрасеткі. Голая лямпачка была блізка да твару Луазо, яго скура была маршчыністай і шэрай ад цаглянага пылу, скрозь якую ярка-ружовымі блішчалі ручайкі поту.
  
  — Мой памочнік будзе прама за вамі, пакуль вам трэба прыкрыццё. Калі сабакі нападуць на вас, ён скарыстаецца драбавіком, але толькі ў тым выпадку, калі вам пагражае рэальная небяспека, таму што ён насцярожыць ўвесь дом.
  
  Памочнік Люазо кіўнуў мне. Яго круглыя акулярныя лінзы ззялі ў святле голай лямпачкі, і, адлюстроўваючыся ў іх, я мог бачыць два маленькіх Луазо і некалькі сотняў поблескивающих бутэлек віна, якія стаялі чаркай ззаду мяне. Ён зламаў пралом у дробовике і праверыў патроны, хоць зарадзіў стрэльбу ўсяго пяць хвілін таму.
  
  — Як толькі вы ўвойдзеце ў дом, аддайце майму памочніку свой камбінезон. Пераканайцеся, што вы бяззбройныя і ў вас няма кампраметуючых дакументаў, таму што, як толькі мы ўвойдзем, вас цалкам могуць узяць пад варту разам з астатнімі, і заўсёды ёсць верагоднасць, што адзін з маіх самых заўзятых афіцэраў можа вас абшукаць. Так што, калі ў вашых кішэнях ёсць што-тое, што магло б вас збянтэжыць...
  
  «У маім протезе ёсць мініятурны перадатчык».
  
  'Пазбавіцца ад гэтага.'
  
  'Гэта была жарт.'
  
  Люазо хмыкнуў і сказаў: «З гэтага моманту размеркавальны шчыт у прэфектуры застаецца адкрытым, — ён паглядзеў на гадзіннік, каб пераканацца, што кажа праўду, — так што вы вельмі хутка датэлефануйцеся».
  
  — Вы паведамілі прэфектуры? Я папрасіў. Я ведаў, што паміж двума аддзеламі існавала жорсткае саперніцтва. Здавалася малаверагодным, што Луазо даверыўся б ім.
  
  — Дапусцім, у мяне ёсць сябры ў аддзеле сувязі, — сказаў Луазо. — Ваш званок будзе праслухоўвацца намі тут, у камандзірскай машыне, на нашай кальцавой лініі. 9
  
  — Я разумею, — сказаў я.
  
  «Цяпер будуецца апошняя сцяна», — мякка паклікаў голас з суседняга склепа. Люазо лёгенька ляпнуў мяне па спіне, і я пралезла праз маленькую дзірку, якую яго людзі зрабілі ў сцяне. — Вазьмі гэта, — сказаў ён. Гэта была срэбная ручка, тоўстая і нязграбная. — Гэта газавая гармата, — патлумачыў Луазо. «Выкарыстоўвайце яго на адлегласці чатырох метраў або менш, але не бліжэй аднаго, інакш можна пашкодзіць вочы. Пацягніце ніт назад вось так і адпусціце яго. Выманне — гэта запорный пазу; што ставіць яго на бяспеку. Але я не думаю, што вам лепш трымаць яго ў бяспецы.
  
  «Не, — сказаў я, — я б не хацеў, каб гэта было ў бяспецы». Я ступіў у склеп і падняўся наверх.
  
  Дзверы наверсе службовага маршу была замаскіравана пад ашалёўку. Памочнік Люазо рушыў услед за мной. Меркавалася, што ён застаўся ў падвалах, але ў мае абавязкі не ўваходзіла умацоўваць дысцыпліну Луазо. І ў любым выпадку мне не перашкодзіў бы чалавек з драбавіком.
  
  Я выйшаў праз дзверы.
  
  У адной з маіх дзіцячых кніг была фатаграфія вочы мухі, павялічаная ў пятнаццаць тысяч разоў. Велізарная шкляная люстра выглядала як гэты вачэй, бліскаючы, звонячы і не міргаючы над вялікай параднай лесвіцай. Я ішоў па люстранага драўляным падлозе, адчуваючы, што люстра назірае за мной. Я адкрыў высокую пазалочаную дзверы і зазірнуў унутр. Барцоўская рынг знік, як і металічныя крэслы; салон быў падобны на старанна абсталяваныя пакоі музея: дасканалыя, але безжыццёвыя. Кожны святло ў гэтым месцы ярка ззяў, люстэркі паўтаралі вобразы аголеных целаў і німф на пазалочанай ляпніне і маляваных панэлях.
  
  Я здагадаўся, што людзі Луазо прасоўваюцца уверх праз мышыныя норкі скляпоў, але не стаў тэлефанаваць па тэлефоне, які стаяў у нішы ў холе. Замест гэтага я прайшоў праз хол і падняўся па лесвіцы. Пакоі, якія М. Дэтт выкарыстаў у якасці офісаў, куды мне ўводзілі ін'екцыі, былі зачыненыя. Я ішоў па калідоры, спрабуючы адкрыць дзверы. Усе яны былі спальнямі. Большасць з іх былі разблакавалі; усе яны былі вольныя. Большасць пакояў былі раскошна аформлены ў стылі ракако, з велізарнымі ложкамі з балдахінам пад бліскучымі шаўковымі балдахінамі і чатырма або пяццю вуглавымі люстэркамі.
  
  — Вам лепш патэлефанаваць, — сказаў памочнік Луазо.
  
  — Як толькі я пазваню ў прэфектуру, гэты рэйд будзе зарэгістраваны. Я думаю, мы павінны спачатку даведацца крыху больш.
  
  'Я думаю ...'
  
  — Не кажы мне, што ты думаеш, ці я нагадаю табе, што ты павінен быў заставацца ўнізе, за ашалёўкай.
  
  — Добра, — сказаў ён. Мы абодва на дыбачках падняліся па маленькай лесвіцы, якая злучала першы паверх з другім. Людзі Луазо, павінна быць, ужо непакояцца. Наверсе драбінчастага пралёта я асцярожна выглянуў з-за вугла. Я ўсюды асцярожна сунуў галаву, але мне не трэба было быць такім асцярожным, дом быў пусты. — Паклічце сюды Люазо, — сказаў я.
  
  Людзі Луазо абышлі ўвесь дом, пастукваючы па панэлям і спрабуючы знайсці патаемныя дзверы. Дакументаў і фільмаў не было. Спачатку, здавалася, не было ніякіх сакрэтаў, акрамя таго, што ўсё гэта месца было свайго роду сакрэтам: дзіўныя камеры з жудаснымі прыладамі катаванняў, пакоі, уладкованыя як пышныя купэ цягніка або аўтамабілі «Ролс-Ройс», і разнастайныя мудрагелістыя ўмовы для сэксуальных адносін. зносіны, нават ложка.
  
  Вочкі і кабельнае тэлебачанне былі створаны для М. Дэтта і яго «навуковых метадаў». Мне стала цікава, якія дзіўныя запісу ён назапасіў і куды ўзяў іх, таму што пане Дэтта нідзе не было. Луазо жудасна вылаяўся. «Хто-тое, — сказаў ён, — павінна быць, сказаў пане Дэтту, што мы прыедзем».
  
  Луазо быў у доме хвілін дзесяць, калі паклікаў свайго памочніка. Ён клікаў доўга і гучна з двух паверхаў вышэй. Калі мы прыбылі, ён сядзеў на кукішках над чорным металічным прыладай, якія нагадваюць егіпецкую мумію. Ён быў памерам і вельмі прыблізна формай з чалавечае цела. Луазо надзеў баваўняныя пальчаткі і ненадоўга дакрануўся да прадмета.
  
  — Схема дзяўчыны Казинов, — запатрабаваў ён у свайго памочніка.
  
  Ён быў аднекуль атрыманы: папяровы ўзор цела Эні Кузинс, пазначаны акуратнымі чырвонымі чарніламі, каб паказаць колатыя раны, з памерамі і глыбінёй, напісанымі побач з кожным дробным акуратным почыркам.
  
  Луазо адкрыў чорны металічны скрыню. — Вось менавіта, — сказаў ён. — Менавіта тое, што я думаў. Усярэдзіне валізкі, які быў досыць вялікім, каб змясціць чалавека, нажы размяшчаліся дакладна так, як паказана на паліцэйскай схеме. Луазо аддаў шмат загадаў, і раптам пакой напоўнілася людзьмі з рулеткамі, белым парашком і фотаапаратурай. Луазо адышоў ад іх. — Я думаю, іх называюць жалезнымі дзевамі, — сказаў ён. — Здаецца, я чытаў пра іх у старых школьных часопісах.
  
  — Што прымусіла яе залезці ў гэтую чортаву штуковіну? Я сказаў.
  
  — Вы наіўныя, — сказаў Луазо. «Калі я быў маладым афіцэрам, у нас было так шмат смерцяў ад нажавых раненняў у публічных дамах, што мы ставілі на дзверы паліцэйскага ў кожным з іх. Кожны кліент быў абшуканы. Любы зброю, якое ён насіў, было запісана мелам для ідэнтыфікацыі. Калі мужчыны сышлі, яны вярнулі іх. Я гарантую, што ні адзін паліцэйскі не прайшоў міма таго паліцэйскага ў дзверы, але ўсё ж дзяўчат паранілі нажом, часам са смяротным зыходам.
  
  'Як гэта здарылася?'
  
  — Дзяўчынкі — прастытуткі — пранеслі іх кантрабандай. Вам ніколі не зразумець жанчын.
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Я таксама, — сказаў Луазо.
  21
  
  Субота была сонечнай, святло скакаў і іскрыўся, як гэта бывае толькі на карцінах імпрэсіяністаў і ў Парыжы. Бульвар быў заліты сонцам ад сцяны да сцяны, і адтуль пахла добрым хлебам і чорным тытунём. Нават Луазо ўсміхаўся. Ён прыскакаў па маёй лесвіцы ў 8.30 раніцы . Я быў здзіўлены; ён ніколі раней не наведваў мяне, па крайняй меры, калі я быў дома.
  
  — Не стукайцеся, ўваходзіце. Па радыё грала класічная музыка з аднаго з пірацкіх караблёў. Я выключыў яго.
  
  — Прабачце, — сказаў Луазо.
  
  «У гэтай краіне ўсе сядзяць дома з паліцыянтам, — сказаў я.
  
  — Ня злуйцеся, — сказаў Луазо. — Я не ведаў, што ты будзеш у шаўковым халаце і будзеш карміць сваю канарэйку. Гэта вельмі падобна на Ноэля Кауарда. Калі б я апісаў гэтую сцэну як тыпова ангельскую, мяне б абвінавацілі ў перабольшанні. Вы размаўлялі з гэтай канарэйка, — сказаў Луазо. — Ты казаў з ім.
  
  — Я адчуваю ўсе свае жарты на Джо, — сказаў я. — Але ня церемоньтесь, працягвайце разбураць гэтае месца. Што ты шукаеш на гэты раз?
  
  — Я сказаў, што шкадую. Што яшчэ я магу зрабіць?
  
  «Ты мог бы пайсці з маёй старой, але вельмі дарагі кватэры і не лезці ў маё жыццё. І ты мог бы перастаць соваць свой тупы сялянскі палец у мой запас кававых зерняў.
  
  — Я спадзяваўся, што ты прапануеш мне трохі. У вас вельмі легкая обжарка, што вельмі рэдка сустракаецца ў Францыі».
  
  «У мяне ёсць шмат рэчаў, якія вельмі рэдкія ў Францыі».
  
  — Напрыклад, свабода сказаць паліцэйскаму «выбірацца»?
  
  'Як гэта.'
  
  — Што ж, не карыстайцеся гэтай свабодай, пакуль мы не вып'ем разам кавы, нават калі вы дазволіце мне, каб купіць кавы ўнізе.
  
  'О, хлопец! Цяпер я ведаю, што ты на мялі. Паліцэйскі сапраўды на ўзводзе, калі хоча аплаціць рахунак за кубак кавы.
  
  — Сёння раніцай я атрымаў добрыя навіны.
  
  «Яны аднаўляюць публічныя пакаранні смерцю».
  
  — Наадварот, — сказаў Луазо, не звяртаючы ўвагі на маю заўвагу. «Сярод людзей, ад якіх я атрымліваю загады, адбылася невялікая барацьба за ўладу, і ў цяперашні час сябры Дэтта знаходзяцца на прайграла баку. Мне было дазволена знайсці Дэтта і яго калекцыю фільмаў любым спосабам, які я палічу патрэбным».
  
  — Калі адыдзе бронеколонна? Што за план? Верталёты, агнямёты і той, што гарыць ярчэй за ўсё, павінен быў несці банку з плёнкай?
  
  — Вы занадта жорстка ставіцеся да метадаў паліцыі ў Францыі. Вы думаеце, што мы маглі б працаваць з бобам у востраканцовых шлемах з драўлянай палкай, але дазвольце мне сказаць вам, мой сябар, што мы не працягнем і двух хвілін з такімі метадамі. Я памятаю банды, калі я быў яшчэ дзіцем — мой бацька быў паліцыянтам — і больш за ўсё я памятаю Корсіку. Былі бандыты; арганізаваны, узброены і амаль цалкам кантралююць востраў. Яны беспакарана забівалі жандараў. Яны забівалі паліцыянтаў і адкрыта хваліліся гэтым у барах. У рэшце рэшт нам давялося стаць грубымі; мы паслалі некалькі ўзводаў рэспубліканскай гвардыі і вялі невялікую вайну. Магчыма, груба, але іншага шляху не было. На карту быў пастаўлены ўвесь даход ад ўсіх парыжскіх бардэляў. Яны змагаліся і выкарыстоўвалі ўсе вядомыя ім брудныя хітрыкі. Гэта была вайна.
  
  — Але вы выйгралі вайну.
  
  — Гэта была самая апошняя вайна, якую мы выйгралі, — з горыччу сказаў Луазо. «З тых часоў мы ваявалі ў Ліване, Сірыі, Індакітаі, Мадагаскары, Тунісе, Марока, Суэцы і Алжыры. Так, тая вайна на Корсіцы была апошняй, якую мы выйгралі.
  
  'Добра. Так шмат для вашых праблем; як я ўпісваюся ў вашы планы?
  
  «Як я ўжо казаў вам раней; вы іншаземец, і ніхто не падумае, што вы паліцэйскі, вы выдатна кажаце па-французску і аб сабе паклапаціцца. Больш за тое, вы не ставіцеся да таго тыпу людзей, якія раскрываюць, адкуль зыходзяць вашыя інструкцыі, нават пад ціскам.
  
  «Падобна на тое, вы думаеце, што ў Дэтта ўсё яшчэ ёсць пара пінкоў».
  
  «У іх застаецца адзін-два ўдары, нават калі яны падвешаныя ў космасе з вяроўкай на шыі. Я ніколі не недаацэньваю людзей, з якімі маю справу, таму што яны звычайна забойцы, калі справа даходзіць да фіналу. Кожны раз, калі я выпускаю гэта з-пад увагі, кулю ў галаву атрымлівае адзін з маіх паліцэйскіх, а не я. Так што я не выпускаю гэтага з-пад увагі, а гэта значыць, што пад маім камандаваннем знаходзіцца моцная, верная і ўпэўненая ў сабе група людзей».
  
  — Добра, — сказаў я. — Такім чынам, я знаходжу Дэтта. Што тады?'
  
  «У нас не можа быць іншага фіяска, як у мінулы раз. Цяпер Дэтт будзе гатовы як ніколі. Мне патрэбныя ўсе яго запісы. Я хачу іх, таму што яны ўяўляюць пастаянную пагрозу для многіх людзей, у тым ліку дурных людзей ва ўрадзе маёй краіны. Я хачу гэты фільм, таму што я ненавіджу шантаж і я ненавіджу шантажыстаў — гэта самая брудная частка крымінальнай памыйніцы».
  
  — Але да гэтага часу шантажу не было, ці не так?
  
  «Я не стаю і чакаю, пакуль адбудзецца відавочнае. Я хачу, каб гэтыя рэчы былі знішчаныя. Я не хачу чуць, што ён быў знішчаны. Я хачу знішчыць яго сам.
  
  — А калі я не хачу мець з гэтым нічога агульнага?
  
  Луазо раскінуў рукі. — Па-першае, — сказаў ён, схапіўшы адзін пухлы палец, — вы ўжо ўцягнутыя. Па-другое, — ён схапіў наступны палец, — наколькі я разумею, вы працуеце ў якім-небудзь брытанскім ўрадавым установе. Яны будуць вельмі раззлаваныя, калі вы адмовіцеся ад гэтай магчымасці ўбачыць вынік гэтага справы.
  
  Я мяркую, выраз майго твару змянілася.
  
  -- О, гэта мая справа -- ведаць такія рэчы, -- сказаў Луазо. 'Тры. Марыя вырашыла, што вам можна давяраць, і, нягледзячы на яе выпадковыя хібы, я з вялікай павагай стаўлюся да яе меркаванняў. У рэшце рэшт, яна служачая Сюрете.
  
  Луазо схапіў чацвёрты палец, але нічога не сказаў. Ён усміхнуўся. У большасці людзей ўсмешка або смех могуць быць прыкметай збянтэжанасці, заклікам зняць напружанне. Ўсмешка Луазо была спакойнай, знарочыстай. — Ты чакаеш, што я буду пагражаць цябе тым, што адбудзецца, калі ты мне не дапаможаш. Ён паціснуў плячыма і зноў усміхнуўся. — Тады вы звярнулі б на мяне мае ранейшыя словы аб шантажы і з лёгкасцю адмовіліся б дапамагчы. Але я не буду. Вы вольныя паступаць у гэтым пытанні, як вы хочаце. Я вельмі бяскрыўдны тып.
  
  — Для копа, — сказаў я.
  
  — Так, — пагадзіўся Луазо, — для копа цалкам бяскрыўдны тып. Гэта было праўдай.
  
  — Добра, — сказаў я пасля доўгай паўзы. — Але не блытайце мае матывы. Проста каб не заблытацца, я вельмі люблю Марыю.
  
  — Ты сапраўды можаш паверыць, што гэта мяне раззлуе? Вы такі неверагодна викторианец ў гэтых пытаннях: так поўныя рашучасці гуляць у гульню, захоўваць самаздаволенне і паводзіць сябе прама. У Францыі мы так не робім; чужая жонка - сумленная гульня для ўсіх. Плыўнасць мовы і спрыт ног — галоўныя казыры; высакароднасць розуму - жартаўнік.
  
  «Я аддаю перавагу свой шлях».
  
  Люазо паглядзеў на мяне і ўсміхнуўся сваёй павольнай, бязвольнай усмешкай. — Я таксама, — сказаў ён.
  
  — Луазо, — сказаў я, уважліва назіраючы за ім, — гэтая клініка Дэтта знаходзіцца ў падпарадкаванні вашага міністэрства?
  
  — Не пачынай і гэта . У яго палова Парыжа думае, што ён кіруе гэтым месцам для нас. Кава быў яшчэ гарачым. Луазо дастаў з буфета міску і наліў сабе. — Ён не звязаны з намі, — сказаў Луазо. «Ён злачынец, злачынец з добрымі сувязямі, але ўсё ж проста злачынец».
  
  — Луазо, — сказаў я, — вы не можаце арыштоўваць Берда за забойства дзяўчыны.
  
  'Чаму б і не?'
  
  — Таму што ён гэтага не рабіў, вось чаму. У той дзень я быў у клініцы. Я стаяў у холе і глядзеў, як дзяўчына прабегла і памерла. Я чуў, як Дэтт сказаў: «Прывядзіце Берда сюды». Гэта быў падлог».
  
  Луазо пацягнуўся за капелюшом. — Добры кава, — сказаў ён.
  
  «Гэта быў падлог. Берд невінаваты.
  
  'Такім чынам, ты кажаш. Але выкажам здагадку, што Берд здзейсніў забойства, а Дэтт сказаў гэта толькі для таго, каб вы пачулі? Выкажам здагадку, я сказаў бы вам, што мы ведаем, што Берд быў там? Гэта выставіць гэтага хлопца Куанга на чыстую ваду, а?
  
  — Магло б, — сказаў я, — калі б я пачуў, як Берд ў гэтым прызнаўся. Вы ўладкуеце мне сустрэчу з Берда? Гэта маё ўмова дапамагчы вам. Я чакаў, што Луазо будзе пратэставаць, але ён кіўнуў. — Згодны, — сказаў ён. — Я не ведаю, чаму ты турбуешся аб ім. Ён злачыннага тыпу, калі я калі-небудзь бачыў. Я не адказаў, таму што ў мяне была непрыемная думка, што Луазо правоў.
  
  — Вельмі добра, — сказаў Луазо. «Птушыны рынак у адзінаццаць раніцы » . заўтра.'
  
  — Заўтра нядзеля, — сказаў я.
  
  — Тым лепш, у нядзелю ў Палацы правасуддзя цішэй. Ён зноў усміхнуўся. «Добры кава».
  
  — Так усе гавораць, — сказаў я.
  22
  
  Значная частка гэтага вялікага выспы ў Сене занятая законам у той ці іншай форме. Тут ёсць прэфектура і суды, гарадская і судовая паліцыі, камеры для зняволеных і паліцэйская сталовая. У будні дзень на лесвіцы тоўпяцца юрысты ў чорных мантыях, сціскальныя пластыкавыя партфелі і мітусіліся, як патрывожаныя прусакі. Але ў нядзелю Палац правасуддзя маўчыць. Зняволеныя позна спяць, а кабінеты пустыя. Адзінае рух — гэта тонкі струмень турыстаў, якія пачціва узіраюцца ў высокія скляпенні Сэнт-Шапель, пстрыкаючы і зьдзіўлены яго бяспрыкладнай прыгажосці. Звонку, на плошчы Луі Лепіна, некалькі сотняў птушак у клетках ціўкаюць на сонца, а на дрэвах лётаюць дзікія птушкі, якіх прыцягваюць рассыпанае зерне і шум. Ёсць галінкі проса, каракаціцы і новыя яркія драўляныя клеткі, званочкі, каб тэлефанаваць, арэлі, на якіх можна пампавацца, і люстэркі, у якія можна дзяўбці. Старыя прабягаюць сваімі сморщенными рукамі па насенню, нюхаюць іх, абмяркоўваюць і трымаюць на святла, як быццам гэта выдатныя старадаўнія бургундскія віна.
  
  Да таго часу, калі я дабраўся туды, каб сустрэцца з Луазо, птушыны рынак быў заняты. Я прыпаркаваў машыну насупраць варот Палаца правасуддзя і прайшоўся па рынку. Гадзіннік прабіў адзінаццаць з глухім глухім гукам. Люазо стаяў перад клеткамі з надпісам « Кайе репродуктрис ». Ён памахаў, убачыўшы мяне. — Хвіліначку, — сказаў ён. Ён узяў скрынку з надпісам «витаминофосфат». Ён прачытаў этыкетку: « Печыва для уазо ». — Я таксама вазьму гэта, — сказаў Луазо.
  
  Жанчына за сталом сказала: « Саксонскі меланж вельмі добры, ён самы дарагі, але самы лепшы».
  
  — Усяго падлогу-літра, — сказаў Луазо.
  
  Яна ўзважыла насеньне, старанна загарнуў яго і завязала пакет. Луазо сказаў: «Я яго не бачыў».
  
  'Чаму?' Я ішоў з ім па рынку.
  
  «Ён быў перамешчаны. Я не магу высветліць, хто санкцыянаваў пераезд або куды ён сышоў. Клерк ў архіве сказаў, што гэта Ліён, але гэта не можа быць праўдай. Люазо спыніўся перад старой дзіцячай каляскай, поўнай зялёнага проса.
  
  'Чаму?'
  
  Луазо адказаў не адразу. Ён узяў галінку проса і панюхаў яе. «Ён быў перамешчаны. Некаторыя інструкцыі верхняга ўзроўню. Магчыма, яны маюць намер паўстаць перад якім -небудзь судовым прыставам , які зробіць тое, што яму загадана. Ці, можа быць, яны будуць трымаць яго далей ад дарогі, пакуль яны скончаць афіцыйныя расследавання . 10
  
  — Вы не думаеце, што яго звезлі, каб ціха асудзіць?
  
  Луазо памахаў рукой старой за прылаўкам. Яна павольна падышла да нас.
  
  — Я размаўляю з вамі як дарослы, — сказаў Луазо. — Ты ж не чакаеш, што я адкажу на гэтае пытанне, ці не так? Галінка. Ён павярнуўся і ўтаропіўся на мяне. «Лепш зрабіце дзве галінкі», — сказаў ён жанчыне. «Канарэйка майго сябра не выглядала такой здаровай, калі я бачыў яе ў апошні раз».
  
  — Джо ў парадку, — сказаў я. — Пакінь яго ў спакоі.
  
  — Як вам заўгодна, — сказаў Луазо. — Але калі ён схуднее, яму прыйдзецца вылазіць паміж прутамі гэтай клеткі.
  
  Я дазволіў яму сказаць апошняе слова. Ён заплаціў за проса і хадзіў паміж абрывамі новых пустых клетак, прымяраючы дубцы і пастукваючы па драўляных панэляў. На рынку былі птушкі ўсіх відаў у клетках. Ім давалі насенне, проса, ваду і костка каракаціцы для дзюбы. Іх кіпцюры былі падстрыжаныя, і яны былі ў бяспецы ад усіх драпежных птушак. Але спявалі птушкі на дрэвах.
  23
  
  Я вярнуўся ў сваю кватэру каля дванаццаці гадзін. У дванаццаць трыццаць пяць зазваніў тэлефон. Гэта была Монік, суседка Эні. «Табе лепш прыйсці хутка, — сказала яна.
  
  'Чаму?'
  
  «Мне не дазволена казаць па тэлефоне. Тут сядзіць хлопец. Ён мне асабліва нічога не раскажа. Ён пытаўся Эні, ён нічога мне не скажа. Ты прыйдзеш цяпер?
  
  — Добра, — сказаў я.
  24
  
  Было абедзенны час. На Монік было надзета негліжэ, отороченное страусиным пяром, калі яна адкрыла дзверы. — Ангельцы сышлі з карабля, — сказала яна і хіхікнула. — Вам лепш увайсці, бабулька будзе напружваць вушы, каб пачуць, калі мы будзем стаяць тут і размаўляць. Яна адчыніла дзверы і правяла мяне ў цесную пакой. Там была бамбукавыя мэбля і сталы, туалетны столік з пластыкавай вечкам, чатырма якія верцяцца люстэркамі і мноствам парфумерна-касметычных упрыгожванняў. Ложак была не запраўленая, пад падушкамі было згорнута фитильное покрыва. Копія Salut les Copains была разбіта на секцыі і стаяла так вакол глыбокага цёплага паглыблення. Яна падышла да акна і штурхнула аканіцы. Яны адкрыліся з гучным стукам. Сонечны святло уварваўся у пакой, і ўсё выглядала пыльным. На стале ляжаў кавалак ружовай абгортачнай паперы; яна ўзяла з яго зваранае ўкрутую яйка, адкрыла шкарлупіну і вгрызлась ў яе.
  
  — Я ненавіджу лета, — сказала яна. «Вугры, паркі, адкрытыя машыны, ад якіх спутываются валасы, і гнілая халодная ежа, якая выглядае як аб'едкі. І сонца, якая спрабуе прымусіць вас адчуваць сябе вінаватым з-за таго, што вы знаходзіцеся ў памяшканні. Мне падабаецца быць у памяшканні. мне падабаецца ляжаць у ложку; гэта ж не грэх, ляжаць у ложку?
  
  — Проста дай мне шанец, каб даведацца. Дзе ён?'
  
  «Я ненавіджу лета».
  
  — Так пожмите руку Перу Ноэлю, — прапанаваў я. 'Дзе ён?'
  
  'Я прымаю душ. Вы сядайце і чакаеце. Вы ўсе пытанні.
  
  — Так, — сказаў я. 'Пытанні.'
  
  «Я не ведаю, як вы ставіцеся да ўсіх гэтых пытаннях. Вы павінны быць разумныя.
  
  — Я, — сказаў я.
  
  «Шчыра кажучы, я не ведаю, з чаго пачаць. Адзіныя пытанні, якія я калі-небудзь задаю: «Вы жанатыя?» і «Што ты будзеш рабіць, калі я забеременею?» Нават тады мне ніколі не кажуць праўду».
  
  — Вось у чым бяда з пытаннямі. Вам лепш прытрымлівацца адказаў.
  
  — О, я ведаю ўсё адказы.
  
  — Тады вам, павінна быць, задалі ўсе пытанні.
  
  — Так, — пагадзілася яна.
  
  Яна выслізнула з негліжэ і прастаяла аголенай адну мільённую долю секунды, перш чым знікнуць у ваннай. Выраз яе вачэй было насмешлівым і трошкі жорсткім.
  
  З ваннай даносілася шмат пырскаў і охов, пакуль яна, нарэшце, не з'явілася зноў у баваўняным сукенка і парусінавых тэнісных туфлях, без панчоха.
  
  — Вада была халоднай, — коратка сказала яна. Яна прайшла прама праз пакой і адкрыла ўваходныя дзверы. Я глядзеў, як яна перегнулась праз балюстраду.
  
  «Вада халодная, як камень, дурная карова», — крычала яна з лесвіцы. Аднекуль знізу пачуўся голас старога харридана: — Не трэба даваць па дзесяць чалавек на кожную кватэру, брудная шлюха.
  
  — У мяне ёсць сёе-тое, што трэба мужчынам, не тое, што табе, старая ведзьма.
  
  — А ты аддай ім, — хіхікнуў у адказ харридан. 'Чым больш тым лепш.'
  
  «Пуф!» — крыкнула Монік і, прыжмурыўшы вочы і старанна прыцэліўшыся, сплюнула на лесвічную клетку. Харридан, павінна быць, прадбачыў гэта, таму што я пачуў яе ўрачыстая кудахтанне.
  
  Монік вярнулася да мяне. «Як я павінен падтрымліваць чысціню, калі вада халодная? Заўсёды холадна.
  
  — Эні скардзілася на ваду?
  
  «Няспынна, але ў яе не было той манеры, якая прыносіць вынікі. Я пачынаю злавацца. Калі яна мне гарачай вады не дасць, я яе ў магілу выганю, гэтую старую засохлую. Я ўсё роўна сыходжу адсюль, — сказала яна.
  
  'Куды ты ідзеш?' Я папрасіў.
  
  «Я пераязджаю да свайму пастаяннаму кліенту. Манмартр. Гэта жудасны раён, але ён больш, чым гэты, і ў любым выпадку ён хоча мяне.
  
  — Чым ён зарабляе на жыццё?
  
  — Ён займаецца клубамі, ён — не смейцеся — ён штукар. Ён робіць хітры трук: бярэ поющую канарэйку ў вялікую клетку і прымушае яе знікнуць. Гэта выглядае фантастычна. Вы ведаеце, як ён гэта робіць?
  
  'Не.'
  
  «Клетка складаецца. Гэта лёгка, гэта пастка. Але птушка раздушана. Затым, калі ён прымушае яго зноў з'явіцца, гэта проста яшчэ адна канарэйка, якая выглядае так жа. На самай справе гэта просты трук, проста ніхто з гледачоў не падазрае, што ён кожны раз будзе забіваць птушку, каб пракруціць трук.
  
  — Але ты адгадаў.
  
  'Так. Я здагадаўся, калі ўпершыню ўбачыў, як гэта робіцца. Ён думаў, што я разумная, каб адгадаць, але як я сказаў: «Колькі каштуе канарэйка? Тры франка, самае большае чатыры. Хоць гэта разумна, ці не праўда, вы павінны прызнаць, што гэта разумна.
  
  — Гэта разумна, — сказаў я, — але канарэйкі мне падабаюцца больш, чым штукары.
  
  'Дурны.' Монік недаверліва засмяялася. «Неверагодны граф Сел», — так ён сябе называе.
  
  — Так ты будзеш графіняй?
  
  — Гэта яго сцэнічны псеўданім, дурненькі. Яна ўзяла слоічак з крэмам для асобы. «Я буду проста яшчэ адной дурной жанчынай, якая жыве з жанатым мужчынам».
  
  Яна втерла крэм на твар.
  
  'Дзе ён?' — нарэшце спытаў я. — Дзе гэты хлопец, пра якога вы казалі, што ён сядзіць тут? Я быў гатовы пачуць, што яна ўсё гэта выдумала.
  
  — У кафэ на куце. Ён там будзе ў парадку. Ён чытае свае амерыканскія газеты. Ён у парадку.
  
  — Я пайду і пагавару з ім.
  
  'Пачакай мяне.' Яна выцерла крэм сурвэткай, павярнулася і ўсміхнулася. — Я ў парадку?
  
  — З табой усё ў парадку, — сказаў я ёй.
  25
  
  Кафэ было на Буле. Мічыган, самае сэрца левага берага. Звонку на яркім сонца сядзелі студэнты; калматыя і сур'ёзныя, яны прыехалі з Мюнхена і Лос-Анджэлеса, упэўненыя, што Хэмінгуэй і Латрэк яшчэ жывыя і што калі-небудзь яны знойдуць іх у якім-небудзь кафэ на левым беразе. Але ўсё, што яны калі-небудзь знаходзяць, гэта іншыя маладыя людзі, якія выглядаюць сапраўды гэтак жа, як яны самі, і менавіта з гэтым сумным адкрыццём яны, нарэшце, вяртаюцца ў Баварыю або Каліфорнію і становяцца прадаўцамі або кіраўнікамі. Між тым тут яны сядзелі ў гарачым ачагу культуры, дзе бізнесмены станавіліся паэтамі, паэты станавіліся алкаголікамі, алкаголікі станавіліся філосафамі, а філосафы разумелі, наколькі лепш быць бізнесменамі.
  
  Хадсон. У мяне добрая памяць на асобы. Я ўбачыў Хадсона, як толькі мы павярнулі за кут. Ён сядзеў у адзіноце за столікам у кафэ, трымаючы газету перад тварам, і з цікавасцю вывучаў наведвальнікаў. Я паклікаў яго.
  
  — Джэк Персільваля, — паклікаў я. «Які вялікі сюрпрыз».
  
  Амерыканскі даследчык вадароду выглядаў здзіўленым, але для аматара ён вельмі добра падыгрываў. Мы селі з ім. У мяне балела спіна пасля бойкі на дыскатэцы. Абслугоўвалі доўга, таму што ў задняй частцы кавярні было поўна мужчын з шчыльна скамечаным газетамі, якія спрабавалі выбраць сабе пераможцы замест таго, каб ёсць. Нарэшце я прыцягнуў увагу афіцыянта. — Тры вялікіх крэму, — сказаў я. Хадсон больш нічога не сказаў, пакуль не прынеслі каву.
  
  — А як наконт гэтай юнай лэдзі? — спытаў Хадсон. Ён кідаў кубікі цукру ў каву, як быццам пакутаваў ад шоку. 'Ці магу я казаць?'
  
  — Вядома, — сказаў я. — Паміж Монік і мной няма ніякіх сакрэтаў. Я нахіліўся да яе і панізіў голас. — Гэта вельмі канфідэнцыйна, Монік, — сказаў я. Яна кіўнула і выглядала задаволенай. «Ёсць невялікая кампанія па вытворчасці пластыкавых пацерак з офісам ў Грэноблі. Некаторыя трымальнікі звычайных акцый прадалі свае долі кампаніі, якую мы з гэтым джэнтльменам больш ці менш кантраляваны. Цяпер на бліжэйшым сходзе акцыянераў мы...»
  
  — Здавайся, — сказала Моніка. — Цярпець не магу дзелавыя размовы.
  
  — Тады бягом, — сказаў я, даючы ёй свабоду з разумелай усмешкай.
  
  — Не маглі б вы купіць мне цыгарэт? яна спытала.
  
  Я ўзяў у афіцыянта два пакета і загарнуў у іх стофранковую купюру. Яна неслася з імі па вуліцы, як сабака з добрай сакавітай костачкай.
  
  — Справа не ў вашай пацеркавай фабрыцы, — сказаў ён.
  
  — Пацеркавай фабрыкі няма, — патлумачыў я.
  
  'Ой!' Ён нервова засмяяўся. — Меркавалася, што я звязаўся з Эні Казинс, — сказаў ён.
  
  'Яна мёртвая.'
  
  — Я знайшоў гэта для сябе.
  
  — Ад Монік?
  
  — Вы Т. Дэвіс? — спытаў ён раптам.
  
  «З званочкамі», — сказаў я і перадаў яму сваю карту рэзідэнта.
  
  Неахайны мужчына з пастаянна усмешлівым тварам хадзіў ад стала да стала, заводзячы цацкі і раскладваючы іх на сталах. Ён расставіў іх паўсюль, пакуль на кожным стале не з'явіліся нервовыя пацепванні механічныя фігуры, скачуць па нажах, сурвэткі і попельніцам. Хадсон падняў канвульсіўна маленькага скрыпача. 'Для чаго гэта?'
  
  — Прадаецца, — сказаў я.
  
  Ён кіўнуў і паклаў яго. — Усё так, — сказаў ён.
  
  Ён вярнуў мне карту рэзідэнта.
  
  — Выглядае нармальна, — пагадзіўся ён. — У любым выпадку, я не магу вярнуцца ў амбасаду, мне гэта прама сказалі, так што мне давядзецца аддацца ў вашыя рукі. Я не ў сваім розуме, каб сказаць вам праўду.
  
  'Наперад, працягваць.'
  
  — Я аўтарытэт у галіне вадародных бомбаў і даволі шмат ведаю пра ўсіх працах па ядзернай праграме. Мне загадана перадаць некаторую інфармацыю аб небяспеках выпадзення ападкаў у распараджэнне пане Дэтта. Наколькі я разумею, ён звязаны з чырвоным кітайскім урадам.
  
  — А навошта ты гэта робіш?
  
  — Я думаў, ты ведаеш. Гэта такі беспарадак. Гэтая бедная дзяўчынка мёртвая. Такая трагедыя. Я сустрэў яе адзін раз. Такі малады, такі трагічны бізнэс. Я думаў, яны б распавялі вам усё пра гэта. Ты быў адзіным іншым імем, якое мне далі, акрамя яе, я маю на ўвазе. Зразумела, я дзейнічаю па загадзе ўрада ЗША.
  
  «Чаму ўрад ЗША хоча, каб вы выдалі дадзеныя аб радыеактыўных ападках?» Я спытаў у яго. Ён адкінуўся на спінку трысняговага крэсла, пакуль яно не зарыпела, як старыя артритные суставы. Ён пасунуў да сябе попельніцу.
  
  «Усё пачалося з ядзерных выпрабаванняў на атоле Бікіні, — пачаў ён. «Камісія па атамнай энергіі падвергнулася сур'ёзнай крытыцы з нагоды небяспекі радыеактыўных ападкаў, біялагічнай ўздзеяння на дзікую прыроду і расліны. AEC мела патрэбу ў гэтых выпрабаваннях і правяла шмат дадатковых выпрабаванняў на месцах, спрабуючы даказаць, што небяспекі не так ужо вялікія, як казалі многія панікёры. Павінен вам сказаць, што гэтыя панікёры былі амаль па-чартоўску маеце рацыю. Брудная бомба магутнасцю каля дваццаці пяці мегатон падавіла б каля 15 000 квадратных міль смяротнай радыеактыўнасці. Каб перажыць гэта, вам прыйдзецца заставацца пад зямлёй месяцамі, а некаторыя кажуць, што нават год ці больш.
  
  «Цяпер, калі б мы былі ўцягнутыя ў вайну з Чырвоным Кітаем, а я баюся такой думкі, тады нам давялося б выкарыстоўваць ядзерныя ападкі ў якасці зброі, таму што толькі дзесяць адсоткаў кітайскага насельніцтва жывуць у вялікіх гарадах. – четвертьмиллионного памеру – мястэчкі. У ЗША больш за палову насельніцтва пражывае ў буйных гарадах. Кітай з яго рассредоточенным насельніцтвам можна выбіць толькі з-за радыеактыўных ападкаў... — Ён зрабіў паўзу. — Але ў накаўце гэта можа быць. Нашы эксперты кажуць, што на пятай частцы тэрыторыі Кітая пражывае каля паўмільярда чалавек. Пераважны вецер паўночна-заходні. Чатырыста бомбаў забілі б пяцьдзесят мільёнаў прамым цеплавым ударам, сто мільёнаў атрымалі б сур'ёзныя раненні, хоць ім не спатрэбілася б шпіталізацыя, але трыста пяцьдзесят мільёнаў загінулі б у выніку выпадзення радыеактыўных ападкаў, якія вы пераносіце ветрам.
  
  «AEC мінімізавала пабочныя эфекты ў сваіх справаздачах аб выпрабаваннях (бікіні і г. д.). Цяпер больш ваяўнічыя кітайскія салдаты-навукоўцы выкарыстоўваюць справаздачы ЗША, каб даказаць, што Кітай можа перажыць ядзерную вайну. Мы не маглі адклікаць гэтыя справаздачы або сказаць, што яны не адпавядаюць рэчаіснасці, нават крыху не адпавядаюць рэчаіснасці, таму я тут, каб перадаць правільную інфармацыю кітайскім навукоўцам. Уся аперацыя пачалася амаль восем месяцаў таму. Спатрэбілася шмат часу, каб прывесці гэтую дзяўчыну, Эні Казинс, у патрэбнае становішча.
  
  — У клініцы побач з Дэттом.
  
  'У яблычак. Першапачатковы план складаўся ў тым, што яна павінна прадставіць мяне гэтаму чалавеку Дэтту і сказаць, што я амерыканскі вучоны з сумленнем.
  
  — Гэта меркаванне ЦРУ, калі я калі-небудзь чуў такое?
  
  — Думаеш, гэта вымерлы выгляд?
  
  «Усё роўна, што я думаю, але гэта не тая лінія, якую Дэтт лёгка купіць».
  
  «Калі ты збіраешся пачаць змяняць план цяпер...»
  
  — План змяніўся, калі дзяўчыну забілі. Гэта беспарадак; адзіны спосаб, якім я магу справіцца з гэтым, — гэта мой шлях».
  
  — Вельмі добра, — сказаў Хадсон. Нейкі час ён маўчаў.
  
  Ззаду мяне мужчына з заплечнікам сказаў: — Флорэнс. Мы ненавідзелі Фларэнцыю.
  
  «Мы ненавідзелі Трыест, — сказала дзяўчына.
  
  — Так, — сказаў чалавек з заплечнікам, — мой сябар у мінулым годзе ненавідзеў Трыест.
  
  — Мой кантакт тут не ведае, чаму вы ў Парыжы, — раптам сказаў я. Я спрабаваў кінуць Хадсона, але ён успрыняў гэта спакойна.
  
  — Спадзяюся, што няма, — сказаў Хадсон. — Усё гэта павінна быць зусім сакрэтна. Мне вельмі не хацелася прыходзіць да вас па гэтай нагоды, але ў мяне тут няма іншых кантактаў.
  
  — Вы ў гатэлі «Лотте».
  
  'Адкуль ты ведаеш?'
  
  — Гэта выбіта на вашай « Трыб'юн» вялікімі сінімі літарамі.
  
  Ён кіўнуў. Я сказаў: «Ты неадкладна паедзеш у гатэль «Мінісцер». Не бярыце свой багаж з Лоці. На зваротным шляху купі зубную шчотку або што хочаш. Я чакаў сустрэць супраціў гэтай ідэі, але Хадсон вітаў гульню.
  
  — Я зразумеў цябе, — сказаў ён. — Якое імя мне выкарыстоўваць?
  
  — Давай, Потэр, — сказаў я. Ён кіўнуў. — Будзьце гатовыя выехаць у любы момант. І Хадсон, не тэлефануй і не пішы лістоў; калі вы разумееце, аб чым я. Таму што я мог бы стаць жудасна падазраваць вас.
  
  — Так, — сказаў ён.
  
  — Я пасаджу вас у таксі, — сказаў я, устаючы, каб сысці.
  
  «Зрабі гэта, іх Метро зводзіць мяне з розуму».
  
  Я пайшоў з ім па вуліцы да стаянцы таксі. Раптам ён нырнуў у оптыку. Я рушыў услед за.
  
  «Спытайце яго, ці магу я зірнуць на акуляры», — сказаў ён.
  
  — Пакажыце яму акуляры, — сказаў я оптыку. Ён паставіў на прылавак скрынку з черепаховыми аправамі.
  
  — Яму спатрэбіцца тэст, — сказаў оптык. «Калі ў яго няма рэцэпту, яму спатрэбіцца тэст».
  
  «Вам спатрэбіцца тэст або рэцэпт», — сказаў я Хадсону.
  
  Ён абраў кадр, які яму спадабаўся. — Простае шкло, — запатрабаваў ён.
  
  «Навошта мне трымаць звычайнае шкло?» — сказаў оптык.
  
  — Навошта яму простае шкло? — сказаў я Хадсону.
  
  — Значыць, самы слабы з магчымых, — сказаў Хадсон.
  
  — Самы слабы з магчымых, — сказаў я оптыку. Ён зафіксаваў лінзы праз імгненне або каля таго. Хадсон надзеў акуляры, і мы працягнулі свой шлях да таксі. Ён блізарука агледзеўся вакол і трохі пахіснуўся.
  
  — Маскіроўка, — сказаў Хадсон.
  
  — Я так і думаў, — сказаў я.
  
  — З мяне выйшаў бы добры шпіён, — сказаў Хадсон. — Я часта пра гэта думаў.
  
  — Так, — сказаў я. — Ну вось і ваша таксі. Я буду на сувязі. Выезд з Лоці ў Мінісцер. Я запісаў імя на сваёй картцы, там мяне ведаюць. Старайцеся не прыцягваць увагі. Застацца ўнутры.'
  
  — Дзе таксі? — сказаў Хадсон.
  
  — Калі ты здымеш гэтыя чортавы акуляры, — сказаў я, — ты зможаш бачыць.
  26
  
  Я паспяшаўся да Марыі. Калі яна адкрыла дзверы, на ёй былі брыджы для верхавой язды і швэдар з высокім каўняром. — Я збіралася выйсці, — сказала яна.
  
  — Мне трэба ўбачыць Дэтта, — сказаў я.
  
  — Чаму ты мне гэта кажаш?
  
  Я праціснуўся міма яе і зачыніў за намі дзверы. 'Дзе ён?'
  
  Яна іранічна ўсміхнулася мне, пакуль думала, што б сказаць што-то поўнае. Я схапіў яе за руку і дазволіў кончыкаў пальцаў ўкусіць. — Не жартуй са мной, Марыя. Я не ў настроі. Павер мне, я б цябе ўдарыў.
  
  — Я ў гэтым не сумняваюся.
  
  — Вы распавялі Дэтту пра набег Луазо на маёнтак на авэню Фош. У вас няма лаяльнасці, няма адданасці, ні Сюрете, ні Луазо. Вы проста выдаеце інфармацыю, як быццам гэта цацкі з карыта з вотруб'ем».
  
  «Я думала, ты збіраешся сказаць, што я аддала яго, калі рабіла свае сэксуальныя паслугі», — яна зноў усміхнулася.
  
  — Магчыма, я быў.
  
  — Ты памятаеш, што я захоўваў твой сакрэт, не выдаючы яго? Ніхто не ведае, што вы на самой справе сказалі, калі Дэтт рабіў вам ўкол.
  
  — Пакуль ніхто не ведае. Я падазраю, што вы збірайце іх для чаго-то асаблівага.
  
  Яна замахнулася на мяне рукой, але я выйшаў з зоны дасяжнасці. Яна стаяла на імгненне, яе твар зварухнулася ад лютасці.
  
  — Ты няўдзячны вырадак, — сказала яна. — Ты першы сапраўдны вырадак, якога я калі-небудзь сустракаў.
  
  Я кіўнуў. — Нас не так шмат вакол. Няўдзячны за што? Я спытаўся ў яе. — Няўдзячны за вашу вернасць? Гэта і было тваім матывам: вернасць?
  
  — Магчыма, ты маеш рацыю, — ціха прызналася яна. «У мяне няма лаяльнасці ні да каму. Жанчына сама па сабе становіцца жудасна цвёрдай. Датт адзіны, хто гэта разумее. Чаму-то мне не хацелася, каб Луазо арыштаваў яго. Яна паглядзела ўверх. Па гэтым і многім іншым прычынах.
  
  — Назавіце мне яшчэ адну прычыну.
  
  — Дэтт — старэйшы чалавек у SDECE, і гэта адна з прычын. Калі Луазо сутыкнецца з ім, Луазо можа толькі прайграць.
  
  — Як вы думаеце, чаму Дэтт — чалавек SDECE?
  
  «Многія ведаюць. Луазо не паверыць, але гэта праўда.
  
  — Луазо не паверыць, таму што ў яго занадта шмат здаровага сэнсу. Я праверыў Дэтта. Ён ніколі не меў нічога агульнага ні з адным французскім разведвальным падраздзяленнем. Але ён ведаў, як карысна даць людзям так думаць.
  
  Яна паціснула плячыма. — Я ведаю, што гэта праўда, — сказала яна. — Дэтт працуе на SDECE.
  
  Я ўзяў яе за плечы. — Глядзі, Марыя. Хіба ты не можаш зразумець, што ён фальшывы? У яго няма псіхіятрычнага дыплома, ён ніколі не меў нічога агульнага з французскім урадам, за выключэннем таго, што ён тузае за нітачкі сваіх сяброў і пераконвае нават такіх людзей, як вы, якія працуюць на Sûreté, што ён высокапастаўлены агент SDEGE.
  
  'І што ты хочаш?' яна спытала.
  
  — Я хачу, каб ты дапамог мне знайсці Дэтта.
  
  — Дапамажыце, — сказала яна. «Гэта новае стаўленне. Ты врываешься сюды са сваімі патрабаваннямі. Калі б ты прыйшоў сюды з просьбай аб дапамозе, я мог бы праявіць больш спагады. Што табе трэба ад Дэтта?
  
  «Я хачу Куанга; у той дзень ён забіў дзяўчыну ў клініцы. Я хачу знайсці яго.
  
  — Гэта не ваша праца, каб знайсці яго.
  
  'Ты маеш рацыю. Гэта праца Луазо, але ён трымае Берда за гэта і будзе трымаць яго і далей.
  
  — Луазо не стаў бы трымаць невінаватага. Пуф, ты не ўяўляеш, які шум ён падымае з-за святасці закона і таму падобных рэчаў.
  
  — Я брытанскі агент, — сказаў я. — Вы гэта ўжо ведаеце, так што нічога новага я вам не скажу. Берд таксама.
  
  'Ты ўпэўнены?'
  
  'Не, я не. У любым выпадку я буду апошнім, каму аб гэтым скажуць. Ён не той, з кім я б звязалася афіцыйна. Гэта толькі мая здагадка. Я думаю, Луазо атрымаў загад арыштаваць Берда за забойства — з доказамі або без іх, — так што Берд асуджаны, калі я не штурхану Куанга прама ў абдымкі Луазо.
  
  Марыя кіўнула.
  
  — Твая маці жыве ў Фляндрыі. Дэтт будзе ў сваім доме непадалёк, праўда? Марыя кіўнула. — Я хачу, каб ты адвёў амерыканца ў дом сваёй маці і там пачакаў, пакуль я не пазваню.
  
  — У яе няма тэлефона.
  
  — Ну-ну, Марыя, — сказаў я. — Я праверыў тваю маму: у яе ёсць тэлефон. Таксама я патэлефанаваў сваім людзям тут, у Парыжы. Яны прынясуць нейкія паперы ў дом тваёй маці. Яны спатрэбяцца для перасячэння мяжы. Што б я ні казаў, не прыходзь да Дэтту без іх.
  
  Марыя кіўнула. 'Я дапамагу. Я дапамагу табе прыкалоць гэтага жудаснага Куанга. Я ненавіджу яго.'
  
  — А Дэтт, ты яго таксама ненавідзіш?
  
  Яна выпрабавальна паглядзела на мяне. — Часам, але па-іншаму, — сказала яна. — Бачыш, я яго пазашлюбная дачка. Можа быць, вы і гэта праверылі?
  27
  
  Дарога была прамой. Яго не хвалявалі ні геаграфія, ні геалогія, ні гісторыя. Заліты нафтай шашы смела дзяцей і падзяляла суседзяў. Ён пронзал маленькія вёскі скрозь іх сэрца і выкрываў іх. Было лагічна, што ён павінен быць такім прамым, і ў той жа час ён быў дакучлівым. Акуратна выведзеныя надпісы — назвы вёсак і час набажэнства — і затым пыльны беспарадак дамоў пранёсся міма, рэдка выяўляючы прыкметы жыцця. У Ле-Шато я збочыў з галоўнай дарогі і пайшоў па невялікім прасёлкавых дарогах. Я ўбачыў наперадзе знак Plaisir і зменшыў хуткасць. Гэта было тое месца, якое я хацеў.
  
  Галоўная вуліца вёскі была як быццам з Зейн Грэючы, отяжелевшая ад пылу праязджаюць машын. Ні адзін з іх не спыніўся. Вуліца была дастаткова шырокай для чатырох палос руху аўтамабіляў, але руху было вельмі мала. Плезир быў на галоўнай дарозе ў нікуды. Магчыма, падарожнік, які зьбіўся з дарогі ў Сен-Кантене, можа прайсці праз Плезир, спрабуючы вярнуцца на дарогу Парыж-Брусэль. Некалькі гадоў таму, калі будавалі аўтастраду, па ёй праязджалі цяжкія грузавікі, але ні адзін з іх не спыніўся ў Плезире.
  
  Сёння было горача; пякуча гарачы. Чатыры аблезлых сабаку набралі дастаткова ежы і цяпер спалі пасярод праезнай часткі. Усе дамы былі шчыльна зачыненыя аканіцамі, шэрымі і пыльнымі ў жорсткім пронзительном паўдзённым святле, отбрасывавшем толькі вузкую абзу цені.
  
  Я спыніў машыну каля бензакалонкі, старажытнага інструмента з ручкай, няўпэўнена привинченного да бетоннага слупа. Я выйшаў і пастукаў у вароты гаража, але адказу не было. Адзіным іншым транспартным сродкам у поле зроку быў стары трактар, прыпаркаваны ў некалькіх ярдаў наперадзе. На другім баку вуліцы стаяла конь, прывязаная да нейкай іржавай сельскагаспадарчай тэхніцы, і біла хвастом па мухам. Я пакратаў рухавік трактара: ён быў яшчэ цёплы. Я зноў стукаў у дзверы гаража, але адзіным рухам быў хвост каня. Я ішоў па нямой вуліцы, гарачыя камяні тычыліся маіх чаравік. Адна з сабак, у якой адсутнічала левае вуха, прачнулася і пачула, што ў цень трактара. Калі я праходзіў міма, ён паслухмяна зароў на мяне, а затым пагрузіўся ў сон. Вочы кошкі глядзелі ў акно, поўнае раслін аспидистры. Над акном, ледзь адрозным ў обветренном дрэве, я прачытаў слова «кафэ». Дзверы была жорсткай і з шумам адчыніліся. Я ўвайшоў.
  
  Ля барнай стойкі стаяла паўтузіна чалавек. Яны не размаўлялі, і ў мяне было адчуванне, што яны сачылі за мной з тых часоў, як я выйшаў з машыны. Яны ўтаропіліся на мяне.
  
  — Чырвонае віно, — сказаў я. Старая за барнай стойкай глядзела на мяне, не міргаючы. Яна не рухалася.
  
  — І бутэрброд з сырам, — дадаў я. Яна пачакала яшчэ хвіліну, перш чым павольна пацягнуцца да бутэлькі з віном, ополоснуть шклянку і наліць напой мне, ня рухаючы нагамі. Я павярнуўся тварам да пакоя. Мужчыны ў асноўным былі сельскагаспадарчымі рабочымі, іх чаравікі былі цяжкімі ад зямлі, а іх асобы былі пакрытыя старажытнай брудам. У куце за сталом сядзелі трое мужчын у касцюмах і белых кашулях. Хоць час абеду ўжо даўно мінула, сурвэткі былі заткнуты за каўнер, і яны клалі ў рот відэльцы з сырам, тачылі нажы па ломтям хлеба і улівалі ў горла глоткі чырвонага віна. Яны працягвалі ёсць. Яны былі адзінымі людзьмі ў пакоі, якія не глядзелі на мяне, за выключэннем мускулістага мужчыны, які сядзеў у канцы пакоя, паклаўшы ногі на крэсла, і спакойна раскладваючы карты свайго цярпення. Я глядзеў, як ён выцягвае кожную карту з калоды, глядзіць на яе з бесстароннасцю кампутара і кладзе яе асабовым бокам уверх на мармуровую стальніцу. Я глядзеў, як ён гуляе з хвіліну ці каля таго, але ён не паднімаў вачэй.
  
  Гэта была цёмная пакой; адзіны святло, пранікальны ў яе, прасочвалася скрозь джунглі раслін у акне. На мармуровых сталах стаялі сурвэткі з рэкламай аперытываў; кілімкі выкарыстоўваліся шмат разоў. Бар быў пакрыты карычневым лакам, а над шэрагамі бутэлек віселі старыя гадзіны, отбившие апошні раз у 3.37 у нейкі даўно забыты дзень. На сценах віселі старыя календары, пад акном быў акуратна складзены зламаны крэсла, а рыпелі маснічыны пры кожным змене вагі. Нягледзячы на дзённую спякоту, трое мужчын пододвинули свае крэслы да потухшей печы ў цэнтры пакоя. Корпус печы трэснуў, і з яго на падлогу пасыпаўся халодны попел. Адзін з мужчын пастукаў люлькай аб пліту. Попел высыпаўся, як пясок часу.
  
  — Я шукаю пане Дэтта, — сказаў я ўсёй пакоі. — Які ў яго дом?
  
  Нават выраз асобы не змянілася. Звонку я пачуў раптоўны брэх спалоханай сабакі. З-за вугла пачуўся рэгулярны стук ігральных карт, ударяющих па мармуры. Іншага гуку не было.
  
  Я сказаў: «У мяне для яго важныя навіны. Я ведаю, што ён жыве дзесьці ў вёсцы. Я пераводзіў погляд з твару на твар у пошуках пробліску разумення; не было ні аднаго. Звонку пачалі біцца сабакі. Гэта быў ірваны, злосны гук: нізкае рык і раптоўныя крыкі болю.
  
  — Гэта Плезир? Я папрасіў. Адказу не было. Я павярнуўся да жанчыны за барнай стойкай. — Гэта вёска Плезир? Яна полуулыбнулась.
  
  «Яшчэ адзін графін чырвонага», — крыкнуў адзін з мужчын у белых кашулях.
  
  Жанчына за барнай стойкай пацягнулася за літровай бутэлькай віна, наліла яго ў графін і паставіла на прылавак. Чалавек, які прасіў пра гэта, падышоў да прылаўка, яго сурвэткі засела ў каўняры, а відэлец ўсё яшчэ была ў руцэ. Ён схапіў графін за рыльца і вярнуўся на сваё месца. Ён наліў сабе келіх віна і зрабіў вялікі глыток. З віном у роце, ён адкінуўся на спінку крэсла, падняў вочы на мяне і дазволіў віну сцячы ў горла. Сабакі зноў пачалі біцца.
  
  — Яны становяцца зласлівымі, — сказаў мужчына. — Магчыма, нам варта скончыць з адным з іх.
  
  — Знішчыце іх усіх, — сказаў я. Ён кіўнуў.
  
  Я дапіў свой напой. — Тры франка, — сказала жанчына.
  
  — Як наконт бутэрброда з сырам?
  
  «Мы прадаем толькі віно».
  
  Я паклаў тры новых франка на стальніцу. Мужчына скончыў сваю гульню ў цярпенне і сабраў разам патрапаныя карты. Ён выпіў свой келіх чырвонага віна і аднёс пусты шклянку і засаленную калоду карт да стойцы. Ён паставіў іх абодва на стол і паклаў зверху дзве манеты па дваццаць старых франкаў, затым выцер рукі аб перад сваёй рабочай курткі і нейкі час глядзеў на мяне. Яго вочы былі хуткімі і насцярожанымі. Ён павярнуўся да дзвярэй.
  
  — Вы збіраецеся сказаць мне, як прайсці да дома пане Дэтта? — зноў спытаў я жанчыну.
  
  — Мы прадаем толькі віно, — сказала яна, зачерпывая манеты. Я выйшаў на гарачае паўдзённае сонца. Чалавек, які гуляў у пасьянс, павольна падышоў да трактара. Гэта быў высокі мужчына, больш укормлены і рухомы, чым мясцовыя жыхары, гадоў трыццаці, падобныя, як вершнік. Дайшоўшы да бензакалонкі, ён ціхенька свіснуў. Дзверы адразу ж адчыніліся, і выйшаў дзяжурны.
  
  «Дзесяць літраў».
  
  Дзяжурны кіўнуў. Ён уставіў насадку помпы ў бак трактара, разблакаваў ручку і затым матнуў яе, каб выпампаваць дух. Я назіраў за імі паблізу, але ні адзін не азірнуўся. Калі стрэлка паказала дзесяць літраў, ён спыніў пампаваць і замяніў асадку. — Убачымся заўтра, — сказаў высокі мужчына. Ён не заплаціў. Ён перакінуў нагу праз сядзенне трактара і завёў матор. Калі ўсё пачалося, пачуўся аглушальны грукат. Ён занадта хутка выціснуў счапленне, і вялікія колы на імгненне слізганулі ў пыл, перш чым ўрэзацца ў асфальт і з ровам памчацца , пакінуўшы за сабой след сіняга дыму. Одноухая сабака зноў прачнулася ад гуку і пякучага сонца і пабегла ўверх па дарозе, брэху і пстрыкаючы коламі трактара. Гэта разварушыла іншых сабак, і яны таксама пачалі брахаць. Высокі чалавек перагнуўся цераз сядло, як выведнік апашей, і драўлянай палкай злавіў сабаку за адзінае вуха. Ён праспяваў напеў болю і адышоў ад пагоні. Іншыя сабакі таксама ўпалі духам, іх энергія вычарпалася ад спякоты. Брэх скончыўся рэзка.
  
  — Я думаю з'ездзіць да дому Дэттов, — сказаў я дзяжурнаму па помпы. Ён глядзеў ўслед трактару. — Ён ніколі не навучыцца, — сказаў ён. Сабака пакульгала назад у цень бензакалонкі. Дзяжурны павярнуўся да мяне тварам. «Некаторыя сабакі такія, — сказаў ён. «Яны ніколі не вучацца».
  
  — Калі я паеду да дому Дэттов, мне спатрэбіцца дваццаць літраў самага лепшага.
  
  — Толькі адзін выгляд, — сказаў мужчына.
  
  — Мне трэба дваццаць літраў , калі вы будзеце досыць ласкавы, каб накіраваць мяне да дому Дэтта.
  
  «Табе лепш напоўніць яе», — сказаў мужчына. Ён упершыню падняў на мяне вочы. — Вам прыйдзецца вярнуцца, ці не так?
  
  — Дакладна, — сказаў я. — І праверце алей і ваду. Я выняў з кішэні банкноту ў дзесяць франкаў. — Гэта табе, — сказаў я. — За твае клопаты.
  
  — Я таксама пагляджу на батарэю, — сказаў ён.
  
  — Я парэкамендую вас савету па турызме, — сказаў я. Ён кіўнуў. Узяў помпавую фарсунку і заліў бак, адкрыў анучай вечка радыятара і працёр батарэю. — Усё ў парадку, — сказаў ён. Я заплаціў яму за бензін.
  
  — Ты збіраешся праверыць шыны?
  
  Ён штурхнуў аднаго з іх. — Яны зробяць цябе. Гэта толькі ўніз па дарозе. Апошні дом перад царквой. Яны чакаюць вас.'
  
  — Дзякуй, — сказаў я, стараючыся не выглядаць здзіўленым. Па доўгай прамой дарозе я глядзеў, як набліжаецца аўтобус, які суправаджаецца воблакам пылу. Ён спыніўся на вуліцы каля кафэ. Кліенты выйшлі паглядзець. Кіроўца залез на дах аўтобуса і скінуў скрынкі і скрыні. У адной жанчыны была жывая курыца, у іншы птушыная клетка. Яны паправілі сваю вопратку і пацягнуліся.
  
  — Яшчэ наведвальнікі, — сказаў я.
  
  Ён утаропіўся на мяне, і мы абодва паглядзелі ў бок аўтобуса. Пасажыры скончылі размінацца і зноў падняліся на борт. Аўтобус з'ехаў, пакінуўшы на вуліцы ўсяго чатыры скрыні і птушыную клетку. Я зірнуў у бок кафэ і заўважыў рух вачэй. Магчыма, гэта была кошка, якая назірала за пырханне птушкі ў клетцы; гэта быў такі кот.
  28
  
  Дом быў апошнім на вуліцы, калі назваць вуліцай бясконцыя парэнчы і сцены. Я спыніўся каля брамы; не было ні імя, ні званка. За домам маленькі дзіця, ухаживавший за двума прывязанымі козамі, імгненне глядзеў на мяне і ўцякаў. Побач з домам была гай і напалову прыхаваная ў ёй вялікая шэрая квадратная бетонная глыба: адзін з непарушных укладаў вермахта ў еўрапейскую архітэктуру.
  
  Спрытнюга, маленькая жанчына кінулася да брамы і тузанула іх насцеж. Дом быў высокім, вузкім і не асабліва прыгожым, але ён быў па-майстэрску размешчаны на дваццаці акрах зямлі. Справа агарод спускаўся да двух вялікім аранжарэя. За домам быў малюсенькі парк, дзе за дрэвамі хаваліся статуі, падобныя на шэрых каменных дзяцей, якія гуляюць у квача, а паміж імі стаялі роўныя шэрагі фруктовых дрэў і абгароджаны ўчастак, дзе можна было мімаходам ўбачыць развевающееся на ветры бялізна.
  
  Я павольна праехаў міма бруднага басейна, у якім плавалі пляжны мяч і некалькі абгортак ад марожанага. Маленькія мушкі мільгалі ў паверхні вады. Па краі басейна стаяла садовая мэбля: крэслы, табурэткі і стол з парваным парасонам. Жанчына пыхтела разам са мной. Цяпер я пазнаў у ёй жанчыну, якая зрабіла мне ін'екцыю. Я прыпаркаваўся ў брукаванай двары, і яна адкрыла бакавую дзверы дома і правяла мяне праз вялікую прасторную кухню. Яна на хаду шчоўкнула газавым кранам , вылучыла скрыню, выцягнула белы фартух і завязала яго вакол сябе, не запавольваючы кроку. Падлогу галоўнага залы быў пакрыты каменнымі плітамі, сцены былі выбеліць, а на іх было некалькі мячоў, шчытоў і старажытных сцягоў. Мэблі было мала: дубовы куфар, некалькі непрывабных крэслаў і сталы з вялікімі вазамі, поўнымі свежесрезанных кветак. За холам адкрывалася більярдавая. Святло быў уключаны, і яркія шары ляжалі на зялёным сукне, нібы карціна ў стылі поп-арт.
  
  Маленькая жанчына паспяшалася наперадзе мяне, адкрываючы дзверы, махаючы мне рукой, корпаючыся ў звязку вялікіх ключоў, замыкаючы ўсе дзверы, а затым оббегая мяне і спяшаючыся наперад. Нарэшце яна правяла мяне ў гасціную. Ён быў мяккім і мудрагелістым пасля абсалютнай строгасці астатняга дома. Там было чатыры канапы з вялізнымі кветкавымі ўзорамі, раслінамі, цацанкамі, старадаўнімі шафамі, поўнымі старадаўніх талерак. Фатаграфіі ў срэбных рамках, пара мудрагелістых сучасных карцін ў асноўных колерах і бар у форме ныркі, абабіты залатой бляхай і пластыкам. За барнай стойкай стаялі бутэлькі з напоямі, а уздоўж барнай стойкі расстаўленыя некаторыя барменские прыналежнасці: падсітак, шейкеры і вядзерцы з лёдам.
  
  — Рады вас бачыць, — сказаў пане Дэтт.
  
  'Гэта добра.'
  
  Ён чароўна пасміхнуўся. 'Як вы мяне знайшлі?'
  
  'Слыхам зямля поўніцца.'
  
  — Чорт бы пабраў гэтых птушак, — сказаў Дэтт, усё яшчэ ўсміхаючыся. — Але нічога, хутка распачнецца здымачны сезон, ці не так?
  
  'Магчыма, ты маеш рацыю.'
  
  — Чаму бы не прысесці і не даць вам выпіць. Па-чартоўску горача, я ніколі не ведаў такі надвор'я.
  
  — Не думай, — сказаў я. — Мае хлопчыкі прыйдуць, калі я прападу занадта надоўга.
  
  — Якія ў вас грубыя ідэі. І ўсё ж я мяркую, што сама вульгарнасць вашага розуму заключаецца ў яго дынаміцы. Але не бойцеся, у вас не будзе ежы з наркотыкамі і іншай глупства. Наадварот, я спадзяюся даказаць вам, наколькі памылкова усе ваша ўяўленне пра мяне. Ён пацягнуўся да групы графинов з гранёным шкла. — А як наконт шатландскага віскі?
  
  — Нічога, — сказаў я. — Нічога.
  
  'Ты маеш рацыю.' Ён падышоў да акна. Я рушыў услед за ім.
  
  — Нічога, — сказаў ён. — Нічога. Мы абодва аскеты».
  
  — Гавары за сябе, — сказаў я. «Мне падабаецца трохі песціць сябе час ад часу».
  
  Вокны выходзілі на двор, якое панура плюшчом сцены падкрэсліваліся строгай геаметрыяй белых аканіц. Там была галубятня, і белыя галубы маршыравалі і контрмаршировали па бруку.
  
  Ля варот пачулася цюгаканне, затым у двор заехала вялікая машына хуткай дапамогі «Сітраен». «Clinique de Paradis», — было напісана збоку пад вялікім чырвоным крыжам. Было вельмі пыльна, як быццам ён прарабіў доўгі шлях. З кіроўчага сядзення вылез Жан-Поль; ён пратрубіў у рог.
  
  — Гэта мая машына хуткай дапамогі, — сказаў Дэтт.
  
  — Так, — сказаў я, — Жан-Поль за рулём.
  
  — Ён добры хлопчык, — сказаў Дэтт.
  
  — Дазволь мне сказаць табе, чаго я хачу, — паспешліва сказаў я.
  
  Дэтт зрабіў рух рукой. — Я ведаю, чаму ты тут. Няма патрэбы нічога тлумачыць. Ён адкінуўся на спінку крэсла.
  
  — Адкуль ты ведаеш, што я прыйшоў не забіць цябе? Я папрасіў.
  
  'Мой дарагі чалавек. Пра гвалт не можа быць і гаворкі па многіх прычынах».
  
  'Напрыклад?'
  
  — Па-першае, вы не той чалавек, каб звяртацца да неапраўданага гвалту. Вы б выкарыстоўвалі гвалтоўныя сродкі толькі тады, калі маглі б бачыць курс дзеянняў, які зрабіў даступным для вас гвалт. Па-другое, мы роўныя, ты і я. Мы роўныя па вазе.
  
  — Гэтак жа, як рыба-меч і удильщик, але адзін сядзіць прывязаны да крэсла, а іншага цягнуць па акіяне з кручком у роце.
  
  «Хто я?»
  
  «Вось што я тут, каб выявіць».
  
  — Тады пачынайце, сэр.
  
  «Прывядзі Куанга».
  
  'Што ты маеш на ўвазе?'
  
  — Я маю на ўвазе, вазьмі Куанга. КУАНГ Прывядзі яго сюды.
  
  Дэтт перадумаў наконт выпіўкі; ён наліў сабе шклянку віна і выпіў яго. — Я не буду адмаўляць, што ён тут, — сказаў ён нарэшце.
  
  — Тады чаму б не займець яго?
  
  Ён націснуў кнопку званка, і ўвайшла пакаёўка. — Паклічце пане Куанга, — сказаў ён.
  
  Старая ціха пайшла і вярнулася з Куангом. На ім былі шэрыя фланелевыя штаны, кашуля з адкрытым каўняром і пара брудных белых тэнісных туфляў. Ён наліў сабе вялікую порцыю вады Perrier з бара і сеў у крэсла, перакінуўшы ногі праз падлакотнік. 'Што ж?' ён сказаў мне.
  
  — Я прывяду да вас амерыканскага эксперта па вадароду, каб пагаварыць з ім.
  
  Куанг, здавалася, не быў здзіўлены. — Пэці, Барнс, Бертрам або Хадсон?
  
  «Хадсон».
  
  «Выдатна, ён лепшы чалавек».
  
  — Мне гэта не падабаецца, — сказаў Дэтт.
  
  — Цябе гэта не павінна падабацца, — сказаў я. — Калі Куанг і Хадсон захочуць трохі пагаварыць, гэта вас не тычыцца. Я павярнуўся да Куангу. — Як доўга ты будзеш з ім?
  
  — Два гадзіны, — сказаў Куанг. — Максімум тры, менш, калі ён што-то з ім пісаў.
  
  — Я думаю, што ён будзе, — сказаў я. — Ён гатовы.
  
  — Мне гэта не падабаецца, — паскардзіўся Дэтт.
  
  — Маўчы, — сказаў Куанг. Ён павярнуўся да мяне. — Вы працуеце на амерыканцаў?
  
  'Не, я сказаў. — Я выступаю за іх, толькі на гэтую аперацыю.
  
  Куанг кіўнуў. 'Гэта мае сэнс; яны не захочуць выкрываць аднаго з сваіх звычайных людзей».
  
  Я прыкусіла губу ў гневе. Хадсон, зразумела, дзейнічаў па амерыканскім ўказанням, а не па ўласнай ініцыятыве. Гэта быў план выкрыць мяне, каб ЦРУ магло прыкрыць сваіх людзей. Разумныя ўблюдкі. Ну, я б усміхнуўся, цярпеў і спрабаваў што-то з гэтага атрымаць.
  
  — Праўда, — пагадзіўся я.
  
  — Значыць, вы не таргуецеся?
  
  — Мне не плацяць, — сказаў я, — калі вы гэта маеце на ўвазе.
  
  'Колькі ты хочаш?' — стомлена спытаў Куанг. — Але не бярыся за вялікія ідэі.
  
  — Мы ўладзіць гэта пасля таго, як вы ўбачыце Хадсона.
  
  — Самае выдатнае праява веры, — сказаў Куанг. — Дэтт заплаціў вам за няпоўны камплект дакументаў, які вы нам далі?
  
  'Не, я сказаў.
  
  «Цяпер, калі нашы карты выкладзеныя на стол, я так разумею, вы сапраўды не хочаце плаціць».
  
  — Дакладна, — сказаў я.
  
  — Добра, — сказаў Куанг. Ён звесіў ногі з падлакотніка крэсла і пацягнуўся за лёдам з срэбнага вядзерца. Перш чым наліць сабе віскі, ён падштурхнуў да мяне тэлефон.
  
  Марыя чакала каля тэлефона, калі я ёй патэлефанаваў. — Прывядзіце Хадсона сюды, — сказаў я. — Ты ведаеш дарогу.
  
  — Так, — сказала Марыя. — Я ведаю дарогу.
  29
  
  Куанг выйшаў, каб падрыхтавацца да Хадсону. Я зноў сеў на жорсткі крэсла. Дэтт заўважыў, як я здрыгануўся.
  
  — У вас баліць пазваночнік?
  
  — Так, — сказаў я. — Я зрабіў гэта на дыскатэцы.
  
  — Гэтыя сучасныя танцы занадта стомныя для мяне, — сказаў Дэтт.
  
  — Гэты быў надта напружаным для мяне, — сказаў я. «У майго напарніка былі кастэты».
  
  Дэтт апусціўся на калені ля маіх ног, зняў з мяне туфель і пакратаў пятку сваімі моцнымі пальцамі. Ён абмацаў маю шчыкалатку і цокнул, як быццам усё было зроблена няправільна. Раптам ён моцна ўсадзіў пальцы мне ў пятку. — А-а, — сказаў ён, але мой крык болю заглушыў гэта слова. Куанг адчыніў дзверы і паглядзеў на нас.
  
  'Ты ў парадку?' — спытаў Куанг.
  
  — У яго цягліцавае скарачэнне, — сказаў Дэтт. — Гэта іглаўколванне, — патлумачыў ён мне. «Я хутка пазбаўлюся ад гэтага болю ў спіне».
  
  — Ой, — сказаў я. «Не рабі гэтага, калі я стану кульгавы на ўсё жыццё».
  
  Куанг вярнуўся ў свой пакой. Дэтт зноў агледзеў маю нагу і заявіў, што яна гатовая.
  
  — Гэта павінна пазбавіць цябе ад болю, — сказаў ён. — Адпачні паўгадзіны ў крэсле.
  
  — Стала крыху лепш, — прызнаў я.
  
  «Не здзіўляйцеся, — сказаў Дэтт, — кітайцы стагоддзямі займаліся гэтым мастацтвам; гэта простае справа, цягліцавая боль.
  
  — Вы практыкуеце іглаўколванне? Я папрасіў.
  
  — Не зусім, але мяне гэта заўсёды цікавіла, — сказаў Дэтт. «Цела і розум. Ўзаемадзеянне двух процілеглых сіл: цела і розуму, эмоцый і розуму, дваістасць прыроды. Маім імкненнем заўсёды было адкрыць што-то новае ў самім чалавеку». Ён адкінуўся на спінку крэсла. «Ты просты. Я кажу гэта не ў якасці крытыкі, а хутчэй у захапленні. Прастата — самае запатрабаванае якасць як у мастацтве, так і ў прыродзе, але ваша прастата падахвочвае вас бачыць свет вакол сябе ў чорна-белых танах. Вы не ўхваляеце майго даследавання чалавечых думак і дзеянняў. Ваша пурытанскае паходжанне, ваша англа-саксонскага паходжанне робяць грахоўным занадта глыбокае даследаванне саміх сябе.
  
  «Але вы даследуеце не сябе, вы даследуеце іншых людзей».
  
  Ён адкінуўся назад і ўсміхнуўся. «Мой дарагі чалавек, прычына, па якой я збіраю інфармацыю, збіраю дасье, фільмы і запісы і даследую асабістыя сакрэты шырокага круга важных людзей, дваякае. У першую чаргу таму, што важныя людзі вершаць лёсы свету, і мне прыемна адчуваць, што я ў сваёй драбніцы ўплываю на такіх людзей. Па-другое, я прысвяціў сваё жыццё вывучэнню чалавецтва. Я люблю людзей; У мяне няма ілюзій на іх кошт, гэта праўда, але ад гэтага любіць іх нашмат лягчэй. Я ўвесь час дзіўлюся і адданы дзіўнай заблытанай працы іх падступных розумаў, іх рацыяналізацыі і прадказальнасці іх слабасцяў і няўдач. Вось чаму мяне так зацікавіў сэксуальны аспект маіх заняткаў. Адзін час мне здавалася, што я лепш за ўсё разумею сваіх сяброў, калі гляджу, як яны гуляюць у азартныя гульні: іх прагнасць, дабрыня і страх так ярка праяўляюцца, калі яны гуляюць у азартныя гульні. У той час я быў маладым чалавекам. Я жыў у Ханоі і кожны дзень бачыў адных і тых жа мужчын у адных і тых жа клубах. Яны мне вар'яцка спадабаліся. Важна, каб вы ў гэта верылі. Ён паглядзеў на мяне.
  
  Я паціснуў плячыма. 'Я веру гэтаму.'
  
  «Мне яны вельмі спадабаліся, і я хацеў лепш зразумець іх. Для мяне азартныя гульні ніколі не маглі быць займальнымі: сумнымі, аднастайнымі і трывіяльнымі. Але гэта выклікала самыя глыбокія эмоцыі. Я атрымаў больш, назіраючы за іх рэакцыяй на гульню, чым гуляючы. Так я стаў весці дасье на ўсіх сваіх сяброў. Злога намеру не было; наадварот, я зрабіў гэта знарок, каб лепш іх зразумець і палюбіць».
  
  — А яны вам больш спадабаліся?
  
  'У якой-то ступені. Былі, вядома, і расчараванні, але недахопы мужчыны значна прывабней яго поспехаў, гэта вам любая жанчына скажа. Неўзабаве мне прыйшло ў галаву, што алкаголь дае больш інфармацыі для дасье, чым азартныя гульні. Азартныя гульні паказалі мне варожасць і страхі, а выпіўка паказала мне слабасці. Калі чалавек шкадаваў сябе, ён бачыў шчыліны ў даспехах. Паглядзіце, як напіваецца мужчына, і вы яго даведаецеся — я казала столькім маладым дзяўчатам: паглядзіце, як ваш мужчына напіваецца, і вы яго пазнаеце. Хоча ён нацягнуць коўдру на галаву або выйсці на вуліцу і зладзіць бунт? Хоча ён ласкі або згвалтавання? Знаходзіць ён усё пацешным або пагрозлівым? Ці адчувае ён, што свет употай насміхаецца над ім, або ён абдымае незнаёмца за плечы і крычыць, што любіць усіх?»
  
  'Так. Гэта добры прыкмета.
  
  «Але былі і лепшыя спосабы пранікнуць углыб падсвядомасці, і цяпер я хацеў не толькі разумець людзей, але і спрабаваць ўкараняць ідэі ў іх галовы. Калі б толькі ў мяне быў чалавек са слабасцю і уразлівасцю п'янага чалавека, але без размытасці і страты памяці, выкліканай п'янствам, у мяне быў бы шанец, каб сапраўды палепшыць свае дасье. Як я зайздросціў жанчынам, якія мелі доступ да маім сябрам у іх найбольш ўразьлівым – посткоитальном тристе – стане. Я вырашыў, што сэкс — гэта ключ да мужчынскім влечениям, а пост-сэкс — яго найбольш слабае стан. Вось як развіліся мае метады».
  
  Я расслабіўся цяпер, калі Дэтт цалкам пагрузіўся ў сваю гісторыю. Я мяркую, што ён сядзеў тут, у гэтым доме, бездействуя і разважаючы аб сваім жыцці і аб тым, што прывяло да гэтага моманту вышэйшай улады, якім ён цяпер так атрымліваў асалоду ад. Яго было не спыніць, як бывае з многімі людзьмі стрыманымі, калі з іх пачынаюць мармытаць тлумачэнні.
  
  — Цяпер у мяне восемсот дасье, і многія з іх прадстаўляюць сабой аналізы, якімі ганарыўся б псіхіятр.
  
  — Вы маеце права займацца псіхіятрыяй? Я папрасіў.
  
  «Хто-небудзь мае права практыкаваць гэта?»
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Менавіта, — сказаў Дэтт. «Ну, я крыху больш здольны, чым большасць мужчын. Я ведаю, што можна зрабіць, таму што я зрабіў гэта. Рабіў гэта восемсот разоў. Без персаналу, ён ніколі б не такімі тэмпамі развіваўся. Магчыма, якасць было б вышэй, калі б я ўсё рабіў сам, але дзяўчаты былі жыццёва важнай часткай аперацыі».
  
  — Дзяўчынкі сапраўды склалі дасье?
  
  — Марыя магла б, калі б працавала са мной даўжэй. Памерлая дзяўчына — Эні Кузинс — была досыць разумная, але па тэмпераменце не падыходзіла для гэтай працы. Калі-то я працаваў толькі з дзяўчатамі з юрыдычным, інжынерных або бухгалтарскім адукацыяй, але знайсці такіх кваліфікаваных і сэксуальна прывабных дзяўчат складана. Я хацеў дзяўчат, якія б мяне зразумелі. З больш дурнымі дзяўчатамі мне даводзілася выкарыстоўваць запісваюць прылады, але сапраўдныя вынікі давалі кемлівыя дзяўчыны».
  
  — Дзяўчынкі не хавалі, што зразумелі?
  
  'Па-першае. Я думала, як і вы зараз, што мужчыны будуць баяцца і падазраваць разумную жанчыну, але гэта не так. Наадварот, мужчынам падабаюцца разумныя жанчыны. Чаму муж скардзіцца, што «жонка мяне не разумее», калі ўцякае з іншай жанчынай? Ды таму што яму не патрэбен сэкс, а хто-небудзь, з кім можна пагаварыць.
  
  — Хіба ён не можа пагаварыць з людзьмі, з якімі працуе?
  
  — Ён можа, але ён іх баіцца. Людзі, з якімі ён працуе, палююць за яго працай, выглядаючы слабыя месцы».
  
  — Як і твае дзяўчаты.
  
  — Менавіта, але ён гэтага не разумее.
  
  — У рэшце рэшт, так?
  
  «Да таго часу яму ўжо ўсё роўна — тэрапеўтычны аспект адносін яму ясны».
  
  — Вы шантажыруеце яго, прымушаючы супрацоўнічаць?
  
  Дэтт паціснуў плячыма. «Я мог бы зрабіць гэта, калі б гэта калі-небудзь аказалася неабходным, але гэтага ніколі не было. Да таго часу, калі мужчына будзе вывучаны мной і дзяўчатамі ў працягу шасці месяцаў, мы яму понадобимся».
  
  'Я не разумею.'
  
  — Вы не разумееце, — цярпліва сказаў Дэтт, — таму што ўпарта лічыце мяне нейкім злосным пачварай, якія сілкуюцца крывёй маіх ахвяр. Дэтт падняў рукі. «Тое, што я зрабіў для гэтых людзей, дапамагло ім. Я працаваў дзень і ноч, бясконцыя сеансы, каб дапамагчы ім зразумець сябе, свае матывы, свае імкнення, свае слабасці і моцныя бакі. Дзяўчынкі таксама былі дастаткова разумныя, каб дапамагчы і супакоіць. Усе людзі, якіх я вывучаў, сталі лепшымі асобамі».
  
  — Стане, — паправіў я. — Гэта абяцанне, якое ты ім даеш.
  
  «У некаторых выпадках, не ва ўсіх».
  
  — Але вы спрабавалі павялічыць іх залежнасць ад вас. Вы выкарыстоўвалі свае навыкі, каб прымусіць гэтых людзей думаць , што вы ім патрэбныя.
  
  «Ты блытаеш валасы. Усе псіхіятры павінны гэта рабіць. Вось што азначае слова «перанос».
  
  — Але ў цябе ёсць ўлада над імі. Гэтыя фільмы і запісу: яны дэманструюць тую сілу, якую вы хочаце».
  
  «Яны нічога не дэманструюць. Фільмы і г. д. для мяне нічога. Я вучоны, а не шантажыст. Я проста выкарыстаў сэксуальную актыўнасць маіх пацыентаў як самы кароткі шлях да разумення тых расстройстваў, якія ў іх могуць быць. Мужчына так шмат раскрываецца, калі ён у ложку з жанчынай; гэта важны элемент рэлізу . Яно з'яўляецца агульным для ўсіх відаў дзейнасці суб'екта. Ён знаходзіць выхад у размове са мной, што дае яму свабоду ў яго сэксуальных апетытах. Больш актыўная і разнастайная сэксуальная актыўнасць, у сваю чаргу, вызваляе патрэба гаварыць больш падрабязна».
  
  — Значыць, ён размаўляе з табой.
  
  — Вядома. Ён становіцца ўсё больш і больш свабодным і ўсё больш і больш упэўненым у сабе».
  
  — Але ты — адзіны чалавек, перад якім ён можа пахваліцца.
  
  — Не тое каб выхваляцца, балбатаць. Ён хоча падзяліць гэтую новую, больш моцную і лепшую жыццё, якую ён стварыў».
  
  «Тое, што вы стварылі для яго».
  
  «Некаторыя суб'екты былі досыць ветлівыя, каб сказаць, што яны жылі толькі на дзесяць адсоткаў свайго патэнцыялу, пакуль не трапілі ў маю клініку». М. Дэтт самаздаволена ўсміхнуўся. «Гэта жыццёва неабходная і важная праца, каб паказаць людзям сілу, якой яны валодаюць ва ўласным розуме, калі яны проста набяруцца смеласці, каб выкарыстоўваць яе».
  
  — Ты кажаш як адна з тых маленькіх рэкламных ролікаў з апошніх старонак часопісаў аб скуры. З тых, што заціснутыя паміж крэмам ад вугроў і які падглядае біноклем.
  
  « Honi soit qui mal y pense » . Я ведаю, што раблю».
  
  Я сказаў: «Я сапраўды веру, што так, але мне гэта не падабаецца ».
  
  «Майце на ўвазе, — сказаў ён настойліва, — ні на імгненне не думайце, што я фрейдист. Я не. Усе думаюць, што я фрейдист з-за гэтага акцэнту на сэксе. Я не.'
  
  — Вы апублікуеце свае вынікі? Я папрасіў.
  
  «Высновы, магчыма, але не гісторыі хваробы».
  
  — Важным фактарам з'яўляюцца гісторыі хваробы, — сказаў я.
  
  — Некаторым, — сказаў Дэтт. — Вось чаму я павінен так старанна іх ахоўваць!
  
  — Люазо спрабаваў іх дастаць.
  
  — Але ён спазніўся на некалькі хвілін. Дэтт наліў сабе яшчэ чарачку віна, вымераў яго празрыстасць і адпіў крыху. «Многія людзі прагнуць маіх дасье, але я старанна іх ахоўваю. Увесь гэты раён знаходзіцца пад наглядам. Я даведаўся пра цябе, як толькі ты спыніўся ў вёсцы за палівам.
  
  Старая асцярожна пастукала і ўвайшла. «Машына з парыжскімі нумарамі — гучыць як мадам Луазо — едзе праз вёску».
  
  Дэтт кіўнуў. — Скажы Роберту, што мне патрэбныя бельгійскія нумары на машыне хуткай дапамогі, і дакументы павінны быць гатовыя. Жан-Поль можа дапамагчы яму. Няма, калі падумаць, не прасі Жан-Поля дапамагчы яму. Я лічу, што яны не занадта добра ладзяць. Старая нічога не сказала. — Так, вось і ўсё.
  
  Дэтт падышоў да акна, і калі ён гэта зрабіў, пачуўся гук шын, хрумсткіх па жвіры.
  
  — Гэта машына Марыі, — сказаў Дэтт.
  
  — І ваша дваровая мафія не перашкодзіла гэтаму?
  
  «Яны тут не для таго, каб спыняць людзей, — патлумачыў Дэтт. «Яны не збіраюць грошы за ўваход, яны тут для маёй абароны».
  
  — Гэта табе Куанг сказаў? Я сказаў. — Магчыма, гэтыя ахоўнікі тут, каб перашкодзіць вам выбрацца.
  
  «Пуф», — сказаў Дэтт, але я ведаў, што пасеяў зерне ў яго мозгу. — Хацеў бы я, каб яна ўзяла з сабой хлопчыка.
  
  Я сказаў: «Гэта Куанг галоўны. Ён не пытаўся вас, перш чым пагадзіцца на тое, каб я прывёў сюды Хадсона.
  
  — У нас ёсць свае сферы адказнасці, — сказаў Дэтт. «Усё, што тычыцца дадзеных тэхнічнага характару — тых, якія можа даць Хадсон, — гэта сфера дзейнасці Куанга». Раптам ён пачырванеў ад гневу. — Чаму я павінен тлумачыць вам такія рэчы?
  
  — Я думаў, ты тлумачыш іх сабе, — сказаў я.
  
  Дэтт рэзка змяніў тэму. — Як вы думаеце, Марыя паведаміла Луазо, дзе я?
  
  — Упэўнены, што няма, — сказаў я. Ёй трэба будзе многае растлумачыць, калі яна ў наступны раз пабачыць Луазо. Яна павінна растлумачыць, чаму яна папярэдзіла вас аб яго налёце на клініку.
  
  — Дакладна, — сказаў Дэтт. — Разумны чалавек, Луазо. Адзін час я думаў, што вы яго памочнік.
  
  'І цяпер?'
  
  «Цяпер я думаю, што вы яго ахвяра ці хутка станеце ёю».
  
  Я нічога не казаў. Дэтт сказаў: «На каго б ты ні працаваў, ты бяжыш адзін. У Луазо няма прычын любіць вас. Ён зайздросціць твайму поспеху з Марыяй — яна цябе, вядома, любіць. Луазо робіць выгляд, што мае на мяне, але ты яго сапраўдны вораг. У Луазо праблемы са сваім аддзелам, магчыма, ён вырашыў, што ты можаш быць казлом адпушчэння. Ён наведаў мяне пару тыдняў таму, хацеў, каб я падпісаў дакумент, які тычыцца вас. Тканіна хлусні, але па-майстэрску працятая напалову праўдай, якая можа апынуцца для вас дрэнны. Патрабавалася толькі мая подпіс. Я адмовіўся.'
  
  — Чаму вы не падпісалі?
  
  М. Дэтт сеў насупраць мяне і паглядзеў мне прама ў вочы. — Не таму, што ты мне асабліва падабаецца. Я цябе амаль ня ведаю. Гэта таму, што я зрабіў табе гэтую ін'екцыю, калі ўпершыню западозрыў, што ты агент-правакатар , падаслаўшы Луазо. Калі я лячу чалавека, ён становіцца маім пацыентам. Я раблюся адказным за яго. Я ганаруся тым, што калі б адзін з маіх пацыентаў нават здзейсніў забойства, ён мог бы прыйсці да мяне і сказаць мне; у канфідэнцыйнай парадку. Гэта мае адносіны з Куангом. У мяне павінны быць такія адносіны з маімі пацыентамі — Луазо адмаўляецца гэта разумець. Ён павінен быць у мяне. Ён раптам устаў і сказаў: «Выпіць — і цяпер я настойваю. Што гэта будзе?
  
  Дзверы адчыніліся, і ўвайшла Марыя, а за ёй Хадсон і Жан-Поль. Марыя ўсміхалася, але яе вочы былі прыжмуранымі і напружанымі. Яе стары пуловер з высокім каўняром і брыджы былі заляпаны граззю і віном. Яна выглядала больш строгай, элегантнай і багатай. Яна ўвайшла ў пакой ціха і свядома, як кошка, прынюхваючыся, і рухалася крадком, выглядаючы найменшыя прыкметы варожасці або чужароднай. Яна працягнула мне пакет дакументаў: тры пашпарты, адзін на мяне, адзін на Хадсона, адзін на Куанга. Унутры былі яшчэ нейкія паперы, грошы, карткі і канверты, якія даказвалі б, што я хто-то іншы. Я паклаў іх у кішэню, не гледзячы на іх.
  
  — Я б хацеў, каб вы прывялі хлопчыка, — сказаў пане Дэтт Марыі. Яна не адказала. — Што вы будзеце піць, мае добрыя сябры? Можа быць, аперытыў? Ён звярнуўся да жанчыны ў белым фартуху: «Мы будзем да абеду ў сем, але містэр Хадсон і містэр Куанг будуць абедаць асобна ў бібліятэцы. А цяпер адвядзіце містэра Хадсона ў бібліятэку, — дадаў ён. — Містэр Куан чакае там.
  
  — І пакіньце дзверы прачыненых, — сказаў я ветліва.
  
  — І пакіньце дзверы прачыненых, — сказаў пане Дэтт.
  
  Хадсон усміхнуўся і моцна сціснуў партфель пад пахай. Ён паглядзеў на Марыю і Жан-Поля, кіўнуў і пайшоў, не адказаўшы. Я ўстаў і падышоў да акна, задаючыся пытаннем, сядзіць жанчына ў белым фартуху з намі за вячэрай, але тут я ўбачыў пакамечаны трактар, прыпаркаваны ззаду машыны Марыі. Тут быў трактарыст. З усім гэтым вольным прасторай трактару не трэба было шчыльна прыціскаць абедзве машыны да сцяны.
  30
  
  «Пачытайце найвялікшых мысляроў васемнаццатага стагоддзя, — казаў пане Дэтт, — і вы зразумееце, што француз ўсё яшчэ думае пра жанчын». Страва з супам было скончана, і маленькая жанчына, апранутая ў парадную форму пакаёўкі, сабрала посуд. — Не складайце іх разам, — гучна прашаптаў ёй месье Дэтт. — Вось як яны ламаюцца. Здзейсніце два падарожжа; добра навучанае пакаеўка ніколі не ставіць талеркі адзін на аднаго». Ён наліў кожнаму з нас па келіху белага віна. «Дзідро лічыў іх проста куртизанками, Мантэск'ё казаў, што яны прыгожыя дзеці. Для Русо яны існавалі толькі як дадатак да чалавечага задавальнення, а для Вальтэра іх наогул не існавала». Ён пацягнуў да сябе бок вэнджанага ласося і наточил доўгі нож.
  
  Жан-Поль разуменнем ўсміхнуўся. Ён быў больш нервовым, чым звычайна. Ён пагладзіў белую накрахмаленную абшэўку, з-пад якой відаць былі гадзіны Карцье, і дакрануўся да маленькага дыска лейкопластыря, закрывавшему парэз ад брытвы на падбародку.
  
  Марыя сказала: «Францыя — гэта краіна, дзе мужчыны камандуюць, а жанчыны падпарадкоўваюцца. «Эль, мая каса» — лепшы камплімент, які жанчына можа чакаць ад мужчыны; яны азначаюць, што яна падпарадкоўваецца. Як можна назваць Парыж жаночым горадам? Толькі прастытутка можа зрабіць там сур'ёзную кар'еру. Спатрэбіліся дзве сусветныя вайны, каб францужанкі атрымалі права голасу.
  
  Дэтт кіўнуў. Двума доўгімі ўзмахамі нажа ён выдаліў косткі і цвёрдую, як дым, паверхню ласося. Ён вышмараваў рыбу алеем і пачаў нарэзаць яе, падаючы першай Марыі. Марыя ўсміхнулася яму.
  
  Як дарагі касцюм зморшчваецца не так, як танны, так і маршчыны на твары Марыі хутчэй дадавалі ёй прыгажосці, чым умаляли яе. Я глядзеў на яе, спрабуючы зразумець яе лепш. Была яна вераломнай, або яе выкарысталі, ці яна, як і большасць з нас, была і тым, і іншым?
  
  — У цябе ўсё добра, Марыя, — сказаў Жан-Поль. «Вы жанчына з багаццем, становішчам, розумам, — ён робіць паўзу, — і прыгажосцю...»
  
  — Я рада, што вы дадалі прыгажосці, — сказала яна, усё яшчэ ўсміхаючыся.
  
  Жан-Поль паглядзеў на пане Дэтта і на мяне. — Гэта ілюструе мой пункт гледжання. Нават у Марыі хутчэй прыгажосць, чым розум. Калі мне было васемнаццаць — дзесяць гадоў таму — я хацеў даць жанчынам, якіх любіў, тое, што хацеў для сябе: павага, захапленне, добрую ежу, размовы, досціп і нават веды. Але жанчыны пагарджаюць такія рэчы. Запал - гэта тое, чаго яны хочуць, інтэнсіўнасць эмоцый. Адны і тыя ж банальныя словы захаплення паўтараліся зноў і зноў. Яны не хочуць добрай ежы – у жанчын дрэнны густ – і дасціпныя размовы іх турбуюць. Што яшчэ горш, гэта адцягвае ад іх увагу. Жанчынам патрэбныя мужчыны, дастаткова ўладныя, каб надаць ім упэўненасці, але недастаткова хітрыя, каб перахітрыць іх. Ім патрэбныя мужчыны з вялікай колькасцю недахопаў, каб яны маглі іх дараваць. Ім патрэбныя мужчыны, у якіх праблемы з дробязямі жыцця; жанчыны маюць поспех у дробязях. Яны памятаюць і дробязі; у іх жыцці не бывае выпадку, ад канфірмацыі да васьмідзесяццігоддзя, калі яны не могуць успомніць кожны шывок, які яны насілі». Ён асуджальна паглядзеў на Марыю.
  
  Марыя засмяялася. — Па меншай меры, гэтая частка тваёй тырады праўда.
  
  М. Дэтт спытаў: «У чым вы былі апранутыя падчас канфірмацыі?»
  
  «Белы шоўк, сукенка з высокай таліяй, белыя шаўковыя туфлі з простым перадам і баваўняныя пальчаткі, якія я ненавідзеў». Яна адкруціла яго.
  
  — Вельмі добра, — сказаў месье Дэтт і засмяяўся. — Хоць, павінен сказаць, Жан-Поль, ты занадта суровы з жанчынамі. Вазьміце тую дзяўчыну Эні, якая працавала на мяне. Яе акадэмічныя стандарты былі ўзрушаючымі...»
  
  «Вядома, — сказала Марыя, — жанчыны, оканчивающие універсітэт, адчуваюць такія цяжкасці з атрыманнем працы, што любы дастаткова адукаваны, каб наняць іх, можа патрабаваць вельмі высокай кваліфікацыі».
  
  — Вось менавіта, — сказаў пане Дэтт. «Большасць дзяўчат, якіх я калі-небудзь выкарыстаў у сваіх даследаваннях, былі бліскучымі. Больш таго, яны былі глыбока ўцягнутыя ў навукова-даследчыя задачы. Толькі ўявіце, што сітуацыя патрабавала ад супрацоўнікаў-мужчын займацца сэксам з пацыентамі. Нягледзячы на тое, што на словах прызнавалі распушчанасць, мужчыны прыводзілі мне разнастайныя пурытанскія довады, чаму яны не могуць гэтага рабіць. Гэтыя дзяўчаты разумелі, што гэта жыццёва важная частка іх стасункаў з пацыентамі. Адна дзяўчына была матэматычным геніем і пры гэтым такой прыгажуняй. Сапраўды выдатна.
  
  Жан-Поль сказаў: «Дзе цяпер гэты матэматычны геній? Я быў бы вельмі ўдзячны за яе савет. Магчыма, я мог бы палепшыць сваю тэхніку з жанчынамі».
  
  — Ты не мог, — сказала Марыя. Яна казала клінічна, без якіх-небудзь эмоцый. — Твая тэхніка занадта дасканалая. Вы ліслівіць жанчынам да кропкі насычэння, калі ўпершыню сустракаеце іх. Затым, калі вы вырашыце, што час прыйшоў, вы пачнеце падрываць іх упэўненасць у сабе. Вы даволі разумна і спачувальна паказваеце на іх недахопы, пакуль яны не думаюць, што вы, павінна быць, адзіны мужчына, які зрабіў ласку б быць з імі. Вы разбураеце жанчын эрозіяй, таму што ненавідзіце іх».
  
  — Няма, — сказаў Жан-Поль. 'Я люблю жанчын. Я занадта люблю ўсіх жанчын, каб адмовіцца ад столькіх, ажаніўшыся на адной». Ён смяяўся.
  
  — Жан-Поль лічыць сваім абавязкам быць даступным кожнай дзяўчыне ад пятнаццаці да пяцідзесяці, — ціха сказала Марыя.
  
  «Тады ты хутка апынешся па-за межамі майго поля зроку», — сказаў Жан-Поль.
  
  Свечкі дагарэлі, і цяпер іх святло прабівалася скрозь саламянае віно і адліваў золатам на твар і столь.
  
  Марыя глотнула віна. Ніхто не казаў. Яна паставіла шклянку на стол і падняла вочы на Жан-Поля. — Мне шкада цябе, Жан-Поль, — сказала яна.
  
  Служанка прынесла на стол рыбную страва і падала яго: камбала Дьепуаз, густы соус з крэветак, пятрушкі і грыбоў, мяккі пах рыбы аддаваўся рэхам ад гарачага алею. Пакаёўка пайшла, разумеючы, што яе прысутнасць перапыніла размову. Марыя зрабіла яшчэ крыху віна і, паставіўшы келіх, паглядзела на Жан-Поля.
  
  Ён не ўсміхнуўся. Калі яна загаварыла, голас яе быў мяккі, і ўсякая горыч знікла дзякуючы паўзе.
  
  — Калі я скажу, што мне шкада цябе, Жан-Поль, з тваёй бясконцай чарадой палюбоўнікаў, ты можаш смяяцца трэба мной. Але дазвольце мне сказаць вам наступнае: сцісласць вашых адносін з жанчынамі адбываецца з-за адсутнасці ў вас гнуткасці. Вы не здольныя прыстасоўвацца, мяняцца, удасканальвацца, радавацца новаму кожны дзень. Вашыя патрабаванні сталыя і становяцца ўсё больш вузкімі. Усе астатнія павінны падладжвацца пад вас, а не наадварот.
  
  «Шлюбы распадаюцца па той жа прычыне, што і мой шлюб, і ў гэтым, па меншай меры, палова маёй віны: два чалавека настолькі ўпартыя, што становяцца гароднінай. Супрацьлегласцю гэтаму пачуццю з'яўляецца закаханасць. Я закахаўся ў цябе, Жан-Поль. Закахацца — значыць напіцца новымі ідэямі, новымі пачуццямі, пахамі, густамі, новымі танцамі — нават паветра, здаецца, іншым на густ. Вось чаму няслушнасць з'яўляецца такім шокам. Жонка, якая звыкнулася да унылому, нежыццевым ўзоры шлюбу, раптам вызваляецца любоўю, і яе муж прыходзіць у жах, бачачы паходзіць перамену, таму што, як я адчувала сябе на дзесяць гадоў маладзей, так я бачыла свайго мужа на дзесяць гадоў старэй».
  
  Жан-Поль сказаў: — І такім ты мяне бачыш?
  
  'У яблычак. Смешна, як я калі-то хваляваўся, што ты маладзейшы за мяне. Ты зусім не маладзейшы за мяне. Ты стары мудак. Цяпер я больш не люблю цябе, я бачу гэта. Ты старая дзяўчына дваццаці васьмі гадоў, а я юная дзяўчына трыццаці двух гадоў.
  
  «Ты сука».
  
  «Мой бедны малы. Не сярдуй. Падумайце аб тым, што я вам кажу. Адкрый свой розум. Адкрый свой розум, і ты даведаешся, чаго ты так хочаш: як быць вечна маладым чалавекам».
  
  Жан-Поль паглядзеў на яе. Ён быў не так злы, як я чакаў. «Магчыма, я дробны і славалюбны дурань, — сказаў ён. — Але калі я сустрэў цябе, Марыя, я сапраўды палюбіў цябе. Гэта доўжылася не больш за тыдзень, але для мяне гэта было рэальна. Гэта быў адзіны раз у маім жыцці, калі я сапраўды верыў, што здольны на што-тое стаячае. Ты быў старэйшы за мяне, але мне гэта падабалася. Я хацеў, каб ты паказаў мне выхад з майго дурнога лабірынта жыцця. Вы вельмі разумныя, і я думаў, што вы маглі б паказаць мне важкія прычыны для жыцця. Але ты падвяла мяне, Марыя. Як і ўсе жанчыны, вы безвольны і нерашучыя. Вы можаце быць верныя толькі на імгненне да таго, хто побач з вамі. Вы ніколі не прымалі ні аднаго аб'ектыўнага рашэнні ў сваім жыцці. Вы ніколі па-сапраўднаму не хацелі быць моцным і свабодным. Ты ніколі не рабіла ні аднаго вырашальнага ўчынку, у які шчыра верыла. Ты марыянетка, Марыя, у многіх лялькаводаў, і яны спрачаюцца аб тым, хто будзе кіраваць табой. Яго апошнія словы былі рэзкімі і горкімі, і ён пільна паглядзеў на Дэтта.
  
  — Дзеці, — папярэдзіў Дэтт. — Сапраўды гэтак жа, як мы ўсе так добра ладзілі адзін з адным.
  
  Жан-Поль усміхнуўся нацягнутай усмешкай кіназоркі. — Выключы сваё зачараванне, — сказаў ён Дэтту. — Ты заўсёды покровительствуешь мне.
  
  — Калі я зрабіў што-то крыўднае... — сказаў Дэтт. Ён не скончыў фразу, а агледзеў сваіх гасцей, прыпадняўшы бровы, паказваючы, як цяжка нават уявіць сабе такую магчымасць.
  
  — Ты думаеш, што можаш ўключаць і выключаць мяне па сваім меркаванні, — сказаў Жан-Поль. «Ты думаеш, што можаш звяртацца са мной як з дзіцем; ну ты не можаш. Без мяне ў цябе б цяпер былі вялікія праблемы. Калі б я не паведаміў вам пра набег Люазо на вашу клініку, вы б цяпер сядзелі ў турме.
  
  — Магчыма, — сказаў Дэтт, — а можа быць, і няма.
  
  — О, я ведаю, што вы хочаце, каб людзі паверылі, — сказаў Жан-Поль. — Я ведаю, вам падабаецца, калі людзі думаюць, што вы звязаныя з SDECE і сакрэтнымі аддзеламі ўрада, але мы-то ведаем лепш. Я выратаваў цябе. Двойчы. Адзін раз з Эні, адзін раз з Марыяй.
  
  — Марыя выратавала мяне, — сказаў Дэтт, — калі хто-то і выратаваў мяне.
  
  — Твая каштоўная дачка, — сказаў Жан-Поль, — добрая толькі для аднаго. Ён усміхнуўся. — І больш за тое, яна ненавідзіць цябе. Яна сказала, што ты брудны і злы; вось як моцна яна хацела выратаваць цябе, перш чым я пераканаў яе, каб дапамагчы.
  
  — Ты сказаў гэта пра мяне? — спытаў Дэтт ў Марыі, і калі яна ўжо збіралася адказаць, ён падняў руку. — Не, не адказвай. Я не маю права задаваць вам такое пытанне. Мы ўсе гаворым у гневе рэчы, аб якіх потым шкадуем». Ён усміхнуўся Жан-Поля. — Расслабся, мой добры сябар, і выпі яшчэ келіх віна.
  
  Дэтт напоўніў шклянку Жан-Поля, але Жан-Поль не ўзяў яго. Дэтт паказаў на яго горлышком бутэлькі. 'Напой.' Ён узяў шклянку і працягнуў яго Жан-Поля. — Выпі і скажы, што гэтыя чорныя думкі — не тваё сапраўды абдуманае меркаванне аб старым Дэтте, які так шмат зрабіў для цябе.
  
  Жан-Поль злосна размахваў далонню. Магчыма, яму не падабалася, калі яму казалі, што ён чым-то абавязаны Дэтту. Ён шпурнуў поўны шклянку праз увесь пакой і выхапіў бутэльку з рук Дэтта. Ён слізгануў па стале, збіваючы шклянкі, як кеглі, і заліваючы бялізну і сталовыя прыборы халоднай светлай вадкасцю. Дэтт ўстаў, няёмка выціраючы камізэлька сурвэткай. Жан-Поль таксама ўстаў. Адзіным гукам было віно, усё яшчэ пыхтящее з бутэлькі.
  
  Салауд ! — сказаў Дэтт. — Ты нападаеш на мяне ў маім ўласным доме! Вы касе-пье ! Ты зневажаеш мяне перад маімі гасцямі і зневажаеш мяне, калі я прапаную табе віно! Ён выцер сябе і кінуў мокрую сурвэтку праз стол у знак таго, што трапеза не будзе працягнутая. Сталовыя прыборы сумна бразнулі. — Вы навучыцеся, — сказаў Дэтт. «Вы навучыцеся тут і цяпер».
  
  Жан-Поль нарэшце-то зразумеў, якое асінае гняздо ён выгадаваў у мозгу Дэтта. Яго твар быў рашучым і дзёрзкім, але не трэба было быць псіхолагам-аматарам, каб ведаць, што калі б ён змог перавесці гадзіны на дзесяць хвілін назад, то перапісаў б свой сцэнар.
  
  — Не чапай мяне, — сказаў Жан-Поль. — У мяне, як і ў цябе ёсць сябры-злодзеі, і мы з сябрамі можам знішчыць цябе, Дэтт. Я ведаю ўсё аб табе, аб дзяўчыне Эні Казинс і аб тым, чаму яе прыйшлося забіць. Ёсць некалькі рэчаў, якія вы не ведаеце аб гэтай гісторыі. Ёсць яшчэ некалькі рэчаў, якія паліцыя таксама хацела б ведаць. Дакраніся да мяне, ты, тоўстая старая свіння, і ты памрэш так жа дакладна, як і дзяўчына. Ён агледзеў нас усіх. Яго лоб быў вільготным ад напружання і турботы. Ён выціснуў змрочную ўсмешку. «Проста дакраніся да мяне, толькі паспрабуй...!»
  
  Дэтт нічога не сказаў, як і ніхто з нас. Жан-Поль мармытаў, пакуль яго пар не вычарпаўся. — Я табе патрэбен, — нарэшце сказаў ён Дэтту, але Дэтт больш не меў патрэбу ў ім, і ў пакоі не было нікога, хто б гэтага не ведаў.
  
  'Роберт!' — закрычаў Дэтт. Не ведаю, стаяў лі Роберт у буфеце або ў шчыліны ў падлозе, але ён вызначана хутка ўвайшоў. Роберт быў трактарыстам, які ўдарыў одноухую сабаку. Ён быў такім жа высокім і шырокім, як Жан-Поль, але на гэтым падабенства скончылася: Рабэр быў цікам на фоне пап'е-машэ Жан-Поля.
  
  Адразу за Робертам стаяла жанчына ў белым фартуху. Цяпер, калі яны стаялі побач, можна было заўважыць сямейнае падабенства: Роберт відавочна быў сынам гэтай жанчыны. Ён прайшоў наперад і ўстаў перад Дэттом, як чалавек, які чакае ўручэння медаля. Пажылая жанчына стаяла ў дзвярах з 12-калиберным драбавіком ў кулаках. Гэта была старая патрапаная рэліквія, прыклад быў абпалены і пакрыты плямамі, а вакол рулі было пляма іржы, як быццам яно стаяла ў лужыне. Гэта было як раз тое, што можна захоўваць у холе загараднага дома для барацьбы з пацукамі і трусамі: дрэнна закончаны масавае вытворчасць без афармлення і аздаблення. Гэта было зусім не тое зброю, з якога я бы хацеў, каб у мяне стралялі. Вось чаму я заставаўся вельмі, вельмі нерухомым.
  
  Дэтт кіўнуў у мой бок, і Роберт падышоў і лёгенька, але эфектыўна пагладзіў мяне. — Нічога, — сказаў ён. Роберт падышоў да Жан-Поля. У касцюме Жан-Поля ён знайшоў аўтаматычны «Маўзер» калібра 6,35. Ён панюхаў яго і адкрыў, высыпаў кулі сабе ў руку і перадаў пісталет, магазін і кулі Дэтту. Дэтт звяртаўся з імі так, як быццам яны былі нейкім вірусам. Ён неахвотна апусціў іх у кішэню.
  
  — Бярыце яго, Роберт, — сказаў Дэтт. — Ён тут занадта шмат шуміць. Цярпець не магу, калі людзі крычаць. Роберт кіўнуў і павярнуўся да Жан-Поля. Ён шевельнул падбародкам і выдаў пстрыкаю гук, падобны на тое, што падбадзёрвае коней. Жан-Поль старанна зашпіліў пінжак і падышоў да дзвярэй.
  
  — Цяпер у нас будзе мясную страву, — сказаў Дэтт жанчыне.
  
  Яна ўсміхнулася хутчэй пачціва, чым весела, і адышла назад, пысай апошняй.
  
  — Прыбяры яго, Роберт, — паўтарыў Дэтт.
  
  — Можа быць, ты думаеш, што няма, — сур'ёзна сказаў Жан-Поль, — але ты выявіш... — Ён страціў дар прамовы, калі Роберт мякка пацягнуў яго за дзверы і зачыніў яе.
  
  — Што ты збіраешся з ім зрабіць? — спытала Марыя.
  
  — Нічога, мая дарагая, — сказаў Дэтт. — Але ён становіцца ўсё больш і больш стомным. Яму трэба падаць ўрок. Мы павінны напалохаць яго, гэта на карысць ўсіх нас.
  
  — Ты заб'еш яго, — сказала Марыя.
  
  'Не, мая дарагая.' Ён стаяў ля каміна і, падбадзёрваючы ўсміхаўся.
  
  — Так, я адчуваю гэта ў атмасферы.
  
  Дэтт павярнуўся да нас спінаю. Ён гуляў з гадзінамі на каміннай паліцы. Ён знайшоў ключ ад яго і пачаў заводзіць. Гэта была шумная трашчотка.
  
  Марыя павярнулася да мяне. — Яны збіраюцца забіць яго? яна спытала.
  
  — Думаю, так, — сказаў я.
  
  Яна падышла да Дэтту і схапіла яго за руку. — Ты не павінен, — сказала яна. «Гэта занадта жудасна. Калі ласка, не трэба. Калі ласка, бацька, калі ласка, не трэба, калі ты любіш мяне. Дэтт па-бацькоўску абняў яе, але нічога не сказаў.
  
  — Ён выдатны чалавек, — сказала Марыя. Яна казала пра Жан-Поле. — Ён ніколі б не аддаў цябе. Скажы яму, — папрасіла яна мяне, — што ён не павінен забіваць Жан-Поля.
  
  — Вы не павінны яго забіваць, — сказаў я.
  
  — Вы павінны зрабіць гэта больш пераканаўчым, — сказаў Дэтт. Ён пагладзіў Марыю. — Калі наш сябар падкажа нам спосаб гарантаваць яго маўчанне, якой-небудзь іншы спосаб, тады, магчыма, я пагаджуся.
  
  Ён чакаў, але я нічога не сказаў. — Вось менавіта, — сказаў Дэтт.
  
  — Але я люблю яго, — сказала Марыя.
  
  — Гэта не мае значэння, — сказаў Дэтт. «Я не паўнамоцны прадстаўнік ад Бога, у мяне няма арэолам або цытат для распаўсюду. Ён стаіць на шляху — не мяне, а таго, у што я веру: ён стаіць на шляху, таму што ён злосны і дурны. Я веру, Марыя, што нават на тваім месцы я паступіў бы гэтак жа.
  
  Марыя перастала быць просительницей. У яе было тое ледзяное спакой, якое жанчыны знаходзяць перад тым, як нафарбаваць пазногці.
  
  — Я люблю яго, — сказала Марыя. Гэта азначала, што ён ніколі не павінен быць пакараны ні за што, акрамя няслушнасці. Яна паглядзела на мяне. — Гэта твая віна, што прывёў мяне сюды.
  
  Дэтт ўздыхнуў і выйшаў з пакоя.
  
  — І твая віна ў тым, што ён ў небяспецы, — сказала яна.
  
  — Добра, — сказаў я, — вінаваціце мяне, калі хочаце. На маёй каляровы душы плямы не бачныя.
  
  — Ты не можаш іх спыніць? яна сказала.
  
  «Не, — сказаў я ёй, — гэта не той фільм».
  
  Яе твар скрывіўся, як быццам цыгарэтны дым трапіў ёй у вочы. Ён стаў мяккім, і яна пачала галасіць. Яна не плакала. Яна не дэманстравала тое набожнае выраз гора, што выцірае слёзы з вачэй кутком малюсенькага карункавай насоўкі, назіраючы за тым, што адбываецца ў ўдала размешчаным люстэрку. Яна ўсхліпнула, і яе твар скрывіўся. Рот отвис, а плоць зморшчылася і зморшчылася, як выпаленая паяльной лямпай фарба. Агідны выгляд і агідны гук.
  
  — Ён памрэ, — сказала яна дзіўным ціхім голасам.
  
  Я не ведаю, што адбылося далей. Я не ведаю, пачала Марыя рухацца да гуку стрэлу або пасля. Гэтак жа, як я не ведаю, ці сапраўды Жан-Поль кінуўся на Рабэра, як нам пазней сказаў Роберт. Але я быў прама за Марыяй, калі яна адчыняла дзверы. .45 - вялікі пісталет. Першы стрэл трапіў у камода, прарабіўшы дзірку ў сталярных вырабах і разбіўшы паўтузіна талерак. Яны ўсё яшчэ падалі, калі пачуўся другі стрэл. Я чуў, як Дэтт крычаў аб сваіх талерках, і бачыў, як Жан-Поль п'яна кружыцца, як змучаная ваўчка. Ён упаў на камода, абапёршыся на руку, і ўтаропіўся на мяне вылупленымі ад нянавісці вачыма і скрывіўся ад болю, яго шчокі надзьмуліся, як быццам ён шукаў месца, дзе б яго вырвала. Ён схапіў сваю белую кашулю і выцягнуў яе з штаноў. Ён тузануў яго так моцна, што кнопкі лопнулі і разляцеліся па пакоі. Зараз у яго ў руцэ быў вялікі вузел кашулі, і ён засунуў яго ў рот, як штукар, які выконвае трук пад назвай «як праглынуць маю белую кашулю». Або як праглынуць маю кашулю ў ружовую кропку. Як праглынуць маю ружовую кашулю, маю чырвоную і, нарэшце, цёмна-чырвоную кашулю. Але ён ніколі не рабіў гэтага трука. Тканіна ўпала з яго рота, і яго кроў хлынула на падбародак, афарбаваўшы зубы ў ружовы колер, сцякала па шыі і пэцкаюць кашулю. Ён апусціўся на калені, нібы молячыся, але твар яго апусцілася на падлогу, і ён памёр, не сказаўшы ні слова, прыціснуўшыся вухам да зямлі, нібы прыслухоўваючыся да току капытоў, якія пераследвалі яго ў іншым свеце.
  
  Ён быў мёртвы. Цяжка параніць чалавека з 45-га калібра. Вы альбо промахиваетесь па ім, альбо разрываете іх напалову.
  
  Спадчына, якое пакідаюць нам памерлыя, — гэта пудзіла ў натуральную велічыню, якія толькі трохі нагадваюць сваіх былых уладальнікаў. Скрываўленае цела Жан-Поля толькі трохі нагадвала яго: тонкія вусны сціснутыя, а на падбародку ледзь відаць быў маленькі круглы пластыр.
  
  Роберт быў ашаломлены. Ён з жахам глядзеў на пісталет. Я падышла да яго і выхапіла ў яго пісталет. Я сказаў: «Табе павінна быць сорамна», і Дэтт паўтарыў гэта.
  
  Дзверы раптам адчыніліся, і Хадсон і Куанг ўвайшлі на кухню. Яны паглядзелі на цела Жан-Поля. Ён быў мешанінай з крыві і кішак. Ніхто не казаў, мяне чакалі. Я ўспомніў, што я быў тым, хто трымаў пісталет. — Я бяру Куанга і Хадсона і сыходжу, — сказаў я. Праз адчыненыя дзверы ў хол я мог зазірнуць у бібліятэку, стол якой быў абстаўлены іх навуковымі дакументамі: фатаграфіямі, картамі і завялыя раслінамі з вялікімі этыкеткамі на іх.
  
  — О, не, — сказаў Дэтт.
  
  «Я павінен вярнуць Хадсона цэлым і цэлым, таму што гэта частка здзелкі. Інфармацыя, якую ён перадаў Куангу, павінна быць вернутая кітайскаму ўраду, інакш ад яе перадачы не было толку. Так што я павінен узяць і Куанга».
  
  — Думаю, ён мае рацыю, — сказаў Куанг. «У тым, што ён кажа, ёсць сэнс».
  
  — Адкуль ты ведаеш, што мае сэнс? — сказаў Дэтт. — Я ладжу твае руху, а не гэты дурань; як мы можам давяраць яму? Ён прызнае, што гэтая задача для амерыканцаў.
  
  — Гэта мае сэнс, — зноў сказаў Куанг. «Інфармацыя Хадсона сапраўдная. Я магу сказаць: гэта дапаўняе тое, што я даведаўся з таго няпоўнага камплекта дакументаў, які вы перадалі мне на мінулым тыдні. Калі амерыканцы хочуць, каб у мяне была інфармацыя, яны павінны захацець, каб яе забралі дадому».
  
  — Хіба ты не бачыш, што яны могуць захацець схапіць цябе для допыту? — сказаў Дэтт.
  
  'Смецце!' — перапыніў я. «Я мог бы зрабіць гэта ў любы час у Парыжы, не рызыкуючы Гудзоном тут, у глушы».
  
  — Верагодна, яны чакаюць унізе на дарозе, — сказаў Дэтт. — Цябе могуць забіць і пахаваць праз пяць хвілін. Тут, пасярод поля, ніхто не пачуе, ніхто не ўбачыць раскопак.
  
  — Я рызыкну, — сказаў Куанг. — Калі ён зможа даставіць Хадсона ў Францыю па фальшывых дакументах, ён зможа вызваліць і мяне.
  
  Я назіраў за Хадсанам, баючыся, што ён скажа, што я нічога падобнага для яго не зрабіў, але ён глыбакадумна кіўнуў, і Куанг, здавалася, супакоіўся.
  
  — Хадзем з намі, — сказаў Хадсон, і Куанг згодна кіўнуў. Двое навукоўцаў, здавалася, былі адзінымі ў пакоі, у якіх было хоць нейкае ўзаемнае давер.
  
  Мне не хацелася расставацца з Марыяй, але яна толькі махнула рукой і сказала, што з ёй усё будзе ў парадку. Яна не магла адарваць вачэй ад цела Жан-Поля.
  
  — Прычыні яго, Роберт, — сказаў Дэтт.
  
  Роберт дастаў з скрыні стала абрус і накрыў цела. — Ідзі, — зноў паклікала мяне Марыя і тут жа заплакала. Дэтт абняў яе і прыцягнуў да сябе. Хадсон і Куанг разам сабралі свае дадзеныя, а затым, усё размахваючы пісталетам, я правёў іх і рушыў услед за імі.
  
  Калі мы ішлі праз хол, выйшла старая з цяжка нагружаным падносам. Яна сказала: «Ёсць яшчэ кураня соце шассер ».
  
  — Няхай жыве спорт, — сказаў я.
  31
  
  З гаража мы ўзялі camionette — малюсенькі шэры фургончык з гафрыраванага металу — таму што дарогі Францыі забітыя імі. Мне даводзілася пастаянна перамыкаць перадачы з-за маленькага матора, а малюсенькія фары ўсяго толькі прамацвалі жывыя загарадзі. Гэта была халодная ноч, і я зайздросціў цёплым панурым пасажырам вялікіх «Мерс» і «Ситроенов», якія з ровам пранесліся міма нас, ледзь пстрыкнуўшы клаксоном, каб сказаць нам, што яны гэта зрабілі.
  
  Куанг, здавалася, цалкам задаволіўся тым, што мог разлічваць на маё майстэрства, каб выцягнуць яго з Францыі. Ён адкінуўся на спінку жорсткага вертыкальнага сядзенні, скрыжаваў рукі на грудзях і заплюшчыў вочы, быццам выконваючы нейкі ўсходні сузіральны рытуал. Час ад часу ён казаў. Звычайна гэта была просьба аб цыгарэце.
  
  Мяжа была ня больш чым фармальнасьцю. Мы ганарыліся парыжскім офісам: тры добрых брытанскіх пашпарта — хоць фота Хадсона было трохі сумніўным — больш дваццаці пяці фунтаў дробнымі купюрамі (бельгійскімі і французскімі) і некалькі рахункаў і квітанцый, адпаведных кожнаму пашпарце. Пасля таго, як мы скончылі, мне стала лягчэй дыхаць. Я заключыў здзелку з Луазо, так што ён гарантаваў адсутнасць непрыемнасцяў, але пасля таго, як мы ўсё гэта зрабілі, мне стала лягчэй дыхаць.
  
  Хадсон ляжаў ззаду на старых коўдрах. Неўзабаве ён пачаў храпці. Куанг казаў.
  
  — Мы збіраемся ў гасцініцу ці ты збіраешся адсмактаць аднаго з сваіх агентаў, каб той прытуліў мяне?
  
  — Гэта Бельгія, — сказаў я. «Пайсці ў гатэль — усё роўна, што пайсці ў паліцэйскі ўчастак».
  
  — Што з ім будзе?
  
  'Агент?' Я вагаўся. — Ён будзе на пенсіі. Не пашанцавала, але ён быў наступным, хто павінен быў выбухнуць.
  
  'Ўзрост?'
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — А ў вас ёсць хто-небудзь лепей у гэтым раёне?
  
  — Ты ж ведаеш, што мы не можам пра гэта гаварыць, — сказаў я.
  
  «Мяне гэта не цікавіць прафесійна, — сказаў Куанг. «Я навуковец. Тое, што брытанцы робяць у Францыі ці Бельгіі, мяне не тычыцца, але калі мы отсосали гэтаму чалавеку, я павінен яму працу.
  
  — Ты нічога яму не павінен, — сказаў я. 'Што, чорт вазьмі, вы думаеце, што гэта такое? Ён будзе падарваны, таму што гэта яго праца. Гэтак жа, як я праводжу вас, таму што гэта мая праца. Я раблю гэта як ласку. Ты нікому нічога не павінен, так што забудзь пра гэта. Наколькі я магу судзіць, вы пасылка.
  
  Куан глыбока зацягнуўся цыгарэтай, затым выняў яе з рота сваімі доўгімі тонкімі пальцамі і кінуў у попельніцу. Я ўяўляў, як ён забівае Эні Казинс. Запал ці палітыка? Ён стряхивал тытунёвыя крошкі з кончыкаў пальцаў, як піяніст, які грае пошчакі.
  
  Калі мы праязджалі праз вёскі з шчыльна зачыненымі аканіцамі, грубая брук стукала па падвесцы, а яркоглазые кошкі глядзелі на нашы ліхтары і ўцякалі. Адзін, трохі павольней астатніх, быў раздушаны, як чарнільная пляма. Кожная наступная пара колаў ўносіла новы ўзор у маленькую трагедыю, якую адкрывала той раніца.
  
  Камионетта ішла на максімальнай хуткасці. Стрэлкі былі нерухомыя, а гучны шум матора гучала пастаянна. Усё засталося нязменным, акрамя кароткага грукату рыхлага жвіру, раптоўнага паху смалы або гудка больш хуткай машыны.
  
  — Мы недалёка ад паблізу ипр, — сказаў Куанг.
  
  — Гэта быў выступ паблізу ипр, — сказаў я. Хадсон папрасіў цыгарэту. Павінна быць, ён ужо даўно прачнуўся. — Ипр, — сказаў Хадсон, закурваючы цыгарэту, — гэта было месца бітвы Першай сусветнай вайны?
  
  — Адзін з самых вялікіх, — сказаў я. «Наўрад ці знойдзецца ангелец, у якога тут не памёр бы сваяк. Магчыма, тут таксама загінула частка Брытаніі.
  
  Хадсон выглянуў з задніх вокнаў фургона. «Гэта выдатнае месца, каб памерці», — сказаў ён.
  32
  
  Над выступам паблізу ипр предрассветное неба было чорным і станавілася ўсё ніжэй і чарней, як столь Бульдога Драммонд. Гэта змрочны рэгіён, падобны на велізарны дрэнна асветлены ваенны склад, які расцягнуўся на многія мілі. Па краіне ідуць дарогі: вузкія бетонныя пліты ненашмат шырэй садовай дарожкі, і такое адчуванне, што з'ехаць з краю - значыць трапіць у бяздонную багну. Лёгка хадзіць па крузе і яшчэ прасцей ўявіць, што вы ёсць. Праз кожныя некалькі ярдаў зялёна-белыя таблічкі з вачыма-пацеркамі паказваюць шлях да ваенных могілак, дзе маршыруюць паліцы бел-белых надмагілляў. Смерць пранізвае верхні пласт глебы, але маленькія неахайныя фермы працягваюць працаваць, саджаючы капусту аж да «Прыватнага Заходняга Райдинга — кіраванага толькі Богу». Жывыя каровы і мёртвыя салдаты дзеляць зямлю, і сварак не бывае. Цяпер у жывых загарадзі вечназялёныя расліны былі ўсыпаныя малюсенькімі чырвонымі ягадамі, як быццам зямля обливалась крывёю. Я спыніў машыну. Наперадзе быў Пасшендале, спадзісты ўздым.
  
  — Куды глядзелі вашы салдаты? — сказаў Куанг.
  
  — Уверх па схіле, — сказаў я. «Яны прасоўваліся ўверх па схіле з шасьцюдзесяцьцю фунтаў на спінах і аўтаматамі ў глотках».
  
  Куанг адкрыў акно і кінуў недакурак на дарогу. Быў ледзяны парыў ветру.
  
  — Холадна, — сказаў Куанг. «Калі сціхне вецер, пойдзе дождж».
  
  Хадсон зноў нахіліўся да акна. «Аб божа, — сказаў ён, — тут ідзе акопная вайна», — і паківаў галавой, калі не было ні слова. «Для іх гэта павінна было здавацца вечнасцю».
  
  — Для многіх з іх гэта было назаўсёды, — сказаў я. — Яны ўсё яшчэ тут.
  
  — У Хірасіме загінула яшчэ больш, — сказаў Куанг.
  
  — Я не мераю смерць лікамі, — сказаў я.
  
  — Тады шкада, што вы былі так асцярожныя, што не выкарыстоўвалі сваю атамную бомбу супраць немцаў ці італьянцаў, — сказаў Куанг.
  
  Я зноў завёў матор, каб трохі прагрэць машыну, але Куанг выйшаў і затупаў па бетоннай дарозе. Ён, здавалася, не пярэчыў супраць халоднага ветру і дажджу. Ён падабраў кавалак бліскучай, гліністай, цяжкай глебы, характэрнай для гэтага краю, вывучыў яго, а затым струшчыў і бязмэтна кінуў праз капустное поле.
  
  — Мы збіраемся сустрэцца з іншай машынай? ён спытаў.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Вы, павінна быць, былі вельмі ўпэўнены, што я пайду з вамі.
  
  — Так, — сказаў я. 'Я быў. Гэта было лагічна».
  
  Куанг кіўнуў. — Можна мне яшчэ цыгарэту? Я даў яму адзін.
  
  — Мы рана, — паскардзіўся Хадсон. — Гэта верны спосаб прыцягнуць увагу.
  
  — Хадсон марыць стаць сакрэтным агентам, — сказаў я Куангу.
  
  — Я не разумею вашага сарказму, — сказаў Хадсон.
  
  «Ну, гэта цяперашні старамодны нешанцаванне, Хадсон, — сказаў я, — таму што вы затрымаліся ў ім».
  
  Шэрыя аблокі імчаліся па выступу. Сее-дзе старыя ветраныя млыны, статычныя, нягледзячы на вецер, стаялі на гарызонце, нібы крыжы, якія чакаюць, што хто-небудзь прыб'е іх цвікамі. З-за пагорка праехала машына з уключанымі фарамі.
  
  Яны спазніліся на трыццаць хвілін. Двое мужчын у Renault 16, мужчына і яго сын. Яны не прадставіліся, на самай справе, яны, здавалася, наогул не імкнуліся паказаць свае асобы. Пажылы мужчына выйшаў з машыны і падышоў да мяне. Ён плюнуў на дарогу і прачысціў горла.
  
  — Вы двое сядайце ў іншую машыну. Амерыканец застаецца ў гэтым. Не размаўляй з хлопчыкам. Ён усміхнуўся і выдаў кароткі, хрыплы, бязрадасны смяшок. — На самай справе нават не размаўляй са мной. У прыборнай панэлі ёсць буйнамаштабная карта. Пераканайцеся, што вы гэтага хочаце. Ён схапіў мяне за руку, калі сказаў гэта. — Хлопчык возьме камионетку і кіне яе дзе-небудзь недалёка ад галандскай мяжы. Амерыканец застаецца ў гэтай машыне. Хто-то сустрэне іх на іншым канцы. Усё ўладжана.
  
  Хадсон сказаў мне: «Паехаць з табой — гэта адно, а уцячы з гэтым хлопцам — зусім іншае». Я думаю, што змагу знайсці свой уласны шлях...»
  
  — Не думай пра гэта, — сказаў я яму. «Мы проста ідзём ўказанням на этыкетцы. Зацісніце нос і сглотни. Хадсон кіўнуў.
  
  Мы выйшлі з машыны, і хлопчык натрапіў на нас, павольна аб'язджаючы нас, як быццам яго бацька сказаў яму не глядзець у твар. Renault быў прыгожым і цёплым ўнутры. Я памацаў у бардачку і знайшоў не толькі карту, але і пісталет.
  
  — Ніякіх адбіткаў, — крыкнуў я фламандцу. — Пераканайся, што больш нічога няма, ні абгортак ад цукерак, ні насовак.
  
  — Так, — сказаў мужчына. — І ні адной з тых асаблівых цыгарэт, якія робяцца адмыслова для мяне ў адным з тых эксклюзіўных крам на Джермин-стрыт. Ён саркастычна ўсміхнуўся. — Ён усё гэта ведае. Яго акцэнт быў настолькі моцным, што яго амаль немагчыма было разабраць. Я здагадаўся, што звычайна ён гаворыць па-фламандскай, а французскі для яго неестественен. Мужчына зноў плюнуў на праезную частку, перш чым забрацца на вадзіцельскае сядзенне побач з намі. — Ён добры хлопчык, — сказаў мужчына. — Ён ведае, што рабіць. Да таго часу, як ён завёў «рэно», камионетты ўжо не было відаць.
  
  Я дасягнуў трывожнай стадыі падарожжа. — Вы рабілі нататкі? — нечакана спытаў я Куанга. Ён паглядзеў на мяне, не адказваючы. — Будзьце ў добрым розуме, — сказаў я. — Я павінен ведаць, ці ёсць у вас што-небудзь, што трэба знішчыць. Я ведаю, што ёсць скрынка з рэчамі, якія Хадсон даў цябе. Я барабаніў па ім. 'Ці ёсць яшчэ што-небудзь?'
  
  «Маленькая запісная кніжка, прыклееная скотчам да маёй назе. Гэта тонкая кніга. Мяне могуць абшукаць, і яны не знойдуць яго».
  
  Я кіўнуў. Было пра што больш турбавацца.
  
  Аўтамабіль рухаўся на высокай хуткасці па вузкім бетонным дарожках. Неўзабаве мы згарнулі на больш шырокую галоўную дарогу, якая вяла на поўнач, у Остенде. Мы пакінулі переудобренный выступ ззаду. Страшныя імёны: Таямніц Кот, Сен-Жульен, Пелькапель, Вестерхук і Пилкем патухлі ззаду нас, як сцерліся з памяці, бо прайшло пяцьдзесят гадоў, і жанчыны, оплакивавшие незлічоная колькасць загінулых, таксама памерлі. Час і тэлебачанне, замарожаныя прадукты і транзістарны прымачы загаілі раны і запоўнілі тыя месцы, якія калі-то здаваліся незапоўненымі.
  
  'Што дзеецца?' — сказаў я кіроўцу. Ён быў з тых, каго трэба дапытаць, інакш ён не дасць ніякай інфармацыі.
  
  — Яго людзі, — ён матнуў галавой у бок Куанга, — хочуць, каб ён быў у Остенде. Сёння дзве тысячы трыста гадзін у гавані. Я пакажу вам план горада.
  
  «Гавань? Што дзеецца? Ён сёння ўвечары сядзе на лодку?
  
  — Мне такія рэчы не гавораць, — сказаў мужчына. — Я проста праводжу вас да сябе, каб убачыцца з вашым аператыўных афіцэрам, а затым у Остэндэ, каб убачыць яго аператыўнага афіцэра. Гэта ўсё па-чартоўску сумна. Мая жонка думае, што мне плацяць, таму што гэта небяспечна, але я заўсёды кажу ёй: мне плацяць, таму што гэта па-чартоўску сумна. Стамілася?' Я кіўнуў. — Мы паспеем своечасова, гэта адно з пераваг, у гэтую раніцу тут не так шмат машын. Там не так шмат камерцыйнага транспарту, калі вы пазбягаеце міжгародніх маршрутаў.
  
  — Ціха, — сказаў я. Час ад часу маленькія зграі птушак насіліся па небе, іх вочы шукалі ежу ў цвёрдым ранішнім святле, іх цела аслабелі ад халоднага начнога паветра.
  
  — Паліцыі вельмі мала, — сказаў мужчына. — Машыны ездзяць па асноўных дарогах. Хутка пойдзе дождж, а веласіпедысты мала рухаюцца, калі ідзе дождж. Гэта будзе першы дождж за два тыдні.
  
  — Перастань хвалявацца, — сказаў я. — З вашым хлопчыкам усё будзе ў парадку.
  
  — Ён ведае, што рабіць, — пагадзіўся мужчына.
  33
  
  Фламандцы валодалі гатэлем недалёка ад Остенде. Машына збочыла ў крыты завулак, вядучы да брукаванай двара. Пара курэй пракрычала, калі мы прыпаркаваліся, і сабака выла. «Цяжка, — сказаў мужчына, — рабіць тут што-то таемнае».
  
  Гэта быў невысокі шыракаплечы мужчына з жаўтлявай скурай, якая заўсёды будзе выглядаць бруднай, што б ён з ёй ні рабіў. Пераноссе у яго была вялікая і ўтваралі прамую лінію са ілбом, як насавой метал сярэднявечнага шлема. Рот у яго быў маленькі, і ён моцна сціснуў вусны, каб схаваць хворыя зубы. Вакол яго рота былі шнары накшталт тых, што атрымліваюць, калі выкідваюць ветравое шкло. Ён усміхнуўся, каб паказаць мне, што гэта была хутчэй жарт, чым прабачэнне, а шнары ўтварылі ўзор вакол яго рота, нібы сцягнутая сетка для валасоў.
  
  Дзверы з боку бакавога ўваходу гатэля адкрылася і ўтаропілася на нас жанчына ў чорным сукенка і белым фартуху.
  
  — Яны прыйшлі, — сказаў мужчына.
  
  — Такім чынам, я бачу, — сказала яна. — Багажу няма?
  
  — Багажу няма, — сказаў мужчына. Здавалася, ёй трэба нейкае тлумачэнне, як калі б мы былі мужчынам і дзяўчынай, якія спрабуюць забраніраваць двухмесны нумар.
  
  — Ім трэба адпачыць, ma jolie môme , — сказаў мужчына. Яна не была нічыім прыгожанькім дзіцем, але камплімент на імгненне супакоіў яе.
  
  — Пакой чатыры, — сказала яна.
  
  — Паліцыя была?
  
  — Так, — сказала яна.
  
  — Яны не вернуцца да ночы, — сказаў нам мужчына. — Магчыма, нават не тады. Яны правяраюць кнігу. Гэта больш для падаткаў, чым для пошуку злачынцаў.
  
  — Не выкарыстоўвайце ўсю гарачую ваду, — сказала жанчына. Мы рушылі ўслед за ёй праз жоўтую аблезлую бакавую дзверы ў вестыбюль гасцініцы. Там быў прылавак з нядбайна выфарбаванай оргалита і стэлаж з васьмю ключамі, якія звісаюць з яго. У лінолеўма быў вялікі квадратны малюнак, які павінен быў выглядаць як інкруставаны мармур; яна загибалась па краях, і што-то гарачае ўтварыла ідэальны круг каля дзвярэй.
  
  'Імя?' сказала жанчына змрочна, як быццам яна збіралася ўнесці нас у рэестр.
  
  — Не пытайся, — сказаў мужчына. — І яны не спытаюць нашага імя. Ён усміхнуўся, як быццам пажартаваў, і трывожна паглядзеў на жонку, спадзеючыся, што яна далучыцца да яго. Яна паціснула плячыма і пацягнулася за ключом. Яна вельмі асцярожна паклала яго на прылавак, каб яе нельга было абвінаваціць у гневе.
  
  — Ім спатрэбяцца два ключа, Сібіл.
  
  Яна нахмурылася. — Яны заплацяць за пакоя, — сказаў ён.
  
  — Мы заплацім, — сказаў я. На вуліцы пачаўся дождж. Ён біў у акно і грукатаў у дзверы, нібы імкнучыся ўвайсці ўнутр.
  
  Яна шпурнула другі ключ на прылавак. -- Трэба было ўзяць і выкінуць, -- злосна сказала жанчына. — Рык мог адвезці гэтых дваіх назад сюды.
  
  — Гэта важны этап, — сказаў мужчына.
  
  — Лянівая свіння, — сказала жанчына. «Калі ў машыны спрацуе сігналізацыя і Рык перастане яе вадзіць, тады мы паглядзім, што з'яўляецца важным этапам».
  
  Мужчына не адказаў і не паглядзеў на мяне. Ён узяў ключы і павёў уверх па рыпучай лесвіцы. — Сачыце за парэнчамі, — сказаў ён. — Ён яшчэ не выпраўлены належным чынам.
  
  — Нічога, — крыкнула нам услед жанчына. «Усё месца пабудавана толькі напалову».
  
  Ён праводзіў нас у нашыя пакоі. Яны былі цесныя і даволі сумныя, блішчэлі жоўтым пластыкам і пахлі хуткасохлай фарбай. Скрозь сцяну я пачуў, як Куанг адхінуў фіранку, павесіў куртку на вешалку і павесіў яе. Калі ён напаўняў рукамыйніца, пачулася раптоўнае пыхценне вадаправоднай трубы. Мужчына ўсё яшчэ быў ззаду мяне, трымаючыся, нібы чагосьці чакаючы. Я прыклаў палец да вока, а затым паказаў на пакой Куанга; мужчына кіўнуў. — Я падрыхтую машыну да дваццаці двухстам гадзінах. Бруге недалёка адсюль.
  
  — Добра, — сказаў я. Я спадзяваўся, што ён сыдзе, але ён застаўся там.
  
  «Раней мы жылі ў Остэндэ, — сказаў ён. «Мая жонка хацела б вярнуцца туды. Там была жыццё. Краіна занадта ціхая для яе. Ён важдаўся са зламаным завалай на дзверы. Ён быў закрашен, але не адрамантаваны. Ён злучыў часткі разам, а затым дазволіў ім разысціся.
  
  Я глядзеў у акно; ён глядзеў на паўднёва-захад, як мы прыйшлі. Дождж працягваўся, на праезнай частцы былі лужыны, палі былі бруднымі і продуты ветрам. Раптоўныя парывы ветру перакулілі гаршкі з кветкамі пад распяццем, а вада, бягучая па вадасцёкавых жолабаў, была ярка-чырвонай ад зямлі, якую яна забрала адкуль-то з вачэй далоў.
  
  — Я не мог дазволіць хлопчыку прывесці цябе, — сказаў мужчына. — Я праводжу вас. Я не мог дапусціць, каб гэта зрабіў хто-небудзь іншы, нават сям'я». Ён моцна пацёр твар, як быццам спадзяваўся абудзіць свае думкі. — Іншы быў менш важны для поспеху працы. Гэтая частка жыццёва важная. Ён паглядзеў у акно. — Нам патрэбен быў гэты дождж, — сказаў ён, жадаючы атрымаць маё згоду.
  
  — Ты паступіў правільна, — сказаў я.
  
  Ён лісліва кіўнуў, як быццам я даў яму дзесяць фунтаў чаявых, затым усміхнуўся і падаўся да дзвярэй. — Я ведаю, — сказаў ён.
  34
  
  Мой оперупаўнаважаны прыбыў каля 11 гадзін раніцы .; былі пахі гатавання. Вялікі чорны «хамбер» заехаў у двор і спыніўся. Берд выйшаў. — Пачакайце, — сказаў ён кіроўцу. На Бёрде было кароткае цвідавым паліто ад Harris і такая ж кепка. Яго чаравікі былі бруднымі, а штаны подвернуты, каб не выпацкацца. Ён проковылял наверх у маю пакой, толькі бурчаў, адмахваючыся ад фламандца.
  
  — Вы мой аператыўнік?
  
  — Гэта білет. Ён зняў шапку і паклаў яе на ложак. Валасы яго сталі дыбам. Ён закурыў трубку. — Чартоўску рады цябе бачыць, — сказаў ён. Яго вочы былі бліскучымі, а рот цвёрдым, як у прадаўца пэндзляў, які ацэньвае перспектыву.
  
  — Вы мяне дурачите, — паскардзіўся я.
  
  «Ну, ну, стрыжучы свае двары, даўніна. Гэта не пытанне. Гэта наогул не пытанне. Думаў, ты добра справіўся. Луазо сказаў, што вы вельмі моцна за мяне выступілі. Ён зноў коратка ўсміхнуўся, убачыў сябе ў люстэрку над рукамыйніцай і паклаў растрапаныя валасы на месца.
  
  — Я сказаў яму, што ты не забіваў дзяўчыну, калі ты гэта маеш на ўвазе.
  
  'Ах добра.' Ён выглядаў збянтэжаным. — Чартоўску міла з твайго боку. Ён дастаў трубку з рота і памацаў мовай вакол зубоў. — Чартоўску міла, але, па праўдзе кажучы, стары, я так і зрабіў.
  
  Павінна быць, я выглядаў здзіўленым.
  
  — Шакавальнае справа, вядома, але яна адразу нас раскрыла. Кожны пракляты з нас. Яны дабраліся да яе.
  
  'З грашыма?'
  
  «Не, не грошы; чалавек.' Ён паклаў трубку ў попельніцу. «Яна была ўразлівая для мужчын. Жан-Поль прымусіў яе ёсць прама ў яго з рук. Вось чаму яны не падыходзяць для такой працы, блаславі іх. Мужчыны заўсёды былі ашуканцамі, а? Гелі ўмешваюцца, што? І ўсё ж, хто мы такія, каб скардзіцца на гэта, я б не хацеў іх інакш.
  
  Я нічога не казаў, таму Берд працягваў.
  
  «Спачатку ўвесь план заключаўся ў тым, каб прадставіць Куанга нейкім усходнім Джэкам-Потрошителем. Каб даць нам шанец затрымаць яго, пагаварыць з ім, прысудзіць, калі трэба. Але планы змяніліся. Планы часта такія, вось што дастаўляе нам столькі клопатаў, а?
  
  — Жан-Поль больш не даставіць вам клопатаў; ён памёр.'
  
  — Я чуў.
  
  — Гэта вы таксама зладзілі? Я папрасіў.
  
  — Ну, ну, не сярдуй. Тым не менш, я ведаю, што ты адчуваеш. Я прамазаў, прызнаю. Я хацеў, каб гэта было хутка, чыста і бязбольна, але цяпер ужо занадта позна быць сентыментальным або горкім.
  
  — Горка, — сказаў я. — Калі вы сапраўды забілі дзяўчыну, то як вы выйшлі з турмы?
  
  «Установачная праца. Французская паліцыя. Даў мне шанец знікнуць, пагаварыць з бельгійцамі. Вельмі кааператыўны. Так і павінна быць, на гэтай праклятай лодцы гэтыя кітайцы кінулі якар у трох мілях ад берага. Разумееш, іх нельга чапаць легальна. Пірацкая радыёстанцыя; падумайце, што ён мог бы зрабіць, калі б паветраны шар узляцеў. Не варта думаць.
  
  'Няма. Я разумею. Што здарыцца?'
  
  — Цяпер на ўрадавым узроўні, даўніна. З рук такіх хлопцаў, як ты і я.
  
  Ён падышоў да акна і ўтаропіўся на бруд і храпкі. Белы туман каціўся па роўнай зямлі, як газавая атака.
  
  «Паглядзіце на гэты свет, — сказаў Берд. 'Паглядзі на гэта. Гэта вызначана эфірна, і ўсё ж вы можаце ўзяць яго і зачытаць. Вам не балюча браць у рукі пэндзаль?
  
  'Не, я сказаў.
  
  «Ну, гэта робіць мяне. Перш за ўсё жывапісца цікавіць форма, гэта ўсё, пра што кажуць спачатку. Але ўсё ёсць святло, які падае на яго – ні святла, ні формы, як я заўсёды кажу; святло — адзінае, аб чым павінен турбавацца мастак. Гэта ведалі ўсе вялікія мастакі: Франчэска, Эль Грэка, Ван Гог». Ён перастаў глядзець на туман і павярнуўся да мяне, ззяючы ад задавальнення. — Ці Тэрнер. Больш за ўсё Тэрнера, вазьмі Тэрнера ў любы дзень... Ён змоўк, але не пераставаў глядзець на мяне. Я не задаваў яму пытанняў, але ён усё адно пачуў. «Жывапіс — гэта маё жыццё, — сказаў ён. «Я б зрабіў усё, толькі б у мяне было дастаткова грошай, каб працягваць маляваць. Гэта паглынае мяне. Магчыма, вы не зразумелі б, што мастацтва можа зрабіць з чалавекам».
  
  — Думаю, я толькі пачынаю, — сказаў я.
  
  Берд ўтаропіўся на мяне. — Рады гэта чуць, даўніна. Ён дастаў з валізкі карычневы канверт і паклаў яго на стол.
  
  — Вы хочаце, каб я адвёў Куанга на карабель?
  
  — Так, прытрымліваўся плана. Куанг тут, і мы хацелі б, каб ён быў на лодцы. Дэтт паспрабуе трапіць на лодку, мы б хацелі, каб ён быў тут, але гэта менш важна. Даставіць Куанга ў Остенде. Спатканне з яго прыяцелем, маёрам Іх, перадайце яго.
  
  — А дзяўчына, Марыя?
  
  «Дачка Дэтта — байстручка — падзялілася лаяльнасцю. Апантаны гэтымі фільмамі яе і Жан-Поля. Зрабіце ўсё, каб вярнуць іх. Дэтт скарыстаецца гэтым фактарам, спамяні мае словы. Ён скарыстаецца ёю для перавозкі астатніх сваіх рэчаў. Ён разарваў карычневы канверт.
  
  — І вы паспрабуеце спыніць яе?
  
  — Не я, даўніна. Гэтыя дасье — не мая частка карабля, і не ваша. Куанг ў Остэндэ, забудзьцеся пра ўсё астатнім. Куан сыходзіць на карабель, тады мы дамо вам месца ў адпачынку. Ён адлічыў трохі бельгійскіх грошай і даў мне картку бельгійскай прэсы, пасведчанне асобы, акрэдытыў і два тэлефонных нумары, каб я мог патэлефанаваць у выпадку непрыемнасцяў. — Распішыцеся тут, — сказаў ён. Я падпісаў квітанцыі.
  
  — Голуб Луазо, гэтыя дасье, — сказаў ён. — Падайце ўсё гэта яму. Малайчына, Луазо.
  
  Берд працягваў рухацца як наилегчайший ў першым раўндзе. Ён падняў квітанцыі, падзьмуў на іх і узмахнуў імі, каб высушыць чарніла.
  
  — Ты выкарыстаў мяне, Берд, — сказаў я. — Вы даслалі да мяне Хадсона з гатовым расповедам пра нешанцаванне. Табе было напляваць на тое, каб зрабіць ўва мне дзірку, пакуль агульны план быў у парадку.
  
  — Лондан вырашыў, — мякка паправіў мяне Берд.
  
  — Усе восем мільёнаў?
  
  — Кіраўнікі нашых аддзелаў, — цярпліва сказаў ён. — Я асабіста быў супраць.
  
  «Ва ўсім свеце людзі асабіста выступаюць супраць таго, што яны лічаць дрэнным, але яны ўсё роўна робяць гэта, таму што карпаратыўнае рашэнне можа ўзяць на сябе віну».
  
  Берд напалову павярнуўся да акна, каб убачыць туман.
  
  Я сказаў: «Нюрнбергскі працэс быў праведзены для таго, каб вырашыць, працуеце ці вы на Coca-Cola, Murder Inc. або ў Генеральным штабе вермахта, вы несяце адказнасць за свае дзеянні».
  
  «Павінна быць, я прапусціў гэтую частку Нюрнбергскага працэсу, — абыякава сказаў Берд. Ён схаваў квітанцыі ў кашалёк, узяў капялюш і трубку і прайшоў міма мяне да дзвярэй.
  
  «Добра, дазволь мне асвяжыць сваю памяць», — сказаў я, калі ён выраўняўся, схапіў яго за грудзі і лёгенька пастукаў правай рукой. Гэта не пашкодзіла яму, але падарвала яго годнасць, і ён адступіўся ад мяне, разгладжваючы паліто і тузаючы вузел гальштука, зніклы з-пад каўняра кашулі.
  
  Берд забіваў, магчыма, шмат разоў. Ён пакідае пляма на вочных яблыках, і ў Берда яно было. Ён правёў правай рукой вакол свайго каўняра ззаду. Я чакаў, што выскачыць кідальны нож або сырная дрот, але ён проста папраўляў кашулю.
  
  — Вы былі занадта цынічныя, — сказаў Берд. — Я павінен быў чакаць, што ты зламаўся. Ён утаропіўся на мяне. «Цынікі — расчараваныя рамантыкі; яны працягваюць шукаць каго-то, кім можна захапляцца, і ніколі нікога не знаходзяць. Ты вырасцеш з гэтага.
  
  — Я не хачу з гэтага выходзіць, — сказаў я.
  
  Берд змрочна ўсміхнуўся. Ён даследаваў скуру, дзе мая рука ўдарыла яго. Калі ён казаў, то скрозь пальцы. — Як і ніхто з нас, — сказаў ён. Ён кіўнуў і пайшоў.
  35
  
  Мне было цяжка заснуць пасля таго, як Берд сышоў, і ўсё ж я адчуваў сябе занадта камфортна, каб зрабіць ход. Я слухаў сучлененыя грузавікі, што пралятаюць праз вёску: храбусценне пераключэння перадач, калі яны дасягнулі павароту, шыпенне тармазоў на скрыжаванні і узыходзячы гук, калі яны ўбачылі, што дарога вольная і паскараецца. Нарэшце, пачуўся ўсплёск, калі яны ўрэзаліся ў лужыну каля знака «Рухайцеся асцярожна, таму што нашы дзеці». Кожныя некалькі хвілін па шашы прыбывала іншая, злавесная іншапланетная сіла, якая ніколі не спынялася і здавалася непрыязна па адносінах да жыхароў. Я паглядзеў на гадзіннік. Пол шостага. У гатэлі было ціха, але дождж злёгку стукаў у акно. Вецер, здавалася, аціх, але дробны дождж не спыняўся, як бягун на доўгія дыстанцыі, толькі што зрабіў другое дыханне. Я доўга не спаў, думаючы пра ўсіх іх. Раптам я пачуў ціхія крокі ў калідоры. Наступіла паўза, а потым я ўбачыў, як бясшумна павярнулася дзвярная ручка. 'Ты спіш?' — ціха паклікаў Куанг. Я задаваўся пытаннем, разбудзіў яго мой размову з Берда, сцены былі такімі тонкімі. Ён увайшоў.
  
  — Я хацеў бы цыгарэту. Я не магу спаць. Я быў унізе, але там нікога няма. Машыны таксама няма». Я даў яму пачак Players. Ён адкрыў яе і запаліў адну. Здавалася, ён не спяшаўся ісці. — Я не магу спаць, — сказаў ён. Ён сеў у мяккае крэсла з пластыкавым пакрыццём і стаў глядзець, як дождж стукае ў акно. На ззяючым ландшафце нішто не рухалася. Мы доўга сядзелі моўчкі, потым я спытаў: «Як вы пазнаёміліся з Дэттом?»
  
  Здавалася, ён рады пагаварыць. В'етнам, 1954 год. У тыя дні ў В'етнаме панаваў вэрхал. Французскія калоны ўсё яшчэ былі там, але яны пачалі ўсведамляць непазбежнасць пройгрышу. Незалежна ад таго, колькі практыкі яны атрымаюць, французы не ўмеюць прайграваць. Вы, ангельцы, ці ўмееце прайграваць. У Індыі вы паказалі, што ведаеце сёе-тое аб рэаліях кампрамісу, чаго французы ніколі не даведаюцца. Яны ведалі, што сыходзяць, і станавіліся ўсё больш і больш зласлівымі, усё больш і больш вар'яцкімі. Яны былі поўныя рашучасці нічога не пакідаць; ні бальнічнага коўдры, ні добрага слова.
  
  «Да пачатку пяцідзесятых В'етнам быў кітайскай Іспаніяй. Пытанні былі зразумелыя, і для нас, аднапартыйцаў, было гонарам пабываць там. Гэта азначала, што партыя высока цаніла нас. Я вырас у Парыжы. Я кажу ў дасканаласці па-французску. Я мог свабодна перасоўвацца. Я працаваў на старога па імені дэ Буа. Ён быў чыстым в'етнамцам. Большасць членаў партыі набылі в'етнамскія імёны незалежна ад іх паходжання, але дэ Буа не мог затлумляцца такімі тонкасцямі. Вось такі ён быў чалавек. Удзельнік з дзяцінства. дарадца камуністычнай партыі; чыста палітычнае, да ваенных дачынення не мае. Я быў яго сакратаром — гэта была вялікая гонар; ён выкарыстаў мяне як пасыльнага. Я вучоны, у мяне не той склад розуму, каб служыць у арміі, але гэта было гонарам.
  
  «Дэтт жыў у маленькім мястэчку. Мне сказалі звязацца з ім. Мы хацелі ўсталяваць кантакт з будыстамі ў гэтым рэгіёне. Яны былі добра арганізаваны, і нам тады сказалі, што яны нам сімпатызуюць. Пазней вайна стала больш пэўнай (Вьетконг супраць амерыканскіх марыянетак), але тады ўся краіна была мешанінай з розных фракцый, і мы спрабавалі іх арганізаваць. Адзінае, што ў іх было агульнага, гэта тое, што яны былі антиколониальны — антифранцузско-колониальны, то ёсць: французы зрабілі за нас нашу працу. Дэтт быў у некаторым родзе мяккацелым лібералам, але ў яго быў уплыў на будыстаў — ён быў чым-то накшталт будыйскага вучонага, і яны паважалі яго за яго вучонасць — і, што больш важна, наколькі нам вядома, ён не быў каталіком. .
  
  Так што я ўзяў свой ровар і праехаў шэсцьдзесят кіламетраў, каб убачыць Дэтта, але ў горадзе нядобра быць заўважаным з вінтоўкай, таму ў двух мілях ад горада, дзе павінен быў быць Дэтт, я спыніўся ў маленькай вёсцы. Гэтая вёска была такая малая, што ў яе не было назвы. Хіба не дзіўна, што вёска можа быць настолькі маленькай, што не мае назвы? Я спыніўся і аддаў вінтоўку аднаго з вясковых маладых людзей. Ён быў адным з нас: камуністам, паколькі чалавек, які жыве ў вёсцы без імя, можа быць камуністам. Яго сястра была з ім. Невысокая дзяўчына – скура ў яе бронзавая, амаль чырвоная – яна ўвесь час усміхалася і хавалася за спіну брата, выглядваючы з-за яго спіны, каб вывучыць мае рысы. Тады ханьские кітайцы з 11 асобамі былі рэдкасцю. Я даў яму вінтоўку — старую, пакінутую ад японскага ўварвання; Я ні разу не стрэліў з яго. Яны абодва памахалі, калі я з'ехаў на веласіпедзе.
  
  — Я знайшоў Дэтта.
  
  — Ён даў мне цыгары, брэндзі і доўгую лекцыю па гісторыі дэмакратычнага праўлення. Потым мы даведаліся, што раней жылі побач адзін з адным у Парыжы, і некаторы час казалі пра гэта. Я хацеў, каб ён вярнуўся і ўбачыў дэ Буа. Гэта быў доўгі шлях для мяне, але я ведаў, што ў Дэтта была старая машына, а гэта азначала, што калі я змагу ўгаварыць яго вярнуцца са мной, то мяне таксама падвязуць. Акрамя таго, я стаміўся з ім спрачацца, я хацеў даць шанец старому дэ Буа, яны былі больш роўнымі. У мяне была навуковая падрыхтоўка, і я не занадта добра разбіраўся ў аргументах, якія прапаноўваў мне Дэтт.
  
  'Ён прыйшоў. Мы паклалі ровар у багажнік яго старога «паккарда» і паехалі на захад. Была ясная месяцовая ноч, і неўзабаве мы падышлі да вёскі, якая была занадта малая, каб мець нават назва.
  
  — Я ведаю гэтую вёску, — сказаў Дэтт. «Часам я выходжу так далёка. Ёсць фазаны.
  
  — Я сказаў яму, што хадзіць так далёка ад горада небяспечна. Ён усміхнуўся і сказаў, што для чалавека добрай волі не можа быць ніякай небяспекі.
  
  «Я зразумеў, што што-то не так, як толькі мы спыніліся, таму што звычайна хто-то выбягае і глядзіць, калі не ўсміхаецца. Не было гуку. Быў звычайны пах кіслага смецця і драўнянага дыму, які ёсць ва ўсіх вёсках, але ні гуку. Нават ручай маўчаў, а за вёскай рысавыя палі блішчалі ў месячным святле, як пралітае малако. Не сабака, не курыца. Усе сышлі. Там былі толькі мужчыны з Сюрете. Вінтоўка была знойдзена; даносчык, вораг, начальнік — хто ведае, хто знайшоў. Ўсмешлівая дзяўчына была там, мёртвая, яе аголенае цела было пакрыта малюсенькімі апёкамі, якія можа нанесці запалены недакурак. Двое мужчын поманили Дэтта. Ён выйшаў з машыны. Яны не вельмі турбаваліся пра мяне; яны білі мяне пісталетам, а Дэтта штурхалі. Яны штурхалі яго, штурхалі і штурхалі. Потым адпачылі і пакурылі Gauloises, а потым яшчэ попинали яго. Абодва яны былі французамі, абодвум не было больш за дваццаць гадоў, і нават тады Дэтт быў ужо немаладыя; але яны штурхалі яго бязлітасна. Ён крычаў. Я не думаю, што яны думалі, што хто-небудзь з нас быў В'ет Мінем. Яны чакалі некалькі гадзін, пакуль хто-небудзь забярэ гэтую вінтоўку, і калі мы спыніліся паблізу, яны схапілі нас. Яны нават не хацелі ведаць, прыйшлі мы за вінтоўкай. Яны ўдарылі яго, потым помочились на яго, потым засмяяліся, закурылі яшчэ, селі ў свой «сітраен» і з'ехалі.
  
  «Я не моцна пацярпеў. Я ўсё жыццё пражыла з скурай не таго колеру. Я ведаў сёе-тое аб тым, як ударыць нагой, не параніцца, але Дэтт гэтага не ведаў. Я вярнуў яго ў машыну – ён страціў шмат крыві і быў цяжкім чалавекам, нават тады ён быў цяжкім. — У які бок ты хочаш, каб я паехаў? Я сказаў. У горадзе была бальніца, і я б адвёз яго туды. Дэтт сказаў: «Адвядзіце мяне да таварыша дэ Буа». Я казаў «таварыш» увесь час, пакуль размаўляў з Дэттом, але, магчыма, гэта быў першы раз, калі Дэтт ужыў гэта слова. Штурхель у жывот можа паказаць чалавеку, дзе яго таварышы. Дэтт быў моцна паранены.
  
  «Здаецца, цяпер ён ачуняў, — сказаў я, — калі не лічыць кульгавасці».
  
  — Цяпер ён паправіўся, калі не лічыць кульгавасці, — сказаў Куанг. — І акрамя таго, што ў яго не можа быць ніякіх адносін з жанчынамі.
  
  Куанг ўважліва мяне агледзеў і чакаў, пакуль я адкажу.
  
  — Гэта многае тлумачыць, — сказаў я.
  
  'Ці мае гэта?' — насмешліва сказаў Куанг.
  
  'Не, я сказаў. «Якое ён мае права атаясамліваць бандытызм з капіталізмам?» Куанг не адказаў. На яго цыгарэце застаўся доўгі попел, і ён прайшоў праз пакой, каб стрэсці яго ў рукамыйніца. Я сказаў: «Чаму ён павінен свабодна капацца ў жыцці людзей і прадастаўляць вынікі ў ваша распараджэнне?»
  
  — Дурань, — сказаў Куан. Ён прыхінуўся праводзілі да ўмывальніка, усміхаючыся мне. «Мой дзед нарадзіўся ў 1878 годзе. У тым годзе ад голаду памерла трынаццаць мільёнаў кітайцаў. Мой другі брат нарадзіўся ў 1928 годзе. У тым годзе ад голаду памерлі пяць мільёнаў кітайцаў. Мы страцілі дваццаць мільёнаў забітымі ў кітайска-японскай вайне, а Вялікі паход азначаў, што нацыяналісты забілі два з паловай мільёны. Але нас нашмат больш за семсот мільёнаў, і мы увеличиваемся з хуткасцю чатырнаццаць або пятнаццаць мільёнаў у год. Мы не краіна і не партыя, мы цэлая цывілізацыя, адзіная і рухалася наперад з хуткасцю, якая не мае сабе роўных у сусветнай гісторыі. Параўнайце наш прамысловы рост з індыйскім. Нас не спыніць». Я чакаў, што ён працягне, але ён гэтага не зрабіў.
  
  'І што?' Я сказаў.
  
  — Значыць, нам не трэба ствараць клінікі для вывучэння вашай глупства і слабасці. Нас не цікавяць вашыя дробныя псіхалагічныя недахопы. Пацешнае баўленне часу Дэтта не ўяўляе цікавасці для майго народа.
  
  — Тады чаму вы заахвочвалі яго?
  
  «Мы нічога падобнага не рабілі. Ён сам фінансаваў ўвесь бізнэс. Мы ніколі не дапамагалі яму, не загадвалі яму і не бралі ў яго ніякіх яго запісаў. Нас гэта не цікавіць. Ён быў для нас добрым сябрам, але ні адзін еўрапеец не можа быць так блізкі да нашых праблем».
  
  — Ты проста выкарыстаў яго, каб даставіць нам непрыемнасці.
  
  — Гэта я прызнаю. Мы не перашкаджалі яму ствараць праблемы. Чаму мы павінны? Можа быць, мы выкарыстоўвалі яго даволі бессардэчна, але рэвалюцыя павінна так выкарыстоўваць ўсіх». Ён вярнуў мне пачак цыгарэт.
  
  — Трымай заплечнік, — сказаў я.
  
  — Вы вельмі добрыя, — сказаў ён. — У ім засталося дзесяць.
  
  — Яны не сыдуць далёка сярод сямісот мільёнаў з вас, — сказаў я.
  
  — Дакладна, — сказаў ён і закурыў яшчэ адну.
  36
  
  Мяне абудзілі ў дзевяць трыццаць. Гэта была патронна . — Ёсць час памыцца і паесці, — сказала яна. «Мой муж аддае перавагу сыходзіць крыху раней, часам міліцыянт заязджае выпіць. Было б лепш, калі б цябе тады тут не было.
  
  Я выказаў здагадку, што яна заўважыла, як я гляджу ў іншую пакой. — Ваш калега прачнуўся, — сказала яна. «Ванная пакой у канцы калідора. Я паклаў туды мыла, і ў гэты час ночы там шмат гарачай вады.
  
  — Дзякуй, — сказаў я. Яна выйшла, не адказаўшы.
  
  Мы елі вялікую частку ежы моўчкі. Там была талерка з вэнджанай вяндлінай, фарэль меньер і адкрыты пірог з рысавай пудынгам. Фламандзец сядзеў насупраць, жаваў хлеб і выпіваў келіх віна, каб скласці нам кампанію падчас трапезы.
  
  «Сёння я дирижирую».
  
  — Добра, — сказаў я. Куанг кіўнуў.
  
  — Вы не пярэчыце? ён спытаў мяне. Ён не хацеў паказваць Куангу, што я старэйшы, таму сказаў так, як быццам гэта быў выбар паміж сябрамі.
  
  — Мяне гэта задаволіць, — сказаў я. — Я таксама, — сказаў Куанг.
  
  — У мяне ёсць для вас пара шалікаў і два тоўстых ваўняных швэдры. Мы сустракаем яго куратара прама на набярэжнай. Вы, верагодна, адпраўляецеся на лодцы.
  
  — Не я, — сказаў я. — Я хутка вярнуся.
  
  — Няма, — сказаў мужчына. «Шэф быў цалкам упэўнены ў гэтым». Ён пацёр твар, каб лепш ўспомніць. — Вы пяройдзеце да яго куратару, маёру Чену, як раз у той момант, калі ён будзе атрымліваць ад мяне загады.
  
  Куанг глядзеў абыякава. Мужчына сказаў: «Я мяркую, вы ім спатрэбіцеся, калі яны сутыкнуцца з берагавой аховай, або суднам для аховы рыбалоўства, або з чым-то непрадбачаных. Гэта толькі для тэрытарыяльных вод. Хутка вы даведаецеся, калі іх аператыўнік што-небудзь паспрабуе зрабіць.
  
  «Гэта падобна на тое, як калі б вы залезлі ў халадзільнік, каб праверыць, не ці святло згасла», — сказаў я.
  
  — Павінна быць, яны што-то прыдумалі, — сказаў мужчына. — Лондан павінен... — Ён спыніўся і зноў пацёр твар.
  
  — Усё ў парадку, — сказаў я. — Ён ведае, што мы Лондан.
  
  «Лондан, здаецца, думаў, што ўсё ў парадку».
  
  — Гэта мяне сапраўды супакоіла, — сказаў я.
  
  Мужчына ўсміхнуўся. — Так, — сказаў ён, — ды, — і пацёр твар, пакуль у яго не пацяклі слёзы «Я мяркую, што я выбухнуў цяпер,» сказаў ён.
  
  — Баюся, што так, — пагадзіўся я. — Гэта будзе апошняя праца, якую ты для нас зробіш.
  
  Ён кіўнуў. — Мне будзе не хапаць грошай, — сумна сказаў ён. «Як раз тады, калі мы маглі б больш за ўсё зрабіць з ім таксама».
  37
  
  Марыя працягвала думаць аб смерці Жан-Поля. Гэта вывела яе з раўнавагі, і цяпер ёй даводзілася думаць аднабока, як чалавека, які нясе цяжкі чамадан; яна павінна была пастаянна кампенсаваць дыстрэс у сваёй галаве.
  
  — Якая жахлівая трата, — гучна сказала яна.
  
  З тых часоў, як яна была маленькай дзяўчынкай, Марыя мела звычку размаўляць сама з сабой. Шмат разоў яна бянтэжылася, калі хто-небудзь падыходзіў да яе блізка і чуў, як яна балбоча пра сваіх дробязны праблемах і жаданнях. Яе маці ніколі не пярэчыла. Усё роўна, сказала яна, калі ты кажаш сам з сабой, важна тое, што ты кажаш. Яна паспрабавала адступіць і ўбачыць сябе ў гэтай дылеме. Смешна, заявіла яна, уся яе жыццё была чым-то накшталт пантамімы, але кіраванне загружанай машыны хуткай дапамогі праз паўночную Францыю было чым-то вялікім, на што яна магла разлічваць нават у самыя моманты свайго ўяўлення. Хуткая дапамога з васьмю сотнямі дасье і сэкс-фільмамі; гэта амаль прымусіла яе засмяяцца. Амаль.
  
  Дарога выгіналася, і яна адчула, як колы пачалі слізгаць, і адкарэктавала гэта, але адзін з скрынь перавярнуўся, а разам з ім і другі. Яна пацягнулася за спіной і паправіла кучу слоікаў. Металічныя скрыні, складзеныя ўздоўж акуратна запраўленай ложку, мякка зазвінелі адзін пра аднаго, але ні адзін з іх не ўпаў. Ёй падабалася вадзіць машыну, але імчацца на гэтым цяжкім старым фургоне крыві па дрэнна дагледжаным прасёлкавых дарогах паўночнай Францыі не дастаўляла задавальнення. Яна павінна пазбягаць галоўных дарог; яна ведала — амаль інстынктыўна — якія з іх будуць патруляваць дружыннікі. Яна ведала, як дарожныя патрулі слухаюцца загаду Луазо і перахопліваюць Дэтта, дасье Дэтта, запісы і фільмы, Марыю, Куанга або ангельца, або любы варыянт таго, што ім трапіцца. Яе пальцы ў трэці раз намацалі прыборную дошку. Яна ўключыла дворнікі, вылаялася, выключыла іх, дакранулася да дросельнай засланкі, а затым прыпальвальніка. Дзе-то павінен быць выключальнік, які пагасіць гэты пракляты аранжавы святло, які адлюстроўвае груды скрынь, скрынь і бляшаных слоікаў на лабавым шкле. Ехаць з гэтым адлюстраваннем на экране было небяспечна, але яна не хацела спыняцца. Яна магла лёгка зэканоміць час, але яна не хацела спыняцца. Не хацеў спыняцца, пакуль яна не завяршыла ўсе справа. Тады яна зможа спыніцца, тады яна зможа адпачыць, тады, магчыма, яна зможа зноў уз'яднацца з Луазо. Яна пахітала галавой. Яна зусім не была ўпэўненая, што хоча зноў уз'яднацца з Луазо. Усё гэта было вельмі добра думаць пра яго цяпер у такім абстрактным выглядзе. Думаючы аб ім, акружаным бруднай посудам і з дзіравымі шкарпэткамі, думаючы пра яго сумным і адзінокім. Але калі яна сутыкнулася з змрочнай праўдай, ён не быў сумным або адзінокім; ён быў самадастатковым, бязлітасным і гнятліва самаздаволеным з-за адзіноты. Гэта было ненатуральна, але ненатуральна было і быць паліцыянтам.
  
  Яна ўзгадала, як упершыню сустрэла Луазо. Вёска ў Перигор. На ёй было жудаснае ружовае баваўнянае сукенка, якое ёй прадала сяброўка. Яна зноў вярнулася туды праз шмат гадоў. Ты спадзяешся, што прывід яго будзе суправаджаць цябе там, і што нейкае вядзьмарства дабярэцца да яго, і ён вернецца да цябе, і вы будзеце вар'яцка любіць адзін аднаго, як і вы. былі калі-то раней. Але калі вы трапляеце туды, вы чужы; людзі, афіцыянтка, музыка, танцы, усё новае, і вы не памятаеце.
  
  Цяжкая праклятая машына; падвеска і рулявое кіраванне былі грубымі, як у грузавіка. Яна падумала, што з ім дрэнна звярталіся, шыны лысеюць. Калі яна ўязджала ў маленечкія вёсачкі, машына хуткай дапамогі слізгала па бруку . Вёскі былі старымі і шэрымі, толькі з адной або двума ярка намаляванымі шыльдамі, якія рэкламуюць піва або фрыцюры . У адной вёсцы ярка ўспыхнула зварачны гарэлка, калі вясковы каваль працаваў да позняй ночы. Ззаду яе Марыя пачула гудок, гудок, гудок хуткай машыны. Яна павярнула направа, і міма з ровам пранёсся сіні «ленд-ровер», міргаючы фарамі і ўладна абвяшчаючы падзяку. Блакітны святло з даху палохала успыхнуў над цёмным ландшафтам, а затым знік. Марыя замарудзіла крок; яна не чакала, што на гэтай дарозе з'явяцца паліцэйскія патрулі, і раптам адчула, як б'ецца яе сэрца. Яна пацягнулася за цыгарэтай у глыбокіх мяккіх кішэнях свайго замшавага паліто, але калі яна паднесла пачак да твару, яны рассыпаліся па яе каленяў. Яна выратавала адну і паклала сабе ў рот. Цяпер яна ехала павольна, і толькі палова яе ўвагі была прыкавана да дарозе. Запальнічка ўспыхнула і задрыжала, і калі яна патушыла полымя, на гарызонце вырасла яшчэ больш моў полымя. Іх было шэсць ці сем, маленькія палаючыя гаршкі, нібы што-тое, якое пазначае магілу невядомага воіна. Паверхню дарогі была чорнай і бліскучай, як глыбокае возера, і ўсё ж гэта не магла быць вада, таму што дажджу не было ўжо тыдзень. Ёй здавалася, што вада паглыне машыну хуткай дапамогі, калі яна не спыніцца. Але яна не спынілася. Яе пярэднія колы запырскалі. Яна прадставіла, як чорная вада стульваецца над ёй, і здрыганулася. Гэта выклікала ў яе пачуццё клаўстрафобіі. Яна апусціла акно і здрыганулася ад ўсепаглынальнага паху чырвонага віна . За сігнальнымі ракетамі віднеліся ўспыхваюць ліхтары і шэраг фар. Яшчэ далей стаялі людзі вакол невялікага будынка, пабудаванага праз дарогу. Спачатку яна падумала, што гэта будка мытнага кантролю, але потым убачыла, што гэта зусім не будынак. Гэта была велізарная вінная цыстэрна, перавернуты на бок і перавернутая праз дарогу, віно хлынула з разарваных швоў. Пярэдняя частка машыны навісла над кюветам. За пабітым шклом ўспыхвалі агні, калі мужчыны спрабавалі выцягнуць кіроўцу. Яна запаволілася. Паліцэйскі паклікаў яе на абочыну, ліхаманкава ківаючы.
  
  — Вы добра правялі час, — сказаў паліцэйскі. «Чацьвёра забітыя і адзін паранены. Ён скардзіцца, але я думаю, што ён толькі падрапаў.
  
  Падышоў яшчэ адзін паліцэйскі. — Падыдзі да машыны, і мы падымем яго.
  
  Спачатку Марыя збіралася з'ехаць, але ёй удалося трохі супакоіцца. Яна зацягнулася цыгарэтай. — Будзе яшчэ адна машына хуткай дапамогі, — сказала яна. Яна хацела зрабіць гэта да таго, як з'явіцца сапраўдная хуткая дапамога.
  
  'Чаму гэта?' — сказаў паліцэйскі. — Колькі ахвяр сказалі па тэлефоне?
  
  — Шэсць, — схлусіла Марыя.
  
  — Няма, — сказаў паліцэйскі. «Толькі адзін паранены, чацвёра мёртвых. Кіроўца аўтамабіля атрымаў раненні, чацвёра, якія знаходзіліся ў автоцистерне загінулі імгненна. Два кіроўцы грузавіка і два аўтаспыншчыка.
  
  Уздоўж дарогі міліцыянты расстаўлялі абутак, зламанае радыё, карты, адзенне і палатняны мяшок, усё бездакорна роўнай лініяй.
  
  Марыя выйшла з машыны. — Дазвольце мне ўбачыць аўтастопшчыкі, — сказала яна.
  
  — Мёртвы, — сказаў паліцэйскі. — Я ведаю мёртвага чалавека, павер мне.
  
  — Дай мне зірнуць на іх, — сказала Марыя. Яна паглядзела на цёмную дарогу, баючыся, што загарацца агні хуткай дапамогі.
  
  Паліцэйскі падышоў да кучы пасярод дарогі. Там з-пад брызенту, які спецыяльна для гэтага возяць паліцэйскія патрулі, тырчала чатыры пары ног. Ён падняў край брызента. Марыя паглядзела ўніз, гатовая ўбачыць знявечаныя астанкі ангельца і Куанга, але гэта былі маладыя людзі з бародамі і ў джынсах. У аднаго з іх на твары была застылая ўсмешка. Яна люта зацягнулася цыгарэтай. — Я ж сказаў вам, — сказаў паліцэйскі. 'Мёртвы.'
  
  — Я пакіну параненага для другой машыны хуткай дапамогі, — сказала Марыя.
  
  — І прымусіць яго ездзіць з чатырма жорсткімі? Не ў вашай жыцця, — сказаў паліцэйскі. — Вазьмі яго. Чырвонае віно ўсё яшчэ лілося на праезную частку, і чуўся гук якія ірвуцца металу, калі гідраўлічныя дамкраты раздзіралі кабіну, вызваляючы цела кіроўцы.
  
  — Глядзі, — у роспачы сказала Марыя. — Мая ранняя змена. Я магу сысці, калі мне не прыйдзецца выклікаць пацярпелага. Іншая хуткая дапамога не будзе пярэчыць.
  
  «Ты слаўны малы, — сказаў паліцэйскі. — Ты зусім не верыш у працу.
  
  'Калі ласка.' Марыя затрымцела, гледзячы на яго.
  
  — Не, дарагі, і гэта факт, — сказаў паліцэйскі. — Вы бераце яго з сабой. Я не буду настойваць на тупицах, і калі вы скажаце, што прыедзе яшчэ адна хуткая дапамога, я пачакаю тут. Але не з параненым, я не буду. Ён працягнуў ёй невялікі скрутак. — Яго асабістыя рэчы. Яго пашпарт там, не губляйце яго цяпер.
  
  — Не, я не размаўляю, — сказаў гучны англійская голас. — І апусці мяне, я сам магу клыпаць, дзякуй.
  
  Паліцэйскі, які спрабаваў несці хлопчыка, адпусціў яго і глядзеў, як ён асцярожна прабіраецца праз заднія дзверы машыны хуткай дапамогі. Іншы паліцэйскі увайшоў у машыну раней за яго і прыбраў бляшаныя банкі з ложка. — Поўна хламу, — сказаў паліцэйскі. Ён узяў слоік з плёнкай і паглядзеў на яе.
  
  — Гэта бальнічныя запісы, — сказала Марыя. «Пацыенты пераведзены. Дакументы на плёнцы. Раніцай я завязу іх у іншыя бальніцы».
  
  Англійская турыст — высокі хлопчык у чорнай ваўнянай кашулі і ружовых палатняных штанах — выцягнуўся ва ўвесь рост на ложку. — Гэта проста праца, — сказаў ён ухвальна. Паліцэйскі старанна замкнуў заднія дзверы. Марыя чула, як ён сказаў: «Мы пакінем тупиц там, дзе яны ёсць. Іншая хуткая дапамога знойдзе іх. Падыходзім да блокпастоў. Усё адбываецца сёння ўвечары. Аварыя, дарожныя агароджы, пошукі кантрабанды і наступнае, што вы ведаеце, нас папросяць адпрацаваць пару гадзін дадаткова.
  
  — Хай хуткая з'едзе, — сказаў другі паліцэйскі. — Мы не хочам, каб яна паведаміла, што мы сыходзім з месца здарэння да прыбыцця другой машыны хуткай дапамогі.
  
  — Лянівая сука, — сказаў першы паліцэйскі. Ён ударыў кулаком па даху машыны хуткай дапамогі і гучна крыкнуў: «Добра, ідзі».
  
  Марыя павярнулася на сваім сядзенні і пашукала выключальнік ўнутранага асвятлення. Яна знайшла яго і выключыла аранжавую лямпу. Паліцэйскі зазірнуў у акно. — Не працуй занадта шмат, — сказаў ён.
  
  — Паліцэйскі, — сказала Марыя. Яна сказала гэта так, як быццам гэта было лаянка, і паліцэйскі здрыгануўся. Ён быў здзіўлены глыбінёй яе нянавісці.
  
  Ён гаварыў ціха і злосна. «Бяда з вамі, людзі з бальніц, — сказаў ён, — вы думаеце, што вы адзіныя нармальныя людзі, тыя, што засталіся ў жывых».
  
  Марыя не магла прыдумаць адказу. Яна ехала наперад. З-за яе спіны пачуўся голас ангельца: «Прабачце, што прычыняюць вам усе гэтыя непрыемнасці». Ён сказаў гэта па-ангельску, спадзеючыся, што тон яго голасу перадасць яго сэнс.
  
  — Усё ў парадку, — сказала Марыя.
  
  'Ты кажаш па англійская!' сказаў мужчына. 'Гэта выдатна.'
  
  — У цябе баліць нага? Яна спрабавала зрабіць гэта настолькі прафесійна і клінічна, наколькі ўмела.
  
  'Гэта нішто. Я зрабіў гэта, бегаючы па дарозе, каб знайсці тэлефон. Гэта сапраўды смешна: гэтыя чацвёра мёртвыя, а я не падрапаў, калі не лічыць расцягнутай калена, які бег па дарозе».
  
  'Твая машына?'
  
  — З гэтым скончана. Танная машына, Форд Англія. Картэр тырчаў праз заднюю вось, апошняе, што я бачыў. Зроблена для. Кіроўца грузавіка не вінаваты. Небарака. Гэта была не мая віна, за выключэннем таго, што я ехаў занадта хутка. Я заўсёды езджу занадта хутка, усё мне пра гэта кажуць. Але я не мог пазбегнуць гэтай партыі. Ён быў прама пасярод дарогі. Вы робіце гэта ў цяжкім грузавіку на гэтых дарогах з вялікай выгібам. Я не вінавачу яго. Спадзяюся, ён і мяне не занадта вінаваціць.
  
  Марыя не адказала; яна спадзявалася, што ён засне, каб яна магла падумаць аб гэтай новай сітуацыі.
  
  — Можаш зачыніць акно? ён спытаў. Яна крыху павярнула яго, але трымала ледзь адкрытым. Напружанне клаўстрафобіі вярнулася, і яна пастукала локцем па ручцы вокны, спадзеючыся прыадчыніць яго яшчэ трохі, каб хлопчык не заўважыў.
  
  — Ты быў трохі рэзкі з паліцыянтам, — сказаў хлопчык. Марыя сцвярджальна хмыкнула.
  
  'Чаму?' — спытаў хлопчык. — Вам не падабаюцца паліцэйскія?
  
  — Я выйшла замуж за аднаго.
  
  — Працягвай, — сказаў хлопчык. Ён падумаў пра гэта. «Я так і не выйшла замуж. Я жыў з дзяўчынай пару гадоў... — Ён спыніўся.
  
  'Што здарылася?' сказала Марыя. Ёй было ўсё роўна. Усе яе клопаты былі на дарозе наперадзе. Колькі дарожных загарод сёння вечарам? Наколькі старанна яны будуць правяраць дакументы і грузы?
  
  — Яна кінула мяне, — сказаў хлопчык.
  
  — Кінуў?
  
  'Адкінуў мяне. А ты?'
  
  «Я мяркую, мой кінуў мяне», сказала Марыя.
  
  — А ты стаў шафёрам "хуткай дапамогі", — сказаў хлопчык з жудаснай прастатой юнацтва.
  
  — Так, — сказала Марыя і гучна засмяялася.
  
  'Ты ў парадку?' — з трывогай спытаў хлопчык.
  
  — Са мной усё ў парадку, — сказала Марыя. — Але бліжэйшая прыдатная бальніца знаходзіцца за мяжой, у Бельгіі. Ты ляжыш, стонешь і вядзеш сябе як экстраны выпадак, калі мы дабіраемся да мяжы. Зразумець?'
  
  Марыя наўмысна паехала на ўсход, аб'язджаючы Форы-дэ-Сен-Мішэль праз Ватиньи і Синьи-ле-Пці. Яна перасекла бы мяжу ў Ризесе.
  
  — А што, калі іх усіх закрыюць на мяжы? — спытаў хлопчык.
  
  — Пакінь гэта мне, — сказала Марыя. Яна зразала вузкую вулачку, узносячы падзяку за тое, што дождж яшчэ не пачаўся. У гэтай частцы святла бруд можа стаць непраходнай пасля паўгадзіннага дажджу.
  
  — Ты, безумоўна, ведаеш дарогу, — сказаў хлопчык. — Вы жывяце паблізу?
  
  — Мая маці ўсё яшчэ любіць.
  
  — Не твой бацька?
  
  — Так, ён таксама, — сказала Марыя. Яна смяялася.
  
  'Ты ў парадку?' — зноў спытаў хлопчык.
  
  — Ты ахвяра, — сказала Марыя. — Кладзіся і спі.
  
  — Прабачце, што не ў пару, — сказаў хлопчык.
  
  «Прабачце мяне за тое, што я дыхаю, — падумала Марыя. ангельцы заўсёды перапрашалі.
  38
  
  Кароткае лета матылькі ў вялікіх гатэлях амаль прайшло. Некаторыя аканіцы зачыненыя, і афіцыянты праглядаюць аб'явы аб вакансіях на зімовых курортах. Дарога ўецца міма гольф-клуба і ваеннага шпіталя. Вялізныя белыя выдмы, бліскучыя ў святле месяца, як алебастравая храмы, прыхінаць да шэрым агнявым кропках вермахта. Паміж кропкамі пяску і кубамі бетону козодои пікіруюць з адкрытым ротам на матылькоў і насякомых. Чырвонае зарыва Остенде ужо набліжаецца, і жоўтыя трамваі грымяць ўздоўж аўтастрады і па мосце ля Каралеўскага яхт-клуба, дзе белыя яхты з акуратна згорнутымі і прывязанымі ветразямі спяць, пагойдваючыся на шэрай вадзе, як чайкі.
  
  — Прабачце, — сказаў я. — Я думаў, яны будуць раней.
  
  — Паліцэйскі прывык стаяць без справы, — адказаў Луазо. Ён рушыў назад па бруку і хмызняковай траве, асцярожна пераступаючы праз іржавыя чыгуначныя шляхі, міма бясформавых абломкаў і кінутых кабеляў. Пераканаўшыся, што ён схаваўся з выгляду, я пайшоў назад па набярэжнай . Пада мной мора выдавала ціхі шум, нібы купанне змей, і суставы рыпелі чатырох старажытных рыбацкіх лодак. Я падышоў да Куангу. — Ён спазняецца, — сказаў я. Куанг нічога не сказаў. За ім, далей па набярэжнай , велізарны перасоўны кран грузіў грузавое судна. Святло праліўся на набярэжную ад пражэктараў на кранах. Ці Мог іх чалавек убачыць Люазо і спалохацца? Гэта было на пятнаццаць хвілін пазней рандэву. Стандартная працэдура кантролю заключалася ў тым, каб пачакаць ўсяго чатыры хвіліны, а затым вярнуцца праз дваццаць чатыры гадзіны; але я трымаўся. Працэдуры кантролю прыдумалі старанныя мужчыны ў чыстых кашулях і цёплых кабінетах. Я застаўся. Куанг, здавалася, заўважаў працягу часу — або, дакладней, ён упіваўся ім. Ён цярпліва стаяў. Ён не тупаў нагамі, не дыхаў на рукі і не курыў цыгарэту. Калі я наблізіўся да яго, ён не павёў насмешліва брывом, не заўважыў холаду і нават не паглядзеў на гадзіннік. Ён паглядзеў на ваду, зірнуў на мяне, каб пераканацца, што я не збіраюся зноў казаць, а затым зноў прыняў сваю позу.
  
  — Дамо яму яшчэ дзесяць хвілін, — сказаў я. Куан паглядзеў на мяне. Я пайшоў назад па набярэжнай.
  
  Жоўтая фара збочыла з галоўнай дарогі трохі занадта хутка, і пачуўся хруст, калі край бакавога крыла закрануў адной з бочак з алеем, зваленых каля станцыі Фінал. Агні працягвалі з'яўляцца, далёкае святло. Куанг быў асвечаны гэтак жа ярка, як снегавік, і паміж ім і драцяным плотам вакол кучы пяску было ўсяго пара футаў прасторы. Куанг пераскочыў праз дарогу аўтамабіля. Яго паліто плясь па фары, на імгненне засланіўшы яе прамень. Пачуўся крык, калі спрацавалі тармазы, і рухавік заглух. Раптам стала ціха. Мора прагна плёскалася аб прычал. Куанг смактаў вялікі палец, калі я злез з бочкі з маслам. Гэта была хуткая дапамога, якая ледзь не збіла нас.
  
  З машыны хуткай дапамогі выйшла Марыя.
  
  'У чым справа?' Я сказаў.
  
  — Я маёр Чэн, — сказала Марыя.
  
  'Ты?' — сказаў Куанг. Ён відавочна ёй не паверыў.
  
  — Вы маёр Чан, курыруеце тут Куанг? Я сказаў.
  
  «Для мэтаў, у якіх мы ўсе зацікаўлены, я», — сказала яна.
  
  — Што гэта за адказ? Я папрасіў.
  
  «Які б ні быў адказ, — сказала Марыя, — ён павінен спрацаваць».
  
  — Вельмі добра, — сказаў я. — Ён увесь твой.
  
  — Я не пайду з ёй, — сказаў Куанг. «Яна спрабавала мяне збіць. Вы бачылі яе.
  
  «Я ведаю яе дастаткова добра, каб ведаць, што яна магла б старацца нашмат больш», — сказаў я.
  
  — Пару хвілін таму ты не выказваў такой упэўненасці, — сказала Марыя. — Убрался з дарогі, калі ты думаў, што я збіраюся цябе збіць.
  
  — Што такое ўпэўненасць? Я сказаў. «Ўсміхацца, калі падаеш са скалы, каб даказаць, што ты скокнуў?»
  
  «Так яно і ёсць», — сказала Марыя, нахілілася наперад і падарыла мне малюсенькі пацалунак, але я адмовіўся супакоіцца. «Дзе твой кантакт?»
  
  — Вось і ўсё, — сказала Марыя, тяня час. Я схапіў яе за руку і моцна сціснуў. — Не цягні час, — сказаў я ёй. — Вы сказалі, што вы афіцэр па расследаванні. Так што бяры Куанга і пачынай бегаць за ім. Яна паглядзела на мяне пустым позіркам. Я патрос яе.
  
  — Яны павінны быць тут, — сказала яна. 'Лодка.' Яна паказала на прыстань. Мы глядзелі ў цемру. Маленькая лодка ўвайшла ў лужыну святла, отбрасываемого грузящимся грузавым суднам. Яно павярнулася да нас.
  
  «Яны захочуць загрузіць скрынкі з машыны хуткай дапамогі».
  
  — Пачакай, — сказаў я ёй. «Спачатку прыміце аплату».
  
  'Адкуль ты ведаеш?'
  
  — Гэта відавочна, ці не так? Я сказаў. — Вы даводзьце дасье Дэтта да гэтага месца, выкарыстоўваючы сваю вынаходлівасць, сваё веданне паліцэйскіх метадаў і маршрутаў, а ў горшым выпадку вы выкарыстоўваеце свой уплыў на былога мужа. Для чаго? Наўзамен Дэтт дасць вам ваша асабістае дасье, фільм і г. д. Я мае рацыю?
  
  — Так, — сказала яна.
  
  — Тады хай непакояцца аб загрузцы. Маторная лодка была ўжо бліжэй. Гэта быў высакахуткасны запуск; на карме стаялі чацвёра мужчын у бушлатах. Яны глядзелі на нас, але не махалі і не звалі. Калі лодка падышла да каменных прыступках, адзін чалавек выскачыў на бераг. Ён узяў вяроўку і прывязаў яе да кальца прыстані. — Скрыні, — паклікаў я іх. — Вашы дакументы тут.
  
  — Спачатку загрузіце, — сказаў спрыгнувший на бераг марак.
  
  — Дайце мне скрынкі, — сказаў я. Маракі паглядзелі на мяне і на Куанга. Адзін з мужчын у лодцы зрабіў рух рукой, а іншыя ўзялі са дна лодкі два бляшаных скрыні, упрыгожаных чырвонымі пячаткамі, і перадалі іх першаму чалавеку, які панёс іх да нас па прыступках.
  
  — Дапамажы мне з скрынямі, — сказала Марыя кітайскаму матросу.
  
  Я ўсё яшчэ трымаў яе за руку. — Калі ласка, вярніцеся ў машыну хуткай дапамогі і замкніце дзверы знутры, — сказаў я.
  
  — Ты сказаў, што я павінен пачаць...
  
  Я груба падштурхнуў яе да кіроўчай дзверы.
  
  Я не зводзіў вачэй з Марыі, але краем гледжання справа бачыў мужчыну, які рухаўся ўздоўж борта машыны хуткай дапамогі да мяне. Ён трымаў адну руку ў борта аўтамабіля, дакранаючыся вялікага пунсовага крыжа, нібы правяраючы, ці не прамокла ці фарба. Я дазволіла яму наблізіцца на адлегласць выцягнутай рукі і, усё яшчэ не паварочваючы галавы, выкінула рукі так, што кончыкі пальцаў закранулі яго асобы, прымусіўшы яго міргнуць і адхіліцца. Я нахіліўся да яго на некалькі цаляў, адвёўшы руку назад, не вельмі моцна шлепнув яго па шчацэ.
  
  — Здавайся, — крыкнуў ён па-ангельску. — Што, чорт вазьмі, ты робіш?
  
  — Вяртайся ў машыну хуткай дапамогі, — паклікала яго Марыя. — Ён бясшкодны, — сказала яна. «Аўтакатастрофа на дарозе. Вось чаму я так лёгка прайшоў скрозь блокі».
  
  — Вы сказалі, бальніца Остенде, — сказаў хлопчык.
  
  — Трымайся далей ад гэтага, сынок, — сказаў я. — Ты ў небяспецы, нават калі будзеш трымаць рот на замку. Адкрыйце яго, і вы мёртвыя.
  
  — Я аператыўны афіцэр, — настойвала яна.
  
  'Што ты?' Я сказаў. Я ўсміхнулася адной з сваіх бадзерых усмешак, але цяпер бачу, што Марыі гэта павінна было здацца насмешкай. — Ты дзіця, Марыя, ты паняцці не маеш, аб чым ідзе гаворка. Сядай у хуткую, — сказаў я ёй. — Ваш былы муж чакае вас на прыстані. Калі ў вас будзе з сабой гэтая поўная каляска дакументаў, калі ён вас арыштуе, вам можа стаць лягчэй.
  
  — Ты чуў яго? Марыя сказала матросу і Куангу. — Вазьміце дакументы і вазьміце мяне з сабой — ён усіх нас выдаў паліцыі. Яе голас быў ціхім, але да істэрычнай ноткі заставалася ўсяго адно дзяленне.
  
  Марак заставаўся спакойным, а Куанг нават не зірнуў на яе.
  
  — Ты чуў яго? — сказала яна адчайна. Ніхто не казаў. Лодка рухалася вакол далёкай боку яхт-клуба. Трапятанне слізгальных па паверхні лопасцяў і ўздыхі вясёлы, вгрызающихся ў ваду, былі адзінокім рытмам, падобным на жаночыя рыданні, за кожным з якіх ішоў рэзкі ўздых.
  
  Я сказаў: «Вы не ведаеце, аб чым ідзе гаворка. Задача гэтага чалавека - вярнуць Куанга на іх карабель. Ён таксама атрымаў указанне ўзяць мяне. Як і тое, што ён паспрабуе забраць дакументы. Але ён не мяняе планаў, таму што вы выкрикиваете навіны аб тым, што Луазо чакае вас, каб арыштаваць. На самай справе, гэта важкая прычына для неадкладнага сыходу, таму што іх галоўная задача — трымацца далей ад непрыемнасцяў. Гэты бізнэс не працуе.
  
  Я даў знак Куангу спусціцца да маторнай лодцы, і матрос ўтрымаў яго на слізкай металічнай лесвіцы. Я лёгенька стукнуў Марыю па руцэ. — Я ogłuszę цябе, Марыя, калі ты так настойваеш, каб я гэта зрабіў. Я ўсміхнулася, але я сур'ёзна.
  
  «Я не магу глядзець у твар Луазо. Не ў гэтым выпадку я не магу сустрэцца з ім тварам да твару. Яна адкрыла кіроўчую дзверы і села на сядзенне. Яна хутчэй аддасць перавагу сустрэцца з Дэттом, чым з Луазо. Яна здрыганулася. Хлопчык сказаў: «Я адчуваю, што прыношу табе шмат клопатаў. Мне шкада.'
  
  «Толькі не извиняйся лішні раз», — пачула я голас Марыі.
  
  — Сядай, — крыкнуў я матросу. — Паліцыя будзе тут у любы момант. Няма часу загружаць скрыні. Ён стаяў ля падножжа лесвіцы, а я была ў сваіх цяжкіх чаравіках. Ён паціснуў плячамі і ступіў у лодку. Я развязаў вяроўку, і хто-то завёў матор. Быў яркі шквал вады, і лодка рухалася хутка, пятляючы па вадзе, пакуль рулявы адчуваў руль.
  
  У канцы моста рухаўся ліхтарык. Я задаваўся пытаннем, ці ідуць свісткі. Я нічога не чуў, акрамя гуку падвясныя матора. Ліхтарык раптам адбіўся ў кіроўчай дзверы машыны хуткай дапамогі. Лодку моцна накренило, калі мы выйшлі з гавані і ўвайшлі ў адкрытае мора. Я паглядзеў на кітайскага марака ў руля. Ён не здаваўся спалоханым, але як бы ён выглядаў, калі б спалохаўся? Я азірнуўся. Фігуры на набярэжнай былі малюсенькімі і невыразнымі. Я паглядзеў на гадзіннік: было 2 гадзіны 10 хвілін ночы . Неверагодны граф Сел толькі што забіў яшчэ адну канарэйку, яны каштавалі ўсяго тры франка, самае большае чатыры.
  39
  
  У трох мілях ад Остенде вада была нерухомая, і яе окутывал пласт туману; панылы бяздонны кацёл з булёнам, остывающим на халодным ранішнім паветры. З туману з'явіўся карабель. М. Дэтта. Гэта было неряшливое судна водазмяшчэннем каля 10 000 тон, старое грузавое судна са зламанай задняй стралой. Адно з крылаў мастка было пашкоджана ў выніку якога-то даўно забытага няшчаснага выпадку, а на шэрым корпусе, пакрытым струпамі і шелушенное, з клюзовых труб ўніз па якарным флотилиям сочились доўгія карычневыя іржавыя плямы. Ён доўгі час стаяў на якары тут, у Дуврском праліве. Самай незвычайнай асаблівасцю карабля была грот-мачта прыкладна ў тры разы вышэй, чым звычайна, і словы «Радыё Джанин», нядаўна намаляваныя белымі літарамі дзесяці футаў вышынёй ўздоўж корпуса.
  
  Рухавікі маўчалі, карабель нерухомы, але працягу засмоктвала фігуркі на форштевне, і якарнага ланцуг стагнала, калі карабель цягнуў, як нудны дзіця, за руку маці. На палубе не было ніякага руху, але я ўбачыў выбліск шкла ў рулявой рубцы, калі мы наблізіліся. Да борце корпуса была прышрубаваны непрыгожая металічная жылая лесвіца, больш падобная на пажарную лесвіцу. На ўзроўні вады прыступкі заканчваліся шырокай пляцоўкай са стойкай і гасцявой платформай, на якой мы і прывязаліся. М. Дэтт запрасіў нас на борт.
  
  Калі мы падымаліся па металічнай лесвіцы, Дэтт паклікаў нас: — Дзе яны? Ніхто не адказаў, ніхто нават не паглядзеў на яго. «Дзе пакеты з дакументамі – мая праца? Дзе гэта знаходзіцца?'
  
  — Ёсць толькі я, — сказаў я.
  
  — Я ж казаў вам... — крыкнуў Дэтт аднаго з матросаў.
  
  — Гэта было немагчыма, — сказаў яму Куанг. «Паліцыя была прама за намі. Нам пашанцавала, што мы сышлі.
  
  — Дасье былі вельмі важныя, — сказаў Дэтт. — Ты нават не дачакаўся дзяўчыну? Ніхто не казаў. — Ну, ці не так?
  
  «Паліцыя амаль напэўна схапіла яе», — сказаў Куанг. «Гэта было блізка».
  
  — А мае дакументы? — сказаў Дэтт.
  
  — Такое здараецца, — сказаў Куанг, амаль не выяўляючы турботы.
  
  — Небарака Марыя, — сказаў Дэтт. 'Мая дачка.'
  
  — Цябе турбуюць толькі твае дасье, — спакойна сказаў Куанг. — Табе пляваць на дзяўчыну.
  
  — Я клапачуся пра вас усіх, — сказаў Дэтт. — Мне неабыякавы нават гэты ангелец. Я клапачуся пра вас усіх.
  
  — Ты дурань, — сказаў Куанг.
  
  — Я паведамлю аб гэтым, калі мы будзем у Пекіне.
  
  'Як ты можаш?' — спытаў Куанг. — Вы скажаце ім, што аддалі дакументы дзяўчыне і даверылі сваю бяспеку ў яе рукі, таму што ў вас не хапіла адвагі выконваць свае абавязкі правадніка. Вы дазволілі дзяўчыне выдаць сябе за маёра Чана, а самі хутка збеглі, адзін і нічым не абцяжараны. Вы далі ёй доступ да кодавай прывітанню, і я магу толькі здагадвацца, да якіх яшчэ сакрэтаў, а потым вы маеце нахабства скардзіцца, што вашы дурныя даследаванні не дастаўляюцца вам у цэласці і захаванасці на борт карабля. Куан ўсміхнуўся.
  
  Дэтт адвярнуўся ад нас і пайшоў наперад. Ўнутры карабель быў у лепшым стане і добра асветлены. Пастаянна гулі генератары, а з нейкай далёкай часткі карабля чуўся гук хлопнувшей металічнай дзверы. Ён штурхнуў вентыляцыйная адтуліна і ўдарыў па палубному ліхтара, які цудоўным чынам запаліўся. Нейкі чалавек перагнуўся цераз крыло мастка і паглядзеў на нас зверху ўніз, але Дэтт жэстам загадаў яму вярнуцца да працы. Ён падняўся па ніжняй лесвіцы моста, і я рушыў услед за ім, але Куанг застаўся ля падножжа лесвіцы. — Я галодны, — сказаў Куанг. — Я пачуў дастаткова. Я спушчуся ўніз, каб паесці.
  
  — Вельмі добра, — сказаў Дэтт, не паварочваючыся. Ён адкрыў дзверы таго, што калі-то было капітанскай каютой, і махнуў мне прайсці наперад. У яго каюце было цёпла і ўтульна. Маленькая ложак была памятыя там, дзе нехта ляжаў. На пісьмовым стале ляжала куча папер, некалькі канвертаў, высокая чарка граммофонных пласцінак і тэрмас. Дэтт адкрыў шафа над сталом і дастаў дзве кубкі. Ён наліў з пляшкі гарачы кава, а затым два каньяку ў тюльпановые чаркі. Я паклаў дзве жмені цукру ў каву і наліў брэндзі, затым выпіў гарачую сумесь і адчуў, як яна творыць цуды з маімі артэрыямі.
  
  Дэтт прапанаваў мне свае цыгарэты. Ён сказаў: «Памылка. Дурная памылка. Вы калі-небудзь здзяйсняеце дурныя памылкі?
  
  Я сказаў: «Гэта адно з вельмі нямногіх маіх творчых заняткаў». Я адмахнуўся ад яго цыгарэт.
  
  — Пацешна, — сказаў Дэтт. «Я быў упэўнены, што Луазо не будзе дзейнічаць супраць мяне. У мяне было ўплыў і ўладу над яго жонкай. Я быў упэўнены, што ён не будзе дзейнічаць супраць мяне».
  
  — Гэта была адзіная прычына, па якой вы прыцягнулі Марыю?
  
  — Сказаць па праўдзе: так.
  
  — Тады мне шкада, што ты памыліўся. Было б лепш, калі б Марыя не ўмешвалася ў гэта.
  
  «Мая праца была амаль скончана. Гэтыя рэчы не доўжацца вечна. Ён просветлел. — Але праз год мы зноў праробім тую ж аперацыю.
  
  Я сказаў: «Чарговае псіхалагічнае расследаванне са ўтоенымі камерамі і запісвалі прыладамі і даступнымі жанчынамі для уплывовых заходніх мужчын? Яшчэ адзін вялікі дом з усёй аздабленнем ў фешэнэбельным раёне Парыжа?
  
  Дэтт кіўнуў. — Ці фешэнэбельны раён Буэнас-Айрэса, ці Токіо, або Вашынгтона, ці Лондана.
  
  — Я зусім не думаю, што вы сапраўдны марксіст, — сказаў я. — Вы проста атрымліваеце асалоду ад падзеннем Захаду. Марксіст, па меншай меры, суцяшае сябе ідэяй аб'яднання пралетарыяту праз нацыянальныя межы, але вы, кітайскія камуністы, атрымліваеце асалоду ад агрэсіўным нацыяналізмам як раз у той час, калі свет стаў дастаткова спелым, каб адкінуць яго».
  
  — Я нічога не атрымліваю. Я проста запісваю, — сказаў Дэтт. «Але можна сказаць, што тое, што вы больш за ўсё імкнецеся захаваць у Заходняй Еўропе, лепш паслужыць падтрымцы сапраўднай, бескампраміснай сілы кітайскага камунізму, чым дазволу Захаду раскалоцца на міжусобныя ваяўнічыя дзяржавы. Францыя, напрыклад, вельмі добра ідзе па гэтым шляху; што яна захавае на захадзе, калі яе атамныя бомбы запусцяць? Мы пераможам, мы захаваем. Толькі мы можам стварыць сапраўдны сусветны парадак, заснаваны на сямістах мільёнах праўдзіва вернікаў».
  
  — Гэта сапраўды 1984 год, — сказаў я. «Уся ваша ўстаноўка оруэлаўская».
  
  «Оруэл, — сказаў Дэтт, — быў наіўным прасцяком. Слабак з сярэдняга класа, напалоханы рэаліямі сацыяльнай рэвалюцыі. Ён быў чалавекам малоталантливым і застаўся б невядомым, калі б рэакцыйная прэса не ўбачыла ў ім магутнага прылады прапаганды. Яны зрабілі яго гуру , размаўляюць, празорцам. Але іх намаганні адаб'юцца на іх, таму што Оруэл у доўгатэрміновай перспектыве стане найвялікшым саюзьнікам камуністычнага руху. Ён папярэдзіў буржуазію сцерагчыся ваяўнічасці, арганізаванасці, фанатызму і разумовага планавання, у той час як насенне іх разбурэння ўвесь час сеюць іх уласнай неадэкватнасцю, апатыяй, непатрэбным гвалтам і трывіяльным щекотением. Іх знішчэнне у добрых руках: у іх уласных. Аднаўленне будзе за намі. Мае ўласныя творы стануць асновай нашага кантролю над Еўропай і Амерыкай. Наш кантроль будзе грунтавацца на задавальненні іх уласных самых нізінных апетытаў. У рэшце рэшт з'явіцца новы тып еўрапейскага чалавека».
  
  — Гісторыя, — сказаў я. — Гэта заўсёды алібі.
  
  «Прагрэс магчымы толькі ў тым выпадку, калі мы здабываем урокі з гісторыі».
  
  «Не верце гэтаму. Прагрэс — гэта абыякавасць чалавека да ўрокаў гісторыі».
  
  — Вы цынічныя і невуцкія, — сказаў Дэтт, нібы робячы адкрыццё. «Пазнай сябе, вось мой савет. Пазнай сябе.
  
  — Я ўжо ведаю дастаткова жудасных людзей, — сказаў я.
  
  «Вам шкада людзей, якія прыйшлі ў маю клініку. Гэта таму, што ты сапраўды шкадуеш сябе. Але гэтыя людзі не заслугоўваюць вашага спагады. Рацыяналізацыя — гэта іх знішчэнне. Рацыяналізацыя — гэта аспірын для псіхічнага здароўя, і, як і ў выпадку з аспірынам, перадазіроўка можа быць фатальнай.
  
  «Яны апаноўваюць сябе, усё глыбей і глыбей апускаючыся ў трубу табу. І ўсё ж кожны этап іх падарожжа апісваецца як большая свабода». Ён змрочна засмяяўся. «Ўсёдазволенасць ёсць рабства. Але так было заўсёды ў гісторыі. Ваш змучаны, перекормленный кавалак свету параўнаем з старажытнымі гарадамі-дзяржавамі Блізкага Усходу. За варотамі жорсткія качэўнікі чакалі свайго шанцу абрабаваць багатых, раскладаюцца гараджан. А качэўнікі, у сваю чаргу, заваююць, паселяцца ў толькі што заваяваным горадзе і размягчатся, і новыя суровыя вочы будуць глядзець з бясплоднай камяністай пустыні, пакуль не прыйдзе іх час. Так цвёрдыя, моцныя, славалюбівыя, идеалистичные народы Кітая бачаць пераспелы ўмовы Еўропы і ЗША. Яны нюхаюць паветра, і ў ім лунае водар перапоўненых смеццевых бакаў, бяздзейных рук і перакручаных розумаў, якія шукаюць забаў мудрагелістых і перакручаных, яны чуюць гвалт, проистекающее не ад голаду, а ад нуды, чуюць прадажнасць ўрада і з'едлівую выбліск фашызм. Яны нюхаюць, сябар мой: цябе!
  
  Я нічога не сказаў і пачакаў, пакуль Дэтт пацягваў свой каву з брэндзі. Ён паглядзеў уверх. — Здымі паліто.
  
  — Я не застануся.
  
  — Не застацца? Ён усміхнуўся. 'Куды ты ідзеш?'
  
  — Таму ў Остэндэ, — сказаў я. — І ты ідзеш са мной.
  
  — Больш гвалту? Ён падняў рукі, прытворна здаючыся.
  
  Я пакруціў галавой. — Ты ведаеш, што табе трэба вярнуцца, — сказаў я. — Ці вы збіраецеся пакінуць усе свае дасье там, на набярэжнай, менш чым у чатырох мілях адсюль?
  
  — Ты аддасі іх мне?
  
  «Я нічога не абяцаю, — сказаў я яму, — але я ведаю, што ты павінен вярнуцца туды. Альтэрнатывы няма. Я наліла сабе яшчэ кавы і паказала на яго кофейником. — Так, — сказаў ён няўцямна. 'Больш.'
  
  — Ты не з тых людзей, якія пакідаюць частку сябе ззаду. Я ведаю вас, пане Дэтт. Вы маглі б вынесці вашыя дакументы па шляху ў Кітай і сябе ў руках Луазо, але зваротнага вы не выносіце.
  
  — Вы чакаеце, што я вярнуся туды і здамся Луазо?
  
  — Я ведаю, што вы гэта зробіце, — сказаў я. — Ці пражыць рэшту жыцця, шкадуючы аб гэтым. Вы ўспомніце усю сваю працу і запісы і перажывеце гэты момант мільён разоў. Вядома, ты павінен вярнуцца са мной. Луазо — чалавек, а чалавечая дзейнасць — ваша спецыяльнасць. У вас ёсць высокапастаўленыя сябры, вас цяжка будзе абвінаваціць у якім-небудзь крымінальным злачынстве...
  
  «Гэта вельмі слабая абарона ў Францыі».
  
  — Остенде знаходзіцца ў Бельгіі, — сказаў я. «Бельгія не прызнае Пекін, Луазо дзейнічае там толькі на цярплівасьці. Луазо таксама будзе паддавацца любым навыкам вядзення дэбатаў, якія вы можаце праявіць. Луазо асцерагаецца палітычнага скандалу, які можа прывесці да прымусовага вывазу чалавека з чужой краіны...
  
  — Ты бойкі. Занадта бойка, — сказаў Дэтт. «Рызыка застаецца занадта вялікай».
  
  — Як пажадаеце, — сказаў я. Я дапіў каву і адвярнуўся ад яго.
  
  — Я быў бы дурнем, калі б вярнуўся за дакументамі. Луазо не можа крануць мяне тут. Ён падышоў да барометр і пастукаў па ім. «Ён расце». Я нічога не казаў.
  
  Ён сказаў: «Гэта была мая ідэя зрабіць мой цэнтр кіравання пірацкім радиолодкой. Мы не адкрыты для інспекцыі і нават не знаходзімся пад юрысдыкцыяй якога-небудзь ўрада ў свеце. На гэтай лодцы мы, па сутнасці, асобная нацыя, як і ўсе іншыя пірацкія радиокорабли.
  
  — Дакладна, — сказаў я. — Тут ты ў бяспецы. Я ўстаў. — Я павінен быў нічога не гаварыць, — сказаў я. — Гэта не мой клопат. Мая праца зробленая. Я туга зашпіліў паліто і блаславіў чалавека з Остенде за дадатковы тоўсты швэдар.
  
  — Ты пагарджаеш мяне? — сказаў Дэтт. У яго голасе была сярдзітая нотка.
  
  Я падышла да яго і ўзяла яго руку ў сваю. — Не ведаю, — з трывогай сказаў я. — Ваша меркаванне гэтак жа справядліва, як і маё. Лепш, таму што толькі ты ў стане ацаніць сваю працу і сваю свабоду. Я моцна сціснула яго руку стэрэатыпным заспакаяльным жэстам.
  
  Ён сказаў: «Мая праца мае велізарную каштоўнасць. Можна сказаць, прарыў. Некаторыя даследаванні, здавалася, мелі...» Цяпер ён імкнуўся пераканаць мяне ў важнасці сваёй працы.
  
  Але я асцярожна адпусціў яго руку. Я кіўнуў, усміхнуўся і адвярнуўся. 'Мне трэба ісці. Я прывёў Куанга сюды, мая праца выканана. Магчыма, адзін з вашых матросаў адвязе мяне назад у Остенде.
  
  Дэтт кіўнуў. Я адвярнуўся, статут ад сваёй гульні і задаючыся пытаннем, ці сапраўды я хачу ўзяць гэтага хворага старога і аддаць яго на ласку французскага ўрада. Кажуць, рашучасць мужчыны выяўляецца ў яго плячах. Магчыма, Дэтт ўбачыў у маім абыякавасць. — Пачакай, — паклікаў ён. 'Я вазьму цябе.'
  
  — Добра, — сказаў я. — Гэта дасць вам час падумаць.
  
  Дэтт ліхаманкава агледзеў каюту. Ён аблізаў вусны і прыгладзіў валасы далонню. Ён прагартаў пачак папер, сунуў дзве з іх у кішэню і сабраў сёе-тое.
  
  Гэта былі дзіўныя рэчы, якія Дэтт ўзяў з сабой: прэс-пап'е з гравіроўкай, паўбутэлькі брэндзі, танны нататнік і, нарэшце, старая перавая ручка, якую ён агледзеў, выцер і старанна зачыніў каўпачком, перш чым сунуць у кішэню камізэлькі. — Я завязу цябе назад, — сказаў ён. — Як вы думаеце, Луазо дазволіць мне проста прагледзець мае рэчы?
  
  — Я не магу адказваць за Луазо, — сказаў я. — Але я ведаю, што ён некалькі месяцаў змагаўся за дазвол абшукаць ваш дом на авеню Фош. Ён прадстаўляў справаздачу за справаздачай, даказваючы звыш усякай звычайнай неабходнасці, што вы ўяўляеце пагрозу бяспекі Францыі. Ведаеце, які адказ ён атрымаў? Яму сказалі, што ты X., ancien X. Вы былі политехником, прадстаўніком кіруючага класа, эліты Францыі. Вы маглі б тутоерить яго міністра, заклікаць палову кабінета да таварышам . Вы былі прывілеяваным чалавекам, недатыкальным і напышлівым з ім і яго людзьмі. Але ён упарціўся, ён, нарэшце, паказаў ім, хто вы такі, пане Дэтт. А цяпер, магчыма, ён захоча, каб яны заплацілі па рахунку. Я б сказаў, што Луазо можа ўбачыць перавага ў тым, каб ўпусціць трохі вашага яду ў іх кроў. Ён можа вырашыць даць ім што-небудзь на памяць у наступны раз, калі яны будуць перашкаджаць яму і чытаць яму лекцыі, і папрасіць яго ў пяцідзесяты раз, калі ён не памыляецца. Дазвольце вам захаваць дасье і запісы? Я ўсміхнулася. — Ён цалкам можа на гэтым настаяць.
  
  Дэтт кіўнуў, пакруціў ручку старажытнага насценнага тэлефона і што-то хутка вымавіў на ім на кітайскім дыялекце. Я заўважыў яго вялікія белыя пальцы, падобныя на карані якога-небудзь расліны, ніколі не які падвяргаецца ўздзеянню сонечнага святла.
  
  Ён сказаў: «Вы маеце рацыю, у гэтым няма сумневу. Я павінен быць там, дзе мае даследаванні. Я ніколі не павінен быў расставацца з ім.
  
  Ён рассеяна важдаўся. Ён узяў сваю дошку «Манаполія». — Вы павінны супакоіць мяне ў адным, — сказаў ён. Ён зноў паклаў дошку. 'Дзяўчына. Вы ўбачыце, што з дзяўчынай усё ў парадку?
  
  — З ёй усё будзе ў парадку.
  
  — Вы паклапаціцца пра гэта? Я дрэнна з ёй звяртаўся.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Я пагражаў ёй, ты ж ведаеш. Я пагражаў ёй па нагоды яе файла. Пра яе карцінах. Я не павінен быў гэтага рабіць, але я клапаціўся аб сваёй працы. Хіба гэта не злачынства, клапаціцца аб сваёй працы?
  
  — Залежыць ад працы.
  
  — Заўважце, — сказаў Дэтт, — я даў ёй грошай. Я даў ёй машыну таксама.
  
  «Лёгка аддаваць рэчы, якія вам не патрэбныя», — сказаў я. «І багатыя людзі, якія раздаюць грошы, павінны быць цалкам упэўненыя, што яны не спрабуюць што-то купіць».
  
  — Я дрэнна з ёй звяртаўся. Ён кіўнуў сам сабе. — А вось і хлопчык, мой унук.
  
  Я паспяшаўся ўніз па жалезным прыступках. Я хацеў сысці ад лодкі да таго, як Куанг ўбачыць, што адбываецца, і ўсё ж я сумняваюся, што Куанг спыніў бы нас; калі Дэтт не будзе перашкаджаць, адзіным справаздачай, які вернецца назад, будзе справаздача Куанга.
  
  — Вы аказалі мне паслугу, — сказаў Дэтт, заводзячы падвесны матор.
  
  — Дакладна, — сказаў я.
  40
  
  Ангелец загадаў ёй замкнуць дзверы хуткай дапамогі. Яна паспрабавала, але калі яе палец завіс над зашчапкай, яе ахапіла млоснасць ад страху. На імгненне яна ўявіла сабе агонію зняволення. Яна здрыганулася і адкінула гэтую думку. Яна паспрабавала яшчэ раз, але гэта было бескарысна, і, пакуль яна ўсё яшчэ спрабавала штурхнуць замак, хлопчык-ангелец з пашкоджаным каленам перагнуўся праз яе і замкнуў дзверы. Яна апусціла акно, адчайна спрабуючы суняць клаўстрафобію. Яна нахілілася наперад з зачыненымі вачыма і прыціснулася галавой да халоднага ветравога шкла. Што яна зрабіла? Гэта здавалася такім правільным, калі Дэтт сказаў ёй: калі яна возьме для яго на месца сустрэчы асноўную масу дакументаў і плёнак, то ён будзе чакаць там са сваёй плёнкай і дасье. Справядлівы абмен, сказаў ён. Яна дакранулася да замкаў валізкі, прывезенага з лодкі. Яна меркавала, што яе дакументы былі ўнутры, але раптам ёй стала ўсё роўна. Дробны дождж бисеринками ветравога шкла з маленькімі лінзамі. Маторная лодка паўтаралася тысячу разоў уверх дном.
  
  'Ты ў парадку?' — спытаў хлопчык. — Ты дрэнна выглядаеш.
  
  Яна не адказала.
  
  — Паслухайце, — сказаў ён, — я б хацеў, каб вы расказалі мне, пра што ўсё гэта. Я ведаю, што даставіў цябе шмат клопатаў і ўсё такое, разумееш...
  
  — Заставайся тут, у машыне, — сказала Марыя. «Ні да чаго не дакранайцеся і не дазваляйце нікому нічога чапаць. Абяцаць?'
  
  'Вельмі добра. Абяцаю.'
  
  Яна адчыніла дзверы з уздыхам палёгкі і выйшла на халодны салёны паветра. Машына стаяла ля самай абзы вады, і яна асцярожна ступала па истертым камянях. Па ўсёй прыстані з пад'ездаў і уваходаў у склады з'яўляліся мужчыны. Не звычайныя мужчыны, а мужчыны ў берэтах і нажных бранзалетах. Яны рухаліся ціха, і ў большасці з іх былі аўтаматы. Група іх побач з ёй ступіла пад ліхтары прычала, і яна ўбачыла бляск значкоў парашутыстаў. Марыя баялася мужчын. Яна спынілася ля задніх дзвярэй карэты хуткай дапамогі і азірнулася; хлопчык глядзеў на яе па-над металічных скрынак і слоікаў з-пад плёнкі. Ён усміхнуўся і кіўнуў, каб запэўніць яе, што нічога не будзе чапаць. Якая ёй справа да таго, дакранецца ён да чаго-небудзь? Адзін мужчына адарваўся ад групы дэсантнікаў побач з ёй. Ён быў у цывільным: чорнае скураное паліто да сцёгнаў і старамодная фетравы капялюш. Ён зрабіў усяго адзін крок, калі яна даведалася Люазо.
  
  — Марыя, гэта ты?
  
  'Так, гэта я.'
  
  Ён паспяшаўся да яе, але калі ён быў у кроку ад яе спыніўся. Яна чакала, што ён абдыме яе. Ёй хацелася павіснуць на ім і адчуць, як яго рука няёмка пляскае яе па спіне, што было яго неадэкватнай спробай спыніць рознага роду пакуты.
  
  — Тут шмат людзей, — сказала яна. ' Бі ф ? '
  
  — Так, армія, — сказаў Луазо. «Дэсантна-дэсантны батальён. Бельгійцы цалкам супрацоўнічалі са мной.
  
  Марыя абурылася гэтым. Гэта быў яго спосаб сказаць, што яна ніколі не аказвала яму поўнага садзейнічання. «Толькі для таго, каб узяць мяне пад варту, — сказала яна, — Цэлы батальён бельгійскіх парашутыстаў? Вы, павінна быць, перабольшылі.
  
  — Там ёсць карабель. Невядома, колькі мужчын на борце. Дэтт мог вырашыць забраць дакументы сілай.
  
  Ён імкнуўся апраўдацца, як маленькі хлопчык, які шукае аванс на свае кішэнныя грошы. Яна ўсміхнулася і паўтарыла: «Вы, павінна быць, перабольшылі».
  
  — Так, — сказаў Луазо. Ён не ўсміхаўся, бо скажаць праўду было чым ганарыцца. Але ў дадзеным выпадку ён клапаціўся аб тым, каб не было памылак. Ён хутчэй будзе выглядаць дурнем з-за празмернай падрыхтоўкі, чым апынецца неадэкватным. Яны стаялі і глядзелі адзін на аднаго некалькі хвілін.
  
  — Дакументы ў машыне хуткай дапамогі? — спытаў Луазо.
  
  — Так, — сказала яна. «Фільм пра мяне таксама там».
  
  — А што наконт запісу ангельца? Допыт, які вы перакладалі, калі ён быў пад наркотыкамі?
  
  -- Вось і там, зялёная бляшаная банка; нумар Б чатырнаццаць. Яна дакранулася да яго рукі. — Што вы будзеце рабіць з плёнкай ангельца? Яна не магла спытаць аб сабе.
  
  — Знішчы яго, — сказаў Луазо. — Нічога з гэтага не выйшла, і ў мяне няма прычын прычыняць яму шкоду.
  
  — І гэта частка вашага з ім пагаднення, — абвінаваціла яна.
  
  Луазо кіўнуў.
  
  — А мая касета?
  
  — Я знішчу і гэта.
  
  — Хіба гэта не супярэчыць вашым прынцыпам? Хіба знішчэнне доказаў не смяротны грэх для паліцэйскага?
  
  «Няма зводу правілаў, да якога можна было б звяртацца па гэтых пытаннях, што б ні казалі нам царква, палітыкі і юрысты. Паліцыянты сілы, урада і арміі — усяго толькі групы людзей. Кожны чалавек павінен паступаць так, як загадвае яго сумленне. Мужчына не падпарадкоўваецца беспярэчна, інакш ён ужо не мужчына.
  
  Марыя схапіла яго за руку абедзвюма рукамі і на імгненне прыкінулася, што ёй ніколі не давядзецца адпускаць.
  
  — Лейтэнант, — крыкнуў Луазо з прыстані. Адзін з парашутыстаў выцягнуўся па стойцы "смірна" і сагнуўся ўздоўж набярэжнай. — Мне прыйдзецца ўзяць вас пад варту, — ціха сказаў Луазо Марыі.
  
  — Мае дакументы на пярэднім сядзенні машыны хуткай дапамогі, — таропка паведаміла яна яму, перш чым лейтэнант дабраўся да іх.
  
  — Лейтэнант, — сказаў Луазо, — я хачу, каб вы выцягнулі скрынкі з машыны хуткай дапамогі і аднеслі іх у хлеў. Дарэчы, вам лепш правесці вопіс бляшаных слоікаў і скрынь; адзначце іх мелам. Трымаеце узброеную ахову на працягу ўсёй аперацыі. Магчыма, іх паспрабуюць вярнуць.
  
  Лейтэнант цяпло аддаў гонар Луазо і з цікаўнасцю паглядзеў на Марыю.
  
  — Хадзем, Марыя, — сказаў Луазо. Ён павярнуўся і пайшоў да хлява.
  
  Марыя пагладзіла сябе па валасах і рушыла ўслед за ім.
  
  Гэта была драўляная хаціна, пабудаваная на час Другой сусветнай вайны. Доўгі, дрэнна асветлены калідор цягнуўся ва ўсю даўжыню барака, а астатняя частка была падзелена на чатыры маленькіх нязручных кабінета. Марыя паправіла макіяж ў трэці раз. Яна вырашыла рабіць па адным воку і рабіць іх сапраўды правільна.
  
  — Колькі яшчэ? яна спытала. Яе голас быў скажоны, калі яна напружыла твар, каб намаляваць лінію над правым вокам.
  
  — Яшчэ гадзіна, — сказаў Луазо. У дзверы пастукалі, і ўвайшоў лейтэнант парашутыста. Ён мелькам зірнуў на Марыю, а затым адсалютаваў Луазо.
  
  — У нас невялікая праблема, сэр, выцягнуць скрынкі з машыны хуткай дапамогі.
  
  'Бяда?' — сказаў Луазо.
  
  — Там нейкі вар'ят з параненай нагой. Ён раве, бушуе і б'е салдат, якія спрабуюць разгрузіць машыну».
  
  — Ты не можаш з гэтым справіцца?
  
  — Вядома, я магу з гэтым справіцца, — сказаў афіцэр-дэсантнік. Луазо ўлавіў нотку раздражнення ў яго голасе. «Проста я не ведаю, хто такі гэты маленькі свавольнік».
  
  — Я падабрала яго на дарозе, — сказала Марыя. «Пацярпеў у дарожна-транспартным здарэнні. Я сказаў яму нагледзець за дакументамі, калі выйду з машыны. Я не меў на ўвазе... ён тут ні пры чым... ён проста пацярпеў.
  
  — Проста паранены, — паўтарыў Луазо лейтэнанту. Лейтэнант ўсміхнуўся. — Адвязіце яго ў бальніцу, — сказаў Луазо.
  
  — Бальніца, — паўтарыла Марыя. «Усе на сваіх месцах».
  
  — Вельмі добра, сэр, — сказаў лейтэнант. Ён адсалютаваў з дадатковым праявай энергіі, каб паказаць, што ён не звяртае увагі на сарказм жанчыны. Ён няўхвальна паглядзеў на жанчыну, разгарнуўся і сышоў.
  
  — У вас ёсць яшчэ адзін нованавернутых, — сказала Марыя. Яна ўсміхнулася, разглядаючы свой накрашенный вачэй, злёгку скрывіў твар, каб ненакрашенный вачэй не быў бачны ў люстэрку. Яна высока падняла галаву, каб захаваць лінію падбародка. Яна чула, як салдаты складалі скрыні ў калідоры. — Я галодная, — сказала яна праз некаторы час.
  
  — Я магу паслаць, — сказаў Луазо. «У салдат ёсць грузавік, поўны кавы, сасісак і нейкай жудаснай смажанай ежы».
  
  «Кава і каўбаса».
  
  — Ідзі і вазьмі два салодкага кавы і бутэрбродаў з каўбасой, — сказаў Луазо маладому вартавому.
  
  — Капрал сышоў за каву, — сказаў салдат.
  
  — Нічога, — сказаў Луазо. — Я паклапачуся пра скрынках.
  
  — Ён нагледзіць за скрынямі, — проста сказала Марыя люстэрка.
  
  Салдат паглядзеў на яе, але Луазо кіўнуў, і салдат павярнуўся, каб узяць кавы. — Вы можаце пакінуць мне свой пісталет, — сказаў Луазо. «Ты не зможаш насіць каву з гэтым на шыі, і я не хачу, каб зброя ляжала ў калідоры».
  
  «Я займуся кавы і стрэльбай, — сказаў салдат. Ён сказаў гэта абуральна, затым павесіў папружка пісталета на шыю, каб даказаць, што гэта магчыма. — Ты добры салдат, — сказаў Луазо.
  
  — Гэта не зойме шмат часу, — сказаў салдат.
  
  Люазо разгарнуўся круціцца на крэсле, побарабанил пальцамі па хісткай стала, а затым павярнуўся ў іншы бок. Ён нахіліўся блізка да акна. На ёй утварыўся моцны кандэнсат, і ён працёр вочка, каб бачыць набярэжную. Ён паабяцаў ангельцу, што пачакае. Лепш бы ён гэтага не рабіў: гэта псавала яго графік, а таксама дадавала няёмкае час, праведзенае тут з Марыяй. Ён не мог дапусціць, каб яе трымалі ў мясцовым паліцэйскім участку, відавочна, яна павінна была чакаць тут з ім; гэта было непазбежна, і ўсё ж гэта была дрэнная сітуацыя. Ён быў не ў тым становішчы, каб спрачацца з англічанінам. Ангелец прапанаваў яму ўсе дакументы, а таксама чырвонага кітайца-кандуктара. Больш таго, ён сказаў, што, калі Луазо будзе чакаць тут, ён забярэ Дэтта з карабля і даставіць яго на прыстань. Люазо фыркнуў. У Дэтта не было важкіх прычын пакідаць пірацкі радиокорабль. Ён быў у бяспекі там, за межамі трехмильного мяжы, і ён ведаў гэта. Усе астатнія пірацкія радиокорабли былі там і ў бяспецы. Дэтту дастаткова было наладзіцца на іншыя караблі, каб пацвердзіць гэта.
  
  — Вы прастудзіліся? — спытала ў яго Марыя, усё яшчэ разглядаючы свой накрашенный вачэй.
  
  'Не.'
  
  — Падобна на тое. У цябе закладзены нос. Ты ж ведаеш, што гэта заўсёды першы прыкмета прастуды. Акно ў спальні адкрыта, я казаў табе пра гэта сотні раз.
  
  — І я б хацеў, каб ты перастаў мне распавядаць.
  
  — Як вам заўгодна. Яна выцерла слоік з вочнай чарніной і сплюнула ў яе. Яна размазала левы вачэй і цяпер выцерла яго начыста, так што яна выглядала дзіўна перакошанай: адзін вачэй эфектна нафарбаваны, а іншы белы і голы. — Мне вельмі шкада, — сказала яна. 'Вельмі шкада.'
  
  — Усё будзе добра, — сказаў Луазо. «Як-небудзь я знайду спосаб».
  
  — Я люблю цябе, — сказала яна.
  
  'Магчыма.' Яго твар быў шэрым, а вочы глыбока запавшими, як заўсёды, калі ён доўга не спаў.
  
  Яны займалі адно і тое ж месца ў яе свядомасці, Луазо і яе бацька, але цяпер яна раптам убачыла Люазо такім, які ён быў на самай справе. Ён не быў звышчалавекам, ён быў сярэдніх гадоў, схільны да памылак і нястомна патрабавальны да сябе. Марыя паставіла чорную бляшаную банку і падышла да акна побач з Луазо.
  
  — Я кахаю цябе, — зноў сказала яна.
  
  — Я ведаю, — сказаў Луазо. — А я шчаслівы чалавек.
  
  «Калі ласка, дапамажыце мне», — сказала Марыя, і Луазо быў уражаны, таму што ён ніколі не мог уявіць, што яна просіць аб дапамозе, а Марыя была здзіўленая, таму што яна не магла ўявіць сябе просящей аб дапамозе.
  
  Луазо наблізіў нос да акна. Скрозь яго было цяжка разгледзець з-за адлюстраванняў і кандэнсату. Ён зноў пацёр яснае месца, каб паглядзець скрозь яго.
  
  — Я дапамагу вам, — сказаў Луазо.
  
  Яна ачысціла сваю маленькую частку шкла і агледзела набярэжную. — Ён па-чартоўску доўга важдаецца з гэтым кавы, — сказаў Луазо.
  
  — Вось ангелец, — сказала Марыя, — і Дэтт.
  
  — Будзь я пракляты, — сказаў Луазо. — Ён прывёў яго.
  
  Голас Дэтта рэхам разнёсся па калідоры, калі дзверы хаціны адчыніліся. — Вось яно, — сказаў ён усхвалявана. «Усе мае дакументы. Каляровыя друку абазначаюць год, індэксны літары кодавыя назвы. Ён з гонарам пастукаў па скрынкам. — Дзе Луазо? — спытаў ён ангельца, павольна ідучы ўздоўж шэрагаў складзеных адзін на аднаго бляшаных слоікаў і скрынь, пагладжваючы іх і чытаючы кодавыя літары.
  
  — Другая дзверы, — сказаў ангелец, прабіраючыся міма скрынь.
  
  Марыя дакладна ведала, што ёй рабіць. Жан-Поль сказаў, што яна ні разу ў жыцці не прыняла гэтага рашэння. Гэта не было ні істэрыкай, ні абвастрэннем эмоцый. Яе бацька стаяў у дзвярах з банкамі дакументаў у руках і няньчыў іх, як нованароджанага дзіцяці. Ён усміхнуўся усмешкай, якую яна памятала з дзяцінства. Яго цела было гатова, як у канатаходца, гатовага сысці з платформы. На гэты раз яго сіла перакананні і маніпулявання была выпрабаваная да мяжы, але яна не сумнявалася, што ён шчаслівы. Нават Луазо не выстаяў перад гладкім спакойна Дэтта, яе лялькавода. Яна ведала думкі Дэтта і магла прадказаць, якое зброю ён скарыстае: ён скарыстаецца тым фактам, што ён яе бацька і дзядуля дзіцяці Луазо. Ён скарыстаецца сваёй уладай над столькімі важнымі людзьмі. Ён будзе выкарыстоўваць усе, што ў яго ёсць, і ён выйграе.
  
  Дэтт усміхнуўся і працягнуў руку. — Старшы інспектар Луазо, — сказаў ён. — Думаю, я магу аказаць неацэнную дапамогу вам — і Францыі.
  
  Зараз у яе была адкрыта сумачка. Ніхто не глядзеў на яе.
  
  Луазо паказаў на крэсла. Ангелец адышоў у бок і хутка агледзеў пакой. Яе рука ўжо была на прыкладзе, засцерагальнік бясшумна слізгануў уніз. Яна адпусціла сумачку, і яна легла на пісталет, як чайны столік.
  
  — Становішча карабля, — сказаў Дэтт, — выразна пазначана на гэтай карце. Мне здавалася, што я павінен прыкінуцца, што дапамагаю ім.
  
  — Хвіліначку, — стомлена сказаў Луазо.
  
  Ангелец бачыў, што адбываецца. Ён ударыў кулаком па сумачцы. І тут Дэтт зразумеў, як раз у той момант, калі стрэліў пісталет. Яна зноў націснула на курок так хутка, як толькі магла. Луазо схапіў яе за шыю, і ангелец стукнуў яе па руцэ. Яна выпусціла сумку. Дэтт ўвайшоў у дзверы і важдаўся з замкам, каб яны не пагналіся за ім. Ён не змог адкрыць замак і пабег па калідоры. Пачуўся гук адкрываецца знешняй дзверы. Марыя вырвалася і пабегла за Дэттом з пісталетам у руцэ. Усе крычалі. Ззаду яе яна пачула крык Луазо: «Лейтэнант, спыніце гэтага чалавека».
  
  Салдат з падносам з кавы мог чуць крык Люазо або бачыць Марыю або ангельца, размахивающего пісталетам. Што б ні заахвоціла яго, ён адкінуў паднос з кавай. Ён круціў вінтоўку на шыі, як хула-хуп. Прыклад урэзаўся яму ў руку, і амаль адначасова з гукам разбіваюцца кававых кубкаў па набярэжнай рэхам пракацілася ўспышка агню. З усёй набярэжнай пачуліся стрэлы; Кулі Марыі, павінна быць, мала што змянілі.
  
  Вы можаце распазнаць стрэл у галаву з высакахуткаснага зброі; воблака часціц крыві з'явілася ў паветры над ім, як пар, калі Дэтта і яго ахапак стужак, плёнак і папер адкінула ад набярэжнай, як мяч для гольфа.
  
  — Вось, — паклікаў Луазо. Магутныя лямпы, якімі кіравалі салдаты, даследавалі распаўзаюцца клубок запісваюць стужак і плёнак, якія пакрывалі ваду, як Саргасава мора. Велізарны паветраны бурбалка падняўся на паверхню, і група парнаграфічных фатаграфій разышлася і паплыла прэч. Дэтт быў сярод іх, і на імгненне здалося, што ён усё яшчэ жывы, калі ён вельмі павольна і з цяжкасцю паварочваўся ў вадзе, яго затекшая рука царапала паветра, як плывец, поўз. На імгненне здалося, што ён глядзіць на нас. Стужка затрымалася ў яго ў пальцах, і салдаты ўздрыгнулі. -- Ён перагортваецца, вось і ўсё, -- сказаў Луазо. «Мужчыны плаваюць тварам уніз, жанчыны тварам уверх. Засунь кручок яму пад каўнер. Ён не чалавек-прывід, проста труп, труп злачынца.
  
  Салдат паспрабаваў дастаць яго з далучыцца штыком, але лейтэнант спыніў яго. — Скажуць, што гэта зрабілі мы, калі на целе поўна штыковых раненняў. Яны скажуць, што мы катавалі яго. Луазо павярнуўся да мяне і перадаў мне маленькую катушку з стужкай у бляшаны банку. — Гэта тваё, — сказаў ён. «Ваша споведзь, я веру, хоць я не гуляў у яе».
  
  — Дзякуй, — сказаў я.
  
  — Такое было пагадненне, — сказаў Луазо.
  
  — Так, — сказаў я, — такі быў дагавор.
  
  Цела Дэтта сплыло глыбей, яшчэ больш заблытаўшыся ў бясконцай стужцы і плёнцы.
  
  Марыя схавала пісталет або, можа быць, выкінула яго. Луазо не глядзеў на яе. Ён быў заклапочаны целам Дэтта — на самай справе занадта заклапочаны ім, каб быць пераканаўчым.
  
  Я сказаў: «Гэта твая машына хуткай дапамогі, Марыя?» Яна кіўнула; Луазо слухаў, але не паварочваўся.
  
  — Па-дурному яго пакідаць. Гэта жудаснае перашкода; вам прыйдзецца перамясціць яго. Я павярнуўся да бельгійскаму парашутыста. «Няхай яна перамесціць яго», — сказаў я.
  
  Луазо кіўнуў.
  
  'Як далёка?' — сказаў афіцэр. У яго быў розум, як у Луазо. Магчыма, Луазо прачытаў мае думкі. Ён ухмыльнуўся.
  
  — Усё ў парадку, — сказаў Луазо. «Жанчына можа ісці». Лейтэнант з палёгкай атрымаў прамы загад. — Так, сэр, — сказаў ён і сур'ёзна адсалютаваў Люазо. Ён накіраваўся да машыны хуткай дапамогі.
  
  Марыя дакранулася да рукі Луазо. — Я пайду да мамы. Я пайду да хлопчыка, — сказала яна. Ён кіўнуў. Яе твар выглядала дзіўна, таму што толькі адзін вачэй быў нафарбаваны. Яна ўсміхнулася і пайшла за афіцэрам.
  
  'Чаму ты гэта зрабіў?' — спытаў Луазо.
  
  — Я не мог рызыкаваць, — сказаў я. — Ты ніколі не даруеш сябе.
  
  Было светла. Мора зайграла свежасцю світання, і птушкі пачалі думаць пра ежу. Уздоўж берага серабрыстыя чайкі вышуквалі маленькіх малюскаў, пакінутых прылівам. Яны неслі іх высока над дзюнамі і кідалі на бетонныя зрубы. Некаторыя ўпалі ў пясок, іншыя стукнуліся пра старажытныя агнявыя кропкі і трэснулі, некаторыя ўпалі на бетон, але не трэснулі; гэтыя апошнія былі падхоплены серабрыстымі чайкамі, а затым скінутыя зноў і зноў. Верх блокгаузов быў пакрыты драбнюткімі асколкамі ракавінак, таму што ў рэшце рэшт кожная ракавіна трэснула. Вельмі высока адна птушка ляцела мэтанакіравана і ў адзіночку па прамым, як прамень святла, курсе. Далей па беразе, у дзюнах і за іх межамі, бязмэтна блукаў вожык, абнюхваючы і драпаючы бескаляровую траву і назіраючы за гульнямі чаек. Вожык лётаў бы вышэй і мацней любы з птушак, калі б толькі ўмеў.
  Зноскі
  
  1 Палітычна змяшаная, але з перавагай камуністаў, падпольная антинацистская арганізацыя.
  
  2 У Францыі асабліва складаная паліцэйская сістэма. Morocco Sûreté Nationale - гэта паліцэйская сістэма для ўсёй Францыі, якая дзейнічае непасрэдна для міністра ўнутраных спраў у міністэрстве на вуліцы Соссе. На набярэжнай Орфевр знаходзіцца прэфектура, якая робіць тое ж самае для Парыжа. Ёсць таксама імша, якую ўлетку можна даведацца па паліто колеру хакі, якая ахоўвае ўсю Францыю па загадзе ваеннага міністэрства і, па сутнасці, з'яўляецца салдатамі. Нараўне з гэтым існуюць спецыяльныя групы — кампаніі Gardes Mobiles і CRS (Compagnie Républicaine de Sécurité), якія валодаюць высокай мабільнасцю і магутнай ударнай моцай. Луазо працаваў на першую, Sûreté Nationale, якая, акрамя ўсёй стандартнай працы паліцыі, таксама займаецца контрвыведкай, эканамічным шпіянажам (прафсаюзы і патэнцыйныя забастоўкі і г. Д.), Памежнай аховай і гульнямі. Шэсцьдзесят падраздзяленняў CRS таксама кантралююцца адным з упраўленняў (грамадскай бяспекі) Sûreté Nationale.
  
  3 Стары будынак на тэрыторыі турмы, якая прымыкае да плошчы Мазас ля вакзала Аўстэрліц. Выкарыстоўваецца як морг.
  
  4 старэйшых афіцэраў паліцыі ў Францыі ёсць уласныя прыватныя лініі.
  
  5 дзіця: невялікі віскі.
  
  6 Інформар.
  
  7 Нингидрин: які фарбуе рэактыў, чырванавата-чорны парашок. Рукі становяцца фіялетавымі з-за амінакіслоты ў скуры. Праходзіць тры дні, перш чым ён знікне. Мыццё пагаршае сітуацыю.
  
  8 Служба знешняй дакументацыі і контрвыведкі.
  
  9 Парыжская паліцыя мае ўласную тэлефонную сістэму, незалежную ад грамадскай.
  
  10. Па французскаму заканадаўству прэфект парыжскай паліцыі можа арыштоўваць, дапытваць, дапытваць, абшукваць, канфіскоўваць лісты па пошце без якіх-небудзь іншых паўнамоцтваў, акрамя сваіх уласных. Яго адзіная абавязак заключаецца ў тым, каб праінфармаваць пракурора і даставіць зняволенага да суддзі на працягу дваццаці чатырох гадзін. Звярніце ўвагу, што магістрат з'яўляецца часткай судовай машыны, а не асобным службовым тварам, як у Вялікабрытаніі.
  
  Калі яго дастаўляюць да сусветнага суддзі - juge d'en instruction - паліцыя тлумачыць, што гэты чалавек падазраецца , і сусветнай суддзя кіруе зборам доказаў. (Вядома, у Брытаніі чалавека не даставяць да сусветнага суддзі да тых часоў, пакуль паліцыя не падрыхтуе сваю справу.)
  
  Запыты да з'яўлення перад судовым прыставам называюцца enquêtes officieuses ( неафіцыйныя запыты). Па законе апошнія не маюць права абшукваць або патрабаваць заяў, але на практыцы толькі нешматлікія грамадзяне спрачаюцца аб гэтай фармальнасці, калі сутыкаюцца з паліцыяй.
  
  11 Кітайскае апісанне, якое дазваляе адрозніць чыстых кітайцаў ад розных груп меншасцяў у Кітаі ці нават ад в'етнамцаў і г. д. Дзевяноста пяць працэнтаў насельніцтва Кітая складаюць ханьцаў.
  
  
  ЛЁН ДЕЙТОНА
  Шпіёнская гісторыя
  
  
  — Але вайна — гэта гульня, у якую каралі не сталі б гуляць, няхай іх падданыя мудрыя.
  
  Уільям Каупер, 1731-1800 гг.
  
  Змест
  
  Пакрыццё
  
  Тытульная старонка
  
  Эпіграф
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Падзякі
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Дакументы перыяду халоднай вайны, у якіх адбываецца дзеянне «Шпіёнскай гісторыі» , нязменна друкаваліся на ручной пішучай машынцы. Таму для мяне было відавочным выбарам выкарыстоўваць клавішы пішучай машынкі для напісання назвы кнігі. Ненаўмыснага бонусам з'яўляецца тое, што іх круглая форма нагадвае ілюмінатары, што адпавядае марскім элементу гісторыі.
  
  Працягваючы гэтую тэму, я ўключыў сілуэты пары атамных падводных лодак, чые цёмныя абрысы выглядаюць так, як быццам яны ўзятыя прама з даведніка карэктоўшчыкаў ваеннага часу. Карта раёна ваенных гульняў, намаляваная ў кнізе, запаўняе падводныя лодкі, што плылі па чырвонаму мора, што не пакідае ў чытача сумненняў у тым, што камуністычны СССР у гэтай гісторыі мае вялікае значэнне.
  
  На кожнай вокладцы гэтага апошняга квартэта я змясціў фатаграфію вачэй безназоўнага шпіёна ў акулярах, у дадзеным выпадку накладзеную на маштабную сетку перыскопа падводнай лодкі. Наш герой трапіў у прыцэл савецкага падводніка? Ці ён ўнутры аднаго з караблёў і шпіёніць за намі?
  
  Чытачы, якія добрасумленна збіралі сваю калекцыю гэтых перавыданняў, да цяперашняга часу ўжо пазнаёміліся з тым, як я выкарыстоўваю злучны матыў на карэньчыках кніг. Будучы апошняй чацвёркай ва ўсёй серыі перавыданняў і кніг, у якіх гвалт ніколі не бывае занадта далёка, я падумаў, што гэта добрая ідэя, так бы мовіць, «выйсці на ўра». Адпаведна, на карэньчыках гэтага квартэта намаляваныя розныя пісталеты, як згадваецца ў тэкстах кожнай кнігі. У якасці прыкладу можна прывесці расійскі пісталет Токарава ТТ, распрацаваны ў 1920-х гадах і да гэтага часу карыстаецца папулярнасцю ў савецкай ваеннай паліцыі сорак гадоў праз.
  
  Яшчэ адна паўтаральная асаблівасць гэтага квартэта, якую можна знайсці ў фотомонтаже кожнай задняй вокладкі, — гэта пара ачкоў «нашага героя», якія падазрона падобныя на тыя, што насіў «Гары Палмер» у «Файле Ipcress» і іншых выхадах...
  
  Таксама ў мантажы фігуруе коронационная гуртка караля Георга Vl, сувенір больш простага часу, якая становіцца ёмішчам для ачкоў героя. Завяршаюць змесціва гурткі запалкавы скрынак ад гатэля «Савой» і гумовы штамп, апошні, магчыма, з'яўляецца архетыпічныя сімвалам маркотнай бюракратыі, супраць якой так выступае наш герой. Перад ім на пачку цыгарэт Players варта значок арктычнага савецкага падводніка.
  
  Четвертьдюймовая магнітная стужка, дазваляе выказаць здагадку, што вядзецца нейкае назіранне, хоць за кім і чаму яшчэ трэба будзе высветліць. Сакрэты гэтай стужкі на самай справе з'яўляюцца запісам рэкламнага роліка Radio Luxembourg, які я прадзюсаваў з Мікам Джагерам для прасоўвання адной з пласцінак The Rolling Stones. Завяршае кампазіцыю свінцовая цацачная падводная лодка, усе элементы якой размешчаны на экзэмпляры газеты « Праўда ».
  
  Арнольд Шварцман OBE RDI
  
  Галівуд 2012
  
  Увядзенне
  
  Не ведаю, як і калі я зацікавіўся гісторыяй ваеннай формы, але памятаю чаму. Гэта адбылося таму, што Джон Эджкомб, менеджэр кнігарні «Таймс», сказаў мне, што калекцыянеры мадэляў салдат былі самай доследнай і адданай групай ваенных энтузіястаў, з якімі ён калі-небудзь сутыкаўся. Мы сустракаліся кожную трэцюю пятніцу месяца ў Тюдоровском зале Кэкстона-хола, Лондан, SW1. І мой першы візіт туды быў адкрыццём. Я не ведаў, што такое мадэлі салдат, пакуль не ўбачыў гэтыя дзіўныя фігуры, намаляваныя з майстэрствам і дэталізацыяй, якія да гэтага часу асацыяваліся ў мяне толькі з выдатнымі мініяцюрамі, выстаўленымі ў музеях.
  
  Асобнікі «Бюлетэня» , штомесячнага інфармацыйнага бюлетэня Брытанскага грамадства салдат-узораў, разам з асобнікамі звязанага з ім Ваенна-гістарычнага таварыства (па суботах пасля абеду ў Імперскім ваенным музеі) да гэтага часу займаюць паліцу ў маёй бібліятэцы, і яны ўзыходзяць да студзеня 1959 года. ніколі не кідаў іх, таму што яны прадастаўляюць велізарная колькасць інфармацыі, недаступнай дзе-небудзь яшчэ. Я ніколі не збіраў і не маляваў мадэлі салдат, але мне падабаліся гэтыя вечара, і менавіта член гэтай групы запрасіў мяне на ваенна-марскую гульню.
  
  Я чакаў убачыць складаную настольную гульню, магчыма, што-то накшталт трохмерных шахмат, якія ў той час перажывалі модную фазу. На ўсялякі выпадак я адправіўся ў адно з тых змрочных школьных будынкаў віктарыянскага перыяду, якія да гэтага часу можна знайсці ў паўднёвым Лондане. Было суботнюю раніцу, і ваенныя геймеры занялі ўсе памяшканне на выходныя: «вайна не спыняецца, калі сцямнее», — патлумачылі мне.
  
  Адзін клас быў заняты штабам баявой групы «Чырвоны». У адным знаходзіўся штаб баявой групы «Сіні». «Гадзінны» стаяў ля дзвярэй, сочачы за тым, каб паход у туалет не ўключаў магчымасць зазірнуць у спартзалу. Бо на падлозе гімназіі былі расстаўленыя і пастаянна перамяшчаліся маніторы мадэлі караблёў, складзеныя ў два баявых флоту. Ізаляваныя ў класных пакоях наверсе, супрацоўнікі атрымлівалі толькі тую інфармацыю, якая магла зыходзіць з вараныя гнязда іх самага высокага ваеннага карабля.
  
  Персанал быў увесь у мора, але для нас, гледачоў, якія стаяць вакол спартзалы, была забяспечана цэлая карціна. На сцэне шэраг крэслаў даваў паўтузіне «арбітраў» месца для нагляду, назірання і аб'явы пашкоджанняў або затаплення па ходзе бою.
  
  Я быў зачараваны. Гэта былі сур'ёзныя рэчы, і не было шмат ўсмешак ці жартаў. Гэта была вайна, і я не сумняваўся, што многія з тых, хто ўдзельнічаў у гэтай гульні, ведалі, якое было на самай справе. Павінна быць, я быў недарэчнай фігурай на гэтых сходах. Я ніколі не маляваў цацачных салдацікаў і не ўдзельнічаў ні ў якіх ваенных гульнях; маладзей большасці іншых, я толькі і рабіў, што задаваў пытанні. На шчасце, для большасці людзей падабаецца адказваць на разумныя пытанні, правяраючыя іх кампетэнтнасць, таму мяне прынялі. Шмат гадоў праз менавіта гэтая старанна прадуманая ваенная гульня паслужыла адпраўной кропкай і фонам для кнігі, і я думаў аб марскім баі.
  
  Што тычыцца майго цікавасці да падводным лодкам, то я не ў меншасці. Пачынаючы з Жуля Верна, былі напісаныя дзясяткі кніг і фільмаў пра мужчын, якія кідаюць выклік бляшаным трубках, выклікаюць клаўстрафобію. Падводныя лодкі цікавілі мяне з дзяцінства, калі я выявіў, што падводныя лодкі, якія нясуць самалёты, сапраўды існуюць. Падчас Другой сусветнай вайны ў японскім флоце іх было шмат. У верасні 1942 года падводная лодка І-25 запусціла гідрасамалёта, які скінуў запальныя бомбы на лес у штаце Арэгон і шчасна вярнуўся на сваю падводную лодку.
  
  Больш мудрагелістым тыпам падводных лодак была паравая падводная лодка класа K, якую Каралеўскі флот выкарыстаў у Першай сусветнай вайне. Цяжкасці і небяспекі сумяшчэння нырання пад вадой з капрызным механізмам паравых машын не здзіўлялі нікога, акрамя адмиралтейцев; і гэтыя падводныя лодкі былі трагічнай катастрофай для прыпісаных да іх.
  
  Калі ў студзені 1955 года падводная лодка USS Nautilus упершыню выйшла на атамную энергетыку, гэта быў трыумф адмірала Хайман Риковера, аднаго з самых важных і дальнабачных людзей свайго стагоддзя. Пераклад караблёў і грамадзянскай энергазабеспячэння на атамную энергію адбыўся шмат у чым дзякуючы яму. У 1959 годзе была спушчана на ваду атамная падводная лодка USS George Washington , за якой у тым жа годзе рушыў услед першы атамны ваенны карабель і першае гандлёвае судна з ядзернай устаноўкай. У наступным, 1960 годзе, быў спушчаны на ваду першы атамны авіяносец. З'яўленне атамнай падводнай лодкі цалкам змяніла ваенна-марскую вайну, і да яе далучыліся атамныя авіяносцы ў якасці асноўнага стратэгічнага зброі. У гэтай кнізе я паспрабаваў даць уяўленне аб тым, якой была жыццё на атамных падводных лодках падчас халоднай вайны, якая часам станавілася гарачай, і калі некаторыя падводныя лодкі не вярталіся з баявога дзяжурства.
  
  Але, перш за ўсё, гэта кніга, якая апісвае «вялікую прыроду». Я заўсёды захапляўся тымі пісьменнікамі, якія глыбока і на ўсё жыццё апантаныя прыродай. Калі я быў дзіцем, у мяне было вельмі мала вопыту ў сельскай мясцовасці. Я вырас у цэнтры Лондана, таму паездкі ў Уэльс і Корнуолл, у якія нас браў бацька, былі захапляльнымі экспедыцыямі. Будучы шалапутным падлеткам, я часта траціў грошы на танны білет на начны цягнік да шатландскага нагор'я і раёна вялікіх азёр. З тых часоў суровая мясцовасць, якую прапануюць Шатландыя і Ірландыя, была маім першым выбарам падчас пешага адпачынку. У 1950-х разам з такім жа дурным аднакурснікам я паехаў аўтаспынам у Эдынбург, каб сустрэць там Новы год. З-за недахопу грошай мы кожную ноч ставілі двухмесную палатку і не раз прачыналіся і аказваліся пахаванымі пад гурбай. Мой спадарожнік — Боб Хайд — праходзіў ваенную службу ў горна-выратавальнай службе Каралеўскіх ВПС, таму ён аказаўся больш цягавітым, чым я, але я выстаяў. У снежні на поўначы Англіі рана цямнее. Мы навучыліся ставіць палатку ў цемры і заварваць чай на маленькай печцы «Прымус». Аднойчы раніцай мы прачнуліся ад воклічаў і насмешак маладых дзяўчат. Мы вылезлі з палаткі і выявілі, што спыніліся на дагледжанай лужку перад школай-інтэрнатам для дзяўчынак.
  
  У нас была тыдзень на дарогу, і па меры набліжэння свята рух стала не частым. Адзін з нашых ранішніх пад'ёмнікаў быў на грузавіку, і калі нас высадзілі ў шыкоўным гатэлі на гарачы сняданак, афіцыянт быў ветлівы і ветлы. Толькі пазней у той жа дзень мы зразумелі, што грузавік вёз скрыні з селядцом і што ад нас абодвух пахла нясвежы рыбай. Я так захапляўся спакойна гэтага афіцыянта.
  
  З поспехам і добрымі ліфтамі мы прыбылі ў Эдинбургскую YMCA раннім вечарам, як раз да кануну Новага года. Але, пераадолеўшы тры лесвічных пралёта з цяжкім заплечнікам, я паваліўся на ложак, заплюшчыў вочы, а калі прачнуўся, была раніца і Новы год. Я быў гарадскім істотай, якому давялося даведацца, на што падобная жыццё, пазбаўленая гарадскіх выгод. Толькі стаўшы дарослым, я прыехаў са сваёй сям'ёй жыць у сельскую мясцовасць і бачыў яе час ад часу ў лепшыя і горшыя моманты. Некаторыя з маіх перажыванняў суровай зімы ляглі ў аснову сцэн гэтай кнігі « Шпіёнская гісторыя» .
  
  Лён Дейтона, 2012 г.
  1
  
  Па заканчэнні кожнай мяжы адзінкі перастаюць працаваць да пачатку наступнай мяжы.
  
  ПРАВІЛЫ . УСЕ ГУЛЬНІ . НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Сорак тры дня без ночы: шэсць бледна-блакітных флуоресцентных тыдняў без павеву паветра, неба і погляду на зоркі. Я асцярожна набраў падлогу-лёгкіх салёнага туману і адчуў пах ёду і марскі гнілі, якую прыморскія гаспадыні называюць азонам.
  
  HMS Viking, глыбакаводная якарнага стаянка ў заходняй Шатландыі, не месца для святкавання вяртання ў рэальны свет. Незаселеныя выспы, размешчаныя ў мілі або больш у Зунде, былі амаль паглынутыя марскім туманам. Над галавой цёмныя аблокі імчаліся па вадзе, каб кінуцца на вострыя гранітныя пікі Грэйт-Хэміш. Затым, ніткамі, яны пакаціліся ўніз па схіле пагорка, прабіраючыся скрозь камяні і сцены, якія калі-то былі фермай горцаў.
  
  Побач з той, з якой я выйшаў, стаялі чатыры падводныя лодкі. На якарнай стаянцы іх было больш. Парывы заходняга ветру прымусілі іх прыціснуцца да караблям-баз і іх напевающим генератарам. Скрозь шэры туман віднеліся жоўтыя палубныя агні, як і зграі чаек, якія з крыкам, кружением і віскам падалі на кухонны смецце.
  
  Вецер прынёс парывы дажджу, взметая грабяні хваль, якія абудзілі падводныя лодкі. Пад нагамі, я адчуваў, як велізарны чорны корпус нацягваецца на якар. Брыво нахмурылася. Пераходзіць ад краю кожнага гарызантальнага плаўніка да наступнага было лягчэй, калі я не глядзеў уніз.
  
  Цяпер застагнаў наступны корпус, калі тая ж хваля засмактала і забулькала ў яго насавой часткі. На гэты раз прагноз апынуўся цалкам верным: тэмпература, нізкая воблачнасць, дробны дождж і заходні вецер. Дождж драпаў бруднае мора і заползал мне ў рукавы, боты і каўнер. Мой гумовы чаравік саслізнуў, але я аднавіў раўнавагу. Я строс ваду з твару і бессэнсоўна вылаяўся.
  
  — Працягвай, — сказаў ззаду мяне Ферди Фоксвелл, але я зноў вылаяўся і ўставіў яго імя ў адну з інверсіі.
  
  — Па крайняй меры, флот своечасова, — сказаў Ферди. На прыстані стаяў аранжавы «форд». Дзверы адчыніліся, і выйшаў хударлявы мужчына. На ім была сумка Burberry і цвідавым капялюш, але я ведаў, што гэта брытанскі марскі афіцэр з паліцэйскага кіравання. Ён схіліў галаву супраць дажджу. Узброены гадзінны USN у канцы трапа высунуў галаву з хованкі, каб праверыць пропуск. Я даведаўся ў афіцэра Фрэйзера, лейтэнанта. Ён накіраваўся да нас па слізкай дарожцы, перешагивая праз шчыліны з пахвальнай спрытам.
  
  «Дазвольце мне ўзяць гэта». Ён працягнуў руку, а затым збянтэжана ўсміхнуўся, заўважыўшы, што бліскучы металічны футляр быў зачынены на плечавы ланцужку пад маім паліто.
  
  — Дапамажыце містэру Фоксвеллу, — сказаў я. — Ён ніколі не зашпільвае свой.
  
  — І вы б таксама, калі б у вас хоць трохі здаровага сэнсу, — пыхкаў Фоксвелл. Мужчына праціснуўся міма мяне, і ў мяне была магчымасць зірнуць уніз на масляністую пену, адчуць пах дызельнага паліва і вырашыць, што Ферди Фоксвелл быў правоў. Дайшоўшы да носа — гарызантальнага кіля — наступнай падводнай лодкі, я упёрся скрынкай і азірнуўся. Малады афіцэр сагнуўся пад цяжарам чамадана Ферди, а Ферди выцягваў рукі, каб збалансаваць свае дзвесце фунтаў шчыльнай друзласці, пагойдваючыся ўздоўж трапа, як цыркавы слон, балансуе на кадушцы. Шэсць тыдняў былі доўгім тэрмінам для знаходжання ў металічнай трубе, не кажучы ўжо пра сонечных ліхтарах і веласіпедным рыштунку. Я падняў чамадан, напакаваны шпулькамі і магнитофонными запісамі, і ўспомніў, як я імчаўся па гэтым бровам у шляху вонкі.
  
  Чырвоны універсал «пантыяк» праехаў ўздоўж прыстані, замарудзіў ход у крамы тарпед і асцярожна перакаціўся па падвойным пандусам. Ён працягваўся па фронце да павароту ў малярны цэх. Ён знік сярод доўгіх шэрагаў хацін. Крывыя хаціны блішчалі пад дажджом. Цяпер не было ніякага чалавечага руху, і будынкі выглядалі такімі ж старажытнымі, як чорныя гранітныя пагоркі, блестевшие ад дажджу над імі.
  
  'Ты ў парадку?' — спытаў Фрэйзер.
  
  Я ўскінуў мокры чамадан на плячо і пайшоў па трапе да прыстані. Люк у вартаўнічая доміку прыадкрыўся на цаля або два. Я чуў, як радыё ўнутры гуляе Баха. — Добра, прыяцель, — сказаў марак. Ён зачыніў люк, калі парыў ветру заліў хаціну дажджом.
  
  За «фордам» стаяў фургон. Запальчывы адміралцейскім паліцэйскі бурчаў, што мы спазніліся на два гадзіны і што амерыканцы не ўмеюць заварваць чай. Ён нахмурыўся, калі распісаўся ў скрынях і замкнуў іх у сейфе ў фургоне. Ферди стрэліў яму ў патыліцу запачканным нікацінам пальцам. Фрэйзер ўбачыў гэты жэст і дазволіў сабе лёгкую ўсмешку.
  
  — Можа быць, малы? — сказаў Фрэйзер.
  
  — Хацеў бы я атрымаць вашу працу, — сказаў Ферди Фоксвелл.
  
  Фрэйзер кіўнуў. Я мяркую, мы ўсе сказалі яму гэта.
  
  Пачуўся ляск сталёвай дзвярэй. Я паглядзеў на атамную падводную лодку, якая даставіла нас у Арктыку і назад. Нам, грамадзянскіх, заўсёды дазвалялі сысці першымі. Цяпер наперадзе баявой рубкі, або таго, што я навучыўся называць ветразем, сабралася палубная група. Ім трэба было яшчэ некалькі гадзін працы, перш чым прыбыў другі экіпаж субмарыны і зноў вывеў яе ў мора.
  
  'Дзе ўсе?'
  
  — Спіць, не здзіўлюся, — сказаў Фрэйзер.
  
  'Спячы?'
  
  «Руская падводная лодка прайшла праз Паўночны праліў ў Ірландскае мора ў сераду раніцай... вялікая паніка — паляўнічыя-забойцы, гідраакустычная буі, эсмінцы класа «Каўнці» і гэтак далей. Двары телетайпа. Семдзесят два гадзіны чырвонага папярэджання. Мы толькі мінулай ноччу адмовіліся. Ты прапусціў пантаміму.
  
  — Яны баяліся, што ў Ольстэры высадзяць гарматы на бераг? — спытаў Ферди.
  
  — Хто што ведае? — сказаў Фрэйзер. — У мыса Малін-Хед таксама было два расейскіх разведвальных траўлера і эсмінец. Вы ж бачыце, яны будуць хвалявацца.
  
  'Так?'
  
  «Мы спынілі радыёсувязь класа А на пяць з паловай гадзін».
  
  — А субмарына?
  
  — Яны адсачылі яго ўчора днём пасля Уэксфорда. Падобна на тое, яны проста мералі наш пульс. Ён усміхнуўся, отпирая дзверы сваёй машыны. За ім добра даглядалі, і ён увесь быў абцягнуты чорным вінілам, заднімі ламелей ў стылі Lamborghini і нават спойлер.
  
  — Яны хітрыя ўблюдкі! — пакорліва сказаў Ферди. Ён падзьмуў на рукі, каб сагрэць іх. — Хто сказаў што-то аб сращивании гэтага праклятага грота?
  
  Фрэйзер сеў за руль і павярнуўся, каб адамкнуць заднія дзверы. — Магчыма, гэта быў я, — сказаў ён.
  
  Я палез пад цыратовы плашч і знайшоў сухі насавой хустку, каб адцерці кроплі дажджу з ачкоў. Фрэйзер завёў машыну.
  
  Ферди Фоксвелл сказаў: «Не кажучы ўжо пра далярах, тостах з карыцай і стейка з збожжавага адкорму... шэсць тыдняў без алкаголю: гэта вызначана ненатуральна».
  
  Фрэйзер сказаў: «Не ўсе шкіпера такія дрэнныя, як Агністы шар».
  
  Ферди Фоксвелл адкінуўся на заднім сядзенні аўтамабіля. Ён быў вялізным мужчынам, больш за шэсць футаў ростам і досыць шырокім, каб несці яго. Яму было крыху за пяцьдзесят, але ў яго ўсё яшчэ было дастаткова хвалістых каштанавых валасоў, каб раз у месяц наведваць шыкоўнага цырульніка. Але яго валасы былі не больш за рэкламай для цырульніка, чым яго пакамечаныя касцюмы для яго краўца на Сэвил-Роу, або яго цікаўная няздольнасьць прамаўляць літары для знакамітай дзяржаўнай школы, у якую ён таксама адправіў двух сваіх сыноў. — Выпіць, — сказаў Ферди. Ён усміхнуўся. Яго крывым, щербатым зубах патрэбна была толькі залатая дрот, каб завяршыць вобраз гарэзнага дзіцяці.
  
  Адміралцейскім фургон з нашымі плёнкамі рухаўся са хуткасцю ў пятнаццаць міль у гадзіну. Мы ішлі ў тым жа тэмпе да самага выхаду. Гэта быў двайны комплекс з вялікім кантрольна-прапускным пунктам у кожных варот і дротам вышынёй дваццаць футаў. Пачаткоўцам заўсёды казалі, што HMS Viking быў лагерам для ваеннапалонных падчас вайны, але яны памыляліся, гэта была эксперыментальная ўстаноўка для выпрабаванняў тарпед. Але гэта было б зроблена, гэта было б зроблена.
  
  На вартаўнічай вышцы кінолагі пілі гарачы кава, а сабакі вылі, як пярэваратні. Гадзінны махнуў нам рукой. Мы згарнулі на прыбярэжную дарогу і пайшлі ўніз міма корпуса, Дома афіцэраў і кінатэатра. Вуліцы былі пустыя, але паркоўка ў кавярні была перапоўненая. Агні корпуса губляліся ў накатывающем на нас віхуры марскога туману. Фургон Адміралцейства працягнуў рух па прыбярэжнай дарозе да аэрапорце. Мы пайшлі па вялікай дарозе, крута узбіраючыся па вузкай дарозе, якая вядзе да балотах і перавала праз Хэмиш.
  
  Зямля, пазбаўленая лістоты фермерамі жалезнага стагоддзя, зараз падыходзіць толькі для некалькіх черномордых авечак. Гэты старажытны нахільны край Шатландыі мае толькі россып беднай глебы на цвёрдым граніце, які не схільны атмасферным уздзеянням. Я адчуваў, як колы вагаюцца на крызе, а ўзвышша наперадзе была шэрай ад снегу, які выпаў на мінулым тыдні. Толькі цецярук можа выжыць на адкрытым паветры на такі верасовай пусткі, хаваючыся пад верасам і сілкуючыся яго ўцёкамі, увесь час асцярожна перасоўваючыся, каб снег не засыпаў іх.
  
  Адсюль даліна ўтваралі велізарны стадыён, крыты таропкай чорнымі аблокамі. На паўдарогі ўверх па крутым далёкім схіле віднелася купка шэрых каменных катэджаў, заляпанных дымам ад адкрытага агню. Адзін з іх быў маленькім цесным пабам.
  
  — Мы спынімся выпіць у «Боннете»?
  
  — Вы мяне не праведзяце, — сказаў я.
  
  — Божа мой, як холадна, — сказаў Ферди і змахнуў кандэнсат з акна, каб паглядзець, ці далёка да паба.
  
  «Вось той, які я збіраюся атрымаць у наступным годзе», — сказаў Фрэйзер. Вялікі светла-блакітны BMW ехаў ззаду нас. У яго быў левы руль. — Б/у, — прабачлівым тонам дадаў Фрэйзер. «Гэта не павінна каштаваць мне больш, чым новы такі. У майго суседа па пад'ездзе ёсць такі. Кажа, што больш ніколі не купіць ангельскую машыну.
  
  Аўтамабілі, палітыка або клімат — для шатландца яны былі англійскімі, калі дрэнна, і брытанцамі, калі добра. Магчыма, ён адчуў мае думкі. Ён усміхнуўся. — Гэта электрыка, — сказаў ён.
  
  Я мог чуць гэта цяпер, проста слабое мармытанне Хайленда. Ваенна-марскому флоту мела б сэнс выкарыстоўваць мясцовага чалавека для такой працы. Незнаёмцы ўсё яшчэ маглі знайсці бар'ер цішыні, калі горада засталіся ззаду.
  
  Фрэйзер выконваў выгібы шпількі з перабольшанай асцярогай. На адным з паваротаў ён спыніўся і даў задні ход, каб цягнуць дастаткова моцна, каб пазбегнуць заснежанай канавы. Але сіні BMW не адставаў ад нас, цярпліва ідучы за намі. Прытрымлівацца больш цярпліва, чым гэта было натуральна для чалавека, які водзіць такую машыну.
  
  Фрэйзер зноў зірнуў у люстэрка. — Я думаю, нам варта, — сказаў ён, агучваючы нашы нявыказаныя думкі, і Ферди запісаў рэгістрацыйны нумар у свой нататнік, пакрыты кракадзілавай скурай. Гэта была рэгістрацыя ў Дзюсельдорфе, і пакуль Ферди пісаў яе, BMW гукнула і пачала абганяць.
  
  Якімі б ні былі яго намеры, ён удала выбраў момант. БМВ праціснуўся міма нас у пырсках рыхлага снегу з гурбы злева ад нас, і Фрэйзер нервова адвярнуўся ад ярка-блакітны ўспышкі і жорсткага погляду барадатага мужчыны на пасажырскім сядзенні.
  
  Дарога ішла пад гару, а лёд тут, на вяршыні Хэміш, усё яшчэ быў цвёрдым і бліскучым. Фрэйзер змагаўся з рулём, калі мы разгарнуліся — павольна, як лодка на якары, — і амаль бокам заскользили па вузкай горнай дарозе.
  
  Мы набралі хуткасць. Фрэйзер націснуў на педаль тормазу, дарэмна спрабуючы ўхапіцца за дарогу. Я мог бачыць толькі стромы абрыў, дзе група елак чакала, каб злавіць нас на тысячу футаў ніжэй.
  
  — Вырадкі, ўблюдкі, — прамармытаў Фрэйзер. Ферди, страціўшы раўнавагу, схапіўся за спінку сядзення, дах і сонцаахоўны казырок, каб не схапіць Фрэйзера і не забіць нас усіх.
  
  Пачуўся глухі ўдар, калі задняе кола ўдарылася аб камяні на абочыне дарогі, і шыны на імгненне зачапіліся так, што дыферэнцыял заскуголіў. Да гэтага часу Фрэйзер пераключыўся на найнізкую перадачу, і на наступным участку камянёў машына заскуголіў і саступіла педаль тормазу настолькі, што ён звузіў кут, пад якім мы слізгалі. Дарога была больш круты пад гару, і паніжаная перадача не замарудзіла нас дастаткова, каб прайсці круты паварот наперад. Фрэйзер ўдарыў у гудок двума гучнымі гукамі, перш чым мы стукнуліся аб завалены снег, які назапасіўся вакол краю шпількі, як глазуру на святочным торце. Мы спыніліся са стукам полай сталі, і аўтамабіль загойдаўся на падвесцы.
  
  — Божа мой, — сказаў Ферди. Нейкі час мы сядзелі нерухома. Малітва, уздыхаючы або лаючыся па жаданні.
  
  — Спадзяюся, ты не будзеш рабіць гэта кожны раз, калі хто-то спрабуе абагнаць, — сказаў я.
  
  — Толькі замежныя рэгістрацыі, — сказаў Фрэйзер.
  
  Фрэйзер зноў завёў рухавік. Мякка адпусціў счапленне, і машына вывалілася з намеці. Ён узяў сярэдзіну дарогі, і са хуткасцю не больш за дваццаць пяць міль у гадзіну мы праехалі ўвесь шлях ўніз да моста і падняліся па наступнаму ўздыму да самага Боннета.
  
  Ён заехаў у двор. Пачуўся хруст жвіру і мяккі трэск лёду. BMW ўжо быў прыпаркаваны, але ніхто з нас не заўважыў, як яго кіроўца ледзь не забіў нас.
  
  — Не ўпэўнены, што мне гэта спадабаецца, — сказаў Фрэйзер, распавядаючы аб падарожжы, але вывучаючы нашы асобы, нібы жадаючы ўбачыць, якое ўражанне зрабіла на нас аварыя. «Я сам эсмінец... люблю трымаць галаву над вадой».
  
  Я б апісаў Фрэйзера як рассыльного, але калі ён хацеў згуляць Цыбатага Джона Сільвер, я быў згодны.
  
  — У мірны час, — вымавіў Ферди, — падарожжа на падводнай лодцы на поўнач нічым не адрозніваецца ад пераследу рускіх вакол Міжземнага мора на выведвальным траўлеры.
  
  — Зімой у Міжземнамор'е-чартоўску сурова, — сказаў я.
  
  — Ты маеш рацыю, — сказаў Ферди. «Я быў хворы, як сабака, і я мог бачыць гэты рускі крэйсер ўстойлівым, як скала».
  
  — Ваша другая паездка, ці не так? — спытаў Фрэйзер.
  
  'Вось так.'
  
  — Ну, вы, хлопцы, ніколі не бываеце больш аднаго разу ў год. З гэтым скончана, а?
  
  — Ты купляеш? — спытаў яго Ферди Фоксвелл.
  
  — Тады гэта будуць маленькія, — сказаў Фрэйзер. Вецер укусіў нас, калі мы выйшлі з машыны, але выгляд быў выдатны. Пагоркі на іншым канцы даліны засланялі якорную стаянку, але па абодва бакі ад вяршыні я мог бачыць праліў і ахутаныя туманам выспы, простиравшиеся аж да шэрых хваляў Атлантыкі. Вецер спяваў у аўтамабільнай антэны і цягнуў дым з трубы. Мы былі дастаткова высока, каб заблытацца ў хутка рухаецца ніжняй баку навальнічных хмар. Ферди закашляўся, калі халодны вільготны паветра пракраўся ў яго лёгкія.
  
  — Уся гэтая жыццё з кандыцыянерам, — сказаў Фрэйзер. — Вам лепш узяць свой партфель — бяспека і ўсё такое, ці ведаеце.
  
  — Гэта ўсяго толькі брудную бялізну, — сказаў Ферди. Ён зноў закашляўся. Фрэйзер абышоў машыну, правяраючы кожны дзвярны замак і багажнік. На імгненне ён паглядзеў на сваю руку, каб пераканацца, што яна дрыжыць. Так яно і было, і ён сунуў яго ў кішэню свайго плашча.
  
  Я падышоў да БМВ і зазірнуў унутр. Кароткі клеенчатое паліто, патрапаны заплечнік і моцная кій — усё неабходнае для хадакі.
  
  Гэта быў малюсенькі домік. адзін бар; пярэдняя гасцёўня, калі не лічыць покоробленного прылаўка і кумпяк, апаленых папиросами і выразаных крамзолямі пастуховых нажоў. На выбеленых сценах красаваўся іржавы корцік горца, гравюра карабля на ўсіх ветразях, ярка свеціцца карабельны звон і абломак здадзенай у маі 1945 года нямецкай падводнай лодкі. Гаспадаром быў кудлаты волат, поўны килта і піва - дужа кашуля.
  
  Двое наведвальнікаў ужо пілі, але яны занялі лаўку ля акна, каб мы маглі стаяць вакол адкрытага тарфянога вогнішча, пляскаць сябе па далоняў і выдаваць самаздаволеныя гукі па нагоды яго цяпла.
  
  Піва было добрае: цёмнае і не надта салодкае, і не крышталёва чыстае, як пойла, якое півавары расхвальваюць па тэлевізары. У Bonnet's быў густ, як у лустачкі пшанічнага хлеба. Фрэйзер добра ведаў домаўладальніка, але з фармальнасцю, якой патрабуюць горцы, назваў яго містэрам Макгрэгар. «У нас будзе яшчэ адзін снег да канца дня, містэр Макгрэгар».
  
  — Вы накіроўваецеся на поўдзень, містэр Фрэйзер?
  
  — Ды.
  
  — Вялікая дарога ужо жудасна дрэнная. Дастаўка нафты не магла прайсці такім шляхам: ён прарабіў шлях па дарозе ўздоўж Ферта. Там ніколі не замерзне. Гэта жудасна доўгі падарожжа для хлопчыка. Ён ткнуў качаргой у тарфяной агонь і дым прымусіў ператварыцца ў полымя.
  
  'Ты заняты?' — спытаў Фрэйзер.
  
  «Вандроўцы. Людзі ходзяць нават зімой. Я гэтага не разумею. Ён не спрабаваў панізіць голас. Ён абыякава кіўнуў двум наведвальнікам ля акна. Яны глядзелі на буйнамаштабныя карты пешаходаў, вымераючы адлегласці з дапамогай малюсенькага інструмента на колцах, які яны кацілі па пешаходных дарожках.
  
  — Вандроўцы, пешаходы і шпіёны, — сказаў Фрэйзер. Вецер стукаў у малюсенькія аконныя шкла.
  
  — А-а, шпіёны, — сказаў гаспадар. Ён быў так блізкі да смеху, якога я ніколі не бачыў: двое мужчын на падаконніку выглядалі як няўмелая ідэя рэжысёра па кастынгу пра рускіх шпіёнаў. На іх былі чорныя паліто і цёмныя капялюшы тўідавага, капялюшы. У абодвух былі каляровыя шаўковыя шалікі, завязаныя вузлом на шыі, а ў аднаго мужчыны была коратка падстрыжаная сівая барада.
  
  — У нас будзе другая палова, гаспадар, — сказаў Ферди.
  
  З бясконцай асцярожнасцю гаспадар наліў яшчэ тры пінты свайго спецыяльнага напою. У цішыні я пачуў, як адзін з мужчын сказаў: «У наш час». Яго голас быў мяккі, але ў яго акцэнце былі цвёрдыя, калючыя зычныя англійскай Мидленда. У кантэксце нашых заўваг фраза павісла ў паветры, як тарфяной дымок з каміна. Што ў іх ўласнае добры час, я задаваўся пытаннем.
  
  — Ну, а што адбываецца тут, у рэальным свеце? — сказаў Ферди.
  
  — Нічога асаблівага, — сказаў Фрэйзер. «Падобна на тое, што перамовы аб аб'яднаньні Нямеччыны працягваюцца, пра гэта мільгаюць газеты. Чарговая забастоўка рабочых-аўтамабілебудаўнікоў. Арабы заклалі бомбу на Такійскай фондавай біржы, але яна была абясшкоджаная, і «Аэрафлот» пачаў запускаць у Нью-Ёрк свае джамбо».
  
  — Мы атрымліваем ўсе важныя навіны, — сказаў Ферди. — І рэчы з амерыканскага роднага горада. Я мог бы расказаць вам аб клімаце, мясцовай палітыцы і футбольных рахунках у сэрцы Амерыкі больш, чым любы іншы ангелец, якога вы маглі б знайсці. Вы ведаеце, што жанчына ў Портлендзе, штат Мэн, нарадзіла шестерняшек?
  
  Пайшоў снег. Фрэйзер паглядзеў на гадзіннік. — Мы не павінны спазніцца на самалёт, — сказаў ён.
  
  — Ёсць час выпіць з каменнай бутэлькі гэтага чалавека, — сказаў Ферди.
  
  — Каменная бутэлька? — сказаў Макгрэгар.
  
  — Пайшлі, валасаты вырадак, — сказаў Ферди. 'Ты ведаеш аб чым я кажу.'
  
  Твар Макгрэгара не змянілася. Было б лёгка паверыць, што ён глыбока абражаны, але Ферди ведаў яго лепш. Не зводзячы вачэй з Ферди, Макгрэгар дастаў з кішэні пачак «Ротманов». Ён запаліў адну і кінуў пачак на прылавак.
  
  Макгрэгар сышоў у сваю заднюю гасціную і вярнуўся з гарлачом, з якога шчодра наліў. — У вас добры густ — для Сассенаха.
  
  — Пасля гэтага нікому не патрэбныя будуць фабрычныя рэчы, Мак, — сказаў Ферди. Макгрэгар і Фрэйзер абмяняліся поглядамі.
  
  «Так, час ад часу я атрымліваю ў свае рукі сее-што з гэтага».
  
  — Пойдзем, Макгрэгар, — сказаў Ферди. — Ты сярод сяброў. Думаеш, мы не ўчулі ячменю і тарфянога вогнішча?
  
  Макгрэгар усміхнуўся, але ні ў чым не прызнаваўся. Ферди узяў свой саладовы віскі і паспрабаваў яго з асцярогай і засяроджанасцю.
  
  'Аднолькавы?' — спытаў Макгрэгар.
  
  — Стала лепш, — сказаў Ферди.
  
  Фрэйзер адышоў ад каміна і сеў за стойку. Макгрэгар пасунуў да сябе шклянку соладавага віскі. — Гэта дапаможа табе вытрымаць жорсткія парывы заходняга ветру, — сказаў ён.
  
  Так што ён, павінна быць, рацыяналізаваў многія падобныя напоі тут, на голых схілах самага канца Грампианс. Пустыннае месца: летам верас пакрываўся яркімі кветкамі і быў такім высокім, што ходящему па ўзгорках спатрэбілася доўгая рыдлёўка, каб расчысціць дарогу. Я павярнуўся на цаля або два. Незнаёмцы у куце больш не размаўлялі адзін з адным. Іх асобы былі павернутыя, каб паглядзець на які падае снег, але ў мяне было адчуванне, што яны назіраюць за намі.
  
  Макгрэгар ўзяў яшчэ тры шклянкі памерам з напарстак і з большай асцярогай, чым гэта было неабходна, напоўніў кожны да краёў. Пакуль мы назіралі за ім, я ўбачыў, як Фрэйзер пацягнуўся за пачкам цыгарэт, якую гаспадар пакінуў на прылаўку. Ён дапамог сабе. У такой свабодзе была блізкасць.
  
  — Ці магу я купіць бутэльку? — спытаў Ферди.
  
  — Вы не можаце, — сказаў Макгрэгар.
  
  Я пацягваў яго. Гэта быў мяккі дымны прысмак з тых, якія можна было не толькі адчуць, але і панюхаць.
  
  Фрэйзер наліў віскі ў піва і выпіў. — Вы праклятыя язычнікі, — сказаў гаспадар. — А яшчэ я даю табе солад дванаццацігадовай вытрымкі.
  
  — Усё заканчваецца адным і тым жа, містэр Макгрэгар.
  
  — Пракляты варвар, — прагыркаў ён, атрымліваючы асалоду ад скрыпучым гукам «р». — Ты сапсаваў мой эль і віскі таксама.
  
  Я зразумеў, што гэта была іх жарт, якой яны ўжо дзяліліся раней. Я ведаў, што лейтэнант Фрэйзер з службы бяспекі РН. Я задаваўся пытаннем, ці быў домаўладальнік таксама часткай гэтага. Гэта было б выдатнае месца, каб сачыць за незнаёмцамі, якія прыйшлі паглядзець на атамныя падводныя лодкі на якарнай стаянцы.
  
  І тады я быў упэўнены, што гэта так, таму што Фрэйзер падняў пачак цыгарэт, ад якой ён толькі што браўся. Змена ўладальніка адбывалася паступова, але я быў упэўнены, што пераходзіла з рук у рукі нешта большае, чым проста цыгарэты.
  2
  
  У гульнях, дзе праграма выпадковага выбару не выкарыстоўваецца, і ў выпадку, калі два супрацьлеглых атрада абсалютна роўнай сілы і аднолькавых якасцяў займаюць адзін і той жа гекса (або адзінку прасторы), пераважае той атрад, які першым зойме прастору.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Лонданскі рэйс быў затрыманы.
  
  Ферди купіў газету, і я чатыры разы прачытаў табло вылетаў. Потым мы плылі па духмяным затхлому затхлому паветры, якім кіруюць зевающие дзяўчаты з гадзінамі Карцье і марскія афіцэры з пластыкавымі партфелямі. Мы спрабавалі распазнаваць мелодыі сярод рытмаў, спецыяльна створаных без мелодыі, і мы спрабавалі распазнаваць словы сярод аб'яваў, пакуль, нарэшце, цуд палёту цяжэй паветра, не было зноў асвоена.
  
  Калі мы залезлі ў шэрую вату, голас старэйшага брата сказаў, што ён наш капітан, і з-за таго, што мы спазніліся, на борце не было харчавання, але мы маглі купіць запальніцы з назвай авіякампаніі, і калі мы паглядзелі ўніз на левы бок, мы маглі б убачыць Бірмінгем, калі б ён не быў пакрыты хмарамі.
  
  Быў ранні вечар, калі я дабраўся да Лондана. Неба выглядала пабітым, а аблокі былі не вышэй вышынных офісаў, дзе гарэлі агні. Вадзіцелі былі ў дрэнным настроі, а дождж не спыняўся.
  
  Мы прыбылі ў Навучальны цэнтр у Хэмпстэд як раз у той момант, калі дзённай персанал павінен быў сысці. Стужкі прыбытку ваенным рэйсам і чакалі мяне. Пры тэрміне запісу ставіцца ахоўная пломбы, таму мы выгружались пад зычлівыя погляды назіральнікаў за гадзінамі ў блоку ацэнкі. Было павабна скарыстацца начлегам у Цэнтры: вада ў ванне заўсёды цякла, а на кухні заўсёды можна было знайсці гарачую ежу, але Марджори чакала. Я выйшаў напрамую.
  
  У мяне павінна было быць больш здаровага сэнсу, чым чакаць, што мая машына прастаіць пад адкрытым небам на працягу шасці тыдняў лонданскай зімы і будзе гатовая завесціся, калі мне гэта спатрэбіцца. Ён жаласна стагнаў, узнімаючы ад густога халоднага алею, і кашляў ад малюсенькай іскры. Я круціў стартар, пакуль паветра не задыхнуўся ад дыму, а затым далічыў да ста, спрабуючы не дакранацца да яе рукамі дастаткова доўга, каб высушыць акуляры. У трэцім баі яна стрэліла. Я націснуў на педаль, і пачулася стаката зваротнага стрэлу і дрыгаценне аднабаковага крутоўнага моманту ад самых старых свечак запальвання. Нарэшце яны таксама далучыліся да песні, і я павольна выштурхнуў яе ў вячэрні рух Фрогнала.
  
  Калі б рух рухалася хутчэй, я, верагодна, без працы дабраўся б да дома, але коркі, якія здараюцца дажджлівымі зімовымі вечарамі ў Лондане, наносяць смяротны ўдар такім старым, як мой. Я быў усяго ў квартале ад майго старога дома ў Эрлс Корт, калі яна памерла. Я адкрыў яе і паспрабаваў вырашыць, куды пакласці лейкопластырь, але ўсё, што я ўбачыў, гэта былі кроплі дажджу, шыпячыя на гарачым блоку. Неўзабаве кроплі дажджу перасталі шыпець, і я заўважыў падарожны транспарт. Вялікія дарагія всесезонные шыны залівалі мае чаравікі бруднай вадой. Я вярнуўся ў машыну і ўтаропіўся на старую пачак цыгарэт, але я адмовіўся ад іх на працягу шасці тыдняў, і на гэты раз я быў поўны рашучасці прымусіць яе прыліпнуць. Я застегнулась і прайшла па вуліцы да тэлефоннай будкі. Хто-то адрэзаў наканечнік і забраў яго дадому. За паўгадзіны не праехала ні аднаго пустога таксі. Я спрабаваў зрабіць выбар паміж тым, каб прайсці астатнюю частку шляху дадому або легчы пасярод дарогі. Тут-то я і ўспомніў, што ў мяне ўсё яшчэ ёсць ключ ад старой кватэры.
  
  На працягу наступнага месяца Навучальны цэнтр вяртаў маю арэнду. Магчыма, тэлефон ўсё яшчэ быў падлучаны. Гэта было ў двух хвілінах хады.
  
  Я патэлефанаваў у дзверы. Адказу не было. Я даў яму яшчэ пару хвілін, успомніўшы, як часта я не чуў яго з задняй кухні. Затым я скарыстаўся старым ключом і ўвайшоў унутр. Святло ўсё яшчэ працаваў. Мне заўсёды падабаўся нумар васемнаццаць. У нейкім сэнсе ён мне больш да спадобы, чым распалены нафтай кавалак благога густу спекулянта, на які я яго памяняў, але я не з тых хлопцаў, якія аддаюць перавагу эстэтыцы, а не суцэльны сінтэтычнай воўны і георгианской... стыль падвойнае шкленне.
  
  Кватэра была не такой, якой я яе пакінуў. Я маю на ўвазе, што пол не быў завалены часопісамі Private Eye і Rolling Stone, а таксама стратэгічна расстаўленымі торбамі, даверху набітымі смеццем. Гэта было дакладна так жа, як калі дама з суседняга дома прыходзіла прыбіраць яго тры разы ў тыдзень. Мэбля была нядрэнная, я маю на ўвазе, нядрэнная для абстаўленым месцы. Я сеў у лепшае крэсла і патэлефанаваў па тэлефоне. Гэта спрацавала. Я набраў нумар мясцовай кампаніі міні-таксі, і мяне выставілі на аўкцыён. — Хто-небудзь ездзіў па Гластэр-роўд ў Фулхэм? Затым: «Хто-небудзь паедзе па Гластэр-роўд ў Фулхэм з дваццаццю пяццю пенсами на гадзінах?» Нарэшце нейкі дарожны рыцар зрабіў ласку праехаць па Гластэр-роўд да Фулхэма з сямюдзесяццю пяццю пенсами на рахунку, калі я пачакаю паўгадзіны. Я ведаў, што гэта азначае сорак пяць хвілін. Я сказаў «так» і задумаўся, ці застаўся б я не паліць, калі б сунуў гэтую пачак у паліто.
  
  Калі б я не быў так стомлены, я б заўважыў, што было пацешнага ў гэтым месцы, як толькі я ўвайшоў. Але я стаміўся. Я ледзь мог трымаць вочы адкрытымі. Я прасядзеў у крэсле пяць хвілін або больш, калі заўважыў фатаграфію. Спачатку ў гэтым не было нічога дзіўнага, акрамя таго, што я пакінуў гэта ззаду. Толькі калі мой розум зарабіў, я зразумеў, што гэта не мая фатаграфія. Рамка была такой жа, як і тая, якую я купіў на каляднай распродажы ў Селфриджес ў 1967 годзе. Унутры была амаль такая ж фатаграфія: я ў тўідавага пінжаку, штаны нумар пяць, якія можна сціраць ў машыне, карычневая капялюш і двухколерныя туфлі, адна з яны спачываюць на хром кабрыялета Alfa Spider. Але гэта быў не я. Усё астатняе было такім жа, аж да нумарных знакаў, але мужчына быў старэйшы за мяне і цяжэй. Майце на ўвазе, мне давялося ўважліва ўзірацца. У нас абодвух не было ні вусоў, ні барады, ні сервантаў, твар расплывістае, але гэта быў не я, клянуся.
  
  Я не ўстрывожыўся па гэтай нагоды. Вы ведаеце, як вар'яцка гэта можа гучаць, а затым прыходзіць лагічнае, рацыянальнае тлумачэнне, якое даецца звычайна вельмі блізкай вам жанчынай. Так што я не запанікаваў раптам, я проста пачаў сістэматычна пераварочваць усё гэта месца. І тады я мог крычаць і панікаваць ў сваёй добрай, марудлівай, не неўратычнай манеры.
  
  Што гэты вырадак рабіў з усёй той жа адзеннем, што і ў мяне? Розныя памеры і невялікія змены, але я распавядаю вам увесь свой гардэроб. І фота містэра Нішто і Мэйсана: таго жудаснага хлапчукі, які раздрукоўвае прагнозы надвор'я для ваенных гульняў. Цяпер я ўстрывожыўся. Так было са ўсіх у кватэры. Мае гальштукі. Мая фарфоравая посуд. Мой бутыляваны Гінэс. Мой Hi-Fi Leak і мае фартэпіянныя канцэрты Моцарта ў выкананні маёй Інгрыд Хеблер. А ў яго ложка, пакрытай тым жа цёмна-зялёным Уітні, што і ў мяне на ложку, у срэбнай рамцы: мае мама і тата. Мае мама і тата ў садзе. Фота, якое я зрабіў на іх трыццаць пятую гадавіну вяселля.
  
  Я сеў на канапу і пагаварыў з сабой. Паслухай, сказаў я сабе, ты ведаеш, што гэта такое, гэта адна з тых складаных жартаў, якія багатыя людзі разыгрываюць адзін над адным у телеспектаклях, якім сцэнарысты не могуць прыдумаць канца. Але ў мяне няма сяброў, багатых і настолькі дурных, каб захацець надрукаваць мяне ў двух экзэмплярах толькі для таго, каб збянтэжыць мяне. Я маю на ўвазе, што я даволі лёгка ламаю галаву, мне не патрэбна такая обручалка.
  
  Я пайшла ў спальню і адчыніла шафу, каб яшчэ раз перабраць вопратку. Я сказаў сабе, што гэта не мая адзенне, таму што я не мог быць упэўнены, што гэта так. Я маю на ўвазе, што ў мяне няма такога адзення, у якой, я ўпэўнены, няма ні ў каго іншага, але спалучэнне Brooks Brothers, Marks and Sparks, Turnbull і Asser не можа быць у гардэробе кожнага. Асабліва, калі яны ўжо пяць гадоў як выйшлі з моды.
  
  Але калі б я не корпаўся ў шафе, я б ніколі не заўважыў, што вешалка для гальштукаў была перасунуць. І таму я б не ўбачыў грубую сталярную працу ўнутры або кавалак, які быў устаўлены, каб зрабіць новую драўляную панэль ззаду.
  
  Я рэп гэта. Гэта было пуста. Тонкая фанерная панэль лёгка слізганула ў бок. За ёй была дзверы.
  
  Дзверы была жорсткай, але, адсунуўшы вешалку з адзеннем, я прыціснуў яе трохі мацней. Пасля першых некалькіх цаляў ён рухаўся лёгка. Я прайшоў праз шафу ў цёмную пакой. Аліса ў залюстаркоўе. Я фыркнуў. У паветры пахла чысцінёй са слабым пахам дэзінфікуе сродкі. Я шоргнуў запалкай. Гэта была ложа. Пры святле запалкі знайшоў выключальнік. Пакой была абстаўленая як невялікі кабінет: пісьмовы стол, крэсла, пішучая машынка і паліраваны лінолеўм. Сцены нядаўна былі выфарбаваныя ў белы колер. На іх была каляровая ілюстрацыя паветранага термоскопа фон Герике, якую мюнхенскі вытворца хірургічных інструментаў выкарыстаў у якасці календара, таннае люстэрка і пустая табліца з штодзённым графікам, прылепленая да сцяны хірургічнай стужкай. У скрынях стала ляжала пачак чыстай белай паперы, пачак сашчэпак і дзве белыя нейлонавыя курткі, спакаваныя ў празрыстыя пакеты для мыцця.
  
  Дзверы з кабінета таксама лёгка адчыніліся. Да гэтага часу я ўжо быў у суседняй кватэры. Да холу прымыкала вялікая пакой, якая адпавядае маёй гасцінай, асветленая полудюжиной потолочных свяцілень за матавым шклом. Вокны былі забяспечаныя светонепроницаемыми драўлянымі шырмамі, накшталт тых, што выкарыстоўваюцца ў фототемных пакоях. Гэтая пакой таксама была афарбаваная ў белы колер. Яна была бездакорна чыстай, сцены, падлогу і столь блішчалі і не пылили. У куце стаяла новая ракавіна з нержавеючай сталі. У цэнтры пакоя стаяў стол з накрухмаленай баваўнянай абрусам. Па-над яго быў празрысты пластыкавы. Такі, з якога лёгка выцерці пралітую кроў. Гэта быў цікаўны стол з мноствам рычагоў для ўздыму, нахілу і рэгулявання. Хутчэй як адзін з самых простых тыпаў аперацыйнага стала. Вялікі апарат побач з ім быў па-за усялякіх медыцынскіх здагадак, якія я мог зрабіць. Трубкі, цыферблаты і папружкі — гэта было дарагое прылада. Я хоць і не мог яго пазнаць, але ведаў, што ўжо бачыў такое прылада, але не мог выцягнуць яго з глею сваёй памяці.
  
  У гэтую пакой таксама была дзверы. Вельмі асцярожна я патузаў ручку, але яна была зачыненая. Калі я стаяў, нахіліўшыся наперад у дзверы, я пачуў голас. Нахіліўшыся бліжэй, я пачуў, што казалі: «...а потым на наступным тыдні ты будзеш працаваць у сярэднюю змену і гэтак далей. Здаецца, яны не ведаюць, калі гэта пачнецца.
  
  Адказ – жаночы голас – быў амаль не чутны. Затым чалавек, блізкі мне, сказаў: «Вядома, калі старэйшыя супрацоўнікі аддаюць перавагу адну змену, мы можам змяніць расклад і зрабіць яго пастаянным».
  
  Зноў пачуўся шум жаночага голасу і гук бягучым вады, плескавшейся, як быццам хто-то мыў рукі.
  
  Чалавек сказаў: «Як вы маеце рацыю; як чортава сакрэтная служба, калі вы спытаеце мяне. Мая бабуля нарадзілася ў Злучаным Каралеўстве. Крывавы соус! Я ўсім стаўлю «так».
  
  Калі я выключыў святло, размова раптам спыніўся. Я чакаў у цемры, не варушачыся. Святло ў маленькім кабінеце, усё яшчэ гарэў. Калі б гэтая дзверы была адкрыта, яны б абавязкова мяне ўбачылі. Пачуўся гук аўтамата для ручнікоў, а затым чыркнула запалка. Затым размова працягнулася, але больш адхілена. Я на дыбачках перасекла пакой вельмі-вельмі павольна. Я зачыніў другія дзверы і, адыходзячы, паглядзеў на змены ў гардэробе. Гэтая фальшывая дзверы за шафай збянтэжыла мяне яшчэ больш, чым цікавая маленькая аперацыйная. Калі б чалавек пабудаваў патайныя пакой з усімі складанасцямі, звязанымі з забеспячэннем арэнды сваёй суседняй кватэры, калі б ён таемна зняў вялікія ўчасткі цаглянага мура, калі б ён пабудаваў рассоўную дзверы і умантаваны яе ў заднюю частку убудаванага шафы. , не мог бы такі чалавек прайсці ўвесь шлях і зрабіць яго надзвычай цяжкім для выяўлення? Гэты дзвярны праём мог выявіць нават самы неспрактыкаваны навабранец мытнай службы, нядбайна агледзеўшыся вакол. Гэта не мела сэнсу.
  
  Тэлефон зазваніў. Я падабраў яго. — Ваш кеб цяпер звонку, сэр.
  
  У цяперашні час не так шмат службаў таксі, якія кажуць «сэр». Гэта павінна было выклікаць у мяне падазрэнні, але я стаміўся.
  
  Я спусціўся ўніз. На пляцоўцы першага паверха перад кватэрай наглядчыка стаялі двое мужчын.
  
  — Прабачце мяне, сэр, — сказаў адзін з мужчын. Спачатку я падумаў, што яны чакаюць наглядчыка, але калі я паспрабаваў прайсці, адзін з іх стаў на шляху. Іншы зноў загаварыў. — У апошні час сюды часта ўзломвалі, сэр.
  
  'Так?'
  
  — Мы з ахоўнай кампаніі, якая прыглядае за гэтым кварталам. Гэта быў больш высокі з двух якія гаварылі мужчын. На ім было кароткае замшавым паліто з падшэўкай з аўчыны. Такое паліто трэба мужчыну, калі ён праводзіць шмат часу ў дзвярах. — Вы тут арандатар, сэр? ён сказаў.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  Высокі мужчына зашпіліў каўнер свайго паліто. Гэта было падобна на падстава, каб трымаць яго рукі ў майго горла. — Не маглі б вы прад'явіць пасведчанне асобы, сэр?
  
  Я налічыў дзесяць, але не прайшло і пяці, як той, што ніжэй, націснуў на кнопку вартаўніка. 'Што?'
  
  — Гэта адзін з вашых арандатараў? — сказаў высокі мужчына.
  
  — Я з васемнаццатага, — падказаў я.
  
  — Ніколі яго раней не бачыў, — сказаў мужчына.
  
  — Вы не наглядчык, — сказаў я. — Чарлі Шорт — наглядчык.
  
  «Чарлі Шорт час ад часу заходзіў сюды, каб даць мне перадышку на пару гадзін...»
  
  — Не давай мне гэтага, — сказаў я. «Чарлі наглядчык. Я цябе ніколі раней не бачыў.
  
  — Чортаў махляр, — сказаў чалавек з кватэры наглядчыка.
  
  — Я жыву тут пяць гадоў, — запратэставаў я.
  
  — Пайшлі, — сказаў мужчына. — Ніколі яго раней не бачыў. Ён усміхнуўся, як быццам пасмяяўся над маёй жоўцю. «Джэнтльмен пад нумарам васемнаццаць жыве тут ужо пяць гадоў, але ён нашмат старэйшы за гэтага хлопца — буйней, вышэй — гэты сыдзе за яго ў натоўпе, але не ў гэтым святле».
  
  — Я не ведаю, што вы задумалі... — сказаў я. «Я магу даказаць...» Мой неабгрунтаваны гнеў засяродзіўся на чалавеку, які сказаў, што ён наглядчык. Адзін з ахоўнікаў ўзяў мяне за руку. — Такім чынам, сэр, нам не патрэбныя грубыя рэчы, ці не так?
  
  «Я вяртаюся да «Вайне і свеце», — сказаў мужчына. Ён зачыніў дзверы дастаткова моцна, каб прадухіліць далейшае перапыненне.
  
  — Я ніколі не лічыў гэтага Альберта чытачом, — сказаў той, што вышэй.
  
  — Ён мае на ўвазе па тэлевізары, — сказаў іншы. — Такім чынам, — звярнуўся ён да мяне, — вам лепш прыйсці і як варта прадставіцца.
  
  — Гэта не наглядчык, — сказаў я.
  
  — Баюся, вы памыляецеся, сэр.
  
  'Я не памыляюся.'
  
  — Гэта зойме не больш за дзесяць хвілін, сэр.
  
  Я спусціўся па лесвіцы, якая вядзе на вуліцу. Звонку стаяла маё таксі. Да д'ябла іх усіх. Я адчыніў дзверцы кабіны і стаяў адной нагой на выступе, калі ўбачыў трэцяга мужчыну. Ён сядзеў далёка ў далёкім куце задняга сядзення. Я замёрз. — Сядайце, сэр, — сказаў ён. Гэта павінна было быць міні-кеб, гэта было таксі. Мне гэта зусім не спадабалася.
  
  Адна мая рука была ў кішэні. Я выпрастаўся і ткнуў пальцам скрозь паліто. — Выходзь, — сказаў я з прыдатным намёкам на пагрозу. — Выходзь вельмі павольна. Ён не рухаўся.
  
  — Не кажыце глупстваў, сэр. Мы ведаем, што вы не ўзброеныя.
  
  Я працягнула свабодную руку і паманіла яго пальцамі ўверх. Які сядзіць ўздыхнуў. — Нас трое, сэр. Альбо мы ўсе трапім такімі, якія мы ёсць, альбо мы ўсе трапім у сінякі, але ў любым выпадку мы ўсе трапім.
  
  Я зірнуў у адзін бок. У дзвярным праёме стаяў яшчэ адзін мужчына. Кіроўца не рухаўся.
  
  — Мы не затрымаем вас надоўга, сэр, — сказаў той, хто сядзеў.
  
  Я сеў у кабіну. 'Што гэта?' Я папрасіў.
  
  — Вы ведаеце, што гэтая кватэра больш не ваша, сэр. Ён паківаў галавой. Кіроўца праверыў, зачынена ці дзверы, і паехаў з намі па Кромвель-роўд. Чалавек сказаў: «Што прымусіла вас ўварвацца туды ў гэты час ночы? Гэта вывела нас усіх траіх з гульні ў брыдж. Высокі мужчына сядзеў на адкідным сядзенні. Ён расшпіліў кажух.
  
  «Гэта сапраўды мяне супакойвае, — сказаў я ім. — Паліцыянты, якія граюць у покер, вас могуць падставіць. Паліцыянты, якія граюць у пантоны, могуць забіць вас да смерці. Але каго могуць хваляваць копы, якія граюць у брыдж?
  
  — Табе лепш ведаць, — мякка сказаў высокі мужчына. — Вы ведаеце, як ўзмацнілася бяспеку з мінулага года.
  
  «Вы, людзі, размаўляеце са мной, як быццам мы ўсе сваякі. Я ніколі не бачыў цябе раней. Ты не працуеш са мной. Хто ты, чорт вазьмі, такі паліцэйскі?
  
  — Нельга быць такім наіўным, сэр.
  
  — Вы маеце на ўвазе, што тэлефон заўсёды праслухоўваўся?
  
  «Пад наглядам».
  
  — Кожны званок?
  
  — Гэта пустая кватэра, сэр.
  
  — Ты маеш на ўвазе — «Хто-небудзь, хто едзе па Гластэр-роўд ў Фулхэм з пяццюдзесяццю пенсами на гадзінах», быў вашым чалавекам?
  
  «Бары быў так блізкі да таго, каб выйграць каўчук, — сказаў другі мужчына.
  
  — Я проста зайшоў пагаварыць па тэлефоне.
  
  — А я вам веру, — сказаў паліцэйскі.
  
  Таксі спынілася. Было цёмна. Мы праехалі праз Хамерсміт-Брыдж і апынуліся ў нейкай богам забытай дзіркі ў Барнсе. Злева быў вялікі ўчастак адкрытага прасторы, і вецер завываў сярод дрэў і так трос кабіну, што яна злёгку пагойдвалася. Руху было вельмі мала, але удалечыні праз дрэвы праязджалі агні, а часам і двухпавярховы аўтобус. Я выказаў здагадку, што гэта можа быць Аппер-Рычманд-роўд.
  
  'Што мы чакаем?'
  
  — Мы не затрымаем вас надоўга, сэр. Цыгарэта?
  
  — Не, дзякуй, — сказаў я.
  
  Міма праехаў чорны «форд-экзекьютив», спыніўся перад намі. Двое мужчын выйшлі і пайшлі назад. Чалавек у кажусе апусціў акно. Мужчына з іншай машыны накіраваў прамень ліхтарыка мне ў твар. — Так, гэта ён.
  
  — Гэта ты, Мэйсан?
  
  'Ды сэр.' Мэйсан рабіў раздрукоўкі надвор'я і фатаграфаваўся з незнаёмцамі у маёй вопратцы.
  
  — Значыць, вы ў гэтым удзельнічаеце? Я сказаў.
  
  — У чым? — сказаў Мэйсан.
  
  — Не хлусі мне лухту, ты, маленькая сволач, — сказаў я.
  
  — Так, гэта ён, — сказаў Мэйсан. Ён выключыў святло.
  
  — Ну, мы ведалі, што гэта так, — сказаў першы паліцэйскі.
  
  — О, вядома, — сказаў я. — Інакш я б дастаў цябе ўсяго толькі з дваццаццю пяццю пенсами на гадзінах. Як я мог быць такім дурным. На гэтым тэлефоне, калі вы набераце ЦІМ , вы пачуеце ціканне гадзін галоўнага камісара.
  
  — Нам лепш адвезці вас дадому, — сказаў паліцэйскі. — І дзякуй вам, містэр Мэйсан.
  
  Мэйсан дазволіў шафёру адкрыць перад ім дзверы «Экзекьютив», як быццам у адпаведнасці з прыроджаным парадкам. Гэты маленькі вырадак ў канчатковым выніку будзе кіраваць Цэнтрам, гэта было ясна.
  
  Яны везлі мяне ўсю дарогу да дома. — У наступны раз, — сказаў паліцэйскі, — вазьмі аўтамабільны транспарт. Вы маеце права на гэта пасля паездкі, вы гэта ведаеце.
  
  — Ты не мог прымусіць каго-небудзь з сваіх людзей забраць майго Mini Clubman — я маю на ўвазе паміж гульнямі ў брыдж.
  
  — Я паведамлю аб згоне. Мясцовыя бобі падымуць яго.
  
  — Б'юся аб заклад, часам табе хочацца быць не такім сумленным, — сказаў я.
  
  'Добрай ночы, сэр.' Дождж усё яшчэ ішоў. Я выйшаў з кабіны. Яны пакінулі мяне, не на тым баку вуліцы. Развароты былі забароненыя.
  3
  
  Увесь час — час гульні...
  
  ПРАВІЛЫ . УСЕ ГУЛЬНІ . НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Я ўвайшоў у кватэру як мага цішэй. Марджори ўключала ацяпленне кожны раз, калі мяне не было, і цяпер непрадыхлівае паветра, насычаны свежай фарбай і пахамі сырой драўніны, дзейнічаў на мяне, як перажытае пахмелле. Пройдзе шмат часу, перш чым я прывыкну жыць тут.
  
  — Гэта ты, дарагі?
  
  'Ды каханне.' Я пакорпаўся ў кучы лістоў, адсунуў незапечатанным жоўтыя канверты, пакуль не засталася толькі паштоўка з гарналыжнага курорта, часопіс « Крыж і кукарда » і патрыманая кніга пра бітву пад Масквой. На срэбнай стойцы для тостаў — месца, прызначанае для тэрміновых паведамленняў — ляжаў шматок бальнічнай паперы з надпісам: «калі Ласка, прыязджайце да палкоўніка Шлегелю дадому ў нядзелю. Ён сустрэне дзесяцігадзінны цягнік», — напісана на ім акуратным почыркам Марджори. Я б пайшоў у панядзелак, калі б нядзелю не было падкрэслена тройчы чырвоным алоўкам, якім яна малявала дыяграмы.
  
  'Мілы!'
  
  'Я іду.' Я ўвайшоў у гасціную. Калі я быў у ад'ездзе, яна рэдка заходзіла туды: хуткі бой са патэльняй і партфелем, поўным аспіранцкія медыцынскіх даследаванняў на начным століку, былі яе звычайнай справай. Але цяпер яна ўсё прывяла ў парадак і падрыхтавала да майго вяртання: запалкі ў попельніцы і тэпцікі ля каміна. Быў нават вялікі букет змешаных кветак, сабраны з папараці і пастаўлены ў збан сярод яе асобнікаў « Дома і саду » на бакавым століку.
  
  — Я сумаваў па табе, Мардж.
  
  — Прывітанне, матрос.
  
  Мы абняліся. Ўстойлівы пах бекону, з якім я сутыкнуўся ў холе, цяпер адчуваўся на яе вуснах. Яна правяла рукой па маіх валасах, взъерошив іх. — Ён не адарвецца, — сказаў я. — Яны уплятаюць іх у скальп.
  
  'Дурны.'
  
  — Прабач, што спазьніўся.
  
  Яна павярнула галаву і сарамліва ўсміхнулася. Яна была падобная на маленькую дзяўчынку: яе вялікія зялёныя вочы і маленькае белае тварык, теряющееся дзе-то пад взлохмаченными чорнымі валасамі.
  
  «Я прыгатавала поліўку, але яна трохі суховата».
  
  'Я не галодны.'
  
  — Ты не заўважыў кветак.
  
  — Ты зноў працуеш у моргу?
  
  — Вырадак, — сказала яна, але пяшчотна пацалавала мяне.
  
  У куце ложа працягвала бамбаванне павярхоўнай істэрыяй: British Equity абхітрыла тоўстую нямецкую масоўку, крыклівую Schweinhund .
  
  «Кветкі былі ад маёй маці. Каб пажадаць мне шмат шчаслівых вяртанняў.
  
  — У гэтым годзе ты больш не паўтараеце гэты дваццаць дзевяты дзень нараджэння?
  
  Яна ўдарыла мяне па рэбрах тыльным бокам рукі і досыць ведала анатомію, каб было балюча.
  
  — Супакойся, — выдыхнуў я. 'Я ўсяго толькі жартую.'
  
  — Ну, прибереги свае паршывыя жарты для хлапчукоў на падводнай лодцы.
  
  Але яна абняла мяне і моцна сціснула. І яна цалавала мяне і гладзіла мой твар, спрабуючы прачытаць у маіх вачах свой лёс.
  
  Я зноў пацалаваў яе. На гэты раз усё было больш падобна на праўду.
  
  — Я ўжо пачала задавацца пытаннем, — сказала яна, але словы заселі ў мяне ў роце.
  
  Там быў кафейнік з кавы, прымацаваны да электрычнага прыстасавання, якое падтрымлівала яго цёплым на працягу некалькіх гадзін. Я наліў трохі ў кубак Марджори і зрабіў глыток. На смак ён быў як жалезныя пілавінне з прымешкай хініну. Я скрывіўся.
  
  «Я зраблю больш».
  
  'Не.' Я схапіў яе за руку. Яна зрабіла мяне неўротыком ўсёй гэтай пяшчотнай любоўнай клопатам. — Сядайце, дзеля бога, сядайце. Я працягнуў руку і ўзяў кавалачак пліткі шакаладу, якую яна ела. — Я не хачу нічога ні есці, ні піць.
  
  Героі на скрынцы атрымалі ключы ад сакрэтнага новага самалёта ад гэтага свиноглазого гестапаўца, а гэты тоўсты недальнабачны гадзінны тупаў нагамі і аддаваў гонар Хайль Гітлер. Дзве ангельскія кошкі Хайль Гітлер адказалі ўзаемнасцю, але, сядаючы ў самалёт, абмяняліся шматзначнымі ўсмешкамі.
  
  «Не ведаю, навошта я гэта гляджу», — сказала Марджори.
  
  «Калі вы глядзіце гэтыя фільмы, вы дзівіцеся, чаму нам спатрэбілася шэсць гадоў, каб выйграць гэтую праклятую вайну», — сказаў я.
  
  — Здымі паліто.
  
  'Я ў парадку.'
  
  — Ты піў, мілы? Яна ўсміхнулася. Яна ніколі не бачыла мяне п'яным, але заўсёды падазравала, што я п'яны.
  
  'Не.'
  
  — Ты дрыжыш.
  
  Я хацеў расказаць ёй пра кватэры і фотаздымках мужчыны, якім не быў я, але ведаў, што яна паставіцца да гэтага скептычна. Яна была лекарам: яны ўсе такія. — Машына даставіла цябе непрыемнасці? — нарэшце спытала яна. Яна хацела толькі, каб быць цалкам упэўненай, што я не збіраюся прызнавацца іншы жанчыне.
  
  «Відэльцы. Як і ў мінулы раз.
  
  «Магчыма, вам варта атрымаць новы цяпер, а не чакаць».
  
  'Вядома. І шестидесятифутовый акіянскі гоншчык. Вы бачылі Джэка, пакуль мяне не было?
  
  — Ён запрасіў мяне на абед.
  
  — Стары добры Джэк.
  
  — У «Савой Грыль».
  
  Я кіўнуў. Яе былы муж быў модным маладым педыятрам. Рэстаран «Савой Грыль» быў яго завадской сталовай. — Вы казалі аб разводзе?
  
  — Я сказаў яму, што мне не патрэбныя грошы.
  
  — Іду ў заклад, гэта яму спадабалася.
  
  — Джэк не такі.
  
  — Які ён, Марджары?
  
  Яна не адказала. Мы і раней былі так блізкія да таго, каб сварыцца з-за яго, але яна была дастаткова благоразумна, каб распазнаць мужчынскую няўпэўненасць у тым, чым яна была. Яна нахілілася наперад і пацалавала мяне ў шчаку. — Ты стаміўся, — сказала яна.
  
  — Я сумаваў па табе, Мардж.
  
  — Праўда, дарагая?
  
  Я кіўнуў. Побач з ёй на стале ляжаў стос кніг: « Цяжарнасць і анемія», «Послеродовая анемія» , «Бэнэт», «Ахрестическая анемія », «Уілкінсан», «Клінічнае даследаванне » Шміта і «Гісторыя аднаго выпадку анеміі » Комба. Пад кнігамі была схаваная пачак укладных старонак, спісаных малюсенькім почыркам Марджори. Я разламаў плітку шакаладу, якая ляжыць побач з кнігамі, і паклаў кавалачак у рот Марджори.
  
  «Лос-Анджелесцы вярнуліся да мяне. Зараз ёсць машына, дом і пяцігадовы творчы адпачынак.
  
  «Я не быў...»
  
  «Цяпер не паддавайцеся спакусе зманіць. Я ведаю, як працуе ваш розум.
  
  — Я вельмі стаміўся, Мардж.
  
  — Што ж, нам прыйдзецца як-небудзь сёе аб чым пагаварыць. Гэта гаварыў лекар.
  
  'Так.'
  
  — Абед у чацвер?
  
  — Выдатна, — сказаў я.
  
  — Падобна на тое.
  
  «Сенсацыйна, цудоўна, я не магу дачакацца».
  
  «Часам я здзіўляюся, як мы зайшлі так далёка».
  
  Я не адказаў. Я таксама задаваўся пытаннем. Яна хацела, каб я прызнаў, што не магу жыць без яе. І ў мяне было непрыемнае адчуванне, што як толькі я гэта зраблю, яна ўстане і сыдзе ад мяне. Так што мы працягвалі, як былі: закаханыя, але вырашылі не прызнавацца ў гэтым. Ці яшчэ горш: тлумачыцца ў каханні так, каб іншы не мог быць у гэтым упэўнены.
  
  — Незнаёмцы ў цягніку, — сказала Марджори.
  
  'Якая?'
  
  «Мы... незнаёмцы ў цягніку».
  
  Я скривилась, як быццам не разумела, да чаго яна хіліць. Яна адкінула валасы назад, але яны зноў ўпалі наперад. Выцягнула з яго кліпсу і зашпіліла. Гэта было нервовае рух, прызначанае хутчэй для таго, каб заняць яе, чым для таго, каб змяніць прычоску.
  
  — Прабач, любоў мая. Я нахіліўся наперад і пяшчотна пацалаваў яе. 'Мне праўда шкада. Мы пагаворым пра гэта.
  
  — У чацвер... — усміхнулася яна, ведаючы, што я абяцаю ўсё, толькі б пазбегнуць размовы, які яна мела на ўвазе. — Тваё мокрае паліто. Лепш павесьце яго, ён сморщится і яго трэба будзе пачысціць.
  
  — Цяпер, калі хочаце. Мы цяпер пагаворым, калі ты гэтага хочаш.
  
  Яна пахітала галавой. «Мы на шляху да розных напрамках. Гэта тое, што я маю на ўвазе. Калі вы дабярэцеся туды, куды вы ідзяце, вы выйдзеце. Я цябе ведаю. Я занадта добра цябе ведаю.
  
  «Гэта вы атрымліваеце прапановы... фантастычныя заробкі ў даследчых інстытутах Лос-Анджэлеса, вычитываете анемію і адпраўляеце ветлівыя адмовы, якія гарантуюць, што ў канчатковым выніку паступіць яшчэ лепшае прапанову».
  
  — Я ведаю, — прызналася яна і пацалавала мяне адхілена і заклапочана. — Але я люблю цябе, дарагі. Я маю на ўвазе, сапраўды... — Яна выдала прывабны смяшок. — Ты прымушаеш мяне адчуваць каго-то. Тое, як ты лічыш само сабой якія разумеюцца, што я магу паехаць у Амерыку і рабіць гэтую чортаву працу... — Яна паціснула плячыма. — Часам мне хочацца, каб ты не быў такім па-чартоўску бадзерыя. Я б хацеў, каб ты быў нават уладным. Бываюць моманты, калі я хачу, каб ты настаяў, каб я застаўся дома і памыў посуд.
  
  Ну, нельга зрабіць жанчыну шчаслівай, гэта свайго роду фундаментальны закон Сусвету. Вы спрабуеце зрабіць іх шчаслівымі, і яны ніколі не даруюць вам за тое, што вы адкрылі ім, што яны не могуць быць шчаслівыя.
  
  — Так што памый посуд, — сказаў я. Я абняў яе. Ваўняная сукенка было тонкім. Я адчуваў, што яе скура была гарачай пад ім. Магчыма, у яе была ліхаманка, а можа быць, гэта была запал. Або, магчыма, я быў проста ледзяным ублюдкам, у чым яна так часта мяне абвінавачвала.
  
  — Ты ўпэўнены, што не хочаш бутэрброд з беконам?
  
  Я пакруціў галавой. — Марджори, — сказаў я, — ты памятаеш наглядчыка дома васемнаццаць? Я падышоў да тэлевізара і выключыў яго.
  
  'Няма. Ці трэба мне?'
  
  «Будзь сур'ёзны на хвілінку... Чарлі, наглядчык. Чарлі Шорт... вусы, акцэнт кокні – пастаянна паджартоўвае над домаўладальнікамі.
  
  'Не.'
  
  — Падумай трохі.
  
  — Не трэба крычаць.
  
  — Хіба ты не памятаеш званы вячэру... ён залез у акно, каб упусціць цябе, калі ты страціў ключ?
  
  — Павінна быць, гэта была адна з вашых іншых дзяўчат, — сказала хітра Марджори.
  
  Я ўсміхнулася, але нічога не сказала.
  
  — Ты не вельмі добра выглядаеш, — сказала Марджори. — Што-небудзь здарылася ў паездцы?
  
  'Не.'
  
  'Я турбуюся пра цябе. Ты выглядаеш даволі скончаным.
  
  — Гэта прафесійнае меркаванне, доктар?
  
  Яна скривила твар, як маленькая дзяўчынка, якая грае ў дактароў і медсясцёр. — Так, сумленнае слова, дарагая.
  
  — Дыягназ?
  
  «Ну, гэта не анемія». Яна смяялася. Яна была вельмі прыгожай. Яшчэ прыгажэй, калі яна смяялася.
  
  — А што вы звычайна прописываете мужчынам у маім стане, док?
  
  — Ложак, — сказала яна. «Вызначана ложак». Яна засмяялася і развязала мне гальштук.
  
  — Ты дрыжыш. Яна сказала гэта з некаторай трывогай. Мяне трэсла. Паездка, дарога дадому, надвор'е, гэты пракляты васемнаццаты нумар, дзе я зараз знаходзіўся ў масавым вытворчасці, — усё гэта раптоўна напаткала мяне, але як гэта растлумачыць? Я маю на ўвазе, як вы растлумачыце гэта ўрача?
  4
  
  Старэйшым афіцэрам у Control Suite ў пачатку гульні з'яўляецца CONTROL . Аб змене КАНТРОЛЮ неабходна паведаміць Red Suite і Blue Suite (і любым дадатковым камандзірам) загадзя і ў пісьмовай форме. Рашэнне CONTROL ' S з'яўляецца канчатковым.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Вы можаце думаць, што ведаеце свайго боса, але гэта не так. Не, калі вы не бачылі яго дома ў нядзелю.
  
  У нядзелю да Літл-Омбера ходзіць усяго тры цягнікі. Той, што я злавіў, быў амаль пусты, калі не лічыць пары суботніх гулякаў, трох пар, якія вязуць немаўлятаў, каб паказаць мамам, двух святароў, якія накіроўваюцца ў семінарыю, і паўтузіна салдат, якія далучыліся да экспрэсу.
  
  Літл-Омбер знаходзіцца ўсяго ў трыццаці пяці мілях ад цэнтра Лондана, але ён аддалены і па-арыстакратычна сельскі: замарожаныя рыбныя палачкі і вітрыннае жылыя комплексы для маладых кіраўнікоў.
  
  Я чакаў на пустым вакзале. Я амаль не ведаў Чарльза Шлегеля трэцяга, палкоўніка крыла марской пяхоты ЗША (у адстаўцы), таму я чакаў чаго заўгодна, ад псіхадэлічнага Mini да ўсюдыхода з шафёрам. Ён прыняў Навучальны цэнтр усяго за дзесяць дзён да таго, як я адправіўся ў свой апошні марское падарожжа, і наша знаёмства абмежавалася поціскам рукі Чарльза Атласа, размытым поглядам на футболку-тройку ў тонкую палоску на Сэвил-Роу і Гальштук Каралеўскага аэраклуба. Але гэта не значыла, што ён ужо не напалохаў да усрачки палову персаналу, ад дзяжурнай па коммутаторы да начнога швейцара. Хадзілі чуткі, што яго падставілі, каб знайсці падставу для закрыцця Цэнтра, у пацверджанне чаго ён аўтарытэтна працытаваў словы аб тым, што мы «дапатопная дабрачынная арганізацыя, якая дае адстаўным вапнавым адміраламі шанец перамагчы ў вайне». Гульні Намалюйце бітвы, якія яны запороли ў рэальным жыцці».
  
  Мы ўсе абурыліся гэтым заўвагай, таму што яно было беспричинным, няветлівым і адлюстроўвала ўсіх нас. І нам было цікава, як ён даведаўся.
  
  Ярка-чырвоная экспартная мадэль XKE – ну чаму я не здагадаўся. Ён выйшаў з яго, як алімпійскі бягун з перашкодамі, і моцна схапіў мяне за руку і за локаць, так што я не мог вызваліцца. «Павінна быць, ён прыйшоў рана», — сказаў ён пакрыўджана. Ён сверился з вялікімі многоциферблатными наручным гадзінамі, якія могуць вымяраць час у гонках на высокай хуткасці пад вадой. Ён быў апрануты ў цёмна-шэрыя штаны, брогі ручной працы, ярка-чырвоную ваўняную кашулю, якая сапраўды падыходзіла да яго машыне, і бліскучую зялёную лётную куртку з вялікай колькасцю Мікі Маўса на рукавах і грудзях.
  
  — Я сапсаваў тваё нядзелю, — сказаў ён. Я кіўнуў. Ён быў невысокім і каржакаваты, з выпяченной грудзьмі, характэрнай для маленькіх спартсменаў. Чырвоная кашуля і тое, як ён схіліў галаву набок, рабілі яго падобным на гіганцкага і драпежнага красногрудого малінаўкі. Ён шпацыраваў вакол машыны і адкрыў мне дзверы, ўсміхаючыся пры гэтым. Ён не збіраўся прасіць прабачэння.
  
  «Падыдзі да дому за бутэрбродам».
  
  — Я павінен вярнуцца, — запярэчыў я без перакананні.
  
  — Проста бутэрброд.
  
  'Ды сэр.'
  
  Ён выціснуў счапленне і ірвануў наперад, як гоншчык. Ён надаваў машыне такое ж увагу, як, я мяркую, свайму F-4, або свайму B-52, або свайго стала, ці чаго б там ні было, на якім ён лятаў, перш чым яны спусцілі яго на нас. — Я рады, што гэта быў ты, — сказаў ён. — Ведаеш, чаму я так кажу?
  
  «Кіраванне людзьмі?»
  
  Ён адарыў мяне лёгкай усмешкай, гаворыць, што ты даведаешся, прыяцель.
  
  — Я рады, што гэта былі вы, — павольна і цярпліва патлумачыў ён, — таму што ў мяне не было магчымасці пагаварыць з вамі або з Фоксвеллом з-за місіі.
  
  Я кіўнуў. Мне спадабалася тое, што я рады, што гэта быў ты. Можна было падумаць, што у паведамленні гаворыцца, што любы, хто хоча бясплатна даехаць на цягніку да Літл-Омбер гэта ў нядзелю, можа паехаць.
  
  — Чортаў ідыёт, — прамармытаў ён, абганяючы нядзельнага кіроўцы, які ехаў па белай паласе і балбатаў са сваімі дзецьмі на заднім сядзенні.
  
  Побач са Шлегелем я мог бачыць, што загар ад сонечных прамянёў хаваў складаную аперацыю на сківіцы, якую ён перанёс. Тое, што здалёк магло здацца спадчынай вугроў, было узорам з маленькіх шнараў, якія надавалі аднаго боку яго асобы пастаянны намёк на хмурнасці. Часам яго твар так крывілася, што ён агаляла зубы ў дзіўнай, бязважкай ўсмешцы. Ён зрабіў адзін цяпер. — Магу сабе ўявіць, — сказаў ён. 'Ліквідацыю непаладак, сто місій у В'етнаме. Верагодна, яны кажуць, што я чалавек з сякерай. Ён зрабіў паўзу. — Яны так кажуць?
  
  — Я чуў, як шапталі.
  
  'Што-то яшчэ?'
  
  «Яны кажуць, што вы адводзіце кій адзін за іншым і даяце ім магчымасць папрацаваць». Наколькі я ведаў, яны гэтага не казалі, але я хацеў даведацца яго рэакцыю.
  
  'Як гэта?'
  
  «Давайце пачакаем і паглядзім».
  
  'Хм.' Ён зноў зрабіў гэтую крывую ўсмешку. Ён замарудзіў крок, каб прайсці праз вёску. Гэта было што-то з роднага акругі: шэсць крам, пяць з якіх прадавалі нерухомасць. Гэта была сапраўдная ангельская вёска, якую маглі дазволіць сабе толькі немцы, амерыканцы і гандляры нерухомасцю. У далёкім канцы вёскі стаялі чацвёра мясцовых жыхароў у нядзельнай вопратцы. Яны павярнуліся, каб паглядзець, як мы праходзім. Шлегель вітаў іх жорсткімі рукамі, як у старым англійскай фільме аб вайне. Яны кіўнулі і ўсміхнуліся. Ён збочыў з дарогі ў пластыкавага знака з надпісам «Катэдж «Залаты акр». Шлегель старымі англійскімі літарамі. Ён запусціў матор па крутой трасе і стрэліў жвірам і мяккай зямлёй з шын з глыбокім пратэктарам.
  
  — Прыгожае месца, — сказаў я, але Шлегель, здавалася, прачытаў мае думкі. Ён сказаў: «Калі яны зрэзалі мае загады, яны сказалі, што я павінен быць у межах лёгкай дасяжнасці ад НАТА / ПЛО па дарозе ў Лонгфорд-Магна. Ваш урад не дазволіць нам, янкі, купіць жыллё – па закону, па законе! І палова графства належыць таго ж ангельскай лорду, які засунуў палец мне ў вока. Ён ударыў па тармазах, і мы спыніліся ў некалькіх цалях ад яго ўваходных дзвярэй. — Пракляты лорд!
  
  — Спадзяюся, вы яшчэ не раззлавалі Гадзіны наконт гаспадара, — сказала жанчына з парога.
  
  — Гэта мая нявеста, Хелен. Дзе-то дома жывуць дзве дачкі і сын.
  
  Ён прыпаркаваўся каля вялікага дома з саламяным дахам, з чорным драўляным каркасам і свежевыбеленной тынкоўкай. На лужку перад домам стаяў вельмі стары однокорпусный плуг, а над параднай дзвярамі вісела незнаёмае мне сельскагаспадарчае прылада. Дачкі прыехалі перш, чым я нават напалову выйшаў з машыны. Стройная, са свежым тварам, апранутая ў джынсы і яркія швэдры з воўны, цяжка было адрозніць жонку ад дачок-падлеткаў.
  
  — Якая выдатная праца па пакрыццю саломы, — сказаў я.
  
  — Пластык, — сказаў Шлегель. «Сапраўдная салома тоіць у сабе паразітаў. Пластык чысцей, хутчэй і даўгавечней».
  
  Місіс Шлегель сказала: «Ну і справы, Гадзіну, ты павінен быў мне сказаць. Я рабіў BLT толькі на абед».
  
  «БЛЦ, Хелен! Вы хочаце, каб адправіць яго ў стан шоку? Гэтыя брытанцы ядуць ростбіф з усімі дадаткамі да нядзельнага абеду.
  
  — Сэндвіч з беконам, лісцем салаты і памідорамі падыдзе, місіс Шлегель.
  
  — Хелен, кліч мяне Хелен. Я вельмі спадзяюся, што Час не быў занадта грубы з нашым ангельскай домаўладальнікам.
  
  Поўдзень Злучаных Штатаў з яго кліматам і мясцовасцю, гэтак падыходнымі для навучання пяхоты і лётчыкаў, адыграў пэўную ролю ў фарміраванні характару амерыканскіх вайскоўцаў. І менавіта там так непрапарцыйна многія з іх пазнаёміліся са сваімі жонкамі. Але місіс Шлегель не была паўднёвай прыгажуняй. Яна была ураджэнкай Новай Англіі з усёй цвёрдай упэўненасцю гэтай праніклівай пароды.
  
  — Яму давялося б быць нашмат хмулацей, перш чым ён змог бы абразіць мяне... э... Хелен. У гасцінай гарэў вялікі дроўнай камін, благоухавший цэнтральна нагрэтым паветрам.
  
  'Напой?'
  
  'Што-небудзь.'
  
  — Чак зрабіў збан «Крывавай Мэры» перад сустрэчай з табой. Яна была ўжо не маладая, але гэты кірпаты нос і веснушчатый твар можна было б убачыць у рэкляме кока-колы. Ўхмылка падлетка, ірваныя джынсы і паралізаваная пастава з засунутыми ў кішэню рукамі зрабілі мяне шчаслівай быць там.
  
  — Гучыць у самы раз, — сказаў я.
  
  — Вы, ангельцы... гэты мілы акцэнт. Гэта сапраўды мяне кранае. Вы гэта ведаеце?' — спытала яна свайго мужа.
  
  — Мы пойдзем у логава, Хелен. Ён прынёс мне нейкі хлам з офіса.
  
  — Вазьмі з сабой выпіўку, — сказала місіс Шлегель. Яна наліла іх з велізарнага збана з матавага шкла. Я отхлебнула з свайго і закашлялась.
  
  — Гадзіну любіць моцныя, — сказала місіс Шлегель. У гэты момант праз гасціную прайшоў маленькі дзіця. Ён быў апрануты ў талстоўку з выявай Чэ Гевары і, раскінуўшы рукі, скідаў камякі садовай зямлі на дыван, выдаючы роўны пранізлівы крык.
  
  — Чакі! — мякка сказала місіс Шлегель. Яна павярнулася да мяне. «Я мяркую, што тут, у Брытаніі, любая маці выб'е дзіцяці з каляіны за гэта».
  
  «Не, я мяркую, што ёсць яшчэ некалькі чалавек, якія гэтага не робяць», — сказаў я ёй. Мы маглі чуць, як крык працягваецца ў садзе і вакол задняй частцы дома.
  
  — Мы будзем у бярлозе, — сказаў Шлегель. Ён выпіў палову свайго напою, а цяпер наліў сабе яшчэ і дадаў трохі ў мой шклянку. Я рушыў услед за ім па пакоі. На столі віселі чорныя драўляныя бэлькі, кожная з якіх была ўпрыгожана конскай латунню і уздечками. Я стукнуўся галавой аб самы ніжні.
  
  Мы падняліся па вузкай драўлянай лесвіцы, якая рыпала на кожнай прыступцы. Побач з праходам наверсе была невялікая камора з таблічкай «Не турбаваць» ад Стамбульскага Гілтан. Ён штурхнуў дзверы локцем. Крычыць дзіця падышоў бліжэй. Апынуўшыся ўнутры, Шлегель замкнуў дзверы.
  
  Ён цяжка сеў і ўздыхнуў. У яго было гумовае твар, як нельга лепш падыходнае да яго звычцы пляскаць яго рукамі, патыкаў шчокі, загінаць нос і потым скалить зубы, як бы удостоверяясь, што ўсе мускулы ў працоўным стане. — Я ненавіджу лордаў, — сказаў ён. Ён спыніў мяне міргаючы, хоць вочы.
  
  — Не глядзі на мяне, — сказаў я.
  
  — О, я не гэта меў на ўвазе, — сказаў ён. — Чорт, ніхто б не прыняў цябе за лорда.
  
  — Ну добра, — сказаў я, спрабуючы здавацца абыякавым.
  
  З кабінета Шлегеля адкрываўся від на наваколле. Група таполяў была голай, калі не лічыць пучкоў амелы і птушак, якія адпачывалі там перад тым, як спусціцца, каб далучыцца да угощению ягады падуба. Вароты на суседняе поле былі адкрыты, і сляды вазоў блішчалі лёдам па ўсім схіле пагорка, над якім віднелася шпіль царквы Літл-Омбер. Яго звон пачаў біць дванаццаць. Шлегель паглядзеў на гадзіннік. «Цяпер гэтыя чортавы вясковыя гадзіны таксама спяшаюцца», — сказаў ён.
  
  Я ўсміхнулася. У гэтым і заключалася сутнасць Шлегеля, як мне трэба было высветліць.
  
  — На гэты раз прынесці добрыя рэчы?
  
  «Я дам вам ведаць, калі мы ўбачым аналіз».
  
  — Хіба ты не можаш сказаць, калі назіраеш за ім?
  
  «Аднойчы ў мінулым годзе яны выявілі, што рускія працуюць на новай частаце Паўночнага флоту. Камандзір назіральнікаў атрымаў дазвол змяніць маршрут палёту для пеленгавання. Яны прывезлі сорак тры стацыянарныя расейскія радыёстанцыі. Была размова аб якім-то цытаванні.
  
  'А таксама ... ?' — сказаў Шлегель.
  
  «Буі. Метэаралагічныя станцыі, некаторыя з іх беспілотныя.
  
  — Але гэта быў не ты.
  
  «Я заўсёды быў асцярожны».
  
  — Гэта не тое слова, якое вы хацелі б уключыць у свой справаздачу аб фізічнай падрыхтоўцы ў марской пяхоце.
  
  — Але я не ў марской пяхоце, — сказаў я.
  
  — І я таксама больш — гэта тое, што ты збіраўся сказаць?
  
  — Я не збіраўся нічога казаць, палкоўнік.
  
  'Вып'ем. Калі ваш новы матэрыял чым-то падобны на аналіз, які я чытаў, я хачу апрацаваць вынікі «Ваенных гульняў» і прадставіць іх для вучэнняў НАТО , якія пройдуць наступным летам.
  
  — Гэта прапаноўвалася раней.
  
  — Гэта цягавіты однолетник, я гэта ведаю. Але я думаю, што змагу гэта зрабіць.
  
  Калі ён і чакаў апладысментаў, то быў расчараваны.
  
  Ён сказаў: «Вы ўбачыце, як у Цэнтр закачают грошай, калі яны пагодзяцца на гэта».
  
  — Што ж, для фінансавага кантралёра гэта цалкам нармальна.
  
  — Вы маеце на ўвазе дырэктара па даследаваннях?
  
  «Калі мы калі-небудзь выкарыстоўваем матэрыял, які збіраем ў гэтых паездках, у якасці асновы для вучэнняў флоту НАТА , вы ўбачыце, як рускія сапраўды загарацца і скажуць «тильт».
  
  'Як?' Ён адкусіў цыгару і прапанаваў іх. Я пакруціў галавой.
  
  'Як? Па-першае, галоўнакамандуючы распазнае перамяшчэння НАТА як сваю схему абвесткі і здагадаецца, што гэтыя подпоездки, павінна быць, збіраюць! Ён врежет першаму намесніку, які взбесит Ваенны савет... дрэнныя навіны, палкоўнік.
  
  — Ты маеш на ўвазе, што ўсяго гэтага мы павінны пазбягаць.
  
  — Значыць, вы мяне чытаеце правільна, — сказаў я. — Яны, напэўна, даведаюцца, што ў нас ёсць падводныя лодкі на дне акіяна ў Архангельска, здагадаюцца аб патруля «Амдермы» і «Дыксан». І тады, можа быць, здагадаюцца, што мы робім у Обі. Дрэнныя навіны, палкоўнік.
  
  — Паслухай, мілы, ты думаеш, яны яшчэ не ведаюць? Ён запаліў цыгару. — Думаеш, гэтыя немаўляты не сядзяць у Норфолке, штат Вірджынія, і не здымаюць нашы сігналы з-пад вады?
  
  — Палкоўнік, я думаю, яны сядзяць каля Норфолка. Наколькі мне вядома, яны падняліся па Тэмзе да самага Стратфарда і пасылаюць на бераг экіпажы, каб паглядзець на катэдж Эн Хэтэуэй. Але да гэтага часу абодва бакі маўчалі аб гэтых аперацыях. Вы засноўвае вучэнні НАТА на рэальнай баявой гатоўнасці расійскага флоту, і расейскі Паўночны флот поджарится. І цана, якую ім прыйдзецца заплаціць за вяртанне да нармальнага жыцця, будзе заключацца ў тым, што яны прыб'юць адну з нашых лодак-свіней.
  
  — А вам падабаецца ўтульна?
  
  — Мы атрымліваем матэрыял, палкоўнік. Нам не трэба тыкаць іх носам у гэта.
  
  — Няма сэнсу сварыцца з-за такога, сынок. Рашэнне будзе прынята нашмат вышэй гэтага ўзроўню камандавання.
  
  — Думаю, так.
  
  — Думаеш, я прыйшоў у Цэнтр будаваць імперыю? ... — Ён махнуў рукой. 'Так, вядома. Не отрицай, я магу цябе чытаць, як кнігу. Гэта таксама раздражняе Фоксвелла. Але вы не маглі памыляцца больш. Я не хацеў гэтага задання, хлопец. Спартыўны палкоўнік марской пяхоты згорбіўся настолькі, што паказаў мне стомленага старога лялькавода, які круціў струны і ўсміхаўся. «Але цяпер я тут, я збіраюся ўзламаць яго, і вам лепш паверыць».
  
  — Ну, па крайняй меры, мы абодва ненавідзім лордаў.
  
  Ён нахіліўся наперад і ляпнуў мяне па руцэ. — Вось так, маляня! Ён усміхнуўся. Гэта была жорсткая, напружаная грымаса, якую можа адлюстраваць чалавек, жмурачыся на яркае святло ледзянога пейзажу. Яму можа быць цяжка спадабацца, але, па меншай меры, ён не быў чаровником.
  
  Ён павярнуўся на крэсле і загрукаў кубікамі лёду ў збанку, выкарыстоўваючы пластыкавую палачку для пітва з выявай труса на канцы. — Як ты ўвогуле трапіў у кабінет? — спытаў ён мяне, надаючы усе сваю ўвагу разлівання напояў.
  
  — Я ведаў Фоксвелла, — сказаў я. «Я бачыў яго ў пабе, калі шукаў працу».
  
  — А цяпер выпрямись, сынок, — сказаў Шлегель. «Ніхто больш не шукае працу. Вы ўзялі гадавы адпачынак, каб напісаць дысертацыю, і разгледзелі мноства нядрэнных прапаноў.
  
  «Гэтыя прапановы павінны былі быць па-чартоўску блізкія да чаргі за хлебам, каб Цэнтр даследаванняў стаў лепшым з іх».
  
  — Але ў вас ёсць ступень магістра і ўсе астатнія кваліфікацыі: матэматыка і эканоміка; магутная сумесь!
  
  «Недастаткова магутная ў той час».
  
  — Але Фоксвелл адрамантаваў яго?
  
  — Ён ведае шмат людзей.
  
  — Вось што я чую. Ён яшчэ раз пільна паглядзеў на мяне. Фоксвелл і Шлегель! Гэта павінна было стаць непазбежным сутыкненнем жаданняў. Ніякіх прызоў таго, хто сагнецца на каленях. І што з усёй гэтай нянавісцю да лордам... Ферди не быў лордам, але ён, без сумневу, быў бы добры для небывалага параду нянавісці Шлегеля, пакуль не з'явіўся сапраўдны лорд ў залатой карэце. — І Ферди адрамантаваў яго?
  
  «Ён сказаў аддзелу планавання, што ў мяне дастаткова вопыту працы з кампутарам, каб мая рука не захрасалі пры ўводзе. А потым ён распавёў мне дастаткова, каб гэта гучала добра».
  
  «Звычайны містэр Фиксит». У яго голасе не было захаплення.
  
  — Я зарабіў сваё ўтрыманне, — сказаў я.
  
  — Я не гэта меў на ўвазе, — сказаў Шлегель. Ён даў мне вялікую ўсмешку класа А, ухваленую Дэпартаментам аховы здароўя. Гэта не супакойвала.
  
  З суседняга пакоя скрозь шум тэлевізара даносіліся крыкі дзяцей. Пачуўся тупат маленькіх ножак, калі хто-то з крыкам пранёсся па хаце, двойчы ляпнуў дзвярыма кухні, а затым пачаў шпурляць вечка смеццевых бакаў у кампостную кучу. Шлегель пацёр твар. — Калі вы з Ферди займаецеся гістарычнымі даследаваннямі, хто кіруе кампутарам?
  
  — У нас няма гістарычных даследаванняў на Ваенным Стале з тузінам плоттеров, размовамі і уключанымі усімі візуальнымі дысплеямі.
  
  'Няма?'
  
  «Многія з іх уяўляюць сабой простыя задачы, якія мы можам вырашыць на машыне хутчэй, чым ўручную».
  
  — Вы карыстаецеся кампутар як падліковую машыну?
  
  — Не, гэта перабольшанне. Я старанна пішу низкоуровневую сімвалічную праграму. Затым мы запускаем яго з варыянтамі дадзеных і аналізуем вынік у офісе Ферди. Камп'ютэрнага часу не так шмат.
  
  — Вы пішаце праграму?
  
  Я кіўнуў і сербануў трохі свайго напою.
  
  Шлегель спытаў: «Колькі чалавек у Даследчай групе могуць напісаць праграму і ўсё астатняе?»
  
  — Пад усім астатнім ты маеш на ўвазе, атрымаць тое, што табе трэба з сховішчы, у арыфметыку, апрацаваць гэта і вывесці з высновы?
  
  'Гэта тое, што я маю на ўвазе.'
  
  'Не так шмат. Палітыка заўсёды была...»
  
  — О, я ведаю, якая была палітыка, і маё знаходжанне тут — яе вынік. Ён устаў. — Вас не здзівіць, што я ні храна не ўмею працаваць?
  
  — Мяне здзівіла б, калі б ты мог. Дырэктараў звычайна выбіраюць не таму, што яны ўмеюць працаваць на кампутары».
  
  'Гэта тое, што я маю на ўвазе. Добра, мне патрэбен хто-то, хто ведае, што адбываецца ў Групе, і хто можа працаваць з абсталяваннем. Што б вы сказалі, калі б я папрасіў вас быць маім асабістым асабістым памочнікам?
  
  — Менш працы, больш грошай?
  
  — Не давай мне гэта. Не тады, калі ты амаль кожную суботу бясплатна займаешся гістарычнымі рэчамі Ферди. Можа быць, і больш грошай, але ненашмат.
  
  Місіс Шлегель пастукала ў дзверы, і яе ўпусцілі. Яна пераапранулася ў сукенку з прыталеныя кашуляй, ангельскія туфлі і каралі. Яе цёмныя валасы былі сабраны ў хвост. Шлегель ціхенька свіснуў. — А цяпер даніну, хлопец. І не стаў мільён даляраў на тое, што мае дочкі таксама не ў спадніцах і модных уборах.
  
  — Так, — сказала Хелен Шлегель. Яна ўсміхнулася. Яна несла паднос з беконам, бутэрбродамі з салатай і памідорамі і каву ў вялікім срэбным вакуумным збанку. — Прабачце, гэта толькі бутэрброды, — зноў сказала яна.
  
  — Не верце ёй, — сказаў Шлегель. — Без вас у нас былі б толькі арахісавае масла і чэрствыя крекеры.
  
  «Гадзіну!» Яна павярнулася да мяне. — У іх шмат ангельскай гарчыцы. Гадзіну любіць іх такімі.
  
  Я кіўнуў. Гэта не стала нечаканасцю.
  
  «Ён будзе маім новым асабістым памочнікам, — сказаў Шлегель.
  
  — Павінна быць, ён сышоў з розуму, — сказала місіс Шлегель. 'Пламбір?'
  
  — Там значна больш грошай, — паспешліва сказаў я. 'Так, калі ласка. Так, два цукру.
  
  — Мне патрэбныя ключы ад манетнага двара, — сказала місіс Шлегель.
  
  — І яна думае, што яны ў мяне, — патлумачыў Шлегель. Ён адкусіў бутэрброд. — Гэй, гэта добра, Хелен. Гэта бекон ад хлопца з вёскі?
  
  «Я занадта зьбянтэжаны, каб ісці туды больш». Яна пайшла. Гэта відавочна не тая тэма, якой яна хацела займацца.
  
  — Яму трэба было сказаць, — сказаў Шлегель. Ён павярнуўся да мяне. — Так, растлумачце, што вы робіце ў Блакітны пакоі для персаналу... — Ён вырваў з зубоў кавалак сала і кінуў яго ў попельніцу. «Іду ў заклад, што яна атрымала яго ад таго ўблюдка ў вёсцы», — сказаў ён. — А пакуль мы пафарбуем той кабінет, дзе раней захоўваліся касеты. Абярыце якую-небудзь мэбля. Ваша сакратарка пакуль можа заставацца на месцы. ДОБРА?'
  
  'ДОБРА.'
  
  «Гэтая гісторыя з Фоксвеллом, вы кажаце, што гэта низкоуровневая сімволіка. Так чаму ж мы выкарыстоўваем автокод для нашых паўсядзённых спраў?»
  
  Я атрымаў ідэю. Мая праца як памочніка Шлегеля заключалася ў тым, каб падрыхтаваць яго да выбухаў ва ўсіх аддзелах. Я сказаў: «Гэта робіць значна больш працы, калі мы праграмуем машынны мову для гістарычных даследаванняў, але гэта зніжае машыннае час. Такім чынам, вы зэканоміце шмат грошай».
  
  'Вялікі.'
  
  «Акрамя таго, з гістарычнымі рэчамі мы амаль заўсёды вядзем адно і тое ж бітва з рознымі дадзенымі, каб паглядзець, што магло б адбыцца, калі б... вы ведаеце такія рэчы».
  
  'Але скажы мне.'
  
  «Бітва за Брытанію, якую мы цяпер робім... Спачатку мы праходзім ўсю бітву па правілах Ривли...»
  
  'Што гэта?'
  
  «Маштаб зямлі вызначае час паміж хадамі. Без павелічэння часу руху. Мы прайшлі яе тройчы, выкарыстоўваючы гістарычныя дадзеныя бітвы. Звычайна мы робім паўторы, каб убачыць, ці быў зыход бітвы больш ці менш непазбежны, ці ж ён быў выкліканы якой-то камбінацыяй няшчасных выпадкаў, дзіўнай надвор'ем ці чым-то яшчэ».
  
  — Якія змененыя факты вы запраграмавалі ў бітве? — сказаў Шлегель.
  
  «Пакуль што мы загрузілі толькі паліва. У ходзе бою немцы мелі дальнабойныя дэсантныя бакі для аднамесных знішчальнікаў, але не выкарыстоўвалі іх. Пасля таго, як вы запрограммируете двайную загрузку паліва для знішчальнікаў, у вас будзе шмат магчымасцяў для бамбаванняў. Мы можам змяніць маршрут, каб увайсці праз Паўночнае мора. Мы можам падвоіць далёкасць, падвяргаючы атацы больш гарадоў і тым самым саслабляючы абарону. Мы можам прытрымлівацца фактычна выкарыстоўваюцца маршрутаў і нападаў, але павялічыць час суправаджэння знішчальнікаў над мэтай амаль на гадзіну. Калі ў вас ёсць так шмат варыянтаў для запуску, варта адразу іх скараціць, таму што машыннае час можа быць скарочана да чвэрці часу автокодирования ».
  
  — А калі б вы запускалі яго толькі адзін раз?
  
  «Мы рэдка так робім. Раз ці два мы разыгрывалі бітву, як шахматную партыю, але Ферди заўсёды перамагаў. Так што я страціў энтузіязм.
  
  — Вядома, — сказаў Шлегель і кіўнуў, пацвярджаючы мой здаровы сэнс.
  
  У доме стаяла цішыня, і ў акрузе было ціха. Аблокі рассеяліся, агаліўшы вялікі ўчастак яснага блакітнага неба. Сонечны святло высвяціў зімовую пыл на строгай металічным стале, за якім сядзеў Шлегель. На сцяне за ім вісела калекцыя фатаграфій у рамках і дакументаў, якія сведчаць аб службовай кар'еры Шлегеля. Гэта быў дзёрзкі короткостриженный стажор ў біплане Stearman на нейкім амерыканскім сонечным аэрадроме ў час Другой сусветнай вайны; усмешлівы лётчык-знішчальнік з двума новымі свастыкамі, намаляванымі побач з кабінай; капітан, вымытая з шланга пасля якой-то апошняй місіі на трапічным востраве; і выжившему з запалымі шчокамі, якому дапамагаюць выбрацца з верталёта. Там жа было паўтузіна групавых фатаграфій: лётчыкі марской пяхоты, на якіх Шлегель набліжаўся да цэнтральнага крэсла.
  
  Пакуль я глядзеў на яго фатаграфіі, пачуўся далёкі роў ладу F-4. Мы бачылі іх кропкамі на блакітным небе, калі яны накіроўваліся на поўнач.
  
  Шлегель здагадаўся, што яны накіроўваюцца на палігон каля Кінгс-Лін. — Яны павернуты на паўночны захад, — сказаў ён, і як толькі ён вымавіў гэтыя словы, строй змяніў кірунак. Я вярнуўся да бутэрбродамі, замест таго каб заахвочваць яго. — Казаў табе, — сказаў ён.
  
  «Ферди не хацеў даваць нікому падставы казаць, што машыннае час варта занадта дорага».
  
  — Я чуў, але гэтая гістарычная лухта... варта яна машыннага часу?
  
  Я ніяк не адрэагаваў на правакацыю. Мужчына не адмаўляецца ад свайго вольнага часу, працуючы над чым-тое, што, па яго думку, не варта працягваць. Я сказаў: «Ты бос, гэта табе вырашаць».
  
  — Я збіраюся высветліць, у што гэта абыходзіцца. Мы не можам працягваць ёсць галовы ля грамадскага карыта.
  
  — «Стратэгічныя даследаванні» — гэта трэст, палкоўнік Шлегель. Паводле яго умовам, гістарычныя даследаванні былі часткай яго мэты. Нам не трэба паказваць прыбытак у канцы года».
  
  Ён заціснуў нос, як пілот, каб паменшыць ціск у насавых пазухах. — Вазьмі яшчэ бутэрброд, малы. А потым я заеду за табой на станцыю ў дзве дваццаць сем.
  
  — Фоксвелл — гісторык, палкоўнік, ён прысвяціў гэтаму гістарычнаму даследаванню нямала гадоў. Калі б яго адмянілі цяпер, гэта дрэнна адбілася б на ўсёй Даследчай групе.
  
  'Па твайму думку?'
  
  'На маю думку.'
  
  — Што ж, я буду мець гэта на ўвазе, калі ўбачу, чаго гэта варта. А як наконт таго бутэрброда?
  
  — На гэты раз без маянэзу, — сказаў я.
  
  Шлегель устаў і павярнуўся да мяне спіной, гледзячы ў акно ўслед затухающему эху Фантомаў. — Я лепш пагавару з табой, сынок, — сказаў ён праз плячо. — Твая праверка яшчэ не завершана, але я магу заблакаваць план. Папячыцелі адмовіліся ад кантролю над Цэнтрам даследаванняў, хоць яны па-ранейшаму будуць фігураваць у шапцы часопіса Цэнтра даследаванняў і згадвацца ў гадавых справаздачах. З гэтага моманту кантроль ажыццяўляецца праз мяне ад таго ж камітэта па ваенна-марскім войнам, які займаецца аналізам USN TACWAR , Штабной школы падводных баявых дзеянняў вашага брытанскага флоту і групы НАТА «Поўнач» у Гамбургу.
  
  'Я разумею.'
  
  «О, вы можаце працягваць гуляць у гістарычныя гульні, калі хочаце, але часы коней і павозак прайшлі — і вам лепш пераканацца, што Фоксвелл ведае пра гэта».
  
  — Упэўнены, гэта стане відавочным, палкоўнік.
  
  — Ты па-чартоўску правоў, так і будзе, — сказаў Шлегель. Ён сверился са сваімі гадзінамі. «Можа быць, нам лепш ўзяць ваша паліто — памятаеце, што гэтая праклятая станцыя працуе хутка».
  5
  
  Ніякія гульнявыя рашэння або хады не з'яўляюцца сапраўднымі або абавязковымі, за выключэннем тых, якія былі прынятыя ў пісьмовай форме падчас гульні.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  У Ферди Фоксвелла ў офісе была гэтая цвёрдапаліўная пліта. Ён быў нейкім помешанным на пажарах, таму што ён падкупіў пецярых насільшчыкаў запар, каб тыя прыносілі яму вугаль з суседняга дома без квітанцыі. Я думаў, што насільшчыкі памяняліся месцамі толькі для таго, каб прымусіць яго зноў прайсці праз усё гэта справа з хабарамі, але Ферди сказаў, што гэта проста мае благія думкі.
  
  Так ці інакш, у яго была гэтая пліта, і я любіў заходзіць да яго ў кабінет зімой, таму што я таксама быў фанатам агню ў дробным бізнэсе.
  
  Калі я ўвайшоў, Ферди чытаў «Чырвоную зорку », «Веснік савецкай абароны», створаны Смершем, каб забіваць ад нуды.
  
  — У Расеі сто дваццаць ваенных акадэмій, — сказаў Ферди. «І гэта не лічачы каледжаў тэхнічнага персаналу». Ён перавярнуў старонку і зноў склаў яе ў невялікі камячок, перагортваючы ў руках, пакуль чытаў калонку. Ён паглядзеў уверх, калі дайшоў да канца. — Шлегель ірландзец?
  
  — Вось менавіта, — сказаў я. — Адзін з бостанскіх О'браэн Шлегелей.
  
  — Я так і думаў, — сказаў Ферди.
  
  — Апошняя праграма не ўдалася, Ферди. Яны двойчы ўсталявалі чортаву пазнаку. Калі адзін з хлопчыкаў паправіў яго, ён зачитался, але затым спыніўся. Прамежкавая раздрукоўка ўжо ў шляху.
  
  «Умм».
  
  — Каму-то прыйдзецца застацца сёння вечарам.
  
  'Навошта?'
  
  «Калі мы не скончым сёння, у нас зноў не будзе машыннага часу да чацвярга. Калі толькі вы не ведаеце, як кіраваць зарадкай кампутара.
  
  Нашы праграмы былі напісаны на FORTRAN (мова перакладу формул) і загружаныя ў кампутар на стужцы разам з «працэсарнай стужкай», якая перакладае іх у інструкцыі, якія машына можа выконваць. З дапамогай Фартрана некаторыя распаўсюджаныя памылкі (напрыклад, падвойная этыкетка па віне Ферди) былі запраграмаваныя так, каб яны рэагавалі на раздрукоўку. На гэтым адрыўным лісце машына напісала: «Я ўсяго толькі чортава машына, але я ўмею друкаваць этыкетку толькі адзін раз».
  
  Я падумаў, што Ферди будзе смяяцца, і падштурхнуў да яго ліст праз стол, напалову чакаючы, што ён прымацаваць яго да дошкі. Ён прагледзеў паведамленне машыны, скруціў яго ў шарык і кінуў у бок сваёй смеццевай кошыка.
  
  — Мяркую, чортаў бамбавік Шлегель павінен пра гэта пачуць.
  
  — Ён глядзіць на прасціны кожны дзень.
  
  — Толькі таму, што ты доносишь іх да яго.
  
  Я паціснуў плячыма. Ферди не трэба было рабіць гэтыя праграмы асабіста, але паколькі ён зрабіў гэтую, гэта была яго памылка, і дурная. Схаваць гэта ад Шлегеля было немагчыма.
  
  Не было рэальнай неабходнасці ў сутыкненні паміж Ферди і босам, але здавалася, што яно непазбежна, што яны абодва ўжо ўсвядомілі. Фоксвелл лічыў маю працу асабістым памочнікам Шлегеля махінацый; Шлегель быў перакананы, што палову свайго працоўнага часу я траціў на прыкрыццё некампетэнтнасці сваіх сябрукоў.
  
  Ферди кінуў скамечаны часопіс на выхадны латок і ўздыхнуў. Ён не чытаў яго, ён чакаў, калі я вярнуся ад кампутара. Ён падняўся на ногі са скрыпам і стогнамі. — Хочаш выпіць?
  
  — На маяку?
  
  — Куды хочаш.
  
  Ферди звычайна паводзіў сябе больш уладна у сваіх запрашэннях. Я растлумачыў гэта як просьбу. Я сказаў: «Калі я не спазнюся дадому».
  
  Быў халодны вечар. У «Маяку» было людна: у асноўным заўсёднікі, некалькі студэнтаў-медыкаў і валійская регбийный клуб, у які праніклі моцна якія п'юць аўстралійцы. — Я ведаў, што з яго атрымаецца вырадак, — сказаў Ферди, туга зацягнуўшы на шыі шарсцяны шалік. Прынеслі напоі, і ён штурхнуў праз прылавак фунт. — Выпіце з намі, арэндадаўца.
  
  — Дзякуй, містэр Фоксвелл, трохі горкага, — сказаў бармэн. Характэрна, што Ферди абраў абаронены кавалак барнай стойкі пад адной з вялізных бочак з-пад хераса, якія ўтваралі адну сцяну.
  
  — Ты адзіны, хто можа кіраваць рускім аддзелам, Ферди, — сказаў я яму. — Чаму б табе заўтра не пагаварыць з Шлегелем? Скажы яму, што калі ён не верне цябе двух дзяўчат і твайго праграміста, ты ўчыніш што-небудзь радыкальнае.
  
  «Рашуча?» — сказаў Ферди. — Ты маеш на ўвазе старую адбіўную каратэ: зап! Паў! Ўдар!
  
  — Ну, Ферди, ён тыднямі не мог знайсці нікога іншага. І яны не маглі пакінуць стол без нагляду, ці не так? Чорт, цябе ўсё роўна не патрэбныя грошы. Я не ведаю, чаму ты затрымаўся так доўга.
  
  — Блін, бах, Шлегель, — эксперыментальна сказаў Ферди. «Не, я не думаю, што гэта мой стыль».
  
  — Ты маеш на ўвазе, што гэта больш у маім стылі?
  
  — Я гэтага не казаў, даўніна.
  
  Ферди зморшчыў твар і стаў падобны на Шлегеля. — І спыні гэта дзярмо, паф, бац, Фоксвелл. Пакажы мне добрага няўдачніка, і я пакажу табе няўдачніка. У канцы ён дазволіў пракрасціся следзе стрыманай паўднёвай цягі Шлегеля. Я баяўся падумаць, што Ферди рабіў, каб пераймаць мне, калі мяне не было побач.
  
  Я сказаў: «Ты павінен запрасіць каго-небудзь з сваіх тытулаваных сваякоў да сябе на выхадныя...»
  
  — І запрасіць Шлегеля і яго «нявесту». Вы ведаеце, я думаў нават пра гэта...
  
  «Вялікія галовы думаюць гэтак жа».
  
  — Але ён слабаваты, ці не так?
  
  — Ты ведаеш сваіх сваякоў лепш, чым я.
  
  — Так, ну, нават мае па-чартоўску тытулаваныя сваякі не заслугоўваюць выходных з Шлегелем. Выпі, даўніна, яшчэ прынясе.
  
  Ферди замовіў яшчэ выпіўкі, падняўшы брыво ў бок словоохотливого бармена, з якім звяртаўся як са старым сямейным слугой. Я заплаціў за іх, і Ферди наліў свой брэндзі з содавай, як быццам не хацеў рызыкаваць тым, што яго перакуляць. — Якая розніца, — сказаў ён, осушив яго. «Відавочна, чортавы янкі збіраюцца зачыніць нас».
  
  — Тут ты памыляешся, — сказаў я яму.
  
  — Час пакажа, — сказаў ён шматзначна.
  
  'Не трэба чакаць. Я магу сказаць вам, што яны вкачивают пару мільёнаў у Даследчую групу на працягу наступных шасці месяцаў. У нас будзе пяць гадзін камп'ютэрнага часу ў дзень, уключаючы суботу і нядзелю».
  
  — Ты не можаш быць сур'ёзным.
  
  Але Фердзі ведаў, што я магу сказаць яму. — Сцэнары, — сказаў я. Замест даследаванняў мы збіраліся рабіць прагнозы: стратэгічныя здагадкі аб тым, што можа адбыцца ў будучыні.
  
  Ферди ўсяго на некалькі цаляў вышэй за мяне, але ён здольны прымусіць мяне адчуць сябе карлікам, калі нахіляецца наперад і шэпча мне ў вуха. «Нам спатрэбяцца ўсе амерыканскія дадзеныя — вельмі складаная штука», — сказаў ён.
  
  — Я думаю, мы справімся, Ферди.
  
  «Гэта даволі магутна. Сцэнары будуць мець вышэйшы ўзровень бяспекі. Узровень Аб'яднанага камітэта начальнікаў штабоў! Я маю на ўвазе, што мы будзем бегчы жыўцом з гестапа! ... пластыкавыя крэдытныя карты з нашымі фатаграфіямі, і Шлегель праглядае нашы банкаўскія рахункі».
  
  — Не цытуйце мяне, але... — я паціснуў плячыма.
  
  Ферди дапіў брэндзі з содавай. — Добра, — прамармытаў Ферди, — значыць, гэта індустрыяльны бой.
  
  Нібы па сігнале Шлегель увайшоў у салун-бар. Я бачыў, як ён азірнуўся ў пошуках нас. Ён сістэматычна правяраў усіх каля стойкі, а затым прайшоў у грамадскі бар. — Я рады, што знайшоў цябе, — сказаў ён. Ён усміхнуўся, паказваючы, што не заўважыць той факт, што гэта ўсё яшчэ непрацоўныя гадзіны.
  
  — Мне брэндзі і газіроўку, — сказаў Ферди. — А гэта ячменнае віно.
  
  — Добра, — сказаў Шлегель. ён махнуў рукой, паказваючы, што зразумеў. — Вы не маглі б заўтра выступіць у ролі Чырвонага Адмірала для пажарных, якія прыехалі з Синклана ?
  
  — Бах, паф, бух, — сказаў Ферди.
  
  — Як справы? — сказаў Шлегель, прыкрываючы вуха.
  
  — Крыху запознена, — сказаў Ферди. Ён пераступаў з нагі на нагу і закусіў губу, нібы спрабуючы разабрацца ў звязаных з гэтым цяжкасцях, хоць мы ўсе ведалі, што яму прыйдзецца гэта зрабіць, калі Шлегель папросіць.
  
  — Як і ў Пэрл-Харбары, — сказаў Шлегель. «Усё, аб чым я прашу, гэта просты прагон супрацьлодкавай абароны, каб паказаць гэтым ідыётам, як мы працуем».
  
  — Прагон «Супрацьлодкавай вайны», — цярпліва сказаў Ферди, нібы ўпершыню сутыкаючыся з гэтым выразам. Было лёгка зразумець, чаму Шлегель раззлаваўся.
  
  — Правядзенне супрацьлодкавай вайны, — сказаў Шлегель, не хаваючы самавалодання. Ён гаварыў, як з маленькім дзіцем. «Ты дзейнічаеш у якасці галоўнакамандуючага Паўночным флотам Расеі, а гэтыя людзі з НАТА кіруюць Блакітным нумарам, каб змагацца з табой».
  
  'У якую гульню?'
  
  «Тактычная гульня ў Нордкапе, але калі яна абвострыцца, мы яе адпусцім».
  
  — Вельмі добра, — сказаў Ферди, затянувший сваё маўчанне да мяжы.
  
  'Вялікі!' — сказаў Шлегель з такім энтузіязмам, што сее-хто з валійскага клуба рэгбі перастаў спяваць.
  
  Ён паглядзеў на нас дваіх і шырока ўсміхнуўся. — Будуць адмірал Кэсідзі і адмірал Финдлейтер: вышэйшае кіраўніцтва CINCLANT . Што ж, мне трэба многае зрабіць, перш чым яны прыбудуць. Ён агледзеў паб, нібы правяраючы нашых калегаў. «Не спазняйцеся раніцай».
  
  Ферди назіраў за ім ўсю дарогу да дзвярэй. — Ну, па меншай меры, мы ведаем, як пазбавіцца ад ўблюдка, — сказаў Ферди. — Папрасі яго купіць выпіўку.
  
  — Дай адпачыць, Ферди.
  
  — О, не думай, што я не бачу, што адбываецца. Ідзі, купі мне выпіўкі і смягчи мяне для яго.
  
  — Добра, Ферди, — сказаў я. — У цябе ўсё па-твойму. Усяго на хвіліну я быў гатовы выбухнуць, як зрабіў бы гэта ў старыя часы. Але я павінен быў прызнаць, што я быў памочнікам Шлегеля, і гэта магло выглядаць так. Я сказаў: «Усяго чатыры ўдару да такту, Ферди. Запомніць?'
  
  — Прабач, — сказаў Ферди, — але гэта была па-чартоўску жудасная тыдзень.
  
  'Чаму?' Я папрасіў.
  
  — Я ўпэўнены, што яны зноў назіраюць за домам.
  
  'Хто?'
  
  «Наша крадзеж з узломам у траўні мінулага года; могуць быць адны і тыя ж людзі.
  
  — О, рабаўнікі.
  
  — О так, я ведаю, вы ўсё думаеце, што я кажу пра гэта.
  
  — Не, Ферди.
  
  — Пачакай, пакуль цябе абрабуюць. Гэта па-чартоўску не смешна.
  
  — Я ніколі гэтага не казаў.
  
  «Мінулай ноччу каля дома стаяла таксі. Кіроўца проста сядзеў — амаль тры гадзіны».
  
  'Таксі?'
  
  — Скажы, што чакаў плату за праезд. Спытаеце мяне, ці быў уключаны лічыльнік – ён быў уключаны. Але гэта не значыць, што гэта не быў рабаўнік. Што робіць таксі на стайні ў тры гадзіны ночы?
  
  Гэта быў зручны момант, каб распавесці Ферди аб маім візіце ў нумар васемнаццаць. Рана ці позна мне давядзецца расказаць каму-небудзь, а да гэтага часу я нават не сказаў Марджори. Тут-то я і ўспомніў, што ў апошні час не бачыў Мейсона — таго, хто мяне апазнаў — у офісе. — Памятаеш таго маленькага падонка па імені Мэйсан? Рабіў раздрукоўкі надвор'я. Некалькі дзён у яго ў кабінеце была гэтая малюсенькая сабачка, тая, што нагадзілі ў холе, і тая, што італьянскі адмірал на яе наступіў.
  
  — Мэйсан, яго звалі.
  
  — Вось што я сказаў: Мэйсан.
  
  — Ён пайшоў, — сказаў Ферди. — Падвоіў сваю зарплату, кажуць. Уладкаваўся на працу ў нейкую нямецкую кампутарную кампанію... у Гамбургу або дзе-то... абрусам дарога, калі вы спытаеце мяне.
  
  'Як даўно?'
  
  «Пакуль мы былі ў паездцы. Месяц ці каля таго. Ты ж не пазычыў яму грошай?
  
  'Не.'
  
  — Гэта добра, таму што я ведаю, што ён сышоў, папярэдзіўшы персанал толькі за дваццаць чатыры гадзіны. Персанал быў у лютасьці з-за гэтага».
  
  — Будуць, — сказаў я.
  
  — Ён прыйшоў да нас з мытні і акцызаў, — сказаў Ферди, як быццам гэта ўсё тлумачыла.
  
  Напэўна, лепш за ўсё было б згадаць Ферди аб справе нумар васемнаццаць вось так, за выпіўкай. Якая была альтэрнатыва: падазраваць усіх — параною, вар'яцтва, раптоўную смерць і ў вялікую сцэну «Караля Ліра».
  
  — Ферди, — сказаў я.
  
  'Так.'
  
  Я глядзеў на яго цэлую хвіліну, але нічога не казаў. Даверлівасць — не мая рыса характару: магчыма, я адзіны дзіця. Ва ўсякім выпадку, гэта тэорыя Марджори. — Брэндзі з содавай, ці не так, Ферди?
  
  — Усё, брэндзі з содавай. Ён уздыхнуў. — Вы не хацелі б вярнуцца, пакуль я яшчэ раз праглядаю гэтую праграму?
  
  Я кіўнуў. Я ўжо сказаў Марджори, што мне прыйдзецца застацца. — Будзе хутчэй, калі мы абодва зробім гэта.
  
  Калі я, нарэшце, пакінуў Цэнтр, я не паехаў прама дадому. Я адправіўся ў Эрлс Корт і праехаў міма сваёй старой кватэры. У канцы дарогі я прыпаркаваўся і задумаўся на хвіліну ці дзве. На імгненне я пашкадаваў, што не даверыўся Ферди і, магчыма, не прывёў яго сюды з сабой, але было ўжо занадта позна.
  
  Я вярнуўся на другі бок вуліцы. Гэта была выдатная ноч. Над крывымі дахамі віднеўся ўзор з зорак. Свежы палярны паветра, які разагнаў нізкія аблокі, зрабіў шум вулічнага руху і мае крокі ненармальна гучнымі. Я ступала асцярожна, праходзячы міма кожнай прыпаркаванай машыны, быццам шукаючы сваю. Мне не трэба было быць такім асцярожным. Я ўбачыў іх у пяцідзесяці ярдаў наперадзе і задоўга да таго, як яны маглі заўважыць мяне. Гэта быў аранжавы «форд»: чорны вінілавы верх, ламелі на заднім шкле і гэты абсурдны тармазной механізм, які не дае заднім колам падымацца на хуткасці вышэй аднаго Маха. Фрэйзер. Несумненна, былі і іншыя падобныя, але гэта была машына Фрэйзера. Доўгая штыревую антэна і, нарэшце, сілуэт трохкутнага пропуску Адміралцейства на лабавым шкле пацвярджалі гэта. Гэта было б падобна на тое, як Фрэйзер захацеў бы атрымаць зніжку на кіламетраж замест таго, каб выкарыстоўваць машыну з свайго пула.
  
  З ім была дзяўчына. Яны палілі і размаўлялі, але іх размяшчэнне было ідэальным, каб назіраць за уваходам у нумар васемнаццаць.
  
  Кажуць, што на смяротным ложы Вальтэр, якога папрасілі адмовіцца ад д'ябла, сказаў: «Цяпер не час заводзіць новых ворагаў». Вось як я ставіўся да Фрейзеру і да таго, хто і што за ім стаіць. Я павярнуў ключ запальвання і падумаў пра дом.
  
  Я хацеў, каб канцэрт скончыўся на «Радыё-3», але атрымаў навіна па «Радыё-4». У панядзелак аўтамеханікі страйкуюць, патрабуючы павышэння заработнай платы на трыццаць пяць працэнтаў і шасцітыднёвага аплачванага водпуску. Рускія абвясцілі, што каманда з шасці чалавек адправіцца ў Капенгаген на перамовы аб ўз'яднанне Германіі. Двое з расейскай каманды былі жанчынамі, у тым ліку яе лідэр, які балатаваўся на пасаду старшыні усяго цырка. (Прапанова, энергічна падтрыманая арганізацыяй «Вызваленне жанчын», якая планавала прайсці маршам ў Вэстмінстэр ў нядзелю днём.) Быў пажар у цырульні ў парку Финсбери і рабаванне ў касе у Эпсоме. Сіноптыкі прагназавалі мароз, пахмурнае неба і дождж. І я прапусціў лепшую частку канцэрта.
  6
  
  Колькасць штабных афіцэраў або дарадцаў ў любым наборы не абмежавана, і штаты Чырвонага і Сіняга набораў не павінны быць аднолькавага памеру.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  цэнтр — цяпер STUCEN LONDON — з'яўляецца асабліва жахлівым прыкладам адраджэння готыкі, які ў любым месцы, акрамя Хэмпстеда, быў бы занадта прыкметным, каб захоўваць у ім сакрэты.
  
  «Каледонія» з глыбокімі выразамі на яе парталах была пабудавана ў дзевятнаццатым стагоддзі майстрам па метале ў гонар рашэнні Каралеўскага флота ўмацаваць драўляныя сцены Англіі броненосцами.
  
  Гэта быў трохпавярховы бардова-гарчычны маналіт з вежамі, купаламі і прарэзамі для лучнікаў. Парадная лесвіца не сціснуты б Басбі Берклі, а марскія насельнікі, намаляваныя на мазаіках у холе, цалкам маглі выклікаць у Дыснею немалую гонар.
  
  Пах таннай полироли для металаў і цёплага машыннага алею пранікаў нават у ацяпляных печчу каморку Ферди, а карболка, якой праціралі калідор, верагодна, забівала азімай салата, які я спрабаваў вырошчваць у аранжарэі.
  
  Але, верагодна, менавіта бальная зала з зашклёнай купальнай дахам прыцягнуў мужчын, тых, хто абраў Каледонию ў якасці навучальнага цэнтра. Большая частка яго панэляў была цэлая. І, нягледзячы на тое, што ён пакутаваў ад ваеннай абутку дзесяць ці два гады, інкруставаны спружынны падлогу ўсё роўна вытрымаў бы лёгкі фантастычны ці два. Галерэя менестрэляў была пашырана і са шкляным фасадам ператварылася ў доўгую Дыспетчарскую — ці «боскую ложу», — з якой Дырэктар і яго супрацоўнікі маглі глядзець уніз на Ваенны Стол.
  
  Стол займаў большую частку бальнага залы. Ён быў больш за сем ярдаў у шырыню і не менш дванаццаці ярдаў у даўжыню. У левым ніжнім куце быў малюсенькі востраў Ян-Майен. Паўночны полюс знаходзіўся на паўдарозе да левага краю табліцы, справа паказваўся няроўны паўночны бераг Савецкага Саюза, ад мора Лапцевых і Новасібірскіх выспаў да самага Мурманска і кавалачка Нарвегіі.
  
  Усю Табліцу можна было згарнуць і замяніць іншымі шыротах, але гэта быў наш хлеб з маслам. Секцыі Стала былі шарнірна замацаваны, каб даць доступ змоўшчыках, якія не маглі прайсці досыць далёка праз Лапландыю, каб знайсці Баранцавым моры. Але недалёка ад ніжняга краю дошкі знаходзілася амаль не мае выхаду да мора Белае мора, якое укрывало Архангельск, дзе савецкае камандаванне падводных баявых дзеянняў пабудавала вялікі падземны цэнтр кіравання і серыю магутных перадатчыкаў для кіравання падводнымі лодкамі Паўночнага флоту.
  
  Усяго ў некалькіх сотнях міль ад яго знаходзіўся штаб Паўночнага флоту ў Мурманску, а далей па Кольскому фіёрд знаходзіўся Палярны. Свабодныя ад лёду амаль круглы год, адсюль прыбытку Тую-16 ВМФ Расіі: гіганцкія «Барсукі» з насамі, поўнымі радараў навядзення, падвешанымі да кожнага крыла блокамі разведкі і паветразаборнікі «Кеннел», настолькі упрыгожанымі ракетамі і рыштункам, што яны ім прыйшлося надтачыць узлётна-пасадачную паласу на пяцьсот метраў, каб падняць іх у паветра. Гэта былі хлопчыкі, якія принюхивались да Хэміш-Саўнд і нават да вусця Тэмзы і да Атлантыцы: вызначалі час абароны, слухалі радыёперамовы і назіралі за суднаходствам на ўсім шляху да усходняй Канады.
  
  Адсюль жа прыбылі вялікія рэактыўныя лётаюць лодкі, напичканные саманаводных тарпедамі і ядзернымі глыбіннымі бомбамі, якія патрулююць летам Паўночны марскі шлях, а зімой арктычныя льды. А тут былі верталёты ўсіх формаў і памераў, ад двухмесных да пад'ёмных кранаў. Усе яны, без сумневу, мілыя хлопцы, але не думайце, што яны арганізоўвалі свае любое надвор'е патрулі на той выпадак, калі якому-небудзь расейскаму ўладальніку Крыс-крафта спатрэбіцца лябёдка, каб выратавацца.
  
  — Мы ўсе тут? — спытаў Ферди і пачакаў, пакуль нас дагоняць два апошніх наведвальніка.
  
  У абавязкі Ферди не ўваходзіла паказваць прыезджым камандам Цэнтр, але цяпер, калі я быў асабістым асабістым памочнікам Шлегеля, гэта не ўваходзіла ў мае абавязкі. Мы пайшлі на кампраміс; Я заставаўся побач з экскурсіяй, пакуль Ферди вёў іх па будынку.
  
  Яны бачылі Блакітны люкс, дзе ім трэба было правесці тыдзень, змагаючыся ў бітве на паўночных морах. Гэта была выдатная пакой на першым паверсе, з пульхнымі анёламі, обвившимися па баках каміна і крыштальнай люстрай. Да гэтага часу люстра перажыла кардынальныя змены, якія ператварылі элегантную бібліятэку ў аператыўны зала, падобны таму, які можна знайсці на ракетны эсмінцы, толькі з большай плошчай у цэнтры. Якая прымыкае да яго камора была пераўтвораная ў пакой кіравання сонаром, якую мы выкарыстоўвалі для спецыяльных тактычных гульняў, падпарадкаваных асноўнага дзеяння. Сёння аканіцы былі адкрыты, і «Блю Аператыўнік» асвятляўся дзённым святлом, але заўтра ў пакоі будзе цёмна, за выключэннем візуальных дысплеяў і пластыкавых лістоў з бакавой падсветкай, на якіх намалявана дзеянне, звязанае вузамі.
  
  У бібліятэцы, як мы яе яшчэ называлі, была дзверы, якая выходзіць на верхнюю галерэю. З тонкай разьбяны балюстрады з чырвонага дрэва было відаць яркае мазаічнае пакрыццё вестыбюля ўнізе. Лёгка было ўявіць, што там поўна мужчын у сурдутах, якія будуць размаўляць пра дредноутах, і жанчын у страусовые пер'і і шаўках, -- з'ява выключна мясцовага паходжання аб асабістым жыцці Эдуарда VII.
  
  Пакой, якая прымыкае да бібліятэкі, калі-то была маленькай спальняй, а цяпер ператварылася ў канферэнц-зала з кабельным тэлебачаннем, які паказвае самыя важныя дысплеі Blue Ops. Менавіта тут наведвальнікі праводзілі вялікую частку свайго часу, назіраючы за дысплеямі і пакутліва вырашаючы, ці звярнуцца да ядзернай глыбінным бомбам або кінуць свае перадавыя падводныя лодкі. На гэтым жа ўзроўні размяшчаліся ванныя пакоі, спальні, добра укамплектаваны бар і гадзінны, які сачыў за тым, каб ніхто з наведвальнікаў не спрабаваў убачыць тое, што выстаўлена унізе на вялікім Ваенным Стале. Бо толькі бальная стол паказаў сапраўднае становішча спраў для абодвух бакоў. У Blue Suite, як і ў Red Suite ў склепе, былі толькі вынікі справаздач і аналізаў. І гэта было іншае назва для здагадак.
  
  «Для вялікі стратэгічнай гульні мы часта мяркуем, што ўзбярэжжа паўночнай Нарвегіі ўжо акупавана Савецкім Саюзам, — сказаў Ферди. «Калі б пачалася вайна, гэта было б непазбежна — і мы верым, што гэта было б хутка».
  
  Аднойчы ён яшчэ больш прама сказаў пра гэта групе старэйшых афіцэраў AFNORTH у Колсаасе. Ні адзін з іх, асабліва нарвежцы, не апынуўся лёгка паддаюцца імгненнай стратэгіі Ферди.
  
  Але сёння не было нарвежцаў. Я паглядзеў на іх, што стаяць ўздоўж Ваеннага Стала. За двума высокапастаўленымі амерыканскімі адміраламі і іх памочнікамі стаяла звычайная звалка: дзёрзкія трыццацігадовыя, сур'ёзныя саракагадовыя, адчайныя пятидесятилетние, кадравыя афіцэры, якія ў сваіх няўдала падабраных цывільных касцюмах , больш былі падобныя на страхавых агентаў. Сюрпрызаў было мала. Пажылы, ціхі новазеландскі капітан з закупачнай камісіі, лысы галандскі старэйшы афіцэр разведкі, два капітана амерыканскіх падводных лодак, якія толькі што прайшлі ў камандзіроўку CINCPAC , грамадзянскі спецыяліст па ваенных гульняў з SACLANT (Ударны флот), некаторыя без амбасады грузчыкі і аднавокі немец, які ўжо двойчы прызнаўся нам, што патапіў больш за сто тысяч тон караблёў саюзнікаў. «Вядома, падчас вайны», — дадаў ён, але мы ведалі пра гэта толькі яго слова.
  
  «З усімі гэтымі гульнямі ёсць праблема, — папярэдзіў адзін з аташэ амбасады, канадзец. «Калі вы не ўвядзеце элемент выпадковасці — косткі або выпадковую машыну — вы не атрымаеце ўяўленні аб тым, што адбываецца на вайне. Але уяві яго, і ты ў ігральным бізнэсе.
  
  Я падміргнуў Ферди, але яму прыйшлося захоўваць халодная выраз твару, пакуль гэты канадскі геній глядзеў на яго. Мы часта казалі, што незалежна ад таго, наколькі павольна вы праводзіце брыфінг, адзін з гэтых ура задасць той самы пытанне. Вы можаце пакласці яго на вялікую машыну і раздрукаваць.
  
  — У гэтым сэнсе гэта не ваенная гульня, — сказаў Ферди. Ён прыгладзіў взлохмаченные валасы. — Вам лепш разглядаць гэта як гістарычную рэканструкцыю.
  
  — Я вас не разумею, — сказаў канадзец.
  
  «Некаторыя аспекты гісторыі могуць быць павучальныя, іншыя аспекты гісторыі менш павучальныя. Калі вы вучыцеся тут на ўласным вопыце, то гэта, вядома, выдатна, але небяспечна пачынаць думаць аб працэсе як аб будучыні падзею».
  
  — Таму ваша ўстаноўка эксплуатуецца грамадзянскімі асобамі?
  
  — Магчыма, — сказаў Ферди. Нерваваўся, ён узяў адзін з пластыкавых маркераў з ранішняга пробнага прагону. «Давайце занясем яснасць. Адсюль мы не кантралюем ніякія элементы Флоту і не прадказваем, што яны могуць зрабіць у будучых дзеяннях. Калі-то мы прыклалі напружаныя намаганні, каб слова «гульня» не выкарыстоўвалася ва ўсім, што мы тут робім — «вучоба» — ключавое слова, — але гэта было бескарысна, людзям больш падабаецца слова «гульня».
  
  — Гэта таму, што ваш матэрыял занадта састарэлы да таго часу, калі ён быў гатовы для Табліцы? — сказаў галандзец.
  
  «Матэрыял, які выкарыстоўваецца тут, сабраны з разведвальных караблёў і самалётаў. Мы, верагодна, маглі б вярнуць яго па радыё і мець даволі свежыя дадзеныя на стале, але калі мы не апрацуем гульню з той жа хуткасцю, што і рэальная бітва, перавагі будзе мала або зусім не будзе».
  
  — Я вам сёе-тое скажу, містэр Фоксвелл, — сказаў нямецкі капітан. — Калі, не дай Бог, нам калі-небудзь прыйдзецца пачаць рэтрансляцыю радыёэлектроннай разведкі з Баранцава мора... — ён пастукаў па Табліцы Вайны, — ... я дам вам тузін пяцізначных груп, перш чым яны наткнуцца на ядзерныя мінныя палі і скончаць вашу гульню на Калі-небудзь.'
  
  Афіцэр з Новай Зеландыі спытаў: «А гульнявое час заўсёды ідзе нашмат павольней, чым звычайна?»
  
  — Так, па многіх прычынах так і павінна быць. Заўтра, калі вы будзеце ў Блакітным люксе, спрабуючы кантраляваць гэты акіян, поўны караблёў, падводных лодак і самалётаў, турбуючыся аб харчах і паветраным прыкрыцці сваіх баз — калі вы будзеце спрабаваць судзіць, якія з паведамленняў аб назіраннях ставяцца да савецкай ударнай групоўцы, і якія з'яўляюцца пячоначнымі плямамі - вы пашкадуеце, што ў вас было ўдвая больш звязанага часу, чым вы атрымаеце ».
  
  — Але вы будзеце змагацца з намі ў адзіночку? — сказаў немец.
  
  «Не, — сказаў Ферди, — у мяне будзе кій такога ж памеру, як у вас».
  
  Я перапыніў яго. — Містэр Фоксвелл сціпла паводзіць, — сказаў я. «Камандны штаб Red Suite — жаданае заданне для тых з нас, хто хоча нагнаць упушчанае ў сваёй лёгкай фантастыцы».
  
  — Я ўжо шмат разоў быў чырвоным адміралам, — сказаў Ферди. «Я памятаю так шмат кампутарных адказаў для маёй лагістыкі. Мне лягчэй трымаць у розуме агульны склад, чым вам. І я ведаю ўсё тактыкі, якія вы, хутчэй за ўсё, прыбярыце з капелюша. Дарэчы, вы вырашылі, хто з вас будзе са мной на баку пераможцы?
  
  — Я, — сказаў адзін з капітанаў амерыканскіх падводных лодак.
  
  — Упэўненасць, якую вы праяўляеце, містэр Фоксвелл. Немец кісла ўсміхнуўся. — Гэта таму, што ўзровень прыезджых штабных афіцэраў такі нізкі, або вы такі дасведчаны? Ён аблізаў вусны, нібы спрабуючы апошнія кроплі цытрынавага соку.
  
  — Я адкрыю табе свой сакрэт, — сказаў Ферди. — У асноўным вы дасведчаныя маракі з шматгадовай марской службай. Усе маракі рамантыкі. Вы глядзіце на гэтую табліцу і бачыце фрэгаты, крэйсера і атамныя падводныя лодкі. Вы чуеце трэск тармазоў, адчуваеце пах цёплага дызельнага паліва і чуеце галасы старых сяброў. Адпраўка гэтых атрадаў — і людзей ўнутры іх — у бой — траўматычны вопыт для вас. Вы вагаецеся, вы вагаецеся, вы паміраеце.
  
  — А вы не марак, містэр Фоксвелл? — спытаў немец.
  
  — Наколькі я разумею, — сказаў Ферди, — ты ўсяго толькі мяшок з пластыкавымі маркерамі. Ён падабраў адзін з сюжэтных маркераў, якія паказваюць на сілу, кірунак і ідэнтычнасць ваенна-марскіх сіл, якія праплываюць міма выспы Ян-Маен. Ён асцярожна падкінуў яго ў паветра і злавіў. Затым ён шпурнуў яго ў далёкі кут пакоя, дзе ён прызямліўся з грукатам ламаў пластыка.
  
  У Ваеннай Пакоі было ціха. Два адмірала працягвалі глядзець на Ферди з тым жа ветлівым цікавасцю, з якім чэмпіёны глядзяць на супернікаў на узважванні.
  
  — Тады ўбачымся заўтра, джэнтльмены, — сказаў Ферди. — І выходзь ваяваць.
  7
  
  Поспех або няўдача ЎСІХ гульняў будзе вымярацца ТОЛЬКІ ўрокамі, атрыманымі ў выніку пасля аналізу гульні ( ЯК ). У гэтым дачыненні мэтай кожнай гульні не з'яўляецца перамога.
  
  « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Калі ішла гульня, Навучальны цэнтр станавіўся іншым месцам. Сталовая абслугоўвала сорак абедаў, а ў бары наверсе не было нават стаячых месцаў. Мая новая праца ў якасці асабістага памочніка Шлегеля азначала, што я праводзіў шмат часу ў Дыспетчарскай, гледзячы з балкона на Ваенны Стол. Акрамя таго, я быў адным з нешматлікіх, каму дазволілі наведваць Blue Suite і Red Suite падчас гульні.
  
  Ферди і пяцёра яго намеснікаў знаходзіліся ў падвале аператыўнага аддзела. Яго канферэнц-зала, які прымыкае да яго, выкарыстоўваўся рэдка, калі толькі не здараўся сапраўдны крызіс. Ферди любіў сядзець у цёмным аператыўнай пакоі, назіраючы за візуальнымі дысплеямі і спрачаючыся з змоўшчыкамі. Нават тады яму часам было сумна, і ён выдумляў складаныя спрэчкі толькі для таго, каб Шлегель адправіў мяне туды, каб разабрацца. Не тое каб калі-небудзь былі знешнія прыкметы таго гармідару, якое панавала ў галовах персаналу. Нават у Blue Suite ў першы дзень яны былі класна спакойныя і сабраныя, чытаючы раздрукоўкі дадзеных або пытаючыся тлумачэнняў у аднаго з тэхнічных суддзяў.
  
  Як і першыя хады ў шахматах, першыя некалькі партый былі прадказальныя. Адкрыццё рыцара - і яго наступальна-абарончая пазіцыя - былі прама супастаўныя з тым, што абодва бакі размяшчалі свае атамныя падводныя лодкі блізка да прыбярэжных гарадах праціўніка. За такі ход стрымлівалі атакі на іх (з асцярогі, што атамныя ракеты падводных лодак спрацуюць ад глыбінных бомбаў і іх горада будуць знішчаныя). Выцягванне біскупаў праз праломы можна параўнаць з баямі за паўночнае ўзбярэжжа арктычнай Нарвегіі, паколькі расійскаму флоту патрэбныя былі незамярзальныя парты, каб выкарыстаць усю сваю надводную баявую моц у Атлантыцы.
  
  Зімовая барацьба за парты ніжэй мяжы дрэйфуючых льдоў была хутчэй пытаннем поспехі, чым меркаванні. Ўварванне расейскіх сухапутных войскаў у Нарвегію не было задумана Red Suite. Ферди давялося чытаць з вялікага кампутара. Яго прагрэс залежаў ад стратэгічных гульняў, у якія НАТА і ВМС ЗША гулялі ў іншых месцах і ў іншы час. Наступ рускіх з авіяцыяй праз доўгі палец Фінляндыі, які паказвае на Тромсе, дазваляе ваенна-марскім сілам весці ўласную вайну. Але дэсантная заяўка на порт Нарвік адводзіць падводным лодкам абарончыя ролі і адводзіць Red Suite ў заблытаныя справы па ледокольным работ, патрулявання Паўночнага маршруту, суправаджэнню канвояў; а гэта значыць аддаць увесь паветра абарончым парасонаў.
  
  Ферди пашанцавала; Бягучая стратэгічная тэорыя заключалася ў тым, што Швецыя і Фінляндыя будуць супраціўляцца сухапутным руху, і гэта засяродзіла баявыя дзеянні занадта далёка на ўсходзе, каб знясіліць рэсурсы Паўночнага флоту. Ферди уздыхнуў з палёгкай, прачытаўшы справаздачу Сухапутных войскаў па тэлетайпа.
  
  Ён прапанаваў мне адну са сваіх лепшых цыгар. Я адмахнуўся. — Я спрабую спыніцца.
  
  — Непадыходны час, — сказаў Ферди. Ён асцярожна разрэзаў «Панч-супрему» і прапанаваў адзін амерыканскаму подводнику, выконваў абавязкі яго памочніка. — Цыгарэту, малы?
  
  — Не, таварыш.
  
  Ферди асцярожна зацягнуўся, калі цыгара пачала тлець. — А мне патрэбна паветраная разведка і дакладная мяжа дрэйфуючага лёду.
  
  — Гэта ў нас ёсць, — сказаў падводнік.
  
  «У нас ёсць сярэдняе значэнне за сезон. Я хачу менавіта гэтага. Ён надрапаў запыт на паветраную разведку, і клерк надрукаваў яго на телетайпе, падлучаным да дыспетчарскага балконе Шлегеля.
  
  «Па прагнозах дзве мілі з столлю ў чатыры тысячы футаў», — сказаў пагодны клерк.
  
  Клерк ў телетайпа пачакаў, пакуль Гаспадар адкажа, перш чым зачытаць адказ. — Нам даюць дзве лётаюць лодкі Бе-10 «Мальва» з Мурманска.
  
  Ферди правёў чырвоным алоўкам па карце, правёўшы лінію, якая адлучае Белае мора ад Баранцава у самым вузкім месцы. Служачы на телетайпе узяў перфакарты Бе-10 і спытаў у кампутара дэталі ўзбраення рэактыўных лятучых лодак, якія збіраўся выкарыстоўваць Ферди. Яны былі абсталяваны рэактыўнымі снарадамі, саманаводных тарпедамі і глыбіннымі бомбамі. Ферди кіўнуў і перадаў раздрукоўку подводнику.
  
  — Пастаў іх як мага раней, — сказаў Ферди. Ён павярнуўся да мяне. — Шлегель саб'е гэта воблака і спіша з рахункаў гэтыя якія лётаюць лодкі.
  
  — Не глупи, Ферди. Гэтая надвор'е зыходзіць з кампутара, вы гэта ведаеце.
  
  Ферди змрочна ўсміхнуўся.
  
  Я працягваў карыстацца асабістым шафкай у Red Ops больш таму, што ачыстка яго магла абразіць Ферди, чым таму, што гэта было вельмі зручна для мяне. Я прайшоў у вузкую распранальню і дазволіў дзверы зачыніцца з трэскам за мной, перш чым уключыць святло.
  
  Там было восем шафак, па адным для кожнага з аператыўнага штаба, і пара запасных. У мяне на дзверы быў прылеплены аголены Playboy , які дастаўся ў спадчыну ад папярэдняга ўладальніка. Эратычнага эфекту не ўзмацняў партрэт Бетховена, які Ферди старанна падагнаў і наклеіў яму на галаву. Ці футбольнымі буцамі, якія праз тыдзень дадаў нейкі невядомы мастак-коллажист. Да таго часу мала хто не ведаў, чый гэта шафку. Так што цяпер, калі кут дзверы быў сагнуты пад прамым вуглом тупым прадметам, а змесціва было разрабавана, я быў схільны прыняць гэта на свой рахунак.
  
  — Мой шафку узламаны, Ферди.
  
  — Я гэта заўважыў, — сказаў Ферди.
  
  — Вялікі дзякуй, — сказаў я.
  
  — Крыкам справе не дапаможаш, — сказаў Ферди.
  
  «Як наконт таго, каб распавесці мне аб тым, што дапаможа справе», — сказаў я.
  
  — Што-небудзь прапала? — спытаў амерыканскі хлопчык.
  
  'Не, я сказаў. — Наколькі я бачу, няма.
  
  — Ну вось, — сказаў Ферди.
  
  — Я поковыляю, — сказаў я.
  
  — Ты скажаш Шлегелю, што мне патрэбна надвор'е?
  
  — Я скажу яму, — сказаў я. — Але ён гэта здыме з кампутара, як я табе і казаў.
  
  — Вы ставіце на карту надвор'е, — сказаў Ферди. — Ці не турбуйцеся пра вячэру сёння ўвечары.
  
  — Так проста ад гэтага не хопіць, — сказаў я. — Убачымся ў восем.
  
  Ферди кіўнуў. — Цяпер мы змесцім у «Кару» гідраакустычная буі і пачнем пошукі з дапамогай лятучых лодак «Мэллоу». Уважліва вывучыце зводкі надвор'я, а затым размесціце іх.
  
  Малады амерыканскі падводнік зняў форменную куртку і аслабіў гальштук. Ён падштурхнуў пластыкавыя маркеры, якія былі рускімі лятучымі лодкамі, уздоўж лініі лядовай мяжы. Акіян, які заўсёды здаваўся яму такім пустым, цяпер ператварыўся ў сетку станцый выяўлення і гідралакатара марскога дна. Якія лётаюць лодкі былі самым эфектыўным зброяй з усіх, паколькі яны маглі прызямліцца на ваду і апусціць у яе свае дэтэктары, каб пракрасціся пад антыкліналяў слаістай вады. Затым яны маглі вывесці свае дэтэктары магнітных анамалій блізкага дзеяння, каб пацвердзіць, што гэта была вялікая металічная падводная лодка, а не проста кіт або пляма цёплай вады.
  
  — А як наконт лядовых межаў? — спытаў хлопчык.
  
  «Забудзьцеся пра гэта — швыряйте свае лётаюць лодкі туды, куды хочаце, каб яны пачалі пошукі».
  
  'На лёдзе?'
  
  «У іх ёсць колы — небудзь лёд досыць тоўсты, каб вытрымаць іх вага, альбо яны будуць плаваць».
  
  Хлопчык павярнуўся да мяне. — Гэта калі-небудзь рабілі рускія?
  
  'Не, я сказаў. «Але калі б гэта было магчыма, гэта вызначана змяніла б тактычныя карты».
  
  «Гэта страсяне электроніку», — сказаў хлопчык. — Гэта каля сарака тон аэраплана. Калі б вы зрабілі гэта з ёй, яна ператварылася б у россып заклёпванняў і радиоламп. Ён трымаў пластыкавы маркер ў руцэ, лунаючы над глубоководным каналам, дзе, верагодна, павернуты атакуючыя амерыканскія падводныя лодкі, каб дабрацца да берагавой лініі Расіі.
  
  — Пастаў гэтыя чортавы маркеры, — сказаў Ферди. «Гэта вайна, а не тыдзень бяспекі».
  
  — Божа, — прашаптаў хлопчык, і цяпер ён быў там, у ледзяным акіяне, з двума «Маллоу», нагруженными супрацьлодкавыя рыштункам, прама над ім. «Калі вы гэта зробіце, вам проста няма дзе будзе схавацца».
  
  Рэдкі выпадак, калі я прыходжу дадому дастаткова рана, каб турбавацца аб правілах паркоўкі. Марджори была яшчэ раней. Яна ўжо была апранута і гатовая пайсці на званы абед да Ферди гэтым вечарам. Яна была спакойнай, прыгожай і поўная рашучасці стаць маёй маці. Яна падрыхтавала вялікую кубак кавы і паклала талерку ліпкіх пірожных «Фларэнціна» на паднос, які стаяў на адлегласці выцягнутай рукі ад майго каханага крэсла. Яна прапанавала паставіць сваю машыну пад замок, каб на лічыльніку было месца для маёй. І перад тым, як сама пайшла перарухаць абедзве машыны, яна ў трэці раз сказала мне, што мой касцюм раскладзены на ложку, а ў верхнім скрыні ляжыць чыстая кашуля. І яна была прыгожай, разумнай і любіла мяне.
  
  Званок празвінеў за ўсё праз дзве хвіліны пасля таго, як яна спусцілася ўніз. Я паблажліва ўсміхнуўся, як мужчыны, калі жанчыны забываюць ключы, не могуць адкрыць слоік або затрымацца ў корку. — Пакладзі ключы ад дзвярэй на той жа кольца... — сказаў я, але калі дзверы адчыніліся досыць далёка, я ўбачыў двух мужчын у чорных паліто, і адзін з іх нёс паліраваны металічны скрыню, у якім маглі быць ўзоры мыла.
  
  — Не, дзякуй, — сказаў я.
  
  Але на курсах продажаў, якія скончылі гэтыя двое, першым урокам было «няма, дзякуй». Яны былі цяжкавагавікамі: у вялікіх капелюшах, якія загибали кончыкі вушэй, і з такімі зубамі, якія даражэлі кожны раз, калі выслізгвалі папяровыя грошы. Яны апусцілі плечы. Дзверы была амаль зачынена, калі чатырыста фунтаў жывёльнага пратэіну раскалолі абліцавальную дошку амаль без паўзы і адправілі мяне пируэтом па калідоры.
  
  Пры святле, проникающем з акна хола, я мог лепш іх разгледзець. Аднаго — цемнаскурага мужчыну з акуратна падстрыжанай барадой і ў свіных пальчатках — я ўжо бачыў. Ён сядзеў на пасажырскім сядзенні сіняга «БМВ», які спрабаваў выціснуць нас з Грэйт-Хэміш-роўд.
  
  Гэта быў той, хто спрабаваў абняць мяне цяпер і нахіліў галаву досыць нізка, каб я магла дацягнуцца да локця. Ён пазбег ўдару ў поўную сілу, толькі павярнуўшы галаву, а я паставіў нагу яму на ўздым з такой сілай, што ён застагнаў. Ён адхіснуўся ад свайго сябра, але мая перамога была нядоўгай. Усе трое ведалі, што ў мяне будзе мала шанцаў, калі яны падштурхнуць мяне да большага прасторы гасцінай. Яны вытрымалі паўзу перад лэбавай атакай, а затым разам зладзілі мне такую ж апрацоўку, якая так добра спрацавала на дзвярных панэлях. Мае ногі адарваліся ад зямлі, і я пераляцеў праз спінку канапы. Прызямліўшыся на дыван, я ўзяў з сабой кававы паднос, пірожныя і гару ляціць фарфору.
  
  Я ўсё яшчэ быў у поўны рост, калі чыста выгалены прабраўся скрозь абломкі. Я быў досыць хуткі, каб пераканацца, што яго вялікі, чорны, добра начищенный вайсковы чаравік са шнуркамі, завязанымі падвойным вузлом, парэзаў мне вуха, замест таго каб знесці мне галаву.
  
  Я адкаціўся ад яго, прыўзняўшыся на каленях. Я схапіўся за край кілімка і зноў упаў наперад, усё яшчэ трымаючыся за яго. З адной паднятай нагой ён быў у ідэальнай позе. Ён прайшоў, як цагляны комін. Пачуўся глухі ўдар, калі яго галава стукнулася аб шкляны пярэднюю частку тэлевізара, і выбух песні, калі яго рукаў спусціўся па элементах кіравання. Нейкае імгненне ён наогул не рухаўся. На экране спяваюць перчаточный лялькі, жорстка сціснутыя і паўтараюцца па экране гарызантальнымі зрэзамі.
  
  Барадаты не даў мне часу палюбавацца сваім тварэннем. Ён падышоў да мяне яшчэ да таго, як я цалкам выпрастаўся. Адна рука была гатовая секчы, а другая шукала замак на запясце. Але дзюдаіст губляе раўнавагу, калі робіць захоп. Я моцна яго ткнуў. Гэтага было дастаткова, каб прымусіць яго адступіць на крок і закрычаць, хоць гэтага магло б і не быць, калі б я не трымаў у руках абцугі з медным пакрыццём, якія мама Марджори падарыла нам на Каляды.
  
  Але я не пакалечыў ні аднаго з іх. Я проста трохі замарудзіў іх. Горш таго, мае сюрпрызы скончыліся: яны былі напагатове. Хлопец пад тэлевізарам ужо ўскочыў на ногі і ўтаропіўся на мігатлівыя палоскі пальчаткавай лялькі, нібы баючыся за сваё зрок.
  
  Потым ён павярнуўся, і яны падышлі да мяне з розных бакоў. — А цяпер пагаворым, — сказаў я. «Я чуў аб метадах навязвання, але гэта смешна».
  
  Барадаты ўсміхнуўся. Ён паміраў ад жадання паставіць на мне свой сусветна вядомы правы крыж. Я зразумеў гэта па тым, як ён маляваў схемы таго, як ён гэта зробіць. Я двойчы кпіў над ім, а потым прыйшоў крыху раней, каб прымусіць яго кінуць. Я атрымаў яго па предплечью, і гэта было па-чартоўску балюча, але не так моцна, як правы джэб, які я навесіў яму на сківіцу.
  
  Ён разгарнуўся, калі ўпаў, агаліўшы лысіну на галаве. На імгненне мне стала сорамна, а потым я падумаў, што, можа быць, у Джо Луіса і Генры Купера таксама былі залысіны. А да таго часу іншы наносіў мне кароткія ўдары па рэбрах, а я гула, як старая гармоніка, якая ўпала на падлогу.
  
  Я ўдарыў яго, але Лысы падышоў да мяне ззаду і схапіў мяне за левае запясце з такім энтузіязмам, што мой нос закрануў каленаў. І раптам увесь свет быў нарэзаны гарызантальнымі лустачкамі і заспяваў, як марыянеткі ў пальчатках, і я пачуў гэты голас, які крычыць: «Што я казаў табе ў машыне. Што я казаў табе ў машыне? Гэта быў вельмі сярдзіты голас.
  
  Гэта была не Марджори. Гэта быў шыракаплечы пажылы палкоўнік савецкай бяспекі па прозвішчы Сцёк. Ён размахваў пісталетам і пагражаў сваім сябрам жудаснымі рэчамі на рускай мове.
  
  — Ён напаў на нас, — сказаў валасаты.
  
  — Прымайцеся за працу, — сказаў Сцёк. Барадач падабраў металічны скрыню і пайшоў з ім у суседні пакой. — І хутка, — сказаў Сцёк. — Вельмі, вельмі хутка.
  
  — Будуць непрыемнасці, — сказаў я.
  
  — Мы думалі, вы абодва селі ў машыну, — сказаў Сцёк.
  
  «Вы б лепш купілі новыя акуляры, перш чым спатыкнуцца аб Трэцюю сусветную вайну».
  
  — Мы спадзяваліся, што вас не будзе дома, — сказаў Сцёк. — Было б прасцей.
  
  — У гэтым няма нічога складанага, — злосна сказаў я. «Выпускайце сваіх гарыл з клеткі, вышмаруйце стрэльбу, издевайтесь над гараджанамі, ламайце мэбля досыць часта, і хутка жыццё тут стане такой жа просты, як у Савецкім Саюзе».
  
  Праз дзверы я мог бачыць, як двое мужчын дасталі з металічнага скрыні свердзела і малаток. — Тут нічога не знойдуць, — сказаў я Сцёку.
  
  — Ёсць змова, — сказаў Сцёк. «Савецкаму чыноўніку пагражаюць».
  
  — Чаму б не паведаміць у паліцыю?
  
  — Як мы можам быць упэўнены, што гэта не паліцыя арганізавала?
  
  — У вашай краіне нельга, — сказаў я.
  
  Вусны Сцёку шевельнулись, як быццам ён збіраўся запярэчыць, але перадумаў. Замест гэтага ён вырашыў ўсміхнуцца, але гэта не была шчырая ўсмешка. Ён расшпіліў паліто, каб знайсці насавой хустку, каб выцерці нос. Яго касцюм быў добра пашыты ў стылі вестэрн. Разам з ім ён насіў белую кашулю і срэбны гальштук. Нервовыя рукі і пранізлівыя вочы завяршалі вобраз Хроснага бацькі. — Пяць хвілін, і мы пойдзем, — сказаў ён.
  
  З суседняга пакоя хутка перагаворваліся па-руску, занадта хутка, каб я мог зразумець нават цьмяна. — Медыцынская сумка? сказаў мне Сцёк. — Што ты робіш з медыцынскай сумкай?
  
  — Марджори, — сказаў я. 'Дзяўчына; яна доктар.'
  
  Сцёк сказаў ім працягваць пошукі. — Калі дзяўчына апынецца не лекарам, магчыма, нам прыйдзецца вярнуцца.
  
  — Калі апынецца, што дзяўчына не лекар, я магу памерці, — сказаў я.
  
  — Вы не параненыя, — сказаў Сцёк. Ён падышоў да мяне і паглядзеў на маленькую метку, пакінутую рантом чаравіка. — Нічога, — сказаў ён.
  
  — Па вашых мерках, усяго толькі добры вечар.
  
  Сцёк паціснуў плячыма. — Вы знаходзіцеся пад наглядам, — сказаў ён. 'Я папярэджваю вас.'
  
  — Чым больш, тым весялей, — сказаў я. «Пастукаеце і па тэлефоне, калі вам ад гэтага стане лягчэй».
  
  'Гэта не жарт.'
  
  'Ой! Гэта не. Што ж, я рады, што ты сказаў мне гэта да таго, як я разарваў сабе жывот ад смеху.
  
  З суседняй пакоі было чуваць, як двое сяброў Сцёку пастуквалі і стукалі ў пошуках патаемных адсекаў. Адзін з іх прынёс яму тэчку, у якой я вяду ўлік сваіх расходаў. Сцёк прыбраў пісталет і надзеў акуляры для чытання, каб уважліва разгледзець лісты, але я ведаў, што там няма нічога, што магло б паставіць пад пагрозу бяспеку. Я смяяўся. Сцёк падняў галаву, усміхнуўся і паклаў тэчку назад на стол.
  
  — Нічога няма, — сказаў я. «Ты дарма марнуеш час».
  
  — Магчыма, — пагадзіўся Сцёк.
  
  — Гатовы, — пачуўся голас з суседняй пакоя.
  
  — Пачакайце, — сказаў я, калі зразумеў, што яны збіраюцца зрабіць. «Пра гэта я магу растлумачыць — гэтая кватэра належала букмекеру. Цяпер там нічога няма. Нічога.
  
  Я адштурхнуў Сцёку, каб прайсці ў наступную пакой. Двое яго сяброў прымацавалі да сцяны наш бирмингемский дыван. Ён закрываў насценны сейф, да якога яны прымацавалі шэсць невялікіх зарадаў. Яны актывавалі іх, калі я дабраўся да дзвярнога праёму. Дыван ператварыўся ў вялікі сьпінакар, перш чым я пачуў прыглушаны бавоўна. Парыў гарачага паветра з пахам пораху адкінуў мяне назад.
  
  — Пуста, — сказаў барадаты. ён ужо кідаў свае рэшткі назад у металічны скрыню.
  
  Сцёк паглядзеў на мяне і высмаркаўся. Двое іншых паспяшаліся выйсці праз парадную дзверы, але Сцёк затрымаўся на імгненне. Ён падняў руку, як быццам збіраўся прынесці прабачэнні або тлумачэнні. Але словы падвялі яго; ён апусціў руку на бок, павярнуўся і паспяшаўся за сваімі сябрамі.
  
  Пачуўся гук бойкі, калі Фрэйзер сустрэў рускіх на лесвіцы. Але Фрэйзер падыходзіў ім не больш, чым я, і ён увайшоў у дзверы, выціраючы нос акрываўленым насоўкай. З ім быў чалавек з адмысловага аддзела: новенькі, які настаяў на тым, каб паказаць мне сваю картку, перш чым сфатаграфаваць пашкоджанні.
  
  Ну, павінна быць, гэта былі рускія, падумаў я. У ім было што-то непараўнальнае. Сапраўды гэтак жа, як змушаць нас з'язджаць з дарогі, а затым чакаць на Капотах, каб паказаць нам, хто яны такія. Сапраўды гэтак жа, як выведвальныя траўлеры, якія ішлі за караблямі НАТА , і вялікія савецкія флаты, беспокоившие нас у мора. Усё гэта было часткай дэманстрацыі іх рэсурсаў і ведаў, спробай прымусіць праціўнікаў здзейсніць неабдуманыя дзеянні.
  
  Характэрна і тое, што палкоўнік аховы прыехаў асобна, не рызыкуючы апынуцца ў адной машыне з інструментамі для ўзлому і выбухоўкай. І гэты нерашучы жэст шкадавання – моцныя ўблюдкі, і мне гэта не спадабалася. Я маю на ўвазе, што вы ідзяце купацца ў муніцыпальных лазнях і не чакаеце ўбачыць плаўнік акулы.
  
  Да таго часу, як Марджори вярнулася, яны ўсе сышлі. Спачатку яна не зазірнула ў дзверы спальні, туды, дзе ў сейфа папярэдняга жыхара матлялася дзверы, а замак ператварыўся ў драцяную вяхотку. Або на папяровыя абгорткі ад зарадаў СТСТ або на скруткі дроту і сухія батарэі. І яна не бачыла тоўстага пласта старой тынкоўкі, якая пакрывала ложак, мой касцюм і яе туалетны столік. Або дыван з кругавым выгаранне пасярэдзіне.
  
  Яна толькі што бачыла, як я збіраю рэшткі фарфоравага чайнага сервіза, які яе маці падарыла ёй і Джэку на гадавіну вяселля.
  
  — Я расказвала вам пра старога з вывернутым сцягном, — сказала Марджори.
  
  'Якая!' Я сказаў.
  
  «Выкананне практыкаванняў. Вы зробіце тое ж самае. Разумееце! Ты будзеш з ім у рэанімацыйным аддзяленні: ты занадта стары для адцісканняў.
  
  Я кінуў аскепкі фарфору на паднос з пабітым чайнікам.
  
  — Ну, а калі гэта былі не практыкаванні, — сказала Марджори, — што здарылася?
  
  — Палкоўнік з беларускай амбасады, і падрыўнік, і шафёр з залатымі зубамі і барадой. А потым Флот і спецыяльны аддзел фатаграфавалі».
  
  Яна ўтаропілася на мяне, спрабуючы зразумець, не жартую я. — Што рабіць? — асцярожна спытала яна. Яна ўдыхнула згарэлы паветра і агледзела пакой.
  
  «З такім акцёрскім складам, — сказаў я, — каму патрэбен сюжэт?»
  8
  
  Line reject: прапусціць ход. Wargamers павінны памятаць, што паліва, стомленасць і ўся матэрыяльна-тэхнічная падтрымка будуць працягваць расходавацца падчас такога перамяшчэння. Бесперапынныя інструкцыі (паветранае патруляванне і г. д.) будуць працягнутыя, і ваенна-марскія падраздзяленні будуць працягваць рух па курсе, калі толькі яны не будуць спыненыя і асобнымі канкрэтнымі інструкцыямі. Таму падумайце двойчы, перш чым адмаўляцца.
  
  ГЛАСАРЫЙ . « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  На няправільнай баку Холанд-Парк-авеню затрымаўся вялікі кавалак плюшавага ландшафту Кэмпден-Хіл. Там жывуць Фоксвеллы. За паліцэйскім участкам праходзіць вуліца паўразбураных віктарыянскіх віл, якія арандатары з Вест-Індыі пафарбавалі ў фисташково-зялёнае, вішнёва-чырвоны і малінава-ружовы колеру. Паглядзіце на гэта пры дзённым святле, і гэта гіганцкі бананавы спліт з кучай пакамячаных аўтамабіляў.
  
  На куце ёсць стайня: у пятніцу топлес танцоркі, у суботу ірландскія беспарадкі, у нядзелю раніцай рэкламныя мужчыны і клуб спартыўных аўтамабіляў. Побач з пабам ёсць стайня. У далёкім канцы стайні вароты адкрываюцца ў зусім нечаканы дом і сад, якімі Фоксвеллы валодалі на працягу трох пакаленняў.
  
  Цяжка было паверыць, што гэта цэнтр Лондана. Дрэвы былі голыя, і зморшчаныя ружы свешивали свае ўсохлых галоўкі. У сотні ярдаў ўверх па дарозе стаяў вялікі дом, ледзь прыкметны ў зімовым змроку. Перад ім, далёка ад лонданскіх самалётаў, садоўнік спальваў апошнія апалае лісце. Ён змагаўся з агнём з вялікай асцярогай, як чалавек падбухторвае маленькага дракона. З'явіўся клуб дыму, і якія цьмеюць вуглі затрашчалі і загарэліся чырвоным.
  
  — Добры вечар, сэр.
  
  «Добры вечар, Тым. Ці будзе дождж? Я абышоў і адкрыў дзверцы машыны для Марджори. Яна ведала, як кіраваць ім сама, але калі ў яе былі распушчаныя валасы, ёй падабалася, калі з ёй абыходзіліся як з пажылы інвалідам.
  
  — Там снег, — сказаў Том. «Пераканайцеся, што ў вас ёсць антыфрыз».
  
  — Я забыўся зліць яго ў мінулым годзе, — сказаў я. Адчуваючы сябе закінутай, Марджори засунула рукі ў кішэні і здрыганулася.
  
  — Гэта жорстка, — сказаў Том. — Яна заржавее.
  
  Дом Ферди размешчаны на двух акрах першакласнай зямлі пад забудову ў Лондане. Гэта робіць яблыкі, якія ён вырошчвае ў садзе, дарагім дэлікатэсам, але Ферди такі.
  
  Там ужо стаялі аўтамабілі: «рэно» Ферди, «бэнтлі» і ўзрушаючая вінтажныя праца: ярка-жоўтая, магчыма, занадта паказная для Аль Капоне, але, безумоўна, досыць вялікая. Я прыпаркаваў свой Mini Clubman побач з ім.
  
  Я крыху павагаўся, перш чым патэлефанаваць у званок. Гэтыя інтымныя пакліканыя абеды ў Фоксвеллов былі спланаваныя з асаблівым уменнем, якое яго жонка ўкладвала ва ўсё, што рабіла. Камітэты, прысвечаныя музычным дабрачынным арганізацыям, таварыствам новай музыкі і, па словах Ферди, фонду, восстанавливающему старыя органы. Але, нягледзячы на такія жарты, Ферди аддаваў частку свайго часу і грошай тым жа дабрачынным арганізацыям. Я ведаў, што за вячэрай рушыць услед кароткі выступ якога-небудзь маладога спевака або музыканта. Я таксама ведаў, што гэта будзе Моцарт, Шуберт, Бетховен або Бах, таму што Ферди пакляўся ніколі больш не запрашаць мяне на адзін з вечароў Фоксвеллов, прысвечаных музыцы дваццатага стагоддзя. Гэта было пазбаўленне адвакатуры, за якое я быў вечна ўдзячны. Я здагадваўся, што іншыя госці, якіх я бачыў на гэтых абедах, гэтак жа зганьбіліся, спрыяючы разладу.
  
  Ферди і Тэрэза вельмі сур'ёзна ставіліся да гэтых музычных вечарын: яны аказвалі на мяне рэальнае ціск, каб прымусіць мяне надзець паношаны смокінг. Гэта рабіла мяне падобным на лідэра групы, які чакае вяртання трыццатых гадоў, але двойчы я хадзіў у сваім цёмна-шэрым касцюме, і Тэрэза сказала агульнаму сябру, што я чалавек, які дастаўляе што-небудзь з офіса Ферди, — і яна адчуваў сябе абавязаным папрасіць мяне застацца — дэмакратыя ў дзеянні. Я маю на ўвазе, мне падабаюцца Фоксвеллы, але ў кожнага ёсць свае пацешныя штучкі. Дакладна?
  
  Я націснуў на званок.
  
  Марджори спадабаўся дом. У яе была ідэя, што аднойчы, калі мы вырасцем, мы будзем жыць у паменшаных версіях пластыкавых і драўнянавалакністых пліт. Яна пагладзіла дзверы. Ён быў змешчаны ў старанна прадуманы навес з марской ракавіны. Па баках ад яго гарэла каретная лямпа. Гарачыя лісце араматызаваць начны паветра. Рух у Нотынг-Хіле было не больш чым ціхім варкатанне. Я ведаў, што Марджори захоўвае гэты момант у сваіх успамінах. Я нахіліўся і пацалаваў яе. Яна схапіла мяне за руку.
  
  Дзверы адчыніліся. Я ўбачыў Ферди, а за ім яго жонку Тэрэзу. Адтуль даносіліся гукі музыкі, смеху і кубікаў лёду, якія сутыкаюцца са шклом Waterford. У гэтым доме было ўсё: і даспехі, і аленевыя галавы, і змрочныя партрэты. І слугі з апушчанымі вачыма, якія памяталі, у якіх гасцей былі капялюшы і парасоны.
  
  Ёсць асаблівы тып спакойнай прыгажосці, які належыць вельмі-вельмі багатым. У Тэрэзы Фоксвелл былі дарослыя дзеці, ёй было далёка за сорак, і яна набірала абароты, але ў яе ўсё яшчэ была тая ж меланхалічная прыгажосць, якая з тых часоў, як яна была дебильностью, трымала яе фатаграфію ў свецкіх калонках. На ёй было доўгае жоўта-памяранцавае сукенка з мармуровага атласа. Я пачуў рэзкі ўздых Марджори. Тэрэза ўмела марнаваць грошы, у гэтым не было сумневаў.
  
  Ферди ўзяў маё паліто і перадаў яго каму-то за кулісамі.
  
  Тэрэза ўзяла Марджори за руку і павяла. Павінна быць, яна бачыла штармавыя папярэджанні.
  
  — Я так рады, што ты тут, — сказаў Ферди.
  
  — Так... — сказаў я. 'Вельмі добра.'
  
  «Вы сышлі рана, і адразу пасля гэтага была невялікая сцэна». Ён павярнуўся да слузе, які нерухома стаяў з падносам шампанскага. — Пастаўце паднос на падстаўку ў холе, — сказаў Ферди.
  
  — Паднос з шампанскім, — сказаў я. — Вось гэта я называю гасціннасцю.
  
  Ферди ўзяў два шклянкі і падсунуў мне адзін. — Шлегель быў грубы, — сказаў Ферди. «Па-чартоўску груба».
  
  Я зняў вечка з шампанскага. Я бачыў, што мне гэта спатрэбіцца. 'Што здарылася?' Я сказаў.
  
  І вырвалася вонкі: усе трывогі і крыўды, якія Ферди збіраў бог ведае колькі часу, зліліся ва мне адным доўгім бормотанием жалобного здзіўлення.
  
  — Яму ж не трэба падыходзіць з гэтым да гучнагаварыцеля, ці не так?
  
  'Не, я сказаў. — Але, можа быць, вам лепш пачаць з самага пачатку?
  
  — Шлегель патэлефанаваў па жоўтаму тэлефоне, як толькі я паставіў гэтыя БЕЗУМ ў «Кару». Я меў на ўвазе Баранцава мора, хлопец? Не, Кара, сказаў я. — Ты ведаеш, дзе Кара, Ферди, малы, — кажа ён. Ты ведаеш, дзе Кара.
  
  Ферди сербануў шампанскага, усміхнуўся і, працягваючы, запаў у разбуральнае ўражанне ад акцэнту Шлегеля. — А гэтыя якія лётаюць лодкі «Маллоу» — ты робіш там колаты лёд, мілая, вось і ўсё, што ты робіш — правер гэтыя лядовыя межы, дзетка, і яшчэ раз зірні на «Кару». Зробіш гэта для мяне?
  
  Ферди зноў сербануў свой напой, да таго часу я амаль асушыў свой. Ферди сказаў: «Я не адказаў. Шлегель увайшоў у гучнагаварыцель, крычучы: «Ты мяне чуеш, Фоксвелл, маляня, таму што, калі ты будзеш звяртацца са мной, як у старыя добрыя часы, з хай-хэтом, я зрушу твой хвост з крэсла так хутка, што твае сіські не дакрануцца». зямля мяне дастала.
  
  Я сказаў: «Шлегель, верагодна, моцна пацярпеў ад гэтых адміралаў CINCLANT ».
  
  Ферди, сбрасывавший гэтыя велізарныя якія лётаюць лодкі на лёд, верагодна, больш за ўсё турбаваў Шлегеля. Калі вялікі кампутар пакажа, што яны шчасна прызямліліся, прыйдзецца пераасэнсаваць большую частку арктычнай стратэгіі, а тым часам Ферди можа сцерці пол з двума VIP-персонамі Шлегеля.
  
  'Што б вы зрабілі?' — спытаў Ферди.
  
  — Штурхнуў яго ў мыліца, Ферди.
  
  «Зап! Паў! Ўдар! — сказаў ён з сумневам. — Так, глядзі сюды, выпі. Ён узяў з падстаўкі ў холе келіх шампанскага і працягнуў яго мне.
  
  — Добрага здароўя, Ферди.
  
  'Ваша здароўе. Няма, маленькая свіння раззлавалася, таму што мы атрымалі кантакт. І паколькі ён быў такім маленькім ублюдкам, я ўсталяваў тры атамныя глыбінныя бомбы на трыногу ля берагоў Новай Зямлі. Я знішчыў два саба. Шлегель быў так попелаў, што сарваў раздрукоўку з машыны і выйшаў з дыспетчарскай, не пажадаўшы добрай ночы. Ферди праліў трохі свайго напою, не заўважыўшы гэтага. Я зразумеў, што ён быў трохі п'яны.
  
  — Што цяпер будзе, Ферди?
  
  'Вось ты дзе. Я пабіты, калі я ведаю. Я чакаю парася з хвіліны на хвіліну. Ён нахіліўся, каб пагладзіць таксу. «Добры Будзёнага! Добры хлопец. Але сабака адступіла пад вешалку, оскалив зубы, і Ферди ледзь не страціў раўнавагу.
  
  'Тут?'
  
  — Ну, што мне было рабіць — бегчы за ім і адмяняць запрашэнне? Ён праліў трохі шампанскага на руку і змахнуў з яе кроплі.
  
  «Чакайце які ляціць шкла».
  
  «Маленькая свіння». Ён трымаў напоўнены да краёў шклянку на ўзроўні грудзей і схіліў да яго галаву. Ён быў падобны на вялікага неахайнага мядзведзя і валодаў ўсёй нязграбнай сілай гэтага оклеветанного істоты.
  
  — Што рабіла «Сіняя сюіта»: вось так блізка адзін да аднаго дзве субмарыны?
  
  Ферди разуменнем ўсміхнуўся. Ён выцер рот чорным шаўковым насоўкай з верхняга кішэні. — Шлегель подмазывает адміралаў. Распавядаючы ім, як выйграць гульню.
  
  — Зрабі сабе ласку, Ферди. Тое, што адбылося сёння, было проста Blue Suite ў іх найбольш тыповай няўмела. Гэта быў не Шлегель. Калі ён вырашыць табе змяніць, ён не стане так дурэць.
  
  — Значыць, збой машыны? — сказаў Ферди. Ён дазволіў сабе ухмыльнуться.
  
  — Вось і ўсё, Ферди. Я выпіў яшчэ крыху шампанскага. Адмова машыны быў нашым спосабам апісаць любую з самых дурных чалавечых памылак. Ферди паціснуў плячыма і падняў руку, каб праводзіць мяне ў гасціную. Калі я праходзіў міма яго, ён дакрануўся да маёй рукі, каб спыніць мяне. — Я страціў гэты пракляты баявы парадак Паўночнага флоту.
  
  'І што? Вы можаце атрымаць іншы.
  
  — Я думаю, што гэта скраў Шлегель. Я ведаю, што ён прыйшоў у Red Ops, калі я абедаў.
  
  — Ён атрымлівае сваю ўласную копію. Ён можа толькі папрасіць тузін, калі захоча яшчэ.
  
  — Я ведаў, што не павінен быў згадваць пра гэта. Ён пагладзіў сябе па валасах, затым узяў свой напой і праглынуў яго цалкам, перш чым паставіць шклянку на стол.
  
  — Не разумею, — сказаў я.
  
  — Будзёнага, Будзёнага. Ён прысеў і паклікаў таксу, але да яго так і не дайшло. — Хіба ты не бачыш, што гэта ўсяго толькі падступны спосаб дамагчыся таго, каб мяне выгналі? Яго голас даносіўся з-пад стойкі ў зале.
  
  — Вынаходзячы якой-небудзь трук з бяспекай?
  
  — Ну, гэта спрацуе, ці не так? Ён выплюнуў гэтыя словы, і я зразумеў, што ён не цалкам выключыў мяне з змовы. Магчыма, расказаць мне было ўсяго толькі спосабам паскардзіцца Шлегелю.
  
  — Жыццё занадта кароткае, Ферди. Шлегель - вырадак, ты ведаеш гэта. Калі б ён хацеў, каб пазбавіцца ад цябе, ён бы проста прывёў цябе ў офіс і даў табе гэта прама паміж вачэй.
  
  Ферди узяў яшчэ адзін келіх шампанскага і працягнуў яго мне, узяўшы ўзамен мой пусты. Ён сказаў: «Я ўвесь час кажу сабе гэта».
  
  Пачуўся званок у дзверы. Ферди з трывогай паглядзеў на ўваходныя дзверы. — Штурхнуць яго ў мыліца, кажаш?
  
  — Глядзі, каб ён не схапіў цябе за шчыкалатку.
  
  Ён усміхнуўся. — Усё ў парадку, я падыду да дзвярэй, — крыкнуў ён. Ён узяў свой напой і дапіў яго. — Мы вып'ем ў бібліятэцы. Ўбачыш сябе, добра? Я думаю, вы ведаеце ўсіх.
  
  Гэта быў цікавы вечар, і ўсё ж няма простага спосабу перадаць створаную атмасферу. Любы мог здагадацца, што ўвага будзе прыкавана да Шлегелю. Не таму, што ён быў босам Ферди Фоксвелла — не ўсе прысутныя ведалі пра гэта, настолькі былі нядбайнымі прадстаўлення Ферди, — а хутчэй дзякуючы асобы Шлегеля. Гэта не было цалкам марнатраўнай марнаваннем энергіі Шлегеля. І не яго гучны голас рабіў непатрэбным крыкі. Гэта была атмасфера няўпэўненасці, якую ён ствараў і, здавалася, атрымліваў асалоду ад. Напрыклад, было тое, што Шлегель зрабіў з разьбой па дрэве.
  
  Шлегель прайшоўся па бібліятэцы, уважліва разглядаючы гравюры, мэбля, упрыгожванні і кніжны шафу. Калі ён дабраўся да сярэднявечнага драўлянага паломніка, які стаяў у куце пяці футаў вышынёй, Шлегель пастукаў па ім косткамі пальцаў. — Чартоўску міла, — сказаў ён голасам, які ніхто не прапускаў.
  
  — Дазвольце мне даць вам выпіць, — сказаў Ферди.
  
  — Гэта рэальна?
  
  Ферди даў Шлегелю яшчэ выпіць.
  
  Шлегель кіўнуў у знак падзякі і паўтарыў сваё пытанне. — Сапраўдны? Ён ляпнуў святара па руцэ, як часта пляскаў мяне, а потым схіліў галаву набок, прыслухоўваючыся. Можа, ён правяраў, ці сапраўдны я.
  
  — Думаю, так, — прабачлівым тонам сказаў Ферди.
  
  'Ага? Ну, у Фларэнцыі прадаюць гіпсавыя працы... вось так, ніколі не скажаш.
  
  'Сапраўды?' — сказаў Ферди. Ён пачырванеў, як быццам было благім тонам мець сапраўдную, калі гэтыя гіпсавыя так пахвальныя.
  
  — Пяцьдзесят баксаў за штуку, і ты ніколі не скажаш. Шлегель паглядзеў на Фоксвеллов.
  
  Тэрэза хіхікнула. — Вы жудасна дражніце, палкоўнік Шлегель.
  
  — Так што, можа быць, яны стаяць сто баксаў. Але мы бачылі парачку дэндзі-анёлаў — па дзевяноста восем даляраў за пару — прыгажуні, скажу я вам. Ён павярнуўся і стаў разглядаць гадзіны з доўгім корпусам Чиппендейла. І людзі зноў загаварылі, так ціха, як у чаканні чаго-то.
  
  Марджори ўзяла мяне за руку. Місіс Шлегель усміхнулася нам. «Праўда, гэта цудоўны дом».
  
  Марджори сказала: «Але я чула ўсё аб тваім выдатным катэджы з саламяным дахам».
  
  «Нам гэта падабаецца, — сказала місіс Шлегель.
  
  — Дарэчы, — сказаў я, — гэтая саламяны дах выдатная. І ён сапраўдны, а не пластык».
  
  — Я павінен думаць, што гэта рэальна. Яна смяялася. «Гадзіну зрабіў дзевяноста пяць працэнтаў гэтай даху голымі рукамі; мясцовы тэтчэр ўсю тыдзень працуе на фабрыцы.
  
  Менавіта тады дварэцкі прыйшоў сказаць Тэрэзе, што можна падаваць вячэру.
  
  Я чуў, як Шлегель сказаў: «Але, як кажуць у рэкляме кока-колы, вы не можаце перасягнуць сапраўдную рэч, місіс Фоксвелл». Яна засмяялася, і слугі адчынілі дзверы сталовай і запалілі свечкі.
  
  Цёмна-сіні смокінг Шлегеля з акантоўкай каўняра выгадна падкрэсліваў яго спартыўнае целасклад, і місіс Фоксвелл была не адзінай жанчынай, якая знаходзіла яго прывабным. Марджори сядзела побач з ім за абедам і лавіла кожнае яго слова. Я ведаў, што з гэтага часу буду мала спачуваць сваім страшылка аб Шлегеле.
  
  На стале было дастаткова свечак, каб срэбра ззяла, жанчыны былі прыгожыя і давалі дастаткова святла, каб Шлегель мог аддзяліць кавалачкі труфеля ад яйкі і выбудаваць іх на краі талеркі, як трафеі.
  
  Калі дамы былі выгнаныя, на стале яшчэ стаяў поўны графін віна. Кожны з мужчын напоўніў свой шклянку і рушыў ўздоўж стала бліжэй да Ферди. Я ведаў іх усіх. Па крайняй меры, я ведаў іх імёны. Там быў Алленби, малады прафесар сучаснай гісторыі з Кембрыджа, апрануты ў карункавую вячэрнюю кашулю і аксамітны гальштук. У яго была бледная скура і ідэальны колер асобы, і большасць сваіх сур'ёзных заяў ён папярэднічаў словамі: «Вядома, я не веру ў капіталізм як такой».
  
  «Камунізм — опіум для інтэлектуалаў», — сказаў нам містэр Флін з мяккім акцэнтам графства Корк. «Вырашчана, перапрацавана і вывезена з СССР».
  
  Флинны пабудавалі клавесіна ў адрамантаваным доме святара ў Шропшире. І маўклівы містэр Доулиш глядзеў на мяне сталёвым драпежным позіркам, які я калі-то так добра ведала. Ён быў высокапастаўленым дзяржаўным служачым, які ніколі не допивал сваё віно.
  
  Элегантны доктар Эйхельбергер здабыў літаратурнае багацце, калі не славу, пасля напісання навуковай артыкула пад назвай «Фізіка слоистости вады і ваганняў тэмпературы ў паўночных шыротах». Усе яго наступныя літаратурныя творы былі надрукаваныя, засакрэчаныя і распаўсюджаныя сярод абраных аддзелам даследаванняў падводнага зброі ВМС ЗША.
  
  Нарэшце, быў шумны ганаровы госць: Бэн Толивер, член парламента, бізнэсмэн і жыццялюб.
  
  Яго нізкі голас, хвалістыя валасы, пранізлівыя блакітныя вочы і добра які сядзіць пояс зрабілі Толивера галоўнай роляй у брытанскай палітыцы ў канцы 50-х і пачатку 60-х гадоў. Як і многія амбіцыйныя брытанскія палітыкі, ён выкарыстаў лозунгі Джона Ф. Кэнэдзі як свой пропуск у дваццатае стагоддзе і выказваў веру як у тэхналогіі, так і на моладзь. Толивер даўно выявіў, што своечасовая банальнасьць плюс зацяжны навіннай дзень раўняюцца ранішнім загалоўку. Толивер быў даступны для любой праграмы ад «Любыя пытанні» да «Джаз на ноч», і калі яго не было дома, хто-небудзь ведаў нумар, па якім яго можна было знайсці, і не турбуйцеся аб лаку для валасоў, у яго быў можа ў яго партфелі.
  
  Я мяркую, што ўсе гэтыя гузікі «БТ для ПМ» былі адпраўленыя на гарышча разам з тымі касцюмамі з кітайскімі каўнярамі і хула-хупами. Але я да гэтага часу чую, як людзі кажуць аб тым, што гэты Пітэр Пэн, які кіруе фабрыкамі свайго бацькі з такой вялікай прыбыткам, выказваючы пры гэтым гучную клопат аб працоўных, магчыма, стаў найвялікшым прэм'ер-міністрам з часоў маладога містэра Піта. Асабіста я хутчэй страсу пыл з хула-хупов.
  
  — Полнотелых для Пойяка, вось што мяне падманула, — сказаў Толивер, боўтаючы сваё віно і вывучаючы яго колер на фоне полымя свечкі. Ён агледзеўся, чакаючы каментароў, але іх не было.
  
  — Касмічныя даследаванні, звышгукавыя падарожжа і распрацоўка кампутараў, — сказаў прафесар Алленби, узнаўляючы размова, перарваны Толивером. «Таксама вырашчана і апрацавана ў СССР».
  
  — Але яшчэ не экспартавана? — спытаў Флін, нібы не ўпэўнены ў сваёй правасці.
  
  — Не звяртайце ўвагі на ўсю гэтую лухту, — сказаў Шлегель. — Справа ў тым, што нам, амерыканцам, патрабуецца пяць адсоткаў, каб вырабляць такія вялікія лішкі прадуктаў харчавання, што мы прадаем збожжа рускім. А рускія выкарыстоўваюць дваццаць пяць працэнтаў свайго насельніцтва ў вытворчасці прадуктаў харчавання і аблажаліся так моцна, што вымушаныя купляць у Злучаных Штатах. Так што пляваць на ўсю гэтую лухту аб тым, што вырошчваюць у Расіі.
  
  Малады прафесар паправіў канцы гальштука-матылі і сказаў: «Няўжо мы сапраўды хочам вымяраць якасць жыцця ў працэнтах ад выпускаемай прадукцыі? Няўжо мы сапраўды хочам...
  
  — Трымайся па справе, прыяцель, — сказаў Шлегель. — І прайсці гэты порт.
  
  «Ну, рускія маглі б захацець вымяраць яго так, — сказаў Флін, — калі б усё, што ім трэба было ёсць, — гэта амерыканскае збожжа».
  
  — Паслухайце, — сказаў прафесар Алленби. «Расею заўсёды пераследвалі гэтыя неўраджаі. Маркс будаваў свае тэорыі, зыходзячы з веры ў тое, што Германія, а не Расея, стане першай сацыялістычнай краінай. Аб'яднаная Германія дасць шанец убачыць марксізму рэальны шанец».
  
  «Мы не можам працягваць даваць яму шанец, — сказаў Флін, — цяпер ён праваліўся ў палове краін свету. І Заходняя Зона паглыне Ўсходнюю Зону, калі яны аб'яднаюцца. Мне не падабаецца гэтая ідэя.
  
  — Ўсходняя зона, — сказаў Ферди. — Хіба гэта не спатканне з табой?
  
  — Яны называюць гэта ГДР, — сказаў Толивер. — Я быў там з гандлёвай дэлегацыяй пазамінулым летам. Яны працуюць, як маленькія бабры. Калі вы спытаеце мяне, гэта еўрапейскія япошка, і такія ж вераломныя.
  
  — Але ці падтрымаюць сацыялісты ўз'яднанне, містэр Толивер? — сказаў Флін.
  
  — Я так не думаю, — сказаў Толивер. — Проста таму, што ў цяперашнім клімаце перамоваў гэта выглядае здрадай. Гэта здзелка паміж амерыканцамі і рускімі, з якой выйдзе больш моцная капіталістычная Германія — не, дзякуй. Гэтыя заходнегерманскія педэраст ўжо даставілі нямала клопатаў.
  
  — А што ў гэтай угодзе для нас, янкі? — саркастычна спытаў Шлегель.
  
  Толивер паціснуў плячыма. — Хацеў бы я адказаць на гэтае пытанне, але для нас, брытанцаў, гэта не будзе суцяшэннем, і ў гэтым вы можаце быць упэўнены. Ён агледзеў астатніх і ўсміхнуўся.
  
  Прафесар Алленби сказаў: «Афіцыйны тэкст кажа аб федэрацыі, а не пра ўз'яднанне. У кантэксце гісторыі Германія нарадзілася з мноства княстваў, згуртаваных вакол каралеўскага дома Брандэнбург. У гэтым няма нічога новага для іх. Уз'яднанне — гэта дынамічны працэс гістарычнай рэчаіснасці, непазбежна вядзе да марксізму».
  
  «Вы, вядома, карыстаецеся пятидесятидолларовые словы, — сказаў Шлегель, — але не кажаце аб гістарычнай рэальнасці хлопцам, якія праносілі стрэльбу з пляжаў у Берлін. Таму што ў княствах можна хутка атрымаць штурхель.
  
  Прафесар прывык да напышлівым запалохванні. Ён усміхнуўся і спакойна працягнуў. «Агульную мову дзвюх Германій — не змазка, а раздражняльнік. Большая частка напружанасці паміж Усходам і Захадам — гэта проста пашыраныя, пашыраныя версіі чыста вузкіх спрэчак. Ўз'яднанне непазбежна — паслабцеся і атрымлівайце асалоду ад гэтым».
  
  — Ніколі, — сказаў Флін. «Ўз'яднанне Германія, якая зблізілася з Захадам, прымусіла б рускіх вельмі нервавацца. Калі б Германія наблізілася да ўсход, яны прымусілі б нас панервавацца. Калі б, што больш верагодна, Германія вырашыла згуляць у чалавека пасярэдзіне, горшыя дні халоднай вайны можна было б успамінаць з настальгіяй».
  
  — Рускія прынялі рашэнне, — сказаў Толивер. «Амерыканцам ўсё роўна. У каго-то яшчэ мала шанцаў. Той факт, што расейцы пагадзіліся на перамовы ў Капенгагене, паказвае, наколькі яны зацікаўлены.
  
  'Чаму?' — спытаў Флін. — Чаму яны так захопленыя?
  
  — Пайшлі, Джордж, — угаворваў Ферди, і ўсе павярнуліся да Долишу.
  
  — Божа мой, — сказаў пажылы сівавалосы мужчына, які да гэтага часу казаў так мала. «Старыя дзівакі быццам мяне не прысвечаны ў такія сакрэты».
  
  — Але на мінулым тыдні вы былі ў Боне, а месяцам раней — у Варшаве, — сказаў Ферди. 'Што яны кажуць?'
  
  «Быць там і што-то казаць — гэта два розных пытання, — сказаў ён.
  
  — Дыпламатычнае наступ, — сказаў Толивер, карыстаючыся нежаданнем Доулиша тлумачыць. «Гэтыя прапановы вылучыла невялікая група рускіх вундэркіндаў. Калі аб'яднанне адбудзецца, гэта стане такім трыумфам для гэтай фракцыі, што яна возьме на сябе камандаванне знешняй палітыкай Расіі».
  
  — Вядома, гэта трэба было абмеркаваць, — сказаў Ферди.
  
  — Немцы гэта абмяркоўвалі, — сказаў Эйхельбергер. — Яны гэтага хочуць. Ці правільна, што замежнікі павінны ўмешвацца?
  
  — Немцам нельга давяраць, — сказаў Толивер. «Няхай усе збяруцца, і яны абяруць іншага Гітлера, спамяні мае словы».
  
  «Мы павінны каму-то давяраць», — сказаў прафесар Алленби, не нагадаўшы Толиверу, што на працягу пяці хвілін ён асудзіў амерыканцаў, рускіх, немцаў — Усход і Захад — і японцаў. Але насмешка была відавочная прысутным мужчынам, і запанавала доўгая цішыня, падчас якой Ферди адкрыў скрынкі з цыгарамі і перадаў іх па стале з максімальнай актыўнасцю.
  
  Я супраціўляўся і перадаў іх Шлегелю. Ён узяў адзін. Ён пакруціў яго ў пальцах і прыслухаўся да гуку. Толькі калі ён прыцягнуў ўсеагульную ўвагу, ён адкусіў канец. Ён запаліў яго запалкай, якую шоргнуў адной рукой, пазногцем вялікага пальца. Ён спыніў мяне сваімі вачыма-пацеркамі. — Сёння за сталом вялікая блытаніна, пасля таго, як ты сышоў. Ты чуў?'
  
  — Портвейн для тых, хто хоча, — нервова сказаў Ферди.
  
  «Мой інфарматар сказаў, што гэта джэк-пот», — адказаў я.
  
  — Прэрагатыва гаспадара, — сказаў Шлегель. Ён удыхнуў, кіўнуў і выпусціў ідэальнае кальцо дыму. «Зараз няма часу здымаць заднюю частку і правяраць спружыну балансу».
  
  Толивер адмахнуўся ад цыгарнага дыму Шлегеля і з мернай асцярожнасцю сербануў дастатковай колькасці «Пойяка», каб запомніць яго густ. «Я рады, што яшчэ ёсць людзі, якія падаюць бардо з дзічынай», — сказаў ён. Ён дапіў віно, затым узяў графін портвейна і наліў сабе трохі. «Якую ежу я магу чакаць, калі я наведаю ваш навучальны цэнтр? Ёсць там тваё ўплыў, Фоксвелл? Ён дакрануўся да сваіх хвалістых валасоў і ледзь-ледзь прыбраў іх з ілба.
  
  — Вам не трэба турбавацца аб ежы, — сказаў Шлегель. «Мы не праводзім туры».
  
  Косткі пальцаў Толивера збялелі, калі ён схапіўся за рыльца графіна. — Я не зусім турыст, — сказаў ён. — Афіцыйны візіт... ад імя Дома.
  
  «Ніякіх турыстаў, ніякіх журналістаў, ніякіх халяўшчыкаў», — сказаў Шлегель. «Мой новы поліс».
  
  — Нельга кусаць руку, якая цябе корміць, — сказаў Толивер. Доліш назіраў за абменам думкамі. Ён асцярожна ўзяў графін портвейна з сціснутай рукі Толивера і перадаў яго Эйхельбергеру.
  
  — Я не зусім упэўнены, што разумею вашыя абавязкі ў Даследчым цэнтры, — сказаў доктар Эйхельбергер Ферди. Ён узяў графін, наліў сабе портвейна і перадаў.
  
  — Ваенныя гульні, — сказаў Ферди. Ён з палёгкай адхіліў курс сутыкнення Толивера і Шлегеля. «Звычайна я раблю гэта на баку расійскага флоту».
  
  — Пацешна, — сказаў Толивер. — Ты не падобны на рускага. Ён агледзеўся, а затым ад душы засмяяўся кожным з сваіх ідэальных белых зубоў.
  
  — Але што ён робіць ? — спытаў Эйхельбергер у Шлегеля.
  
  «Ён уводзіць элемент чалавечай здольнасці памыляцца, — сказаў Шлегель.
  
  — І вельмі важна, — сказаў Эйхельбергер і сур'ёзна кіўнуў.
  
  «Атамная падводная лодка, — сказаў малады прафесар Алленби, — самы дасканалы сімвал імперыялістычнай агрэсіі. Ён прызначаны выключна для далёкага прымянення ў аддаленых краінах і можа знішчаць толькі грамадзянскае насельніцтва буйных гарадоў.
  
  Ён спыніў мяне сваімі яркімі вачыма. — Згодны, — сказаў я, — і ў рускіх іх больш, чым у амерыканскага, брытанскага і французскага флатоў разам узятых.
  
  — Глупства, — сказаў прафесар.
  
  — Адчувальны ўдар, — сказаў містэр Флін.
  
  «Больш таго, — сказаў Шлегель, ткнуўшы пальцам у Алленби, — вашы чортавы чырвоныя прыяцелі будуюць па адным у тыдзень, ужо шмат гадоў, і ніякіх прыкмет запаволення будаўніцтва не назіраецца».
  
  «Божа мой, — сказаў Флін, — павінна быць, мора кішаць жудаснымі стварэннямі».
  
  — Так, — сказаў Шлегель.
  
  — Напэўна, пара далучыцца да дамам, — сказаў Ферди, баючыся спрэчкі сярод гасцей.
  
  Доліш ветліва ўстаў, і я таксама, але Шлегель і яго новы вораг, прафесар Алленби, так проста не здаліся. — Тыповы прыклад прапаганды перевооруженного лобі, — сказаў Алленби. «Хіба не відавочна, што рускім трэба больш падводных лодак: іх берагавая лінія неверагодна доўгая, і ім патрэбныя ваенна-марскія сілы для іх не маюць выхаду да мора мораў».
  
  — Тады якога чорта яны робяць па ўсім Міжземнага мора, Атлантыцы, Чырвонага мора і Індыйскага акіяну?
  
  — Проста паказваю сцяг, — сказаў Алленби.
  
  — О, прабачце мяне, — сказаў Шлегель. «Я думаў, што гэта робяць толькі криптофашистские рэакцыйныя імперыялісты».
  
  — Не разумею, чаму вы, янкі, так баіцеся рускіх, — сказаў Алленби. Ён усміхнуўся.
  
  «Вы, брытанцы, павінны баяцца іх трохі больш, калі вы спытаеце мяне», — сказаў Шлегель. — Вы залежыце ад імпарту толькі для таго, каб ёсць. Гітлер уступіў у вайну з дваццаццю сям'ю падводнымі лодкамі вялікі далёкасці. Ён патапіў досыць вашых гандлёвых караблёў, каб прымусіць іх крануцца і сысці, ці зможаце вы працягваць вайну. Сёння, калі Каралеўскі флот больш не бачны няўзброеным вокам, у ВМФ Расіі каля чатырохсот падводных лодак, многія з якіх атамныя. Можа быць, яны проста для таго, каб паказаць сцяг, прафесар, але вы павінны пачаць пытацца сябе, дзе яны плануюць яго падняць.
  
  — Думаю, нам сапраўды варта далучыцца да дамам, — сказаў Ферди.
  
  Каву падалі ў гасцінай. Гэта была выдатная пакой; габелены, змешчаныя для паглынання старонніх гукаў, зрабілі яго акустыку такой жа добрай, як і любы канцэртная зала. На бледна-зялёным афганскім дыване на роўнай адлегласці адзін ад аднаго стаялі тузін прыгожых пазалочаных крэслаў. З раяля «Бехштейн» знялі сямейныя фатаграфіі і зрэзаныя кветкі і змясцілі пад велізарную карціну з выявай каханай коні дзядулі Ферди.
  
  Піяніст быў прыгожым юнаком у вячэрняй кашулі з яшчэ больш вычварнымі рушамі, чым у Оксфардзе, а яго гальштук быў ярка-чырвоным і обвисшим. Ён знайшоў кожную ноту адной з дзесяці санат Бетховена, опус 10, і ўтрымаў многія з іх роўна на патрэбную працягласць.
  
  Кава падтрымлівалі гарачым ў вялікім срэбным самоваре — добра, не кажыце мне, але гэта быў самавар Ферди — і побач з ім стаялі полутассы памерам з напарстак. Доліш трымаў у адной руцэ цыгару, а ў іншы — кававы кубак і сподак. Ён кіўнуў у знак падзякі, пакуль я адкрываў для яго кававы кран.
  
  Я падняў збан з гарачым малаком і падняў брыво.
  
  — Вустер, — сказаў Доліш, — канец васемнаццатага стагоддзя, і да таго ж па-чартоўску прыгожы.
  
  Стары ідыёт ведаў, што я пытаюся ў яго, ці не хоча ён малака, але ён быў правоў. Трымаць у руцэ антыкварыят коштам у сто фунтаў, каб наліць гарачае малако, было часткай цуду ладу жыцця Фоксвеллов.
  
  — Наступны Моцарт, — сказаў Доулиш. На ім быў старамодны смокінг з высокім каўняром-крылцам і кашуля з жорсткім перадам. Цяжка было зразумець, ці была гэта сямейная рэліквія ці ён зрабіў іх такімі.
  
  — Значыць, я чытаў у праграме, — сказаў я.
  
  «Гэта мая машына звонку, гэты Чорны Ястраб Штуц».
  
  — Хадзем, хлопцы, — паклікаў Толивер ззаду нас. — Ідзі туды. Цярпець не магу малако ў кава – псуе ўвесь густ. З тым жа поспехам ты мог бы атрымаць растваральнае, калі збіраешся пакласці ў яго гэта рэчыва.
  
  — Я ведаю, што вы цікавіцеся маторамі, — сказаў Доліш. У далёкім канцы пакоя я пачуў рэзкі голас прафесара гісторыі, які заяўляе, як моцна ён любіць каўбойскія фільмы.
  
  — Праз хвіліну ён будзе гуляць Моцарта ля мажор, — сказаў Доулиш.
  
  — Я ведаю, — сказаў я, — і мне гэта вельмі падабаецца.
  
  'Ну тады ...'
  
  — Лепш мець абагравальнік.
  
  «Наш сябар хоча паглядзець на матор», — сказаў ён Ферди, які моўчкі кіўнуў і азірнуўся, каб паглядзець, ці не ўбачыць яго жонка Тэрэза, што мы кідаем іх пратэжэ.
  
  — У яго больш вопыту з Моцартам, — сказаў Ферди.
  
  — Гэта які прагне звер, — сказаў Доулиш. — Сем ці восем міль на галон — гэта нармальна.
  
  'Куды ты ідзеш?' — сказала Марджори.
  
  — Паглядзець мой матор, — сказаў Доліш. «Верхні размеркавальны вал: восем цыліндраў. Прыходзь, але надзень паліто. Мне кажуць, што ідзе снег.
  
  — Не, дзякуй, — сказала Марджори. — Не задерживайся.
  
  — Разумная дзяўчына, — сказаў Доулиш. — Ты шчаслівы чалавек.
  
  Цікава, якія кліматычныя ўмовы ён вынайшаў б, калі б яна прыняла яго запрашэнне. — Так, — сказаў я.
  
  Доліш надзеў акуляры і паглядзеў на прыборы. Ён сказаў: «Блэк Хок Штуц, тысяча дзевяцьсот дваццаць восем». Ён завёў рухавік, і прымітыўны абагравальнік зарабіў. «Васьмёрка рядная: верхні распредвал. Яна пойдзе, вось што я табе скажу. Ён з усіх сіл спрабаваў адкрыць попельніцу. Затым ён зацягнуўся цыгарай, так што з цемры вырисовывалось яго румяны твар. Ён усміхнуўся. «Сапраўдныя гідраўлічныя тормазы — літаральна гідраўлічныя, я маю на ўвазе. Ты напаўняеш іх вадой.
  
  — Аб чым усё гэта?
  
  — Размова, — сказаў ён. — Проста пабалбатаць.
  
  Ён павярнуўся, каб зацягнуць ўжо шчыльна закрытае акно. Я ўсміхнуўся пра сябе, ведаючы, што Доліш заўсёды любіў, калі паміж ім і нават найменшым шанцам парабалічнага мікрафона было ліст шкла. Месяц выйшла, каб дапамагчы яму знайсці ручку. Пры яго святле я ўбачыў рух у шэрым «Осціне 2200», прыпаркаваным пад ліпамі. — Не турбуйцеся, — сказаў Доулиш, — пара маіх хлопцаў. Палец аблокі падняў месяц ўверх і затым самкнуўся на яе, як брудная пальчатка штукара на белым більярдным шары.
  
  — Навошта яны тут? Я папрасіў. Ён не адказаў, перш чым ўключыць аўтамабільнае радыё ў якасці яшчэ адной меры засцярогі ад падслухоўваюць прылад. Гэта была нейкая бессэнсоўная праграма-запыт. Пачалася балбатня імёнаў і адрасоў.
  
  — З таго часу многае змянілася, Пэт. Ён усміхнуўся. — Гэта Пэт, ці не так? Пэт Армстронг, добрае імя. Вы калі-небудзь думалі, што Луі пойдзе з ім?
  
  — Вельмі цікава, — сказаў я.
  
  «Новае імя, новая праца, мінулае сышло назаўжды. Вы шчаслівыя, і я рады, што ўсё прайшло добра. Вы гэта заслужылі. Вы заслужылі большага, на самай справе, гэта было меншае, што мы маглі зрабіць. У лабавое шкло трапіла сняжынка. Ён быў вялікім, і калі на яго падала месячнае святло, ён ззяў, як крышталь. Доліш працягнуў палец, каб закрануць сняжынкі, як быццам шкла не было. — Але ты не можаш сцерці ўсе з дошкі. Ты не можаш забыцца палову свайго жыцця. Вы не можаце сцерці гэта і зрабіць выгляд, што гэтага ніколі не было».
  
  'Няма?' Я сказаў. — Ну, да сённяшняга вечара ў мяне ўсё было ў парадку.
  
  Я з зайздрасцю нюхаў яго цыгарны дым, але я пратрымаўся каля шасці тыдняў, і будзь я пракляты, калі Доліш прымусіў мяне аслабіць сваю рашучасць. Я сказаў: «Гэта ўсё было ўладкавана? Нас абодвух запрасілі сёння вечарам?
  
  Ён не адказаў. Музыка пачалася па радыё. Мы глядзелі, як сняжынка растае ад цяпла яго кончыка пальца. Ён скаціўся па шкле кропляй вады. Але яе месца заняла ўжо іншая сняжынка, і яшчэ, і яшчэ пасля гэтага.
  
  — І наогул, ёсць Марджори, — сказаў я.
  
  «А якая яна прыгожая дзяўчына. Але, чорт вазьмі, мне б і ў галаву не прыйшло прасіць вас ўмешвацца ў гэтую бойку.
  
  «Было час, калі вы прыкідваліся, што ў гэтым няма грубай боку».
  
  'Даўным даўно. На жаль, з тых часоў шурпатасці сталі яшчэ хмулацей». Ён не стаў удавацца ў падрабязнасці падзенняў.
  
  — Справа не толькі ў гэтым, — сказаў я. Я зрабіў паўзу. Няма сэнсу параніць пачуцці старога, але ён ужо прымусіў мяне абараняцца. — Проста я не хачу зноў станавіцца часткай вялікай арганізацыі. Тым больш не дзяржаўная ўстанова. Я не хачу быць яшчэ адной пешкай».
  
  «Быць пешкай, — сказаў Доліш, — гэта проста стан душы».
  
  Ён пакорпаўся ў кішэні камізэлькі і дастаў маленькае прылада з некалькімі лезамі, якое я бачыў, як ён выкарыстаў для ўсяго: ад выкрыцця замка паштовага скрыні да пашырэння сваёй трубкі. Цяпер ён скарыстаўся шпількай, каб прамацаць вантробы сваёй цыгары. Ён пыхкаў і ўхвальна ківаў. Ён паглядзеў на цыгару, калі пачаў гаварыць. «Я памятаю, як гэты хлопчык, — я б сказаў, малады чалавек — тэлефанаваў мне аднойчы ноччу... Гэта было даўно... з тэлефоннай будкі... ён сказаў, што адбыўся няшчасны выпадак. Я спытаў, ці не патрэбна яму хуткая дапамога, і ён сказаў, што гэта яшчэ горш... Доліш попыхивал цыгарай, а затым падняў яе, каб мы абодва маглі палюбавацца паляпшэннем, якое ён дамогся. — Ведаеш, што я яму сказаў?
  
  — Так, я ведаю, што вы яму сказалі.
  
  «Я сказаў яму нічога не рабіць, заставацца там, дзе ён быў, пакуль за ім не прыехала машына... Яго павезлі... канікулы ў вёсцы, і ўсё гэта справа так і не трапіла ў газеты, ніколі не трапіла ў паліцэйскія файлы... нават не трапіла ў запісана ў нас.
  
  — Гэты вырадак спрабаваў мяне забіць.
  
  — Гэта тое, што можа зрабіць дэпартамент. Ён канчаткова паправіў цыгару, а затым зноў полюбовался ёю, з гонарам, як які-небудзь стары паромшчык, які затуляе старую турбіну прамасленай анучай.
  
  — І я захапляюся тым, як ты ўсё гэта зрабіў, — сказаў Доулиш. — Нідзе ні шэпту. Калі б я вярнуўся ў той дом і сказаў Фоксвеллу, аднаго з вашых бліжэйшых сяброў, не кажучы ўжо пра вашай мілай лэдзі, што вы калі-то працавалі ў аддзеле, яны б пасмяяліся трэба мной.
  
  Я нічога не казаў. Гэта быў тыповы ідыёцкі камплімент, якім яны ўсё абменьваліся на каляднай вечарыне, як раз перад той стадыяй ап'янення, калі шифровальщиц ганяюць вакол зачыненых картотечные шаф.
  
  — Гэта не прыкрыццё , — сказаў я. «Няма чым захапляцца: мяне няма»
  
  — Аднак ты нам спатрэбішся для справы Мейсона, — сказаў ён.
  
  — Вам прыйдзецца прыйсці і забраць мяне, — сказаў я. З радыё пачуўся голас Фрэнка Сінатры, змяняй партнёраў і танцуй са мной.
  
  — Усяго гадзіну або каля таго на афіцыйнае расследаванне. У рэшце рэшт, яны выдавалі сябе за вас і Фоксвелла.
  
  — Пакуль нас не было?
  
  — Па-дурному, ці не так? Яны павінны былі выбраць каго-то больш аддаленай, можа быць, каго-небудзь з клеркаў з радыёрубкі.
  
  «Але гэта амаль адарвалася». Я шукаў інфармацыю, і ён гэта ведаў.
  
  — Сапраўды. Гэта здавалася такім шчырым. Твая старая кватэра, твой адрас у тэлефоннай кнізе, і адзін з іх нават трохі падобны на цябе. Ён пусціў дым. — Дзевяноста тысяч фунтаў яны б сабралі. Грошы, выдаткаваныя на адрэтушаваныя фатаграфіі, стаяць таго. Прыгожа зробленыя гэтыя фатаграфіі, а? Ён яшчэ раз паправіў цыгару, а затым падняў яе, каб мы абодва паглядзелі на яе.
  
  'Для чаго?'
  
  «О, не толькі працэдуры супрацьлодкавай аператыўнай групы. Куча ўсяго — схемы радиовзрывателей, апошнія мадыфікацыі БИНС , лабараторныя справаздачы Локхід. Кужэльны мяшок з рэчамі. Але ніхто б не заплаціў за яго такія грошы, калі б яны не ўчынілі пантаміму аб тым, што гэта зыходзіць ад цябе і Фоксвелла.
  
  «Вельмі пахвальна».
  
  Доліш паківаў галавой. — У паветры яшчэ шмат пылу. Я спадзяваўся размазаць вашага палкоўніка гэтым вечарам, але палічыў гэта непадыходзячым. Ён, вядома, раззлуецца. Ён пастукаў па паліраванай драўлянай панэлі прыбораў. — Такіх больш не робяць.
  
  — Чаму ён павінен злавацца?
  
  — Ды чаму ж, ды бо заўсёды так, ты ж ведаеш. Яны ніколі не дзякуюць нас за тое, што мы ўмешваліся ў гэтыя рэчы... слабая ахова, змена дырэктара, твая паездка, пустая кватэра, адсутнасць належнай каардынацыі: гэта старая гісторыя».
  
  'А таксама?'
  
  «Верагодна, будзе суд, але іх адвакаты пойдуць на здзелку, калі ў іх ёсць сэнс. Не хачу, каб гэта было ва ўсіх газетах. У цяперашні час далікатная сітуацыя.
  
  «Шлегель спытаў мяне, як я атрымаў працу ў Цэнтры».
  
  'Што вы сказалі?'
  
  — Я сказаў, што сутыкнуўся з Ферди ў пабе...
  
  «Ну, гэта правільна, ці не так?»
  
  — Ты ніколі не можаш даць прамы адказ? — злосна сказаў я. «Ці ведае Ферди? Ці павінен я вынюхвае кожны склад да апошняга... Шлегель, цалкам верагодна, зноў загаворыць пра гэта».
  
  Доліш адмахнуўся ад цыгарнага дыму. — Не хвалюйся так. Якога чорта Фоксвеллу што-тое ведаць? Ён усміхнуўся. — Фоксвелл: вы маеце на ўвазе нашага чалавека ў Даследчым цэнтры? Ён вельмі ціха засмяяўся.
  
  — Не, я не гэта меў на ўвазе.
  
  Уваходная дзверы хаты адчыніліся. У прамавугольніку жоўтага святла Толивер пагойдваўся, завязваючы шалік і зашпільваючы паліто да шыі. Я пачуў галасы Толивера і Ферди, калі двое мужчын падышлі да бліскучаму новаму двухдверному зялёным «Бэнтлі» Толивера. Пад нагамі быў лёд, і Толивер схапіў Ферди за руку, каб не ўпасці. Нягледзячы на зачыненыя вокны, я пачуў «Спакойнай ночы» Ферди. Добрай ночы. Добрай ночы.'
  
  Доліш прымусіў гэта гучаць недарэчна. Навошта Долишу мець агента ў Даследчым цэнтры, калі ён можа атрымліваць аналізы кожны месяц проста па запыце.
  
  Ён сказаў: «Яшчэ адна незвычайная рэч: пасля ўсіх працэдур, праз якія мы прайшлі, мы зноў вярнуліся да маршрутызацыі нашых тэлефонных злучэнняў праз мясцовых інжынераў на федэральную станцыю».
  
  — Не кажаце мне, я не хачу пра гэта чуць, — сказаў я. Я адкрыў замак дзверцы машыны. Ён выдаў гучны пстрычка, але ён не падаў выгляду, што заўважыў яго.
  
  — На ўсялякі выпадак, калі вы захочаце звязацца, — сказаў ён.
  
  Напішыце сёння па сістэме Доліш: адпраўлена ў простым запячатаным канверце, і гэта можа змяніць вашу жыццё. Але не ў лепшы бок. Цяпер я мог бачыць усё гэта. Гамбіт Доулиша – пожертвованная постаць і затым сапраўдны ход. — Ні за што, — сказаў я. 'Няма. Шанец.'
  
  І Доліш пачуў гэты новы тон у маім голасе. Ён нахмурыўся. На яго твары было здзіўленне, крыўда, расчараванне і шчырая спроба зразумець мой пункт гледжання. — Забудзь, — сказаў я. 'Проста забудзь гэта.' Магчыма, вам больш ніколі не захочацца мяняць партнёраў, Сінатра спяваў, але ў яго быў аранжыроўшчык і вялікая жальлівая струнная секцыя.
  
  Тады Доліш зразумеў, што я сарваўся з кручка. — Аднойчы мы паабедаем, — сказаў ён. Гэта было так блізка да прызнання паразы, наколькі я калі-небудзь бачыў яго. Па крайняй меры, я так думаў у той час. Нейкае імгненне я не рухаўся. Машына Толивера рванулася наперад, ледзь не заглух, а затым рэзка разгарнулася, адарваўшыся ад наступнай машыны ўсяго на некалькі цаляў. Ён гучна зарабіў, калі Толивер пераключыў перадачу, а затым нязграбна выйшаў праз вароты. Праз некалькі імгненняў за ім рушыў услед Austin 2200.
  
  — Нічога не змянілася, — сказаў я, выходзячы. Доліш працягваў паліць цыгару. Я падумаў аб усіх рэчах, якія я хацеў бы сказаць, да таго часу, як я дабраўся да ўваходных дзвярэй. Яно было прыадчынены. У канцы калідора даносілася музыка фартэпіяна: не Моцарт, а Ноэль Кауард. Гэта Ферди рабіў свой тоўсты-багаты-хлопчык-добры ўчынак. «Велічныя дома Англіі...» — весела праспяваў Ферди.
  
  Я наліў сабе яшчэ адну кубак кавы. Доліш не рушыў услед за мной. Я быў рады гэтаму. Я не верыў бойкім тлумачэнням Доулиша, спецыяльна распрацаваным для таго, каб мне давялося выцягваць з яго хлусня. Але той факт, што Доулиш быў нават зацікаўлены, прымусіў мяне нервавацца. Спачатку Сцёк, а цяпер Доліш...
  
  — Магу я вам сёе-тое сказаць? — сказаў Шлегель. Ён разгойдваўся на двух задніх ножках вытанчанага пазалочанага крэсла і адбіваў такт сваёй цыгарай. «Гэта зусім новая бок Foxwell. Зусім новая яго бок.
  
  Я паглядзеў на Ферди, якому патрабавалася ўся яго канцэнтрацыя, каб гуляць на піяніна і запамінаць словы. Ён змясціўся ў паспешнай усмешцы, калі ён падышоў да канца чаргі. Дзе-то пад гэтым вячэрнім касцюмам з шаўковым каўняром на Сэвил-Роу хаваўся выпускнік гістарычнага факультэта, уладальнік фермы, гараджанін і дасведчаны стратэг-аматар, які мог цэлую гадзіну распавядаць пра розніцу паміж лічбавымі і аналагавымі кампутарамі. Нядзіўна, што касцюм не вельмі добра сядзеў.
  
  «Каб даказаць, што вышэйшыя класы заўсёды маюць перавага». Ён праспяваў яе з усёй зваблівай бравурностью маэстра, а Элен Шлегель выклікала на біс з такім энтузіязмам, што ён паўтарыў выкананне.
  
  Я пайшоў, каб сесці побач з Марджары. Яна сказала: «Ён бо не спрабаваў прадаць цябе гэтую агідную машыну, ці не так?»
  
  — Я ведаю яго цэлую вечнасць. Мы проста балбаталі.
  
  — Гэты жудасны Толивер сам даехаў да дома?
  
  «Я не ведаю, куды ён накіроўваўся, але ён сядзеў за рулём, калі ад'язджаў адсюль».
  
  — Калі б яго злавілі, яму б пайшло на карысць. Ён заўсёды напалову абрэзаны.
  
  'Адкуль вы ведаеце?'
  
  — Ён у бальнічным савеце. Ён увесь час то ў нас, то ў нас. Ён спрабуе набраць персанал для свайго дома састарэлых.
  
  «На яго было б прыемна працаваць».
  
  — Добра плацяць, кажуць.
  
  — Так і павінна быць.
  
  Нібы па чараўніцтве, калі фартэпіянная музыка Ферди спынілася, увайшоў слуга з збанамі кавы і шакаладу. Гэта быў шаноўны спосаб сказаць вашым гасцям ісці дадому. Шлегель быў у захапленні ад гульні Ферди на фартэпіяна. У мяне склалася ўражанне, што Ферди збіраўся ўзначаліць спробу Шлегеля выціснуць больш сродкаў з CINCLANT . Я мог уявіць, як Ферди ідуць па раскладзе вечарынак у Норфолке, штат Вірджынія. Калі Шлегель аб'яўляе аб ім, як зазывала на кірмашы.
  
  Я сказаў гэта Марджори па дарозе дадому, але яна не пагадзілася. «Кожны раз давайце мне Шлегели», — сказала яна. «Цяпер на маёй кафедры ідзе скандал з нагоды аплаты навучання – на кафедрах паталогіі заўсёды шмат выкладання – і прафесар не размаўляе са старэйшым асістэнтам, і калектыў падзяліўся на два лагеры, і ніхто не будзе сказаць шчыра, што ўся справа ў грошах. Яны хочуць прыкінуцца, што спрачаюцца аб прыбудове да моргу. Кожны раз давайце мне Шлегели.
  
  «Пашырэнне да морга. Гучыць як назва фільма пра Хамэры. Як вам можа падабацца праца ў паталогіі?
  
  — Пэт, я табе тысячу раз казаў, што ненавіджу там працаваць. Але гэта адзіны аддзел, у які я магу патрапіць, дзе ў мяне нармальны працоўны дзень з дзевяці да пяці. І ты ведаеш, як ты занадта грубы з-за маёй зменнай працы.
  
  «Гэты Толивер!» Я сказаў. «Хлопчык, ён можа яго спакаваць: другія порцыі за ўсё, і заўсёды гэта недастаткова салёна ці не так добра, як на поўдні Францыі».
  
  — Ён выглядае хворым, — сказала Марджори, ахопленая прафесіяналізмам.
  
  — Безумоўна. Я магу зразумець, як ён прыходзіць у Path Lab. Чаго я не разумею, так гэта таго, як яны яго выпусцілі.
  
  — На мінулым тыдні я чуў, як ён дужа пасварыўся з маім прафесарам.
  
  — Мой прафесар, ці не так? Я думаў, гэта той, каго ты назваў Джэкам Потрошителем. Спрачацца аб чым?
  
  — О, пасведчанне аб смерці, або ускрыццё, або што-то ў гэтым родзе.
  
  — Стары добры Толивер.
  
  «Яны ўвайшлі ў офіс і зачынілі дзверы, але іх усё роўна было чуваць. Толивер крычаў пра тое, наколькі ён важны, і што ён перадасць усе гэта справа савету кіраўнікоў. Я чуў, як ён сказаў, што робіць гэта для «пэўнага дзяржаўнага дэпартамента, імя якога застанецца безназоўным». Напышлівы стары дурань. Спрабуе прыкінуцца, што ён як-то звязаны з сакрэтнай службай ці яшчэ з чым-то.
  
  — Ён глядзіць начны тэлебачанне, — сказаў я.
  
  — Ён глядзеў на свет скрозь донцы пустых шклянак, — сказала Марджори. — Гэта яго праблема, і ўсе пра гэта ведаюць.
  
  — Ты маеш рацыю, — сказаў я. — Але не маглі б вы проста з вульгарнага цікаўнасці даведацца, чаго менавіта хацеў Толивер?
  
  'Чаму?'
  
  'Мне проста цікава. Ён хоча, каб Ферди пачаў з ім справа — новую клініку або што-то ў гэтым родзе — я хацеў бы ведаць, што ён вытварае. Гэта была слабая імправізацыя, але Марджори сказала, што паспрабуе высветліць. Думаю, ёй таксама было цікава.
  
  — Ты не забыўся, што заўтра ў нас абед, мілы.
  
  «Як я мог, вы нагадвалі мне кожны гадзіну ў гадзіну».
  
  «Бедны мілы. Нам не трэба размаўляць — мы можам проста паесці». Яна абняла мяне. — Ты прымушаеш мяне адчуваць сябе жудаснай мегерой, Патрык, а я няма. Я сапраўды няма. Я не магу не быць уласнікам. Я люблю цябе.'
  
  — Мы пагаворым, — сказаў я.
  9
  
  Шахматы. Прыніжальны тэрмін, які выкарыстоўваецца па адносінах да неспрактыкаваным гульцам, якія мяркуюць, што абодва бакі прымаюць рацыянальныя рашэнні, калі цалкам валодаюць фактамі. Любая кніга па гісторыі сведчыць аб тым, што гэта зман і варгейм існуе толькі дзякуючы гэтаму памылцы.
  
  'ГЛАСАРЫЙ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ '.
  НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Калі пасярод ночы тэлефануе тэлефон, гэта заўсёды Марджори. Вось чаму мы трымаем яго на тым баку ложка. У тую ноч, напоўненую віном, каньяком і Долишем, я прыйшоў у напаўсонным стане, фыркнуў і перакуліўся. — Гэта для цябе, — сказала Марджори.
  
  'Гэта я. Ферди. Я ў машыне.
  
  «Гэты я прыстасаваў да ложка — даволі дзіка, а?»
  
  'Так, я ведаю. Мне жудасна шкада, але я павінен пагаварыць з табой. Не спусцішся і не адкрыеш ўваходныя дзверы?
  
  — І гэта не магло пачакаць да раніцы? Я папрасіў.
  
  — Не будзь свіннёй, — сказала Марджори. — Спусціўся і дай яму яго. Яна пазяхнула і нацягнула коўдру на твар. Я не мог вінаваціць яе, яна рэдка дазваляла сабе раскоша бачыць, як мяне выгналі пасярод ночы.
  
  — Гэта жыццё і смерць.
  
  — Лепш бы так, — сказаў я і павесіў трубку.
  
  — Ты размаўляеш з ім, як з дзіцём, — сказала Марджори. — Ён нашмат старэйшы за цябе.
  
  — Ён старэй, багацей і прыгажэй. І ён паліць.
  
  — Ты зноў не пачаў? Я ганаруся табой, дарагая. Ужо амаль два месяцы, ці не так?
  
  «Шэсцьдзесят адзін дзень, пяць гадзін і трыццаць дзве хвіліны».
  
  — Яшчэ няма і пяцідзесяці дзён.
  
  «Няўжо ты сапсуеш мае лепшыя рэплікі?» Я патрос скрынку запалак на прыложкавай тумбачцы і паклаў яе назад нескарыстанай. У доме не было зграі, інакш я б загінуў. Я нават адмовіўся ад цыгар ў Ферди. Часам было цяжка не ганарыцца сабой. Я нацягнуў сёе-якую вопратку: вячэрнія штаны і швэдар з высокім каўняром. — Я пагавару з ім у гасцінай, — сказаў я, выключаючы начнік.
  
  Адказу не было. Марджори навучылася імгненна засыпаць. Я пазяхнуў.
  
  Я ўпусціў Ферди і пасадзіў яго ў гасцінай. У рондалі было ўчорашняе какава. Я запаліў пад ім агонь і расставіў кубкі на кухні, каб у мяне быў падстава для таго, каб прачынацца ў лёгкія фазы. Ферди хадзіў па дыване ў гасцінай з такім хваляваннем, што ў яго трэсліся рукі, калі ён запальваў непазбежную цыгару.
  
  — Толькі не прапануй мне яго, — сказаў я.
  
  Ён пакорліва размешал какава, але нават не зрабіў глотка. — Цяпер, можа быць, вы мне паверыце, — сказаў ён. Ён утаропіўся на мяне позіркам-пацерка, але кожны раз, калі адкрываў рот, пераглядаў свае словы. — Не ведаю, з чаго пачаць, — сказаў ён.
  
  — Дзеля бога, сядай, Ферди.
  
  На ім было шынель імпрэсарыа: чорны лоден з каўняром з кучарава каракулю. Дзесяць гадоў таму гэта было б старамодна. Ён сеў і ветлівым жэстам зняў яго з плячэй. — Гэта ромавы раён.
  
  — Гэта паршывы раён, — пагадзіўся я. Ён акінуў позіркам запыленную пакой, камяк паперы, якім выраўноўваліся гадзіны, плямы на канапе, прогоревший дыван і кнігі, у якіх на фарзацы алоўкам былі напісаныя выгадныя цэны. «Вы маглі б зрабіць лепш, чым гэта па маім шляху».
  
  — Я думаў пра гэта, Ферди. Чаму б табе не ўсынавіць мяне на законных падставах?
  
  — Вы не ведаеце, што адбылося сёння ўвечары.
  
  — Шлегель штурхнуў Будена?
  
  'Якая? Ага, зразумела.' Ён нахмурыўся, а затым нядбайна ўсміхнуўся, каб прызнаць, што гэта быў жарт. — Яны напалі на беднага старога Толі.
  
  'Хто?'
  
  «Толивер. Бэн Толивер, член парламента. Вы былі з ім сёння ўвечары.
  
  — Хто напаў на яго?
  
  — Гэта доўгая гісторыя, Патрык.
  
  — У нас ёсць цэлая ноч. Я пазяхнуў.
  
  «Чортавы рускія напалі на яго. Вось хто.
  
  — Вам лепш пачаць з самага пачатку.
  
  — Тэлефон адключыўся сёння ўвечары, як раз перад тым, як ты сышоў. Толивер рушыў услед за ім. У яго ёсць тэлефон у машыне, таму ён патэлефанаваў мне на зваротным шляху. Калі ты пайшоў, я ўзяў машыну Тэрэзы і паехаў сустракаць яго.
  
  — Ты здаешся па-чартоўску спакойным па гэтай нагоды. Чаму вы не патэлефанавалі ў паліцыю?
  
  — Так, я пачаў не з таго месца. Я павінен быў сказаць табе, што Толивер працуе на Сакрэтную службу... ну, не карчы морду. Я кажу чыстую праўду, і вы можаце спытаць любога...
  
  — Што ты маеш на ўвазе, я магу спытаць каго заўгодна? Як, чорт вазьмі, хто-небудзь можа ведаць?
  
  — Хто заўгодна ведае, — апурыста сказаў Ферди.
  
  — Добра, Ферди, гэта мяне прыгнятае. Але ніхто не застаецца неубежденным.
  
  — Хоць на імгненне приостанови сваю нянавісць да Толиверу...
  
  «Я не ненавіджу Толивера... Гэта проста яго зубы».
  
  — Ды, ведаеш, і я разумею, чаму ты гэта робіш, але калі б ты сапраўды ведала яго, ён бы табе спадабаўся.
  
  — З-за таго, што ён служыў у сакрэтнай службе.
  
  — Хочаш, я табе скажу?
  
  — Я не ў роспачы, Ферди. Я спаў, калі пачаліся ўсе гэтыя аўтамабільныя званкі.
  
  — Забудзь аб тэлефонных званках у машыне, — сказаў Ферди. — Я ведаю, што цябе гэта таксама раздражняе.
  
  — Дзеля бога, працягвай. З суседняга пакоя Марджори крыкнула нам, каб мы не шумелі. Я прашаптаў: «Толивер кіруе сакрэтнай службай, і за ім сачылі, пакуль ён тэлефанаваў цябе з свайго «Бэнтлі». Давайце пяройдзем туды, куды вы прыйшлі. Што за машына мела на яго?
  
  — Гэта была не зусім машына, — з сумневам сказаў Ферди. — Гэта быў велізарны восьмиколесный грузавік. Я ведаю, ты мне не паверыш, але я бачыў гэта.
  
  — І ён быў у «Бэнтлі»? Ён мог бы зрабіць тону ў гэтай працы, не ставячы нагу на падлогу».
  
  «Спачатку за ім стаяла старое маёнтак Хамбер. Ён зразумеў, што ён варта за ім, таму адразу ж прытармазіў, спрабуючы прымусіць яго абагнаць. Менавіта тады вялікая десятитонная праца напаткала абедзве машыны. Ён быў заціснуты. Грузавік рабіў пяцьдзесят або больш; у той час як Хамбер штурхнуў яго бліжэй, грузавік развярнуўся, каб перашкодзіць яму абагнаць».
  
  — Добрыя хлопцы.
  
  «Хамбер» урэзаўся ў задні бампер. Толі моцна спалохалася.
  
  — Вы маглі чуць яго па тэлефоне?
  
  — Так, ён паклаў яго на сядзенне, але крычаў. Затым грузавік ударыў па тармазах. Дзіўна, што яны не забілі Толі.
  
  «Яны не спрабавалі зрабіць гэта».
  
  — Як ты можаш быць так упэўнены?
  
  — Я не ўпэўнены, Ферди, але людзі, якія пайшлі б на ўсе гэтыя непрыемнасці і выдаткі... ну, было б лягчэй зрабіць гэта няшчасным выпадкам са смяротным зыходам, чым няшчасным выпадкам без смяротнага зыходу.
  
  «Толі заўсёды прышпілены рамянём бяспекі».
  
  — Дзе ты быў увесь гэты час?
  
  «Я падышоў да Хамберу ў самым канцы. Яны былі занадта занятыя, каб гэта заўважыць.
  
  — Што адбылося, калі яны спыніліся?
  
  Я таксама спыніўся далёка наперадзе і пабег назад. Яны па-ранейшаму не бачылі мяне. Яны адкрылі дзверы машыны Толі і спрабавалі яго выцягнуць.
  
  — Ён біўся з імі?
  
  — Няма, — сказаў Ферди. «Толі была без прытомнасці. Ён усё яшчэ ёсць. Вось чаму я прыйшоў да вас. Калі б Толі быў дастаткова здаровы, я б спытаўся ў яго, што рабіць. Яны гаварылі па-руску. Вы думаеце, я жартую, але яны добра гаварылі па-расейску: нейкі рэгіянальны акцэнт, але лёгкі. Гэта былі гараджане — дзе-то там былі нейкія польскія галосныя — вымушаныя здагадацца, што я мог бы сказаць Львоў.
  
  — Забудзься пра прафесара Хігінса, Ферди. Што здарылася потым?'
  
  — Так, я павінен быў табе сказаць. Десятитонник падрэзаў «Бэнтлі» ўшчыльную, спрабуючы спыніць яго. Адарваў афсайд Толі... думаю, патрос Толі.
  
  «Гэта прыцягнула б чыё-то ўвага».
  
  «Паліцэйская машына праехала адразу пасля таго, як мы ўсе спыніліся. Яны думалі, што гэта няшчасны выпадак. Увесь бок Bentley быў пакамечаны і разарваны... крыло спынілася таму. Ніхто не мог не ўбачыць яго».
  
  — А што зрабілі рускія, калі прыехала паліцыя?
  
  — Такім чынам, цяпер вы пачынаеце бачыць, што яны рускія — добра.
  
  — Што яны зрабілі ?
  
  — Вы ведаеце, што яны робяць — ліцэнзіі, страхоўкі, тэсты на алкотестер.
  
  — Але Толивер быў без прытомнасці.
  
  — Мне дазволілі адвезці яго дадому. Усе астатнія былі ў паліцыі, калі я сышоў. Я зрабіў выгляд, што прыехаў адначасова з паліцыяй. Ніхто з іх не зразумеў, што я ведаю, аб чым ідзе гаворка».
  
  — Выпі какава.
  
  Я ведаю, вы думаеце, што я дрэнна да яго стаўлюся, але я ведаў Ферди Фоксвелла даўным-даўно. Кажу вам, мы маглі б казаць пра зусім нармальным дарожным манеўры: два кіроўцы з моцным скаузским акцэнтам спрачаюцца з п'яным Толивером, які ледзь не забіў іх, едучы на чырвонае святло.
  
  — У мяне ёсць рэгістрацыйныя нумары і грузавіка «Альбіён», і маёнтка Хамбер. Вы даведаецеся пра гэта? І паглядзіце, што паліцыя зрабіла з рускімі?
  
  «Я зраблю ўсё, што змагу».
  
  'Заўтра?'
  
  'Вельмі добра.'
  
  — І, Патрык. Вы павінны памятаць, што Толивер сапраўды працуе на брытанскую сакрэтную службу.
  
  — Якая розніца?
  
  — Я маю на ўвазе... не дазваляйце сваім прадузятым поглядам ўвесці вас у зман.
  
  — Паслухай, Ферди. Толивер п'яніца. Яго выгналі з той працы ў кабінеце міністраў, якую ён займаў, таму што ён быў п'яны. І ў мінулым яны трывалі вельмі п'яных людзей.
  
  — Ён усё яшчэ член парламента, — сказаў Ферди.
  
  «Шанцы на тое, што ён застанецца ім пасля наступных выбараў, вельмі малыя. Але я хацеў падкрэсліць, што Толивер быў членам партыі яшчэ ў сорак пятым і сорак шостым гадах. Яго ніколі не разглядалі на высокі ўзровень допуску, не кажучы ўжо пра службе ў Службе.
  
  'Адкуль вы ведаеце? Я маю на ўвазе, што ён камуніст.
  
  Я чытаў гэта ў справе Толивера шмат гадоў таму, але наўрад ці мог сказаць гэта Ферди. — Гэта сакрэт палішынэля. Спытаеце любога.
  
  Ён усміхнуўся. «Ён быў у Оксфардзе на год раней за мяне, у іншым каледжы, але нашы шляху час ад часу перасякаліся. Там яму давялося нялёгка. Бацька даваў яму толькі вельмі маленькае дапаможнік. Ва ўсіх нас былі машыны і трохі грошай на выдаткі, але бедны стары Толі па вечарах рабіў якую-небудзь паршывы працу, каб зводзіць канцы з канцамі. Ніколі не бачыў яго на вечарынках. Бяда была ў тым, што ён не быў такім разумным. Вядома, у сярэднім гэта не злачынства, наогул не злачынства, але гэта азначала, што яму даводзілася соваць свой нос у кнігі кожны раз, калі ён не мыў посуд або чым бы ён ні займаўся. Гэтага дастаткова, каб прымусіць любога далучыцца да камуністам, ці не так?
  
  'Ты разьбіваеш мне сэрца. А як наконт бедных ублюдкаў, якія нават не доучились да пачатковай школы? І некаторыя з іх нашмат разумнейшыя, чым Толивер ў яго самым яркім і самым трезвомыслящем стане.
  
  — Ён табе не падабаецца, я ведаю. Цяжка ўявіць сабе сітуацыю, калі гаворка ідзе аб асабістых пачуццях».
  
  — Ферди, ты не ў тым становішчы, каб асуджаць людзей, якія менш чым разумныя. Або тыя, хто дазваляе асабістым пачуццям скажаць свае меркаванні. Толивер не складаецца ў якой-небудзь разведвальнай службе, і я стаўлю на гэта ўсё, што ў мяне ёсць.
  
  — Вам усё яшчэ патрэбен рэгістрацыйны нумар?
  
  'ДОБРА. Але проста ўразумець сабе, што Толивер не мае ніякага дачынення да брытанскай сакрэтнай службе і што гэтыя людзі не былі рускімі. Або, па меншай меры, не рускія шпіёны.
  
  — Тады хто яны?
  
  — Я не ведаю, хто яны былі, Ферди. Можа быць, гэта былі прадаўцы кларетов або дэлегацыя добразычліўцаў з Good Food Guide. Але яны не былі рускімі шпіёнамі. А цяпер зрабі мне ласку, ідзі дадому і забудзься пра гэта.
  
  — Але вы праверыце рэгістрацыю?
  
  — Я праверу рэгістрацыю.
  
  — Я б пайшоў, але з TACGAME Schlegel...
  
  — Забіць цябе голымі рукамі. Ты правоў.'
  
  — Вы думаеце, гэта смешна, але вам не прыходзіла ў галаву, што за ўсім гэтым можа стаяць Шлегель?
  
  — Таму што сёння вечарам ён скрыжаваў шпагі з Толивером? Калі гэтага дастаткова, чаму я не мог стаяць за ўсім гэтым?
  
  «Я павінен быў рызыкнуць сёе з кім», — сказаў Ферди, і я зразумеў, што ён шмат думаў аб гэтай магчымасці.
  
  — Я паведамлю Шлегелю, што спазняюся.
  
  Ферди прыкусіў губу пры думкі пра гэта. — Яму гэта не спадабаецца.
  
  — Не, але мяне не будзе побач, каб пачуць, а ты будзеш.
  
  Звонку сігнал святлафора змяніўся: спартыўны аўтамабіль са зламаным глушыцелем прамчаўся міма малакавоза, які з грукатам праехаў па свежеотремонтированному участку дарогі.
  
  — Я ніколі не прывыкну да гэтага руху усю ноч, — сказаў Ферди.
  
  — Ферди, мы ўсё не можам жыць на двух акрах Кэмпден-Хіла, — сказаў я. — Будзе па-чартоўску шматлюдна.
  
  'О, Божа. Не ў крыўду. Я проста маю на ўвазе, я не ведаю, як ты наогул засынаеш.
  
  'Няма? Ну, адвалі, і я дам табе ведаць.
  
  — Так, дакладна. Ці Было што-то яшчэ?
  
  Вось што мне падабаецца ў Фоксвеллах свету — ці было што-то яшчэ, як быццам ён ужо зрабіў мне адну паслугу.
  10
  
  Дзеянні грамадзянскай улады не будуць уключаны ў TACWARGAME .
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Новыя значкі бяспекі, якія Шлегель падрыхтаваў для нас, здаваліся прыдатным сродкам, каб вырабіць ўражанне на дэтэктываў-сяржантаў Метрапалітэна. Я штурхнуў сваю па заваленному абломкамі стала сяржанта Дэвіса. Ён прачытаў яго, слова за словам, шукаючы арфаграфічныя памылкі, паспрабаваў адарваць пластыкавую абліцоўванне, крыху нацягнуў ангельскую шпільку, прымацаваную да задняй часткі, і сагнуў яе паміж пальцамі. Прайшоўшы судова-медыцынскую экспертызу, ён быў кінуты назад на стол. Ён праслізнуў паміж файламі з пазнакамі «Выратаванне жыцця (кадэты)» і «Адносіны з грамадскасцю». Ён глядзеў, як я выуживаю яго і кладу назад у кішэню.
  
  'Так,' ён сказаў. 'Так?' Нібы ён знайшоў у ёй якое-то абраза: абразлівую анаграмы або насмешку ў вуснах майго пасведчання асобы.
  
  — Так што нічога, — сказаў я, але ён быў незадаволены. Ён адсунуў груды мёртвых папер, амаль не заўважаючы, перетасовывая іх. «Бэнтлі». Ён знайшоў ліст паперы і пачаў чытаць з яго. — Два сорак пяць хвілін таму, эма? Ён быў такім паліцыянтам. Не толькі эк-эма, але і стрыжка пад чэрап, і начышчаныя да бляску туфлі.
  
  'Вось і ўсё.'
  
  — І вы граеце?..
  
  — Для вадзіцеля — Толивер.
  
  'Несвядомы.'
  
  'Так.'
  
  Ён уважліва прачытаў свае паперы і падняў галаву. — Усё гэта... — ён зморшчыў твар, спрабуючы прыдумаць слова. — Усё гэта... шпиони-плаці-потым, крэдытныя карты... — ён ткнуў пальцам у мой кішэню, куды я паклала картку. «Гэта не тычыцца мяне. І не быць Bentley». Ён махнуў рукой, кажучы, што яшчэ не скончыў. — Я скажу вам столькі ж, колькі распавёў бы дзецюку з мясцовай газеты. Ні больш ні менш.'
  
  У пакой увайшла жанчына-паліцэйскі. Яна прынесла дзве гурткі прахалоднага гарбаты. На яго гуртку была каляровая фатаграфія каралевы, на маёй — трус Піцер. — Дзякуй, Мэры. Ён зноў ператасаваць паперы, сарамліва хаваючыся за імі, як какетлівы эдвардианский оперны глядач. «Грузавік-кантэйнеравоз сутыкнуўся з зялёным «Бэнтлі»...» Ён адарваўся ад чытання і падняў галаву. — Ніякай загадкавай гісторыі. Святлафоры, гідраўлічныя тормазы, занадта блізка што пад'язджалі машыны — такое здараецца па тузіне раз у дзень і ноччу».
  
  — Вы не ператвараеце гэта ў паліцэйскую працу?
  
  Ён паглядзеў на свае гадзіны. — Вы сапраўды зарабляеце грошы, ці не так? Толькі дзесяць хвілін на восьмую. Я думаў, у такую рань прачынаюцца толькі копы і рабаўнікі.
  
  'Ты?'
  
  Яго голас павысіўся на долю. — Праца ў паліцыі? Як мы маглі? Алкотестер быў у парадку, ліцэнзія, страхоўка, гадзіны дзяжурства, усё ў парадку. Грузавік спыніўся на чырвонае святло, пашкоджанне Bentley — вылет пярэдняга крыла. Пярэдняе крыло кажа само за сябе, ці не так? Калі твой бос Толивер прыслаў цябе сюды, каб захаваць свой бонус за незапатрабаванасць, яму не пашанцавала, забудзься пра гэта.
  
  — Толивер без прытомнасці.
  
  — Праўда, я забыўся. Што ж, адказ усё той жа. Ён прачытаў яшчэ крыху са свайго сцэнарыя і разбіў яго на дзіцячы лопат для мяне. — Канстэбль запісаў імёны кіроўцаў грузавікоў, але вы можаце сказаць свайму босу, што ён дарма марнуе час. У такіх справах суд заўсёды прыме паказанні паліцэйскіх, і яны скажуць, што ваш хлопчык занадта блізка сачыў за вамі. Калі б яму прад'явілі абвінавачванне ў неасцярожным кіраванні, ён бы яго атрымаў.
  
  — Гэта можа быць больш сур'ёзна, чым проста дарожна-транспартнае здарэнне, — сказаў я.
  
  Ён ціхенька свіснуў, малюючы здзіўленне. — Вы спрабуеце нам што-небудзь сказаць, містэр Армстранг? Тое, як ён сказаў «нас», мела на ўвазе паліцэйскія сілы заходняга свету.
  
  — Я спрабую цябе сёе пра што спытаць.
  
  — А я не разумею. Так, у чацвер раніцай я вельмі тупы.
  
  — Але сёння аўторак.
  
  — Не, гэта не так, гэта... а, я думаў, ты апынешся комікам.
  
  — Сяржант, дзесяцітонны грузавік, рэзка спыніўся перад аўтамабілем, — добры спосаб забіць чалавека, ці не так?
  
  — Гэта быў бы рызыкоўны спосаб забіць чалавека, містэр Армстранг, па шэрагу прычын. Матыў, для пачатку: падобная аварыя патрабуе досыць папяровай працы, каб сувязь была заўважаная. Чорт, мы атрымліваем дастаткова заяў ад незнаёмцаў аб сутыкненні. Ён схапіўся за вялікі палец, каб сказаць мне, што гэта была яго першая прычына. «Я не буду зноў згадваць аб святлафорах, але нагадаю, што ваш бос не памёр...»
  
  — Ён не мой бос.
  
  — Кім бы ён ні быў, ён не мёртвы. Гэта даказвае, што яго не спрабаваў забіць нейкі маньяк. Павінна быць, яны досыць акуратна затармазілі, інакш ён бы затрымаўся дзе-небудзь у сетцы дыферэнцыяла грузавіка. Так што не кажыце мне аб забойстве.
  
  Дэвіс згадаў той жа недахоп у зацвярджэнні Ферди, які я бачыў. З гэтым не паспрачаешся. Замах на забойства было магчыма, але па-чартоўску малаверагодна. — Прама за ім было маёнтак Хамбер.
  
  — Так, цэлая чарада людзей, якія едуць туды-сюды... Палова чортавага свету ўсю ноч калясіць па Лондане, хіба ты гэтага не ведаў? Дзіўна, чаму яны не хочуць пайсці дадому і крыху паспаць, але яны тут кожную ноч. Так ці інакш, уся гэтая кампанія прыбыла занадта позна, каб што-то ўбачыць.
  
  'Зрабілі яны?'
  
  — Што мне рабіць, зладзіць ім катаванне вадой?
  
  — Але калі падвернецца што-небудзь новае, вы мне патэлефануеце?
  
  — Добра, Філіп Марлоў, пакіньце сваё імя і нумар тэлефона дзяжурнаму сяржанту.
  
  — Ты збіраешся зрабіць з гэтага статыстыку трафіку, будзь што будзе, ці не так? Я сказаў.
  
  Ён обшарил ўсе кішэні ў пошуках цыгарэты, але я не адказала на маю рэпліку. У рэшце рэшт яму давялося прайсці праз пакой і дастаць з плашча уласны пакет. Ён іх не прапаноўваў. Ён выняў адну і асцярожна закурыў, падняў свой пазалочаны «Данхилл» і пстрыкнуў крышку на адлегласці выцягнутай рукі. Затым ён сеў і амаль усміхнуўся. — У нас ёсць сведка, вось чаму, містэр Армстранг. Справядліва? Магу я цяпер прыступіць да працы?
  
  — Якой сведка?
  
  — У машыне з Толивером была дама. Яна падпісала для нас заяву да таго, як лекар даў ёй заспакойлівы. Гэта быў няшчасны выпадак — ніякай панікі, ніякага забойства, проста адна з тых статыстычных дадзеных аб дарожным руху, якія вы згадалі.
  
  'Хто?'
  
  Ён выцягнуў маленькую чорную кнігу. — Міс Сара Шоў, «Террин дзю Шэф» — падобна на тое, французскі рэстаран, а? Ідзі і пакладзі ёй нагу ў дзверы, але глядзі, каб яна не паслала за паліцыяй. Ён усміхнуўся. — Уставай, але не ўмешвайся, калі ты разумееш, аб чым я.
  
  Я падняўся на ногі і памахаў на развітанне. — Ты не дапіў свой чай, — сказаў ён.
  
  Ён выцягнуў гэтага праклятага сведкі з шлема і цяпер быў вельмі задаволены сабой. Я сказаў: «Можна мне даведацца імёны і адрасы кіроўцаў грузавікоў?»
  
  «Цяпер ты ведаеш, што я не павінен гэтага рабіць», але ён перавярнуў лісты паперы, каб знайсці яго. Затым ён перавярнуў старонку так, каб яна была звернутая да маёй баку стала, устаў і адышоў, каб я мог яе прачытаць.
  
  — Яны лавілі лодку, — сказаў ён ззаду мяне. — Вы б не падумалі, што польскай мясной кансервавай фірме будзе выгадна пасылаць грузавікі і вадзіцеляў сюды і вяртацца пустымі, але я мяркую, што яны ведаюць, што робяць.
  
  «Магчыма, гэта нацыяналізавала галіна», — сказаў я. Гэта было доўгае польскае імя з адрасам на Лонданскай сцяне.
  
  — Вы не пілі чай, — сказаў ён зноў.
  
  — Я спрабую кінуць гэта, — сказаў я.
  
  «Заставайся з гарбатай, — параіў ён. «Хопіць гуляць у медзь».
  11
  
  Разведка і шпіянаж (у катэгорыях плюс і мінус) праграмуюцца ў адпаведнасці з раздзелам 9 Кіраўніцтва па праграмаванні STUCEN . Камандзіры нясуць выключную адказнасць за інфармацыю, ілжывую або іншую, атрыманую па-за гульнявога часу, г. зн. у непрацоўны час.
  
  ПРАВІЛЫ . УСЕ ГУЛЬНІ . НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Я амаль быў схільны прапусціць міс Шоў пад дзеяннем заспакойлівага, але гэта толькі дало б Ферди яшчэ адзін падстава для доўгага ныцця. Terrine du Chef быў пераабсталяваныя крамай у Мэрилебон. «Рэстаран Франсэз» было напісана пазалотай на вітрыне старога крамы, а інтэр'ер быў зацень вялікі сеткаватай фіранкай.
  
  Меню было заціснута ў асветленым трымальніку ў дзвярах. Яно было напісана ад рукі, грубым почыркам, які англічане лічаць візітнай карткай французскага рэстаратара. За шкляной панэллю у дзверы была шыльда «Зачынена», але я штурхнула, і дзверы расчыніліся. Я пацягнуўся, каб злавіць званочак, перш чым ён абвясьціў аб маім прыбыцці.
  
  Гэта было цеснае месца. На стальніца танцавала дзіўная калекцыя венскіх крэслаў. Сталовая была аформлена так, каб выглядаць як парыжскае бістро трыццатых гадоў, з эмалевай рэкламай Suze, сталамі з мармуровымі стальніцамі і мудрагелістымі люстэркамі на кожнай сцяне. Абломкі коркаў, папяровых сурвэтак і недакуркаў былі змеценыя ў акуратную чарку ў куце пад люкам для падачы. На прылаўку стаяў шэраг сталовых прыбораў, шэраг старых бутэлек з рознакаляровымі свечкамі і чарка свежевыстиранных чырвоных клятчастых абрусаў. Пахла паленым часныком, старымі цыгарамі і свежай бульбай. Я прайшла на кухню. З малюсенькага цёмнага дворыка за ім я чуў ціхае спевы маладога чалавека і стук вёдраў і металічных накрывак.
  
  У двух каменных прыступках ад кухні знаходзілася вялікая камора. Маразільнік гудзеў у бляшаны сядзячай ванне, поўнай вычышчанага бульбы. Побач стаяў вялікі пластыкавы мяшок з сухім лёдам, дым ад якога рухаўся ўнутры празрыстага пластыка, нібы неспакойная шэрая кобра, якая спрабуе ўцячы. Вышкрабаным стол быў расчышчаны, каб вызваліць месца для электрычнай швейнай машыны, падключанай да разетцы верхняга святла. На спінцы кухоннага крэсла вісела цёмная мужчынская куртка. Але маю ўвагу прыцягнула не куртка, а манильская тэчка. Ён быў засунуць пад складзены кавалак подкладочного матэрыялу, але не настолькі, каб схаваць яго цалкам. Я выцягнуў яго і адкрыў. Зверху быў малюнак фігуры з раскінутымі рукамі, памеры якой былі адзначаны акуратнымі чырвонымі чарніламі. Астатняе змесціва складалі фатаграфіі.
  
  Там была тузін фатаграфій, і на гэты раз яны ўзрушылі мяне больш, чым тыя, што былі ў маёй кватэры. Гэта быў той жа мужчына, якога я бачыў на фотаздымках з маёй машынай і з маімі бацькамі, але гэта былі больш якасныя фатаграфіі, і я мог бачыць яго твар больш падрабязна, чым раней. Ён быў старэйшы за мяне больш чым на пяць, а то і на пятнаццаць гадоў, мужчына з бочкападобнай грудзьмі, капой валасоў і вялікімі рукамі з кароткімі пальцамі.
  
  У справе не было ніякіх іншых папер, нічога, што магло б расказаць мне пра яго працы, сям'і ці аб тым, што ён любіць на абед. Нічога, што магло б растлумачыць мне, чаму хто-то вырашыў пасадзіць яго ў маю машыну ў маёй вопратцы, або сфатаграфаваць яго з маімі бацькамі, або ўставіць адбіткі ў рамку і акуратна размясціць іх у маёй старой кватэры. Але гэтыя фатаграфіі адкрылі сее-што пра людзей, якія ўчынілі гэта справа. Упершыню я зразумеў, што супрацьстаю каму-то, які валодае значнай уладай і багаццем. І ў яго была ўся нязграбная моц службы бяспекі расійскай службы бяспекі, напрыклад. Па прычынах, якія я не мог зразумець, яны прыклалі ўсе намаганні, каб апрануць майго двайніка у форму контр-адмірала савецкага флоту, перш чым зрабіць гэтыя фатаграфіі. На заднім плане аднаго з іх відаць быў размыты, але беспамылкова вядомы плоскі профіль эсмінцы тыпу «Талін». Была фатаграфія зроблена ў сонечны дзень у якім-небудзь брытанскім порце, або я даведаюся набярэжную Александрыі або Вялікую гавань Мальты?
  
  На рыпучай драўлянай лесвіцы пачуліся крокі. Гук дзверы халоднай пакоі і стук крокаў па плітцы. Я закрыў файл і схаваў яго назад пад падкладачныя матэрыял, дзе я яго знайшоў. Затым я хутка ступіў назад праз дзверы, але ўхапіўся за край і выглянуў з-за яе, як я спадзяваўся, у манеры прадаўца.
  
  'Хто ты?' Яна стаяла ў адным дзвярным праёме. За ёй быў харчовы магазін. Праз адчыненыя дзверы я мог бачыць ўваход у халодную пакой. Там стаяла палка з гароднінай і мармуровая пліта, на якой было парэзана некалькі каўбасных вырабаў, раскладзена па талерках і ўпрыгожана галінкамі пятрушкі. Рух паветра актывавала тэрмастат халадзільнай камеры, і сістэма астуджэння зарабіла. Гэта быў гучны вібруе гук. Яна зачыніла дзверы.
  
  'Хто ты?' Я сказаў. Гэта была цалкам апранутая міс Шоў без седатівных сродкаў, і я прыняў правільнае рашэнне. Яна была стройнай бландынкай гадоў дваццаці пяці. Яе доўгія валасы былі падзеленыя праборам пасярэдзіне, так што яны падалі наперад, апраўлены твар. Яе скура была загарэлай, і яна не мела патрэбу ў макіяж і ведала гэта.
  
  Яна была настолькі нечаканай, што я на імгненне завагаўся, разглядаючы яе ў дэталях. — Гэта з-за аварыі, — сказаў я.
  
  — Хто вас пусьціў?
  
  — Дзверы была адкрыта, — сказаў я ёй. Гнуткі мужчына ў расклёшаныя джынсах падняўся наверх па лесвіцы і на імгненне спыніўся. Ён быў па-за яе поля зроку, але яна ведала, што ён там. — Ты пакінуў дзверы адкрытай, Сільвестр?
  
  — Не, міс Шоў. Хлопец з замарожанай свіной выразкай.
  
  — Гэта тлумачыць, — сказаў я. «Гэтыя хлопцы з замарожанымі сьцёгнамі...» Я падарыў ёй ўсмешку, якую не выкарыстаў больш года.
  
  — Аварыя, — кіўнула яна. — Ідзі і пераканайся, што яна зачынена, Сільвестр. На шыі ў яе вісела жоўтая рулетка, а ў руцэ быў цёмна-сіні рукаў форменнай курткі. Яна закатала рукавы ў клубок.
  
  — Так, сяржант паліцыі тэлефанаваў, — сказала яна. Яна была стройнай, але не такі стройнай, каб выслізнуць скрозь пальцы, і на ёй быў гэты неверагодны бледна-блакітны кашміровыя швэдар, які дакладна падыходзіў да яе вачам. На ёй была старанна падабраная спадніца з цёмнага твіді і туфлі на нізкім абцасе з папружкамі, якія падыходзілі для доўгіх шпацыраў за горадам. — Ён сказаў выкінуць цябе, калі будзеш замінаць. Я чакаў высокага голасу, але ён быў мяккім і пяшчотным.
  
  табой казаў ?
  
  — У нашы дні паліцэйскія нашмат маладзей.
  
  — І мацней таксама.
  
  — Здаецца, у мяне мала шанцаў даведацца, — уздыхнула яна. Затым яна занадта нядбайна адклала сіні рукаў уніформы і падняла руку, каб адштурхнуць мяне назад на кухню. Увесь гэты час яна вяртала мне маю супер ўсмешку, вяртаючы яе зуб за зубам, жавала трыццаць разоў, як ёй няня сказала.
  
  На кухні яна ўзяла два крэсла і паставіла іх адзін насупраць аднаго. Яна сядзела ў той, што стаяла тварам да дзвярэй. Я прысеў. Яна ўсміхнулася, скрыжавала ногі і разгладзіла падол спадніцы, проста каб пераканацца, што я не ўбачу яе трусікаў. — А вы з страхавой? Яна абняла сябе, як быццам раптам пахаладзела.
  
  Я пацягнуўся да маленькага чорнаму нататніка і вялікім пальцам разгарнуў старонкі, як гэта рабіў мой страхавы агент.
  
  — І гэта тая кніжачка, у якой вы ўсё запісваеце?
  
  «Гэта сапраўды той, які я выкарыстоўваю для прэсавання палявых кветак, але мой магнітафон на наручных гадзінах міргае».
  
  — Як забаўна, — сказала яна.
  
  Бландын вярнуўся на кухню. З кручка за дзвярамі ён зняў ярка-ружовы фартух і акуратна надзеў яго, каб не растрапаныя валасы. Ён стаў складаць у драўляныя міскі кавалачкі млявага салаты. — Пакінь гэта пакуль, Сільвестр. Размаўлялі. Зрабі віно.
  
  — Мне патрэбна цёплая вада.
  
  — Проста прынясі бутэлькі з склепа. Мы ненадоўга. Неахвотна ён выйшаў. На яго джынсах ззаду былі прышытыя ярка-чырвоныя латкі. Ён павольна спускаўся па лесвіцы.
  
  Я сказаў: «Што ён збіраецца рабіць з гарачай вадой? Наляпіць на алжырца ярлык Мутон Ротшыльда?
  
  — Якая добрая ідэя, — сказала яна голасам, разлічаным на тое, каб даказаць, што кашмір быў абраны ў тон яе крыві.
  
  — Вы былі з містэрам Толивером, калі адбыўся няшчасны выпадак?
  
  'Я быў.'
  
  — І вы з ім былі...?
  
  «Я адзін».
  
  — Адзін, ды.
  
  — Яшчэ адна такая вастрыня, і вы пойдзеце. Але яна адарыла мяне неспасціжнай усмешкай Снежнай каралевы, каб я працягваў гадаць.
  
  — Вы абедалі?
  
  «З сябрамі — я б сказаў, дзелавымі партнёрамі — мы вярталіся ў маю кватэру. Аварыя адбылася на Паўночнай кальцавой дарозе — па крайняй меры, так мне потым сказалі.
  
  Я кіўнуў. Яна была не з тых дзяўчат, якія даведаюцца Паўночную кальцавую дарогу і прызнаюць гэта.
  
  «Кіроўца грузавіка спыніўся занадта рана. Ён няправільна ацаніў адлегласць.
  
  — У паліцыі сказалі, што грузавік спыніўся на святлафоры.
  
  — Сяржант Дэвіс вязе мяне сёння днём за «бэнтлі». Я проясню гэта тады. Ён сказаў, што гэта звычайная справа – трыццаць хвілін або каля таго, і ён верне мяне назад.
  
  Шчаслівы стары сяржант Дэвіс. Калі б яна была пенсіянеркай, магчыма, ён дазволіў бы ёй з'ездзіць за «бэнтлі» на аўтобусе.
  
  — Якога колеру быў грузавік?
  
  «Цёмна-бардовы і чорны».
  
  — І там было два кіроўцы грузавіка?
  
  — Два, ды. Ці вы хочаце кавы?'
  
  — Было б выдатна, міс Шоў.
  
  — Сара падыдзе. Яна адключыла кофемашіну і наліла каву ў два кубкі. Затым яна паставіла збан пад вялікі канапка. Кухня была вузкім месцам з мноствам машын. Усе кухонныя ручнікі былі надрукаваныя з каляровымі малюнкамі і рэцэптамі. На сцяне вісела табліца крыжаваных спасылак, якую я прыняў за аналіз атама вадароду, але пры бліжэйшым разглядзе яна ператварылася ў травы. Яна паставіла на стол побач са мной круасаны, алей і джэм. Рукі ў яе былі элегантныя, але не настолькі дагледжаныя, каб яна не магла сама памыць посуд і падмесці. Я адкусіў адзін з круасанаў, пакуль яна падагравала малако і правярала стос купюр. Я не мог вырашыць, ці быў на ёй станік.
  
  — Ты не выглядаеш занадта засмучаным, — сказаў я.
  
  'Гэта цябе абражае? Бэн быў сябрам майго бацькі. Я бачыў яго ўсяго два ці тры разы ў год. Ён лічыў сваім абавязкам бачыць, як я ем, але нам амаль не аб чым было размаўляць, акрамя маіх бацькоў». Яна страсянула крошкі са швэдры і раздражнена ўздыхнула. «Неахайныя шлюхі накшталт мяне заўсёды павінны насіць фартухі». Яна павярнулася да мяне і падняла рукі ўверх. «Паглядзіце на мяне, я быў на кухні ўсяго дзве хвіліны». Я паглядзеў на яе. «Не трэба так на мяне глядзець, — сказала яна. Прагучаў зумер электрычнай духоўкі і загарэлася чырвонае святло. — Вы на самай справе не застрахаваны, містэр... — Яна паставіла некалькі гатовых піцы ў духоўку і пераўсталяваць таймер.
  
  «Армстронг. Не, я памочнік сяржанта Дэвіса. Яна пахітала галавой-яна таксама не верыла.
  
  — Гэта быў няшчасны выпадак, містэр Армстранг. І, шчыра кажучы, гэта была віна Бэна. Ён ехаў вельмі павольна, яму здалося, што ён чуе завыванне рухавіка».
  
  «Людзі з Bentley так ставяцца да рухавікоў».
  
  Яна не заахвочвала маіх абагульненняў аб людзях з Bentley. Верагодна, яна ведала пра іх больш, чым я.
  
  Яна пацягнулася да мяне за круасанам. Я глядзеў на яе так, як ёй гэта не падабалася.
  
  — Вуліца была сухая, а добрае асвятленне?
  
  Перш чым адказаць, яна праглынула кавы. «Так абодвум». Яна зрабіла паўзу, перш чым дадаць: «Ты заўсёды выглядаеш такім усхваляваным?»
  
  — Што мяне турбуе, міс Шоў, так гэта ваша ўпэўненасць ва ўсім. Звычайна сведкі поўныя усялякіх здагадак, думак і здагадак, але нават у святле натрыевай дугі можна сказаць, што грузавік быў цёмна-бардовага колеру. Гэта амаль экстрасэнс.
  
  — Я экстрасэнс, містэр Армстранг.
  
  — Тады вы ведаеце, што ўчора вечарам я вячэраў з містэрам Толивером. І калі вы не хаваліся пад жэле, ён, здаецца, быў без суправаджэння.
  
  Яна ўзяла свой кавы і занялася лыжкай, вырашаючы, колькі ёй трэба цукру. Не падымаючы вачэй, яна сказала: «Спадзяюся, вы не сказалі пра гэта паліцыі».
  
  Я працягнуў сняданак другім круасанам. Яна сказала: «Гэта складаная сітуацыя — о, нічога падобнага. Але Бэн забраў мяне мінулай ноччу ў майго сябра — сяброўкі — я не хацеў залазіць ва ўсе гэта з паліцыяй. Не магу паверыць, што ў гэтым ёсць неабходнасць, ці не так?
  
  Час ад часу яна абдымала сябе, нібы ёй было холадна, ці яна мела патрэбу ў любові, ці проста каб пераканацца, што яе рукі ўсё яшчэ на месцы. Яна зрабіла гэта цяпер.
  
  — Напэўна, у гэтым няма неабходнасці, — сказаў я.
  
  — Я ведала, што ты мілы, — сказала яна. Яна ўзяла шаўковую ручнік з срэбнага кафейнік і наліла мне. — Такія рэчы... Я ведаў, што мяне раскрыюць. Нават калі я быў дзіцем, я ніколі не мог зманіць і выйсці сухім з вады».
  
  — Што вы рабілі пасля таго, як машына спынілася?
  
  «О, мы павінны паглыбляцца ў гэта?»
  
  — Я думаю, мы павінны гэта зрабіць, міс Шоў. На гэты раз яна не сказала мне называць яе Сарай.
  
  «Я ведаў, што ён у коме — ён быў не проста ашаломлены або полубессознателен. Мы аказвалі першую дапамогу ў школе. У яго амаль не было пульса, і была кроў».
  
  — Ты здаешся даволі спакойным.
  
  «Ты адчуваеш сябе больш шчаслівым з дзяўчатамі, якія скачуць на стол і задзіраюць спадніцы...»
  
  — Яшчэ б! — бясколернага сказаў я.
  
  '... пры выглядзе мышы.' Я спадзяваўся, што калі яна яшчэ трохі раззлуецца, яна раскажа мне што-небудзь вартае. Яна адкінулася на спінку сядзення, скінула туфлі і засунула ногі пад крэсла. Яна ўсміхнулася. — Вы прабраліся сюды з нейкай лухтой аб страхавых кампаніях. Вы ўсе, але называеце мяне як ашуканца. Вы кажаце мне, што я недастаткова засмучаны, і засоряете гэта месца сваімі другога гатунку жартамі. І ўсе гэта час я не павінен пытацца ў цябе, хто ты, чорт вазьмі, і пасылаць цябе далей.
  
  'Спытаеце мяне.'
  
  — Адзін з маленькіх таемных памочнікаў містэра Толивера. Я выдатна ведаю, хто вы.
  
  Я кіўнуў.
  
  — Не тое каб ты быў добры ў гэтым. Нядзіўна, што ўсё ў такім беспарадку.
  
  — Што за беспарадак?
  
  'Незалежна ад таго.' Яна стомлена ўздыхнула.
  
  З склепа бландын крыкнуў: «Я не магу знайсці ружовае».
  
  — Чортавы феі, — сказала яна. Потым яна пашкадавала пра страты самавалодання. — Я іду, Сільвестр. Я проста праводжу госця да дзвярэй.
  
  Я наліў сабе яшчэ трохі кавы. — У вас такі добры кавы, — сказаў я. «Я проста не магу супраціўляцца гэтаму».
  
  Яе бровы нахмурыліся. Павінна быць жудасна быць такім выхаваным, што не можаш замовіць незнаёмца з уласнага рэстарана.
  
  — Хіба гэта не на лаўцы? яна паклікала.
  
  — Я ўсюды шукаў, — настойваў хлопчык.
  
  Яна паднялася на ногі і паспяшалася ўніз па рыплівых прыступках. Я чуў, як яна казала з хлопчыкам, калі падышоў да дзвярэй каморы. Я пацягнулася за цёмна-сінім жакет і разаслала яго на стале. Гэта была афіцэрская рабочая форма з высокімі гузікамі. На грудзях была вялікая пласціна з стужак, а на обшлагах кольцы, якія абазначаюць контр-адмірала ВМФ СССР. Я перавярнуў куртку і засунуў яе назад у кут. Спатрэбілася ўсяго імгненне, каб зноў апынуцца на сваім месцы, але выдатная міс Шоў ужо стаяла ля адчыненых дзвярэй.
  
  'Ты знайшоў гэта?' — ветліва спытаў я.
  
  — Так, — сказала яна. Яе вочы свідравалі мяне, і я ўспомніў яе маленькую жарт аб тым, што яна экстрасэнс. — Ледзь не забылася, — сказала яна, — не купіш ты пару квіткоў на наш спектакль?
  
  «Якая п'еса?»
  
  «Мы усе аматары, але дзве зачэпкі жудасна добрыя. Гэта будзе каштаваць вам усяго пяцьдзесят пенсаў за білет.
  
  'Што робіш?'
  
  «Я не магу ўспомніць назву. Гэта пра рускую рэвалюцыю — браняносец « Пацёмкін » — вы, напэўна, бачылі фільм. П'еса менш палітычная — на самай справе гэта гісторыя любові. Яна ўстала, каб намякнуць, што мне пара сыходзіць.
  
  І калі гэтая дзяўчына намякнула, яна зрабіла гэта з усімі генамі напагатове. Яна ўстала, узяўшыся ў бокі, і запрокинула галаву, каб адкінуць распушчаныя светлыя валасы і даць мне канчатковае доказ таго, што на ёй няма станіка. — Я ведаю, ты думаеш, што я ўхіляюся, — сказала яна мяккім, пяшчотным, сэксуальным голасам.
  
  — Можна і так сказаць, — пагадзіўся я.
  
  — Вы памыляецеся, — сказала яна і правяла рукой па валасах хутчэй як мадэль, чым ўладальніца рэстарана. Яе голас яшчэ больш панізіўся, калі яна сказала: «Проста я не прывыкла да допытам». Яна абышла мяне ззаду, але я не павярнуў галавы.
  
  — Для аматара ў вас вельмі добра атрымліваецца, — сказаў я. Я не рухаўся з крэсла.
  
  Яна ўсміхнулася і паклала руку мне на плячо. Я мог адчуваць яе цела, калі яна рухалася супраць мяне. — Калі ласка, — сказала яна. Як я магу перадаць гук словы ў яе вуснах?
  
  'Што ты думаеш?' яна сказала.
  
  — Вы хочаце, каб мяне арыштавалі?
  
  Цяпер я адчуваў пах не толькі яе духаў, гэта была цэлая карціна падзей: бульба, якую яна ачысціла, тальк, які яна выкарыстала, цвідавым спадніца і яе цела пад ёй. У іншы раз, з іншым матывам, я мог бы апынуцца для яе прагулкай.
  
  Я сказаў: «Аднойчы я быў на парыжскім паказе мод. Вы праходзіце скрозь натоўп узколоктых жанчын-экспертаў моды, і яны ўсаджваюць вас на гэтыя пазалочаныя крэслы цацачных памераў. З-за аксамітных запавес мы ўсе чулі крыкі манекеншчыц. Яны лаяліся і біліся з-за люстэркаў, маланак і грабянцоў. Раптам святло апусціўся да ўзроўню свечак. Гучала прыглушаная музыка скрыпак, і хто-то падкідваў Шанэль ў паветра. Ад старых бідзі зыходзіў толькі вытанчаны гук, які выдаецца маленькімі ручкамі ў шаўковых пальчатках».
  
  — Я вас не разумею, — сказала міс Шоў. Яна зноў паварушылася.
  
  — Што ж, гэта ўзаемна, — сказаў я. — І ніхто не шкадуе аб гэтым больш, чым я.
  
  — Я маю на ўвазе гэты паказ мод.
  
  «Гэта навучыла мяне ўсім, што я калі-небудзь ведаў пра жанчын».
  
  'Што гэта?'
  
  'Я не ўпэўнены.'
  
  З склепа Сільвестр крыкнуў: «Шаблі падыдзе, Сара?»
  
  — Не, так не пойдзе, чортава каралева фей, — закрычала яна. На корпусе мелам было напісана Сільвестр, а вось бомбавы прыцэл паставілі на мяне.
  
  Я сказаў: «Баюся, у мяне яшчэ шмат пытанняў».
  
  — Прыйдзецца пачакаць. Я павінен пачаць ланч.
  
  — Лепш скончым з гэтым.
  
  Яна паглядзела на гадзіннік і ўздыхнула. «Вы не маглі б выбраць горшае час дня».
  
  'Я магу пачакаць.'
  
  'О Госпадзе! Глядзі, вяртайся да абеду – на дом. Мы адкажам на вашыя пытанні пасля.
  
  — У мяне прызначаны абед.
  
  — Вазьмі яе з сабой.
  
  Я падняў брыво.
  
  'Я казаў табе; Я экстрасэнс. Яна зверыць з вялікай кнігай. « Deux couverts » — гадзіну? Гэта дасць вам час, каб выпіць. Яна зняла каўпачок з залатой ручкі. — Яшчэ раз, як звалі?
  
  — Табе цяжка адмовіцца.
  
  — Выдатна, — сказала яна і повертела ручкай.
  
  «Армстронг».
  
  — А я дам вам квіткі на спектакль. Яна падышла да дзвярэй. 'Сільвестр!' — паклікала яна. — Якога чорта ты там робіш! У нас па-чартоўску шмат спраў да абеду.
  12
  
  Па меркаванні КАНТРОЛЮ гульнявое час можа быць паскорана, спынена або звернута назад, каб можна было перагульваць зыходы з перавагай заднім лікам. Ніякая апеляцыя не можа быць пададзена, акрамя як на тым падставе, што апавяшчэнне ў пісьмовай форме не было атрымана да дзеяння CONTROL .
  
  ПРАВІЛЫ . УСЕ ГУЛЬНІ . НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Вярнуўшыся, я падняўся на кантрольны балкон. Шлегель казаў па тэлефоне. Было яшчэ рана; Я спадзяваўся, што ён не сумаваў па мне. — Сукін сын, — закрычаў ён і кінуў трубку. Я не быў устрывожаны; гэта была проста яго манера. Ён марнаваў занадта шмат энергіі на ўсё, што рабіў: я ўжо бачыў такую актыўнасць у невысокіх каржакаваты мужчын накшталт Шлегеля. Ён ударыў кулаком па раскрытай далоні. — Дзеля Бога, Патрык. Вы сказалі гадзіну.
  
  'Вы ведаеце, як яно ёсць.'
  
  — Не звяртай увагі на праклятыя прабачэнні. Не задавальняючыся лятучымі лодкамі, ваш сябар будуе ледаколы па збежных схеме ўздоўж Мурманскага берага. Ледаколы з гидроакустическими буями... зразумела? Ён намеціць абодва падлодкі, узяўшы пеленг.
  
  — Нядрэнна, — захоплена сказаў я. «Ніхто не думаў пра гэта раней. Можа быць, таму рускія трымаюць гэтыя два ядзерных выключальніка так далёка на захадзе.
  
  У Шлегеля было шмат рук, і вось ён кідаў іх у мяне, так што указальныя пальцы адскоквалі ад маёй кашулі. — У мяне ёсць два адмірала і абраны персанал з Норфолка, якія кіруюць Сінім Кіраваннем. Ён падышоў да тэлетайпа, выдаў паперу, адарваў яе, сапсаваў і шпурнуў праз пакой. Я нічога не казаў. — І ваш сябар Фоксвелл абраў гэты момант, каб прадэманстраваць, як добра камунякі могуць нас высачыць.
  
  Ён звярнуў увагу на Ваенны Стол. Пластыкавыя дыскі адзначалі тыя месцы, дзе Ферди знішчыў атамныя падводныя лодкі. Дзве запасныя субмарыны, якія прыйшлі з Ісландыі і Шатландыі, рухаліся ўздоўж ўзбярэжжа Мурманска і павінны былі быць выяўленыя буями Ферди.
  
  «Яны павінны былі загнаць тыя падлодкі бліжэй да канцавосся», — сказаў я.
  
  — Дзе ты быў, калі ты быў нам патрэбны? — саркастычна сказаў Шлегель. Ён падняў куртку і стаяў у кашулі без рукавоў, яго вялікі палец чапляўся за куртку з сіняй крэйдавай паласой праз плячо, а пальцы сціскалі ярка-чырвоныя падцяжкі. Ён залез у куртку і расправіў рукавы. Гэты касцюм быў ад Сэвил-Роу, ад этыкеткі да падшэўкі, але на Шлегеле гэта быў Маленькі Цэзар.
  
  «Адкуль мы ведаем, што ў гэтай вайне рускія не будуць такімі ж вар'ятамі?» Я сказаў.
  
  — І пакінуць Карскае мора адкрытым? Ён зацягнуў вузел гальштука.
  
  «Усё працуе нармальна». Я паглядзеў на гульнявыя гадзіны, якія рухаліся ў адпаведнасці з вылічаным кампутарам вынікам кожнага скачка. Я падабраў ружовыя сцяжкі, якія выдаў Сіні Кантроль, спрабуючы датэлефанавацца да знішчаных падводных лодак.
  
  «Яны проста не купяць яго, — сказаў Шлегель. Я заўважыў, што электрычныя лямпачкі на дошцы для таталізатара ўсё яшчэ паказваюць іх непашкоджанымі і ў дзеянні.
  
  Я паглядзеў на асноўнай справаздачу аб стане. Я сказаў: «Мы павінны запраграмаваць ідэі Ферди, выкарыстоўваючы ўсе даступныя рускім ледаколы». І мы павінны зрабіць гэта зноў, надзяліўшы кожны ледакол якая дзівіць здольнасцю».
  
  — Цябе нічога, — прамармытаў Шлегель. — Вам не прыйдзецца ісці на выкрыццё з гэтымі хлопцамі ў гэтыя выходныя. Калі яны вернуцца ў Норфолк, дзярмо ўдарыць па вентылятару, памяні мае словы.
  
  — Хіба мы не павінны забяспечыць лепшую абарону мацерыковай часткі Расіі, якую толькі можам прыдумаць?
  
  — Адкуль у цябе з'явілася гэтая ідэя? — сказаў Шлегель. У яго была звычка праводзіць паказальным і вялікім пальцамі па твары, нібы сціраючы маршчыны турботы і ўзросту. Ён зрабіў гэта цяпер. «Ваенна-марскі флот прыбывае сюды толькі па адной прычыне: ім патрэбна раздрукоўка, якую яны могуць аднесці ў Пентагон і пераканацца, што смяцяры не выкрадуць іх бюджэтныя асігнаванні».
  
  — Я мяркую, — сказаў я. Шлегель пагарджаў людзей з Стратэгічнага авіяцыйнага камандавання і з радасцю далучыўся да ваенна-марскога флоту, каб змагацца з імі пры любым зручным выпадку.
  
  — Ты думаеш! Вы калі-небудзь задумваліся, што такі лятаючы гиренец, як я, робіць тут, кіруючы гэтай цацачнай скрынкай? Я быў бліжэй за ўсё да таго, каб мець адмірала падводнай лодкі. Ён шевельнул сківіцай, нібы збіраючыся сплюнуць, але гэтага не зрабіў. Ён зноў уключыў интерком. «Фаза восем». Ён глядзеў, як стрэлкі гульнявых гадзін круцяцца да чатырнаццаці трыццаці гадзін.
  
  — Цяпер ім прыйдзецца спісаць дзве падлодкі, — сказаў я.
  
  — Яны скажуць сабе, што гэта пакавых ільдах ўплывае на радыё для яшчэ адной фазы.
  
  Я сказаў: «Ну, у іх будзе адна ракетная падводная лодка досыць блізка, каб страляць».
  
  Шлегель спытаў: «ці Могуць яны перанакіраваць MIRVS перад запускам?»
  
  Я сказаў: «Няма, але яны могуць скінуць боегалоўкі незалежнага навядзення ў выглядзе кластара».
  
  — Значыць, ён становіцца боегалоўкай з множным уваходам у атмасферу, а не незалежнай мішэнню?
  
  — Так яны гэта называюць.
  
  «Гэта ўсё роўна, што ператварыць Пасейдона назад у Поларис на калёсах».
  
  — Не зусім, — сказаў я.
  
  — Зноў імя, ранг і нумар, ці не так? — сказаў Шлегель. 'Не зусім? Колькі не зусім? Госпадзе, мне сапраўды трэба выцягнуць з вас інфармацыю, хлопцы.
  
  — Па-першае, на мегатонну даводзіцца нашмат больш выбуху. Акрамя таго, кластары больш карысныя супраць раззасяроджаных мэтаў.
  
  — Як бункеры?
  
  — Як бункеры, — сказаў я.
  
  «Як на гэта адкажа кампутар? Напрыклад, супраць шахты з дзесяццю ракетамі?
  
  Я сказаў: «Калі няма ніякіх «кліматычных асаблівасцяў» або «праграмных памылак», гэта звычайна прыводзіць да стоадсоткавым разбурэння».
  
  Шлегель ўсміхнуўся. Гэта было ўсё, што трэба Сіняй Сьюце, каб перамагчы Ферди, улічваючы сярэднюю поспех. І кампанія Schlegel з Master Control можа гэта забяспечыць.
  
  — Дэндзі, — сказаў Шлегель. Я быў памочнікам Шлегеля, і маёй працай было інфармаваць яго аб усім, што ён хацеў ведаць. Але ў мяне было адчуванне, што ў яго вялікі палец на шкале адміралаў ў Блакітны сюите, і гэта прымусіла мяне адчуць, што я падводжу Ферди.
  
  — Я перадам Ферди паветраную разведку дрэйфуючага лёду і тэмпературы вады, добра?
  
  Шлегель падышоў бліжэй. — Савет, Патрык. Ваш сябар знаходзіцца пад наглядам.
  
  'Аб чым ты кажаш?'
  
  Ён азірнуўся праз плячо, каб пераканацца, што дзверы зачынена. — Я маю на ўвазе, што ён знаходзіцца пад наглядам. Ахова, праўда?
  
  «Хіба мы не ўсе? Навошта ты мне гэта распавядаеш?
  
  'Для твайго дабра. Я маю на ўвазе... калі ты з хлопцам... ну, я маю на ўвазе... не вадзі яго ў свой любімы публічны дом, калі толькі табе не патрэбны адрас на маім стале на наступную раніцу. Дакладна?'
  
  — Я паспрабую запомніць.
  
  Я аднёс зводкі надвор'я і аналіз паветра Ферди ў склеп.
  
  Ферди выключыў кансоль, калі я ўвайшоў. У Red Ops было цёмна. Навакольныя нас празрыстыя лісты з бакавой падсветкай якія чаргуюцца паказвалі ўзоры па меры таго, як каляровыя лініі набліжаліся. — Што ты даведаўся? — з трывогай спытаў ён.
  
  — Нічога асаблівага, — прызнаў я. Я распавёў яму пра дэтэктыве-сяржант Дэвісе і дзяўчыне. Ён усміхнуўся. — Хіба я не казаў вам: Шлегель ўсе падстроіў.
  
  — Шлегель!
  
  — Яго паслалі сюды, каб усё наладзіць. Хіба ты не бачыш?
  
  Я паціснуў плячыма. Я выйшаў праз светлавую пастку ў калідор. Я шумна зачыніў дзверы. Калі я вярнуўся наверх, на галоўны кантрольны балкон, змоўшчыкі запускалі якія лётаюць лодкі для ператрусу ўздоўж ўзбярэжжа да нарвежскай мяжы. З Архангельска больш патрулявалі самую вузкую частку Белага мора. Не тое каб мора было. Берагавая лінія на гэтай карце нічога не значыла ў Арктыцы, дзе можна было прайсці па пакавых ільдах даху свету, ад Канады да СССР, і дзе дрэйфуючыя льды даходзяць амаль да Шатландыі. Мала што рухалася на гэтым вялізным белым нішто, дзе раўлі завеі, а вецер ператвараў чалавека ў лёд, раскідваў аскепкі і крычаў, сам таго не заўважаючы. Нішто не рухалася на гэтым – але пад ім. Пры ім вайна ніколі не спынялася.
  
  — Фаза восем, першая секцыя, — прашаптаў гучнагаварыцель на пульце Шлегеля. Змоўшчыкі рухалі падводныя лодкі і ледаколы. Успыхнуў тэлефон ад Red Suite.
  
  — Выклік, — сказаў Ферди. Ён, відавочна, чакаў, што па тэлефоне будзе казаць Шлегель, і змяніў голас, калі даведаўся, што гэта я.
  
  — Што я магу зрабіць для вас, адмірал?
  
  — Лядовы ліміт у гэтых метеосводках, якія вы ўстанавілі. Яны прызначаны для больш ранняй часткі сезону.
  
  — Я так не думаю, Ферди.
  
  — Патрык, я не хачу спрачацца, але ў гэты час года дрэйфаваў у пакоі лёд трымаецца на ўсім працягу вусця і злучае выспы. Ты быў там, ты ведаеш, як гэта.
  
  «Яны створаны на аснове фотаздымкаў са спадарожнікаў Зямлі».
  
  «Патрык, дай мне паглядзець ўвесь сезон, і я пакажу табе, што ты памыляешся. Верагодна, яны пераблыталі карты ў аўтамаце.
  
  Я быў упэўнены, што ён не мае рацыю, але спрачацца не стаў. — Я іх дастану, — сказаў я і паклаў трубку. Шлегель назіраў за мной. — Містэр Фоксвелл кідае выклік лядовым абмежаванням, — сказаў я.
  
  — Проста трымай яго далей ад маёй шыі, Патрык. Гэта чацвёртая задача гульні. Blue Suite ні разу не кінуў мне выклік.
  
  Я патэлефанаваў у кабінет геаграфіі, дзе захоўваліся лядовыя карты. Яны сказалі, што ім спатрэбіцца каля гадзіны, каб сабраць усе разам. Я патэлефанаваў дзяжурнаму, каб сказаць яму, што ён спатрэбіцца. Затым я патэлефанаваў Ферди і сказаў, што выклік будзе дазволены.
  
  — Не маглі б вы зноў спусціцца сюды? — сказаў Ферди.
  
  «Я сноўдаю уверх і ўніз, як йо-йо», — паскардзіўся я.
  
  — Гэта важна, Патрык, — сказаў ён.
  
  'Вельмі добра.' Я зноў спусціўся ў падвал. Калі я ўваходзіў у прыцемненыя аператыўную пакой, міма мяне прайшоў малады падводнік, абралы памочніка Ферди. У мяне было адчуванне, што Ферди знайшоў яму даручэнне пазбавіцца ад яго. «Вайна — гэта пекла, — сказаў хлопчык, — не дазваляй нікому казаць табе адваротнае».
  
  Ферди прызнаўся, што гэта не мела вялікага значэння яшчэ да таго, як я ўвайшоў у дзверы. — Але мне сапраўды трэба было пабалбатаць. Вы не можаце гаварыць з гэтым амерыканскім хлопчыкам.
  
  «Шлегель сыдзе з розуму, калі даведаецца, што мы адправілі працэсар для кадавання гэтых інструкцый і выкарыстоўвалі камп'ютэрнае час толькі для таго, каб даць вам магчымасць пабалбатаць».
  
  «Мне дазволена некалькі выпрабаванняў».
  
  — Іншая бок пакуль нічога не зрабіла.
  
  — Аматары, — сказаў Ферди. — Патрык, я думаў пра тое, што ты мне расказаў... пра дзяўчыну.
  
  — Працягвайце, — сказаў я. Але Фердзі не пайшоў далей. Ён хацеў не столькі размовы, колькі аўдыенцыі. Ён размясціў свае лічыльнікі папярок пярэсмыка Белага мора. На яго маленькім Ваенным Стале яно выглядала як Змяінае возера, але гэта было больш за дваццаць міль замерзлай вады, а ледаколы ўсю зіму ахоўвалі два суднаходных шляху.
  
  Служачы телетайпа зачытваў кампутарныя матэрыялы па меры іх з'яўлення на раздрукоўцы. «Паляўнічыя-забойцы падводных лодак абшукваюць квадрат пятнаццаць...»
  
  «Што ў мяне ёсць у падводных лодках паляўнічых-забойцаў?» — спытаў Ферди ў аператара.
  
  — Толькі тыя, што паднятыя Флотам ў Палярным, і тыя, што на Диксоне.
  
  — Чорт, — сказаў Ферди.
  
  — Ты павінен быў ведаць, што адбудзецца, Ферди, — сказаў я. «Вы добра павесяліліся, але вы, павінна быць, зразумелі, што адбудзецца».
  
  — Яшчэ ёсць час, — сказаў Ферди.
  
  Але не было часу. Ферди павінен быў прытрымлівацца звычайнай працэдуры: спачатку ўразіць падводную лодку электроннага назірання. Гэта былі сабвуферы, якія мы выкарыстоўвалі для нашых пастоў праслухоўвання, каб наладзіць гульню ў першую чаргу. Ферди лепш, чым хто-небудзь з «Сіняй світы», ведаў, што яны могуць зрабіць і чаму ад іх залежыць астатняя частка амерыканскага ракетнага флоту. Цяпер іх было двое, астатнія рыхтавалі ракетныя ўдары па Маскве, Ленінградзе і Мурманску, а падлодкі з больш дасканалымі РГЧ вывелі з ладу ракетныя шахты, каб паменшыць зваротны ўдар па нашым заходнім гарадам.
  
  — Ты збіраешся разыграць гэта на Судны дзень? Я сказаў. Але калі Ферди меў намер пайсці на максімальнае разбурэнне, не клапоцячыся аб перамозе ў вайне, ён не збіраўся мне ў гэтым прызнавацца.
  
  — Прэч, — сказаў Ферди. Калі б ён змог знайсці, у які з амерыканскіх падводных лодак былі MIRVS , ён усё яшчэ мог бы атрымаць неверагодную перамогу. Падводныя лодкі Polaris, якія страляюць з марскога дна праз акіян або лёд, недастаткова дакладныя для мэт менш горада. РГЧ ўяўляла рэальную небяспеку для Ферди .
  
  — Усё скончана, калі не лічыць крыкаў, Ферди. Вы можаце важдацца на працягу тыдня гульнявых дзен, але вам спатрэбіцца звышнатуральная поспех, каб перамагчы».
  
  — Прэч, я сказаў, — сказаў Ферди.
  
  — Трымай валасы, — сказаў я яму. — Гэта ўсяго толькі гульня.
  
  — Гэты Шлегель хоча мяне дастаць, — сказаў Ферди. Ён падняўся на ногі. Яго гіганцкая рама ледзь магла праціснуцца паміж кансоллю і панэлямі гульнявога масіва.
  
  — Гэта ўсяго толькі гульня, Ферди, — паўтарыў я. Ён неахвотна ўхмыльнуўся, пацвярджаючы слабую жарт Цэнтра ваенных даследаванняў. Калі яны калі-небудзь дадуць нам значок або герб, які будзе на скрутку пад ім.
  
  Я глядзеў, як Ферди вадзіў кончыкамі пальцаў па карце Арктыкі. — У наступным месяцы ў нас запланавана яшчэ адна паездка.
  
  — Я чуў, — сказаў я.
  
  — З Шлегелем, — хітра сказаў Ферди.
  
  — Ён ніколі не быў у Арктыцы. Ён хоча, каб усё гэта працавала.
  
  — Да таго часу мы вернемся усяго праз месяц.
  
  — Я думаў, табе падабаюцца далёкія паездкі.
  
  — Толькі не з чортавым Шлегелем, не ведаю.
  
  'Што?'
  
  «Я чакаў тыдзень, каб мне працягнулі ліцэнзію на карыстанне бібліятэкай».
  
  «У мінулым годзе я чакаў месяц. Гэта проста старая ангельская бюракратыя. Гэта не Шлегель.
  
  — Ты заўсёды оправдываешься перад ім.
  
  — Часам, Ферди, ты можаш быць трохі стомленым.
  
  Ён вінавата кіўнуў.
  
  — Пачакай хвілінку, — сказаў Ферди. Ён быў дзіўна адзінокім чалавекам, выхаваным так, каб адчуваць сябе як дома толькі ў малюсенькім свеце мужчын, якія пазнавалі яго няясныя лацінскія цэтлікі, маўкліва дапаўнялі яго напаўзабытыя Шэлі і Кітс і падзялялі яго густ да ежы і жартаў школьных дзён. Я не быў адным з іх, але я б зрабіў. — Пачакайце пяць хвілін.
  
  Таталізатар — візуальны дысплей кампутара — хутка мяняўся, калі ён перабіраў клавіятуру.
  
  Мы разыгрывалі мадыфікаваны сцэнар нумар пяць: у расейскага супрацьлодкавага флоту (Паўночнага флоту) было дваццаць чатыры гадзіны «няўхільнай вайны», каб нейтралізаваць англа-амерыканскія падводныя лодкі на арктычнай станцыі. У дадзеным выпадку сцэнар пачаўся з падводнай лодкі ў РГЧ ста мілях на поўнач ад Шпіцбергена. Калі «Сіняя світа» наблізіць гэтую або любую з іх ракетных падводных лодак да Мурманску, Ферди не зможа атакаваць іх без рызыкі таго, што ў выніку выбуху яго уласны горад сцёрты з твару зямлі. Гэта была асноўная тактыка 24-гадзінны гульні: падвесці падводныя лодкі «Сіняя люкс» да рускіх гарадах. Гульня Ферди ў тое, што Шлегель называў «шашкамі вар'ята», ніколі не магла акупіцца.
  
  — Яны думаюць, што там усё скончана, ці не так? — сказаў Ферди.
  
  Я нічога не казаў.
  
  — Паглядзім, — сказаў Ферди.
  
  На тэлефоне была падвойная доўгая ўспышка. Я падабраў яго.
  
  — Шлегель тут. Вы прынеслі аналіз Міжземнаморскага флоту?
  
  «Ён не быў гатовы. Яны сказалі, што пакладуць яго ў сумку з рэчамі для бібліятэкі. Цяпер, напэўна, там. Я вазьму гэта.
  
  — Вам не трэба цягаць сюды кнігі з ацэначнага блока. У нас ёсць пасыльны, каб зрабіць гэта.
  
  — Прагулка пойдзе мне на карысць.
  
  'Апранаюць.'
  
  — Мне трэба ісці, — сказаў я Ферди. — Мы пагаворым пра гэта пазней.
  
  — Калі твой гаспадар дазволіць.
  
  — Дакладна, Ферди, — сказаў я з лёгкім раздражненнем. — Калі мой гаспадар дазволіць.
  
  Ацэначнае будынак знаходзілася ў трыста ярдаў далей па дарозе. Да поўдня ў ваеннай гульні не будзе важных рухаў. Я надзеў шапку, паліто і шалік і адправіўся на шпацыр па ажыўленай хэмпстедской зімы. Паветра прыемна пахвіну. Пасля Цэнтра любой паветра будзе прыемна пахнуць. Я задаваўся пытаннем, колькі яшчэ я змагу працягваць працаваць над праектам, які пляскае ваенныя караблі, як мух, і вымярае перамогі ў «узятых» гарадах.
  13
  
  Высновы, зробленыя любым супрацоўнікам STUCEN ў дачыненні да спектакля, лічацца сакрэтнымі, незалежна ад таго, ці былі такія высновы заснаваныя на спектаклі.
  
  ПАСТАЯННЫЯ РЭГУЛЯРНЫЯ ЗАКАЗЫ . НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Ацэнка выглядала як пераабсталяваны офісны блок, але як толькі вы ўвайшлі ў парадную дзверы, гэта зусім не было падобна на перароблены офісны блок. Там былі два паліцэйскіх Міністэрства абароны ў уніформе ў шкляной скрыні, гадзіны і сцяна, поўная перфакарт, якія двое мужчын праводзілі ўвесь дзень кожны дзень, старанна правяраючы, перш чым раскладваць іх па розных стоек.
  
  Паліцэйскі ў дзверы ўзяў маю картку бяспекі. — Армстронг, Патрык, — абвясціў ён іншаму мужчыну і вымавіў па літарах не занадта хутка. Іншы мужчына прагледзеў карты на сцяне. — Ты толькі што выйшаў? — сказаў першы паліцэйскі.
  
  'Мне?' Я сказаў.
  
  — А ты?
  
  'Публічна заявіць?'
  
  'Так.'
  
  'Не, вядома, няма. Я проста ўваходжу.
  
  — Сёння раніцай яны зноў пераблыталі карты. Присядь на хвілінку, ці не так?
  
  — Я не хачу ні на хвіліну прысесці, — цярпліва сказаў я. «Я не хачу садзіцца ні на секунду. Я хачу ўвайсці ў сістэму.
  
  «Вашай карты няма ў стойцы, — патлумачыў ён.
  
  «Тое, што адбываецца з картамі, — гэта выключна ваша праца», — сказаў я. «Не спрабуй прымусіць мяне адчуваць сябе вінаватай».
  
  — Ён глядзіць так хутка, як толькі можа, — сказаў брамнік. Іншы чалавек нахіляўся і пацягваўся, каб паглядзець на ўваходныя квіткі на сцяне. Робячы гэта, ён зноў і зноў паўтараў «HIJKLMNO P», каб нагадаць сабе паслядоўнасць.
  
  — Я толькі іду ў бібліятэку, — патлумачыў я.
  
  — А, — сказаў брамнік, усміхаючыся так, нібы чуў такое ж тлумачэнне ад мноства замежных шпіёнаў. — У ім усё тое ж самае? Бібліятэка на трэцім паверсе.
  
  — Тады ты пойдзеш са мной, — сказаў я.
  
  Ён паківаў галавой, паказваючы, што гэта добрая спроба для замежніка. Ён выцер свае вялікія сівыя вусы тыльным бокам далоні, а затым палез ўнутр форменнай курткі за футаралам для акуляраў. Ён надзеў акуляры і зноў прачытаў маю картку бяспекі. Да таго, як у нас з'явіліся карты бяспекі, затрымак не было. Я стаў ахвярай нейкага закона Паркінсана аб расце бяспекі. Ён адзначыў нумар аддзела і пашукаў яго ў зашмальцаванай тэчцы з укладнымі лістамі. Ён запісаў дадатковы нумар тэлефона, а затым пайшоў у шкляную будку, каб патэлефанаваць. Ён павярнуўся, каб убачыць, як я назіраю за ім, а затым цалкам зачыніў шкляны панэль на выпадак, калі я яго подслушаю.
  
  Я прачытаў па вуснах яго словы: «Гэтая карта выкарыстоўвалася адзін раз сёння раніцай, і няма часу выхаду супраць ўваходу. Гэты трымальнік... — ён павярнуўся, каб лепш разгледзець мяне, —... пад трыццаць, у акулярах, чыста паголены, цёмныя валасы, каля шасці футаў... — Ён спыніўся, калі я пачуў рыпучы голас Шлегеля нават скрозь шкляную панэль. Чалавек каля брамы адкрыў яе. — Ваш офіс хоча пагаварыць з вамі.
  
  — Прывітанне, — сказаў я.
  
  — Гэта ты, Пэт?
  
  'Ды сэр.'
  
  — У што ты гуляеш, мілы?
  
  Я не адказаў. Я толькі што аддаў тэлефон брамніку. Я мяркую, што Шлегель атрымаў маё паведамленне, таму што ахоўнік не паспеў зачыніць панэль, як голас Шлегеля праліўся, праклінаючы яго за усякага дурня. Твар старога стала ярка-ружовым, і ён падпарадкаваў Шлегеля патоку ўлагоджваюць воклічаў. «Ваш бос кажа ісці наперад», сказаў мужчына.
  
  — Мой бос так кажа, ці не так? І што вы скажаце?
  
  — Мы разбярэм карты. Верагодна, хто-то сышоў з картай у кішэні. Гэта часам здараецца.'
  
  — У мяне будуць такія ж праблемы з тым, каб выбрацца адсюль?
  
  — Не, сэр, — сказаў брамнік. — Я паклапачуся пра гэта. У цябе ніколі не будзе праблем з тым, каб выбрацца адсюль.
  
  Ён усміхнуўся і правёў рукою па вусах. Я не спрабаваў яго зачыніць.
  
  Там была не адна бібліятэка, а мноства, як пласты старажытнай Троі. Глыбей за ўсё ляжалі лісіныя скураныя карэньчыкі і ірваныя жакеты першапачатковых ахвяраванняў Фонду, а затым тэчкі і вокладкі ваенных гадоў, а затым, пластамі вышэй, поўныя афіцыйныя гісторыі абедзвюх сусветных войнаў. Толькі новыя металічныя стэлажы захоўвалі апошнія папаўнення, і вялікая частка з іх захоўвалася ў выглядзе мікрафільмаў, і іх можна было прачытаць толькі ў маленькіх кабінках, з якіх чуўся роўны стук і пахла цёплымі лямпамі праектара.
  
  Я пачаў з Паўночнага флота, але знайшоў бы яго, нават калі б абраў ўсіх контр-адміралаў і праклаў іх па алфавіце. Ніякія абнаўлення мікрафільмаў не прадстаўлялі асаблівага інтарэсу, але былі новыя здымкі. Гэта быў чалавек, які хацеў быць мной.
  
  Ремозива, Ваня Міхаіл (1924–) контр-адмірал, камандуючы супрацьлодкавыя камандаваннем Паўночнага флоту, Мурманск.
  
  Сям'я Ремозива уяўляла сабой выдатны прыклад рэвалюцыйнага запалу. Яго бацька быў слесарам з Арла, маці — сялянкай з Харкава, якая пераехала далей на ўсход, калі немцы па Брэст-Літоўскай дамовы акупавалі шырокія тэрыторыі Расіі ў бальшавікоў. З іх сям'і з сямі дзяцей выжылі дзве дачкі і трое сыноў. І што дзеці яны былі; не толькі контр-адмірал, але і Пётр, прафесар заалогіі; Яўген, сацыёлаг; Лізавета, палітолаг; і Кацярына, другая дачка, якая была памочніцай гаспадыні Фурцавай, першай жанчыны, дайшоў да Прэзідыума ЦК. Сям'я Ремозива была падобная на Ферди Фоксвеллов з рабочых саветаў.
  
  Складальнік зрабіў дбайную працу — нават нягледзячы на тое, што большая частка яго дадзеных была звязана з Цэнтральным рэестрам, — і ён уключыў загад сацыёлага Аляксандра Неўскага, тры ампутаваных пальца заолага — так, я таксама аб гэтым падумаў — і хвароба нырак, якая магла каштаваць контр-адміралу павышэння да пасады першага намесніка.
  
  Я прагледзеў ліст, на якім была паказаная кар'ера Ремозивы. Ён многім абавязаны адміралу ВМС ЗША Риковеру, таму што рашэнне амерыканцаў пабудаваць атамныя падводныя лодкі, узброеныя ракетамі «Поларис», было лепшым, што магло здарыцца з Ремозивой. Гэта была ядзерная гісторыя з гразі ў князі. Калі ў 1954 годзе затануў кіль « Nautilus », ён, будучы старэйшым лейтэнантам, сядзеў без справы ў Кіраванні берагавой абароны Паўночнага флоту і адчайна меў патрэбу хоць бы ў штаце марской артылерыі. Раптам яго противолодочная праца на вайне вынесена і отряхнута. Ён неадкладна аднаўляе сваё ваеннае званне. ПЛО Паўночнага флоту пераўзыходзіць нават супрацьлодкавую абарону Балтыйскага флоту, цяпер, калі ВМС ЗША ходзяць пада льдамі Арктыкі. Ремозива атрымлівае пасаду старэйшага супрацоўніка. Хрушчоў настойвае на стварэнні атамнага падводнага флоту, і да 1962 годзе Ленінскі камсамол таксама пабываў пад лёдам на Паўночным полюсе. З забытага вадой у закінутай руцэ супрацьлодкавы склад Паўночнага флоту - эліта узброеных сіл Расіі. Нядзіўна, што цяжка было знайсці фатаграфію, на якой Ремозива не ўсміхалася.
  
  Я вярнуў матэрыял і ўзяў аналіз, які хацеў Шлегель. Я выпісаўся міма ўсміхаюцца мужчын у шкляной скрынцы і аднёс паперы назад у Цэнтр. Я кінуў іх ахоўніку на стойцы рэгістрацыі, а затым прагуляўся па Saddler's Walk, каб у цішыні выпіць кубачак кавы.
  
  Там грузінскі фасад быў нядаўна упрыгожаны чырвонымі і чорнымі палосамі, а яго назва «Анархіст» было напісана залатымі літарамі. Гэта была яшчэ адна з тых тусовак з мастацтвам, кава і салатай з капусты без хіміі, якія прарастаюць, квітнеюць і паміраюць. Або, што яшчэ горш, выжыць: недасканалая камерцыйная пародыя на першапачатковую мару.
  
  Чэ і Элвіс дзялілі сцены. Кававыя кубкі былі выраблены ў народным стылі, а бульбяны салата быў нарэзаны з любоўю. Быў ясны сухі дзень, вуліцы былі запоўненыя аўстралійцамі ў ваўняных шапках і далікатнымі мужчынамі з нервовымі сабакамі. Некаторыя з іх сядзелі тут і пілі каву. За прылаўкам стаяла дзяўчына-анархистка. У яе былі акуляры ў тоўстай аправе і досыць тугі хвост, з-за чаго яна щурилась.
  
  — Гэта наша першая тыдзень, — сказала яна. «Кожнаму бясплатна даюць арэхавую катлету».
  
  — Кава падыдзе.
  
  — За арэхавую катлету плата не спаганяецца. Гэта спосаб паказаць пакупнікам, наколькі смачнай можа быць вегетарыянская дыета». Яна ўзяла кавалак бледна-шэрай сумесі, выкарыстоўваючы пластыкавыя шчыпцы, як акушэр. — Я пакладу на паднос — упэўненая, вам спадабаецца. Яна разліла каву.
  
  — З малаком — калі гэта дазволена.
  
  — Цукар на стале, — сказала яна. «Натуральны карычневы цукар — гэта лепш для вас».
  
  Я глынуў кавы. Са свайго століка каля акна я назіраў, як двое паркоўшчык разбілі фургон дастаўкі і «рэно» з французскімі нумарамі. Гэта прымусіла мяне адчуваць сябе нашмат лепш. Я дастаў нататнік і запісаў біяграфічную даведку аб контр-адмірала. А затым я пералічыў усё, што мяне збянтэжыла ў зменах у маёй старой кватэры. Я намаляваў контуры контр-адмірала Ремозивы. Затым я намаляваў план старой кватэры і ўключыў патайныя пярэдні пакой з медыцынскім абсталяваннем. Калі я быў дзіцем, я хацеў быць мастаком. Часам мне здавалася, што Ферди Фоксвелл трывае мяне толькі таму, што я магу вымавіць Поллайоло і адрозніць Джотто ад Франчэскі. Магчыма, я больш чым зайздросціў полусырым мастакам і валасатай багеме, якія заўсёды былі на ўвазе тут, у Хэмпстэд. Я задаваўся пытаннем, ці мог я быць адным з іх пры іншых абставінах. Пакуль я маляваў і не думаў ні аб чым важным, нейкі сегмент майго падсвядомасці меў справу з блытанінай ля ўваходу ў блок ацэнкі тым раніцай.
  
  Я адклаў ручку і сербануў кавы. Я панюхаў. Магчыма, гэта былі жалуды. За соевым соусам была падкладзена рэкламная брашура «Шэсць лекцый па сучаснаму марксізму». я перавярнуў яго; на абароце хто-то алоўкам напісаў: «Не шкадуй на каву, ты сам калі-небудзь састарэеш і ослабеешь».
  
  Выкажам здагадку, двое мужчын ля брамы не памыліліся. Выкажам здагадку, што я ўжо аднойчы быў у блоку ацэнкі гэтай раніцай. Смешна, але я пераследваў гэтую ідэю. Выкажам здагадку, мяне напампавалі наркотыкамі або загіпнатызавалі. Я вырашыў абясцэніць абедзве гэтыя магчымасці на дадзены момант. Выкажам здагадку, там быў мой дакладны двайнік. Я адхіліў і гэтую ідэю, таму што людзі каля дзвярэй, напэўна, успомнілі б: ці запомняць? Карта. Гэтыя людзі каля брамы рэдка знайшлі час, каб зірнуць на асобы. Яны зверылі нумары картак са стойкай і з табельнай часопісам. Гэта не мой двайнік прайшоў праз вароты: гэта была мая картка бяспекі.
  
  Перш чым я дабраўся да дзвярэй, мне прыйшла ў галаву яшчэ адна думка. Я села за стол і дастала кашалёк. Я выняў картку бяспекі з пластыкавай вечка і ўважліва паглядзеў на яе. Гэта была як раз падыходная форма, памер і пругкасць для таго, каб слізгаць уверх па дзвярнога защелке майго шафкі. Я выкарыстаў яго, каб зламаць замак дзясяткі разоў. Але гэтая карта ніколі не выкарыстоўвалася для гэтай мэты. Яго краю былі вострымі, белымі і некранутымі. Гэта была не тая картка бяспекі, якую мне далі, яна была ў каго-то іншага. Я выкарыстаў падробку!
  
  Гэты трывожны выснову ні да чаго мяне не прывёў. Гэта проста зрабіла мяне адзінокім. Мой свет не быў населены чароўнымі мудрымі і ўплывовымі старэйшынамі, як свет Ферди. Ва ўсіх маіх сяброў былі сапраўдныя клопаты: напрыклад, каго вы можаце прымусіць абслугоўваць новы «Мэрсэдэс» належным чынам, калі ў памочніцы па гаспадарцы ёсць каляровы тэлевізар, ці ў Грэцыі цяплей, чым у Югаславіі ў ліпені. Так, можа быць, гэта было.
  
  Я паглядзеў на гадзіннік. Гэта быў чацвер, і я абяцаў запрасіць Марджори на ланч і прачытаць яму лекцыю аб маіх абавязках.
  
  Я ўстаў і падышоў да стойцы. — Дзесяць пенсаў, — сказала яна.
  
  Я заплаціў.
  
  — Я сказала, што ты з'ясі катлету з арэхамі, — сказала яна. Яна паправіла акуляры на лоб, каб лепш бачыць касавы апарат. Чорт, я з'еў гэтую брыдкую штуку, нават не паспрабаваўшы яе.
  
  — Вам не спадабаўся кавы? яна спытала.
  
  — Гэта кава анархіста? — спытаў я дзяўчыну.
  
  — Дастаткова падстаў для арышту, — сказала яна. Я мяркую, што хто-то сказаў тое ж самае раней. Ці, можа быць, яны прыдумалі жарт, а затым пабудавалі кавярню вакол яе.
  
  Яна перадала мне рэшту. Побач з касавым апаратам стаяла паўтузіна скрынь для інкасацыі. Оксфам, Сусветная дзікая прырода і прытулак. На адной з слоікаў была напісаная ад рукі этыкетка з прымацаванай да яе полароидной фатаграфіяй. «Фонд нырачных машын». Ахвяруйце шчодра для хворых і пажылых людзей у Хэмпстэд». Я ўзяў бляшаную банку і ўважліва паглядзеў на фатаграфію нырачнай машыны.
  
  — Гэта мая любімая дабрачыннасць, — сказала дзяўчына. «Наша мэта — чатыры машыны да Свята нараджэння хрыстовага. Ездзіць у бальніцу кожны тыдзень або каля таго — гэта занадта шмат для некаторых старых. Яны могуць мець гэтыя машыны ў сябе дома».
  
  'Так, я ведаю.' Я паклаў здачу ў банку.
  
  Дзяўчына ўсміхнулася. «Людзі з праблемамі нырак гатовыя на ўсё дзеля адной з гэтых машын», — сказала яна.
  
  — Я пачынаю верыць, што вы маеце рацыю, — сказаў я.
  14
  
  Атакуючы. У мэтах ацэнкі «фазирующий» гулец, які б выводзіў свой атрад у зону дзеяння, называецца атакуючым. Гулец, супраць якога выведзены атрад, называецца абаронцам.
  
  ГЛАСАРЫЙ . « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Самае самотнае месца ў свеце — вестыбюль вялікі бальніцы. Велізарны і старанна прадуманы віктарыянскі палац, у якім працавала Марджори, уяўляў сабой лабірынт чыгунных усходаў, каменных арак і упрыгожанага брукавання. Ад гэтых бязлітасных матэрыялаў рэхам аддаваліся шэптам, падобныя бясконцага плёскат раз'юшанага мора. Персанал быў да гэтага прывучаны. Яны грукаталі міма ў белых халатах, пахлі эфірам і цягнулі каляскі, якія я не адважыўся разгледзець. Да таго часу, як прыехала Марджори, мне спатрэбілася медыцынская дапамога.
  
  — Тады вам варта пачакаць звонку ў машыне.
  
  — Я не прыгнаў машыну.
  
  'У маёй машыне.' На ёй было ружовае сукенка-кашуля з джэрсі замест аднаго з цёмных касцюмаў, якія яна звычайна насіла пры выкананні службовых абавязкаў. Яна завязала чорны шаўковы шалік і надзела плашч з поясам.
  
  Я сказаў: «У мяне няма ключа ад тваёй машыны».
  
  — Пачакай каля маёй машыны.
  
  — Ты не прынёс яго сёння, памятаеш?
  
  «Сапраўдны адказ, — сказала Марджори, — складаецца ў тым, што вам падабаецца дрыжыкі іпахондрыі». Мы прайшлі праз партал. Сонца стаяла высока на ясным блакітным небе. Цяжка было паверыць, што набліжаліся Каляды.
  
  Яна заўсёды была такой, калі была на дзяжурстве: подтянутее, маладзей, самастойныя. Дакладней, як лекар. Было цяжка адкараскацца ад думкі, што легкадумная маленькая дзяўчынка, якой яна стала, калі была са мной, была не тым чалавекам, якім яна хацела быць. І ўсё ж мы былі шчаслівыя разам, і толькі чакаючы яе, я нанова адкрываў для сябе ўсё хвалявання і трывогі падлеткавай любові. Мы ўзялі адно з таксі са стаянкі бальнічных таксі. Я даў яму адрас The Terrine du Chef.
  
  — Я купіў табе падарунак.
  
  — О, Пэт. Ты ўспомніў.'
  
  Яна хуценька разгарнула яго. Гэта былі наручныя гадзіны. — Павінна быць, гэта варта было цэлае стан.
  
  — Абмяняюць на настольны барометр.
  
  Яна моцна сціснула гадзіны, а ў іншую руку ўклала сціснуты кулак і прыціснула яго да сэрца, як быццам баялася, што я магу адабраць іх у яе. — Вы сказалі, што пераафармленне гасцінай будзе да майго дня нараджэння.
  
  — Верагодна, мы зможам сабе гэта дазволіць, — сказаў я. «І я падумаў... ну, калі ты паедзеш у Лос-Анджэлес, ты не зможаш узяць шпалеры».
  
  «І ў яго ёсць ужываны зачистной». Слёзы навярнуліся на яе вочы.
  
  — Гэта ўсяго толькі сталь, — сказаў я. «Золата не такое воданепранікальнай або пыленепроницаемое... але калі вам трэба золата...»
  
  У ёй было шмат ад маленькай дзяўчынкі. І нельга было адмаўляць, што менавіта гэта мяне і прыцягвала. Я нахіліўся наперад, каб пацалаваць кончык яе носа.
  
  — Лос-Анджэлес... — сказала яна. Яна чмыхнула і ўсміхнулася. «Гэта азначала б працаваць у даследчай лабараторыі... як на фабрыцы, амаль... Мне падабаецца быць часткай бальніцы... гэта тое, што робіць гэта стаяць».
  
  Таксі вильнуло і мякка кінула яе ў мае абдымкі. — Я люблю цябе, Патрык, — сказала яна.
  
  «Ты не павінна плакаць, — сказаў я ёй. Яе валасы былі распушчаны і падалі ёй на твар, калі я зноў паспрабаваў пацалаваць яе.
  
  — Мы проста не ладзім адзін з адным, — сказала яна. Яна трымала мяне дастаткова моцна, каб абвергнуць гэта.
  
  Яна адсунулася ад мяне і паглядзела на мой твар, як быццам бачыла яго ўпершыню. Яна працягнула руку і дакранулася да маёй шчакі кончыкамі пальцаў. «Перш чым мы паспрабуем зноў, давайце знойдзем іншае месца для жыцця». Яна лёгка правяла рукой па маіх вуснаў. — З тваёй кватэрай усё ў парадку, але гэта твая кватэра, Патрык. Я адчуваю сябе там толькі жыхар у, гэта робіць мяне няўпэўненым».
  
  — У мяне запланавана яшчэ адна паездка. Пакуль мяне не будзе, вы маглі б пагаварыць з адным з самых несумленных агентаў па хаце.
  
  'Калі ласка! Давайце паглядзім. Я не маю на ўвазе прыгарад або што-то ў гэтым родзе. Я не буду глядзець ні на што далей Хайгейта.
  
  — Гэта здзелка.
  
  — І я паспрабую атрымаць месца ў любой мясцовай бальніцы.
  
  — Добра, — сказаў я. Пакуль яна працавала ў той жа бальніцы, што і яе муж, паміж намі заўсёды будзе гэтая дыстанцыя, нават калі, як яна настойвала, яна была створана выключна мной. Я бачыў яе з мужам. Па-чартоўску бянтэжыла, калі яны пераходзілі да тэмы медыцыны: як быццам у іх была свая ўласная культура і сваю мову, на якім можна было абмяркоўваць яе найтонкія нюансы.
  
  Некалькі хвілін ніхто з нас не казаў. Калі мы праязджалі міма Lords Cricket Ground, я ўбачыў прадаўца газет з плакатам: РУСКАЯ ТАЯМНІЦА ЖАНЧЫНА КРЭСЛЫ НЯМЕЦКАЕ АДЗІНСТВА ПЕРЕГОВАРИВАЕТ . Вось так і з газетамі. Аўтамабільная забастоўка ўжо перарасла ў ЗЛЫЯ АЎТАМАБІЛЬНЫЯ ПІКЕТЫ : ЎСПЫШКІ ГВАЛТУ пасля некаторых обзываний у завода тым раніцай.
  
  — У вас ёсць гульня? Гэта была спроба Марджори растлумачыць маю капрызнасць.
  
  — Я з'ехаў як раз у той момант, калі Ферди вырашаў, ці варта атамізаваць падлодку за межамі Мурманска і рызыкнуць заразіць суднаходства і верфі ў фіёрдзе. Або чакаць, пакуль яго шматлікія кластары не пакінуць яго без ядзернай зброі для адплаты — або са выпадковым выбарам мэты з ацалелых бункераў.
  
  — А вы пытаецеся ў мяне, як я магу працаваць у лабараторыі паталогіі?
  
  — У нейкім сэнсе гэта супастаўна... хвароба і вайна. Магчыма, лепш обглодать іх да касцей і паглядзець, з чаго яны зроблены, чым сядзець і чакаць, пакуль не адбудзецца самае горшае».
  
  Таксі спынілася каля «Террин». — Я павінен вярнуцца не пазней паловы другога.
  
  — Нам тут ёсць няма чаго, — сказаў я. — Мы можам выпіць піва і сэндвіча і вярнуць вас на дзесяць хвілін раней.
  
  'Мне шкада. Я не гэта мела на ўвазе, — сказала яна. «Гэта была выдатная ідэя».
  
  Я расплаціўся з таксі. Марджори сказала: «Як ты знайшоў гэта маленькае мястэчка? Яно мілае».
  
  Я склаў рукі кубачкам і пільна ўглядаўся ў акно. Не было ні святла, ні наведвальнікаў, толькі акуратна расстаўленай сервіроўка, паліраваныя шклянкі і накрухмаленыя сурвэткі. Я паспрабаваў дзверы і патэлефанаваў у званок. Марджори таксама паспрабавала адкрыць дзверы. Яна смяялася. — Гэта тыпова для цябе, дарагі, — сказала яна.
  
  — Проста астынь на хвілінку, — сказаў я ёй. Я пайшоў па вузкім завулку збоку ад рэстарана. Гэта давала доступ да чорным хадах дамоў над Террином. У сцяне былі драўляныя вароты. Я перакінуў руку праз яго і, балансуючы нагой на выступе ў сцяне, дацягнуўся досыць далёка, каб вызваліць зашчапку. Марджори рушыла ўслед за мной праз вароты. Там быў маленькі брукаваны дворык з прыбіральняй на вуліцы і каналізацыяй, забітай бульбянымі ачысткамі.
  
  — Вы не павінны.
  
  — Я сказаў, астынь. Здавалася, ніхто не глядзіць уніз ні з вокнаў, ні з жалезнага балкона, застаўленай горшечными раслінамі, цяпер шкілетнымі і голымі пад зімовым сонцам. Я паспрабаваў заднюю дзверы. Сеткаватыя шторы былі зашморгнены. Я падышоў да акна, але яго жоўтыя шторы з карункавымі бакамі былі апушчаны, і я не мог зазірнуць ўнутр. Марджори сказала: «Багатыя дары становяцца беднымі, калі дарыльнікі аказваюцца нядобрымі».
  
  Я паспрабаваў адкрыць спружынны завалу краем сваёй карты бяспекі, але гэта, павінна быць, было адно з тых падвойных паваротаў з завалай. — Гэта жанчыны, — сказаў я. «Дарыце ім падарункі, а яны скардзяцца, што ім не хапае дабрыні». Я яшчэ раз пацалаваў яе ў нос.
  
  Замок не паддаваўся. Я прыхінуўся спіной да шкляной панэлі ў дзверы, каб заглушыць гук, а затым прыціснуўся да яе, пакуль не пачуў, як шкло трэснула.
  
  'Ты сышоў з розуму?' — сказала Марджори.
  
  Я засунуў палец у расколіну і пашырыў яе дастаткова, каб выцягнуць вялікі кавалак разбітага шкла з абкітоўкі. — Добра, Афелія, — сказаў я. «Ты адзіны, каго я люблю; спыніць скардзіцца.'
  
  Я прасунуў руку праз разбітае шкло і знайшоў ключ, усё яшчэ ў старасвецкім врезном замку. Ён павярнуўся з віскам сваіх іржавых тумблераў. Агледзеўшыся, каб пераканацца, што ніхто не ідзе па завулку, я адкрыў дзверы і ўвайшоў.
  
  — Гэта крадзеж з узломам, — сказала Марджори, але рушыла ўслед за мной.
  
  — Вы маеце на ўвазе ўзлом дома. Рабуюць толькі ноччу, памятаеш, што я табе казаў пра той крыжаванка?
  
  Сонца прабілася скрозь галандскую штору; густы жоўты святло, цягучы, амаль як пакой, поўная бледнай патакі. Я адпусціў запавесу, і яна з аглушальным грукатам паднялася. Калі ніхто гэтага не чуў, падумаў я, месца пустуе.
  
  — Але ты можаш трапіць у турму, — сказала Марджори.
  
  «Мы будзем разам, — сказаў я, — і гэта галоўнае». Я нахіліўся, каб пацалаваць яе, але яна адштурхнула мяне. Мы былі ў каморы. Уздоўж сервіза стаялі драўляныя міскі, у кожнай ляжаў вялы ліст салаты і дзелька бледна-ружовага памідора. Былі і дэсерты: ўзводы карамелек і батальёны баба, разгорнутыя пад муслін і чакаюць каманды для атакі.
  
  Я наліў сабе паднос з сасіскамі. Яны былі яшчэ цёплыя. — Вазьмі каўбасу, Марджори. Яна пахітала галавой. Я адкусіў адзін. — Увесь хлеб, — сказаў я. «Добра, падсмажце, з маслам і мармеладам». Я прайшоў у суседні пакой; Марджори рушыла ўслед за ім.
  
  «Мы павінны пайсці на сапраўды доўгую арэнду», — сказала Марджори. «І калі мы абодва працуем...»
  
  Швейная машынка засталася на месцы, але форма знікла, як і дасье з меркамі і фатаграфіямі. Я спусціўся па истертым каменных прыступках у пакой, у якой была ўбудаваная халадзільная камера. Ён ўключыўся сам і прымусіў нас абодвух падскочыць. — Тым больш, што я лекар, — сказала Марджори. — Гэта мне сказаў кіраўнік банка.
  
  У адну з сцен быў убудаваны высокі шафу. Яго дзверы былі зачынены на масіўны вісячы замак. Шпілька на яго не падзейнічала.
  
  Я адкрывала кухонныя скрыні адзін за іншым, пакуль не знайшла точилку. Я ўставіў яго ў замак і наваліўся на яго ўсім целам, але, як заўсёды, паддалася завалу: яго шрубы выслізнулі з мёртвага дрэва і ўпалі на падлогу.
  
  — Гэта супрацьзаконна, — сказала Марджори. — Мне ўсё роўна, што вы кажаце.
  
  «Краму ці рэстаран? Подразумеваемое права доступу – хітры пункт закона. Гэта, напэўна, нават не замах. Я адчыніў шафу.
  
  — Гэта лепш, чым плаціць за кватэру, — сказала Марджори. — Ты тройчы заплаціў за сваю старую кватэру, я заўсёды гэта казаў.
  
  — Я ведаю, што так, Марджори. У шафе не было нічога, акрамя дохлых мух і пачкі налепак з пратэрмінаваным лікам.
  
  «Мы маглі б атрымаць усё гэта ў банку — нават не трэба ісці ў будаўнічы кааператыў», — сказала Марджори.
  
  Дзверы халадзільнай камеры трымалі дзве вялікія паваротныя клямары. Звонку на сцяне віселі выключальнікі і блок засцерагальнікаў з надпісам «Небяспечна». Я уключыў святло, і загарэўся маленькі чырвоны неонавы індыкатар. Я налёг на зашчапкі і без намаганняў адкрыў гіганцкую дзверы.
  
  — Гэта было б цудоўна, — сказаў я.
  
  — Ты не слухаеш, — сказала Марджори.
  
  — Будаваць грамадства, — сказаў я. «Выдатная ідэя».
  
  -- Не абавязкова ісці да аднаго, -- сказала Марджори.
  
  — Ну вось, — сказаў я, — вы самі адказалі на сваё пытанне.
  
  Нічога не зарабіць, калі здагадаліся, што гэта звычайная пакой, замаскіраваная пад халадзільную камеру. Марозны паветра выйшаў мне насустрач. Я ступіў унутр. Гэта было звычайнае халадзільнае памяшканне, каля васьмі квадратных футаў, з рашэцістым стэлажамі ад падлогі да столі з усіх бакоў, акрамя той частцы задняй сцяны, якую займала халадзільнае абсталяванне. Зрушэнне паветра прывяло да спрацоўванняў тэрмастата. Матор ўключыўся і набіраў абароты, пакуль не стаў мякка пампавацца на подпружиненных апорах. Было холадна, і я зашпіліў куртку і падняў каўнер. Марджори ўвайшла ўнутр. — Як у моргу, — вымавіла яна. Яе голас рэхам разносіўся па малюсенькім прасторы. Я накіраваў свайго монстра да яе, мае рукі былі паднятыя, як кіпцюры.
  
  — Перастань, — сказала яна. Яна здрыганулася.
  
  Пяць бакоў бараніны былі выбудаваныя ўздоўж аднаго боку. Замарожанае філе — пяцьдзесят, мяркуючы па этыкетцы на скрынцы, — было зваленае на верхняй паліцы, а побач з імі — тры вялікіх пакета з гатовым вычышчаным замарожаным соце і тры кардонныя скрынкі з агародніннай сумессю.
  
  «Адна брута-індывідуальная порцыя: Coq au vin, suprêmes de volaille, suprêmes de chasseur . Змешаны. Вялікая банка «Кары што заўгодна» і палка, забітая замарожанымі бараньими адбіўных. Адразу за дзвярыма стаялі тры бутэлькі шампанскага, якія астуджалі на поўную магутнасць. Ніякіх полых сцен, ніякіх патаемных адсекаў, ніякіх люкаў.
  
  Мы выйшлі з халадзільнай пакоі, і я зноў зачыніў дзверы. Я вярнуўся на кухню і панюхаў рондалі на вадзяной лазні. Усе яны былі пустыя. Я адрэзаў кавалак хлеба. 'Хлеб?'
  
  Яна пахітала галавой. — Дзе яны ўсе маглі быць? — сказала Марджори. «Гэта не ранняе закрыццё».
  
  «Вось вы мяне злавілі, — прызнаў я, — але я зазірну ў вінны склеп. Яны маглі проста хавацца.
  
  — Амаль палова першага.
  
  — Лепш бы табе каўбасу. Да таго часу, як мы скончым гэта рабаванне, у нас не будзе часу на абед. Я ўзяў яшчэ адзін і раздушыў яго паміж складзеным лустачкай хлеба.
  
  Яна схапіла мяне за руку. — Вы рабілі падобныя рэчы раней? яна спытала.
  
  «Не з партнёрам. Бутэрброд з каўбасой?
  
  Я думаў, яна зноў будзе плакаць. — О, Патрык! Яна дакладна не прытупнула нагой, але ў іншых туфлях яна б зрабіла гэта.
  
  — Я проста пажартаваў, — сказаў я. — Вы не думалі, што я сур'ёзна?
  
  — Я нават не думаю, што ты сур'ёзна ставішся да дому, — сказала яна.
  
  У склепе нікога не было. У прыбіральні нікога. У кладоўцы наверсе нікога.
  
  Гадзіну або каля таго таму гэта быў квітнеючы рэстаран, цяпер ён быў не проста пусты: ён быў закінуты.
  
  Што-то было ў атмасферы, можа быць, гук нашых галасоў і крокаў пры зачыненых вокнах і дзвярах, а можа быць, сапраўды што-то адбываецца з пакінутымі дамамі.
  
  Гэта было зроблена спехам, і ўсё ж гэта было сістэматычна і дысцыплінавана. Ніякіх спробаў выратаваць каштоўныя рэчы не рабілася. Там быў дарагі касетны плэер «Соні», склеп, поўны віна і спіртных напояў, і дзве-тры скрынкі цыгар і цыгарэт у шафе над сервіравальны люкам. І ўсё ж не засталося ні аднаго кавалачка паперы: ні рахункаў, ні квітанцый, ні рахункаў, ні нават меню. Нават заказ на прадукты, які я бачыў заціснутым за стойкай для нажоў, быў асцярожна выняты і вывезены.
  
  «Вось нарэзаная вяндліна: вам гэта падабаецца».
  
  — Спыні, — сказала яна.
  
  Я ўвайшоў у рэстаран. Святло пранікаў скрозь сеткаватыя фіранкі і адбівалася на мармуровых стальніца і расстаўленых вакол іх венскіх крэслах. Усё было такім жа цёмным і нерухомым, як віктарыянская фатаграфія. Старадаўнія люстэркі з рэкламай цыгарэт і аперытываў залатымі літарамі віселі на кожнай сцяне. У люстры віднеліся, здавалася б, бясконцыя іншыя сталовыя, дзе красноглазые прыгожанькія дзяўчаты працягвалі безыменныя рукі да высокім патрапаным схільным да крадзяжу мужчынам.
  
  Там таксама адбівалася ярка-чырвоны малочны паплавок, і я чуў, як ён спыніўся звонку на вуліцы. Я адсунуў засаўкі на ўваходных дзверы і прапусціў Марджори. Малочнік ставіў на парог два скрыні малака. Гэта быў малады чалавек у пашарпанай кепцы United Dairy і карычневым складскім паліто. Ён усміхнуўся і правёў хвіліну ці дзве, аднаўляючы дыханне. — Вы толькі што прапусцілі іх, — сказаў ён.
  
  'Як даўно?'
  
  «Вялікая частка паўгадзіны, можа быць, крыху больш».
  
  — Гэта было з-за пробак, — сказаў я.
  
  — Небарака, — сказаў малочнік. 'Як гэта здарылася?'
  
  «Як усё гэта адбываецца?» Я сказаў.
  
  — А, вы маеце рацыю, — сказаў ён. Ён зняў капялюш і пачухаў патыліцу.
  
  — Дрэнна выглядаў, а? Я сказаў.
  
  — Увесь выпрастаўся — калені ў грудзях.
  
  'Свядомы?'
  
  — Я быў прама ў канцы вуліцы. Я бачыў, як яго пасадзілі ўнутр. Ім давялося адкрыць абедзве дзверы, каб прапусціць яго.
  
  — Што гэта было: хуткая дапамога?
  
  — Няма, прыгожая праца — крэмавая фарба з надпісам і чырвоным крыжам.
  
  — Калі б я толькі ведаў, куды яго павезлі, — сказаў я. — Бачыш, гэтая дама — ўрач.
  
  Ён усміхнуўся Марджори і быў рады трохі перадыхнуць. Ён паставіў чаравік на скрыню, паторгваючы калашыну, агаляючы кавалачак жоўтага шкарпэткі і валасатую нагу. Ён выняў партабак, абраў адзін і прыкурыў ад залатой запальніцы. Ён кіўнуў галавой, думаючы пра машыне хуткай дапамогі. «Гэта праляцела міма мяне, — прызнаўся ён. — Гэта была клініка.
  
  — Астатнія, я мяркую, пайшлі з ім?
  
  «Не, у квітнеючым пышным Бэнтлі».
  
  'Зрабілі яны!'
  
  — Bentley Model T. Гэта як Rolls Silver Shadow, за выключэннем радыятара Bentley. Добрая праца. Зялёны, гэта было.
  
  — Ты не шмат прапускаеш, ці не так?
  
  — Я зрабіў адзін, ці не так? Пластык — дзвесце асобных дэталяў — заняў у мяне месяцы. Гэта па тэлеку, вы б бачылі: мая пані баіцца змахнуць пыл.
  
  'Зялёны?'
  
  «Пярэдняе офсайдовое крыло погнулось ў дупу. Свежы шунт, нават не заржавевший.
  
  А хуткая была з клінікі?
  
  «Гэта вылецела ў мяне з галавы. Прабачце, доктар, — сказаў ён Марджори. Ён дакрануўся да брыля сваёй кепкі. — У апошні час у мяне жудасная памяць. Я мяркую, вы будзеце ў Нацыянальным ахове здароўя?
  
  — Так, — сказаў я. — Я мяркую, яны могуць дазволіць сабе адзінота.
  
  — О так, — сказаў малочнік. «Маленькая залатая жыла, гэта месца».
  
  — Мне лепш бегчы, — сказала мне Марджори.
  
  — Сёння тут нікога, — сказаў я.
  
  «Не, яны не абедаюць», — сказаў малочнік. Ён узяў два скрыні пустых бутэлек з-пад малака і, хістаючыся, пабрыў прэч.
  
  — Як вы даведаліся аб машыне хуткай дапамогі? — спытала мяне Марджори.
  
  — А, — сказаў я, адчуваючы сябе даволі разумным.
  
  — Але хто гэта быў? настойвала Марджори. 'Што тут здарылася?'
  
  — Рускі адмірал з хваробай нырак, — сказаў я.
  
  Марджори раззлавалася. Яна выйшла на дарогу і злавіла таксі. Ён спыніўся з віскам тармазоў. Яна адчыніла дзверы і ўвайшла. «Колькі клопатаў вы пойдзеце, каб пазбегнуць сур'ёзнага размовы! Ён хворы, Патрык! Хіба ты не бачыш?
  
  Таксі з'ехала перш, чым я паспеў адказаць.
  
  Я чакаў на тратуары, назіраючы, як малочнік хістаецца пад цяжарам новых скрыняў малака. Часам ён адкладваў іх і на імгненне перакладаў дыханне. Гэта быў знаходлівы, энергічны малы, якога варта было б наняць на працу ў любую малочную ферму, але малочнікі, шчодра надевающие на сябе кракадзілавыя боты ручной працы, не носяць іх на абыходах, асабліва калі боты новыя і цэлыя. Абутак заўсёды абцяжарвала паспешлівае перапрананне, але залатая запальнічка была чыстай нядбайнасцю. Было відавочна, што «Террин» знаходзіцца пад пільнай увагай, але калі фальшывы малочнік ішоў па вуліцы, я здзіўляўся, навошта ён мне так шмат распавядаў, калі для мяне ўжо не быў падрыхтаваны план дзеянняў.
  
  Я перайшоў вуліцу да перавярнуць скрыні, з якога стары прадаваў газеты. Я паглядзеў на скрыню з таблічкай спераду і бляшаны латок з дробяззю. Я задаваўся пытаннем, ці магу я, перакуліўшы яго, пашкодзіць двухбаковую радыёсувязь коштам у некалькі сотняў фунтаў. Ах ды, Террин заслупавалі нармальна, і тонкасцямі не задумваліся.
  
  — Апошні, — аўтаматычна сказаў я. Зноў пайшоў дождж, і ён нацягнуў на паперы поліэтыленавую плёнку. — Спартыўнае выданне?
  
  «Не ўпэўнены, што магу адрозніць», — сказаў я, але ўзяў раннія навіны і некалькі імгненняў стаяў, чытаючы іх.
  
  Жанчына, якая ўзначальвала расейскую дэлегацыю на перамовах аб ўз'яднанне Германіі, хутка станавілася культавай фігурай на Захадзе. Арганізацыя «Вызваленне жанчын» падтрымала яе вылучэнне на пасаду старшыні вышэй любых прэтэнзій брытанскіх, французскіх або амерыканскіх дэлегатаў-мужчын. Яе кароткае з'яўленне ў тэлевізійных навінах дапамагло СМІ прадставіць гэтую сумную канферэнцыю публіцы, якой было напляваць на ўсходнюю мяжу Германіі. А вось і Кацярына Ремозива на фатаграфіі ў тры калонкі на першай паласе. Гэта была худая пажылая старая дзева з абаяльнай усмешкай, з валасамі, сабранымі ў пучок, і з паднятай рукой у жэсце, што-то сярэднім паміж салідарнасцю рабочых і папскім благаслаўленнем.
  
  Подпіс абвяшчаў: «Для мадам Кацярыны Ремозивы перамовы ў Капенгагене ўяўляюць сабой адплату за шэсць гадоў закуліснага працы і амаль сотню полуофициальных сустрэч. У наступны панядзелак мы пачынаем распавядаць гісторыю гэтай дзіўнай жанчыны і яе надзей на пастаянны мір і росквіт ў Еўропе».
  
  Добрая праца, таварышы, рыхтуем прапагандысцкі трыумф. Дождж ішоў хутчэй, і я накрыла галаву паперай.
  15
  
  Адмоўнае глабальнае абавязацельства: гульня з адмоўным глабальным абавязацельствам абмежаваная ўзброенымі сіламі на поле . Станоўчае глабальнае абавязацельства: гульня, у якой адна або абодва бакі будуць узмоцненыя сухапутнымі, марскімі або паветранымі сіламі з іншых тэатраў ваенных дзеянняў. Напрыклад, падчас ваеннай гульні Паўночнага флоту савецкія ваенна-марскія часткі могуць быць ўзмоцнены часткамі Балтыйскага флоту або польскімі ваенна-марскімі часткамі. NB – Колькасць уведзеных элементаў можа быць больш, чым сума сіл, наяўных у пачатку гульні .
  
  ГЛАСАРЫЙ . « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Калі вымяраць сілу і поспех часам, затрачиваемым на тое, каб з камфортам дабрацца да цэнтра горада ці з яго, — а многія выкарыстоўваюць гэты крытэр, — то наступныя пару гадзін сталі тым тэмпам, з якім павінны мераць сябе ўсе лонданскія магнаты і палітыкі.
  
  Паліцэйская машына спынілася ля «Террин» у гадзіну сорак пяць. — Містэр Армстранг? Гэта быў мужчына гадоў сарака. Яго паліто было расстегнуто, і з-пад яго віднелася паліцэйская форма, якая была пашытая так, каб верхняя гузік была зашпілена высока. Кашуля ў яго была з белага палатна, каўнер зашпільваўся на залатую шпільку. Кім бы ён ні быў, яму не трэба было кожную раніцу выбудоўвацца на парад і праходзіць праверку ў сяржанта станцыі. Кіроўца таксама быў у цывільным, і толькі яго сіняя кашуля і чорны гальштук сведчылі аб тым, што ён канстэбль.
  
  — Магчыма, — сказаў я. Я прыкрыла газету, каб не было дажджу.
  
  — З павагай, палкоўнік Шлегель, і мы павінны адвезці вас у Батэрсі. Верталёт чакае, каб злучыцца з аэрапортам. Ён не выходзіў з машыны.
  
  — Вы прыйшлі з інструкцыяй?
  
  — Прашу прабачэння, сэр?
  
  «Навошта мне ехаць у лонданскі аэрапорт... Навошта каму-то?»
  
  — Гэта як-то звязана з гэтым рэстаранам, сэр, — сказаў ён. — Гэта справа Адмысловага аддзела. Я быў проста бліжэйшым даступным запасным целам.
  
  — А калі я не хачу ісці з табой?
  
  — Верталёт знаходзіцца там ужо гадзіну, сэр. Гэта павінна быць тэрмінова. Ён паглядзеў на неба. Дождж працягваўся.
  
  — А калі б я баяўся вышыні?
  
  Ён пачаў разумець. Ён сказаў: «Нам толькі што сказалі перадаць вам паведамленне і падвезці вас, калі вы гэтага хочаце. Калі ты назавеш сябе, гэта пазбавіць мяне ад непрыемнасцяў... — Ён няёмка падняў руку, паказваючы, што ў яго няма указанняў апранаць на мяне аброжак.
  
  — Добра, — сказаў я. 'Пойдзем.' Ён усміхнуўся і адкрыў мне пасажырскую дзверы.
  
  Верталёт быў музейным экспанатам: Westland Dragonfly, афарбаваны ў ліўрэю Каралеўскага флота цёмна-сталёвага сіняга колеру. На ім не было ні колаў, ні надпісаў, акрамя рэгістрацыйнага нумара, намаляванага не больш, чым знак «Сцеражыцеся ротара» ззаду.
  
  Знешні выгляд пілота быў такім жа стрыманым. На ім быў камбінезон ваеннага лётчыка з баваўнянымі лічынкамі на чыстых участках, з якіх былі знятыя значкі. Да таго часу, калі машына была прыпаркаваная, ён быў на левым сядзенне, а калі я падняўся на борт, які нясе шруба круціўся. Шум лопасцяў і стары поршневых рухавік перашкаджалі размовы. Я здавольваўся тым, што глядзеў на высокія коміны Фулхэма, якія ўтвараюць уздымаюцца белыя газавыя фіранкі, якія зачыняліся за ракой ззаду нас. Мы прайшлі па Уондсвортскому мосце, прытрымліваючыся плыні ракі, як прадпісана правіламі бяспекі для ўсіх, акрамя членаў каралеўскай сям'і.
  
  З прыватнага парку самалётаў у лонданскім аэрапорце Хітроў той жа пілот ўзяў шчанюка бигля. На працягу гадзіны пасля таго, як я пакінуў Марджори за Террином, я ўжо быў над Рэгбі на вышыні васьмі тысяч футаў і працягваў набіраць вышыню. Мы ішлі на паўночна-захад і, мяркуючы па датчыкам, былі дастаткова запраўлены, каб дабрацца да апошняга выхаду на бераг Знешніх Гебрыдскія выспаў. На карце на калене пілота была старажытная адзнака васковым алоўкам, якая працягвалася ў тым жа кірунку і сканчалася толькі на палях. Час ад часу ён усміхаўся і тыкаў пальцам у карту і ў аргшкла, каб паказаць мне аўтамагістраль М1 або цёмна-шэрае пляма на гарызонце, за якім кашляў Кавентры. Ён прапанаваў мне цыгарэту, але я адмовіўся. Я спытаўся ў яго, куды мы едзем. Ён зняў гарнітуру з галавы і прыклаў кубачак да вуха. Я спытаў яшчэ раз, але ён паціснуў плячыма і ўсміхнуўся, як быццам я папрасіў яго прадказаць зыход наступных усеагульных выбараў.
  
  Зімовае сонца было нядбайна разбрызганным жоўтым плямай на шчыльных кучевых аблоках, вечаровых над Ірландыяй. «Ліверпуль» і «Мерсі», бітком набіты караблямі, слізганулі пад нашым правым крылом, а наперадзе Ірландскае мора зіхацела, як танны медны паднос. Палёты над акіянам на одномоторных лёгкіх самалётах ніколі не маглі стаць для мяне задавальненнем, але пілот ўсміхаўся, задаволены тым, што пакінуў зону кантролю і зоны данясенняў, а таксама месца зліцця паветраных трас, па якіх ішлі коркі камерцыйных самалётаў. Ён зноў палез, цяпер, калі яго больш не прымушалі спускацца пад дарожкі, і гэта мяне супакоіла.
  
  Я вывучыў карту. Электроніка гэтага самалёта была прымітыўнай. Палёт па ПВП азначаў, што яму прыйдзецца пакласці яго да наступлення цемры. Вялізныя абрысы выспы Мэн ледзь віднеліся ў сумрачном акіяне па левым борце. Ён не збіраўся ні туды, ні ў аэрапорт брысталь, горад, які мы ўжо праехалі. Стрэлкі паліўнага бака мігцелі, але мы працягвалі трымаць той жа курс, што і пасля замка Донингтон. Гэта быў бы падбародак Шатландыі, а то і яе нос, свесившийся на Заходнія выспы. Пасля паўвострава Кинтайр наш шлях ляжаў бы міма мацерыковай частцы Шатландыі. Потым былі толькі выспы і Атлантыка, і, нарэшце, праз шмат часу пасля таго, як апошняя кропля паліва прагучала апошнім ударам маленькага рухавіка, Ісландыя. Гэта павінен быў быць востраў або частка паўвострава. Я проста спадзяваўся, што гэта хутка з'явіцца на гарызонце.
  
  — Адзіны спосаб гарантаваць канфідэнцыяльнасць, даўніна, — сказаў Толивер. Ён напоўніў мой шклянку графінам соладавага віскі. «Травяная паласа і прыстань былі пабудаваны ў 1941 годзе. Гэты паўвостраў і суседнія выспы былі захопленыя вайскоўцамі. Некаторыя з іх выкарыстоўваліся для выпрабаванняў біялагічнай зброі. Сібірская язва была самай стойкай... кажуць, сто гадоў не будзе ў бяспецы. Наша выкарыстоўвалася для навучання сакрэтных агентаў: вялікая сядзіба, высокія скалы, разбураныя вёскі — добры ўзор пейзажу».
  
  Толивер ўсміхнуўся. Аднойчы, шмат гадоў таму, у свайго роду перадвыбарчай лаянцы, якая выклікае сімпатыю ва ўсіх палітыкаў, яго апанент назваў Толивера «гаворыць бульбінай». Гэта была жорсткая насмешка, паколькі яна прымушала заўважыць маленькія чорныя вочы, залысіны і авальнае асоба, якія былі часткай яго хлапечых чорт асобы.
  
  Цяпер ён усміхнуўся. — Тое, што я збіраюся табе сказаць, ставіцца да кантракту. Разумееш мяне?'
  
  Я дастаткова добра яго зразумеў. Кожны раз, калі я падпісваў гэты чортаў закон аб дзяржаўнай таямніцы, я чытаў дробны шрыфт. Я кіўнуў і адвярнуўся, каб паглядзець у акно. Было цёмна, але на захадзе заставалася водянисто-ружовае неба з намаляваным на ім узорам з дрэў. Я ведаў, што за іх межамі самалёт быў жорстка прывязаны да выпадковым вятрам, якія наляцелі з Атлантыкі з раптоўнай і жудаснай лютасцю. Але я мог бачыць больш адлюстравання ў освинцованном акне, чым скрозь яго. Полымя мігцела ў адкрытым ачагу ззаду мяне, а мужчыны сядзелі вакол яго, пілі і ціха размаўлялі, так што маглі вполуха чуць словы, якія Толивер казаў мне.
  
  — Занадта позна сыходзіць, — сказаў я. «Ты павінен быць па-чартоўску негасцінным, каб я захацеў сутыкнуцца з узлётам у гэтым... і вызначана варожым, перш чым я вытрымаю ваду».
  
  — Пышна, — сказаў Толивер. — Гэта ўсё, аб чым мы просім. Зірніце на тое, што мы робім – не менш і не больш. Калі вы не хочаце ўдзельнічаць у гэтым — ніякіх крыўд.
  
  Я адвярнулася ад акна. Гэты цвярозы Толивер адрозніваўся ад таго, каго я бачыў мінулай ноччу ў Ферди. Паміж намі стала зразумела, што ні пра абедзе, ні аб дарожным здарэнні, якое магло або не магло быць пасля яго, не згадвалася. — Гэта ўнясе змены, — сказаў я.
  
  'У яблычак. Міла з боку палкоўніка Шлегеля дазволіць нам выкрасці аднаго з яго лепшых людзей... хоць бы на пару дзён. Толивер дакрануўся да майго локця і павярнуў мяне тварам да іншым мужчынам у пакоі.
  
  Сярод іх я даведаўся Мэйсана. Я таксама ўбачыў высокага паліцэйскага, які быў у той вечар пад нумарам васемнаццаць. Астатнія называлі яго камандзірам Уілерам. Яны ціха перагаворваліся паміж сабой, але словы трохі ўспыхвалі ў дабрадушным спрэчцы.
  
  «...у нейкім сэнсе горш – больш падступна – поп-музыка і акцёры-нянькі».
  
  «І большасць буйных міжнародных канцэрнаў грунтуюцца ў Амерыцы».
  
  'Наконт гэтага сумневаў няма.'
  
  — Вы не можаце іх падзяліць. Гаварыў высокі мужчына. «Экалогія — як яе ўпарта называюць бог ведае чаму — прафсаюзы, буйны бізнэс: усё ў саюзе, хай і міжволі».
  
  — Рост, — сказаў Мэйсан, як быццам у іх ужо быў гэты спрэчка раней, і кожны ведаў сваю рэпліку.
  
  «Прафсаюзы хочуць грошай для рабочых, гэта навязвае ўраду палітыку росту, таму прамысловасць забруджвае зямлю. Гэта заганны круг, і ўсе яны занадта дурныя, каб разарваць яго.
  
  «Усё вяртаецца да выбаршчыка».
  
  — Так, гэта так, — са шкадаваннем сказаў Мэйсан.
  
  Гэта былі дужыя людзі з ціхімі галасамі, у якіх месцамі чуліся ноткі ёркшырскага або шатландскага паходжання. Я шукаў нейкі моцны агульны назоўнік у групе і злаваўся на сябе, што не знайшоў. Іх адзенне была добра якая сядзіць тўідавага і кардова, з скуранымі латкамі і патрапанымі манжэтамі, якія так часта бываюць у паспяховых ангельцаў. Група прапанавала мне які-небудзь правінцыйны сталовы клуб, дзе амбітныя маладыя людзі п'юць занадта шмат віна, і сышліся ў меркаванні, што рабочым будзе лепш без прафсаюзаў.
  
  — Вы воссоедините гэтых праклятых гунаў, і вы пачнеце разумець, што да чаго, — сказаў Уілерам.
  
  'Хто будзе?' — сказаў Мэйсан.
  
  — Усё, — сказаў Толивер. Ён не мог не далучыцца да іх размовы, хоць збіраўся мяне ўявіць. «Усходняя Германія ў асноўным сельскагаспадарчая. Гэта выб'е сельская гаспадарка на шэсць адсоткаў, а іх суднабудаванне закрые астатнія нашы верфі, спамяні мае словы.
  
  Гэта пераверне Еўропу з ног на галаву», — сказаў другі мужчына.
  
  — За гэтым стаяць янкі, — сказаў Уілерам. «Бог ведае, якую здзелку яны рыхтуюць за кулісамі з рускімі».
  
  — Гэта Пэт, — абвясціў Толивер. Пэт Армстронг — працуе ў Даследчым цэнтры і... — Толивер ацаніў мяне, кінуўшы хуткі погляд уверх і ўніз, — ...чалавек, які ўмее аб сабе паклапаціцца, калі мне судзіць. Якая?' Ён запытальна паглядзеў на мяне.
  
  — Я гуляю ў небяспечную гульню ў більярд, — сказаў я.
  
  Іх было з паўтузіна, ва ўзросце ад трыццаці пяці да Толивера. Іх агульны інтарэс мог быць чым заўгодна, ад шахмат да яхтинга. Я не быў упэўнены, ці варта за імі Уайтхолл ці проста заплюшчвае на іх вочы.
  
  — Коммандер Уілерам, — сказаў Толивер, абдымаючы Уілерам за плячо. «Наш госць, верагодна, хацеў бы, каб яго змясцілі ў карціну».
  
  — І ён дапушчаны да зусім сакрэтных рэчаў, ці не так? — сказаў Уілерам. Гэта быў высокі мужчына з такім румяным тварам, якое дае падвойнае перавага мореходства: адкрыты паветра і бяспошлінныя напоі. У яго быў гэты нізкі флагманскі голас, і ён моцна укусіў свае лацінскія карані. — Верагодна, вы ведаеце аб контр-адмірала Ремозиве столькі ж, колькі і мы, — сказаў ён.
  
  Толивер усміхнуўся мне і паляпаў па плячы. «Думаю, Армстронг пагадзіўся б з тым, што контр-адмірал будзе для нас стратэгічным актывам, — сказаў ён.
  
  — Значыць, яго тут няма? Я сказаў.
  
  — Яшчэ не, — сказаў Толивер. — Але вельмі, вельмі хутка.
  
  Уілерам сказаў: «Проста факт у тым, што калі адміралу не зробяць перасадку ныркі на працягу наступных васемнаццаці месяцаў, праз год ён памрэ».
  
  — А ў Савецкім Саюзе ён не можа гэтага атрымаць? Я папрасіў.
  
  — Адмірал — здольны статыстык, — сказаў Толивер. «Год таму ў ліпені мінулага года ў Ленінградзе адкрылі нырачны аддзяленне. Яны на гэта здольныя, ды. Але ў Лондане мы зрабілі тысячы такіх аперацый. Спытаеце сябе, што б вы аддалі перавагу.
  
  — І ён дезертирует?
  
  'Жыць?' — сказаў Уілерам. — Чалавек пойдзе на многае, каб выжыць, містэр Армстранг.
  
  Я мяркую, што фыркнуў, або хмыкнуў, ці выдаў нейкі іншы гук, які не адпавядаў энтузіязму, якога чакаў Толивер. — Скажыце, чаму няма, — сказаў коммандер Уілерам.
  
  — Магчыма, — пагадзіўся я. «Але ад сялянскай сям'і да савецкага дваранства ў адным пакаленні — гэта даволі вялікі скачок. Ім ёсць за што быць удзячнымі. Адзін брат плануе пабудаваць новы горад недалёка ад Кіева, старэйшая сястра старшынюе на перамовах у Капенгагене і карыстаецца большай вядомасцю, чым Ванэса Рэдгрэйв...»
  
  — Адміралу яшчэ няма пяцідзесяці, — сказаў Уілерам. «У яго наперадзе шмат жыцьця, калі ён будзе мудрым».
  
  «Спачатку мы таксама былі настроены скептычна, — сказаў Толивер. — Калі б ўпор не рабіўся на доказ смерці... — Ён спыніўся і, нібы просячы позіркам паглядзеў на Уілерам. — Але я забягаць занадта далёка наперад.
  
  Уілерам сказаў: «Мы падзялілі праблему на тры асобныя задачы. Самае бяспечнае месца для перадачы было відавочна з самага пачатку. Ёсць толькі адно месца, дзе мы можам гарантаваць бяспеку. Ён можа кіраваць верталётам. Мы сустрэнемся з ім у загадзя агавораным месцы на пакавым лёдзе Баранцава мора і прывязем назад на падводнай лодцы».
  
  — Брытанская падводная лодка, — сказаў Мэйсан.
  
  — Атамная падводная лодка Каралеўскага флота, — сказаў Толивер. — Калі б янкі пранюхалі, яны бы забралі яго ў Амерыку, і мы яго ў апошні раз бачылі.
  
  «Далей, — сказаў Уілерам, — ёсць праблема з яго затрыманнем для допыту...»
  
  — А вы падумалі аб Цэнтры ваенных даследаванняў, — сказаў я.
  
  — Ну, гэта па-чартоўску цудоўна, ці не праўда? — сказаў Уілерам. «Згуляйце з ім у ваенную гульню і накіруйце супраць яго рэсурсы NATO ».
  
  — І запраграмаваць кампутар на яго рэакцыю, — сказаў Толивер.
  
  Небяспечна, — сказаў я.
  
  Не як ваенны план — проста ў банк дадзеных, — сказаў Толивер.
  
  — А як жа Шлегель? Я папрасіў.
  
  Уілерам нахмурыўся. — Гэта адкінула нас назад на месяц ці больш, але яго адправяць у іншае месца. Гэта было канчаткова выпраўлена сёння.
  
  — І контр-адміралам стане Пэт Армстронг? Я сказаў.
  
  — Прабач, — сказаў Толивер, — але ў цябе целасклад правільнае, і ты толькі што вызваліў кватэру. Мы ні на хвіліну не здагадваліся, што вы можаце вярнуцца туды.
  
  — Даволі нядрэнна, — прызнаў я.
  
  — Усяго на некалькі тыдняў, — сказаў Мэйсан. «Арэнда кватэры і ўсе неабходныя асабістыя дакументы аформленыя на ваша імя. У Навучальным цэнтры не застанецца і следу новага чалавека. У нас было шмат непрыемнасцяў. Цягнуць гэтую чортаву нырачную машыну ўверх па лесвіцы і ў кватэру па суседстве з тваёй старой... Я ледзь не атрымаў кілу. А потым, калі нам сказалі, што ты вярнуўся туды, і ў цябе ўсё яшчэ быў твой стары ключ. Нас за гэта аблаялі, скажу я вам.
  
  — А што са мной? Я папрасіў. — Мне вярнуцца і захапіць Паўночны флот?
  
  — Я кажу, — сказаў Уілерам, робячы выгляд, што ўспрымае гэта сур'ёзна, — гэта сапраўды быў бы ўдалы ход, ці не так? Усе засмяяліся.
  
  — Мы павінны былі сказаць вам пра гэта з самага пачатку, — сказаў Толивер. — Але наша правіла — правяраць бяспеку да таго, як інфармацыя будзе перададзена. Фоксвелл пакляўся на стосе біблій, што вы - правільнае прапанову. Але правіла ёсць правіла. Я правоў?'
  
  — А рэстаран і дзяўчына — міс Шоў — як гэта спалучаецца? Я думаў, вы трымаеце там контр-адмірала.
  
  — Мы ведаем, што вы гэта зрабілі, — сказаў Уілерам. — Ты сапраўдная сышчык.
  
  — Міс Шоў — дачка аднаго з маіх самых старых сяброў, — сказаў Толивер, — і яна выйшла з першага класа. Для яе гэта было жахліва...
  
  Мэйсан сказаў: «Нам трэба было цела — мёртвае цела — каб пакінуць яго на месцы сустрэчы, каб крушэнне верталёта выглядала праўдападобна».
  
  Толивер сказаў: — І гэта павінна быць цела з хворай ныркай. Гэта стварыла нам праблемы, магу вам сказаць.
  
  — Адсюль і халодная пакой у «Террине», — сказаў я. Я не сказаў яму, што Марджори пазнала яго ў моргу.
  
  — І па-чартоўску хітры, — сказаў Мэйсан. «Павінна быць у сядзячым становішчы, каб мы маглі пакінуць яго ў пабітым верталёце».
  
  — Ты калі-небудзь спрабаваў апранаць і распранаць мужыка? — сказаў адзін з іншых.
  
  «Паспрабуйце надзець штаны на які сядзіць трупа, — сказаў Уілерам, — і пагадзіцеся, што зрабіць гэта складаней, чым стоячы ў гамаку». Яны ўсміхнуліся.
  
  Толивер сказаў: «Сара пашыла усе часткі гэтай уніформы на замёрзлым целе. Яна сапраўдная дзяўчына.
  
  — А дзе цяпер цела? Я папрасіў. Быў толькі момант ваганні, затым Толивер сказаў: «Ён тут, замарожаны. Мы павінны быць асцярожныя з тым, што пасмяротныя джоні называюць adipocere. Вось у што ператвараецца плоць пры апусканні ў ваду. Калі рускія знойдуць, ён павінен выглядаць як трэба.
  
  — А як наконт ручной радкі? Я сказаў.
  
  — Пралічаны рызыка, — сказаў Толивер.
  
  — А форма згарыць падчас крушэння, — сказаў Мэйсан.
  
  Я перавёў погляд з Уілерам на Толивера, а затым на Мэйсана. Яны здаваліся сур'ёзнымі. Не трэба было жыць з прыгожым доктарам, каб ведаць, што послесмертное абескаляроўванне раскрые тым самым рускім той факт, што цела памерла ў поўны рост на бальнічным ложку, але я нічога не сказаў.
  
  Падышоў Толивер з бутэлькай джыну. Ён напоўніў куфлі плимутом і дадаў у кожны крыху биттера. Ружовыя джыны з Плімута. Гэта быў іх агульны назоўнік, ці нешта блізкае да яго: усе яны былі былымі вайскоўцамі Каралеўскага флоту або перанялі манеры ў кают-кампаніі з асцярожным энтузіязмам.
  
  Паведамленне прыйшло позна ноччу. Мне сказалі, што Шлегель не хоча, каб я вяртаўся ў Лондан. Я павінен быў заставацца з людзьмі Толивера на Блэкстоуне, пакуль мне не загадаюць адправіцца на базу падводных лодак для арктычнага паходу.
  
  Я не паверыў паведамлення. Шлегель быў не з тых людзей, якія пасылаюць расплывістыя славесныя паведамленні праз невядомых нам абодвум людзей. Але я вельмі стараўся не паказваць ніякіх прыкмет свайго нявер'я. Я адрэагаваў толькі спробай даказаць сваю любоў да прыроды. Калі я збіраўся выбрацца з гэтага месца насуперак іх жаданні, мне спатрэбіліся б некалькі гадзін перадышкі, якія магла даць толькі звычка да доўгім шпацыраў па сельскай мясцовасці.
  
  Так што я ішоў адзін па верасовай пусткі, адчуваючы пругкі дзірван пад нагамі. Я знайшоў цецерукоў і спалоханых зайцаў, і я паспрабаваў хвост Вялікі Скалы, які быў не больш чым стромкім схілам. Я прайшоў міма соснаў і падняўся па орешнику і бярозе, а затым па голай скале да самай вяршыні. Пара гадзін такой хады давала нават такому схільнага да голавакружэнне спотыкателю, як я, магчымасць паглядзець уніз скрозь дзіркі ў воблаку. Я бачыў чорныя тэрасы і расколіны скалы, а за ярам — возера, зьзяе, як свежезакаленная блакітная сталь. І я мог бачыць, дзе даліна ўяўляла сабой амфітэатр, абабітая жоўтай аленевай травой і завешаны рэшткамі белага марскога туману. Я ўзяў з сабой бутэрброды з сырам і мармитом і знайшоў сярод таросаў замшэлы ўступ. Там я мог схавацца і падзьмуць на рукі, і прыкінуцца, што трапіў туды праз комін і тры вяршыні, аб якіх іншыя так ганарыліся.
  
  Я сцёр салёныя пырскі з ачкоў і паглядзеў у бок мора. Гэта быў адзін з самых дзікіх і пустынных ландшафтаў Брытаніі. Моцны вецер дзьмуў у заснежаную вяршыню, і снежныя крышталі валілі з вяршыні, як белы дым з трубы.
  
  У мілі ад берага ў неспакойным моры павольна плыла маленькая лодка. Толивер папярэдзіў, што, калі сёння не прыбудзе лодка, не будзе ні паліва для генератара, ні мяса.
  
  Адсюль я мог бачыць шмат міль углыб сушы, туды, дзе паўвостраў звужаецца, а мёртвы верас саступаў месца скале, няспынна пережевываемой вострымі белымі зубамі буруноў. Гэта было месца, дзе натуральны разлом Цэнтральнага нагор'я паваліўся пад ударамі Атлантычнага акіяна, так што цяпер Блэкстоун ад мацерыка аддзяляў роў бурнай вады. Там два велізарных вадаёма імкліва сутыкнуліся і ператварылі выкладзеныя камянямі шчыліну ў яму з пенай.
  
  Далёкі бераг таксама не адкрываў спрыяльных перспектыў. Ад вады пласты накренились уверх, туды, дзе буковая гай сгибалась амаль удвая пад панавальнымі вятрамі. Схіл быў перакапаны чорнымі рэчышчамі горных ручаёў, а сцяна з сухога каменя раскідала свае вантробы абломкаў ўніз па крутым схіле да марскім беразе, дзе падчас прыліву былі выкінутыя на бераг мёртвая авечка, іржавыя кансервавыя банкі і нейкі яркі пластыкавы джетсам.
  
  Для тых, хто абыякавы да паўночным ветры, ад якога вушы зацякаюць, і вільготным туманам, накатывающим з мора, нібы прыліўная хваля, Заходнія выспы — чароўнае каралеўства, дзе магчыма ўсё. Пасля прагулкі на свежым паветры і вечара ля адкрытага агню са шклянкай соладавага віскі ў руцэ я пачаў верыць, што нават у цікаўных фантазіях маіх сяброў-гасцей ёсць логіка, прапарцыйная іх энтузіязму.
  
  У той вечар, седзячы за вымытым абедзенным сталом і чакаючы, пакуль Толивер нарэжа вараную свініну на тонкія, як папера, лустачкі і раскладзе іх на сервіравальны талерцы, з'явіўся лішні госць. Гэта быў высокі, суровы мужчына гадоў сарака пяці з коратка стриженными светлымі валасамі, паступова седеющими. Ён насіў акуляры ў сталёвай аправе і меў рэзкі акцэнт, довершавший карыкатурны вобраз нямецкага генерала прыкладна ў 1941 годзе. Ён казаў толькі некалькі слоў з размоўніка па-ангельску. Яго прадставілі за ружовым джынам перад вячэрай як містэра Эрыксана, але яго дом знаходзіўся далей на ўсход, наколькі я магу судзіць. Яго касцюм быў з цёмна-сіняга габердина крою, які, як правіла, пацвярджаў мае довады.
  
  Прысутнасць Эрыксана не было растлумачана, а атмасфера сталовай афіцэраў відавочна забараняла прамыя допыты, калі толькі Толивер не ініцыяваў іх. За абедзенным сталом вяліся толькі свецкія гутаркі, і, не лічачы падзякі Толивера за абяцанне марской рыбалкі на наступны дзень, незнаёмы маўчаў.
  
  — Вы добра пагулялі? — сказаў Уілерам.
  
  — Да ніжнім уступам.
  
  — Адсюль далёка відаць, — сказаў Толивер.
  
  — Калі не дуешь на рукі, — сказаў я.
  
  — У нас там часам губляюцца авечкі, — сказаў Уілерам і злосна ўсміхнуўся мне.
  
  Эрыксан ўзяў у Мейсона графін з партвейнам. Ён зняў корак і панюхаў. Мужчыны за сталом чакальна глядзелі на яго. Эрыксан зрабіў неодобрительное выраз твару і замест таго, каб наліць сабе порцыю, наліў мне. Я кіўнуў у знак падзякі. Я таксама панюхаў яго, перш чым отхлебнуть. Але я счуў не водар портвейна, а ўсёпранікальным і цалкам унікальны пах, які, як кажуць адны, зыходзіць ад ядзернага рэактара, а іншыя кажуць, што гэта пах скруббера CO 2 , які ачышчае паветра на атамнай падводнай лодцы перад рэцыркуляцыі яго. Гэта пах, які сыходзіць з вамі дадому, застаецца на вашай скуры на працягу некалькіх дзён і назаўсёды застаецца ў вашай вопратцы, выклікаючы ўспаміны аб тых вялікіх плывучых палацах джына.
  
  Але гэта быў не той касцюм, які я насіў падчас сваіх паездак на атамных падводных лодках. Я паглядзеў на Эрыксана. Маленькая лодка, якую я бачыў са скалы, што ішла з захаду — з Атлантычнага акіяна, а не з мацерыковай частцы Шатландыі, і прывезла гэтую маўклівую ўсходнеэўрапейскую, прапахлы атамнай падводнай лодкай.
  
  Толивер распавядаў гісторыю пра свайго сябра, телепродюсере, здымайце дакументальны фільм пра беднасці ў сельскай мясцовасці. Наступіў канец... «...не галадаць, сэр, блаславіце сваё сэрца, мы заўсёды можам знайсці некалькі перапёлчыны яек».
  
  — Ха, ха, ха. Мэйсан смяяўся гучней за ўсіх і глядзеў на мяне, нібы спрабуючы прымусіць мяне далучыцца да яго.
  
  Уілерам сказаў: «Дакладна так жа, як мае хлопцы сказалі, што ім не спадабалася варэнне — у яго быў рыбны густ. Я распавёў табе гэтую гісторыю, ці не так?
  
  — Так, — сказаў Толивер.
  
  — Ікры, вядома, — сказаў Уілерам, вырашыўшы, па меншай меры, ўставіць разыначку.
  
  — Выдатна, — сказаў Мэйсан. «Ікра! Варэнне з густам рыбы. Гэта добра, коммандер.
  
  — Мяса сёння прыйшло, а бензіну няма, — сказаў Толивер.
  
  — Чыя чаргу за новым газавым балонам? — сказаў нехта, і ўсе засмяяліся. Як быццам усе яны працавалі па сцэнары, якога ў мяне не было.
  
  Я пацягваў свой партвейн і доўга глядзеў на містэра Эрыксана. У яго паводзінах было нешта незвычайнае, і я спачатку не зразумеў, што гэта было, таму што ён усміхаўся жартам, браў цыгару з ветлівым паклонам і сустракаў позіркі іншых гасцей упэўненым позіркам любога мужчына за абедзенным сталом з сябрамі. Я пацягнуўся за запалкамі і запаліў адну, каб яго прыкурыць цыгару. Ён прамармытаў словы падзякі і, прыкінуўшыся, што з цяжкасцю раскуривает цыгару, павярнуўся на крэсле. Я быў упэўнены, што ён абраў месца побач са мной, таму што баяўся, што я пазнаю яго твар цераз стол. Цяпер я быў цалкам упэўнены, што ён быў высаджаны з падводнай лодкі, рускай падводнай лодкі.
  
  — Пакуль не прыбудзе катэр з гаручым, нам прыйдзецца нарміравана генератар, — сказаў Толивер. Ён устаў і прынёс адну з газавых лямпаў. — Затое шмат алею для лямпаў. Ён запаліў лямпу і асцярожна паправіў кнот.
  
  — Раніцай брейтесь халоднай вадой, хлопцы, — сказаў Уілерам. — Калі не знойдзецца добраахвотніка, які вскипятит некалькі чайнікаў перад уздымам.
  
  — Я буду рады зрабіць гэта, сэр. Вядома, гэта быў Мэйсан, натиравший яблыкі да стану нервовага знясілення. — Я пастаўлю будзільнік на пяць. Я думаю, гэта павінна спрацаваць.
  
  — Добры спектакль, Мэйсан, — сказаў коммандер Уілерам. — Гэта па-чартоўску пацешна з твайго боку.
  
  Яны не здавольваліся стварэннем самаздаволенага і выключна мужчынскага грамадства, яны спрабавалі ўзнавіць такое, якое існавала толькі ў іх марах. Адчуванне «я быў тут раней», якое ўсё гэта давала мне, зыходзіла неразбавленным ад старых брытанскіх фільмаў пра вайну, асабліва пра Кольдице.
  
  — Добрае ўяўленне, Мэйсан, — сказаў я, але ўсе яны ўтаропіліся на мяне. Мяркую, ім не спадабалася, як я ім сказаў.
  
  Цішыня ў доме, таямнічы спосаб, якім ежа і пітво, здавалася, з'яўляліся без удзелу чалавека, дадавалі загадкавасці таго, што гэтыя людзі называлі «Клубам». Нягледзячы на веліч самага дома і якасць моцна зношаных персідскіх дываноў і філянговых дзвярэй, было мала сведчанняў яго менш спартанскіх дзён. Скураныя канапы, лесвічны дыван і дываны былі запраўлены адной і той жа грубай шэрай парусіны і швамі, якія маракі называюць «сабачымі зубамі». Каменныя пліты, истертые нагамі незлічоных стагоддзяў у мудрагелістыя кольцеобразного паглыблення, сее-дзе былі нядбайна заліты бетонам. У спальнях было холадна і сыра, нягледзячы на танны электрычны камін, які ярка свяціўся толькі тады, калі ўключаўся генератар. Коўдры былі тонкія і шэрыя, чыстыя прасціны, але выцертыя і груба высушаныя.
  
  У доме не было і следу жаноцкасці: ні кветак, ні падушак, ні хатніх жывёл, ні духмянага мыла, ні карцін, ні упрыгожванняў.
  
  Я не быў зняволеным у доме. Мне гэта некалькі разоў тлумачылі. Мне заставалася толькі дачакацца вяртання самалёта. У мяне была ідэя, што любое прапанову ўзяць адзіны ровар або прайсціся прама на ўсход будзе сустрэта прыемнымі ўсмешлівымі сцвярджальныя тлумачэннямі, якія азначалі б «не». Так што я не рабіў ніякіх прапаноў, як гэта. Я спрабаваў паводзіць сябе як шчаслівы здаровы ўраўнаважаны чалавек, якому падабаецца гуляць у сакрэтных агентаў у халодную шатландскім замку, але якім часам патрэбна прыемная доўгая шпацыр. Яны выдатна гэта разумелі: яны былі добрымі людзьмі для доўгіх прагулак.
  16
  
  Опцыя «Адступленне перад боем» даступная толькі для сухапутных войскаў з непашкоджанымі флангавым падраздзяленнямі. Опцыя «Адступленне перад боем» заўсёды даступная для ўсіх марскіх юнітаў ў моры.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Мне далі цесныя пакоі амаль круглай формы на вяршыні паўночнай вежы. Трэба мной, у канічнай даху, бясконца булькали цыстэрны з вадой. Перш чым развіднела, я пачуў уладны стук Мейсона ў дзверы ваннай. — Гарачая вада, — паклікаў ён.
  
  'Пакінь гэта там.'
  
  — Мне патрэбен чайнік для астатніх.
  
  Ноччу было яшчэ досыць цёмна, каб можна было ўбачыць зоркі. Я ўздыхнуў і спусціўся па жалезнай лесвіцы ў ванную. Электрычнасці не было, факт, які я пацвердзіў, пстрыкнуўшы выключальнікам паўтузіна раз. Мэйсан зноў пастукаў у дзверы. — Іду, — сказаў я, — іду. З двара аж завыў сабака.
  
  Святла з зашклёнага шчыліннага вокны было дастаткова, каб разглядзець белы прастакутнік на падлозе каля дзвярэй. Я падабраў яго. Мэйсан зноў пастукаў, і я паклала складзены ліст паперы на рукамыйніца, пакуль адчыняла дзверы.
  
  — Зачыненыя дзверы? — сказаў Мэйсан. Яго манера выяўляла ўсю паблажлівасць чалавека, які працаваў, пакуль іншыя спалі. — Каго ты баішся?
  
  — Феі, — сказаў я.
  
  'Дзе вы хочаце гэта?' — сказаў Мэйсан, але перш чым я паспела ўцяміць, ён наліў гарачую ваду ў рукамыйніца.
  
  'Дзякуй.'
  
  — Калі хочаш яшчэ, табе прыйдзецца спусціцца на кухню. Холад дзейнічае. Ён павярнуў кран, каб паказаць мне, што такое халодная вада, і зноў закрыў яго. Мэйсан быў такім.
  
  Ён агледзеў пакой, каб убачыць, наколькі яна неубрана. Брытвавы набор, піжаму, кашулі і ніжняе бялізну Толивер паклаў у куфар, але цяпер усё гэта было раскідана па ваннай. Мэйсан фыркнуў. Імгненне ён таксама глядзеў на складзены ліст паперы, але нічога не сказаў.
  
  Калі ён пайшоў, я зноў замкнула дзверы. Я разгарнуў аркуш паперы. Мяркуючы па выглядзе, яна была вырвана з школьнай сшыткі. Паведамленне было надрукавана на машынцы, якая востра мела патрэбу ў новай стужцы. Некаторыя знакі ўяўлялі сабой не больш чым паглыблення:
  
  Ты вельмі турбуеш нашага новапрыбыўшага аднаго. Мне не трэба казаць вам, што ён ад'ютант Remoziva, але ён настойвае на тым, каб усе маўчалі пра гэта. Адсюль і шарады ў гэты вечар. Вы сустракаліся з ім? Гучыць так, як быццам вы калі-небудзь працавалі ў нас – у канцы пяцідзесятых? – канферэнцыя, думае ён.
  
  Хто-то павінен расказаць аб гэтым старога. Я не думаю, што яму гэта спадабаецца. Я не магу пайсці, а карыстацца тут тэлефонам было б занадта рызыкоўна. Але калі вы адправіцеся ў сваю звычайную доўгую шпацыр і трохі заблудзіліся, вы зможаце дабрацца да тэлефоннай будкі ў вёсцы Крома. Проста раскажы ім пра Эрыксана і скажы, што САРАСЕН гэта пацвярджае. Калі яны дадуць табе ўказанні для мяне, пачакай, пакуль мы ўсе збярэмся, а потым спытай у Толивера або Мэйсана, дзе можна купіць французскіх цыгарэт. Затым я прапаную вам пачак з трыма цыгарэтамі, каб вы ведалі, хто я. Вы можаце падумаць, што ўсё гэта зайшло занадта далёка, але я ведаю гэтых хлопцаў і застаюся скрытным — нават для вас.
  
  Пакуль Эрыксан тут, яны ўсе крыўдлівыя, так што ідзіце міма агарода і загону і трымайцеся паўднёвай боку вялікіх скал. Прапусці сняданак, я пакінуў цябе некалькі бутэрбродаў ў старой цяпліцы. Вы заўсёды можаце сказаць, што зрабілі іх мінулай ноччу. Трымайцеся поўдня паўвострава, на тым баку Энджэл-Гэп ёсць пешаходны мост. Ён выглядае хісткім, але ён будзе трымаць вас. Накіроўвайцеся да катэджа з абваленай дахам, адтуль бачны мост. Дарога праходзіць у чатырох мілях (ідзе з поўначы на поўдзень). Пошта знаходзіцца на той дарозе. Павярніце направа на дарогу, і гэта першы дом, да якога вы прыйдзеце. Скрыню знаходзіцца ў далёкай баку — вазьміце з сабой манеты. Працягвайце рухацца, я не магу гарантаваць, што гэтыя байскаўт не рушаць услед за вамі.
  
  І калі вы думаеце, што яны будуць вагацца, каб збіць вас з толку, каб іх план спрацаваў, падумайце яшчэ раз. Яны небяспечныя. Спаліць гэта адразу. Я буду побач, калі ў цябе ўзнікнуць праблемы з сыходам сёння раніцай.
  
  Рускага скінхэда я не памятаў. Але калі ён быў з штаба ВМФ Расіі (кіравання бяспекі), то мог быць на любы з тузіна канферэнцый па сумеснай бяспекі, на якіх я прысутнічаў у пяцідзесятыя гады. Калі б ён быў з ГРУ, шанцаў, што мы сустрэнемся, было значна больш. Усё гэта станавілася занадта багатым для маёй крыві, і я больш не атрымліваў жалавання за такога роду дзеянні. Калі б да атрада Толивера далучылася кіраванне савецкага Генштаба, то яго байскаўт апранулі б у доўгія штаны і распавялі ім пра дзяўчат. І я не хацеў быць побач, калі гэта здарылася.
  
  Я прачытаў запіску яшчэ раз, вельмі ўважліва, а затым разарваў яе на дробныя кавалачкі. У такім аддаленым загарадным доме, як гэты, змыць яго ва ўнітаз было недастаткова — досыць падняць толькі адну крышку люка паміж тут і септиком.
  
  Я спаліў паперу ў ракавіне, калі скончыў мыцца і галіцца, але яна пакінула сляды апёкаў, якія я не змог цалкам сцерці мылам. Я пачаў галіцца, пакуль вада была яшчэ цёплай. Сказаць, што мне не спадабалася, гэта нічога не сказаць. Калі яны збіраліся пазбавіцца ад мяне, сакрэтная запіска — якую я павінен знішчыць — раіла мне рызыкнуць прайсціся па хісткай пешаходным мосце падчас снежнай буры... гэта магло б быць ідэальным спосабам зрабіць гэта.
  
  Але лекары не могуць прайсці міма вулічнай аварыі, не могуць акунуць адкрытую сумку, паліцыянты не могуць прайсці міма дзвярэй са зламаным замком, езуіты не могуць прайсці міма граху ў працэсе вырабу, усе становяцца ахвярамі іх навучання. Думка аб тым, што Эрыксан спусціцца з падводнай лодкі, прыставала да мяне. І так працягвалася да таго часу, пакуль я не звязаўся з офісам Доулиша праз мясцовых інжынераў, так як ён так ўдумліва патлумачыў найноўшую сістэму. Я ведаў, што нават калі я правяду ўсе раніцу, думаючы пра гэта, я ў рэшце рэшт паспрабую знайсці гэты чортаў тэлефон паштовага аддзялення, але я не мог адкараскацца ад думкі, што, калі Толиверу не ўдалося ўзяць гэтую лінію сувязі пад свой кантроль або назіранне, ён быў праклятае зрок менш эфектыўна, чым ён да гэтага часу паказаў сябе.
  
  Магчыма, мне варта было адмовіцца ад пошты, так і ад бутэрбродаў таксама, і выпрацаваць зусім іншы план дзеянняў, але нічога лепшага я не прыдумаў.
  
  Я спусціўся ў хол. Гэта было змрочнае месца з ампутаванымі кавалкамі дзічыны, ўпрыгожваюць сцены: львы, тыгры, леапарды і гепарды дружна зевнули. Нага слана была па-майстэрску прыстасаваная для ўтрымання трысьцін і парасонаў. Там жа былі вуды і скрыні для зброі. У мяне была спакуса пайсці з зброяй, але гэта замарудзіла б мяне. Я задаволіўся тым, што пазычыў асьліную куртку і шалік і прайшоў праз калідор для прыслугі ў кладоўку. Пахла мокрымі сабакамі і чуўся іх брэх. Я мог чуць іншых за сняданкам. Я даведаўся галасы Толивера, Уілерам і Мэйсана і пачакаў, каб пачуць голас Эрыксана, перш чым рухацца далей.
  
  Я вітаў мяцеліца. Вецер роў з задняга боку дома і ператвараў вокны ў калейдаскоп сноўдаюць белых узораў. Мне спатрэбілася б два гадзіны, а можа, і больш, каб дабрацца да Энджэл-Гэп. Я застегнулась наглуха.
  
  Поўдзень паўвострава быў высокай бокам. Гэта быў лепшы маршрут, калі б я не спатыкнуўся аб край абрыву ў мяцеліца. Іншая берагавая лінія ўяўляла сабой няроўны край глыбокіх яраў, заліваў і балот, якія маглі забяспечыць бясконцыя абыходныя шляхі для такіх, як я, не ведаюць геаграфію, і ніякіх праблем для праследавацеляў, якія ведалі.
  
  Я не пайшоў прама ў агарод, таму што быў бы на ўвазе ля печкі. Я прайшоў па калідоры ў пральню і адтуль праз двор, у хлеў. Прыкрываючыся гэтым, я прабраўся па садовай дарожцы за кустамі маліны і ўздоўж высокай сцены агарода. Я спыніўся за адрынай, каб агледзецца. Вецер дзьмуў са страшнай сілай, і дом ужо здаваўся толькі шэрым очертанием які ляцеў у снезе.
  
  Цяпліца не была адной з тых бліскучых алюмініевых і паліраваных шклоў, якія можна ўбачыць каля садовых крам на аб'язной дарозе. Гэта было старажытнае драўлянае пачвара даўжынёй каля пяцідзесяці футаў. Яго шкло было цёмна-шэрым ад тоўстай бруду, і ў яго было цяжка зазірнуць. Я штурхнуў дзверы. Яна затрашчала, і я ўбачыла свае бутэрброды на лаўцы, на бачным месцы каля дзвярэй. Унутры была разруха: старыя і пабітыя кветкавыя гаршкі, мёртвыя расліны і падвесны столь з павуціння, у якую трапілі тысячы дохлых мух. Звонку выў вецер і стукаў у адкалоліся шкла, а кружащийся снег прыціскаў да шкла белыя носікі. Я не пацягнулася за бутэрбродамі, замерла, раптам усвядоміўшы, што я не адна. У аранжарэі хто-то быў, хто-то стаяў ненатуральна нерухома.
  
  — Містэр Армстранг! Гэта быў насмешлівы голас.
  
  З-за груды старых драўляных скрынь выйшла фігура ў брудна-белым макінтошы. Мой погляд перамясціўся на драбавік, які нядбайна неслі пад пахай, і толькі потым на вочы Сары Шоў.
  
  «Міс Шоў».
  
  «Жыццё поўная сюрпрызаў, дарагая. Вы прыйшлі за бутэрбродамі? Плечы яе паліто зусім высахлі, яна доўга чакала мяне.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Учорашняя свініна і порцыя сыру.
  
  — Я нават не ведаў, што ты тут.
  
  — Ведаеш, табе ідзе гэты будаўнічы плашч. Ўсмешка застыла на яе твары, і я павярнулася і ўбачыла, што хто-то выходзіць з кухоннай дзверы. «Мэйсан, гэты маленькі вырадак, павінна быць, бачыў мяне», — сказала яна.
  
  Гэта быў Мэйсан. Ён сагнуўся па ветры і спяшаўся за намі так хутка, як толькі маглі несці яго маленькія ножкі. Яна прасунула левую руку пад драўляную дзяржальню драбавіка і падняла яе роўна.
  
  Мэйсан увайшоў у аранжарэю, як быццам дзверы не было. У кулаку у яго быў адзін з тых маленькіх аўтаматаў «Астры» з двухдюймовым падаўжальнікам ствала. Я чакаў, што менавіта такі пісталет абярэ Мэйсан: агульны вага каля трынаццаці унцый і досыць маленькі, каб змясціцца ў верхні кішэню.
  
  'Дзе ты гэта ўзяў?' — сказала Сара. Яна смяялася. — Вы ўжо адкрылі для сябе калядныя крекеры?
  
  Але ніхто з тых, хто бачыў стрэл з 22-га калібра з блізкай адлегласці, не ўсміхнецца ў яго ствол. За выключэннем, можа быць, Мікі Спиллэйна. Я не смяяўся, Мэйсан таксама. Ён накіраваў пісталет на Сару і пацягнуўся за драбавіком.
  
  — Дай яму, — сказаў я. «Не трапляць у загалоўкі».
  
  Мэйсан ўзяў пісталет, адной рукой адшпіліў зашчапку і зламаў яе. Ён сціснуў прыклад пад пахай, здабываючы патроны з драбавіка, а затым кінуў яго на падлогу. Ён штурхнуў яго пад лаўку з такой сілай, што разбіў некалькі кветкавых гаршкоў. Патроны ён паклаў у кішэню. Раззброілі Сару, ён павярнуўся да мяне. Ён хутка правёў рукой па мне, але ведаў, што я не узброены, мяне абшукалі адразу пасля таго, як я прызямліўся ў самалёце.
  
  — Добра, — сказаў ён. — Давайце вернемся да дому. Ён тыцнуў мяне ў руку сваім аўтаматам, і я рушыў уздоўж лаўкі да дзвярэй, гледзячы на гаршчок у надзеі знайсці падыходнае зброю.
  
  Мэйсан быў занадта блізка. Апынуўшыся па-за цяпліцы, ён будзе трымаць мяне на адлегласці, і ў мяне не будзе шанцу ударыць яго. Першы ўрок рукапашнага бою складаецца ў тым, што чалавек, які тычыцца рулі пісталета, можа адбіць ствол ў бок да таго, як узброены чалавек націсне на курок. Я запаволіўся і пачакаў, пакуль зноў не адчуў рулю. Я разгарнуўся налева, левай рукой рубя яго пісталет, а правым кулаком стукнуўшы яго па галаве. Я трапіў толькі збоку яго галавы, але ён адступіўся назад і прабіў локцем шкляную панэль. Шум ад яго узмацняўся замкнёным прасторай. Я зноў ударыў яго. Ён спатыкнуўся. Яшчэ адна шкляная панэль знікла, і я не адважыўся азірнуцца, каб паглядзець, не ўстрывожыла ён тых, хто ўсё яшчэ не снедаў. Сабакі ў двары пачалі шалёна брахаць.
  
  Дзяўчына адскочыла ад нас, калі Мэйсан зноў паспрабаваў падняць руку з пісталетам. Я схапіў яго за запясце правай рукой, а пісталет левай. Я пацягнуў, але Мэйсан трымаў палец на спускавым кручку. Быў выбух. Я адчуў гарачы скразняк, калі куля прайшла міма майго вуха і вылецела праз шкляны дах. Я разгарнуў локаць досыць далёка, каб ударыць яго па твары. Павінна быць, у яго слязіліся вочы. Ён адпусціў яго і ўпаў на падлогу сярод іржавых садовых інструментаў. Ён адкаціўся, паціраючы нос.
  
  Сара ўжо пацягнулася за драбавіком. — Добрая дзяўчынка, — сказаў я. Я сунуў у кішэню маленькі пісталет «Астра» і выбег у мяцеліца. Сцяжынка была слізкай, і я зрэзаў у капусту. Ля сцяны ў глыбіні саду была куча смецця. Гэта было б маім лепшым месцам, каб пералезці праз яго.
  
  Я быў на паўдарогі да садзе, калі пачуўся аглушальны грукат двенадцатикалиберного стрэльбы і грукат разбітага шкла, які, здавалася, доўжыўся некалькі гадзін.
  
  Яшчэ да таго, як разбіліся апошнія некалькі аскепкаў, пачуўся другі выбух, зруйнаваў яшчэ адну вялікую частка цяпліцы. Яна трапіла ў мяне з другога стрэлу. Мяне ва ўвесь рост шпурнула ў шэраг брусельскай капусты, і я адчуў пякучы боль у руцэ і баку.
  
  Я не сумняваўся, што ў казённую частку сышло больш патронаў. Нягледзячы на пашкоджаную руку, я ўсталяваў новы сусветны рэкорд у агародзе вольным стылем і пераскочыў праз сцяну ў вар'яцкай сутычцы. Калі я ўпаў з другога боку сцяны, яшчэ адзін стрэл трапіў у пустазелле ўздоўж верхняй часткі сцяны і абсыпаў мяне дробна нарэзанай расліннасцю. Зямля за домам была круты, але першыя паўмілі мае ногі не дакраналіся да зямлі. Я спадзяваўся, што ёй будзе цяжка пералезці праз сцяну, але з такімі жанчынамі нельга быць упэўненым, што ў іх узнікнуць якія-небудзь праблемы.
  
  Да таго часу, як я дабраўся да ручая, я зразумеў, што Мэйсан, а не дзяўчына, быў кантактным асобай Доліш і аўтарам запіскі. Ён прыставіў да мяне пісталет, мяркуючы, што я ведаю, як вырвацца на волю. Гэта было лепшае, што ён мог зрабіць, калі ў яго быў хоць нейкі шанец выблытацца з гэтага. Мне шкада было яго, але я быў рады, што моцна ўдарыў яго. Яму спатрэбяцца якія пацвярджаюць доказы, каб прад'явіць Толиверу. Сара Шоў, павінна быць, рушыла ўслед за ім, калі ён прынёс сэндвічы для мяне. Затым яна пачакала, каб убачыць, хто з'явіўся і чаму. Я спадзяваўся, што яна не зможа здагадацца, таму што цяпер мне раптам стала лягчэй паверыць сцвярджэнні Мейсона аб тым, што гэта небяспечная банда.
  
  Мая рука так крывяніла, што пакідала за сабой след. Я змяніў курс на дастатковы час, каб усё выглядала так, як быццам я іду па аброці. Там я зняў асьліную куртку, абвязаў шаўковым шалікам скрываўленую частка рукавы і засунуў руку ў рукаў аслінай курткі, каб туга яго заціснуць. Было па-чартоўску балюча, але рабіць што-то яшчэ было некалі. Я спадзяваўся, што ціск, каб спыніць крывацёк. Драбавік разлятаецца ў цалях на ярд далёкасці. Я быў досыць далёка, каб дабрацца толькі да яго краю. Мая адзенне была разарвана, але крывацёк было несур'ёзным. Я працягваў паўтараць гэта пра сябе, пакуль спяшаўся далей.
  
  Я зрабіў добры крок, пазбягаючы выступаў скал, на якіх аселы снег ператварыўся ў ледзяную глазуру. Але з-за таго, што я страціў здольнасць карыстацца рукой, мне стала цяжэй захоўваць раўнавагу, і я двойчы ўпаў, крычучы ад болю і пакідаючы на снезе цьмяна-чырвоны след.
  
  Нягледзячы на дрэнную бачнасць у мяцеліца, я быў упэўнены, што змагу знайсці хвост Вялікага Скалы. Пасля гэтага трэба было проста трымацца бліжэй да краю, не зваліўшыся. Але ў завіруха ўсё складаней. Я нават з цяжкасцю знайшоў вялікую групу хвойных дрэў, якая пазначала прыступкі над гарам. Дабраўшыся да месца, я заблытаўся ў зарасніках ажыны і падлеску, і мне прыйшлося моцна брыкацца, каб выбрацца з яго.
  
  Я не проклинала надвор'е. Як толькі рассеецца, я буду бачны кожнаму, у каго хопіць розуму падняцца на першую тэрасу Скалы. І было шмат людзей, у якіх было дастаткова здаровага сэнсу для гэтага. І многае іншае.
  
  Дарога на вяршыню скалы патрабавала асцярожнасці. Я не хадзіў па ёй раней, хоць бачыў яе ход падчас сваіх адасобленых пікнікоў на вышынях Вялікага Скалы. Шлях быў стары. Сее-дзе па яго ходу валяліся металічныя паказальнікі. Гэта былі простыя прастакутнікі з бляхі, прыбітыя да амаль сгнившим кольям. Фарба даўно аблупілася, а метал быў іржавым, але ў іх ваенным паходжанні нельга было памыліцца. Ёсць што-тое агульнае ва ўсіх артэфактах ўсіх узброеных сіл, ад танкаў да прыбіральняў. Я спяшаўся хутчэй кожны раз, калі мяне накіроўвалі іржавыя плямы. Я баяўся, што завіруха праходзіць. Цёмныя аблокі былі амаль гэтак блізка, што можна было дакрануцца да іх. Яны імчаліся трэба мной, змешваючыся з шквалам снегу і дазваляючы мне раптам убачыць скалісты бераг мора амаль у сотні футаў ўнізе.
  
  Не толькі паказальнікі, але і сама сцежка месцамі былі размытыя. Я спыніўся на імгненне і пераканаўся, што мая рука больш не пакідае крывавага следу. Гэта было не так, але з-пад майго рукавы даносіліся жудасныя ванітавыя гукі, і я здагадаўся, што ў мяне ўсё яшчэ цячэ кроў. Я з нецярпеннем чакаў таго перыяду здранцвення, які, па словах лекараў, бывае пасля ранення, але я пачаў падазраваць, што гэта было проста іх рацыяналізацыяй для праколвання балючых участкаў. І бок, і рука жудасна пульсавалі і хварэлі.
  
  Я паглядзеў на маленькую сцяжынку, куды вялі металічныя біркі. Гэта было не лепш, чым штучны ўступ ўздоўж абветраны скалы. Зусім не тое месца, якое я калі-небудзь наведваў, калі не лічыць начных кашмараў. Але перада мной быў акр падлеску, так што я пайшоў па сцежцы скалы, асцярожна прабіраючыся ўздоўж яе, але збіваючы кавалкі, якія ляцелі ў прастору і падалі куды-то, куды б я не адважваўся глядзець.
  
  Праз чвэрць мілі пракладзены шлях раптам павузіўся. Цяпер я ступіў яшчэ больш асцярожна, прасоўваючыся наперад крок за крокам, предупреждаемый вялікімі ўчасткамі краю сцежкі, якія крышыліся пад дакрананнем майго пальца ногі. Край працягваўся вакол плаўна изгибающегося ўчастка скалы. Неўзабаве я дасягнуў кропкі, у якой я мог бачыць унізе маленькую бухту. Скрозь мокры снег я вывучаў шлях наперадзе. Я спадзяваўся, што ён хутка злучыцца з вяршыняй скалы, але ён працягваў заставацца уступам. Асабліва турбаваў ўчастак на далёкім беразе заліва. Востры край скалы нагадваў нос нейкага гіганцкага карабля далёка ў бушуючым зялёным моры. Выгнуты профіль скалы працягваўся над сцежкай. Здавалася, што чалавеку прыйдзецца сагнуцца ледзь ці не ўдвая, каб прайсці па ёй.
  
  Стаяць на месцы, каб бачыць скрозь кружащийся снег, выклікала адраджэнне сумневаў і страхаў. Я вырашыў паўтарыць свае крокі. Я вяртаўся да аброці і працягваў падымацца па больш высокай частцы скалы. Але, вывучаючы паверхню мыса, я ўбачыў, што над скалой, як карункавая абрус, звісае тоўсты клубок шыпоў. Людзі, якія праклалі сцежку, працавалі на ёй не без важкай прычыны. Калі б было лягчэй пракласці шлях уздоўж скалы, чым ўздоўж вяршыні скалы, то, вядома, мне было б лягчэй ісці па ёй.
  
  Нависание аказалася не такім суровым выпрабаваннем, як я баяўся. Гэта праўда, што я раскінуў рукі і прыціснуўся ўсім целам да стромай скале ў испуганном абдымках, пакінуўшы там прывід крыві, але я папоўз наперад, як краб, і адмовіўся ад прамацвання сцежкі наперадзе.
  
  «Няма атэістаў у акопе», — кажуць яны. І ні аднаго на вузкай сцяжынцы скалы вакол мыса, калі маё падарожжа мела сэнс. Выпрастаўся нерухома ўшчыльную да халоднай каменнай сцяне, я адчуў парыў ветру, які б'е ў яе дастаткова моцна, каб прымусіць падобную носе скалу трэсціся, як быццам яна вось-вось упадзе. Той жа вецер выклікаў у акіяне вялікія белыя вяршыні, якія стукалі па гальцы далёка ўнізе. Зноў і зноў вецер спрабаваў адарваць мяне ад скалы і панесці з сабой, але я заставаўся нерухомым, пакуль яго сіла не прайшла. Галавакружэнне, як вядома ўсім яго ахвярам, — гэта не страх падзення, а атавистическое жаданне лётаць, вось чаму многія з яго пакутуюць — авіятары.
  
  Я абмінуў мыс і ўздыхнуў з палёгкай, убачыўшы яшчэ адзін заліў і яшчэ адзін мыс. Горш таго, гэты ўчастак шляху быў заблакаваны. Спачатку гэта выглядала як падзенне друзу, але валуны былі занадта аднастайныя па колеры і памеры; ненадзейна балансуючы на самай маленькай апоры для ног, яны мігцелі, калі парыў ветру біў па скале, роў уверх і падхопліваў на сваім скразняку як сняжынкі, так і абломкі скалы.
  
  У адзіноце на гэтай крайняй ўскраіне паўвострава я спрабаваў суцешыць сябе думкай, што мяне нідзе на Блэкстоуне не відаць. Я адпусціў камень і, вельмі павольна рухаючы рукой, агаліў запясце, каб паглядзець час. Ці змогуць яны да цяперашняга часу сабраць усе свае сілы, каб выбудаваць лінію папярок паўвострава? Я дрыжаў ад холаду, страху і нерашучасці, за выключэннем таго, што не было ніякага рэальнага рашэння. Я павінен быў працягваць, як мага хутчэй.
  
  Ўступ пашырыўся. Мне дастаткова было паскорыць сваё прасоўванне да тэмпу хады, калі я прыціснуўся плячом да скалы. І ўсё ж я не мог адрозніць прыроду плям, якія пакрывалі паверхню скалы, як воспа на папяловым твары. Нават калі я быў усяго ў дзесяці ярдаў, я ўсё яшчэ не мог бачыць, што чакае на маім шляху. Менавіта тады вельмі вялікі бурун, парыў паветра або проста маё набліжэнне, здавалася, прымусілі саму скалу падарвацца на зіхатлівых аскепкі. Мяне атачалі шэрыя плямы: вялізная калонія марскіх птушак, хаваюцца ад шторму. Яны паднялі свае вялізныя крылы і палезлі ў мяцеліца, каб сустрэць мяне. Расплывістыя шэрыя абрысы атачалі няпрошанага госця, які ўварваўся на гэтыя ўступы, на якія ён кожны год вяртаўся, каб гнездавацца. Яны скакалі на мяне, крычучы, каркая, драпаючы і махаючы сваімі гіганцкімі крыламі, у надзеі, што я ўпаду або палячу.
  
  Да гэтага часу я караскаўся па самой калоніі, мае рукі былі изранены і акрываўленыя, калі я намацваў старажытныя гнязда бруду, сліны і обесцвеченной расліннасці. Мае ногі хрусцелі імі і слізгалі па пылу і бруду тысячагадовага смярдзючага птушынага памёту.
  
  Я зачыніў вочы. Я баяўся павярнуць галаву, таму што адчуваў, як крылы ўдараюць мяне па плячах, і адчуваў, як рвецца тканіна пад іх дзюбамі і кіпцюрамі. Я па-ранейшаму не зніжаў хуткасці, нават калі набраўся смеласці азірнуцца туды, дзе марскія птушкі кружылі, здзекаваліся і коўзаліся ў расколінах. Вецер працягваў сваю працу па разбурэнні, і цяпер далікатныя гнязда былі разбураныя паветраным патокам, які з ровам узняўся ўверх па схіле скалы, як велізарнае полымя ліжа комін, выносячы з сабой калонію і ператвараючы ўсё ў пыл.
  
  Наперадзе я ўбачыў пагнутыя кавалак іржавай бляхі і пераканаў сябе разнастайнымі извращенными довадамі, што з гэтага месца шлях будзе лёгкім. Трэба было пераадолець яшчэ адзін мыс, але гэта было лёгка толькі па параўнанні з тым падарожжам, якое я ўжо здзейсніў. Пасля гэтага сцежка плаўна пайшла ўверх, пакуль не дасягнула краю скалы. Я сеў, ледзь заўважыўшы шыпы і бруд. Упершыню я адчуў пачашчанае павярхоўнае дыханне, выкліканае трывогай, і стук свайго сэрца, гэтак жа гучны, як грукат хваляў на гальцы ў сотні футаў пада мной.
  
  Адсюль я мог глядзець на паўднёва-захад праз усю шырыню паўвострава, і мне не падабалася тое, што я мог бачыць. Снежная бура, якая ўсё яшчэ моцна біла аб скалы на ўзроўні мора, дастаткова аслабла, каб паміж завеяй бачнасць павялічвалася да мілі або больш. Калі б яны пераследвалі мяне, тузін з іх магла б падставіць мяне, як спалоханую курапатку. Я ўстаў і пачаў зноў. Я прымусіў сябе павялічыць тэмп, хоць маё изнурительное падарожжа па скале пакінула мяне не ў тым стане, каб спрабаваць ўсталяваць рэкорд.
  
  Ад гэтага месца на вяршыні скалы мой шлях у асноўным ішоў пад гару. Гэты свет быў белым і меў тысячы розных адценняў карычневага: папараць-арлякі, верас, чарніцы і, самае галоўнае, тарфяныя балоты. Усё гэта было мёртвае, і ўсё гэта было измазано велізарнымі снежнымі гурбамі, якія запоўнілі яры і вынікалі цікаўнаму ўзору ветру. Былі і рудыя цецерука. Занепакоеныя, яны падняліся ў паветра, выкрыкваючы: «Вярніся, вярніся», гук, які я памятаў з дзяцінства.
  
  Мне ўжо здавалася, што я бачу цёмная пляма, якое павінна было быць хвоямі на маленькім хутары. Я паабяцаў сабе шакаладныя кубікі, якія ніколі не еў. Я ішоў, як маршыруюць салдаты, ставячы адну нагу за іншы, амаль не задумваючыся ні аб даўжыні шляху, ні аб навакольным ландшафце. «Усё, што мае салдаты бачылі ў Расеі, — гэта зграя чалавека перад імі», — сказаў Напалеон, як быццам цёмная натоўп адхіляла яго прапановы аб паездках у Санкт-Пецярбург і на чарнаморскія курорты. Цяпер я схіліў галаву да дзірваном.
  
  Прамень сонечнага святла прабіўся скрозь аблокі, і пара акраў схілу пагорка заззяла жоўтым колерам. Пляма шалёна бегла ўверх і ўніз па схілах і імчалася ў моры, як велізарны сіні плыт, пакуль, у мілі або больш ад берага, не знікла, як быццам затанула без следу. Аблокі шчыльна стуліліся, і вецер пераможна роў.
  
  Як толькі я даведаўся, дзе шукаць, знайсці пешаходны мост не склала працы. Гэта быў добры прыклад віктарыянскай вынаходлівасці і каванага жалеза. Дзве ланцуга праз Цясніну падзяляліся орнаментированными жалезнымі секцыямі, у якія ўстаўляўся драўляны насціл. У форме стылізаваных дэльфінаў меншыя ўзаемазвязаныя часткі мелі хвасты, якія падтрымліваюць два сталёвых троса, замацаваных у зямлі на кожным канцы ў якасці дадатковых апор. Ва ўсякім выпадку, менавіта так гравюра выглядала ў каталогу. Цяпер у яры віселі парэнчы, і адна ланцуг настолькі аслабла, што рама прокрутилась. Ён стагнаў і хістаўся на ветры, проникающем скрозь зламаны падлогу, і спяваў, нібы музыка гіганцкай флейты.
  
  Прыстасаваны да атракцыёна на кірмашовай плошчы, ён мог бы зарабіць стан на Коні-Айлендзе, але падвешаны над вар'яцкімі водамі Энджэл-Гэп, толькі сцяжынка скалы ззаду мяне была менш гасціннай.
  
  Зараз шляху назад не было. Я падумаў аб гэтай дзяўчынцы, заўсёды гатовай да куртцы — індывідуальная пошивка для трупаў і французская кухня , пакуль вы чакаеце, — і здрыгануўся. Калі б яна не так імкнулася забіць мяне, што страляла з цяпліцы, я быў бы статыстыкай у адной з тых папераджальных брашур, якія шатландскі аддзел падарожжаў і адпачынку дае людзям, якія адпраўляюцца на паляванне на цецерукоў.
  
  Любы выгляд моста быў лепш, чым вяртанне.
  
  Вецер з мора скалы захаваў практычна свабоднымі ад лёду, але мост быў ненадзейным. Быў толькі адзін поручань, іржавы трос. Ён трывожна прагнуўся, калі я прыклаў да яго свой вага і праслізнуў скрозь вушы астатніх слупоў, так што мне здалося, што ён вось-вось скіне мяне ў акіян унізе. Але яна вытрымала мой вага, хоць, калі я праходзіў міма кожнай стойкі поручняў, яна пакутліва іржаў мне за абвіслая трос. Без парэнчаў я не змог бы перасекчы мост, так як у некаторых месцах падлогу моста скрывіўся пад небяспечным вуглом. Мне давялося выкарыстоўваць абедзве рукі, і да таго часу, калі я дабраўся да іншага боку, мая параненая рука зноў сыходзіла крывёй.
  
  Я паспяшаўся ў гару, каб схавацца з-пад увагі. Толькі калі я схаваўся ў гаі, я спыніўся. Я азірнуўся, на акіян, равучы ў праломіне, і на тую частку паўвострава Блэкстоун, што была бачная скрозь буру. Я не бачыў праследавацеляў і быў шчыра ўдзячны за гэта, таму што не бачыў простага спосабу разбурыць мост.
  
  Я зняў кароткую шынель і з цяжкасцю сцягнуў з сябе куртку. Я страціў шмат крыві.
  
  Мне спатрэбілася больш за гадзіну, каб пераадолець чатыры мілі да дарогі. Аблокі рассеяліся настолькі, што скрозь дрэвы з'явілася некалькі узораў сонечнага святла. Калі я, нарэшце, убачыў яго, на дарозе былі сонечныя прамяні. Магчыма, да таго часу я ўжо чакаў четырехполосного шашы з закусачнымі, сувенірнымі крамамі і скрыжаваннямі з лісцем канюшыны, але гэта было тое, што ў Шатландыі называюць «вузкім класам адзін», а гэта значыць, што канаву засыпалі кожны дзень. дзвесце ярдаў на выпадак, калі вы сустрэнеце што-то, якое ідзе ў іншы бок.
  
  Я ўбачыў двух салдат, якія сядзелі на абочыне, калі быў яшчэ ў пары сотняў ярдаў. Яны схаваліся пад маскіровачнай накідкай, на якую хутка снег асядаў. Я думаў, што яны чакаюць ліфта, пакуль не ўбачыў, што яны апранутыя ў баявы парадак. У абодвух былі аўтаматы L1 A1, а ў аднаго яшчэ і рацыя.
  
  Яны паводзілі сябе стрымана, застаючыся на сваіх месцах, пакуль я амаль не апынуўся побач з імі. Я ведаў, што мяне пусцілі ў эфір, таму што толькі пасля таго, як я прайшоў міма яго, я заўважыў іншага салдата, прикрывавшего мяне з пяцідзесяці ярдаў ўздоўж дарогі. У яго быў Лі Энфілд са снайперскім прыцэлам. Гэта не было звычайным практыкаваннем.
  
  — Не маглі б вы крыху пачакаць тут, сэр? Ён быў капралам парашутыста.
  
  'У чым справа?'
  
  — Праз хвіліну хто-небудзь падыдзе.
  
  Мы чакалі. З-за грэбня наступнага ўзгорка праехала вялікая машына, буксировавшая трэйлер, рэкламуемы як «бесклапотны дом адпачынку на колах». Гэта была цыбуліна, пафарбаваны ў крэмавы колер, з зялёнай пластыкавай дзвярыма і таніраванымі вокнамі. Я зразумеў, хто гэта, як толькі ўбачыў велізарныя адпаліраваныя латуневыя фары. Але я не чакаў, што побач з ім будзе сядзець Шлегель. Доліш націснуў на тармазы і спыніўся побач са мной і салдатамі. Я чуў, як ён сказаў Шлегелю: «... і дазвольце мне вас здзівіць: гэтыя тормазы на самай справе гідраўлічныя, на самай справе прыводзяцца ў дзеянне вадой. Хоць павінен прызнацца, што для гэтай паездкі я падліў дэнатурату з-за холаду.
  
  Шлегель кіўнуў, але абяцанага сюрпрызу не падаў. Я падазраваў, што па дарозе сюды ён добра разабраўся ў тармазах Доліш. — Я думаў, гэта будзеш ты, Пэт.
  
  Гэта было тыпова для Доліш. Ён бы памёр, калі б хто-небудзь абвінаваціў яго ў відовішчнасці, але, атрымаўшы такі шанец, ён выступіў, як Мантгомеры. — Вы, хлопцы, не выпадкова заварваць піва? — спытаў ён салдат.
  
  — Яны дасылаюць фургон, сэр. Адзінаццаць трыццаць, сказалі яны.
  
  Доліш сказаў: «Думаю, цяпер мы заварыць чай: гарачы салодкі чай — гэта як раз тое, што трэба хлопцу, які знаходзіцца ў стане шоку».
  
  Я ведаў, што ён спрабаваў справакаваць тую ж рэакцыю, што і я, але ўсё роўна зрабіў гэта. — Я страціў шмат крыві, — сказаў я.
  
  — Не зусім страціў , — сказаў Доліш, як быццам упершыню заўважыўшы маю руку. — Яно ўбіраецца ў тваё паліто.
  
  — Як па-дурному з майго боку, — сказаў я.
  
  — Капрал, — сказаў Доліш. — Не маглі б вы прывесці сюды свайго санітара? Скажы яму, каб прынёс лейкопластырь і да таго падобнае. Ён павярнуўся да мяне. — Мы ўвойдзем у караван. Гэта жудасна карысна для такога роду бізнесу.
  
  Ён выйшаў з машыны і правёў мяне і Шлегеля ў цесную гасціную трэйлера. Усё, што яму было трэба, гэта Беласнежка: ён быў запоўнены маленькімі пластыкавымі кандэлябрамі, ситцевыми навалачкі і барам для кактэйляў ў стылі каралевы Ганны. Я ведаў, што Доулиш наняў самую жудасна абстаўлены з усіх даступных і энергічна рабіў выгляд, што выбіраў кожную рэч ўручную. Ён быў садыстам, але Шлегель да яго дайшоў.
  
  «Карысна для якога бізнесу?» Я сказаў.
  
  Шлегель прывітальна усміхнуўся, але нічога не сказаў. Ён сеў на задні канапа і пачаў паліць адну з сваіх любімых цыгар. Доліш падышоў да сваёй газавай канфорцы і запаліў яе. Ён падняў маленькі чайнік для кемпера і прадэманстраваў ручку на завесах. «Складаны чайнік! Хто б мог падумаць, што ў іх ёсць такія прылады?
  
  — Гэта вельмі часта, — сказаў Шлегель.
  
  Доліш пагразіў пальцам. — У Амерыцы — так, — сказаў ён. Ён уключыў чайнік, а затым павярнуўся да мяне. 'Гэта справа. Карысна для гэтай справы. Мы назіралі за вамі на нашым маленькім доплеровском радары. Вядома, я не мог быць упэўнены, што гэта ты, але я здагадаўся.
  
  — Там, у праліве, ёсць падводная лодка, — сказаў я. Я з зайздрасцю нюхаў цыгарны дым Шлегеля, але цяпер лічыў сваё ўстрыманне месяцамі.
  
  Доліш хмыкнуў. 'Гэта гарэзна, ці не так? Мы толькі што паглядзелі яго на экране супрацьлодкавага карабля HMS Viking. Цяпер ён пераехаў на поўдзень. Падняў каго-то, ці не так?
  
  Я не адказаў.
  
  Доліш працягнуў: «Мы ідзем туды, але вельмі асцярожна. Гісторыя ў тым, што мы страцілі балістычную ракету з фіктыўнай галоўкай. Па-вашаму, ці не так?
  
  — Так, — сказаў я.
  
  Доліш сказаў Шлегелю: «Ну, калі ён не можа ў гэтым вінаваціць, значыць, усё ў парадку. Я і сам думаў, што гэта нядрэнна.
  
  — Там толькі зламаны пешаходны мост, — папярэдзіў я. — Вы страціце некалькі салдат.
  
  — Зусім не, — сказаў Доліш.
  
  'Як?' Я сказаў.
  
  — Мостоукладчик «Цэнтурыёна» перакрые пралом за сто секунд, — сказаў мне афіцэр RE. «Лэнд Роверы» рушаць услед за вамі.
  
  — І чайны фургон, — не без сарказму, сказаў Шлегель.
  
  — Так, і НАФФИ , — сказаў Доліш.
  
  — Здымае бляск з твайго аповеду аб пошуках страчанай ракетнай боегалоўкі, — сказаў я.
  
  «Мне не падабаюцца рускія, высаживающиеся з падводных лодак, — сказаў Доулиш. — Я не настолькі занепакоены тым, каб нашы галасы былі цішэй. Я ведаў, што ўсё, што тычыцца падводных лодак, прымушала Доліш загарацца і казаць «нахіл». Вялікая частка намаганняў рускіх і вялікая частка іх шпіёнскіх поспехаў за дзесяцігоддзе былі звязаны з падводным зброяй.
  
  — Вы па-чартоўску маюць рацыю, — сказаў Шлегель. Я зразумеў — як і павінен быў зразумець, — што Шлегель быў з нейкага трансатлантычнага аддзела бяспекі.
  
  — Хто гэтыя людзі, якіх трымае там Толивер? Я папрасіў. — Гэта нейкая афіцыйная ўстаноўка?
  
  Шлегель і Доулиш здалёк жаласныя гукі, і я зразумеў, што задзел за жывое.
  
  Доліш сказаў: «Член парламента можа пляснуць міністра ўнутраных спраў або міністра замежных спраў, пляснуць іх па спіне і выпіць з імі, пакуль я ўсё яшчэ чакаю сустрэчы, якая пратэрмінаваная на тыдзень». Толивер прывабіў старога ў зман гэтай справай Ремозивы, і ніхто не паслухае маіх перасцерагаюць слоў.
  
  Чайнік закіпеў, і ён заварыў чай. Павінна быць, Доліш паслізнуўся з тых часоў, як я працаваў пад яго пачаткам, таму што ў тыя дні ён еў дэпутатаў на сняданак, а што тычыцца дэпутатаў з амбіцыямі плашча і кінжала, то яны не пратрымаліся далей штомесячнай канферэнцыі.
  
  «Яны сказалі, што чалавек, які высадзіўся на бераг, быў ад'ютантам Ремозивы, — сказаў я.
  
  'Але?'
  
  — Наколькі я магу судзіць, ён мог быць вельмі добрым сябрам Ліберачэ: я не ведаю нікога з саўдзельнікаў Ремозивы.
  
  — Але беларуская? — спытаў Шлегель. Сонца зазірнула ў акно. Падсветлены ззаду, яго цыгарны дым ператварыўся ў вялікае срэбнае воблака, у якім яго ўсьмешлівы твар парыла, як чужая планета.
  
  «Высокі, хударлявы, коратка стрыжаны, бялявы, у сталёвых акулярах. Ён абмяняўся некалькімі вытрымкамі з размоўніка па-польску з персанажам, які называе сябе Уілерам. Але калі б я збіраўся ставіць грошы, я б паставіў іх на адну з прыбалтыйскіх краін».
  
  — Для мяне гэта нічога не значыць, — сказаў Доулиш.
  
  — Нічога, — сказаў Шлегель.
  
  — Кажа, што ведае мяне, калі верыць вашага масону — сарацину — вунь там. Прыйшлося яго стукнуць, прабачце, але іншага выйсця не было».
  
  — Небарака Мэйсан, — сказаў Доліш без якіх-небудзь эмоцый. Ён паглядзеў мне прама ў вочы і не стаў прасіць прабачэння за хлусню, якую ён сказаў мне пра Мэйсоне, абвінавачанага ў продажы сакрэтаў. Ён наліў пяць кубкаў гарбаты, дадаўшы ў іх другую порцыю гарачай вады. Ён даў мне і Шлегелю па кубку, а затым пастукаў у акно, паклікаў салдат і даў кожнаму па кубку. — Што ж, выкажам здагадку, што ён ад'ютант Ремозивы, — сказаў Доулиш. 'Што цяпер? Яны сказалі табе?
  
  — Думаеш, усё сапраўды ідзе? — сказаў я з некаторым здзіўленнем.
  
  «Я ведаю, што здараюцца і больш дзіўныя рэчы».
  
  — Праз якую-небудзь дурную арганізацыю накшталт гэтага?
  
  — Ён не зусім без дапамогі, — сказаў Доліш. Шлегель назіраў за ім з пільнай цікавасцю.
  
  — Думаю, што не, — сказаў я з некаторым раздражненнем. «Яны кажуць пра тое, каб перанакіраваць атамную падводную лодку, каб падабраць яго ў Баранцавым моры. Не зусім без старонняй дапамогі гэта пераменшвання стагоддзя ».
  
  Доліш сербануў гарбаты. Ён паглядзеў на мяне і сказаў: «Ты думаеш, мы павінны проста сядзець на Толивере? Вы не станеце настойваць на адпраўцы падводнай лодкі да іх месца сустрэчы?
  
  — Атамная падводная лодка каштуе вялікіх грошай, — сказаў я.
  
  — І вы думаеце, што яны могуць яго патапіць. Гэта дакладна не ўключана? Яны маглі б лёгка знайсці атамныя падводныя лодкі і патапіць іх, калі гэта не іх амбіцыі.
  
  — Арктыка — ціхае месца, — сказаў я.
  
  — І яны маглі б знайсці атамныя падводныя лодкі ў іншых ціхіх месцах, — сказаў Доліш.
  
  — І мы маглі б знайсці іх, — ваяўніча сказаў Шлегель. — І не будзем забываць пра гэта.
  
  — Вось менавіта, — спакойна сказаў Доліш. — Гэта тое, што яны называюць вайной, ці не так? Няма, яны ідуць на ўсе гэтыя непрыемнасці толькі для таго, каб пачаць вайну.
  
  — Вы ўсталявалі трывалы кантакт з гэтым адміралам? Я папрасіў.
  
  «Толивер. Толивер атрымаў кантакт — па-відаць, дэлегацыя ў Ленінградзе — мы захоўвалі поўную чысціню па інструкцыі на вышэйшым узроўні.
  
  Я кіўнуў. Я мог у гэта паверыць. Калі ўсё пойдзе не так, то Толивера будуць трымаць асобна, добра: яны скормят яго рускім невялікімі кавалачкамі, пасыпанымі тендерайзером.
  
  'Так што ты думаеш?' На гэты раз пытанне задаваў Шлегель.
  
  Я доўга глядзеў на яго, не адказваючы. Я сказаў: «Яны казалі так, як быццам усё ўжо было ўладжана: брытанская падводная лодка, яны сказалі. Толивер кажа пра «РН» так, быццам яго можна арандаваць, і ён займаецца арганізацыяй турпакетаў.
  
  Доліш сказаў: «Калі б мы пайшлі наперад, гэта была б амерыканская падводная лодка». Ён паглядзеў на Шлегеля. — Пакуль мы не будзем упэўнены, хто наняў Толивера для працы, будзе бяспечней выкарыстоўваць амерыканскую падводную лодку.
  
  — Угу, — сказаў я. Чорт, навошта гэтым двум магутным персанажам раіцца са мной на такім узроўні прыняцця рашэнняў.
  
  Менавіта Шлегель, нарэшце, адказаў на мой незаданный пытанне.
  
  — Гэта нам прыйдзецца сысці, — сказаў ён. «Наша паездка: ты і я, і гэты персанаж Фоксвелла: праўда?»
  
  — О, цяпер я пачынаю бачыць дзённае святло, — сказаў я.
  
  — Мы палічылі б гэта ласку, — сказаў Доулиш. — Загаду няма, але мы палічылі б гэта ласку, ці не так, палкоўнік?
  
  'Ды сэр!' — сказаў Шлегель.
  
  — Вельмі добра, — сказаў я. Яны відавочна збіраліся даць мне скончыцца крывёю да тых часоў, пакуль не даб'юцца свайго. Мая рука ўжо моцна пульсавала, і я злавіў сябе на тым, што націскаю на яе, каб суняць боль. Усё, што я хацеў, гэта ўбачыць армейскага санітара. Я не быў створаны, каб быць параненым героем.
  
  «Мы думаем, што гэта варта паглядзець», — сказаў Доліш. Ён сабраў маю пусты кубак. — О, дзеля бога, Пэт! Ты заліваеш увесь дыван крывёю.
  
  «Гэтага не будзе бачна, — сказаў я, — толькі не ў гэтым цудоўным ўзоры калібры».
  17
  
  Экалагічна нейтральны. Нейтральнае стан навакольнага асяроддзя — гэта стан, пры якім надвор'е, радиоприем, праца сонара і тэмпература вады застаюцца пастаяннымі на працягу ўсёй гульні. Гэта не мяняе верагоднасць няшчасных выпадкаў (ваенна-марскія падраздзяленні, гандлёвыя суда, паветра), затрымак матэрыялаў або сувязі або выпадковай працы машыны.
  
  ГЛАСАРЫЙ . « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Раптоўны крык будзільніка быў задушаны пры нараджэнні. На імгненне запанавала поўная цішыня. У цемры было ўсяго чатыры шэрых прастакутнікаў, якія не зусім падыходзілі адзін да аднаго. Дождж ліў іх, і вецер трос аконную раму.
  
  Я чуў, як стары Макгрэгар тупае ў сваіх старых чаравіках і кашляе, спускаючыся па рыпучай лесвіцы. Я апрануўся. Мая адзенне была вільготнай і пахла тарфяным дымам. Нават калі акно і дзверы былі шчыльна зачыненыя, паветра быў досыць халодным, каб сконденсировать маё дыханне, калі я прабівалася амаль ва ўсе прадметы адзення, якія ў мяне былі.
  
  У задняй гасцінай стары Макгрэгар стаў на калені перад малюсенькай кратамі печы і маліўся аб полымя.
  
  — Ўзгаранне, — сказаў ён праз плячо, як хірург, тэрмінова запатрабаваў скальпеля, які вырашыў не адрываць вачэй ад выкананай працы. — Сухая растопка, дружа, з скрыні пад ракавінай.
  
  Звязак сухастою была сухі, як і ўсё ў сухое Боннете. Макгрэгар узяў кніжку Агаты Крысці ў мяккай вокладцы, якую я пакінуў у крэсле, і вырваў з яе некалькі старонак, каб распаліць полымя. Я ўпершыню заўважыў, што многія іншыя старонкі ўжо былі прынесеныя ў ахвяру на тым жа алтары. Цяпер, магчыма, я ніколі не даведаюся, ці павесіць міс Марпл гэта на архідыякана.
  
  Макгрэгар з прагнасцю дыхаў на малюсенькае полымя. Магчыма, менавіта алкагольнае змест яго дыхання прымусіла агонь ўспыхнуць і пачаць жэрці дровы. Ён пасунуў чайнік на пліце.
  
  — Я пагляджу на руку, — сказаў ён.
  
  Гэта стала рытуалам. Ён развязаў павязку з падкрэсленай асцярогай, а затым сарваў павязку так, што я ўскрыкнуў ад болю. — Гатова, — сказаў Макгрэгар. Ён заўсёды так казаў.
  
  — Ты добра поправляешься, чувак. Ён промыл рану спіртам-антысептыкам і сказаў: «Цяпер табе падыдзе гіпс, сёння павязка не спатрэбіцца».
  
  Чайнік пачаў гудзець.
  
  Ён наклаў лейкопластырь, а затым гэтак жа старанна апрацаваў ранку на маёй спіне. Там ён таксама наклаў лейкопластырь, а потым адступіў, каб палюбавацца сваёй працай, а я здрыганулася.
  
  — Чай цябе сагрэе, — сказаў ён.
  
  Шэрыя палосы світанку размазались па вокнах, а за акном заквакали і заспрачаліся птушкі — спяваць было не аб чым.
  
  — Заставайцеся сёння ў гасцінай, — сказаў Макгрэгар. — Ты ж не хочаш, каб ён зноў зламаўся. Ён наліў дзве кубкі моцнага гарбаты і абгарнуў чайнік пашарпанай моллю плёнкай. Ён ткнуў качаргой слоік з малаком і пасунуў да мяне праз стол.
  
  Я націснуў на раны на руцэ.
  
  — Яны пачынаюць чухацца, — сказаў Макгрэгар, — і гэта добра. Ты застанешся сёння дома – і прачытаеш. Ты мне не патрэбен. Ён усміхнуўся, сербануў трохі гарбаты, а затым пацягнуўся за ўсімі рэсурсамі ў чытве. «Садовыя кусты для аматараў», «Са сцягам у Прэторыю», тым трэці, і тры «Агаты Крысці» ў мяккай вокладцы, часткова разрабаваныя з-за іх гаручасці.
  
  Ён паставіў кнігі побач са мной, наліў мне яшчэ гарбаты і падсыпаў торфу ў агонь. — Твае сябры прыйдуць сёння ці заўтра, — сказаў ён.
  
  — Калі мы адправімся ў падарожжа — вам сказалі?
  
  — Твае сябры прыйдуць, — сказаў ён. Ён не быў гаваркім чалавекам.
  
  Макгрэгар правёў большую частку раніцы ў хляве, расклаўшы электрапілы на часткі і расклаўшы яе на каменным падлозе вакол сябе. Шмат разоў ён злучаў дэталі разам. Шмат разоў ён чапляўся за шнур стартара, так што рухавік заводзіўся. Але не стрэліў. Часам ён лаяўся на гэта, але не здаваўся да поўдня. Затым ён увайшоў у гасціную і кінуўся ў рыззё скураное крэсла, у якім я ніколі не карыстаўся, зразумеўшы, што ў яго ёсць ранейшае права. «Ба!» — сказаў Макгрэгар. Я навучылася інтэрпрэтаваць гэта як яго спосаб скардзіцца на холад. Я тыцнуў пальцам у агонь.
  
  «Твая каша гатовая», — сказаў ён. Ён называў усю ежу кашай. Гэта быў яго спосаб здзекавацца над сассенахами.
  
  'Добра пахне.'
  
  — Мне не патрэбна ваша з'едлівая лонданская іронія, — сказаў Макгрэгар. — Калі не хочаш паесці — можаш збегаць у дроўнай хлеў і пазмагацца з гэтай праклятай пілой па дрэве. Ён пляснуў у ладкі і помассировал чырвоныя мазольныя пальцы, каб вярнуць у іх кроў. — Ба, — сказаў ён зноў.
  
  Ззаду яго выгляд з маленечкага акенца, які сыходзіць глыбока ў тоўстую каменную сцяну, часткова закрывалі дзве полумертвые бягоніі ў чыгунах. Я мог толькі бачыць, як сонечнае святло збірае сляды снегу на вяршынях далёкіх, за выключэннем тых выпадкаў, калі парыў ветру заносіў дым з трубы ў двор або, што яшчэ горш, заносіў яго ў гасціную. Макгрэгар закашляўся. — Патрэбен новы капот, — патлумачыў ён. «Усходні вецер пранікае пад карнізы і падымае шыфер».
  
  Ён прасачыў за маім позіркам з акна. — Гэта будзе лонданская машына, — сказаў ён.
  
  'Адкуль вы ведаеце?'
  
  «У мясцовых жыхароў ёсць фургоны і грузавікі — мы рэдка ездзім на машынах, — але калі мы іх купляем, мы выбіраем што-тое, што дапаможа нам падняцца на Молат або па вялікай дарозе зімой. Мы б не абралі такую шыкоўную лонданскую машыну, як гэтая.
  
  Спачатку я думаў, што яна можа згарнуць на ніжнюю дарогу, прайсці праз вёску і ўздоўж берага. Але машына працягнула шлях. Ён выгінаўся ўздоўж схілаў на другім баку даліны, так што мы маглі бачыць, як ён караскаецца па кожнай шпільцы першыя дзве ці тры мілі. — Яны захочуць абедаць, — сказаў Макгрэгар.
  
  — Ці хаця б выпіць, — сказаў я. Я ведаў, што гэта быў знясільваючы бег за апошнія некалькі міль. Дарога была дрэнны ў любы час года, але з-за выбоін, схаваных снегам, вадзіцелю даводзілася прабірацца міма самых дрэнных участкаў. Яму трэба выпіць і пасядзець ля вогнішча.
  
  «Я паклапачуся аб тым, каб агонь у бары не загарэўся», — сказаў ён. Толькі пастаяннае папаўненне вогнішчаў ззаду і спераду рабіла дом прыдатным для жылля. Нават тады яму спатрэбіўся алейны абагравальнік ля ног у бары, а ў спальнях было досыць холадна, каб ударыць па лёгкім, як штылет. Я схаваў Агату Крысці за гадзінамі з боем.
  
  Машына разгарнулася на жвіры. Гэта быў DBS цёмна-сіняга колеру з такой жа абіўкай. Але «Астан» быў пакамечаны і запырсканы брудам і брудным снегам. Ветравое шкло было заляпано брудам, калі не лічыць двух бліскучых вачэй дворнікаў. Толькі калі дзверы адчыніліся, я ўбачыў кіроўцы. Гэта быў Ферди Фоксвелл у сваім знакамітым паліто імпрэсарыа, з каракулевым каўняром, зашпіленым на вушы, і ў маленькай вар'яцкай футравай шапачцы, ссунутай набакір набакір.
  
  Я выйшаў, каб убачыць яго. «Ферди! Мы сыходзім?
  
  'Заўтра. Шлегель ўжо ў шляху. Я думаў, што з гэтым я буду тут наперадзе яго. Дай нам шанец, каб пабалбатаць.
  
  — Добрая машына, Ферди, — сказаў я.
  
  «Я пачаставаў сябе да Свята нараджэння хрыстовага, — сказаў ён. — Вы не ўхваляеце?
  
  Аўтамабіль каштаваў больш, чым мой бацька зарабіў на жалезнай дарозе за дзесяць гадоў добрасумленнай службы, але Ферди, купляючы маленькі «форд», не збіраўся дапамагаць майму бацьку. — Марнуй, Ферди, марнуй. Будзь першым дзіцем у квартале з бізнес-джетом».
  
  Ён сарамліва ўсміхнуўся, але я сур'ёзна. Я быў тут дастаткова доўга, каб зразумець, што гэта не ўладальнікі трохзоркавых рэстаранаў, дызайнеры упрыгожванняў на заказ або вытворцы самаробных спартыўных аўтамабіляў сядзяць на сонца на Бярмудзкіх астравах. Гэта былі праніклівыя людзі, якія рабілі кансерваваныя бабы, замарожаную рыбу і газаваныя напоі.
  
  Ферди панюхаў поліўку Макгрэгара. — Якога чорта ты там варыш, Макгрэгар, валасаты шатландскі вырадак?
  
  — Гэта твой шанец паспрабаваць хайлендский хагіс, тоўсты, — сказаў Макгрэгар.
  
  — Калі-небудзь ты так скажаш, і гэта сапраўды будзе хагіс, — сказаў Ферди.
  
  «Ніколі, — сказаў Макгрэгар, — я не выношу гэтай бруднай бруду. Я б не хацеў, каб у маім доме пахла гэтым.
  
  — Вы можаце дадаць галон хатняга імбірнага віна ў двайную меру соладу, — сказаў Ферди.
  
  Я сказаў: «Зрабіце іх двума».
  
  — Лепшае імбірнае віно, якое я калі-небудзь спрабаваў, — сказаў Ферди. Ён усміхнуўся мне. МакГрегору не падабалася ідэя змешваць што-небудзь з яго каштоўным соладам, але ён быў уразлівы для кампліментаў з нагоды імбірнага віна. Неахвотна ён не спяшаўся, перш чым разліў меркі па шклянках, спадзеючыся, што мы передумаем.
  
  — Палкоўнік ідзе?
  
  — Прыйдзе новы палкоўнік, Макгрэгар, сябар мой. Цяпер было абвешчана, што ва ўсіх нас адзін і той жа працадаўца, а між тым нават за два дні, што я правёў з ім, ён не прызнаўся ў гэтым.
  
  Вецер падтрымліваў. На задні двор ужо не валіў дым, але радиоантенна выдавала ціхі стогн. Гэта была незвычайна высокая радиоантенна, прызначаная толькі для прыёму праграм Бі-бі-сі.
  
  — Да раніцы я павінен прыгатаваць электрапілы, — дыпламатычна сказаў Макгрэгар, так як здагадаўся, што змесціва тэчкі з дакументамі Ферди прызначана толькі для мяне.
  
  У Ферди была школьная напорыстасць, з якой я не пераставаў захапляцца. Ён прынёс ўсе патрэбныя дакументы, коды і схемы радиопроцедур, адзначаныя датамі ўнясення змяненняў. Як бы ён ні скардзіўся, як бы да яго ні ставіліся, Ферди лічыў сябе містэрам Надзейным і ўпарта працаваў, каб захаваць ўласнае павагу.
  
  Ён хутка прабегся па паперах. — Я мяркую, Шлегель закінуў вас сюды, таму што не хацеў, каб мы размаўлялі разам. Ён сказаў гэта нядбайна, надаўшы занадта шмат увагі краях старонак. Гэта быў адказ дзяўчыны, калі я магу так сказаць пра Ферди, не ствараючы ў вас зусім недакладнага ўяўлення аб ім.
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Ён мяне ненавідзіць, — сказаў Ферди.
  
  — Ты працягваеш гэта казаць.
  
  «Я працягваю казаць гэта, таму што гэта праўда».
  
  — Ну, гэта досыць важкая прычына, — прызнаў я.
  
  — Я маю на ўвазе, ты ж ведаеш, што гэта праўда, ці не так? Зноў жа, гэта было жаданне падлетка, каб яму супярэчылі.
  
  — Чорт, Ферди, я не ведаю.
  
  — І пляваць.
  
  — І пляваць, Ферди. Дакладна.'
  
  — Я з самага пачатку быў супраць таго, каб амерыканцы захапілі Цэнтр. Ён зрабіў паўзу. Я нічога не казаў. Ферди сказаў: «Ведаю, што няма».
  
  «Я не ўпэўнены, што Цэнтр працягваў б функцыянаваць, калі б амерыканцы не ўдыхнулі ў яго жыццё».
  
  — Але вядомая? Калі мы ў апошні раз праводзілі гістарычны аналіз?
  
  — Ты ведаеш, Ферди. Мы з табой здзейснілі канвой PQ17 ў верасні. Да гэтага мы гулялі ў гульні «Бітва за Брытанію» з зменнай загрузкай паліва. Вы напісалі іх для часопіса. Я думаў, вы задаволеныя тым, што мы зрабілі?
  
  — Так, гэтыя, — сказаў Ферди, не ў сілах схаваць раздражненне, якое выклікалі ў яго мае адказы. «Я маю на ўвазе гістарычную гульню, у якую гулялі цэлы месяц — камп'ютэрнае час і ўсё такое — з поўным персаналам. Не толькі ты і я робім ўсю асьліную працу. Не толькі мы ўдваіх робім нататкі, як быццам гэта нейкая новая гульня скрынкавая з Авалон Хіл».
  
  «Хто плаціць волынщику...»
  
  «Ну, мне не падабаецца мелодыя. Вось чаму я ўпершыню пачаў распавядаць Толиверу, што адбываецца».
  
  'Якая?'
  
  — Толькі пасля таго, як запусцілі падводныя лодкі-разведчыкі.
  
  — Вы маеце на ўвазе... — я зрабіў паўзу, разважаючы пра гэта. — Вы маеце на ўвазе, што дакладвалі аб усіх гэтых сакрэтных матэрыялах Толиверу?
  
  — Ён адзін з высокапастаўленых людзей у выведцы.
  
  — Дзеля бога, Ферди, нават калі і быў, пры чым тут гэта?
  
  Ферди прыкусіў ніжнюю губу. — Я павінен быў пераканацца, што нашы людзі ведаюць.
  
  — Яны ведалі, Ферди. Мы камбінаванае абсталяванне службы. Яны ведалі. Што добрага ў тым, каб распавесці Толиверу?
  
  — Вы думаеце, я паступіў няправільна?
  
  — Нельга быць такім дурным, Ферди.
  
  — Адпусціць Шлегель? — злосна сказаў Ферди. Ён строс непаслухмяны завітак з ілба. — Гэта тое, што я зрабіў?
  
  — Як яны маглі... — я спыніўся.
  
  — Так, — сказаў Ферди. 'Я чакаю.'
  
  — А чаму вы так упэўненыя, што Толивер не працуе на рускіх? Ці амерыканцы, калі ўжо на тое пайшло. Адкуль вы ведаеце?'
  
  Ферди збялеў. Пару раз правёў растапыранымі пальцамі па валасах. — Вы не верыце гэтаму, — сказаў ён.
  
  — Я вас пытаюся, — сказаў я.
  
  — Цябе ніколі не падабаўся Толивер. Я ведаю, што няма.
  
  — Таму ён заслужыў аналіз кожны месяц?
  
  Ферди пыхкаў і пыхкаў, тузаючы фіранку, каб у пакоі было больш святла, і браў маю Агату Крысці, і чытаў пару радкоў. — Ты гэта чытаеш? ён спытаў. Я кіўнуў. Ён паставіў яго назад на камінную паліцу за разбітым збанам, у якім Макгрэгар захоўваў неаплачаныя рахункі. — Шкада, што я не гаварыў з табою пра гэта раней, Патрык, — сказаў Ферди. — Амаль зрабіў. Шмат разоў я ледзь не сказаў табе. Сіні збан шчасна стаяў на каміннай паліцы, але Ферди штурхнуў яго ўшчыльную да люстэрка, як быццам той мог скокнуць у камін і разбіцца на тысячу аскепкаў толькі на злосць і збянтэжанасць яму. Ён усміхнуўся мне. — Ты ведаеш аб такіх рэчах, Патрык. Я ніколі не быў асабліва добры ў сферы сувязяў з грамадскасцю».
  
  «Вялікае дзякуй, Ферди», — сказаў я, не прыкладаючы асаблівых намаганняў для таго, каб выказаць сваю ўдзячнасць.
  
  'Не ў крыўду.'
  
  — І ніхто не быў узяты, але калі вы думаеце, што гэта піяр...
  
  — Я не меў на ўвазе сувязі з грамадскасцю.
  
  'О, добра.'
  
  — Думаеш, стары Мак дазволіць нам выпіць гарбаты?
  
  — Не змяняй тэму. Шлегель будзе тут праз хвіліну.
  
  — О, ён будзе пераследваць так хутка, як толькі зможа. Яму не спадабаецца думка, што мы працуем супраць яго.
  
  — Значыць, нас двое.
  
  — Не будзь адыёзным, Пэт. Я магу дапамагчы вам. Я маю на ўвазе, гэтыя людзі спрабуюць дабрацца да нас абодвух, разумееце.
  
  'Што ты маеш на ўвазе?'
  
  — Я маю рацыю, кажучы, што вы, напрыклад, ужо бачылі гэтага хлопца раней? Ён адшпіліў падшэўку тэчкі для дакументаў і дастаў вялікі канверт, з якога зрабіў фатаграфію. Ён перадаў яго мне.
  
  — Бачылі яго раней?
  
  Я зрабіў здымак. Гэта быў невялікі адбітак, переснятый з іншага адбітка, мяркуючы па нечеткому якасці і адбіцця. Я ўжо бачыў гэта раней, але не збіраўся казаць пра гэта.
  
  'Не.'
  
  — Вы б здзівіліся, калі б я сказаў вам, што гэта контр-адмірал Ремозива?
  
  'Не.'
  
  — Вы ведаеце, да чаго я хілю?
  
  'Паняцця не маю.'
  
  — Ремозива — начальнік штаба Паўночнага флоту.
  
  — Сапраўдны, жывы чырвоны адмірал.
  
  — Сапраўдны, жывы чырвоны адмірал, — сказаў Ферди.
  
  Ён паглядзеў на мяне, спрабуючы зразумець, якую рэакцыю выклікала яго інфармацыя. — Мурманск, — нарэшце дадаў ён.
  
  — Так, я ведаю, дзе рускія трымаюць Паўночны флот, Ферди.
  
  — Адзін з лепшых падводнікаў. Контр-адмірал Ремозива з'яўляецца фаварытам дэпартамента першага намесніка ў наступным годзе. Вы гэта ведалі ?
  
  Я падышоў да таго месца, дзе ён стаяў. Ён прыкідваўся, што глядзіць у акно туды, дзе сабака Макгрэгара абнюхвае нейкую нябачную сцежку, опоясывающую вугальны склад. Акно было пакрыта інеем, з-за чаго сабака толькі пухнатай рыкаў. Ферди подышал на шкло і ачысьціў невялікі гурток, праз які вгляделся. Неба над морам было падобна на пучок прасмоленай вяроўкі, але ў яе былі ўплецены ніткі чырвонага і залатога колеру. Заўтра будзе цудоўны дзень.
  
  'Ты ведаў гэта?' — зноў спытаў Ферди.
  
  Я паклаў руку яму на плячо. — Не, Ферди, — сказаў я і разгарнуў яго тварам да сябе, затым схапіў рукой каўнер яго паліто і скруціў так, што тканіна сціснула яго горла. Ён быў вялікім чалавекам, чым я. Па крайняй меры, так ён заўсёды здаваўся. — Я гэтага не ведаў, Ферди, — сказаў я яму вельмі ціха. — Але, — і я лёгенька страсянуў яго, — калі я даведаюся, што вы...
  
  'Якая?'
  
  — Што з гэтым рабіць?
  
  — Што рабіць? Голас у яго быў высокі, але хто ведае, ці было гэта абурэннем, страхам або проста здзіўленнем.
  
  'Якая?' — сказаў ён зноў. 'Якая? Якая? Якая?' Да гэтага часу ён ужо крычаў. Крычаў так гучна, што я толькі што пачула, як бразнулі дзверы, калі Макгрэгар вярнуўся ў дом.
  
  'Незалежна ад таго.' Я злосна штурхнуў Ферди і адступіў ад яго, калі ў пакой увайшоў Макгрэгар. Ферди паправіў гальштук і паліто.
  
  'Вы што хацелі?' — сказаў Макгрэгар.
  
  — Ферди хацеў спытаць, ці можам мы выпіць гарбаты, — сказаў я.
  
  Макгрэгар перакладаў погляд з аднаго на іншага з нас. — Можаш, — сказаў ён. — Я зраблю, калі закіпіць чайнік. Ён гарыць.
  
  Тым не менш ён назіраў за намі абодвума. І мы глядзелі адзін на аднаго, і ў вачах Ферди я бачыў крыўду і страх. — Яшчэ адна паездка так хутка, — сказаў Ферди. «Мы заслужылі больш працяглы перапынак».
  
  — Ты маеш рацыю, — сказаў я. Макгрэгар павярнуўся і вярнуўся да электропиле.
  
  — Дык чаму ж Шлегель хоча прыехаць?
  
  — Ён хоча даведацца, як працуюць падводныя лодкі. Для яго гэта новы тып аддзела.
  
  'Хм!' — сказаў Ферди. «Яму пляваць на падводныя лодкі. Ён з ЦРУ.
  
  'Адкуль вы ведаеце?'
  
  — Пакінь мяне ў спакоі, — сказаў ён.
  
  — Вы маеце на ўвазе, што вас паслалі турбаваць?
  
  — Ты круты вырадак, Пэт. Ён паправіў гальштук. — Ты ведаеш гэта, ці не так? Ты круты вырадак.
  
  — Але недастаткова моцна, — сказаў я.
  
  — І яшчэ сее-што я табе скажу, Патрык. Гэты бізнэс з гэтым рускім — гэта любімая справа Шлегеля. Я трымаю вуха востра і магу сказаць вам, што гэта любімы праект Шлегель». Ён усміхнуўся, жадаючы зноў стаць сябрамі — школьная сварка, якая хутка вырашыцца, хутка будзе забытая.
  
  — паклікаў Макгрэгар з бара. «Пад'язджае машына».
  
  Мы абодва павярнуліся да акна. Ужо цямнела, хоць гадзіны паказвалі крыху больш чатырох гадзін дня.
  
  — Шлегель, — сказаў Ферди.
  
  — На касмічным караблі? Ярка-жоўтая футурыстычная машына прымусіла мяне ўсміхнуцца. Які характар.
  
  «Гэта яго новая спартыўная машына — вы купляеце камплект і збіраеце яе. Вы эканоміце шмат падаткаў.
  
  — Павінна быць прычына, — сказаў я. Шлегель прывёз яго ў парк і перад тым, як заглушыць, разагнаў яго, як прынята рабіць гоншчыкі. Маўчанне доўжылася ўсяго некалькі хвілін. Яшчэ да таго, як Шлегель адкрыў дзверцы машыны, я пачуў, як Макгрэгар запінацца, а затым з ровам пачынае дзейнічаць. Нішто не магло не спрацаваць, як толькі прыбыў Шлегель.
  
  — О божа, — сказаў Шлегель. «Калі я выбіраю, я выбіраю лулу».
  
  'Якая?'
  
  «Вызвалі мяне ад статычнага электрычнасці».
  
  'Аб чым ты кажаш?'
  
  — Чаму ты не абвінаваціў мяне ў тым, што працуеш на чортавых брытанцаў?
  
  Я нічога не казаў.
  
  Шлегель ўздыхнуў. — Я павінен быў даведацца. З-за цябе я выглядаю мярзотнікам, ты ведаеш гэта, Пэт?
  
  'Мне шкада.'
  
  'Вядома. Вы шкадуеце. Вы не атрымліваеце зеніткі. Ты правёў гады, працуючы на чортаву выведвальную службу, і ты дазволіў мне адправіць ім запыт на праверку, нібы ты нікчэмны клерк, а зараз прасіць прабачэння.
  
  — Ты не сказаў мне, што правяраеш мяне.
  
  — Не умнічай са мной, Патрык.
  
  Я падняў далонь і апусціў вочы. Я павінен быў папрасіць прабачэння перад ім, і ў гэтым не было ніякіх сумневаў. Калі б я ведаў хоць што-небудзь пра гэтых людзей, якія пакутуюць маніяй велічы маньяках з «Джойнт Сэрвіс Рэкардс», яны прымусілі б яго твар гарэць чырвоным на пару месяцаў. — Прабачце, — сказаў я. «Што вы хочаце, каб я зрабіў: зрабіў хары-кары тупы адвёрткай?»
  
  — Мог бы, — сказаў Шлегель, усё яшчэ вельмі злуючыся.
  
  Ферди выйшаў вонкі, так што я ведаў, што палкоўнік кіне гэта. Ён таксама, але відавочна, што пройдзе некаторы час, перш чым ён зноў стане нашым шчаслівым усмешлівым лідэрам.
  
  — Абедзве сумкі? — сказаў Ферди.
  
  — Госпадзе, не мітусіся вакол мяне, — сказаў Шлегель, і Ферди здрыгануўся, як пабіты сабака, і зірнуў на мяне, каб сказаць, што гэта не больш і не менш, чым ён чакаў.
  
  'Пойдзем. Пайшлі, — сказаў Шлегель. Ён узяў свой багаж, уключаючы рыштунак для гольфа і тэніса, і накіраваўся ў бар.
  
  — А што гэта будзе, палкоўнік-з? — сказаў Макгрэгар.
  
  Шлегель агледзеў яго зверху данізу. — Ты збіраешся стаць яшчэ адным з гэтых нахабных брытанцаў? — сказаў Шлегель. — Таму што мне гэта не трэба, прыяцель. Мне гэта не трэба.
  
  — Я хачу даць табе выпіць, прыяцель, — сказаў Макгрэгар.
  
  «Можаце прыгатаваць марціні па-амерыканску?» — спытаў Шлегель.
  
  — Магу, — сказаў Макгрэгар.
  
  Але Шлегель не збіраўся адпускаць яго так проста. — Я кажу пра куфлі з халадзільніка, вельмі халодным бифитере і не больш за сем адсоткаў сухога вермута.
  
  — Магу, — сказаў Макгрэгар. Ён адвярнуўся, каб пачаць выпраўляць гэта.
  
  — А я маю на ўвазе холад, — сказаў Шлегель.
  
  «Вы можаце сядзець у маразілцы і піць яго, калі хочаце», — сказаў Макгрэгар.
  
  — Паслухайце, — сказаў Шлегель. — Зрабі двайны віскі. Менш шанцаў, што ты облажаешься.
  
  Пасля другой порцыі выпіўкі Макгрэгар са смехам увайшоў у заднюю пакой. — Я толькі што бачыў выдатнае відовішча, — сказаў ён. Мы павярнуліся, каб паглядзець на яго, таму што ён не быў чалавекам, якога часта здзіўляюць. І яшчэ менш шанцаў прызнаць гэта.
  
  — Катафалк, праносяцца міма, як вар'ят.
  
  — Катафалк? Куды ён ішоў? — сказаў Ферди.
  
  — Куды ён ішоў? — спытаў Макгрэгар. «Ха. Я сам хацеў бы ведаць адказ на гэтае пытанне. Ён ехаў па вялікай дарозе. Там нічога няма.
  
  — Акрамя базы падводных лодак, — сказаў я.
  
  — Так, акрамя базы падводных лодак. Яму прыйдзецца прарабіць шлях у пятнаццаць міль, каб дайсці да Глена або любой іншай вёскі.
  
  — Які-то дзіця скраў машыну дадому, — сказаў Шлегель. Ён нават не падняў вачэй ад свайго напою.
  
  — У гэты час дня? — сказаў Макгрэгар. — Вы маеце на ўвазе вяртанне з нейкага мясцовага начнога клуба?
  
  — Што-то ў гэтым родзе, — сказаў Шлегель, не бянтэжачыся сарказму Макгрэгара. — Што яшчэ я хацеў бы ведаць?
  
  — Пахаванне ў моры, — прапанаваў я. Макгрэгар гучна зарагатаў, як быццам я добра пажартаваў.
  
  — У ім было цела? — спытаў заўсёды практычны Ферди.
  
  — Ну, у ім быў труну, — сказаў Макгрэгар.
  
  У тую ноч мы елі ў пярэднім бары. Мы селі на зэдлікі тварам да Маку праз яго паліраваную барную стойку. Гэта было добрае рагу — прыгатаванае па-мужчынску: вялікія кавалкі ялавічыны з суцэльным бульбай і фасоляй. І лепшае піва Mac, каб пайсці з ім. А калі мы скончылі ёсць, неба кінула ў акно жменю снегу, і вецер двойчы стукнуў так, што мы не маглі не заўважыць.
  18
  
  ...гісторыя не даказвае, што гульні памылковыя, гэтак жа як і гульні не даказваюць памылковасць гісторыі.
  
  « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Ваенна-марскія сілы свету пастанавілі, што, хоць падводныя лодкі называюцца лодкамі, атамныя падводныя лодкі з'яўляюцца караблямі. Бачыць, як адно з гэтых пачвар даўжынёй больш за сто ярдаў падымаецца з якара і выпаўзае ў моры, значыць разумець, чаму. Цаля за цаляй мы прасоўваліся па якарнай стаянцы, міма бледна-шэрых караблёў-баз і маленькіх звычайных падводных лодак побач з імі. Мы прайшлі праз супрацьлодкавыя бонавыя загароды, сеткі і противоводолазный бар'ер, удзячныя за кароткія пробліскі яркага сонца, сиявшего на воблачным небе і падобная ўсіх на борце, што мы рухаемся ў бесперапынную арктычную ноч.
  
  Амерыканская падводная лодка « Пол Рэверу » была велізарным суднам па любых мерках, на ім было досыць месцы для пральняў, кінатэатра, бібліятэкі і зручнай гасцінай. Проста павярхоўная экскурсія па караблю заняла больш за гадзіну. Не паспелі мы пераапрануцца ў форму колеру хакі USN, як Шлегель сышоў, абследуючы кожны закутак. Мы чулі, як ён хадзіў па аддзелах, жартаваў, тыкаў пальцамі, паціскаў рукі і прадстаўляўся. — Палкоўнік Чак Шлегель, корпус марской пяхоты ЗША, прыяцель, і не забывай, што ў цябе на гэтай ванне гирена. Ха, ха.
  
  Гэтыя выведвальныя падводныя лодкі не мелі звычайных блокаў з шаснаццаці ракет. Замест гэтага мидель карабля быў забіты электроннымі сродкамі процідзеяння (ECM) і апаратурай радиоконтроля і запісы. Некаторыя запісаныя запісу былі перададзеныя ў STUCEN і уведзеныя ў кампутар. Такім чынам, мы маглі б размясціць у табліцы гульняў актуальную «ацэнку дылемы», якая з'яўляецца перадгульнёвай стадыяй кожнага симулируемого канфлікту.
  
  У куце салона карабельны лекар раскладваў карты для складанай гульні ў брыдж, у якую, як ён сцвярджаў, ён мог гуляць сам.
  
  — Як там? ён сказаў. Гэта быў змучаны чалавечак з лысеющей галавой і цяжкімі стагоддзямі.
  
  «Яркае сонца, але мы сутыкаемся з марскім туманам».
  
  — Як наконт таго, каб узяць руку ў брыдж?
  
  Я пакруціў галавой. — Я абяцаў маці, — сказаў я.
  
  Велізарная субмарына праклала сабе шлях праз праліў. Маяк Сіл-Біч зароў на нас, і марскі туман заціснуў шчыліну паміж паўночнай оконечностью Ардверна і малюсенькім востравам Лам, які высоўвае з вады сваю чорную галаву, як запытальнік цюлень, з шыяй, упрыгожанай яршом. белай вады.
  
  Пасля гэтага была радыёлакацыйная надвор'е. Шкіпер сышоў з ветразі. Шлегель быў там з ім. Калі ён увайшоў у кают-кампанію, яго твар быў сінім ад холаду, нягледзячы на вялікую куртку ваенна-марскога флоту ЗША, якую ён насіў.
  
  Ён зняў куртку з плячэй. 'О, хлопец!' — сказаў Шлегель.
  
  Доктар адарваўся ад гульні ў брыдж. Шлегель быў апрануты ў свой стары загар марской пяхоты: кароткія рукавы, знакі адрознення і крылы пілота, і накрахмален, як дошка.
  
  Я стаяў у кофемашіны і наліў яму трохі.
  
  «Божа, гэта даволі страшна», — сказаў Шлегель. — Мы праплылі міма гэтага праклятага рыфа так блізка, што я мог бы злавіць чайку ля берага. Ён азірнуўся туды, дзе сядзеў Ферди, паклаўшы ногі на стол і полусонный, над нумарам «Браты Карамазавы» .
  
  — Вы, хлопцы, не бачылі, што адбываецца наверсе. Гэты шкіпер коціць гэты офісны блок па вадзе, як багі. Ён глынуў гарачага кавы. Ён скрывіўся, калі гэта абпаліла яго.
  
  — Будзь асцярожны, — сказаў Ферди. «Гэты кава вельмі гарачы».
  
  — Вам варта як-небудзь падняцца пад ветразем, — сказаў Шлегель. Ён выцер рот насоўкай.
  
  — Не я, — сказаў Ферди. — Толькі не пасля таго, як убачыў, што гэта з вамі зрабіла, палкоўнік.
  
  Шлегель сунуў куртку ў шафку і наліў сабе вады з лёдам.
  
  — Што шкіпер казаў аб апельсінах, Патрык?
  
  — Звычайна мы ставім на борт пару скрынь, палкоўнік. Гэта першае, што ў іх сканчаецца. І такім чынам, нам не трэба адчуваць сябе вінаватымі з-за таго, што мы далі ім тры лішніх рота».
  
  — Цяпер я павінен скінуцца на гэта, — сказаў Шлегель.
  
  — Што хочаш, тое і рабі, — сказаў я. Я бачыў, як тэхнічны афіцэр праходзіў міма дзвярэй па шляху ў пакой манеўравання. У вадалазным слаксоне пачуўся двайны гук. — Трымайцеся за ледзяную ваду, палкоўнік, — сказаў я яму.
  
  Падлогу раптам нахіліўся. — Святы Майсей, — сказаў Шлегель. Кут нахілу падлогі павялічыўся, і карабель ірвануўся наперад, калі насавая хваля, якая абапіралася на нас, як сцяна, захліснула палубу. Шлегель ледзь не страціў раўнавагу і працягнуў руку, каб схапіцца за трубы над галавой. Ён усміхнуўся, каб паказаць нам, як моцна ён атрымлівае асалоду ад гэтым. Пасля таго, як мы прайшлі сотню футаў, карабель выраўняўся.
  
  За пісьмовым сталом у куце гасцінай доктар ляпнуў рукамі па картах, каб яны не соскользнули.
  
  — Гэта часта здараецца? — спытаў Шлегель.
  
  — Гэта паўторыцца праз гадзіну, — сказаў я. — Калі мы мінаем Мак, Эйгг і Рум і трапім у Мінчы, ён спусціць яе на чатырыста футаў. Гэта крэйсерскі эшалон. Пасля гэтага няма чаго рабіць, акрамя як глядзець, як Ферди чытае « Братоў Карамазавых»: гэтак жа, як апошнія тры паездкі.
  
  — Я не магу ўспомніць іх праклятых імёнаў, — сказаў Ферди.
  
  — Я б не стаў занадта уладкоўвацца, — сказаў Шлегель. «Гэтая паездка, верагодна, будзе больш актыўнай, чым звычайна».
  
  Ніхто з нас не адказаў.
  
  Шлегель сказаў: «Я іду ў дыспетчарскую, калі я каму-небудзь патрэбен».
  
  Ферди зарагатаў, калі Шлегель сышоў. — Калі ён каму-небудзь патрэбен, — сказаў Ферди. — Дзе ён, па яго думку, знаходзіцца? У клубе «Плэйбой»?
  
  Я памыляўся наконт капітана, які чакаў, пакуль мы дабяромся да Минчей. Прагучаў клаксон, і падлогу зноў нахіліўся. З далёкага канца карабля я пачуў крык болю Шлегеля, калі ён упаў і заскользил па паліраванай палубе.
  
  — Брава шкиперу, — сказаў Ферди.
  
  Звычайныя падводныя лодкі развіваюць вялікую хуткасць на паверхні, чым пад ёй, але атамныя падводныя лодкі хутчэй плывуць пад вадой. Цяпер, водоизмещая чатыры тысячы тон Атлантычнага акіяна, мы рабілі больш за дваццаць пяць вузлоў у агульным кірунку Арктыкі. Гэта быў у літаральным сэнсе канец святла: у гэты час года край палярнай ледзяной шапкі знаходзіўся так далёка на поўдні, як ніколі раней, — прыціскаючы Расею да Паўночнага полюсу. Каб дадаць весялосці, зіма прыносіць у краіну лёду вечную ноч.
  
  Акрамя турніру па брыдж, які працягваўся ў бібліятэцы, і кінапаказу ў 14.00 і 21.00 кожны дзень, першыя тры дні нам было мала чым заняцца. Нават Шлегель настолькі пагрузіўся ў працу, што гадзінамі чытаў «Біяграфію фон Рихтгофена» . Святло ў некаторых калідорах быў прыглушаны з 20:00 да 07:00 раніцы. Акрамя таго, паміж днём і ноччу не было вялікай розніцы, за выключэннем таго, што дзелькі грэйпфрута і апельсінавы сок ляжалі на астуджанай паліцы адзін раз з трох. Раз ці два мы падыходзілі на перископную глыбіню і пускалі праз шноркель подых свежага паветра. Я мяркую, у очищенном паветры няма нічога дрэннага, але час ад часу прыемна пахнуць морам.
  
  У нас былі свае аператары ў кабінетах электронікі. Калі мы ўсплылі, яны правялі звычайныя выпрабаванні: настройваліся на перадатчыкі Паўночнага флота ў Мурманску і вялікую радыёстанцыю Балтыйскага флоту ў Балтыйску — на Фришес-Хафф. База падводных лодак у Калінінградзе, якая раней была Кёнігсбергам, і галоўнакамандуючы Балтыйскіх ваенна-марскіх сіл маюць інтэнсіўны радыёсувязь. Калі прыём у Лондане дрэнны, усплывальныя падводныя лодкі ў шляху сочаць за імі.
  
  У часопісе збору дадзеных не было нічога асаблівага, акрамя перахопаў паміж парай звычайных падводных лодак, якія ішлі з намі паралельным курсам на поўнач. Гэта былі ўсходнія немцы з школы падводных лодак у Заснице, паднімаліся на лодках ў кірунку Палярнага. Мы счытваем іх на гидролокаторе і ранжируем. Атамная сілавая ўстаноўка дазваляе ўсім электроннаму абсталяванню працаваць лепш, чым на звычайнай лодцы. Бортправаднік маліў імітаваць напад на іх, але капітан нават не стаў гэта абмяркоўваць. Капітаны гэтых падводных лодак для збору дадзеных праходзяць поўнае лячэнне ў Нью-Лондане, перш чым яны прымуць камандаванне. Думка аб захопе аднаго з іх рускімі была пастаянным кашмарам СИНКЛАНТА . Вось чаму я быў здзіўлены, што яны выбралі такую субмарыну для сустрэчы Толивера з Ремозивой.
  
  Нарвежская басейн — гэта глыбокая частка Нарвежскага мора, размешчаная паміж Нарвегіяй і Грэнландыяй. Нават на краі Басейна яшчэ пара тысяч метраў вады. Але перш чым мы выйшлі з паўночнай ускрайку Басейна, гідралакатар ўлавіў першы дрэйфаваў у пакоі лёд. Гроулерами называюць яны шэрыя кавалкі, якія адрываюцца ад зграі. Яны не застаюцца плоскай бокам уверх, як гэта было, калі яны былі часткай крыгі. Яны перакульваюцца і выглядаюць рыхт-у-рыхт як падводная лодка або траўлер. А калі яны досыць вялікія, то парыў ветру можа іх злавіць. Затым яны сплываюць, пакідаючы за сабой след, так што вы пачынаеце лічыць секунды да таго, як паверхня-паверхня ударыць вас у паясніцу.
  
  Мы снедалі, калі ўбачылі першага гроулера. У тую раніцу быў тост з карыцай. Слаба, з музычнага аўтамата ў каюце экіпажа, я пачуў, як Ніл Дайманд спявае «Cracklin' Rosie».
  
  — Капітан кажа, што гэта далёка на поўдзень, — сказаў Шлегель.
  
  — Паўночны вецер занясе іх значна далей, — сказаў Ферди. Ён павярнуўся да мяне. — Як ты думаеш, што ён зробіць?
  
  'Хто?' — спытаў Шлегель. Ён не любіў заставацца ў баку.
  
  — Шкіпер, — сказаў я. — Ён пойдзе глыбока.
  
  — Глыбіня перыскопа, — сказаў Ферди.
  
  — Фунт, — сказаў я.
  
  — Ты ў справе, — сказаў Ферди.
  
  — Чаму ты думаеш, што ён пойдзе глыбока? — сказаў Шлегель.
  
  «Ён новенькі. Ён поўны цудаў навукі, але перш чым мы пяройдзем да грубых рэчаў, ён захоча пераканацца, што сонар ідэальны.
  
  — А ў мяне ёсць фунт, які кажа, што вы памыляецеся, — сказаў Шлегель.
  
  Вось так я страціў два фунта. Майце на ўвазе, Ферди пакляўся, што Шлегель, павінна быць, чуў, як капітан загадзя сказаў, што ён збіраўся зрабіць. Але, чорт вазьмі, у Шлегеля хапае грошай.
  
  Ён падняў нас на ўзровень перыскопа. Ён быў пачаткоўцам — у гэтым я быў правоў — дык чаму я не здагадаўся, што яму будзе цікава паглядзець, як выглядае Арктыка.
  
  Гэта была сітуацыя або/або. Ён мог альбо спусціць нас ўніз і спадзявацца на тэхніку, альбо ўважліва сачыць за лёдам на паверхні. Лёд не сталі мякчэй, калі натыкаешся на яго. Нават кавалак памерам не больш Ферди мог разбурыць пыласос перыскопа.
  
  — Гэта нядобра, — сказаў Ферди.
  
  — Не буйней шетландского поні, — прапанаваў я.
  
  — Шетландский поні, я згодны, — сказаў Ферди і захіхікаў. — Хочаш яшчэ порцыю тостаў з карыцай? Ён падняўся на ногі, каб дастаць яго.
  
  — І бекон, — сказаў я.
  
  — Хлопцы, — сказаў Шлегель. — Гэта трэцяя порцыя тостаў з карыцай! У цябе няма практыкаванняў, табе не патрэбна ўся гэтая ежа.
  
  Раптам пачуўся стук. У сталовай разбілася посуд, тузін пар чаравік вывалілася з вешалкі перада мной і паляцела па палубе да крэсла Ферди.
  
  'О Госпадзе! Гэта што?' — сказаў Ферди.
  
  Палуба нахілілася. Рух наперад спынілася, калі шрубы павярнулі назад, і карабель нахіліўся. Я чапляўся за пераборку, пакуль караскаўся наперад, у дыспетчарскую. Мы ўвайшлі ў рэзкі ўздым.
  
  — Пачакай, — сказаў Шлегель, калі я падышоў. Капітан ужо быў у гідралакатара, трымаючыся за аператара, каб не слізгаць па падлозе.
  
  «Кантакт у пяцідзесяці ярдаў прама наперадзе», — сказаў бартавы афіцэр. Ён кінуў яе ў самы круты паварот, на які яна была здольная, і зараз мы пачалі павольна выпроствацца.
  
  'Што гэта?' — сказаў шкіпер. Гэта быў коммандер з дзіцячым тварам, апрануты ў пашытыя на заказ штаны колеру хакі і высокія боты з мяккай карычневай скуры. Ён працёр вочы. Не было ні ценяў, ні ценяў, ні выратавання ад флуоресцентных агнёў, сверкавших на шкляных цыферблатах.
  
  — Гэтая чортава падлодка фрыцаў, — сказаў бартавы афіцэр.
  
  'Ты ўпэўнены?' Ён паглядзеў не на бартавой афіцэра, а на свайго старэйшага.
  
  — Мы назіралі за ёй, — сказаў Старэйшы. «Яна капрызнічала... двойчы перасекла наш нос... потым нырнула наперадзе нас».
  
  Яны абодва глядзелі на экран гідралакатара. Форма зрушылася толькі на імгненне. Ён быў нерухомы, а затым павольна павярнуўся. Напружанне можна было зняць нажом.
  
  — Дзесяць розумаў з адной думкай, — сказаў шкіпер. Толькі слабы намёк на ўсмешку мільгануў у кутках яго вуснаў, але кропля поту на лбе звеў на няма тое стрыманасць, якую ён дэманстраваў. Ён меў рацыю наконт думак гэтага чалавека. Я чакаў, калі да нас прыйдуць яе насавыя трубы, і мне гэта не спадабалася.
  
  Раптам у Дыспетчарскай пачаўся вэрхал. Паветра быў напоўнены хрыплымі гукамі: флейты уверх і ўніз па шкале і скрежещущий гук з сістэмы гучнай сувязі. Я паглядзеў на кансоль. Экран радара ўяўляў сабой снежную буру, якая кідалася па вертыкалі і дыяганалі ў шалёным рытме.
  
  Капітан узяў мікрафон гучнай сувязі і, падвысіўшы голас, каб перакрыць перашкоды, сказаў: «Гэта капітан. Заставайцеся свабоднымі, усё. Гэта проста іх ЕСМ.
  
  Шум узмацніўся да вар'яцтва, паколькі контрмеры нямецкай падводнай лодкі заклинили электроніку. Затым ён спыніўся, і інструменты вярнуліся на свае законныя пазіцыі, экран пацямнеў, а гучнагаварыцелі змоўклі.
  
  — Яна накіроўваецца на поўдзень — хутка.
  
  «Ўблюдкі!» — сказаў выканаўца.
  
  Капітан падышоў да экрана і паляпаў аператара па спіне. — Не так ужо шмат такіх, Ал.
  
  Хлопчык усміхнуўся. — Мы вернемся маляўнічым маршрутам, сэр.
  
  «Зрабі гэта для мяне. Мая бабуля ніколі не даруе вам, калі вы зараз зробіце якую-небудзь глупства, — сказаў шкіпер. Ён правёў тыльным бокам далоні па лбе.
  
  Старэйшы зноў узяў афёру. Я адчуў лёгкую вібрацыю, калі шрубы пачалі круціцца, і рабізна толькі што ўсхваляванай вады прабегла па корпусе, як папераджальны палец.
  
  «Рулируй, пра, тры, пяць».
  
  Мы зноў былі ў дарозе.
  
  «Я павінен паспрабаваць прывыкнуць да гэтага?» — сказаў Шлегель.
  
  — Часам яны дакучаюць нам, — сказаў капітан. «Мы водоизмещаем чатыры тысячы тон. Гэты усходненямецкі шкіпер працуе на маленькім, тысяча трыста тоневым, класе W... Капітан выцер рукі шаўковай насоўкай. Я думаў, што гэта ядзерны век; у старыя часы гэта былі б тоўстыя баваўняныя адходы.
  
  'Адкуль вы ведаеце?'
  
  «Памер на экране... і гэта іх самы распаўсюджаны сабвуфер. Яны скапіявалі яго са старога Type XXI Kraut яшчэ на вайне. Калі ён так рэжа мой лук, ён прымушае нас абмінуць падлогу-акіяна, каб прыйсці ў сябе. Мы па-чартоўску цяжкія, палкоўнік, і праблема з высокай крэйсерскай хуткасцю... ну, вы толькі што бачылі, у чым справа.
  
  — Мы нервуемся, бачачы, як гэтыя маленькія конвенционалы вось так носяцца над намі, — сказаў старпом. «Гэта дзеці, у якіх ёсць рыштунак паляўнічага-забойцы. Калі фішкі пойдуць прахам, за намі прыйдуць не ядзерныя бомбы чырвоных, а іх маленькія конвенциональные снарады. Вось чаму яны працягваюць іх будаваць».
  
  Шлегель кіўнуў. «Усходнія немцы вяртаюць сваю тэхніку назад у польскія і расейскія парты. Частка з іх яны перакінуць і на Паўночны флот. Будзьце асцярожныя.
  
  — Які ў іх кут? — сказаў капітан.
  
  «Хіба вы не праходзіце міма падзелу прыколаў? Рускія садзяцца за стол, каб абмеркаваць ўз'яднанне Германіі. Вы ж не лічыце, што яны маюць намер аддаць яе каму-небудзь з нас, капіталістычных рэакцыянераў, да таго, як скончаць энергічную аперацыю па раскрадванне актываў, ці не так?
  
  — Якія караблі ёсць ва ўсходніх немцаў? — спытаў капітан. — А якія мужчыны?
  
  Шлегель памахаў мне рукой. Я сказаў: «Фрэгаты і прыбярэжныя штукі. Прайшло шмат часу, перш чым рускія дазволілі ГДР мець падводныя лодкі. Але ўвесь Народны Флот - дзесяцігадовыя мужчыны. Афіцэрская падрыхтоўка — гэта чатырохгадовы тэрмін, і яны павінны правесці два гады на ніжняй палубе, перш чым яны змогуць падаць заяўку на гэта. Так што ў кожнага афіцэра было шэсць гадоў службы.
  
  Капітан сказаў: — Калі б на флоце гэтага чалавека пускалі ў моры толькі шасцігадовых афіцэраў, думаю, у нас былі б я і док Харыс. Майму старэйшаму абяцалі на наступны год.
  
  Выканаўчы дырэктар не ўсміхнуўся. Шэсць гадоў навучання, а? Вы калі-небудзь бачылі, як флатылія гэтых ублюдкаў праносіцца праз вучэнні НАТА або любога іншага заходняга ваенна-марскога падраздзялення? Двойчы я бачыў, як яны праходзяць прама пасярод караблёў у моры. Ні сігналаў, ні агнёў, нічога. І ні на ёту не збіцца з курсу. Падышоў у дзесяці ярдаў ад аднаго эсмінца. Яны ведаюць, што нашы інструкцыі па бяспецы прымушаюць нас пазбягаць сутыкненняў. Гэта прымушае іх адчуваць сябе вялікімі мужчынамі, якія робяць гэта... шэсць гадоў! ... маракі! Проста ўблюдкі, вось хто яны.
  
  — Яны робяць гэта, каб выявіць нашы аварыйныя даўжыні хваль, — сказаў капітан. «Калі яны гэта робяць, у іх заўсёды ёсць лодкі з электронікай».
  
  — Вырадкі, — сказаў Старэйшы.
  
  — Думаю, усходнегерманскія караблі добра пабудаваны, — сказаў капітан.
  
  — Першы клас, — сказаў я. «У гэтым рэальная каштоўнасць ГДР для Усходняга блока — будаўніцтва караблёў для флатоў-спадарожнікаў. І ў іх ёсць глыбока закапаныя запасы нафты, загоны для падводных лодак у скалах і добра схаваныя верфі.
  
  — Ўз'яднанне, а? — сказаў капітан, як быццам упершыню чуе пра гэта. «Падобна на тое, гэта было б добра для нас. Гэта адштурхне чырвоных назад у Польшчу, ці не так?
  
  — Вось менавіта, — сказаў я. — Ці прывесці іх прама ў Галандыю. Залежыць ад таго, аптыміст ці песіміст.
  19
  
  Падводныя лодкі любога тыпу, якія ўсплылі ў межах дасяжнасці варожых ракет класа А, будуць лічыцца знішчанымі.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  «Навігатар у дыспетчарскую».
  
  Я прачнуўся раптоўна. Дзверы была не да канца зачынена, і з калідора ліўся цьмяны аранжавы святло. Я уключыў агульны святло і паглядзеў на гадзіннік. Гэта было пасярод ночы. Койка Шлегеля была пустая, як і койка Ферди. Я хутка апрануўся і пайшоў наперад.
  
  Спачатку дрэйфаваў у пакоі лёд ўяўляе сабой не больш чым некалькі плям. Затым сонар пачынае ўлоўліваць вялікія крыгі: памерам з аўтамабіль, памерам з дом, памерам з гарадской квартал. І гэта сем восьмых ці дзевяць дзесятых айсберга, які застаецца схаваным і нябачным? Ну каму якая справа. Дастаткова пагрузіліся, каб знішчыць нас. Або, як патлумачыў Шлегель капітану, дастаткова, каб астудзіць кожны марціні ад Портленда да Лос-Анджэлеса.
  
  Але як толькі вы нырае пад лёд, вы становіцеся прыхільнікам воднай стыхіі. І гэта былі не двухтысячныя глыбіні Нарвежскай катлавіны. Мы перасеклі хрыбет Ян-Майен і ўвайшлі ў Баранцавым моры, дзе акіян вымяраецца ў футах. На працягу васьмі гадзін пад палярным пакетам мы маглі прадказаць таўшчыню лёду з разумнай ступенню ўпэўненасці, але пасля гэтага мы апынуліся ў «дзёрзкі і тупым», і некаторыя з гэтых кавалкаў маглі быць наогул любога памеру. Я чуў пра гэтых зімовых падарожжах, але гэта быў першы ў маім жыцці, і час ад часу я лавіў сябе на думцы аб караблі, які яны страцілі дзве зімы назад.
  
  «Інжынер у дыспетчарскую».
  
  — Якія-небудзь сляды гэтай чортавай падлодкі «Полак»?
  
  «Яны ўдваіх сышлі з экрана на поўдзень».
  
  «Мурманск. Сцеражыцеся іх на гидролокаторе.
  
  'Ды сэр.'
  
  — Круты мялі, сэр.
  
  — Глядзі на яе, Чарлі. Думаю, яшчэ павольней. Шкіпер павярнуўся да Шлегелю і да мяне. «Гэты кавалак лёду над намі мае шырыню ў мілю».
  
  — Такі вялікі? — сказаў Шлегель.
  
  — Той, што за ім, мае шырыню каля дзевяці міль, — сказаў капітан.
  
  Калі капітан адвёў погляд, Шлегель скорчил мне грымасу. Ён меў рацыю, што, чорт вазьмі, ты павінен сказаць. Затым дзіця збіраўся паказаць нам свой шнар ад апендыкса.
  
  'Ўсе рукі. Гэта капітан кажа. Поўная цішыня па ўсім карабля.
  
  Гукі сонара раптам сталі вельмі гучнымі. Я агледзеў перапоўненую дыспетчарскую. Дзяжурныя былі цалкам апранутыя ў свае кашулі і штаны колеру хакі, але капітан быў у кашулі з рукавамі, а штурман у паласатай піжаме.
  
  Амерыканскія падводнікі шмат гадоў наносілі на карту дно арктычных мораў. Яны запісалі каньёны і пікі плыткіх паўночных мораў на тысячемильных шашы, па якім можна было прытрымлівацца, як кіроўца грузавіка едзе па аўтамагістралях Еўропы. Але ў кіроўцаў грузавікоў няма непрадказальнай суцэльны ледзяной даху над галавой: велізарныя крыгі з такімі глыбокімі килями, што яны скальпируют яго, калі ён не збочыць з шашы і не натыкнецца на нязведаныя маршруты, спрабуючы знайсці шлях цэлым і цэлым.
  
  — Насоўваецца грэбень ціску, сэр. Ферди адсунуўся ў бок, калі капітан праціснуўся міма яго.
  
  Стрэлка гідралакатара намалявала над намі лёд. Зімой новаўтвораны лёд цісне на старыя крыгі, прымушаючы іх апускацца глыбока ў ваду. Пяро старанна намалявала грабяні: уверх і ўніз, уверх і ўніз, як на графіцы ліхаманкі: кожны крыху ніжэй.
  
  — Мне гэта не падабаецца, Чарлі.
  
  'Не, сэр.' Карабель быў ненатуральна спакойны: людзі затаілі дыханне, не сказалі ні слова, не почесались.
  
  Стрэлка бервяна была на васьмі вузлах, стрэлка глыбінямера на двухстах. Адзіным гукам быў гул механізмаў і роўны піск гідралакатара. Карабель ірвануўся наперад. На гэты раз стрэлка гідралакатара апусцілася ніжэй. Кожная ледзяная града была тоўшчы: восемдзесят футаў, затым дзевяноста футаў да нас. Сто пяць! Цяпер стрэлка прайшла папярэдні пік і працягвала рухацца далей. Сто дзесяць, сто пятнаццаць!
  
  'Га! Пакінь яе!
  
  «Адмоўная плавучасць». Лётчыкі былі гатовыя да загаду. Двое матросаў пляснулі па рычагоў кіравання, і нос карабля нахіліўся. — Да двухсот пяцідзесяці.
  
  Свет сціскаўся вакол нас. Стрэлка сонара не спынялася і не паварочвалася назад да ста сарака. Калі б мы засталіся на ранейшым узроўні, лёд адарваў бы верх ветразі на пяць футаў.
  
  — Толькі што, — сказаў Старэйшы.
  
  Шкіпер пачухаў нос. Ён павярнуўся да Шлегелю. «Звычайна перад тым, як мы дабіраемся да лядовых межаў, становіцца трохі не па сабе».
  
  У абзы таўшчыня лёду больш прадказальная, але акіян драбней, і пасля гэтага мы павінны павярнуць ўздоўж ўзбярэжжа Расіі ў бок Белага мора. Там берагавой лёд пачынае зрастаюцца. Гэта горшы раздзел з усіх.
  
  — Польская субмарына пайшла? — сказаў Шлегель.
  
  — Усё яшчэ на нашым гидролокаторе — яна зноў павярнулася амаль паралельна.
  
  — Яна сочыць за намі, — сказаў Шлегель. Ён паглядзеў на Ферди.
  
  — Няма, — сказаў шкіпер. — Яна, напэўна, нас не бачыць. У яе могуць быць тыя ж праблемы са ледам, што і ў нас. Дыяпазон яе сонара нікчэмны — яна б потерлась насамі з эскімосамі, перш чым яны паспелі б прачытаць паказанні.
  
  — Яна ведае, што мы тут?
  
  — Яна ведае, што мы дзе-то. Яны чуюць, як наш гідралакатар б'е іх. Але яны не могуць злавіць нас на сваім гидролокаторе.
  
  — Але яна развівае добрую хуткасць, — сказаў Шлегель.
  
  «У іх ёсць лепшыя карты, чым у нас, для гэтай галіне. Ніхто з нас не можа адгадаць лёд, але яна ведае глыбіню: гэта дапамагае».
  
  — Я хацеў бы паспрабаваць, — сказаў Шлегель.
  
  — У нас абодвух зараз шмат спраў, — сказаў шкіпер.
  
  — Гісторыя свету, — сказаў Ферди. «Заўвага дробных ворагаў перад пагрозай больш буйных — да гэтага, у рэшце рэшт, зводзіцца ўся гісторыя».
  
  На Фердзі быў чорны шаўковы халат з цёмна-чырвоным хусткай, заколотым залаты шпількай. Капітан паглядзеў на яго так, нібы ўпершыню заўважыў яго вопратку. Нарэшце ён кіўнуў. 'Я мяркую.'
  
  — Усё яшчэ мялее, сэр.
  
  Марское дно было плоскім з-за вялікіх адкладаў глею, але пад глеем дно было досыць цвердым, каб выбіць падлогу з-пад нас. Цяпер пад намі было ўсяго восемдзесят футаў вады, а над намі пад нервовым пяром рэхалота расла яшчэ адна града ціску. Зноў чарнільная лінія здрыганулася і павярнулася назад.
  
  — Яшчэ на пяцьдзесят, — сказаў капітан.
  
  Мы пагрузіліся глыбей. Лінія пяра адышла ад гарызантальнай лініі, якая пазначае вяршыню нашага ветразі. Я пачуў, як Ферди ўздыхнуў. Мы выраўняліся, і загон утварыў над намі прыгожы высокі навес.
  
  — Гэта будзе няпроста, — сказаў капітан. — Ідзіце налева на паўночна-ўсход.
  
  — Наперадзе лагуна, — сказаў аператар гідралакатара.
  
  'Як далёка?'
  
  — Мілю, можа быць, крыху больш.
  
  — Вось яна зноў.
  
  Гэта быў вялікі грэбень, кіль велізарнай крыгі.
  
  На малюнку было відаць, як яна нарадзілася з хвалістых грабянёў, стиснутых так шчыльна, што ўся крыга нахілілася, так што пяро намалявала на тонкай белай паперы форму вар'ята перавернутага дзікабраза.
  
  — Мінус трыццаць.
  
  — Да д'ябла гэтую ўпакоўку. Капітан пацягнуўся да каўняра кашулі, каб выцерці струменьчыкі халоднай вады, капавшие з перыскопа, хуткасць іх патоку павялічвалася па меры таго, як вада станавілася халадней. Што капае вада спачатку была жартам, але цяпер думка пра ледзяной вадзе па іншы бок сталевага корпуса не выклікала смеху.
  
  — Пастой, — сказаў капітан.
  
  Цяпер пад намі быў толькі вір глею. Рэхалот дрыжаў, спрабуючы зафіксаваць мяккае дно, зрушанае нашым праходам.
  
  «Поўны назад — трымай, трымай».
  
  Пол нахіліўся, калі прапелеры спыніліся, а затым пачалі павольна паварочвацца ў іншы бок. На імгненне падводная лодка стала няўстойлівай, як лодка, оседлавшая доўгую хвалю. Затым рэквізіт набраў хуткасць, і рух наперад спыніла нас з уздрыгам і гучным грукатам.
  
  «Мёртвая павольная хуткасць».
  
  Цяпер іголка зрабіла шэраг зморшчын на цёмнай гарызантальнай лініі, якая была намі. Капітан закрыў твар рукой, як быццам у яго патрапілі, але я ведаў, што ён прыслухоўваецца да скрежету лёду па корпусе. Ён драпаў метал, нібы кіпцюры драпежніка.
  
  Карабель страціў усякую хуткасць наперад. — Адмоўная плавучасць, — сказаў капітан. Пачуўся рывок, а затым стогн. Камеры плавучасці зазвінелі глухім гукам, калі карабель апусціўся на дно акіяна. Я страціў раўнавагу, калі мы накренились больш чым на дзесяць градусаў.
  
  Усе трымаліся за пераборку, трубу або фітынг. Капітан узяў мікрафон гучнай сувязі. «Увага ўсім. Гэта капітан кажа. Мы адпачываем на дне акіяна, пакуль я ўважліва гляджу на сонар. Няма неабходнасці ў якой-небудзь сігналізацыі. Паўтараю: у трывозе няма патрэбы. Капітан паклаў мікрафон і паклікаў мяне і Шлегеля да пульта кіравання. Ён сеў і выцер лоб папяровай сурвэткай. — Думаю, нам прыйдзецца паспрабаваць іншы шлях, палкоўнік.
  
  'Як?'
  
  — Мы пойдзем на поўдзень, пакуль не знойдзем канец сплотившегося лёду.
  
  — Я мала што ведаю пра наплавленного лёдзе, капітан, але малаверагодна, што такім чынам ён стане лепш. Гэты матэрыял будуецца ад берага вонкі. Ці гэта тое, што я чую.
  
  — Ці пакуль не знойдзем адзін з марскіх праходаў, якія ледаколы расчышчаюць да Мурманска.
  
  — Нічога, — сказаў Шлегель. — Гэта нанесла б шкоду маёй місіі. Мне патрэбна штыревую антэна ў паветры на працягу наступных шасцідзесяці хвілін.
  
  — Немагчыма, — сказаў капітан. Ён выцер лоб свежай сурвэткай і, старанна прыцэліўшыся ў смеццевае вядро, выкінуў яе з усёй асцярожнасцю і ўвагай алімпійскага чэмпіёна.
  
  — У вас лагуна ў мілі або каля таго наперадзе. Мы протолкнем гэтую лодку-свінню па гразі і паспеем да таго часу, калі большая стрэлка пакажа дванаццаць. Зразумела?'
  
  — У мяне ўсё ў парадку, — сказаў капітан. — Але вы гэтага не зрабілі. Нанесці шкоду вашай місіі складана, але нанесці шкоду майму караблю — гэта не выпадковасць.
  
  — Рашэнне за мной, — мякка сказаў Шлегель. Ён азірнуўся праз плячо, але астатнія не прыцягвалі да нас асаблівай увагі. — І запячатаныя загады ў тваім сейфе з патройным замкам кажуць пра гэта. А пакуль паглядзі на гэта. Ён перадаў капітану афіцыйны выгляд канверта. Унутры быў ліст паперы з загалоўкам «Дырэктар па падводным баявых дзеянняў», фірмовы бланк Пентагона і мноства подпісаў.
  
  «І калі вы знаходзіце гэта уражлівым, — папярэдзіў Шлегель, — дазвольце мне сказаць вам, што той, што ў вашым сейфе, належыць Аб'яднанаму камітэту начальнікаў штабоў».
  
  — Ніхто не можа мяне ўпаўнаважыць рызыкаваць сваім караблём, — апурыста сказаў капітан. Ён азірнуўся на мяне. Я быў адзіным чалавекам у межах чутнасці.
  
  — Паслухайце, — сказаў Шлегель тым жа голасам Богарта, якім я бачыў, як ён граміў чэмпіёнаў. — Вы размаўляеце не з якім-то брудную салдаціка, капітан. Я катаўся на лодках-свінняў да таго, як ты стаў катацца на дзіцячых машынках. Я кажу, што яна пройдзе, і я не прашу вашага савета.
  
  'І я сказаў ...'
  
  — Так, і ты кажаш, што я памыляюся. Што ж, ты дакажаш, што я не мае рацыю, матрос. Ты дакажаш, што я памыляюся, заціснуўшы нас пад чортавай льдиной. Таму што, калі ты развернешь нас і поковыляешь дадому, я паклапачуся аб тым, каб яны надирали табе азадак з усходу сонца і да сну. Таму што вы не можаце даказаць сваё зацвярджэнне, не патапіўшы нас.
  
  Капітан правёў шмат часу з тых часоў, як у апошні раз падвяргаўся такому абыходжанню. Ён устаў, ахнуў і зноў сеў, каб выцерці лоб. Дзве-тры сверхдолгие хвіліны маўчання.
  
  — Праводзь яе, сынок, — угаворваў Шлегель. — Усё будзе добра, вось пабачыш. Шлегель перакруціў сабе твар, як я бачыў, як ён гэта рабіў у іншыя моманты стрэсу.
  
  Капітан сказаў: «Крыга над намі, можа быць, такая ж вялікая, як будынак ААН; трывалы, як бетон».
  
  «Капітан. Там нейкі пацан... едзе па дарозе, якая ідзе ўздоўж Кольскага фіёрда на поўнач ад Мурманска. Ён у якой-то паршывай рускай машыне, а лёд у яго пад шчоткамі дворнікаў. Апошнія паўгадзіны ён глядзеў у люстэрка, баючыся ўбачыць фары патрульнай машыны. Калі ён зойме пазіцыю на якім-небудзь пустэльным участку марознага мыса, ён адкрые багажнік і пачне важдацца з антэнай радыёперадавальніка, каб перадаць нам паведамленне. Ён робіць усё гэта — і рызыкуе сваёй шыяй — таму што верыць, што свабода — гэта выдатна, капітан. А цяпер, сядзім тут, у гэтай умоўных забягалаўцы з рэдкім стейк, кукурузнымі вустрыцамі і черничным пірагом у меню сёння ўвечары, мы дазволім гэтаму хлопцу патэлефанаваць нам і не атрымаць адказу?
  
  — Магчыма, мы страцім перыскоп, — сказаў капітан.
  
  «Паспрабуй, — сказаў Шлегель.
  
  Не дазваляйце мне пакінуць вас з думкай, што я асабіста далучаюся да шуму Шлегеля, каб атрымаць шанец прапаўзці пад кілем гэтага айсберга. Хай гэты дзіця ў машыне працягвае весці машыну, калі ён нярвуецца.
  
  «Яшчэ адна спроба хатняй каманды», — сказаў капітан свайму начальніку, але ніхто не вітаў каледж.
  
  — Пяць вузлоў — гэта ўсё, што мне трэба.
  
  Шрубы пачалі круціцца. Калі вада цякла па корпусе, палуба нахілілася і павольна выраўнавалася. Я бачыў, як капітан што-то сказаў старэйшаму, і здагадаўся, што ён адсылае яго за запечатанными загадамі, перш чым паспрабаваць прайсці. Гэты капітан нікому не давяраў. Гэта было мудра з яго боку.
  
  Я зноў пачуў скрып ручкі. — Больш месца для галавы, шкіпер.
  
  Ён выдаў гук, каб паказаць, што яго не ўразіла лішняя пара футаў вольнай прасторы. Але яго вочы былі прыкаваныя да гидролокатору і лагуне за льдиной. — Зачыніце ўсе воданепранікальныя дзверы і пераборкі.
  
  Я пачуў, як металічны стук зачыніўся, і замкі зашчапіліся. Некалькі членаў экіпажа абмяняліся пустымі поглядамі. Тэлефон зазваніў. Капітан узяў. Якое-то час ён слухаў старэйшага. А потым паглядзеў на Шлегеля. — Добра, Чарлі. Тады давайце зробім гэта. Ён замяніў тэлефон. — Ну вось, палкоўнік, — сказаў ён Шлегелю. Шлегель адарыў яго усмешкай не тоўшчы брытвавая ляза.
  
  Па корпусе зноў пачуўся ціхі скрыгат. Мы чулі гэта ясна, таму што ўсе затаілі дыханне. Карабель круціўся, калі кантакт запавольваў адну бок корпуса і паварочваў нас на градус або два. Абароты трохі схапіліся, калі шруба страціў счапленне, а затым схапіўся за ваду і вярнуўся ў нармальны стан. Зноў адбылося тое ж самае, але раптам мы ірвануліся наперад, і пяро нацарапало амаль вертыкальную лінію, якая ўяўляла сабой пяцьдзесят футаў або больш. Загон зноў апусціўся, але толькі на пятнаццаць футаў, а затым на палярную пачак ўтварылася роўная баразёнкі глыбінёй не больш за дзесяць футаў.
  
  — Не бачу гэтай праклятай лагуны, палкоўнік.
  
  — Калі мы не знойдзем падыходнага праломіны ў лёдзе на працягу трыццаці хвілін, я папрашу вас пакласці пару рыбешек пад гэты палярны заплечнік.
  
  — Гучыць нездарова, — сказаў капітан. — Мы будзем за ўсё ў трох карпусах ад карабля.
  
  — Вы калі-небудзь чулі пра падлодках «Поларис», капітан? — спытаў Шлегель.
  
  Капітан нічога не сказаў.
  
  — Я не ведаю, колькі грошай каштуе гэты флот з лодак-свіней, але вы ж не думаеце, што яны пабудавалі гэтыя прыстасаванні, не навучыўшыся прабіваць дзірку ў лёдзе, ці не так?
  
  — У нас яшчэ ёсць трыццаць хвілін, — сказаў капітан.
  
  — Дакладна, — сказаў Шлегель і ткнуў пальцам у капітана. — Астудзіце сваіх дзяцей трохі, а?
  
  «Увага ўсім. Гэта Капітан. Мы пад палярнай зграяй. Аднавіць нармальную дзейнасць, але выключыце музычны аўтамат».
  
  Мы знайшлі прыдатную вялікую палонку – так правільна называецца лагуна ў льдах – і, уважліва сочачы за гідралакатарамі, капітан пачаў усплыванне.
  
  Мы ўсе былі ў пакоі электронікі з аператарамі, прызначанымі на гэтыя гадзіны. — У мяне ў галаве ёсць усе варыянты паведамленняў, якія ён можа адправіць па выкліку, — сказаў Шлегель.
  
  — Можа, ён і не патэлефануе, — сказаў Ферди.
  
  «Мы дамо яму два гадзіны, а затым адправім адмоўны кантакт».
  
  — Капітан пратрымае яе на паверхні два гадзіны?
  
  — Ён зробіць тое, што я яму скажу, — сказаў Шлегель з адной з сваіх асаблівых хмурых усмешак. — У любым выпадку, яго атраду спатрэбіцца гадзіну ці больш, каб пафарбаваць ветразь ў белы колер.
  
  «Гэта не перашкодзіць нам быць выяўленымі радарам або ВАР'ЯТАМ », — сказаў Ферди.
  
  — Зрабіце мне ласку і не кажаце пра гэта капітану, — рэзка сказаў Шлегель. — Ён ужо напалоханы да нячуласці.
  
  — Верагодна, ён лепш за вас разбіраецца ў ланцужку радараў, палкоўнік, — сказаў Ферди.
  
  — Вось чаму палкоўнік не баіцца, — дадаў я.
  
  'Вы хлопцы!' — з агідай сказаў Шлегель.
  
  Радиовызов паступіў своечасова. Ён быў закадаваны на нарвежскім мове, але любая расейская назіральная група павінна быць незвычайна дурная, каб паверыць, што там, у глыбокай мерзлаце, ёсць пара нарвежскіх рыбалоўных траўлераў.
  
  «Прынясі сетка нумар чатыры», — прагучала азбукай Морзэ выразна, як званок, і за ім рушылі ўслед чатыры групы шыфраў з пяці лічбаў.
  
  Шлегель зазірнуў праз плячо аператара, калі той расшыфроўваў і наносіў ўдары па групе ў кодавай кнізе. Ён сказаў: «Адпраўце гэты код для «рынак стабільны на сённяшнім улове — заўтра ніякіх змяненняў не чакаецца». А затым пачакайце, пакуль яны зачыняцца.
  
  Наш аператар адпусціў ключ пасля подпісы і пачулася бляяньне пацверджання. Шлегель ўсміхнуўся.
  
  Калі мы вярнуліся ў гасціную, Ферди апусціўся ў крэсла, а Шлегель важдаўся з лямпай на пісьмовым стале над гульнёй доктара ў брыдж. — Наш хлопчык зрабіў гэта, — сказаў Шлегель.
  
  «Наш хлопчык з радыёпрымачом ў чамадане увайшоў пяць на пяць. Магутны сігнал, і досыць выразны, каб яго можна было параўнаць з аператыўных перадатчыкам Паўночнага флота, — сказаў я.
  
  Шлегель оскалил зубы так, як большасць людзей робіць гэта толькі для дантыста. Я пачаў разумець, што гэта прыкмета таго, што ён абараняўся. — Гэта быў афіцыйны перадатчык, — прызнаўся ён. — Пацвярджаю рандэву з верталётам.
  
  Я ўтаропіўся на яго. Здавалася, што для такога простага паведамленні занадта шмат слоў, і чаму б не зрабіць гэта на высокай хуткасці Морзэ. — Беларуская перадатчык? Я сказаў. — Значыць, мы ідзем голымі азадкамі ў лагуну па іх выбару?
  
  — Вам не падабаецца гэтая ідэя?
  
  — З рускай взбивалкой над галавой? Яны могуць спусціцца з перышком і защекотать нас да смерці.
  
  Шлегель згодна кіўнуў, а затым стаў вывучаць гульню дока ў брыдж. Шлегель паглядзеў на ўсе рукі, а затым праверыў дылера. Ён не жульничал; яму проста падабалася ведаць, дзе яны ўсе былі. Не падымаючы галавы, ён сказаў: — Не турбуйцеся з субмарынай, Патрык. Захавайце ўсе вашыя малітвы для нас. Падлодкі там не будзе: яна прыбудзе раней, закладзе нас і знікне, пакуль мы яе не запішам. Наколькі нам вядома, дом на колах не будзе лагунай. Нам прыйдзецца ісці пешшу.
  
  — Дайсці пешшу? Я сказаў. — Праз гэта вялікае ванільнае марозіва з марозівам? Ты што, з розуму сышоў?'
  
  — Вы будзеце рабіць тое, што вам сказана, — сказаў Шлегель тым жа голасам, што і капітану.
  
  'Ці што? Вы распавядзеце ананімным людзям, сачыльным за фігурай, аб маім дадатковым тосце з карыцай?
  
  — Ферди! — сказаў Шлегель.
  
  Ферди з цікавасцю назіраў за абменам думкамі, але цяпер ён паспешліва ўстаў, пажадаў спакойнай ночы і пайшоў. Калі мы засталіся адны, Шлегель хадзіў па гасцінай, уключаючы і выключаючы святло і правяраючы вентылятары.
  
  — Вы не думаеце, што контр-адмірал Ремозива даставіць вас?
  
  «Увесь гэты час мяне кармілі багатай дыетай з казак», — паскардзіўся я. — Але, грунтуючыся на той хлусні, якую я чуў, на тым, што я ведаю, і на пары далёкіх здагадак, я б сказаў, што ў пекла няма шанцаў.
  
  — Выкажам здагадку, я сказаў, што згодны. Ён з трывогай агледзеўся, каб пераканацца, што нас не падслухоўваюць. — Выкажам здагадку, я сказаў бы вам, што гэты радыёсігнал абавязвае нас працягваць здымку, нават калі б мы былі ўпэўненыя, што ён фальшывы? Што б вы сказалі на гэта?
  
  — Мне спатрэбіцца кніга дыяграм.
  
  — І гэта тое, чаго я не магу табе даць. Ён правёў адкрытай далонню па твары, тузаючы куткі рота, нібы баючыся, што можа даць волю истерическому прыступу весялосці. «Я магу толькі сказаць вам, што калі нас усіх заўтра там расстраляюць, а «Ремозивы» не будзе, гэта ўсё роўна будзе каштаваць».
  
  — Не для мяне, не будзе. Я сказаў. «Не хвалюйся, прыяцель, — сказаў ён, — таму што, калі заўтра рускія выцягнуць там што-небудзь фантастычнае, усё роўна, ці возьмуць яны цябе жывым».
  
  Я ўсміхнулася. Я спрабаваў справіцца з гэтай змрочнай усмешкай Шлегеля. Я ніколі не ганаруся тым, што вучуся, і ў мяне было шмат ужыванняў для такой усмешкі.
  
  — Я сур'ёзна, Пэт. Ёсць аспекты бяспекі гэтай працы, якія азначаюць, што я павінен быць забіты, а не узяты ў палон жывым. Тое ж самае і з Ферди.
  
  — І ці ёсць у гэтай працы аспекты бяспекі, з-за якіх вы зараз жа бяжыце да Ферди і кажаце яму, што ўсё роўна, ці патрапіць ён у мяшок, але мяне нельга схапіць жывым?
  
  — Твой розум падобны на каналізацыю, прыяцель. Як людзі становяцца такімі? Ён паківаў галавой, паказваючы агіду, але не адмаўляў абвінавачванні.
  
  — Тым, хто выжыў, палкоўнік, — сказаў я. — Гэта тое, што яны называюць натуральным адборам.
  20
  
  У характары ваеннай гульні ўзнікаюць праблемы, якія не могуць быць вырашаны правіламі. Па гэтай прычыне КАНТРОЛЬ варта разглядаць як кансультатыўны. Не рэкамендуецца, каб КАНТРОЛЬ вырашаў такія праблемы да таго часу, пакуль усе гульцы не правядуць адэкватнае даследаванне праблемы.
  
  « ЗАЎВАГІ ДЛЯ ВАРГЕЙМОРОВ ». НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Мы стаялі ў Дыспетчарскай, апранутыя ў белыя снежныя камбінезоны з падшэўкай з капко, недарэчныя сярод афіцэраў у кашулях з рукавамі. Гідралакатар над намі паказваў адкрытую лагуну, але капітан вагаўся і трымаў карабель роўна, супраць плыні.
  
  — Паглядзіце на гэта, палкоўнік. Капітан стаяў ля перыскопа. Яго тон быў пачцівым. Ці Было гэта звязана з выбухам Шлегеля, з лістом з Пентагона або з тым, што капітан чакаў, што мы не вернемся з місіі, было незразумела.
  
  Шлегелю трэба было трохі апусціць перыскоп. Ён быў прицелен вертыкальна. Шлегель паглядзеў на імгненне, кіўнуў, а затым прапанаваў мне месца ў акуляра. Я мог бачыць толькі размытую форму бледна-блакітнага колеру.
  
  — Гэта з узмацняльнікам святла? Я папрасіў.
  
  — Гэта без яго, — сказаў хто-тое, і прыцэл стаў амаль чорным.
  
  — Не ведаю, — сказаў я нарэшце.
  
  Ферди таксама паглядзеў. — Гэта месячнае святло, — сказаў ён. Ён кпліва засмяяўся. — Думаеш, рускія збудавалі для нас батарэю ліхтароў?
  
  Гэта зняло напружанне, і нават Шлегель ўсміхнуўся.
  
  — Гэта лёд? — сказаў капітан. «Мне напляваць на святло, але гэта лёд?»
  
  — Гэтага няма на гидролокаторе? Я папрасіў.
  
  «Тонкі пласт лёду можа быць не бачны», — сказаў бартавы афіцэр.
  
  — Падніміце яе, шкіпер, — сказаў Шлегель.
  
  Капітан кіўнуў. «Апусціць перыскоп. Патоп адмоўны.
  
  Карабель хіснула, калі рэха загучала ў баку кіравання плавучасцю, і пачалося ўсплыванне; Ўдар быў падобны на ўдар кувалдай па полай сталі трывалага корпуса. Капітан закусіў губу. Усе погляды былі прыкаваныя да яго. Відавочна, падводнай лодцы былі нанесеныя сур'ёзныя пашкоджанні, і гэтак жа відавочна, што спыніць ўсплыванне за ўсё ў некалькіх футах ад паверхні было немагчыма. Мы плылі, пагойдваючыся ў віры усхваляванай вады. Капітан ужо быў на паўдарогі ўверх па лесвіцы. Я рушыў услед за. Што б ні чакала мяне там, наверсе, я хацеў гэта ўбачыць.
  
  Пасля яркага святла флуоресцентной асвятлення падводнай лодкі я амаль чакаў убачыць бязмежны пейзаж мігатлівага лёду. Але мы выйшлі ў арктычную цемру, асветленую толькі безуважлівым святлом і акружаную шэрымі туманамі. Ледзяной вецер урэзаўся ў мяне, як іржавы скальпель.
  
  Толькі калі мае вочы прывыклі да полумраку, я змог разглядзець далёкі бераг лагуны, дзе цёмныя вады ператварыліся ў попельныя грады лёду. Капітан аглядаў ўвагнутасці на кажусе перыскопа, а цяпер паглядзеў уніз і пракляў велізарную глыбу лёду, якую мы разбілі на кавалкі і раскідалі па нашых хвалях.
  
  — Якія шанцы, Дэйв? — спытаў капітан інжынера, які павінен быў ведаць, як паправіць усё, ад ядзернага рэактара да музычнага аўтамата.
  
  «Вакуумная ўпакоўка. Гэта будзе доўгая праца, шкіпер.
  
  «У любым выпадку, зірніце на гэта».
  
  «Вядома».
  
  Шлегель узяў капітана за руку. Ён сказаў: «І паколькі я распавёў вам афіцыйную версію, давайце пераканаемся, што вы ведаеце, які на самай справе кошт».
  
  Капітан нахіліў галаву, як бы прыслухоўваючыся.
  
  — Пляваць на тваю чортаву лодку-свінню, сынок. І пляваць на гэтыя загады. Калі ты уплывешь ў закат, пакінуўшы каго-небудзь з нас там, я вярнуся. Асабіста я! Я вярнуся і адарву табе яйкі. Гэта рэальны кошт, так што пераканайцеся, што вы яго разумееце».
  
  «Толькі не пачынайце нічога, што прыйдзецца дарабляць флоту», — сказаў капітан. Шлегель шырока ўхмыльнуўся. Капітану спатрэбілася менш часу, каб зразумець Шлегеля, чым мне. Шлегель гуляў шумнага варвара, каб вывучыць рэакцыю сваіх субратаў. Я задаваўся пытаннем, ці выйшаў я з гэтага так жа добра, як капітан.
  
  — Вашы хлопцы гатовыя ісці, палкоўнік?
  
  — У шляху, капітан. Гэта было лягчэй сказаць, чым зрабіць. Высокі надводны борт і абцякальная форма атамных падводных лодак абцяжарваюць пасадку з іх, акрамя як на правільна пабудаваны прычал або плавбазу. Мы спускаліся па складаным і мужчыны, і жанчыны, запэцканыя корпусам і задыханыя ад напружання.
  
  Там таксама быў труп. Мы выцягнулі яго з металічнага цыліндру, які дыхае шэрым дымам сухога лёду. Ён сядзеў на грубым драўляным сядзенне, якое мы знялі з корпуса і адправілі назад у падлодку. Потым цела замацавалі на двух палазах, і мы папляліся па лёдзе.
  
  Мы сышлі ад вечнага флуоресцентного дня падводнай лодкі да доўгай зімовай арктычнай ночы. Воблака было нізкім, але досыць тонкім, каб месячнае святло мог свяціцца бледна-блакітным, як тэлевізар, пакінуты уключаным на закінутым складзе. Халодны паветра і цвёрдая зямля прымушалі гук распаўсюджвацца з нечаканай яснасцю, так што нават пасля таго, як мы былі ў мілі ад лагуны, мы маглі чуць шэпт зваршчыкаў, осматривающих пашкоджаны перыскоп.
  
  Яшчэ праз мілю мы ўсе трое пачалі адчуваць напружанне. Мы спыніліся і паставілі радиопикатель, які быў мадыфікаваны для працы на хвалі аварыйнага сігналу расійскага флоту. Мы азірнуліся на падводную лодку, калі палубная група знікла ў корпусе.
  
  — Падобна, яны не могуць гэта паправіць, — сказаў Шлегель.
  
  — Вось як гэта выглядае, — пагадзіўся я.
  
  На імгненне стала вельмі ціха, а затым чорны бліскучы корпус павольна слізгануў у цёмную арктычную ваду. Я ніколі не адчуваў сябе такім адзінокім.
  
  Мы былі адны на кантыненце, які складаецца выключна з лёду, які плыве па паўночных водах.
  
  «Давайце крыху адыдзем», — сказаў я. «Яны маглі б накіраваць проціпяхотную ракету на гэты ціўкалку».
  
  — Добрая думка, — сказаў Шлегель. «І прынясі неверагодны ўвесь час падымаецца». Ён паказаў на замерзлы труп. Ён ляжаў на баку, скруціўшыся ў шар, як быццам хто-то толькі што ўдарыў яго па падлозе нізкім ударам. Мы адышлі на дзвесце ярдаў і сталі чакаць. Да часу RV заставаўся яшчэ амаль гадзіну. Мы зашпілілі анораки на носе і нацягнулі ахоўныя акуляры, каб на вейках не ўтварыліся ледзяшы.
  
  Нізкае воблака і цвёрды плоскі лёд лавілі гук і раскідвалі яго паміж сабой, так што здавалася, што шум верталёта разносіцца паўсюль адначасова. Гэта быў Ка-26 з двума соосными апорнымі шрубамі, якія білі паветра так гучна, што амаль затмевали гук яго рухавікоў. Ён завіс над радыёсігналам, нахіліўшы нос, каб палепшыць агляд пілота. Усё яшчэ з апушчаным носам, ён разгарнуўся, аглядаючы зямлю, пакуль не ўбачыў нас.
  
  — Ліўрэях пошукава-выратавальнай службы, — сказаў Ферди.
  
  — Грунтуецца на караблі, — сказаў Шлегель. «Гэта ўсё яшчэ можа спрацаваць».
  
  — Вы маеце на ўвазе Ремозиву? — сказаў Ферди.
  
  Шлегель кінуў на мяне хуткі погляд. — Так, можа быць, — сказаў Шлегель. 'Магчыма.'
  
  Верталёт затрымаўся ў велізарным воблаку рыхлага снегу, паднятым яго лопасцямі. Толькі калі лёг снег, мы змаглі ўбачыць яго, які сядзіць у сотні ярдаў ад нас. Ён быў плоскім, з двухбалочным хваставым апярэннем. Кабіна прадстаўляла сабой не больш чым скрынку з двума вялізнымі блокамі рухавікоў, усталяванымі высока па баках. Выхлапы свяціліся чырвоным у цемры. Коробчатый дызайн быў падкрэслены палосамі міжнароднага аранжавага колеру, разлічанымі на тое, каб зрабіць яго прыкметным як на лёдзе, так і ў цёмным акіяне. На кожным яго кутку свяціліся прасторавыя агні, і нават пасля таго, як лопасці рэзка спыніліся — калі абрысы верталёта было ўжо цяжка разглядзець, — агні працягвалі міргаць і гаснуць, як вар'яты светлячкі летнім вечарам.
  
  Шлегель паклаў руку на плячо Ферди. «Няхай ідуць да нас, хай ідуць да нас».
  
  — Можа быць, гэта Ремозива? — сказаў Ферди.
  
  Шлегель толькі хмыкнуў. Мужчына, які выйшаў, выйшаў з дзвярэй з боку пасажыра. Ён трымаўся за борт самалёта, калі падаў на зямлю. Яго дыханне білі ў халодны паветра, нібы дымавыя сігналы. Ён быў відавочна не маладым чалавекам, і я ўпершыню пачаў верыць, што гэта можа быць далей.
  
  — Табе лепш сысці, Пэт, — сказаў Шлегель.
  
  'Чаму я?'
  
  'Вы кажаце.'
  
  — Ферди таксама.
  
  — Ферди ведае, што тут адбываецца.
  
  — Ты мяне злавіў, — сказаў я. Я ўстаў і падышоў да старога. Яго было лягчэй ўбачыць, чым мяне, таму што ён быў апрануты ў цёмна-сінюю марскую шынель, але без пагонаў і знакаў адрознення. Сцёк. Гэта быў палкоўнік Сцёк. Ён спыніўся ў сарака ярдаў ад мяне і падняў плоскую руку, каб спыніць і мяне.
  
  — Нам спатрэбіцца цела, — сказаў Сцёк.
  
  'Гэта тут.'
  
  «Знак адрознення? ... Уніформа? ... Усё?'
  
  — Усё, — сказаў я.
  
  — Скажы ім, каб даставілі яго ў самалёт.
  
  — Твой чалавек, — сказаў я. — Дзе твой чалавек?
  
  — Ён са сваім памочнікам на заднім сядзенні. Гэта добра. Вярніся і скажы ім, што ўсё ў парадку.
  
  Я вярнуўся да астатніх. 'Што вы думаеце?' — сказаў Шлегель. Я хацеў было сказаць яму, што мне нічога ў гэтым не падабаецца, але мы больш ці менш дамовіліся, што я буду спрабаваць, каб верыць у фей, пакуль яны не б'юць нас па галаве выбухае нумарамі « Известий » . — Ён вельмі выдатны чалавек, і вы можаце мяне працытаваць.
  
  — Спыні гэта дзярмо, — сказаў Шлегель. 'Што вы думаеце?'
  
  — Ён кажа, што Ремозива сядзіць на заднім сядзенні са сваім памочнікам. Ім трэба цела.
  
  — Я не разумею, — сказаў Ферди. — Калі яны разаб'юць гэты верталёт з трупам за штурвалам, як яны вернуцца?
  
  — Ці ведаеш ты што-небудзь, Ферди, у любы момант ты даведаешся пра Санта-Клаўса?
  
  — Ўзламаць яго, вы двое! Дапамажы мне з гэтым чортавым дурнем.
  
  Рускія нам не дапамаглі. Сцёк назіраў за намі праз акуляры з узмацняльнікам святла, падлучаныя да сілавы ўстаноўцы верталёта. Я мяркую, ім патрэбныя былі такія рэчы для Arctic Search and Rescue, але ад гэтага я не адчуваў сябе менш прыкметным.
  
  Калі мы былі прыкладна ў дзесяці ярдаў ад верталёта, я сказаў Шлегелю: «Не ці павінен адзін з нас даведацца Ремозиву?»
  
  'Якая розніца? Для чаго нам наогул патрэбныя стромкія?
  
  Я спыніўся на імгненне. — Нічога, але гэтыя людзі могуць захацець гэта як доказ супраць Ремозивы. Магчыма, гэта паліцыя бяспекі, якая трымае пад вартай вашага сябра Ремозиву.
  
  — Добрая думка, Пэт, — сказаў Шлегель. — Але калі мой сябар-адмірал знаходзіцца пад вартай, адно цела ў форме з хваробай нырак не будзе мець вялікага значэння, так ці інакш.
  
  — Вы — трунар, — сказаў я, і мы данесьлі труп да дзвярэй верталёта. Ззаду я адчуў, як чыя-то рука схапіла мяне за скураны рэмень. Нібы гэта быў сігнал, руская са Сток ўдарыў Ферди па твары. Ферди нахіліўся да цела, каб дапамагчы яму увайсці нагамі ў дзверы верталёта, і цяпер выпрастаўся. Ўдар прайшоў праз плячо, але Ферди адказаў ударам. Беларуская адхіснуўся ад адкрытай дзверы, якая стукнулася аб фюзеляж. Футравая шапка з рускай была зьбітая, і я пазнаў у ім аднаго з мужчын, якія былі са Сцекам ў маёй кватэры.
  
  Пілот саскочыў з іншага борта самалёта. Я пераскочыў праз стойку шасі, але Шлегель адцягнуў мяне назад і адступіў. Ён падняў руку над галавой і стрэліў з сігнальнага пісталета. Стрэл прагучаў вельмі гучна, і высока над намі ўспыхнуў вялізны чырвоны святло, заливший свет мяккім ружовым ззяннем.
  
  Двое мужчын з задняга сядзення змагаліся ў дзвярах, і яны трымалі Ферди за руку, пакуль Сцёк змагаўся з ім. Гэта было амаль пацешна, таму што і Ферди, і беларуская круціліся і гублялі раўнавагу, як пара п'яных балерын.
  
  Пілот, павінна быць, зноў забраўся на сваё месца пасля сігналу Шлегеля, таму што счапленне спрацавала, і ротары, якія верцяцца ў процілеглых кірунках, пачалі раз'юшана раўці. Нешматлікія верталёты маюць падвесныя шрубы, досыць нізкія, каб параніць нават самага высокага чалавека, і ўсё ж нешматлікія супрацівяцца выгібу, калі знаходзяцца побач з лопасцямі. Калі пілот разагнаўся, Сцёк прыгнуўся, а затым, баючыся, што машына падымецца без яго, працягнуў руку, каб яму дапамаглі ўвайсці ўнутр. Цяпер толькі ў аднаго з мужчын была рука Ферди, і машына пахіснулася ў паветры, пагойдваючыся, калі нервовы пілот перастараўся. Ферди завіс пад ёй, яго ногі трэсліся, спрабуючы знайсці стойку шасі.
  
  — Дапамажы мне, Пэт. Дапамажы мне.'
  
  Я быў вельмі блізка. Труп ўжо пляснуўся на лёд. Я скінуў пальчатку і знайшоў у кішэні маленькі рэвальвер Мейсона 22-га калібра. Я выцягнуў гэта ясна. Ногі Ферди ўжо адарваліся ад зямлі, і я абхапіў іх рукамі ў скачку. Ферди адну нагу падвярнуў, каб зафіксаваць яе пад падэшвай іншы. Менавіта гэта дазволіла мне разгарнуць руку са зброяй і падняць яе. Верталёт зароў і ўзляцеў у цёмны арктычнае неба.
  
  Верталёт гойсаў па меры ўздыму. Затым, магчыма, спрабуючы скінуць мяне, ён рэзка павярнуўся і нахіліўся. Я ўбачыў Шлегеля, самотна які стаяў на шэрым лёдзе і ліхаманкава размахивающего рукамі ў дарэмнай спробе ўтрымаць мяне пад сваім камандаваннем. Воблака задушыла мяне, а затым, калі мы з ровам імчаліся па лёдзе, здавалася, што гэта падводная лодка. Яна валтузіўся ў вадзе, якая цяпер стала шэрай: гладкі чорны кіт, упрыгожаны гірляндамі з кавалкаў павярхоўнага лёду, а на яе насавой палубе група маракоў, якія збіраюцца зрэзаць тлушч.
  
  Пасля я зразумеў, што павінен быў страляць праз тонкі фюзеляж з сплаву ў пілота або нават у кірунку які нясе шрубы. Але я мог думаць толькі пра чалавека, сжимавшем руку Ферди, і накіраваў усе свае стрэлы ў гэтым кірунку. Пачуўся крык болю, а потым я адчуў, што падаю. Я моцна ўчапіўся ў ногі Ферди – і яшчэ мацней – але гэта не перашкодзіла мне ўпасці.
  
  Немагчыма было сказаць, прабылі мы там секунды, хвіліны або гадзіны. Павінна быць, я дастаткова паварушыўся, каб паварушыць рукой, таму што менавіта боль прывяла мяне ў прытомнасць.
  
  «Ферди. Ферди.
  
  Ад яго не было ніякага руху. На яго твары была кроў з-за насавога крывацёку, а яго чаравік быў настолькі скрыўлены, што я западозрыў, што ён зламаў шчыкалатку.
  
  Лодыжкі, гэта павінна быць лодыжкі, ці не так? Я не разлічваў, што панясу Ферди далей дваццаці ярдаў, нават калі б ведаў, у якім кірунку знаходзіцца падводная лодка і знаходзіцца яна яшчэ там.
  
  Шлегель будзе шукаць нас. Я быў у гэтым упэўнены. Якімі б ні былі яго недахопы, ён не здаваўся лёгка.
  
  «Ферди». Ён варухнуўся і застагнаў.
  
  — Месяц была на паўночна-ўсходзе, праўда, Ферди?
  
  Ферди не тое каб кіўнуў, але напружыў мышцы асобы, як быццам хацеў. Я зноў паглядзеў на неба. Час ад часу мільгала месяц, калі нізкія хуткія аблокі разыходзіліся. І была яшчэ жменька зорак, але, як і любую жменьку зорак, я без працы ператварыў іх у плуг і накіраваў яго рукаяць на поўнач, як захачу. Фердзі быў нашым адзіным шанцам рухацца ў правільным кірунку.
  
  — Падводная лодка, Ферди.
  
  Зноў было гэта рух яго твару.
  
  — Вы сказалі, што падводная лодка была там?
  
  Ён паглядзеў на месячнае святло і на руку, якую я трымала блізка да яго асобе. Вецер выў так гучна, што мне даводзілася прыціскаць галаву да яго роце, каб пачуць яго словы. «Больш», — гучала так. Я трымаў руку над ім і паварочваў яе да таго часу, пакуль яго вочы не рухаліся, паказваючы мне што-то накшталт сцвярджальнага адказу. Потым вельмі павольна падняўся на ногі, агледзеў сябе і Ферди таксама. Ён быў у напаўпрытомным стане, але адзіным пашкоджаннем, якое я мог бачыць, была яго лодыжкі. Ўздым Ферди ў якасці пажарнага быў доўгім і цяжкім працэсам, але боль у лодыжцы вярнула яго амаль назад у свет.
  
  — Апусці мяне, — прашаптаў Ферди, пакуль я цягнулася, напалову несучы яго. Яго рукі абвівалі маю шыю, і толькі зрэдку яго здаровая нага дапамагала нам прасоўвацца наперад.
  
  — Пакладзі мяне і дай мне памерці, — сказаў Ферди.
  
  — Паслухай, Ферди, — сказаў я. — Вам лепш узяць сябе ў рукі, або я зраблю менавіта гэта.
  
  — Апусці мяне, — сказаў Ферди і выдаў працяглы стогн болю і стомленасці.
  
  — Налева, направа, налева, направа, налева, направа, — гучна крыкнуў я. Ён нічога не мог парабіць з правамі, але крыху пабурчэўшы, я змог пераканаць яго час ад часу пераносіць вагу на левую нагу.
  
  Я падманваў сябе, калі думаў, што змагу дабрацца так далёка, як мы можам бачыць. І побач не было падводнай лодкі. Я спыніўся. Але проста трымаць Ферди ў вертыкальным становішчы патрабавала больш сіл, чым я мог выдаткаваць.
  
  — Шлегель будзе нас шукаць, — сказаў я.
  
  Ферди застагнаў, як бы паказваючы, што ён хутчэй застанецца тут, чым будзе выратаваны жахлівым Шлегелем.
  
  — Налева, направа, налева, направа, налева, направа, — працягваў я.
  
  Часам вільготны шэры туман так шчыльна обволакивал нас, што нам даводзілася спыняцца і чакаць, пакуль вецер знойдзе нам шлях скрозь яго.
  
  — Дзеля бога, Ферди, прыміце на сябе частку свайго вагі.
  
  — Тосты з карыцай, — сказаў Ферди.
  
  — Чартоўску дакладна, — сказаў я. — Усё з-за гэтых чортавых тостаў з карыцай.
  
  Часам я спыняўся, нават калі тэмпература не вымушаў нас. Я спыніўся, каб аддыхацца, і з цягам часу прыпынкі рабіліся ўсё часцей і часцей. Але, па меншай меры, Ферди не патрабаваў, каб яго кінулі ў арктычных пусткі. Гэта быў добры знак, падумаў я, магчыма, не пазбаўлены сувязі з думкамі аб тостах з карыцай.
  
  Рабілася ўсё цямней і цямней, і я баяўся страціць пачуццё напрамкі, так як ужо страціў рахунак часу.
  
  Аднойчы мне здалося, што я чую гук свісткоў. Я спыніўся. «Слухай, Ферди: свісткі».
  
  Але гэта быў усяго толькі віск ветру, які грае на вострай рыфленай паверхні лёду.
  
  «Налева, направа, налева, направа».
  
  Да цяперашняга часу я марнаваў час больш на сябе, чым на Ферди. Я загадваў сваім нагам храбусцець бясконцым снегам. Па меры таго, як цямнела, я ўсё часцей і часцей натыкаўся на таросы лёду, якія выходзілі з туману на нас, на ўвесь свет, як караблі, якія праплываюць скрозь туман. — Вось яшчэ, Ферди, — сказаў я. «Налева, направа, налева, направа, налева, направа. Без запаволення тэмпу. У цябе ўсё добра, сынок.
  
  І вось, калі я ўбачыў наперадзе сябе ярка-чырвоныя ракеты, гэта быў усяго толькі яшчэ адзін карабель у складзе канвою. «Налева, направа, налева, направа, налева, направа». А свісткі былі проста ветрам. Так што мы з Ферди продирались скрозь іх, нават калі ледзяныя таросы паварочвалі на два або больш румба, каб пратараніць нас, або гэтыя ледзяныя караблі рвалі нашу вопратку. «Налева, направа, налева, направа. Падымі свае чортавы ногі, Ферди, вырадак, і для разнастайнасці адкусіць дзвесце фунтаў тостаў з карыцай на здаровай лодыжцы.
  
  Груды перавернутага лёду памерам з чалавека былі з усіх бакоў ад нас. Цяжка было прабрацца скрозь іх. Я выкарыстаў выцягнутую руку, каб утрымацца, так як у паўзмроку лёд, здавалася, стаў на нашым шляху.
  
  — Не нашмат далей, Ферди, — угаворваў я яго. — Я амаль адчуваю пах гэтага праклятага тоста.
  
  — Яны абодва вар'яты? Гэта быў голас капітана.
  
  — Налева, направа, — сказаў я, прабіраючыся міма лёду, але зачапіўшыся за яго, я адчуў, што тапчу той жа кавалак снегу.
  
  — Дапамажы мне з вялікім хлопцам. Гэта быў голас доктара. «Мёртвы — даўно скончана».
  
  Голас Шлегель сказаў: «Без ачкоў — снежная слепата і страсенне мозгу. У вас ёсць з сабой іголка, док?
  
  Дзе-то побач была яшчэ адна сігнальная ракета, і я яе добра бачыў. Я з усіх сіл спрабаваў вызваліцца.
  
  — Марныя намаганні, — сказаў голас Шлегеля. — Насіць яго ўвесь гэты час — у якім ён стане.
  
  — Напэўна, не быў мёртвы, калі яны пачалі.
  
  — Можа, і няма, док.
  
  — Адпусці Фоксвелла. Гэта зноў крычаў Шлегель, і на гэты раз яго твар было ўсяго ў некалькіх цалях ад мяне. — Дурны вырадак, адпусьці яго, кажу!
  21
  
  РАЗДРУКАВАЦЬ ( усяго на ружовым аркушы) — канец гульні. Падпарадкаваная, сукупная і бесперапынная гульня, не уключаная ў PRINT - OUT , не з'яўляецца часткай гульні.
  
  ПРАВІЛЫ . 'ТАКВАРГЕЙМ '. НАВУЧАЛЬНЫ ЦЭНТР . ЛОНДАН
  
  Некалькі разоў я амаль прачынаўся ў туманным белым свеце эфіру і антысептыку. У акно яркае сонца асвятляла свет цёмна-зялёных хваёвых лясоў, дрэвы завісалі пад пластамі снегу.
  
  Хто-то апусціў жалюзі, і пакой напоўнілася мяккім бестеневым святлом. На ім стаяў стол з садавінай, кветкамі і газетамі. Газеты былі напісаныя нейкім нечытэльным шрыфтам. У канцы ложка сядзеў мужчына, якога я даведаўся. Ён быў апрануты ў цёмны касцюм, а яго твар быў пажылым і злёгку размытым.
  
  — Ён зноў прачынаецца.
  
  «Пэт!»
  
  Я застагнаў. А зараз у поле зроку з'явілася яшчэ адна фігура, навіслая над падгалоўем ложка, нібы сонца, што ўзыходзіць над арктычнымі пусткамі. — Прачынайся, мілы, у нас іншыя справы.
  
  — Я налью яму гарбаты, — сказаў Доліш. «Няма нічога больш падбадзёрлівага, чым кубак добрага гарбаты. Верагодна, у яго не было ні аднаго нармальнага з тых часоў, як ён прыйшоў сюды.
  
  'Дзе я?' Я сказаў. Я не хацеў гэтага казаць, але хацеў ведаць, дзе я.
  
  Шлегель ўсміхнуўся. «Киркенес, Нарвегія. Некалькі дзён таму нарвежская верталёт зняў вас з падводнай лодкі.
  
  'Гэта правільна?' — спытаў я Доліш.
  
  Доліш сказаў: «Мы хваляваліся».
  
  — Магу сабе ўявіць, — сказаў я. — У мяне каля дзесяці тысяч фунтаў дзяржаўнай страхоўкі.
  
  — Яму становіцца лепш, — сказаў Шлегель.
  
  — Калі вы аддаеце перавагу, каб мы пайшлі... — прапанаваў Доліш.
  
  Я вельмі асцярожна паківаў галавой на выпадак, калі яна закатится пад тумбачку, і нам прыйдзецца падштурхоўваць яе палкамі, каб выцягнуць. — Дзе Ферди?
  
  — Ты ведаеш, дзе Ферди, — сказаў Шлегель. — Вы зрабілі для яго ўсё, што маглі, але Ферди мёртвы.
  
  — Навошта, — сказаў я, — якога чорта?
  
  Доліш разгладзіў сваю ангельскую газету. Загаловак абвяшчаў: НЯМЕЦКІЯ РАЗМОВЫ СКАНЧАЮЦЦА, КАЛІ ВЫХОДЗІЦЬ ЧЫРВОНАЯ КАЦЯ .
  
  Доліш сказаў: «Учора раніцай людзі Сцёку арыштавалі сястру Ремозивы. Адзінае, што яны сапраўды маглі зрабіць.
  
  Я перавёў погляд з Шлегеля на Доліш і назад. — Дык вось пра што ўсё гэта было — аб ўз'яднанне Германіі.
  
  «Яны тайныя мярзотнікі, — сказаў Доулиш. — Яны не былі ўпэўненыя, што адмірал ідзе да нас, пакуль не ўбачылі той труп, які вы там вынеслі. Я мяркую, яны цынікі, як і ты, Пэт.
  
  «Бедны Ферди».
  
  — Толькі дзякуючы палкоўніку Шлегелю вы былі выратаваны, — сказаў Доулиш. «Ён падумаў аб выкарыстанні радара і вымусіў капітана выкарыстоўваць яго так блізка да іх маніторам».
  
  — Дрэнная ахова, палкоўнік, — сказаў я.
  
  — Мы прывезлі для вас садавіна, — сказаў Шлегель. — Хочаш вінаград?
  
  — Не, дзякуй, — сказаў я.
  
  — Я ж казаў вам, што ён гэтага не захоча, — сказаў Шлегель.
  
  — Ён яе з'есць, — сказаў Доліш. — На самай справе, я б і сам не адмовіўся ад вінаградзіны. Ён наліў сабе два, у хуткай паслядоўнасці.
  
  — Вы падбухторвалі іх выкрасці Ферди, — абвінаваціў я Шлегеля.
  
  — Гэты вінаград добры, — сказаў Доулиш. «Павінна быць, у гэты час года там цяпліца, але яны жудасна салодкія».
  
  — Вырадак, — сказаў я.
  
  Шлегель сказаў: «Фердзі быў глыбока ў курсе ўстаноўкі Толивера. Яму наогул не трэба было ехаць, але ён настаяў.
  
  — Значыць, вы двое ўвесь час патуралі?
  
  — Патуранне? — сказаў Доліш. — Упэўнены, што не паспрабуеш вінаград? Няма? Ну, я не павінен ёсць іх усе. Але ён дапамог сабе ў іншым. — Патуранне — зусім не тое слова, якое я б выбраў. Палкоўніка Шлегеля паслалі дапамагчы нам разабрацца з ускладненнем Толивера — мы цэнім яго дапамога».
  
  — ...Зразумеў, — сказаў я. — Выкарыстоўвайце палкоўніка Шлегеля, каб біць Толивера па галаве. Тады, калі Толивер паскардзіцца міністру ўнутраных спраў, вы скажаце, што гэта робіць ЦРУ. Акуратна, але не безгустоўна.
  
  — Толивер ледзь не збіў вас з ног, — сказаў Шлегель. — Не плач пра гэта ублюдке.
  
  — Што ж, цяпер я ўпэўнены, што аб ім паклапоцяцца.
  
  — Ён дыскрэдытаваны, — сказаў Доліш. — Гэта ўсё, што мы хацелі.
  
  — А ўсю цяжкую працу выконвае расейская служба бяспекі, — сказаў я. Я ўзяў газету.
  
  ДЗВЕ ЎСТУПІЛІ Ў САВЕЦКІМ ПАЛІТБЮРО , ТРЫ АДСТАЛІ .
  Масква (Рэйтэр)
  
  Па выніках двухдзённага пасяджэння ЦК было абвешчана аб першай перетряске Палітбюро пасля выгнання Мікіты Хрушчова.
  
  На думку тутэйшых назіральнікаў, новы склад азначае канец усіх надзеяў на германскі дагавор аб федэралізацыі.
  
  Я адсунуў паперу ў бок. Стоп-прэса паведаміла, што марка D ўжо пачала падаць у дачыненні да даляра і фунту стэрлінгаў. Вось так. Аб'яднаная Германія парушыла б статус-кво. Яго сельскагаспадарчы Усход прымусіць французскае сельская гаспадарка пацярпець, што прынясе карысць французскім камуністам. Тым часам Германія атрымала долю ў сельскагаспадарчым раздзеле Агульнага рынку. Ўклад Германіі ў НАТА — прыкладна трэць усіх сіл НАТА — безумоўна, павінен быць дэмантаваны ў адпаведнасці з умовамі дагавора. Сілы ЗША ў Германіі не змогуць сысці ў Францыю, якая не з'яўляецца членам НАТА . І гэта было прымеркаванае да таго перыяду, калі ЗША будуць пераходзіць на цалкам добраахвотніцкія сілы. Гэта непазьбежна азначала б сыход ЗША з Еўропы. Як раз тады, калі Расея завяршыла сваё вялікае пяцігадовае нарошчванне ваеннай моцы. Так, варта пару аператыўкі.
  
  Яны абодва назіралі за мной, калі я скончыў чытаць. — І рускія арыштавалі ўсіх Ремозива толькі на тым падставе, што мы сустрэліся з гэтым верталётам?
  
  « Зиппенхафт . Не так яго называюць немцы? — сказаў Доліш. «Калектыўная сямейная адказнасць за дзеянні аднаго чалавека».
  
  — Цябе не хвалюе, што ты дапамог падставіць ні ў чым не вінаватых людзей?
  
  — Вы памыліліся, ці не так? На днях раніцай ўсіх па імені Ремозива арыштавалі не брытанскія паліцыянты, а рускія камуністы-паліцыянты. І людзі, якіх яны арыштавалі, вельмі энергічна працавалі над умацаваннем, паляпшэннем і пашырэннем гэтай сістэмы, якая арыштоўвае людзей пасярод ночы на тым падставе, што яны могуць быць ворагамі дзяржавы. Я не збіраюся губляць з-за гэтага сон.
  
  — Проста каб сарваць ўз'яднанне, а? Я сказаў.
  
  — Ведаеце, у іх у Міністэрстве замежных спраў ёсць аналагавы кампутар, — сказаў Доліш.
  
  'Што гэта павінна азначаць?'
  
  — Гэта нічога не павінна значыць. Гэта факт. Яны паклалі на гэта ўз'яднанне Германіі, і сцэнар ім трохі не спадабаўся».
  
  Я наліў сабе адну з хутка знікаючых ягад вінаграда. Доліш сказаў: «Некаторы час вы будзеце адчуваць сябе крыху прыгнечаным: гэта наркотыкі. Вы былі ў дрэнным стане, вы ведаеце.
  
  — Марджори ведае, што я тут?
  
  — Я спрабаваў займець яе, Пэт. Яна выйшла з лякарні. Ён выкарыстаў больш мяккі голас. — Здаецца, яна адмяніла дастаўку хлеба і малака.
  
  — Яна зьехала ў Лос-Анджэлес?
  
  — Мы не ўпэўненыя, — сказаў Доулиш, спрабуючы мякка данесці гэта да мяне. — Мы толькі што атрымалі адрас яе сям'і ў Уэльсе. Даволі скорагаворка, гэта. Яна можа быць там.
  
  'Не, я сказаў. 'Забудзься гэта.'
  
  Я адвярнуўся ад двух маіх наведвальнікаў. На імгненне я ўбачыў шпалеры, якія так і не замяніў, і пачуў, як Марджори вітае мяне, калі я вярнуўся з паездкі. Кніжныя паліцы цяпер былі б ачышчаны ад гэтых праклятых кніг пра малакроўі, але я працягваў бы знаходзіць шпількі для валасоў на спінцы канапы.
  
  Жаль да сабе пацягнулася і схапіла мой сняданак. Было балюча, і калі вы хочаце сказаць, што гэта была не што іншае, як нанесеная самому сабе рана, я магу толькі адказаць, што ад гэтага было не менш балюча. Ферди сышоў, і Марджори таксама: ўтульны маленькі свет, які я пабудаваў з тых часоў, як пайшоў з аддзела, знік, як быццам яго ніколі і не было.
  
  — Добра тут, з табой звяртаюцца? — сказаў Доліш.
  
  — Марынаваная рыба на сняданак, — сказаў я.
  
  «Я пытаюся, — сказаў Доулиш, — таму што ў нас невялікая праблема... Гэта праца службы бяспекі...»
  
  Напэўна, я мог бы здагадацца, што такі чалавек не ляціць у Нарвегію за вінаградам.
  
  Падзякі
  
  Аўтар выказвае ўдзячнасць за дапамогу і дапамогу маёру арміі ЗША Берхтольду (у адстаўцы) і супрацоўнікам Інстытута ваенных даследаванняў у Лондане і, у прыватнасці, за дазвол, дадзенае на ўключэнне вынятак і цытат з раней неапублікаваныя даследаванні Інстытута. канфідэнцыйныя справаздачы і прыватныя дакументы. На ўсе такія вытрымкі распаўсюджваецца поўная абарона аўтарскіх правоў, прадугледжаная Бернскай канвенцыяй і Законам аб аўтарскім праве, прамысловых узорах і патэнтах 1988 года. Ніякая частка гэтых вытрымак не можа быць прайграная, захавана ў пошукавай сістэме або захавана ў любой форме і любымі сродкамі, альбо электронных, электрычных, хімічных, механічных, аптычных, фотокопированием, запісам або іншым чынам, без папярэдняга дазволу ўладальнікаў аўтарскіх правоў.
  
  
  ЛЁН ДЕЙТОНА
  Учорашні шпіён
  
  
  Змест
  
  Пакрыццё
  
  Тытульная старонка
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Увядзенне
  
  Кіраўнік 1
  
  Кіраўнік 2
  
  Кіраўнік 3
  
  Кіраўнік 4
  
  Кіраўнік 5
  
  Кіраўнік 6
  
  Кіраўнік 7
  
  Кіраўнік 8
  
  Кіраўнік 9
  
  Кіраўнік 10
  
  Кіраўнік 11
  
  Кіраўнік 12
  
  Кіраўнік 13
  
  Кіраўнік 14
  
  Кіраўнік 15
  
  Кіраўнік 16
  
  Кіраўнік 17
  
  Кіраўнік 18
  
  Кіраўнік 19
  
  Кіраўнік 20
  
  Кіраўнік 21
  
  Кіраўнік 22
  
  Кіраўнік 23
  
  Кіраўнік 24
  
  Кіраўнік 25
  
  Кіраўнік 26
  
  Кіраўнік 27
  
  Кіраўнік 28
  
  Кіраўнік 29
  
  Кіраўнік 30
  
  Заўвага дызайнера вокладкі
  
  Паколькі адной з ключавых тэм, якія ляжаць у аснове Yesterday's Spy, з'яўляецца асоба, я вырашыў, што на вокладцы будзе дамінаваць ананімны нямецкі салдат у масцы. Тое, што ён выглядае немцам, мяркуючы па яго уніформе і афіцыйнай друку, не выклікае сумненняў, але яго асобу схаваная, а значыць, і яго сапраўдная адданасць. Маскіравалая чорная панэль ўяўляла сабой акуратную рамку, у якой змяшчалася назва кнігі, якое я прайграў шрыфтам пішучай машынкі, які быў звычайнай з'явай падчас вайны.
  
  На кожнай вокладцы гэтага апошняга квартэта я змясціў фатаграфію вачэй безназоўнага шпіёна ў акулярах, у дадзеным выпадку накладзеную на асцылограф, каб прадставіць аудионаблюдение, якое павінна было быць адным з многіх відаў зброі ў арсенале Герніка. сетку. Той факт, што я перавярнуў малюнак, з'яўляецца яшчэ адным намёкам на змену бакоў, якая ажыццяўляецца падвойнымі агентамі.
  
  Чытачы, якія добрасумленна збіралі сваю калекцыю гэтых перавыданняў, да цяперашняга часу ўжо пазнаёміліся з тым, як я выкарыстоўваю злучны матыў на карэньчыках кніг. Будучы апошняй чацвёркай ва ўсёй серыі перавыданняў і кніг, у якіх гвалт ніколі не бывае занадта далёка, я падумаў, што гэта добрая ідэя, так бы мовіць, «выйсці на ўра». Адпаведна, на карэньчыках гэтага квартэта намаляваныя розныя пісталеты, як згадваецца ў тэкстах кожнай кнігі. Прыкладам тут з'яўляецца Luger 'Parabellum', вядомае нямецкае асабістае зброю, якое было папулярна ва ўсіх родах іх узброеных сіл, але да моманту напісання гэтай гісторыі павінна было выйсці з ужывання. Яго з'яўленне тут заклікана умацаваць ідэю аб тым, што «ўчорашні шпіён» дзейнічаў падчас, папярэдняе дзеянняў, апісаных у гэтай кнізе.
  
  Яшчэ адна паўтаральная асаблівасць гэтага квартэта, якую можна знайсці ў фотомонтаже кожнай задняй вокладкі, — гэта пара ачкоў «нашага героя», якія падазрона падобныя на тыя, што насіў «Гары Палмер» у «Файле Ipcress» і іншых выхадах...
  
  Невялікая калекцыя паштовак адлюстроўвае розныя месцы, якія пераносіць нас гісторыя: ад Лондана да Вішы ў Францыі і Егіпта, калі Чарлі мае намер высачыць Стыва Чэмпіёна. Багажная бірка з каірскага гатэля Hilton, брытанскі выведвальны корпус, значок на кепцы, а таксама сувенірны медальён, прысвечаны кругосветному палёту Graf Zeppelin у 1929 годзе, даюць ключ да разгадкі гісторыі няўлоўнага містэра Чэмпіёна, і ўсе гэтыя прадметы знаходзяцца на кадзіраваным шаўковым хустцы. Якое пасланне змяшчаецца ў насавым хустцы? Ну, гэта сакрэт...
  
  Арнольд Шварцман OBE RDI
  
  Галівуд 2012
  
  Увядзенне
  
  Кажуць, што Нью-Ёрк — гэта месца, дзе можна пацешыцца, калі вы маладыя, а Парыж — горад для тых, хто ў сталым узросце. Можа быць, гэта залежыць ад таго, колькі грошай вы марнуеце.
  
  Няпраўда, што я аддаю перавагу спыняцца ў руінах, а не ў раскошных гатэлях. Я люблю гранд-гатэлі, але я таксама знаходжу некаторыя віды звалак і людзей, якія іх наведваюць, інтрыгуючым. У далёкім мінулым у мяне быў нумар у Адлоне ў камуністычным Усходнім Берліне, або, па меншай меры, у руінах гэтага гатэля. Ён быў настолькі старым, што здавалася, дастаткова моцнага чхання, каб ён разваліўся. Але, гледзячы ўніз з гэтай задняй пакоі, я мог бачыць ўсходненямецкіх памежнікаў і іх казармы, іх збройны склад, будкі і вартавых сабак. Шум сабак, якіх вывелі на вуліцу, паказваў на новую драму на прылеглай Сцяне. Гэта было падобна на тое, як калі б мы стаялі за кулісамі шоу ў Гран-Гиньоле.
  
  Зусім іншае і больш прыемнае час настаў, калі мая сям'я уціснулася на гарышча Gasthof недалёка ад Мюнхена. Дыскамфорт быў больш чым кампенсаваны прыязнасцю швабскі пары, якая так старанна працавала і заставалася такой вясёлай, што пусціла нас на кухню, каб даведацца некаторыя сакрэты южногерманской кухні. Мы прабылі ў гэтай вёсцы на беразе возера некалькі месяцаў. Двое маіх сыноў хадзілі ў школу непадалёк, і маё разуменне поўдня Нямеччыны і яго жыхароў аказалася каштоўным для маёй кнігі « Зіма », якую я напісаў там, выкарыстоўваючы адзін з першых партатыўных кампутараў. Нам усім было шкада з'язджаць.
  
  Калі Чарлі Кашер, выканаўчы прадзюсер фільма The File Ipcress , наведаў мяне ў гатэлі «Чэлсі» на Заходняй 23 - й вуліцы Нью-Ёрка, ён быў узрушаны тым, што ён назваў «убоствам». Ён пацягнуў мяне туды, дзе ён адчуваў сябе больш здаровым: у маленькім элегантным раскошным гатэлі на Пятай авеню. Гэта было зручней і камфортней, але толькі палова задавальнення. У пяцідзесятыя гады ў некалькіх маленькіх японскіх вёсачках я знайшоў настолькі таннае чыстае жыллё, што мае японскія сябры адмаўляліся верыць нізкіх коштах, якія я заплаціў, і думалі, што я не разумею грошай. Калі я ўпершыню забраніраваў нумар у знакамітым гатэлі «Захер» у Вене, ён яшчэ не цалкам акрыяў ад акупацыі некаторымі з найбольш абыякавых і легкадумных элементаў пяхоты Чырвонай Арміі, і я дарэмна шукаў «Шлагоберы» і «Захерторте».
  
  З майго пункту гледжання, задача пісьменніка — шукаць праўду, а праўду нельга знайсці ў шаўковай раскошы раскошных гатэляў, якія, як правіла, аднолькавыя ва ўсіх частках святла. Ісціна знаходзіцца там, дзе людзі працуюць і пакутуюць. У якасці базы для майго даследавання для «Учорашняга шпіёна» я зняў пакой у абшарпаным маленькім гатэлі ў Вильфранш-сюр-Мер. Гэта было ўстанова, якое я рэалістычна адлюстраваў у гэтай гісторыі. Прынцэса была шмат у чым такой, як я апісаў.
  
  Чаму Вильфранш? У бухце Вильфранш вада глыбей, чым у любым іншым такім порце Міжземнамор'я. Ад 350 футаў ля берага акіянскае дно крута абрываецца да 1700 футаў цёмнай вады. Менавіта гэтая унікальная глыбакаводная якарнага стаянка рэгулярна прыводзіла сюды Шосты флот ЗША: авіяносцы, крэйсера і нават вялікія лінкоры, такія як USS Missouri . У тыя ліхаманкавыя гады халоднай вайны Францыя была закахана ў сваіх амерыканскіх заступнікаў. Амерыканцы пакутавалі ад прызыву, і гэтыя маленькія вулачкі і завулкі былі запоўненыя маладымі энергічнымі маракамі, отправившимися на кароткі адпачынак на бераг у пошуках таго ці іншага дзеяння.
  
  Калі курс даляра быў высокі, Францыя пяшчотна прымала ўсіх амерыканскіх гасцей, але любоўныя адносіны могуць астыць, а закаханыя могуць апынуцца нядобрымі. Францыя пераключыў свае прыхільнасці на тэўтонскіх суседзяў, якія размахваюць нямецкімі маркамі, і Шосты флот знайшоў іншыя месцы, каб кінуць якар. Да таго часу, калі я працаваў над гэтай кнігай, Вильфранш перажываў перыяд зацішша. Якіх-небудзь наведвальнікаў было не так ужо шмат, і ва ўсім гэтым месцы панавала прыглушанае жудаснае адчуванне, як быццам самотны маленькі гарадок чакаў вяртання маракоў.
  
  Савоя — адзін з самых прывабных рэгіёнаў, якія я калі-небудзь ведаў. Я вяртаўся да яго зноў і зноў. У рэшце рэшт — і праз шмат часу пасля таго, як гэтая кніга была напісана — яна стала домам для бацькоў маёй жонкі, а ва ўтульным арандаваным доме паблізу мы таксама зрабілі яе сваім домам. Мае дзеці хадзілі ў мясцовую вясковую школу, навучыліся гаварыць па-французску, як мясцовыя жыхары, пасябравалі з імі на доўгія гады і, як і мы, лічаць гэта час адным з самых шчаслівых перыядаў свайго жыцця. Жыхары Савоі ўнікальныя сваёй гасціннасцю, добрососедством і любоўю да ежы і кулінарыі. Падчас нашага знаходжання там я напісаў большую частку кнігі, якая пазней была апублікаваная як « Азбука французскай кухні» . Кулінарыя з'яўляецца лінгва-франка гэтага рэгіёну, і ў той час як ветлая таварыскасць — як і многія прозвішчы — італьянская, кулінарыя — французская. Зіма тут не заўсёды мяккая. Альпы і рака Рона прыносяць вятры і халоднае надвор'е, але гэта, у сваю чаргу, азначае сагрэе душу ежу і равучыя дроўныя вогнішчы. Такім чынам, гэта выдатнае месца, каб адпачыць і напісаць кнігу.
  
  Напісанне кніг падобна на загавор на поле бою. У першых двух ці трох кнігах вы выжываеце шмат у чым дзякуючы поспеху. Пасля гэтага шанцы супраць вас, і вы павінны вучыцца хутка і вучыцца ледзь знікаючы. Для стварэння «Учорашняга шпіёна» я вырашыў выкарыстоўваць другога персанажа і, такім чынам, стварыць падвойную вядучую ролю. Конан Дойл паказаў нам, як доктар Ватсан можа быць карысным інструментам для тлумачэння фактаў і тэорый чытачу. Я меў рацыю, мяркуючы, што «Учорашні шпіён » выйграе, калі прызначыць «Гары Палмеру» ваяўнічага амерыканскага боса Шлегеля, але я не ўключыў у свае разлікі блізкасць, якая паўстане, калі адправіць Гары назад братацца са сваімі старымі сябрамі з Супраціў. Гэтая блізкасць змагалася з блізкасцю паміж Гары і яго босам. Магчыма, гэта другараднае справа, і дастасавальнае толькі да гэтаму асабліваму акалічнасці гэтай гісторыі, але я неўзабаве ўсвядоміў абмежаванні, якія гэта накладвала на крыжаваныя адносіны.
  
  Падзяліўшы колькасць асноўных знакаў на памер вашага машынапіснага тэксту, вы даведаецеся, колькі месца ў вас ёсць для развіцця персанажа. У «Ўчорашнім шпіёна » даволі шмат галоўных персанажаў, і гэта азначала, што трэба было не губляць часу, калі справа даходзіла да апісання кожнага з іх. Ідэя стварэння групы працоўных Супраціву падчас Другой сусветнай вайны, якія праз некаторы час маюць розныя прыхільнасці і розных ворагаў, уяўляла сабой цікавую пісьменніцкую задачу. Гэта было так цікава, што пасля я адчуў, што павінен быў зрабіць з яе значна больш доўгую кнігу.
  
  Лён Дейтона, 2012 г.
  1
  
  «Сетка Герніка!» — сказаў Стыў Чэмпіён, падымаючы свой шклянку.
  
  Я вагаўся. Клуб Уайта — святая святых лонданскага истэблишмента — здаваўся непадыходным месцам для здрады рэвалюцыйнай настальгіі.
  
  — Давай проста вып'ем за Марыуса, — сказаў я.
  
  — Марыус, — сказаў Абаронца. Ён выпіў і выцер тыльным бокам пальчаткі свае тупыя вайсковыя вусы. Гэты жэст я заўважыў яшчэ падчас нашай першай сустрэчы – Вильфранш, приземляющийся з падводнай лодкі, аднойчы ноччу, калі вайна толькі пачыналася. Тады гэта было так жа няправільна для яго, як і цяпер. У тыя дні капітаны валійскай гвардыі рэгулярнай арміі не выціралі пену з твару тыльным бокам далоні. Але тады капітаны гвардзейскай брыгады, адпраўленыя ў Францыю для стварэння антыфашысцкіх разведвальных сетак, не павінны былі сустракаць зноў прыбываюць агентаў з дзяўчынай пад кожнай рукой і адкрытай бутэлькай шампанскага.
  
  — Марыус, — сказаў я. Я таксама піў.
  
  «Якая мы была камічная каманда, — сказаў Чэмпіён. — Марыус, святар-рэвалюцыянер, ты прама з вучэльні, з жахлівым акцэнтам і маззю ад вугроў, і я. Часам я думаў, што мы павінны былі дазволіць нацыстам злавіць нас, і глядзець, як яны паміраюць са смеху».
  
  — Гэта Марыус прымірыў гэтую сетку, — сказаў я, — камуністаў, дэзерціраў, гарачых галоў і нас, прафесіяналаў. Менавіта Марыус трымаў сетку разам. Калі ён сышоў, мы ўсе пайшлі.
  
  — Да таго часу яго росквіт ўжо мінуў, — сказаў Чэмпіён. — Ён выпіў занадта шмат. У любым выпадку, ён бы не пратрымаўся нашмат даўжэй. Ніхто з нас не стаў бы гэтага рабіць.
  
  — Марыус быў малады, — сказаў я. — Амаль гэтак жа малады, як і я.
  
  — Марыус памёр у камеры катаванняў, — сказаў Чэмпіён. «Ён памёр на працягу шасці гадзін пасля арышту... гэта было неверагодна смела, і ён заслужыў медаль... але ён мог выратаваць сябе, паведаміўшы ім бескарысную інфармацыю. Ён мог бы расшыфраваць некалькі старажытных кодаў і даць ім імёны людзей, ужо якія вярнуліся ў Лондан. Ён мог бы выйграць некалькі дзён, і праз некалькі дзён мы маглі б выратаваць яго.
  
  Я не спрачаўся. Нават па сканчэнні столькіх гадоў было цяжка аб'ектыўна ставіцца да смерці Марыуса. Яго энергія і аптымізм падтрымлівалі нас у тыя моманты, калі здавалася, што ўсё страчана. І яго бяз розуму адвагу не раз ратавала нас.
  
  Чэмпіёну было яшчэ складаней. Ён заўсёды вінаваціў сябе ў смерці маладога святара. Магчыма, менавіта таму ён ажаніўся на малодшай сястры Марыуса. І, магчыма, збольшага таму шлюб распаўся.
  
  Мы абодва глядзелі ў далёкі канец пакоя, дзе два міністра-сацыяліста абменьваліся жартамі аб сваіх праблемах з гольфам і парадамі аб фондавай біржы. Чэмпіён пацягнуўся да камізэлька свайго прыгожа скроенного касцюма ў крэйдавую палоску. Ён адкінуў вечка паляўнічага за золатам, які належаў яго бацьку і дзеду, паглядзеў на час, а затым зрабіў знак слузе клуба прынесці яшчэ выпіўкі.
  
  «Развод адбыўся, — сказаў ён. «Кэці і я — усё скончана. Цяпер я ўвесь час жыву ў Францыі».
  
  — Прабачце, — сказаў я.
  
  'Чаму?' — сказаў Чэмпіён.
  
  Я паціснуў плячыма. Не было ніякага сэнсу казаць яму, што яны абодва мне падабаліся і я атрымліваў асалоду ад тым, што калі-то было іх шчаслівым шлюбам. — Тыя выхадныя ў доме ў Уэльсе, — сказаў я. «Куды я зараз пайду, каб паспрабаваць французскую кухню, як у Кэці?»
  
  — Ну, Кэці ўсё яшчэ жыве там, — сказаў Чэмпіён. — І яна была б рада зноў убачыць вас, я ўпэўнены.
  
  Я паглядзеў на яго. Я чакаў, што ён запросіць мяне ў свой новы дом у Францыі, а не ў дом сваёй былой жонкі ў Уэльсе, але Стыў Чэмпіён заўсёды быў непрадказальны. Тым больш, што ён стаў багатым бізнэсоўцам. Ён закурыў новую цыгарэту ад недакурка сваёй старой. Яго рука дрыжала; яму давялося падмацаваць яго тым, на якім ён заўсёды насіў пальчатку, каб схаваць адсутнасць кончыкаў пальцаў, якія ён пакінуў у пакоі для допытаў у турме Сен-Рох ў Ніцы ваеннага часу.
  
  — Вы ніколі не думалі вярнуцца? ён сказаў.
  
  — Жыць у Францыі? Я сказаў.
  
  Ён усміхнуўся. — У аддзел.
  
  «Ха! Гэта думка, ці не так? Я сказаў. — Я гэтага не рабіў, Стыў, і я скажу табе, чаму. Я нахіліўся да яго бліжэй, і ён агледзеў пакой толькі мімаходам.
  
  Я сказаў: «Таму што аддзел ніколі не прасіў мяне аб гэтым, Стыў».
  
  Ён цвяроза ўсміхнуўся.
  
  — І я скажу табе яшчэ сее-што, Стыў, — дадаў я. «Ёсць людзі, якія кажуць, што вы ніколі не пакідалі аддзел. Кожны раз, калі мы збіраемся вось так у Лондане, мне цікава, не паспрабуеце вы завербаваць мяне .
  
  «Цяпер ты смяешся нада мной, хлапчук», — сказаў Чэмпіён са сваім тэатральным валійскай акцэнтам. Ён палез у кішэню і дастаў празрысты пластыкавы канверт. Унутры было пяць паштовак з малюнкамі. На кожным быў намаляваны паветраны карабель або паветраны шар, а на пярэднім плане былі мужчыны ў саламяных капелюшах і жанчыны ў сукенках з бараньими рукавамі, насельнікі нявіннага свету, яшчэ не навучылася лётаць. На іншых баках паштовак былі пераплецены віншаванні даўно забытым адрасатам і цікаўныя старыя паштовыя маркі.
  
  — Філатэлістычнай аўкцыён на Бонд-стрыт, — сказаў Чэмпіён. — Вось чаму я прыехаў у Лондан. Я проста не мог выстаяць перад гэтым».
  
  Я паглядзеў на яго куплі. Да цяперашняга часу Чэмпіён павінен быў зразумець, што я быў безнадзейным справай у тым, што тычыцца яго апантанасці авиапочтовыми маркамі. — А Білі? Я папрасіў. Я вярнуў яму яго дырыжаблі.
  
  «Так, я часта вижусь з Білі на гэтым тыдні», — сказаў Чэмпіён, як быццам наведванне яго маленькага сына было не больш чым запозненай думкай. «Кэці вельмі добра дазволіла мне ўбачыцца з Білі».
  
  Ён перачытваў паштоўкі адну за іншы, а затым прыбіраў іх з перабольшанай дбайнасцю. «У ноч, калі нарадзіўся Білі, — сказаў ён, — я быў па вушы ў банкаўскіх крэдытах, вэксалях і іпатэчных крэдытах. Я быў упэўнены, што паступіў няправільна... я калі-небудзь расказваў вам, з чаго пачаў: з неапрацаваных дыяментаў?
  
  — Я чуў гісторыі, — прызнаўся я.
  
  Ён асцярожна зацягнуўся цыгарэтай. — Ты ведаеш Акру?
  
  'Не.'
  
  «Задніца Заходняй Афрыкі. Я быў на мелі і старанна працаваў, каб купіць квіток дадому. Я перакладаў экспартныя дазволу для гандляроў какава і маніпуляваў мытнымі формулярами для імпарцёраў — усе яны былі арабамі. Мой арабская мова заўсёды быў добры, але да таго часу, як я скончыў працаваць з гэтымі шутниками, я мог бы рабіць спартыўныя рэпартажы для Радыё Каіра. Калі я думаю пра гэта! Ён моцна сціснуў рукі, як быццам хацеў расцерці суставы. «Аднойчы я паехаў на мытні ў дэпо — гэта быў чэрвень, і было па-чартоўску душна нават па мерках Акры. Я зрабіў звычайны залаты паклон чыноўнікам і загрузіў дзесяць скрынь запчастак «Рэно» у наняты мной грузавік. Але калі я распакаваў іх на складзе какава, то выявіў, што па калена завалены французскімі MAS 38 з наборамі для чысткі, запчасткамі і буклетамі з інструкцыямі».
  
  — Аўтаматы, — сказаў я.
  
  «Стань лепшым у класе».
  
  — Але не маглі б вы дастаць доўгі патрон?
  
  — Як я рады, што ты не ўдзельнічаў, даўніна! Не, ты не мог іх атрымаць. Але дзеці, якія набылі іх, былі занадта малыя, каб памятаць MAS 38, таму яны думаюць, што гэта MAT 49, для якіх ёсць 9-міліметровыя штукі, гатовыя выкрасці ў мясцовай паліцыі або армейскага падраздзялення. Дакладна?'
  
  'Дакладна.'
  
  — Але я забягаю наперад. Уявіце мяне — адзінага чалавека ў Акры, які палічыў за лепшае б запасныя часткі «Рэно», чым пісталеты-кулямёты, седзячы на дзесяці скрынях з імі. Усе яны прайшлі мытную ачыстку, проштампованы і падпісаныя. Гэта было павабна.
  
  — Але вы не паддаліся?
  
  — О, але я гэта зрабіў. Ён зацягнуўся цыгарэтай і адмахнуўся ад дыму. — Па дзвесце трыццаць пяць даляраў за штуку — амерыканскіх даляраў — і я мог бы падвоіць гэтую суму, калі б прадаў іх крыкунам з лохматыми прычоскамі.
  
  — Дзесяць за скрыня? Я сказаў. — Каля дзесяці тысяч фунтаў прыбытку.
  
  «Мне прыйшлося перашкодзіць майму кліенту пайсці на мытню і зладзіць скандал з-за яго запасных частак для «Рэно». Я павінен быў трохі грошай, мне трэба было атрымаць дазвол на выезд і даведку з падатковай інспекцыі: усё гэта каштуе грошай».
  
  — Ты прыйшоў дадому?
  
  «Я пайшоў купіць білет на самалёт у маленькім ашуканскім партугальскай турагенте. Я пачаў гандлявацца з ім, ведаючы, што ён можа прадаць мае даляравыя купюры з вялікай нацэнкай. Карацей кажучы, я аддаў яму ўсе свае амерыканскія грошы ў абмен на мяшок неапрацаваных дыяментаў з Анголы і квіток на карабель да Марсэлю».
  
  — Вы ездзілі ў Марсэль?
  
  «Стары Тикс толькі што памёр, усе яго абсталяванне было выстаўлена на продаж. Сястра Кэці распавяла мне пра гэта. Але баявыя дзеянні ў Алжыры ўсё яшчэ працягваліся, а імпарт садавіны і гародніны з Тикса быў не больш чым стосам бланкаў і парай абшарпаных кантор ў Канстанціне.
  
  — І кар'ер быў закінуты.
  
  — Кар'ер — так. Чэмпіён ўсміхнуўся. Мы абодва хаваліся ў каменяломні падчас буйной нямецкай аблавы, калі стары Тикс выгнаў з дому нямецкага афіцэра, крычучы яму «Sale Boche», крыжом пры гэтым. «Кар'ер быў скончаны. Яны таксама займаліся здабычай карысных выкапняў, але здабыча каштавала так дорага, што стары атрымліваў дапамогу па беспрацоўі.
  
  — Але вы прадалі свае брыльянты і купілі дом Тикса у яго ўдавы?
  
  — Гэта быў толькі першапачатковы ўзнос, — сказаў Стыў, — але мадам Тикс хацела, каб я яго атрымаў. Яна доўга чакала астатніх грошай. Гэта была гульня для ўсіх зацікаўленых бакоў. Мы рабілі стаўку на мірнае ўрэгуляванне альжырскай вайны».
  
  — Ты заўсёды добра адгадваў, Стыў, — сказаў я.
  
  «Мір паміж Францыяй і Алжырам азначаў рабочых-імігрантаў — гэта вярнула шахце прыбытак».
  
  — Нізкая заработная плата, — сказаў я.
  
  «Але ўсё ж вышэй, чым усе, што яны маглі б атрымаць у сваёй краіне».
  
  — Але вы закрылі шахту і кар'ер — вы адправілі людзей дадому.
  
  Чэмпіён ўсміхнуўся. Ён сказаў: «Гэта была ідэя таннай рабочай сілы на шахце. Гэта тое, што дазволіла мне атрымаць мой капітал. Скупыя маленькія цырульнікі з рукамі ў касе... падрадчыкі, якія граюць са сваімі падаткамі, і суровыя старыя ўблюдкі з гандлёвых банкаў. Яны прыйшлі паглядзець на маю здабычу і на арабаў, якія пацеюць з усіх сіл. Ім гэта падабалася — такія ўкладанні маглі зразумець гэтыя маленькія ўблюдкі. Так сто гадоў таму іх дзяды і дзяды іх сяброў — разбагацелі ў Афрыцы».
  
  «І вы ўклалі гэтыя грошы ў садавіна і гародніна».
  
  «Значна больш, чым грошы... аналіз глебы, прафесар батанікі, праграма метадаў пасеву, доўгатэрміновыя кантракты для фермераў, гарантыі мінімальных цэн для сезонных рабочых, халадзільныя склады, транспарт рэфрыжэратарных і кантрактныя рэфрыжэратарныя перавозкі. Я ўклаў шмат грошай у арабскія краіны».
  
  — А цяпер у іх ёсць і нафту.
  
  «Нафта — гэта эканоміка, заснаваная на адным ўраджай, — сказаў Чэмпіён.
  
  — З залатым краем, — сказаў я.
  
  — Тое ж самае казалі пра каву, гарбату і каўчук, — сказаў Чэмпіён. «Я шчыра веру, што Паўночная Афрыка павінна гандляваць з Еўропай па ўсіх напрамках. Арабскія краіны павінны быць зацікаўлены ў дабрабыце Еўропы. Эканоміка павінна быць звязана, інакш Афрыка дазволіць Еўропе памерці ад інфляцыі».
  
  — Я ніколі не лічыў цябе крестоносцем, Стыў.
  
  Чэмпіён, здавалася, быў збіты з панталыку гэтай ідэяй. Ён узяў сваю шклянку, каб схавацца за ім.
  
  Спусціліся ўніз двое мужчын: адзін быў вядомым паэтам, іншы пэром каралеўства. Яны ціха і эрудированно спрачаліся аб тэксце непрыстойнай песні Восьмы Арміі аб пазашлюбных сувязях караля Фарука.
  
  Слуга клуба прыйшоў сказаць Чэмпіёну, што ля ўваходу яго чакае дама. — Пайшлі, — сказаў Чэмпіён. «Гэта сее-хто, з кім я хацеў бы вас пазнаёміць».
  
  Слуга дапамог Чэмпіёну надзець лёгкае паліто з викуньи, скроеным як брытанскае цёплае паліто, і ўручыў яму кацялок, у якім ён выглядаў як адстаўны генерал. Хто-то нябачны нядбайна дакрануўся да пляча майго бруднага плашча.
  
  Снег зацямніў выгляд праз дзвярны праём, як перашкоды на старым тэлевізары. Звонку, на Сэнт-Джэймс-стрыт, лонданскае рух было шчыльна забіта. Дзяўчына Чэмпіёна толькі кіўнула і ўсміхнулася, як таго патрабавалі манеры. Яе вочы былі адданыя Чэмпіёну. Яна глядзела на яго з глыбокай павагай, з якім сірата глядзіць на калядную елку. Гэта заўсёды была адна і тая ж дзяўчына. У гэтага была такая ж ідэальная скура, як у Кэці, і такія ж мяккія вочы, якімі яна глядзела на яго Піна. За выключэннем таго, што прайшлі дзесяцігоддзі з тых часоў, як Кэці або Піна былі ва ўзросце гэтага дзіцяці.
  
  — Мелодыі, — сказаў Чэмпіён. — Прыгожае імя, ці не праўда: Мелодыі Пэйдж.
  
  — Прыгожае імя, — сказаў я ў сваёй звычайнай подхалимской манеры.
  
  Чэмпіён паглядзеў на гадзіннік. «Даўно мы так шмат не сварыліся, — сказаў ён мне. — Божа мой, але табе было б сумна, Мелодыі. Мы, павінна быць, старэем. Ён усміхнуўся. «Мелодыі і Білі вядуць мяне сёння вечарам у тэатр. Яны збіраюцца выправіць адзін з прабелаў у маім музычным адукацыі».
  
  Дзяўчына ўдарыла яго па руцэ ў прытворна гневе.
  
  «Рок-музыка і піраты, — сказаў мне Чэмпіён.
  
  — Сильнодействующая сумесь, — сказаў я.
  
  — Білі будзе рады, што я цябе ўбачыў. Ты заўсёды памятаеш яго дзень нараджэння, сказаў ён мне.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Гэта па-чартоўску міла з твайго боку. Чэмпіён паляпаў мяне па руцэ.
  
  У гэты момант дакладна па раскладзе да ўваходу пад'ехаў чорны «Даймлер». Кіроўца ў форме паспяшаўся па тратуары, раскрыўшы парасон, каб атуліць Чэмпіёна і дзяўчыну ад непагадзі. Ён таксама адкрыў дзверы. Калі дзяўчына слізганула на сапраўдныя скураныя сядзенні, Чэмпіён азірнуўся на тое месца, дзе я стаяў. Снег стукаў мне ў вушы. Чэмпіён падняў руку ў пальчатцы ў царскім прывітанні. Але калі толькі тры пальца ўмеюць махаць, такі жэст можа жудасна выглядаць як вельмі грубы англасакскім знак.
  2
  
  Я мог бачыць свой справаздачу аб Чэмпіёна на стале Шлегеля. Шлегель падняў яго. Ён асцярожна патрос яго, нібы спадзеючыся, што з яго можа выпасці нейкая новая інфармацыя. — Няма, — сказаў Шлегель. 'Няма. Няма няма.'
  
  Я нічога не казаў. Палкоўнік Шлегель, корпус марской пяхоты ЗША (авиакрыло), у адстаўцы, выглядаў щеголевато ў лёгкай тройцы з узорам «гусіныя лапкі», штучным клубным гальштуку і баваўнянай кашулі на гузіках. Менавіта такую вопратку прадаюць у лос-анджэлесу крамах з эркерам і пластыкавымі тюдоровскими бэлькамі. Ён пастукаў па мойму справаздачы. — Можа быць, ты і зможаш закрануць астатніх сваім неспасціжным сарказмам і нявіннымі пытаннямі, але мне не падабаецца — зразумеў?
  
  — Глядзі, — сказаў я. «Чэмпіён проста сустракаўся са сваім дзіцем і купляў маркі — іншага пункту гледжання няма. Ён цяпер багаты чалавек: ён не гуляе сакрэтных агентаў. Паверце мне, палкоўнік. Там нічога няма.'
  
  Шлегель нахіліўся, каб дастаць маленькую цыгару з скрынкі, упрыгожанай выявай арла, які спрабуе з'есці скрутак з надпісам Semper Fidelis . Ён пасунуў да мяне скрынку, але я спрабую ад іх адмовіцца.
  
  — Ён у глыбокай задніцы, — сказаў Шлегель. З-за зморшчанай рубцовай тканіны было цяжка адрозніць яго ўсмешку ад хмурна погляду. Гэта быў невысокі мускулісты мужчына з зайздроснай доляй самаўпэўненасці; той тып асобы, якога вы наймаеце, каб весці хлапечнік Elks Club.
  
  Я чакаў. Прынцып «неабходнасці ведаць», на якім працаваў аддзел, азначаў, што мне распавялі толькі частка інфармацыі. Шлегель не спяшаўся, каб добра запаліць цыгару.
  
  Я сказаў: «Гісторыя з кулямётамі адпавядае ўсім, што мне расказалі. Уся гэтая гісторыя — пра неапрацаваных дыяментах, якія далі грошы на запуск шахты, а затым імпарт садавіны і гародніны — усё гэта знаходзіцца ў незасекреченном дасье.
  
  — Не ўсе, — сказаў Шлегель. «Праз доўгі час пасля таго, як справа была закрытая, Чэмпіён усё яшчэ даваў справаздачу перад гэтым аддзелам».
  
  'Быў ён!'
  
  «Вядома, задоўга да мяне», — сказаў Шлегель, каб падкрэсліць, што гэта была брытанская махінацыя, і цяпер, калі ён камандзіраваны з Вашынгтона, верагоднасць таго, што гэта адбудзецца, зніжаецца. — Так, — сказаў Шлегель, — гэтыя кулямёты былі адпраўленыя ў Акру па загадзе гэтага ведамства. Усё гэта было часткай плана па куплі Champion кантролю над устаноўкай Tix. Чэмпіён быў нашым чалавекам.
  
  Я ўспомніў усе тыя гады, калі я піў і абедаў з Чэмпіёнамі, ніколі не падазраючы, што ён працуе ў гэтай канторы.
  
  Магчыма, Шлегель прыняў маё маўчанне за недавер. «Гэта было добра, пакуль яно працягвалася», — сказаў ён. «Чэмпіён быў у Егіпце, Алжыры і Тунісе і ад'язджаў з яго, спрачаючыся аб сваіх дынях, морквы і бульбе, не спускаючы вачэй і кідаючы некалькі слоў патрэбным людзям, робячы ўсім нам сілу дабра. І тое , як дамогся поспеху «Чэмпіён» — продаж гармат які-то мудрагелістай банду тэрарыстаў, — усё гэта дапамагло».
  
  — Дык што ж гэта было за знікненне?
  
  Шлегель садзьмуў кавалачак тытуню з вусны з такой сілай, што кніжны шафа загрымеў. «Аддача інфармацыі стала прасядаць. Чэмпіён сказаў, што французы пачынаюць абапірацца на яго, і гэта становіцца занадта небяспечна. Рашэнне адпусціць яго было прынята на вышэйшым узроўні. Гэта было правільнае рашэнне. Вы, брытанцы, ці ўмееце хупава адвітацца, і да таго часу ў вас ужо ўсё атрымалася з Чэмпіёна.
  
  'І цяпер?'
  
  — Хлопец з нямецкай службы бяспекі, які спрабуе зрабіць сабе імя. Ён раскапаў сёе-тое аб фінансавых справах Чэмпіёна. Яны задаюць пытанні аб зброі ў Акры.
  
  «Бон ўпадае ў істэрыку — і мы павінны далучыцца да крыку?»
  
  «Калі справа Чэмпіёна стане вялікім скандалам, яны скажуць, што мы былі неосторожны, калі адпусцілі яго».
  
  — Магчыма, гэта было трохі нядбайна, — выказаў здагадку я.
  
  -- Ну, можа быць, -- сказаў Шлегель. Ён узяў мой справаздачу, реабилитирующий Чэмпіёна. — Але твая праца па пабеле справе не дапаможа.
  
  — Я паспрабую яшчэ раз, — сказаў я.
  
  Ён пасунуў мой справаздачу па паліраваным стале. Затым з скрыні стала ён дастаў ваду «Перрье» і маленькую бутэлечку горкай настойкі «Ундерберг». Ён ўсыпаў биттер у мінеральную ваду і размешал яе шарыкавай ручкай, каб яна набыла пяшчотна-карычневы колер. 'Хачу крыху?'
  
  — Гэта толькі ад пахмелля, — сказаў я. «І нават тады гэта павінна быць па-чартоўску моцнае пахмелле».
  
  — Мне падабаецца, — сказаў Шлегель і павольна выпіў, смакуючы кожны глыток.
  
  Я ўзяў справаздачу і ўстаў, каб сысці. Шлегель сказаў: «Гэта будзе паршывы гнілы нікчэмны аблом. Я ненавіджу гэтую працу, дзе мы трясем сваіх уласных. Так што табе не трэба лаяць мяне або сябе за тое, што ты не прикрываешь яго.
  
  «У мяне была гэтая лекцыя ў Indoctrine Four, калі я быў на сімпозіуме ЦРУ па камунікацыях ў 1967 годзе, — сказаў я.
  
  «Чэмпіён выратаваў табе жыццё, — нагадаў мне Шлегель. «Калі вы не можаце ўзламаць яго, проста скажыце, што хочаце выйсці».
  
  — Я ведаю, які выхад я атрымаю, — горка сказаў я.
  
  Шлегель кіўнуў. — І я б падпісаў яго, — сказаў ён. У пэўным сэнсе я палічыў за лепшае шчырасць Шлегеля ў Новым Святле: іншыя паспрабавалі б пераканаць мяне, што такая просьба не паўплывае на маю кар'еру.
  
  Шлегель ўстаў, каб паглядзець у акно. Усё яшчэ ішоў снег. «Гэта не проста нейкая мудрагелістая станоўчая праца па праверцы», — сказаў ён. «Гэта гарачая». Шлегель пачухаў азадак і задумаўся.
  
  «Хто-то на другім баку вуліцы можа прачытаць вас па вуснах», — папярэдзіў я яго.
  
  Ён павярнуўся і паглядзеў на мяне з жалем. Шлегель часта выказваў перакананне, што мы маглі б зрабіць больш тут, у Лондане, калі б менш турбаваліся пра такіх дэталях. — Немцы пасылаюць аднаго з сваіх людзей у Ніцу для расследавання справы Чэмпіёна, — задуменна сказаў ён.
  
  Я не адказаў.
  
  — Вас забралі раптам п'яным або што-то ў гэтым родзе? — сказаў Шлегель.
  
  — Я не хацеў парушаць вашыя дэдуктыўны працэсы, — сказаў я. Я працёр акуляры і міргнуў, гледзячы на яго.
  
  — Будзь я пракляты, калі я гэта разумею, — сказаў ён.
  
  — Вы цяпер у Еўропе, палкоўнік, — сказаў я. «Гэты нямецкі скандал выліўся як раз тады, калі боннское ўрад рыхтавалася да выбараў. Калі іх служба бяспекі выявіла, што Чэмпіён калі-то быў брытанскім агентам, гэта стала адказам на ўсе іх праблемы. Яны напісалі на палях «Перададзена брытанскай службе бяспекі» і стрэлілі тут. Цяпер міністр абароны Германіі можа адмовіцца адказваць на любыя пытанні пра скандал на тым падставе, што ён нанясе шкоду бяспекі іх брытанскага саюзніка. Гэта дасць ім усё, што ім трэба, каб пратрымацца, пакуль выбары не скончацца. Калі яны будуць абраныя зноў, гэта будзе «па просьбе міністра», і гэта будзе апошняе, што мы ўбачым. Я ўжо праходзіў праз усё гэта, палкоўнік.
  
  — Што ж, вы ведаеце аб усім гэтым еўрапейскім Мікі-Маўса больш, чым я калі-небудзь зразумею, — сказаў Шлегель. Гэта быў двусечны камплімент, і ён оскалил зубы, даючы мне зразумець. «Спынім на трохмесячны цыкл», — прапанаваў ён, як бы спрабуючы дамовіцца са мной.
  
  — Не рабі мне ласку, — сказаў я яму. «Мне напляваць, калі вы апублікуеце гэта як рэкламу на ўсю старонку ў Variety . Я зрабіў тое, што мяне прасілі. Але калі аддзел чакаў, што я вярнуся з синопсисом Трэцяй сусветнай вайны, мне шкада вас расчароўваць. Калі вы хочаце адправіць мяне назад, каб правесці рэшту года з Чэмпіёнам за кошт дэпартамента, я буду вельмі рады зрабіць гэта. Але Чэмпіён не допінг. Ён ўпадзе, што адбываецца.
  
  — Можа быць, ужо зрабіў, — хітра сказаў Шлегель. — Можа быць, таму вы нічога ад яго не атрымалі.
  
  — Тады ты ведаеш, што рабіць, — сказаў я яму.
  
  — Я ўжо зрабіў гэта, — сказаў ён. «Невысокі цёмнавалосы дзіця. Выглядае на дзесяць гадоў маладзей, чым ёсць на самай справе: Мелодыі Пэйдж. Прапрацаваў у аддзеле амаль восем гадоў!
  3
  
  — Уільям, падыдзі да мамы, дарагі, і дазволь мне пацалаваць цябе. Які не адбыўся шлюб чэмпіёна быў у гэтым ўладным загадзе. Элегантная жонка-францужанка, ўпарта якая назвала іх маленькага сына Білі «Уільям» і дарившая яму пацалункі замест таго, каб прасіць пра іх.
  
  Яна падарыла Білі абяцаны пацалунак, адарвала засохлы ліст спераду ад яго швэдры і пачакала, пакуль ён не выйдзе з пакоя. Яна павярнулася да мяне. — Усё, аб чым я прашу, — гэта не нагадваць мне, як моцна я хацела выйсці за яго замуж. Яна наліла ў чайнік свежую гарачую ваду і зноў паставіла медны чайнік на пліту. Ён мякка гудзеў ад спякота палаюць бярвення. Усяго ў некалькіх кроках ўздоўж устланного дыванамі калідора знаходзілася кухня з нержавеючай сталі, але яна заварыла гарбату і поджарила хлеб на адкрытым агні ў гасцінай. Адсюль мы маглі глядзець у акно і назіраць, як вецер мітусіцца раку і гоніць голыя дрэвы ў вар'яцкім танцы. Чорныя пагоркі Уэльса былі акружаны залатым арэолам, у якім абяцаў перадышку ад цёмнага дзённага святла.
  
  — Я прыйшоў сюды не для таго, каб гаварыць пра Стывен або аб разводзе, — запратэставаў я.
  
  Яна наліла мне чай і дала апошні кавалачак тоста. Яна наколола свежы кавалак хлеба на відэлец для тостаў. «Тады дзіўна, як часта мы, здаецца, гаворым пра гэта». Яна павярнулася да агню і занялася пошукам гарачага месцы ў агні. «У Стыва ёсць дзіўная здольнасць, — працягвала яна з горыччу, — дзіўная здольнасць падаць на ногі... як кацяня».
  
  Гэта была ласкавая аналогія. Адмова прычыніў мне боль, я гэта бачыў. Я намазала свой тост алеем і намазала яго хатнім джэмам Кацярыны. Гэта было цудоўна, і я з'еў яго, не кажучы ні слова.
  
  — Гэты пракляты дом, — працягвала яна. «Мая сястра напісала мне, колькі б гэта каштавала, калі б яно было ў Францыі. Але гэта не ў Францыі, гэта ў Уэльсе! І сыход за шыферам, і папраўка катла, і подстригание газона варта цэлае стан... а з часу апошняй пастаўкі мазут амаль падвоіўся ў цане». Хлеб пачаў дыміцца. Яна ціха вылаялася, отломила абпалены кавалак і кінуў яго ў агонь, перш чым падсмажыць іншую бок. Кацярына магла справіцца з рэчамі. Гэта было яе няшчасце ў некаторым родзе. Яна хацела, каб яе песцілі і аб ёй клапаціліся, але яна была ў дзесяць разоў больш эфектыўна любога з мужчын, якія хацелі гэта зрабіць. «Такім чынам, Стыў пазбаўляецца ад дома, абцяжарвае мяне усімі яго праблемамі і выдаткамі, і ўсе кажуць мне быць удзячным».
  
  — Ты не зусім бедная, Кэці, — сказаў я.
  
  Імгненне яна глядзела на мяне, вырашаючы, ці ведаю я яе дастаткова добра, каб зрабіць такое асабістае заўвагу. Але я ведаў яе дастаткова добра.
  
  — Вы ведаеце, што было дамоўлена... Калі ён пойдзе да ракі, я заб'ю чарцяня.
  
  Я прасачыў за яе позіркам туды, дзе яе маленькі сын цягнуў па лужку цацачную каляску. Нібы адчуўшы, што за ім назіраюць, ён змяніў кірунак і зноў накіраваўся да новай шыкоўнай сауне. Кацярына вярнулася да свайго гарбаты і тостам. — Ён моцна змяніўся, ці ведаеце... Я пакляўся бацьку, што Стыў прайшоў вайну цэлым, але спатрэбілася дзесяць гадоў, каб гэта падзейнічала. А потым апошнія некалькі гадоў былі пеклам... пеклам для нас абодвух, і для маленькага Ўільяма таксама!
  
  — У яго была паршывая вайна, Кэці, — сказаў я.
  
  — Як і многія іншыя людзі.
  
  Я ўспомніў той дзень у 1944 годзе, калі я трапіў у турму Ніцы усяго праз некалькі гадзін пасля таго, як гестапа з'ехала. Я быў у перадавых частках амерыканскай арміі. Са мной быў яшчэ адзін ангелец. Мы не задавалі адзін аднаму ніякіх асабістых пытанняў. На ім былі значкі разведвальнага корпуса, але ён добра ведаў Стыва Чэмпіёна, і яго, верагодна, даслалі прама з Лондана, як і мяне. Немцы знішчылі ўсе дакументы. Я мяркую, у Лондане былі ўпэўненыя, што яны б гэта зрабілі, інакш яны паслалі б каго-то больш важнага, чым я, пераследваць яго.
  
  «Паглядзіце на гэта», — сказаў іншы афіцэр, калі мы штурхалі шафы ў пакоі для допытаў. Гэта была няскрэбеная пакой, у якой пахла эфірам і карболкой, гравюра з выявай Зальцбурга ў рамцы і некалькі пабітых вінных бутэлек у каміне. Ён паказаў на бутэльку на паліцы. — Кончыкі пальцаў Стыва Чэмпіёна, — сказаў мой спадарожнік. Ён узяў бутэльку і взболтал расол так, што скрозь плямістая шкло я ўбачыў чатыры зморшчаных кавалачка цёмна-карычневага арганічнага рэчывы, якія сутыкнуліся адзін з адным, калі іх штурхнулі да цэнтру бурлівай вадкасці. Я паглядзеў яшчэ раз, і выявіў, што гэта чатыры аліўкі, як і было напісана на этыкетцы, але на імгненне я здрыгануўся. І кожны раз, калі я ўспамінаў пра гэта, мяне зноў калаціла. — Ты правы, Кэці, — сказаў я. «Многім было нашмат горш».
  
  Аблокі над галавой былі нізкімі і пухнатымі, як бруднае коўдру, нацягнутае на твар сельскай мясцовасці.
  
  — Там была уся гэтая лухта «мы, кельты». Я пачаў верыць, што Уэльс мала чым адрозніваецца ад Брэтані. Я і не ведаў... Божа мой! — сказала Кацярына. Яна ўсё яшчэ назірала за Білі ў садзе. — На мінулым тыдні берага ракі такія брудныя... дождж... у гэты ж час у мінулым годзе там патануў адзін з вясковых хлапчукоў. Яна паглядзела на разьбяное драўлянае распяцце на сцяне над тэлевізарам.
  
  — З ім усё будзе ў парадку. Я сказаў гэта, каб супакоіць яе.
  
  «Ён ніколі не адважваецца спускацца да загону, калі яго наведвае Стыў. Але ён проста кідае мне выклік!
  
  — Вы хочаце, каб я забраў яго?
  
  Яна адчайна ўсміхнулася. — Не ведаю, — сказала яна. Яна тузанула сябе за валасы. Я быў «сябрам Стыва»: яна не хацела, каб я атрымаў які-небудзь адказ ад Білі, якога яна не атрымала. — Мы будзем глядзець адсюль, — сказала яна.
  
  — Мабыць, так лепш, — пагадзіўся я.
  
  — Вы ангелец! яна сказала. Я атрымаў поўны выбух яе турботы. — Верагодна, вы цалкам аплачаны член Таварыства па прадухіленні жорсткага абыходжання з жывёламі.
  
  — Гэта не абавязкова робіць мяне б'юць дзяцей, — сказаў я. — А гэта Каралеўскае грамадства.
  
  «Ніхто не можа жыць з чалавекам, якога раздзірае пачуццё віны. І Стыва мучыць пачуццё віны».
  
  — Вы не пра вайну? Я папрасіў.
  
  — Я кажу пра вяселле, — сказала яна.
  
  «Таму што Стыву не трэба адчуваць сябе вінаватым з-за вайны», — сказаў я ёй.
  
  — Мая маці расказвала мне пра ангельцах, — сказала Кацярына. Яна падняла руку жэстам, больш прыдатным для італьянскага рынку, чым для ангельскай гасцінай. І цяпер у яе голасе таксама гучаў адценне роднасных сувязяў. — Вам не трэба адчуваць сябе вінаватым! Голас у яе быў высокі і амаль пранізлівы. — Хіба ты гэтага не разумееш? Пачуццё віны падобна на боль — яно аднолькава балюча, будзь яно рэальным ці ўяўным!
  
  — Мне прыйдзецца падумаць аб гэтым, — сказаў я, абараняючыся.
  
  — Тады падумай аб гэтым. Я пайду і прывяду Уільяма. Яна надвинула шаўковую коўдру на чайнік, каб чай заставаўся цеплым, пакуль яе не будзе. Але яна не пайшла. Яна абхапіла яго рукамі і глядзела ўдалячынь. Ці, магчыма, яна глядзела на фотаздымак свайго брата Марыуса ў срэбнай рамцы, маладога сьвятара, які памёр у тым прапахлым карболкой склепе. Раптам у пакой сонца ўдарыла. Гэта было не сапраўднае сонца, у ім не было цяпла і вельмі мала колеру. Ён разліваўся па вышитому подносу, як нямоцны чай з лімонам, і обволакивал валасы Кэці.
  
  Яны абодва былі падобныя на сваю маці, гэтыя дзяўчынкі Баронаў. Нават дзецьмі яны больш былі падобныя на заезджых гараджан, чым на вясковых дзяцей. Высокая і стройная, Кэці валодала такой лёгкасцю і упэўненасцю, якія супярэчылі выяўленай ёю нерашучасці.
  
  — Я не застануся тут, — сказала яна, як быццам яе думкі адляталі далёка за межы нашай размовы. «Мая сястра хоча, каб я дапамог з яе буціком ў Ніцы. На грошы, якія я атрымліваю ад дома, мы, можа быць, маглі б адкрыць яшчэ адзін магазін.
  
  Крыжаваны святло сонца прачарціў на яе твары тысячы маршчын, і я быў вымушаны бачыць яе такой, якая яна ёсць, а не скрозь льстивую смугу маіх успамінаў. Магчыма, яна прачытала мае думкі. — Я старэю, — сказала яна. — Стыў таксама старэе, і ты таксама. Яна пригладила валасы і дакранулася да залатога крыжа, які насіла.
  
  Яна па-ранейшаму была прывабнай. Якімі б послеродовыми практыкаваннямі яна ні займалася пасля нараджэння Білі, яна вярнула сабе фігуру падцягнутай маладой жанчыны, на якой ажаніўся Стыў. Яна выкарыстала дастаткова касметыкі, каб кампенсаваць бледную ангельскую зіму, якую яна так доўга цярпела. Яе пазногці былі дагледжаныя і досыць доўгія, каб пераканаць мяне, што яна не праводзіла шмат часу ў ракавіны, а яе валасы былі выкладзеныя ў модзе, якая патрабуе частых візітаў да цырульніка.
  
  Яна разгладзіла паласатыя шаўковыя штаны праз калена. Яны былі стыльнымі і скроенными. Яна выглядала як ілюстрацыя, якую амерыканскі Vogue мог бы апублікаваць, калі б яны калі-небудзь надрукавалі артыкул пра ангельскай пышке. Я задаваўся пытаннем, праводзіла яна шмат элегантных вечароў, седзячы ў каміна ў сваёй раскошнай вопратцы, наліваючы сабе чай з лімонам з сярэбранага чайніка.
  
  — Вы ведаеце, што я думаю? яна сказала.
  
  Я доўга чакаў, а потым спытаў: «Што ты думаеш, Кэці?»
  
  — Я не веру, што ты толькі што сутыкнуўся са Стывам. Я думаю, вас паслалі за ім. Я думаю, ты ўсё яшчэ працуеш у сакрэтнай службе або дзе-то яшчэ — прама як на вайне. Я думаю, ты шукаеш Стыва.
  
  — Навошта каму-то паляваць за ім, Кэці?
  
  — Ён змяніўся, — сказала яна. — Вы, павінна быць, самі гэта заўважылі. Не здзіўлюся, у што ён замешаны. У яго такая шызафрэнія і апантанасць сакрэтнасцю. Я не ведаю, ці бывае так у сакрэтнай службе, або сакрэтная служба выбірае такіх людзей. Але жыць з гэтым — пекла, вось што я табе скажу.
  
  — Я думаю, ты ўсё яшчэ любіш яго, — сказаў я.
  
  — Ты заўсёды абагаўляў яго, — сказала яна. — Ён быў тваім старэйшым братам, ці не так? Вы проста не можаце сабе ўявіць, каб якая-небудзь сумная маленькая хатняя гаспадыня накшталт мяне мела нахабства радавацца збавенню ад вашага выдатнага Стыва Чэмпіёна. Што ж, я рады. Я проста па-чартоўску спадзяюся, што больш ніколі яго не ўбачу.
  
  Не ведаю, якой рэакцыі яна чакала ад мяне, але чаго б яна ні чакала, я падвёў яе. Я ўбачыў выраз раздражнення. Яна сказала: «Я спрабавала, павер мне, вельмі старалася. Я нават купіла новыя рэчы і надзела накладныя вейкі».
  
  Я кіўнуў.
  
  — Я думаў, Стыў паслаў цябе... за Уільямам.
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Ён не спыніцца ні перад чым, каб займець яго. Ён мне гэта сказаў. Але я буду біцца з ім, Чарльз. Ты скажы гэта Стыву. Ён ніколі не атрымае ад мяне Уільяма.
  
  Яна ўзяла любімага цацачнага труса Білі і падышла да дзвярэй. Яна азірнулася на мяне так, нібы я быў Саламонам, якому трэба было вырашыць будучыню Білі. «Калі б я думаў, што ён будзе шчаслівы са Стывам, я б не пярэчыў. Але Уільям не падобны на свайго бацьку — ён пяшчотны дзіця, і яго лёгка пакрыўдзіць».
  
  — Я ведаю, што ён ёсць, Кэці.
  
  Яна пастаяла там якое-той час, думаючы, што сказаць, і не кажучы ні слова. Затым яна выйшла з пакоя.
  
  Я бачыў яе, калі яна праходзіла міма акна. На ёй быў плашч для верхавой язды і шалік на галаве. Пад пахай у яе быў трусік Білі.
  4
  
  Тое, што Галоўнае справа Чэмпіёна было дастаўлена з Цэнтральнага рэгістратуры, само па сабе было прыкметай таго, што лоскут знаходзіўся ў працэсе. Мы рэдка займаліся чым-то іншым, акрамя рэфератаў дзеянняў, і гэта была трохгадзінная задача. Гэты Майстар склаў бы стос папер вышынёй да пяці футаў, калі б Биог, Ассоциатив, Справаздачу, Праверка і гадавыя зводкі былі пастаўленыя адзін на іншы.
  
  Паперы пажоўклі ад часу, фатаграфіі патрэскаліся і патрэскаліся. Жоўтыя праверачныя лісты цяпер былі жоўта-жоўтага колеру, а ярка-чырвонае дасье «Справаздачы» поблекло да карычнева-ружовага.
  
  Было мала надзеі выявіць тут што-небудзь дзіўнае. Пастаянны допуск на тройку А аж да таго моманту, калі Чэмпіён перастаў даваць справаздачу перад дэпартаментам, сам па сабе быў прыкметай таго, што людзі, больш прадузятыя, чым я калі-небудзь, далі Чэмпіёну даведку аб тым, што ён здаровы. З тых часоў ведамства мала цікавілася ім.
  
  Я паглядзеў яго біяграфічныя запісу. Бацька Чэмпіёна, валійская каталік, быў старшым выкладчыкам Ваеннай акадэміі Аббасии ў Каіры. Малады Чэмпіён вярнуўся ў Англію, каб вучыцца ў дзяржаўнай школе. Адтуль ён атрымаў месца ў Каралеўскай ваеннай акадэміі ў Сандхерсте. Для хлопчыка, які вырас на застольных размовах аб тактыцы, баях і балістыцы, Сандхерст быў дробяззю. Чэмпіён стаў малодшым афіцэрам, і добра запомніўся. І яго стыпендыя адпавядала яго ваеннага досведу: сучасная гісторыя, чатыры мовы і прэмія па матэматыцы.
  
  Дзякуючы веданню нямецкай мовы Чэмпіёнам ён быў адкамандзіраваны ў французскую армію. Ён абышоў, як звычайна, ваенныя вучылішча, парыжскае пасольства, крэпасці на "лініі Мажыно" і галоўны штаб генерала, час ад часу сустракаючыся з легендарным генералам Гамеленом.
  
  Чэмпіён вярнуўся ў свой полк за ўсё на некалькі тыдняў, калі дырэктыва ваеннага міністэрства аўтаматычна ўключыла яго ў шорт-ліст для інтэрв'ю ў Сакрэтнай разведвальнай службе. Ён быў адабраны, навучаны і вярнуўся ў Францыю да 1939 годзе. Ён як раз своечасова ўбачыў, як сістэма абароны генерала Гамелена здаецца нацыстам. Чэмпіён бег на поўдзень і стаў «сеткавым афіцэрам» за тое, што было не больш чым зборам рознагалоссяў у неакупаванай зоне. Яму было загадана трымацца далей ад энтузіястаў-аматараў, якіх Лондан называў сваім кіраўніком спецыяльных аперацый, але дзве сеткі непазбежна перапляліся.
  
  Менавіта Чэмпіён асабіста вітаў мяне ў тую ноч, калі я прызямліўся з падводнай лодкі ў Вильфранше. Мяне накіравалі ў SOE, але Чэмпіён выкраў мяне, і пасля гэта стала афіцыйным. Калі б я адправіўся ў Ім, як было загадана, мая ваенная служба скончылася б праз два ці тры месяцы ў Бухенвальдзе.
  
  Але Чэмпіён выкарыстаў мяне, каб разабрацца са сваёй уласнай сеткай, і я заставаўся з ім аж да таго моманту, калі сетка павалілася і Чэмпіён трапіў у палон. У рэшце рэшт ён збег і быў дастаўлены назад у Лондан. Ён атрымаў DSO і новую працу. Яшчэ да дня «Д» Чэмпіёну даручылі займацца планаваннем сеткі ў мірны час. Ён запатрабаваў падбору кадраў і атрымаў яго. Яго першай просьбай было зрабіць мяне сваім старэйшым памочнікам. Цяпер мне было нялёгка глядзець на справу Чэмпіёна аб'ектыўным поглядам.
  
  Калі вы чытаеце старыя файлы, вы разумееце, як самі дакументы вызначаюць ход расследавання. Шлегель даў справаздачы Бона двенадцатинедельный жыццёвы цыкл, таму каардынатар вырашыў не даваць яму нумар файла. Ён прыклаў яго ў якасці дадатку да рэферата Чэмпіёна. Затым мне прыйшлося зрабіць пісьмовы справаздачу, каб склеіць усе разам. Калі б усе былі задаволеныя, файл бы перайшоў у Бягучае сховішча, а затым пачаў бы слізгаць ўніз па прыярытэтам, пакуль не апынуўся б у бляшаны архіўнай скрынцы ў Хендона.
  
  Але гэта не так.
  
  Ён быў актываваны трывожным паведамленнем ад афіцэра, які «кіраваў» Мелодыі Пэйдж. Яна не з'явілася на працягу двух цыклаў. Звычайна гэта азначала б адкрыццё аранжавага файла папярэджанняў з уласным нумарам файла. Але пасля таго, як рэферат Чэмпіёна быў падпісаны на мяне, гэта прывяло да таго, што папярэджанне дзяўчыны было приколото да майго настольным дзенніку.
  
  Раптам у дасье Чэмпіёна ў валасах з'явіліся чырвоныя налепкі, і ўсе зацікаўленыя асобы спрабавалі прыдумаць «Апошняе дзеянне», каб прымацаваць да яго на выпадак, калі міністр захоча прачытаць яго сам.
  
  — Мне гэта не падабаецца, — сказаў Шлегель.
  
  — Магчыма, яна закахалася ў Чэмпіёна, — сказаў я.
  
  Ён паглядзеў на мяне, каб зразумець, ці сапраўды я гэта меў на ўвазе. — Гэта ўсё, што мне трэба, — сказаў Шлегель. «Ты прыходзіш сюды і изобретаешь для мяне новыя рэчы, аб якіх я павінен турбавацца».
  
  — І вы хочаце, каб я пайшла ў гэтую кватэру, якую Чэмпіён нібыта трымаў як прытулак?
  
  — Гэта дзесяціхвілінны праца. Асаблівую аддзяленне дашле Блантире і аднаго з спецыялістаў па ўзлому. Проста азірніцеся вакол, а заўтра складзіце кароткі справаздачу. Ніякага поту — гэта толькі для таго, каб паказаць, што мы ў тонусе».
  
  — Вы ўпэўненыя, што ў мяне дастаткова вопыту, каб справіцца з чым-то накшталт гэтага?
  
  — Не крыўдуй на мяне, пузыреголовый. Мне патрэбны кавалак паперы: які-небудзь свежы, з подпісам старэйшага аператыўніка, каб прыкласці яго да справы, перш чым яно сыдзе адсюль.
  
  — Ты маеш рацыю, — сказаў я.
  
  «Чорт вазьмі! Вядома, я маю рацыю, — раздражнёна сказаў ён. — А містэр Доулиш будзе зазіраць туды, вяртаючыся з сустрэчы ў Чизвике.
  
  Вышэйшая медзь! Яны сапраўды чакалі пытанняў у Палаце прадстаўнікоў, калі Доліш збіраўся зрабіць для іх артыкул «Я быў там».
  
  Прытулак Стыва Чэмпіёна ў Баронс Корт. Ну, не мне вам распавядаць, што гэта быў за дом: гатычны жах прыходзіць у горад! Дэпрэсіўнае месца, без прыкмет жыхароў, з пакамечанай металічнай кратамі, якая пытаецца, хто вы, і гудзе, калі адкрывае замак.
  
  Гэты педэраст Блантире ўжо быў там, весела боўтаючы са сваім «спецыялістам па ўзломе», які ўжо раскалоў фарбу на ўваходных дзвярэй і пакінуў мокры след у холе, і які, пры бліжэйшым разглядзе, апынуўся спецыялістам Блантайра. стары прыяцель дэтэктыў-інспектар Сеймур.
  
  Вось яны, ходзячы па падказкамі і наліваючы адзін аднаму двайныя порцыі выпіўкі Чэмпіёна.
  
  — Я не ведала, што ты прыедзеш, — сказала Блантире.
  
  — Я так разумею.
  
  Блантире падняў сваю шклянку і паглядзеў на яго, як адзін з тых акцёраў у белых халатах у рэкламных роліках пра нястраўнасці страўніка. Ён сказаў: «Нам было цікава, ці адпраўляць ўзоры ў лабараторыю».
  
  — Дашліце цэлую бутэльку, — сказаў я. — Закажы скрыню ў «Харродсе» і дай ім нумар карткі закусачнай.
  
  Твар Блантире пачырванеў, але ці то ад сораму, ці то ад гневу, я не мог зразумець. Я сказаў: «Добра. Ну, калі я не турбую вас дваіх, я агляджуся, пакуль яшчэ ёсць нейкія доказы.
  
  Блантире аддаў мне абодва ствала ад обрезной двенадцатикалиберной вінтоўкі, уздыхнуў і выйшаў з пакоя з сарданічнай усмешкай. Яго сабутэльнік рушыў услед за ім.
  
  Ледзь я пачаў аглядацца, як з'явіўся Доліш. Калі б Шлегель спадзяваўся, што наша пранікненне застанецца незаўважаным, я б сказаў, што Доліш выпусціў любы апошні шанец, улічваючы яго службовую машыну і кіроўцы ў форме, капялюш-кацялок і мельтоновское паліто. Не кажучы ўжо пра туга згорнутай парасоніку, якім размахваў Доулиш. Пластыкавыя плашчы з'яўляюцца абавязковым атрыбутам сезону дажджоў ў Barons Court.
  
  — Не зусім для плэйбоя, — сказаў Доліш, дэманструючы сваё майстэрства ў гутарковай гаворкі.
  
  Нават па мерках Доліш гэта было пераменшвання. Гэта была вялікая змрочная кватэра. Шпалеры і фарба былі ў добрым стане, як і таннае дывановае пакрыццё, але не было ні карцін, ні кніг, ні ўпрыгожванняў, ні асабістых рэчаў. — Машына для жыцця, — сказаў Доліш.
  
  «Ле Корбюзье ў чыстым выглядзе», — сказаў я, імкнучыся паказаць, што магу распазнаць культурную цытату, калі чую яе.
  
  Гэта было падобна на казарму, у якой я быў сяржантам, чакаючы навучання ў выведцы. Жалезная ложак, малюсенькі шафку, простыя чорныя шторы на акне. На падаконніку ляжалі нейкія засохлыя крошкі. Я мяркую, ні аднаму голубу яны не спадабаліся, калі ўсяго ў некалькіх хвілінах палёту турысты кідалі ім круасаны, і яны маглі сесці і паесці з выглядам на парк Сэнт-Джэймс.
  
  З акна быў бачны школьны двор. Дождж спыніўся, і свяціла сонца. Натоўпу дзяцей выбудоўвалі выпадковыя ўзоры, калі спявалі, гойдаліся, скакалі па лужынах і білі адзін аднаго кулакамі з тым жа беспричинным энтузіязмам, які, будучы арганізаваным, становіцца вайной. Я зачыніў акно, і крык верш. Былі цёмныя хмары; зноў пойдзе дождж.
  
  — Варта пашукаць? — сказаў Доліш.
  
  Я кіўнуў. — Будзе пісталет. Магчыма, запячатаны пад мокрай тынкоўкай. Ён не такі чалавек, каб карыстацца цыстэрнай або комінам: альбо разорви на часткі, альбо забудзься.
  
  — Цяжка, ці не праўда, — сказаў Доліш. — Не хачу разарваць яго на кавалкі толькі для таго, каб знайсці пісталет. Мяне цікавяць дакументы — рэчы, да якіх яму патрэбен пастаянны доступ.
  
  — Нічога падобнага тут не будзе, — сказаў я.
  
  Доліш увайшоў у другую спальню. — Заўважце, на ложку няма бялізны. Нават падушак няма.
  
  Я адкрыў камода. Там было шмат бялізны; усё новае і яшчэ ў ўпакоўцы.
  
  — Рэчы добрага якасці, — сказаў Доліш.
  
  — Так, сэр, — сказаў я.
  
  Доліш адкрыў кухонныя шафы і пералічыў іх змесціва. — Дзясятак слоікаў мяса, тузін слоікаў гароху, тузін бутэлек піва, тузін слоікаў рысавага пудынгу. Пакет нявыкарыстаных свечак, тузін карабкоў запалак. Ён зачыніў дзверцы шафы і адкрыў кухонны скрыню. Якое-то час мы глядзелі на сталовыя прыборы. Усё было новым і нявыкарыстаным. Ён зноў закрыў яго без каментарыяў.
  
  — Няма наглядчыка, — сказаў я. — Ні гаспадыні, ні швейцара.
  
  — Менавіта, — сказаў Доліш. — І я іду ў заклад, што арэндная плата выплачваецца кожную чвэрць дня ў абавязковым парадку якім-небудзь адвакатам, які ніколі не сустракаўся тварам да твару са сваім кліентам. Няма дакументаў, а?
  
  — Танны нататнік і канверты, зборнік марак, паштоўкі з некалькімі відамі Лондана — можа быць, гэта кодавы прыём — не, ніякіх папер у гэтым сэнсе.
  
  — Я з нецярпеннем чакаю сустрэчы з вашым сябрам Чэмпіёнам, — сказаў Доулиш. — Тузін слоікаў мяса ды тры тузіны кавалкаў мыла — гэта што-то для Фрэйда, а?
  
  Я пакінуў "твайго сябра" незаўважаным. — Гэта сапраўды так, сэр, — сказаў я.
  
  — Вядома, вас гэта не здзіўляе, — сказаў Доулиш без ценю сарказму.
  
  — Параноя, — сказаў я. «Гэта прафесійны рызыка мужчын, якія працавалі на такіх жа тэрыторыях, як і Чэмпіён». Доліш ўтаропіўся на мяне. Я сказаў: «Як сібірская язва ў кожевенников і силикоз ў шахцёраў». Табе трэба куды-то... месца, куды можна пайсці і схавацца навекі... — я паказаў на каморы шафа, — ... і ты ніколі не страсянеш яго.
  
  Доліш прайшоў у вялікую спальню. Блантире і яго прыяцель схаваліся. Доліш адкрыў скрыні камоды, пачаўшы знізу, як рабаўнік, так што яму не давялося іх зачыняць. Там былі кашулі ў арыгінальных цэлафанавых пакетах, пара вязаных гальштукаў, швэдры і простыя чорныя шкарпэткі. Доліш сказаў: «Значыць, я павінен зрабіць выснову, што ў вас ёсць вось такое маленькае адтуліну для прытулку на выпадак, калі шар падымецца уверх?» Нават пасля столькіх гадоў сумеснага жыцця Доліш павінен быў пераканацца, што яго маленькія жарты пакідаюць пах пораху.
  
  — Не, сэр, — сказаў я. — Але з новай шкалой акладаў я мог бы дазволіць сабе такую, хоць і не ў цэнтры Лондана.
  
  Доліш хмыкнуў і адкрыў шафу. Там было два цёмных касцюма, тўідавага пінжак, блэйзеры і тры пары штаноў. Ён павярнуў блэйзеры, каб убачыць ўнутраны кішэню. Ніякай этыкеткі там не было. Ён адпусціў яго і зняў тўідавага пінжак з вешалкі. Ён кінуў яго на ложак.
  
  'Што пра гэта?' — сказаў Доліш.
  
  Я сказаў: «Высокі выраз, злёгку приталенный, з цэнтральнай вентыляцыяй, пінжак з трыма гузікамі з шевиота на шаснаццаць унцый. Осцін Рыд, Гектар Паў або адзін з тых дарагіх краўцоў масавага вытворчасці. Не зроблена на заказ – без прывязкі. Ледзь ношеные, гады два-тры, можа быць.
  
  — Зірніце на яго, — раздражнёна сказаў Доліш.
  
  — На самай справе паглядзець?
  
  — Ты лепш мяне ў гэтым разбіраешся. Геніяльнасць Доулиша заключалася ў тым, каб ніколі не брацца за тое, з чым ён не можа справіцца, і заўсёды мець побач з сабой раба, які можа.
  
  Доліш дастаў маленькі востры складаны ножык з ручкай з слановай косці, якім ён рассверливал сваю трубку. Ён адкрыў яго і аддаў мне, спачатку ручку. Я разаслала куртку на ложку і складаным нажом разрэзала сцежкі на падкладцы. Нідзе не было этыкетак. Нават коды вытворцы салона былі выдаленыя. Таму я працягваў прабірацца ўздоўж ашалёўкі, пакуль не змог дацягнуцца і пад ёй. Яшчэ нічога не было.
  
  'Падплечнікаў?' Я сказаў.
  
  — Можна, — сказаў Доулиш. Ён уважліва назіраў за мной.
  
  — Нічога, — сказаў я нарэшце. — Не хочаце прымерыць штаны, сэр?
  
  — Зрабі астатнія курткі.
  
  Я ўсміхнулася. Справа не ў тым, што Доліш быў апантаны. Проста яго палітыка заключалася ў тым, каб весці сваё жыццё так, як быццам ён ужо адказваў на пытанні міністра. Ты абшукаў ўсю вопратку? Так, уся адзенне. Няма, няма, усяго адна куртка, абраная наўздагад.
  
  Я зрабіў іншыя курткі. Доліш апынуўся мае рацыю. Ён заўсёды аказваецца правоў. Менавіта ў правым наплечнике аднаго з цёмных касцюмаў мы знайшлі папяровыя грошы. Там было чатырнаццаць купюр: даляры ЗША, нямецкія маркі і фунты стэрлінгаў – усяго каля дванаццаці тысяч даляраў па курсе, які дзейнічаў на той момант.
  
  Але менавіта ў іншым наплечнике мы знайшлі дакумент, які шукаў Доліш. Гэта было ліст, падпісанае паўнамоцным міністрам амбасады Аб'яднанай Арабскай Рэспублікі ў Лондане. У ім сцвярджалася, што Стывен Чэмпіён меў дыпламатычны статус натуралізаванага грамадзяніна Аб'яднанай Арабскай Рэспублікі і лічыўся членам дыпламатычнага корпуса.
  
  Доліш ўважліва прачытаў яго і перадаў мне. 'Што ты пра гэта думаеш?' ён спытаў.
  
  Па праўдзе кажучы, я думаў, што Доліш прасіў мяне пацвердзіць, што гэта падробка, але нельга прымаць што-небудзь на веру, калі маеш справу з Долишем. Я здаў яму яго карты зверху калоды. — Чэмпіёна няма ў лонданскім дыпламатычным спісе, — сказаў я, — але гэта адзінае, у чым я ўпэўнены.
  
  Доліш паглядзеў на мяне і фыркнуў. — Нават у гэтым не магу быць упэўнены, — сказаў ён. — Усе гэтыя Абдулы, Ахмеды і Алісы... выкажам здагадку, вам сказалі, што адно з іх было імем, якое прыняў Чэмпіён, калі звярнуўся ў мусульманскую веру. Што тады ...?'
  
  «Гэта прымусіць адвакатаў спрачацца месяцамі», — сказаў я.
  
  — А як наконт начальніка спецыяльнага аддзела ў лонданскім аэрапорце, затрымаў самалёт, які вылятаў у Каір? Стаў бы ён ўтрымліваць чалавека, які выкарыстоўвае гэта як праязны дакумент, і рызыкаваць шуміхай, якая можа паўстаць, калі б ён пасадзіў у сумку дыпламата?
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Менавіта, — сказаў Доліш.
  
  Парыў ветру затрымцеў у аконныя шкла, і неба пацямнела. Ён больш нічога не сказаў. Я зняў паліто і павесіў яго. Не варта прыкідвацца, што мяне не будзе тут увесь дзень. Ёсць толькі адзін спосаб справіцца з гэтай працай: вы робіце гэта камень за каменем, і вы робіце гэта самі. Доліш адаслаў Блантайра і яго памочніка. Затым ён спусціўся да машыны і патэлефанаваў у офіс. Я пачаў атрымліваць некаторы ўяўленне аб прыярытэтах, калі ён сказаў мне, што адмяніў усе да канца дня. Ён сеў на кухонны крэсла і стаў глядзець, як я працую.
  
  Зразумела, нічога пераканаўчага: ні адсечаных канечнасцяў, ні плям крыві, але адзенне, якую я бачыў на Мелодыі Пэйдж, была запакаваная ў пластыкавыя пакеты, акуратна заціснутая паміж двума лістамі гіпсакардону, пад пячаткай па ўсіх краях і выдатна ўпісана ў інтэр'ер. кухонны столь.
  
  На шпалерах каля ложка былі глыбокія драпіны, і там застаўся урослы абломак пазногця. З сіфона пад ракавінай зыходзіў ледзь улоўны пах карболовой кіслаты, і адтуль мне ўдалося дастаць выгнуты кавалак празрыстага шкла, які быў часткай шпрыца для падскурных ін'екцый. Акрамя гэтага, былі толькі доказы выдалення доказаў.
  
  — Досыць, — сказаў Доліш.
  
  Са школьнага двара праз вуліцу даносіліся захопленыя крыкі, якія дзеці стрымлівалі ў класе. Цяпер ліў дождж, але дзеці не звяртаюць увагі на дождж.
  5
  
  Шлегелю падабаецца Паўднёвая Каліфорнія. Часам мне здаецца, што гэта адзінае, што яму падабаецца. Вы бераце Паўднёвую Каліфорнію па ўнутраных кутах, кажа ён, дергаете так, каб увесь хмызняк і нерухомасць зваліліся ў кучу ўздоўж ўзбярэжжа, і ведаеце, што ў вас ёсць? І я кажу, ды, ў вас ёсць Французская Рыўера, таму што я чуў, як ён казаў гэта раней.
  
  Ну, у панядзелак у мяне была Французская Рыўера. Ці, дакладней, у мяне была Найс. Я прыбыў у сваім звычайным невротическом стылі: на дзесяць гадзін раней раскладу, перапыніўшы паездку ў Ліёне і выбраўшы трэцяе таксі ў чарзе.
  
  Было так лёгка ўспомніць, як выглядала Ніца, калі я ўпершыню ўбачыў яе. Там быў пірс, які сыходзіць у моры, і калючы дрот ўздоўж набярэжнай. У прыморскіх гатэляў стаялі ўзброеныя вартавыя, а ўцекачы з поўначы стаялі ў чарзе на працу або крадком прасілі міласціну ў перапоўненых кафэ і рэстаранаў. Ўнутры ўсмешлівыя немцы ў дрэнна тых, што сядзяць цывільных касцюмах куплялі адзін аднаму па бутэльках шампанскага і расплачваліся новенькімі ваеннымі банкнотамі. І паўсюль стаяў гэты пах гару, як быццам у кожнага ў краіне было што-тое, што фашысты палічылі бы кампраметуючым.
  
  Страх ва ўсіх розны. А паколькі адвагу — гэта ўсяго толькі ўменне душыць прыкметы ўласнага страху, адвагу таксама адрозніваецца. Праблема з тым, што цябе ўсяго дзевятнаццаць, у тым, што ты баішся усяго дрэннага; і адважны аб няправільных рэчах. Чэмпіён з'ехаў у Ліён. Я быў зусім адзін і, вядома, тады быў занадта дурны, каб не быць удзячным за гэта. Што б вам ні распавядалі ў фільмах, руху супраціву не было відаць няўзброеным вокам. Толькі габрэяў можна было давяраць, што яны не выдадуць вас фашыстам. Такія людзі, як Серж Франкель. Ён быў першым чалавекам, з якім я звязалася тады, і ён быў першым, да каго я зьвярнулася цяпер.
  
  Дзень быў сонечны, але ў шматкватэрным доме, які выходзіць вокнамі на агародніннай рынак, было холадна і цёмна. Я падняўся на пяць пралётаў каменнай лесвіцы. Толькі пробліскі дзённага святла прабіваліся праз брудныя вокны на кожнай лесвічнай пляцоўцы. Медная таблічка ля яго дзвярэй — «Эксперт па філатэліі» — да цяперашняга часу была адпаліраваныя да бляску, а за званком была схаваная картка з надпісам на трох мовах: «Купля і продаж толькі па папярэднім запісе».
  
  Тая ж самая цяжкая дзверы, якая абараняла яго друку і ўсяляла ў нас, можа быць, беспадстаўныя упэўненасць у ранейшыя часы, усё яшчэ была на месцы, і вочка, праз які ён сустрэўся з вачыма гестапа, зараз выкарыстоўваўся для назірання за мной.
  
  'Мой хлопчык! Як прыемна цябе бачыць.
  
  — Прывітанне, Серж.
  
  — І магчымасць папрактыкавацца ў англійскай, — сказаў ён. Ён працягнуў наперад костлявую белую руку і схапіў мяне дастаткова моцна, каб я адчула два залатых кальца, якія ён насіў.
  
  Лёгка было ўявіць Сержа Франкеля юнакоў: далікатнага выгляду хударлявага падлетка з павойнымі валасамі, вялікім ілбом і такімі ж акулярамі ў залатой аправе, як цяпер.
  
  Мы ўвайшлі ў кабінет. Гэта была пакой з высокім столлю, заставленная кнігамі з назвамі на тузіне або больш мовах. Не толькі каталогі марак і даведнікі, але і філасофія ад Цыцэрона да Артэгі-і-Гасета.
  
  Цяпер ён сядзеў у тым жа скураным крэсле з гузікамі на спінцы, што і тады. Усміхаючыся ўсё той жа неспасціжнай і пазбаўленай гумару усмешкай, і страсаючы попел, які сыпаўся на такі ж камізэлька, пакідаючы на ім шэрае пляма, падобнае на знак раскаяння. Было непазбежна, што мы павінны казаць аб старых часах.
  
  Серж Франкель быў камуністам — вучнем Маркса, прыхільнікам Леніна і слугой Сталіна. Ён нарадзіўся ў Берліне, за ім палявалі з канца ў канец гітлераўскага Трэцяга рэйха, і ён не бачыў сваю жонку і дзяцей з таго дня, як развітаўся з імі на кёльнскім вакзале, з новымі вусамі і дакументамі, у якіх ён апісваўся як трунар з Штеттина.
  
  Падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі Франкель быў палітычным камісарам Інтэрнацыянальнай брыгады. У час танкавага штурму Прада Франкель ў адзіночку знішчыў італьянскі танк, выкарыстоўваючы вінную бутэльку, спехам запраўленую бензінам.
  
  'Чай?' — сказаў Франкель. Я памятаю, як ён заварваў гарбату тады, як заварвае цяпер: наліваў кіпень з памятага электрачайнік ў старадаўні заварочный чайнік з адлупцаваў вечкам. Нават гэтая пакой была загадкавай. Быў ён жабракам, копившим грашовую кошт гадзін-скелетонов і малюсенькай гравюры Каро, або Крезом, абыякавым да сваіх пластыкавым чайным лыжкам і музейным открыткам з выявай Руо?
  
  — А што я магу зрабіць для вас, малады чалавек? Ён пацёр рукі, дакладна так жа, як у той дзень, калі я ўпершыню наведаў яго. Тады мой брыфінг наўрад ці мог быць прасцей: знайдзі камуністаў і дай ім грошай, сказалі яны мне. Але большасць невыканальных жыццёвых задач — ад алхіміі да квадратуры круга — гэтак жа лаканічныя. У той час у брытанцаў практычна не было сетак у Заходняй Еўропе. Выкраданне на нямецка-галандскай мяжы ў лістападзе 1939 года аддало ў рукі абвера еўрапейскага начальніка СЫСТЭМЫ і яго намесніка. Чамадан, поўны кантактных адрасоў, захопленых у Гаазе ў траўні 1940 года, і падзенне Францыі нанеслі смяротны ўдар астатнім. Мы з Чэмпіёнам былі, як гаворыцца, «сляпымі», кульгавымі і, па праўдзе кажучы, таксама кульгавымі. У нас не было ніякіх кантактаў, акрамя Сержа Франкеля, які аказаў канторы пару паслуг у 1938 і 1939 гадах, і з тых часоў з ім ніхто не звязваўся.
  
  «Камуністы». Я ўспомніў, як Франкель сказаў гэта слова «камуністы», як быццам ён ніколі раней не чуў гэтага слова. Я выдаваў сябе за амерыканскага рэпарцёра, паколькі Амерыка ўсё яшчэ заставалася нейтральнай краінай. Ён зноў паглядзеў на паперы, якія я расклаў на яго пісьмовым стале. Там быў падроблены амерыканскі пашпарт, спехам дасланы з офіса ў Берне, акрэдытацыя ў «Нью-Ёрк геральд трибюн» і членскі білет Амерыканскага аб'яднання за свабодную прэсу, якое брытанскае пасольства ў Вашынгтоне рэкамендавала як самую чырвоную з амерыканскіх арганізацый. Франкель ткнуў пальцам у гэтую карту і ссунуў яе ў канец шэрагу, як чалавек, які грае ў пасьянс. «Цяпер, калі ў немцаў тут офіс абвера, камуністы затаіліся, сябар мой». Ён наліў нам гарбаты.
  
  «Але Гітлер і Сталін падпісалі мірны дагавор. У Ліёне камуністы нават выпускаюць газету.
  
  Франкель паглядзеў на мяне, спрабуючы зразумець, не правакую я. Ён сказаў: «Некаторыя з іх нават зноў носяць серп і молат. Некаторыя п'юць з нямецкімі салдатамі і называюць іх таварышамі па працы, як ім загадвае партыя. Некаторыя з агідай выйшлі з партыі. Некаторыя ўжо сутыкнуліся з расстрэламі. Некаторыя пакідаюць сваё меркаванне, чакаючы, ці сапраўды вайна скончана. Але якія якія? Якія якія? Ён зрабіў глыток гарбаты, а затым спытаў: — Ангельцы будуць працягваць змагацца?
  
  — Я нічога не ведаю пра ангельцах, я амерыканец, — настойваў я. «Мой офіс хоча гісторыю пра французскіх камуністах і аб тым, як яны рэагуюць на немцаў».
  
  Франкель перасунуў пашпарт ЗША ў канец шэрагу. Як быццам ён маўкліва адхіляў мае даверчыя граматы і мае тлумачэнні адно за іншым. «Людзі, якіх вы хочаце бачыць, яшчэ не вызначыліся».
  
  Ён падняў галаву, каб убачыць маю рэакцыю.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — Тыя, хто не падпісаў дагавор аб дружбе з бошами, а?
  
  Я кіўнуў.
  
  — Мы зноў сустрэнемся ў панядзелак. Як наконт кафэ ў пасажы на плошчы Масена? Тры гадзіны дня.
  
  — Дзякую вас, містэр Франкель. Магчыма, я магу сёе-тое зрабіць для вас наўзамен. Мой кабінет дазволіў мне выпіць сапраўднага кавы...»
  
  — Паглядзім, што адбудзецца, — сказаў Франкель. Але ён узяў маленькі пакецік кавы. Ужо станавілася мала.
  
  Я ўзяў дакументы і сунуў іх у кішэню. Франкель вельмі ўважліва назіраў за мной. Памылка пра мяне можа адправіць яго ў канцлагер. Мы абодва гэта ведалі. Калі б у яго былі хоць нейкія сумневы, ён бы наогул нічога не рабіў. Я зашпіліў паліто і пакланіўся яму на развітанне. Ён больш не казаў, пакуль я не падышла да дзвярэй. «Калі на мне шалік ці паліто зашпілена на вороте, не падыходзьце да мяне».
  
  — Дзякую вас, містэр Франкель, — сказаў я. «Я буду сачыць за гэтым».
  
  Ён усміхнуўся. — Здаецца, гэта было толькі ўчора, — сказаў ён. Ён разліў чай. — Вы былі занадта маладыя, каб быць карэспандэнтам амэрыканскай газэты, але я ведаў, што вы не працуеце на немцаў.
  
  'Адкуль ты ведаў гэта?'
  
  Ён перадаў мне кубак гарбаты, мармычучы прабачэнні за тое, што ў мяне няма ні малака, ні цытрыны. Ён сказаў: «Яны б паслалі каго-то больш падыходнага. У немцаў было шмат мужчын, якія досыць доўга жылі ў Амерыцы. Яны маглі б выбраць чалавека гадоў трыццаці або сарака з сапраўдным акцэнтам».
  
  — Але ты пайшоў наперад, — нагадаў я яму.
  
  — Я гаварыў з Марыус. Мы здагадаліся, што ты прынясеш грошы. Першы кантакт павінен быў прынесці грошы. Мы нічога не маглі зрабіць без наяўных.
  
  — Вы маглі папрасіць яго ці скрасці.
  
  — Усё гэта потым — рабавання банка, вымагальніцтва, крэдыты. Калі вы прыехалі, мы былі вельмі бедныя. Мы прапаноўвалі ўсяго адзін франк за вінтоўку, і нават тады мы маглі дазволіць сабе купіць вінтоўкі ідэальнага Лебеля ўзору».
  
  — Вінтоўкі, якія выкінулі салдаты? Гэта заўсёды быў адзін і той жа размова, які ў нас быў, але я не пярэчыў.
  
  — Равы былі поўныя імі. Менавіта з гэтага пачаўся малады Марыус — батальён Герніка быў яго выбарам імя — я падумаў, што было б лепш выбраць перамогу для святкавання, але маладому Мариусу падабаўся недвухсэнсоўна антигерманский адценне, які надаў нам бамбаванне Герніка. '
  
  — Але ў панядзелак ты сказаў «не», — нагадаў я яму.
  
  — У панядзелак я сказаў табе не ўскладаць вялікіх надзей, — паправіў ён мяне. Ён зноў правёў доўгімі кашчавымі пальцамі па сваім тонкім белым тонкім валасам.
  
  — Я больш нікога не ведаў, Серж.
  
  «Мне было шкада цябе, калі ты ішоў да аўтобуснага прыпынку, але юны Марыус хацеў паглядзець на цябе і скласці ўласнае меркаванне. І так было бяспечней для мяне таксама. Ён вырашыў спыніць цябе на вуліцы, калі ты будзеш выглядаць шчыра.
  
  «У тытуні казіно ён спыніў мяне. Я хацеў ангельскіх цыгарэт.
  
  — Гэта была добрая ахова?
  
  «У мяне быў амерыканскі пашпарт. Не было ніякага сэнсу спрабаваць прыкідвацца, што я француз».
  
  — І Марыус сказаў, што можа атрымаць крыху?
  
  — Ён чакаў звонку тытунёвай крамы. Мы казалі. Ён сказаў, што схавае мяне ў царкве. А калі Чэмпіён вярнуўся, ён схаваў нас абодвух. Гэта быў жудасны рызыка для зусім незнаёмых людзей.
  
  — Марыус быў такім, — сказаў Франкель.
  
  — Без вас і Марыуса мы б ніколі не пачалі, — сказаў я.
  
  — Наўрад ці, — сказаў Франкель. — Ты б знайшоў іншых. Але ён усміхаўся і быў усцешаны, што лічыў сябе пачаткам ўсёй сеткі. «Часам я думаю, што Марыус стаў бы важным, калі б ён быў жывы».
  
  Я кіўнуў. Яны склалі грознае партнёрства — яўрэйскі камуніст і святар-антыфашыст, — і ўсё ж я памятаў, як Франкель пачуў вестку аб смерці Марыуса, не выказваючы і цені эмоцый. Але Франкель быў тады маладзей і імкнуўся паказаць нам, чаму яго на самай справе навучыла час, праведзенае ў Маскве.
  
  «Мы зрабілі шмат саступак адзін аднаму — я і Марыус, — сказаў Франкель. — Калі б ён быў жывы, мы маглі б шмат чаго дамагчыся.
  
  — Вядома, — сказаў я. — Ён бы кіраваў мафіяй, а цябе зрабілі б татам.
  
  Легкадумнасці не было ў маскоўскай праграме, і Франкелю гэта не падабалася. — Вы ўжо бачылі Піну Баронаў?
  
  — Яшчэ не, — сказаў я.
  
  — Часам я бачу яе тут на рынку, — сказаў Франкель. — Мне сказалі, што яе маленькі буцік на вуліцы Буфа — квітнеючае прадпрыемства. Яна ўжо скончыла з іншымі справамі, і я рады...
  
  «Іншым справай» была ручная граната, кінутая ў кафэ ў Алжыры ў 1961 годзе. У выніку загінулі яе муж-салдат і абодва яе дзіцяці. Піна адкараскалася без адзінай драпіны, калі толькі не зазірнуць ёй у галаву. — Небарака Піна, — сказаў я.
  
  -- А Эрколе... -- працягваў Франкель, як быццам не жадаючы казаць аб Піне, --... яго рэстаран квітнее -- кажуць, яго ўнук атрымае ў спадчыну; а «прынцэса» па-ранейшаму фарбуе валасы ў рыжы колер і падвяргаецца набегам сацыяльных рознагалоссяў».
  
  Я кіўнуў. «Сацыяльнае дзяленне» было далікатным французскім тэрмінам для атрада нораваў.
  
  — А Клод л Авока ?
  
  — Ты хочаш ведаць пра Чэмпіёна, — сказаў Франкель.
  
  — Тады раскажы мне пра Чэмпіёна.
  
  Ён усміхнуўся. — Мы ўсе былі ашуканы ім, ці не так? І ўсё ж, калі вы азірацца назад, ён цяпер такі ж, як і тады. Чароўны дармаед, здольны абвесці вакол пальца любую жанчыну.
  
  'Так?' — з сумневам сказаў я.
  
  — Ўдава Старога Тикса, яна магла прадацца за вялікую суму, але Чэмпіён пераканаў яе прыняць растэрміноўку. Такім чынам, Чэмпіён жыве там, у асабняку Тикс, са слугамі, якія прыслугоўваюць яму па руках і нагах, у той час як мадам Тикс знаходзіцца ў трох пакоях з прыбіральняй на вуліцы, і інфляцыя паглынула тое нямногае, што ў яе ёсць.
  
  'Гэта так?'
  
  «І цяпер, калі ён бачыць, як арабы багацеюць на плацяжах за нафту, Чэмпіён ліжа боты новым гаспадарам. Яго прыслуга — усе арабы, яны падаюць арабскую ежу ў доме, яны ўвесь час гавораць па-арабску, і калі ён прыязджае куды-небудзь у Паўночную Афрыку, да яго ставяцца як да вышэйшага разраду».
  
  Я кіўнуў. — Я бачыў яго ў Лондане, — сказаў я. «Ён быў у феске і стаяў у чарзе, каб паглядзець «Ноч у Касабланцы».
  
  — Гэта не смешна, — раздражнёна сказаў Франкель.
  
  «Гэта тая, у якой Граўча памылкова прымаюць за нацысцкага шпіёна, — сказаў я, — але тут мала песень».
  
  Франкель стукаў чайнікам і кубкамі, ставячы іх на паднос. «Наш Містэр Чэмпіён вельмі ганарлівы сабой, — сказаў ён.
  
  — А гардыня папярэднічае падзення, — сказаў я. — Ты гэта маеш на ўвазе, Серж?
  
  — Ты сказаў гэта! — сказаў Франкель. — Толькі не лезь мне ў рот, гэта тое, чым ты па-чартоўску любіш займацца, сябар мой.
  
  Я закрануў нерв.
  
  Серж Франкель жыў у старым доме ў далёкім канцы агародніннага рынку. Калі я выйшаў з яго кватэры ў той панядзелак днём, я прайшоў праз старую частку Ніцы. Было яркае сонца, і вузкія вулачкі былі перапоўненыя алжирцами. Я прабіраўся паміж чародамі абутку, куранятамі, фінікамі і інжырам. Там быў пералікаў водар смажанай сасісак мергез і малюсенькія бары, дзе светласкурае працоўныя пілі пастис і балбаталі аб футболе, а цемнаскурыя мужчыны слухалі арабскія мелодыі і балбаталі аб палітыцы.
  
  З плошчы Разэці даносіўся звон царкоўнага званы. Яго гук рэхам разнёсся па завулках, і мужчыны ў чорных касцюмах з каменнымі асобамі паспяшаліся да пахавання. Час ад часу па завулках з ровам праносіліся дзеці на мапедах, прымушаючы пакупнікоў скакаць у дзвярныя праёмы. Часам пад'язджалі аўтамабілі, цаля за цаляй, вадзіцелі разглядалі знявечаныя сцены, на якіх так шмат яркіх машын пакінулі сляды сваёй фарбы. Я дабраўся да бульвара Жана Жарэса, які калі-то быў ровам сярэднявечнага ўмацаванага горада, а цяпер хутка ператвараецца ў найбуйнейшую ў свеце аўтастаянку. Там я павярнуў, каб працягнуць шлях па алеях, якія ўтвараюць перыметр старога горада. Ззаду мяне белы БМВ прабіраўся скрозь груды апельсінаў і мясных закусак, пакідаючы толькі малую крыху. Двойчы кіроўца улюлюкал, і на трэці раз я павярнуўся, каб аслепнуць.
  
  'Клод!' Я сказаў.
  
  — Чарльз! сказаў кіроўца. — Я ведаў, што гэта ты.
  
  Клод зусім аблыселы. Яго твар пачырванеў, магчыма, ад надвор'я, віна або крывянага ціску. Або, магчыма, усе тры. Але памыліцца ў гэтым чалавеку было немагчыма. У яго ўсё тая ж ўсмешка і тыя ж пранізлівыя блакітныя вочы. Ён апусціў акно. 'Як справы? Як даўно вы ў Ніцы? Ранавата для свята, ці не так? Ён ехаў павольна. На рагу ён быў досыць шырокі, каб адкрыць пасажырскую дзверы. Я сеў у машыну побач з ім. — Мяркуючы па ўсім, юрыдычны бізнес квітнее, — сказаў я. Я лавіў рыбу, так як не мог даведацца, ці звязаны яшчэ вясёлы студэнт юрыдычнага факультэта, якога мы звалі Клод л Авока , з адвокатурой.
  
  «Юрыдычны бізнэс быў вельмі добры да мяне, — сказаў Клод. Ён пацёр шчаку і ўсміхнуўся, гледзячы на мяне з ног да галавы. «Чацвёра ўнукаў, кахаючая жонка і мая калекцыя фаянсавай посуду. Хто мог прасіць больш.' Ён зноў усміхнуўся, на гэты раз здзекліва над сабой. Але ён разгладзіў лацкан свайго жамчужна-шэрага касцюма і паправіў хустку Кардэна так, каб я заўважыла, што ён падыходзіць да яго галстуку. Нават у ранейшыя часы, калі вязаныя пуловеры былі верхам шыку, Клод быў франтам. — А цяпер тут жыве і Стыў Чэмпіён, — сказаў ён.
  
  — Я чуў.
  
  Ён усміхнуўся. «Павінна быць, гэта з-за сонечнага святла і гатавання».
  
  — Так, — сказаў я.
  
  — І гэта Стыў... — Ён спыніўся.
  
  'Выратаваў маё жыццё?' — раздражнёна сказаў я. — Выратаваў мне жыццё ў кар'еры.
  
  — Збяры réseau пасля травеньскіх арыштаў, — сказаў Клод. — Менавіта гэта я і збіраўся сказаць.
  
  «Ну, строга паміж намі двума, Клод, лепш бы я ўсю вайну не вязала шкарпэткі», — сказаў я.
  
  'Што гэта павінна азначаць?'
  
  — Гэта значыць, што лепш бы я ніколі не чуў пра паршывым réseau , сеткі «Герніка» і ўсіх яе ўдзельнікаў.
  
  — А Стыў Чэмпіён?
  
  — Больш за ўсё Стыва Чэмпіёна, — сказаў я. «Хацеў бы я проста прыехаць сюды ў адпачынак і не ўспамінаць пра ўсё гэта бескарысным дерьмовом ідыятызме!»
  
  — Не трэба на мяне крычаць, — сказаў Клод. — Я не пасылаў за вамі, вы прыйшлі.
  
  — Думаю, так, — сказаў я. Я пашкадаваў, што страціў сябе ў руках хоць бы на імгненне.
  
  — Мы усе хочам забыцца, — мякка сказаў Клод. «Ніхто не хоча забыцца гэта больш, чым я».
  
  Машына спынілася, пакуль двое мужчын выгружалі скрынкі з кускусом хуткага прыгатавання з шэрага фургона. На плошчы Сен-Франсуа рыбны рынак таксама быў ажыўлены. Ля фантана раскрыжоўваюць на стэйкі абезгалоўленага тунца, а жанчына ў гумовым фартуху чавільні набор нажоў.
  
  — Значыць, Стыў тут? Я сказаў.
  
  'Які жыве тут. Ён жыве ў доме Тикса побач з каменоломней.
  
  — Якое супадзенне, — сказаў я. — Усе мы зноў тут.
  
  'Гэта?' — сказаў Клод.
  
  — Ну, гэта гучыць як супадзенне, ці не так?
  
  Сонцаахоўны казырок кіроўцы апусціўся, і Клод усміхнуўся, працягнуўшы руку і, прыціснуўшы яго да даху машыны. У гэты момант я ўбачыў у яго пад пахай пісталет у наплечной кабуры. Гэта не было сродкам вырабіць ўражанне на дзяўчыну ці напалохаць рабаўнікоў. Скураная кабура была мяккай і бліскучай, а ніжняя бок крамы была падрапаная за гады выкарыстання. Вальтэр ППК! Павінна быць, за апошнія некалькі гадоў у юрыдычным бізнесе стала вельмі цяжка.
  
  Ён павярнуўся і ўсміхнуўся шырокай усмешкай, якую я памятаў са старых часоў. — Я больш ні ў што не веру, — прызнаўся ён. — Але больш за ўсё я не веру ў супадзенні. Вось чаму я знаходжуся тут.' Ён зноў разгладзіў гальштук. — Дзе я магу вас высадзіць, Чарльз?
  6
  
  Раніца аўторка было халодным і вельмі ціхім, як быццам свет чакаў чаго-то. Акіян ззяў, як сталь, і ад яго прыліўныя хвалі туману залівалі праменад. Мудрагелістыя фасады вялікіх гатэляў і сонечны дыск былі не больш чым ўзорамі, выбітымі на манахромным свеце.
  
  Захраснулі паміж нізкім рябым небам і шэрым Міжземным морам два рэактыўных самалета «Міраж» гулі, як мухі ў бутэльцы, вібрацыя працягвалася яшчэ доўга пасля таго, як яны зніклі ў моры. Я прайшоў міма рыбных рэстаранаў на набярэжнай , дзе здымалі алей і нарэзалі бульба фры . Да турыстычнага сезону было яшчэ далёка, але ўжо было некалькі немцаў на ацяпляных тэрасах, якія елі пірожныя з крэмам і тыкалі відэльцамі, і некалькі брытанцаў на пляжы, з термосами з дужым гарбатай і загорнутымі бутэрбродамі з агуркамі. у «Обозреватель» .
  
  Я быў на шляху да кватэры Франкеля. Дайшоўшы да ўваходу на рынак, я спыніўся на святлафоры. Міма пранёсся багі са зламаным глушыцелем, а затым далёкім святлом бліснуў чорны «Мэрсэдэс». Я чакаў, пакуль ён проползет міма мяне, яго кіроўца махае рукамі. Гэта быў Стыў Чэмпіён. Ён шукаў месца для паркоўкі, але ўсе парковачныя месцы былі занятыя. Як толькі я падумаў, што яму прыйдзецца адмовіцца ад гэтай ідэі, ён згарнуў і пераляцеў праз бардзюр на праменад. Паліцыя дазволіла паркавацца там турыстам, а ў «Мерседэса» Чэмпіёна былі швейцарскія нумары.
  
  — Вар'ят вырадак! — сказаў Чэмпіён з усмешкай. — Чаму ты мне не сказаў? Дзе ты спыніўся?' Скура пад яго вокам была расцарапана і распухла, а ўсмешка была няўпэўненай і балючай.
  
  — З прынцэсай, — сказаў я.
  
  Ён паківаў галавой. — Ты мазахіст, Чарлі. Гэта брудная дзірка.
  
  — Ёй не перашкодзяць грошы, — сказаў я.
  
  — Не верыш, Чарлі. Яна, верагодна, буйны акцыянер IBM або што-то ў гэтым родзе. Паслухайце, у вас ёсць час выпіць?
  
  'Чаму б і не?'
  
  Ён падняў каўнер свайго цёмна-шэрага шаўковага плашча і нядбайна завязаў пояс. Ён падышоў да мяне вакол машыны. — Гэта што-то накшталт клуба, — сказаў ён.
  
  — Для экспатрыянтаў?
  
  «Для ўладальнікаў бардэляў і сутэнёраў».
  
  — Будзем спадзявацца, што там не занадта шматлюдна, — сказаў я.
  
  Чэмпіён павярнуўся, каб лепей разгледзець італьянскі круізны лайнер, емістасць міма да Марселю. Здавалася, што да яго можна дакрануцца, але надвор'е адпудзіла ўсіх, акрамя самых бясстрашных пасажыраў, ад таго, каб рызыкнуць падняцца на палубу. Мужчына ў непрамакальнай адзення памахаў рукой. Чэмпіён памахаў у адказ.
  
  — Хочаш прагуляцца? — спытаў мяне Чэмпіён. Ён убачыў, як я гляджу на яго выцятую шчаку, і міжволі дакрануўся да яе.
  
  — Так, — сказаў я. Ён замкнуў дзверы машыны і туга зацягнуў шалік на шыі.
  
  Мы ішлі на поўнач, праз стары горад, праз глухія завулкі, пахнуць драўняным дымам і шашлыком, і міма цёмных бараў, дзе арабскія рабочыя п'юць піва і глядзяць на гульнявых аўтаматах фільмы пра стриптизершах-бландынак.
  
  Але гэта быў не цесны бар з меню на арабскай, у які мяне прывёў Чэмпіён. Гэта быў цудоўны асабняк на ўскраіне «музычнага квартала». Ён стаяў далёка ад вуліцы, заценены высокімі пальмамі і ахоўны каменнымі херувімамі на ганку. Нас адсалютаваў швейцар у уніформе, і прыгожанькая дзяўчына ўзяла нашы паліто. Стыў паклаў руку мне на плячо і правёў праз хол і бар у гасціную, абстаўлены чорнымі скуранымі канапамі і абстрактнымі карцінамі ў рамах з нержавеючай сталі. — Як звычайна, — сказаў ён афіцыянту.
  
  На низеньком століку перад намі ляжала чарка фінансавых часопісаў. Чэмпіён гуляў з імі. — Чаму ты мне не сказаў? ён сказаў. — Ты дазволіў мне выставіць сябе дурнем.
  
  Менавіта Стыў навучыў мяне цаніць такія прамыя дэбюты. Працягваць адмаўляць, што я працаваў на аддзел, было амаль прызнаннем таго, што мне даручылі яго адшукаць. — Прызнання з жыцця? Дзеля гэтых выпадковых сустрэч раз ці два ў год? Гэтага не было ў паскораным курсе Стыва Чэмпіёна, калі я яго праходзіў».
  
  Ён усміхнуўся, паморшчыўся і толькі кончыкам пальца дакрануўся да сваёй выцятай шчокі. — Ты зрабіў гэта добра, стары сын. Пытаешся ў мяне, вербаваў я цябе. Гэта быў тонкі штрых, Чарлі. Ён казаў мне, што цяпер ведае, што сустрэча ў той дзень на Пикадилли была не выпадковай. І Стыў казаў мне, што з гэтага часу не будзе ўваходных білетаў за паўкошту для хлопчыкаў малодшай шаснаццаці гадоў.
  
  — Скажы мне адну рэч, — сказаў Стыў, як быццам ён не збіраўся пытацца ні аб чым іншым, — ты падахвоціўся прыйсці сюды пасля мяне?
  
  — Лепш, каб гэта быў я, — сказаў я. Афіцыянт прынёс паднос з сярэбраным кофейником, лиможским фарфорам і запячатанай бутэлькай каньяку прыватнай маркі. Гэта быў такі клуб.
  
  «Аднойчы ты даведаешся, на што гэта падобна, — сказаў Стыў.
  
  — Там была дзяўчына, Стыў.
  
  — Што наконт дзяўчыны?
  
  «Гэта справа аб забойстве, Стыў, — сказаў я яму. «Мелодыі Пэйдж мёртвая».
  
  — Смерць аператыўніка? Ён доўга глядзеў на мяне. Ён ведаў, як дэпартамент ставіцца да расследаваннях Kill File. Ён насыпаў у кава шмат цукру і не спяшаўся яго размешваць. — Значыць, яны гуляюць груба, — сказаў ён. — Яны падалі заяўку на экстрадыцыю?
  
  «Калі следчы вырашыць...»
  
  'Ісус Хрыстос!' — злосна сказаў Стыў. — Не расказвай мне гэтую лухту пра паліцэйскім законе Марыярці. Вы кажаце мне, што C. 1 у Ярдзе вядзе расследаванне забойства?
  
  — Яшчэ не, — сказаў я. «Былі ўскладненні».
  
  Чэмпіён зморшчыў твар і пасмактаў кававую лыжку. — Значыць, Мелодыі працавала ў аддзеле?
  
  Я не адказаў. Мне не трэба было.
  
  Чэмпіён кіўнуў. 'Вядома. Які я клоўн. І яна мёртвая? Вы бачылі цела?
  
  — Так, — сказаў я.
  
  «Выровняйся са мной, Чарлі, — сказаў Чэмпіён.
  
  Я сказаў: «Не, я не бачыў цела». Чэмпіён наліў кавы, пстрыкнуў коркам на каньяку і наліў дзве вялікія бутэлькі.
  
  'Акуратны. Эфектыўны. І зусім не безгустоўна, — нарэшце сказаў Чэмпіён з некаторай доляй захаплення. Ён памахаў мне кававай лыжкай.
  
  Было некалькі нелаяльна па адносінах да аддзелу занадта хутка зразумець яго словы. — Не разумею, — сказаў я.
  
  — Ты зразумеў, даўніна, — сказаў Абаронца. 'Ты разумееш. Але не так добра, як я разумею. Ён спыніўся, пакуль афіцыянт прынёс заказаныя ім цыгарэты. Калі афіцыянт сышоў, Стыў ціха сказаў: — Мёртвай дзяўчыны няма, а калі і ёсць, то вашы людзі забілі яе — гэта ўсяго толькі трук, падлог, каб вярнуць мяне ў Лондан. Чэмпіён рухаў цыгарэты і залатую запальнічку «Данхилл» па які ляжыць перад ім часопісаў, штурхаючы іх, як паравозік, ад «Файнэншл таймс » к « Форбс » і « Фігаро » .
  
  — Яны ціснуць на мяне, — сказаў я. — Гэта расследаванне «Міністр хоча ведаць».
  
  — Міністры ніколі не хочуць ведаць, — з горыччу сказаў Абаронца. «Усё, чаго хочуць міністры, — гэта даць адказы». Ён уздыхнуў. «І хто-то вырашыў, што я быў правільным адказам на гэтае пытанне».
  
  — Я б хацеў, каб ты вярнуўся са мной у Лондан, — сказаў я.
  
  — Правесці месяц ці больш, штурхаючы мяне пяткамі ў Уайтхолл? І што я мог з гэтага атрымаць? Прабачэнне, калі пашанцуе, ці пятнаццаць гадоў, калі ім так больш падыходзіць. Не, ты не прымусіш мяне вярнуцца з табой.
  
  — А калі цябе выдадуць, тады горш будзе.
  
  'Такім чынам, ты кажаш.' Ён глыбока зацягнуўся цыгарэтай. — Але чым больш я аб гэтым думаю, тым менш мне становіцца страшна. Той факт, што яны адправілі вас сюды, з'яўляецца маўклівым прызнаннем таго, што яны не будуць вылучаць мне ордэр на экстрадыцыю.
  
  — Я б не стаў на гэта ставіць.
  
  — Ну, гэта таму, што ты па-чартоўску наіўны. Дэпартамент не хоча, каб я вяртаўся ў Лондан, тлумачачы ім усе дэталі падробкі, які яны самі арганізавалі. Усё гэта частка старанна прадуманай гульні... размінка перад чым-то вялікім».
  
  — Што-тое, што Лондан хоча, каб вы для іх зрабілі? Я папрасіў. 'Гэта тое, што вы мелі на ўвазе?'
  
  «Давайце перастанем хадзіць вакол ды каля, а? Дэпартамент час ад часу даваў мне працу. Яны робяць гэта з пенсіянерамі, таму што гэта прымушае іх падпісваць закон, а таксама таму, што іх пенсіі робяць іх самымі маюць патрэбу — і, такім чынам, самымі таннымі — людзьмі ў акрузе».
  
  — Вяртайся ў Лондан, Стыў.
  
  — Чарлі, ты што, не разумееш на чыстым гребаном каралеўскім англійскай? Альбо дзяўчына не памерла, і дэпартамент замарозіў яе, каб мяне абмацаць...»
  
  'Ці ж?'
  
  — Ці яна мёртвая, і гэта задаволіла кіраванне.
  
  'Не.'
  
  'Як ты можаш казаць няма. Цябе дазваляюць чытаць Daily Yellows?
  
  — Гэта бескарысна, Стыў, — сказаў я. — Дэпартамент ніколі б так не паступіў, і мы абодва гэта ведаем.
  
  — Упэўненасць, якую ты праяўляеш да гэтым ублюдкам... — сказаў Абаронца. — Мы ведаем толькі частка таго, што там адбываецца. Вам сказалі, што Мелодыя была якая служыць ведамства. Вы калі-небудзь чулі пра яе ці бачылі якія-небудзь дакументы?
  
  — Дакументы аператыўніка? Вядома няма.
  
  'У яблычак. Ну, выкажам здагадку, я скажу вам, што яна ніколі не была супрацоўнікам, і аддзел хацеў яе забіць на працягу апошніх трох месяцаў. Выкажам здагадку, я сказаў бы вам, што мне загадалі забіць яе, а я адмовіўся. І гэта было тады, калі выбухнуў скандал.
  
  — Працягвайце, — сказаў я.
  
  «Аддзел устанавіў гэты кантакт для мяне. Казалі, што яна з палестынскіх тэрарыстаў. Мне сказалі, што яна была вар'яцкай амерыканскай студэнткай, лонданскім сувязным па пяці выкрадзеных армалитам і двух тонам гелигнита. Чэмпіён цяпер быў ўсхваляваны і нервова ўсміхаўся, якім я яго памятаў па былых часах.
  
  Ён сербануў свой напой. — Да мяне даслалі амерыканца. Яго клічуць Шындлер? Памятаю, п'е гэтую дур з Ундерберга. Спачатку я не паверыў, што ён з аддзела. Затым яны паслалі узаемную ўніз, каб пацвердзіць, што ён у парадку. Гэта Шродэр?
  
  — Што-то ў гэтым родзе, — сказаў я.
  
  — Ён згадаў аб забойстве. Спачатку я не ўспрыняў яго сур'ёзна. Я маю на ўвазе, што ў іх, напэўна, ёсць спецыяльныя людзі для гэтай гульні. Але ён быў сур'ёзна. Дзесяць тысяч фунтаў, сказаў ён. У яго таксама ўсё было наладжана. Ён арганізаваў кватэру ў Бэронс-Корт, забітую півам, віскі, банкамі бабоў і супам. Кажу вам, ён быў абсталяваны як бамбасховішча. І ён паказаў мне гэты шпрыц для падскурных ін'екцый, якая забівае дрот і гумовыя пальчаткі. Дарэчы аб фільмах жахаў, мне трэба было выпіць пару вялікіх порцый віскі, калі я выбраўся адтуль». Ён выпіў трохі кавы. «І тады я зразумеў, як я пакінуў свае адбіткі на ўсім, што ён мне паказваў». Ён уздыхнуў. «Няма дурня лепш старога дурня».
  
  — Яны аплацілі кошт за тўідавага жакет, які мы там знайшлі?
  
  — Не было ніякіх прычын для падазрэнняў, — сказаў Чэмпіён. «Яны сказалі мне замовіць касцюмы, і яны заплацілі за іх. І толькі калі да мяне даслалі смешнага чалавечка зняць з іх цэтлікі і заводскія клеймы, я занепакоіўся. Я маю на ўвазе... ты можаш прыдумаць што-небудзь больш жахлівае, чым узяць якога-небудзь Джоні і потым выявіць, што на яго касцюмах няма цэтлікаў?
  
  — У наплечниках былі грошы, — сказаў я яму. — І дакументы таксама.
  
  — Ну вось. Гэта тое, што мог бы прыдумаць конторщик, калі б ён ніколі не быў на вастрыі. Не так, Чарлі?
  
  Я паглядзеў на Чэмпіёна, але не адказаў. Я хацеў верыць, што ён невінаваты, але, калі не прымаць пад увагу яго абаянне і настальгію, я бачыў толькі дасціпнага чалавека, адчайна импровизирующего у надзеі пазбегнуць пакарання за забойства.
  
  — Як даўно мы гаворым? Я сказаў.
  
  «Усяго за пару тыдняў да таго, як я сутыкнулася з вамі... ці, хутчэй, вы мяне адшукалі. Вось чаму я не падазраваў, што вы афіцыйны. Я маю на ўвазе, што яны маглі даведацца ўсё, што ім было трэба, праз свае звычайныя кантакты... але тая дзяўчына, яна не была адной з іх, Чарлі, павер мне.
  
  — Ты сказаў ёй?
  
  'Як весела! Гэтая дзяўчына спрабавала купіць ўзбраенне — і не ў першы раз. Яна магла паклапаціцца аб сабе, павер мне. Яна таксама насіла з сабой у сумачцы з кракадзілавай скуры ў яе быў вялікі рэвальвер трыццаць восьмага калібру. Ён дапіў каву і паспрабаваў наліць яшчэ, але кафейнік быў пусты. — У любым выпадку, я ніколі нікога не забіваў стрымана і не збіраўся пачынаць ні для дэпартамента, ні з-за грошай. Але я вырашыў, што хто-то гэта зробіць. Магчыма, гэта быў хто-то, хто мне падабаўся нашмат больш, чым яна. Гэта мог быць ты.
  
  — Гэта было вельмі тактоўна з твайго боку, Стыў, — сказаў я.
  
  Ён павярнуў галаву да мяне. Ацёк, здавалася, узмацніўся за апошнія паўгадзіны. Магчыма, гэта было з-за пастаянных дакрананняў Чэмпіёна. Сіне-чырвоная плоць амаль закрыла яго вачэй. «Вы не праходзіце праз нашу вайну і не выходзіце з іншага канца, кажучы, што ніколі нікога не заб'яце, незалежна ад таго, які ціск будзе аказаны».
  
  Я доўга глядзеў на яго. «Дні прадпрымальніка прайшлі, Стыў, — сказаў я яму. — Цяпер калядны бонус і надбаўку за кіламетраж атрымлівае арганізатар. Такіх, як вы, называюць «героямі», і не прымайце гэта за камплімент. Гэта проста азначае былых, якія аддаюць перавагу здагадку, а не выснова кампутара. Ты ўчорашні шпіён, Стыў.
  
  — І вы, хутчэй паверыце гэтым людзям з арганізацыі, чым паверыце мне?
  
  — Няма сэнсу размахваць рукамі, Стыў, — сказаў я. — Вы стаіце на рэйках, а экспрэс толькі што свіснуў.
  
  Ён утаропіўся на мяне. — Оооо, яны змянілі цябе, Чарлі! Тыя маленькія чалавечкі, якія абяцалі дапамагчы вам з іпатэкай і поўныя пенсійныя правы ў шэсцьдзесят. Хто б мог падумаць, што яны маглі зрабіць гэта з хлопцам, які ваяваў з асобнікам « Наёмнай працы і капіталу » у заднім кішэні. Не кажучы ўжо пра той сумнай лекцыі, якую вы прачыталі ўсім аб рэвалюцыйным сімвалізме Моцарта ў «Жаніцьбе Фігаро». Ён усміхнуўся, а я няма.
  
  — Ты сказаў сваё слова, Стыў. Не выводзьце прысяжных на задні двор.
  
  «Спадзяюся, тады вы ўважліва слухалі», — сказаў ён. Ён устаў і кінуў некалькі десятифранковых банкнот на паднос з кавай. «Таму што, калі вы наіўныя хоць бы напалову, як робіце зь... і калі вы нанеслі свае мазкі на старанна падабраныя кампраметуюць доказы...»
  
  — Працягвайце, — сказаў я.
  
  — Тады можа здарыцца так, што Лондан падрыхтуе нас абодвух да таго вялікага разбору палётаў у небе.
  
  — Ты падабраў мае запалкі, — сказаў я.
  7
  
  -- Лепш жыць на памыйніцы, чым у добрым доме, - з папрокам сказаў Шлегель.
  
  — Не, — сказаў я, але без асаблівай перакананасці. Я не хацеў з ім спрачацца.
  
  Ён адчыніў аканіцы, каб убачыць мясную лаўку праз завулак. Малюсенькая вітрына была забітая ўсім, ад цёртай морквы да свіных ножак. Шлегель здрыгануўся. — Так, вы б гэта зрабілі, — настойваў ён. — Памятаеш тую гадасць, якая была ў цябе ў Соха. Зірніце на той час, калі мы запісалі вас у «Сэнт-Рэджыс», а вы адправіліся на шпацыр у Вілідж. Табе падабаюцца звалкі!
  
  — Добра, — сказаў я.
  
  — Калі б у гэтым месцы было нейкае зачараванне, я б зразумеў. Але гэта проста начлежка. Ён доўга маўчаў. Я падышоў да акна і выявіў, што ён глядзіць у акно першага паверха праз завулак. Тоўстая жанчына ў старым халаце працавала на швейнай машынцы. Яна паглядзела на Шлегеля і, калі ён не адвёў погляд, зачыніла аканіцы. Шлегель павярнуўся і агледзеў пакой. У шчарбаты шклянку ад рукамыйніцы я насыпала астры, сусі і васількі. Шлегель пстрыкнуў па ім пальцам, і пялёсткі ўпалі. Ён падышоў да малюсенькім пісьмовага стала, які гайдаўся, калі што-то не заклинивалось пад адной ножкай. Мой магнітафон Sony ледзь не перакуліўся, пакуль Шлегель правяраў ўстойлівасць стала. Я паменшыў гучнасць, калі ўвайшоў Шлегель, але цяпер мяккія гукі Хелен Уорд і біг-бэнда Гудмана паспрабавалі выйсці вонкі. Шлегель націснуў кнопку «выключыць», і музыка абарвалася гучным пстрычкай. — Тэлефон працуе? ён спытаў.
  
  — Гэта адбылося сёння раніцай.
  
  — Ці магу я даць вам савет, прыяцель?
  
  — Я б хацеў, каб ты гэта зрабіў, — сказаў я яму.
  
  На імгненне я падумаў, што пакрыўдзіў яго, але ад савета Шлегеля так проста не сыдзеш. — Не заставайся ў такіх месцах, прыяцель. Я маю на ўвазе... вядома, вы зэканоміце некалькі баксаў, калі пойдзеце ў касу па цане гатэля. Але госпадзе... яно таго варта?
  
  «Я не пайду ў касу з-за цэны на што-то большае, чым я трачу».
  
  Яго твар скрывіўся хмурным поглядам, калі ён паспрабаваў паверыць мне. І тут прыйшло разуменне. — Вы прыйшлі сюды, на падводную лодку, на вайну. Дакладна? Цяпер успомніў: Вильфранш – гэта глыбакаводная якарнага стаянка. Ага. Вядома. Я таксама. Аднойчы я прыбыў сюды... даўным-даўно на плоскодонке з Шостым флотам. Настальгія, а?
  
  «Тут я ўпершыню сустрэў Чэмпіёна».
  
  — І старая лялька ўнізе. Ён кіўнуў сам сабе. — Ёй павінна быць сто гадоў... яна была радыстка... Прынцэсай! Дакладна?'
  
  — Мы проста выкарыстоўвалі яго як прытулак для якія праходзяць міма людзей.
  
  — Гэта бардэль! Абвінаваціў Шлегеля.
  
  «Ну, я не асабліва супраць гэтага», — сказаў я яму. «Пекар па суседстве махае рукой кожную раніцу, калі я сыходжу. Сёння раніцай ён падміргнуў.
  
  — Ці Не лепей вам быць у гатэлі?
  
  — Што ж, я папрашу прынцэсу, не маглі б дзяўчынкі быць цішэй з дзвярамі.
  
  — Стукаць ўсю ноч? — хітра сказаў Шлегель.
  
  — Сапраўды, — сказаў я.
  
  — Каціны домік, — разважаў Шлегель. «Натуральна для ланцужкі уцёкаў. Але нацысты паставілі іх на першае месца ў спісе праверак.
  
  — Што ж, мы выйгралі вайну, — рэзка сказаў я. Шлегель пракраўся б туды, праверыўшы сінтаксіс маіх сноў, калі б ведаў дарогу.
  
  — Я пазваню ў Парыж, — сказаў ён.
  
  — Я лепш скажу прынцэсе.
  
  'Ці павінны мы?'
  
  — Мы павінны, — сказаў я. — Калі толькі ты не хочаш, каб яна перапыніла цябе, каб сказаць, колькі гэта каштуе, пакуль ты размаўляеш з Елісейскіх палацам.
  
  Шлегель нахмурыўся, даючы мне зразумець, што сарказм не дапаможа мне даведацца, каму ён тэлефануе. — Пашырэнне ўнізе, а?
  
  Я падышоў да дзвярэй і крыкнуў у бок бара, у якога прынцэса стаяла з Salut les Copains і вялікім Джоні Уокер. — Я тэлефаную ў Парыж, — крыкнуў я.
  
  — Вы ўжо тэлефанавалі ў Парыж сёння, дарагая, — сказала яна.
  
  — А цяпер мы зноў тэлефануем, старына ты, — прабурчаў Шлегель, але пастараўся гаварыць цішэй. Яна ўжо прымусіла яго папрасіць прабачэння перад адной з барменш за тое, што сказаў «чорт вазьмі».
  
  — Дакладна, — сказаў я ёй.
  
  «Толькі калі ты не забудзеш пра грошы, якія траціш, мая дарагая».
  
  — Дарагая, — прагыркаў Шлегель. «Вы паверыце, што гэта першы слыхавы апарат з бліскаўкамі, які я бачу?»
  
  Ён узяў свой пластыкавы чамадан, паставіў яго на ложак і адкрыў. На першы погляд яе можна было прыняць за партатыўную пішучую машынку, пастаянна убудаваную ў корпус. Гэта была найноўшая мадэль акустычнай муфты. Шлегель пачаў друкаваць на клавішах.
  
  Я сказаў: «Ёсць што-небудзь новае пра дзяўчыну? Цела знайшлі ці што?
  
  Шлегель паглядзеў на мяне, пасмактаў зубы і сказаў: «Я спытаю ў іх, што вядома аб зніклых без вестак». Калі Шлегель скончыў друкаваць паведамленне, ён набраў парыжскі нумар. Ён назваў сваё сапраўднае імя. Я мяркую, гэта было зроблена для таго, каб пазбегнуць ўсіх ускладненняў, якія ўзніклі б, калі б ён тэлефанаваў з гатэля, у якім быў яго пашпарт. Затым ён сказаў: «Давайце караскацца» і ўставіў тэлефонную трубку ў перамыкач ўнутры футарала. Ён націснуў кнопку «перадаць», і ответвитель перадаў закадаваную версію таго, што ён набраў, па тэлефоннаму кабелю з хуткасцю трыццаць ці сорак знакаў у секунду. Пасля невялікай затрымкі прыйшоў адказ з такой жа машыны. На гэты раз счэпка Шлегеля расшыфраваў яго і надрукавала на стужцы на «простым англійскай мове». Шлегель прачытаў, хмыкнуў, націснуў кнопку «сцерці памяць» і павесіў трубку.
  
  «Вы спытайце ў гэтых хлопцаў час , і яны раскажуць вам, якія ў іх праблемы з архівамі», — сказаў ён. Ён спаліў касету, не паказаўшы мне. Гэта было менавіта так, як прадпісваў падручнік, але гэта не прымусіла мяне хацець адкрываць яму сваё сэрца па нагоды версіі Чэмпіёна аб смерці дзяўчыны.
  
  Але я распавёў яму ўсё, што сказаў Чэмпіён.
  
  — Ён мае рацыю, — сказаў Шлегель. — Ён ведае, што мы б не жартавалі, калі б у нас былі доказы. Нават калі ён заедзе ў Вялікабрытанію, я сумняваюся, што дэпартамент дазволіць нам яго затрымаць».
  
  — Павінна быць, ён забіў дзяўчыну, — сказаў я з некаторым ваганнем.
  
  — Ён не забраў гэты фінгал, наткнуўшыся на ліхтарны слуп.
  
  Я кіўнуў. Выцятае твар Чэмпіёна было менавіта такім ударам, які ён мог атрымаць, адолеўшы дзяўчыну. А дзве драпіны на яго шчацэ былі такімі ж, як і пашкоджанні на шпалерах каля ложка. Як бы я ні стараўся адагнаць гэтую ідэю, пачуццё віны Чэмпіёна зноў усплывала, як пластмасавая качка.
  
  — Вы кажаце мне, што Чэмпіён быў нейкім майстрам-шпіёнам, — сказаў Шлегель. — Ну, я ж кажу вам, ён няўдачнік. Пакуль што ён аблажаўся ва ўсіх сэнсах, так што я не ўступаю ў фан-клуб. Чэмпіён — мярзотнік, самаўпэўнены мярзотнік, і калі ён пераступіць рысу, мы яго разаб'ем, але добра!
  
  — Так яно і выглядае, — пагадзіўся я.
  
  — Вы хочаце сказаць, што гэта ўсё падстроена?
  
  Я паціснуў плячыма. — Гэта адзін з новых злучальнікаў, ці не так?
  
  Шлегель пагладзіў металічны корпус, які павінен быў надаць яму выгляд таннай пішучай машынкі. «Я магу падключыць гэтага дзіцяці да любога кампутара з тэрміналамі. На мінулым тыдні я скарыстаўся тэлекамунікацыйнай сувяззю ЦРУ з тэлефоннай будкі, а заўтра буду абстрагавацца ад лонданскага банка дадзеных.
  
  — Лондан вам ператэлефануе?
  
  'Але не тут. Недастаткова бяспечна. Гэтая старая лялька унізе... не, мне пара ісці.
  
  — Пазнаёмся з ёю, — сказаў я. «Інакш я атрымаю бясконцыя пытанні».
  
  — Адзін глыток, — сказаў ён.
  
  — Магчыма, вы маеце рацыю... наконт Чэмпіёна, я маю на ўвазе. Людзі мяняюцца.'
  
  Мы спусціліся па вузенькай рыпучай лесвіцы, перш чым пстрыкнуў таймер. Я адчыніў дзверы з надпісам «Уваход забаронены» і прайшоў праз яе ў бар.
  
  Скрозь фіранку з бісеру я ўбачыў пляма сонечнага святла на лускаватай цагляным муры завулка. Але ўнутры ў пакоі было цёмна, як ноччу. Багата упрыгожаная настольная лямпа ў канцы бара адкідала залатое пляма на кожную з бутэлек, выстаўленых за прылаўкам, і давала дастаткова святла, каб прынцэса магла бачыць касавы апарат.
  
  — Падыдзі сюды, мілы Чарлі, — сказала яна, не зводзячы вачэй з палкоўніка Шлегеля. Я паслухмяна ўзяў табурэтку, на якую яна паказала. Шлегель таксама сеў. Я абняў прынцэсу і асцярожна пацалаваў яе ў румяную і напудренную шчаку.
  
  «Гвалтаўнік!» сказала Прынцэса.
  
  Дзяўчына з'явілася з ніадкуль і паклала рукі на стойку, каб паказаць нам, наколькі яна гатовая падаваць дарагія напоі.
  
  — Ундерберг, — сказаў Шлегель, — і газіроўку.
  
  — А Чарлі будзе віскі, — сказала прынцэса. 'І я таксама.'
  
  Дзяўчына падала напоі і, не абмяркоўваючы тэму, запісала ўсё гэта на мой рахунак. Шлегель трымаў муфту ля ног, і я заўважыў, як ён прыціскаў да яе свой чаравік, каб пераканацца, што яна не знятая.
  
  — Твой сябар ведае, што ты быў тут на вайне, Чарлі?
  
  — Так, ён ведае, — сказаў я.
  
  — Што гэта была за вайна, Чарлі? — сказаў Шлегель.
  
  Прынцэса зрабіла выгляд, што не чуе Шлегеля. Яна выцягнула шыю, каб паглядзець у люстэрка за барнай стойкай, каб паправіць румяны і макіяж вачэй.
  
  — У нас былі добрыя часы, не так, Чарлі? У нас былі як добрыя, так і дрэнныя часы». Яна зноў павярнулася да нас тварам. «Я памятаю ночы, калі мы сядзелі ў гэтай барнай стойкі, а нямецкія вартавыя хадзілі там па набярэжнай. Стрэльбы ў маім склепе і радыё ў віннай бочцы. Аб Госпадзе! Калі я думаю аб рызыцы, на які мы пайшлі.
  
  — Значыць, вы ведалі гэтага хлопца, Чэмпіёна? — спытаў яе Шлегель.
  
  — І ён мне спадабаўся. Ён мне да гэтага часу падабаецца, хоць я не бачыў яго шмат гадоў. Джэнтльмен старой загартоўкі. Яна глядзела на Шлегеля, які глытаў свой «Ундерберг», а затым храбусцеў зубамі. — Калі вы разумееце, аб чым я, — дадала яна.
  
  -- Ну так, шмат азначэнняў, -- ветліва сказаў Шлегель, - і большасць з іх непристойны. Так ён табе спадабаўся, а?
  
  — Ну, па крайняй меры, ён нас не аддаў, — сказала Прынцэса.
  
  — Хто-небудзь? Я сказаў.
  
  — Гэты брудны маленькі Клод аддаў нас, — сказала прынцэса.
  
  — Клод Л Авока ? Я бачыў яго толькі ўчора.
  
  'Тут? Парася тут? — злосна закрычала прынцэса. — Яго заб'юць, калі ён прыедзе сюды, у Вільфранш. Яна сцепила каралі і накруціла іх на шыю, утаропіўшыся на мяне так, нібы злавалася на тое, што я не разумею. — Калі б я захаваў выразку з газеты.
  
  — Пра Клода?
  
  «Ён атрымаў медаль — жалезны крыж або што-то ў гэтым родзе — ён увесь час працаваў на нямецкую паліцыю. Яго сапраўднае імя Клод Вінклер або што-то ў гэтым родзе. Кажуць, яго маці была францужанкай. Ён аддаў і Марыуса, і старую мадам Баронаў, і небараку Стыва Чэмпіёна.
  
  Я выпіў свой віскі. — Увесь гэты час ён працаваў на абвер.
  
  — Абвер — як я магла забыцца на гэтае слова, — сказала прынцэса.
  
  — І яны дазволілі нам працягваць дзейнічаць, — сказаў я. — Гэта было хітра.
  
  — Так, калі б нас усіх арыштавалі, нас бы замянілі іншыя. Яны паступілі разумна, дазволіўшы нам працягнуць.
  
  — Значыць, Клод быў немцам, — сказаў я. «Калі я думаю пра ўсіх гэтых месяцах...»
  
  — І шлях адыходу брытанскіх ВПС, — сказала прынцэса. «Яны дазволілі і гэтаму працягвацца».
  
  Я кіўнуў. «Пакуль сюды лётаюць лятун, Лондан будзе ўпэўнены, што ўсё ў парадку».
  
  — Я б забіла яго, — сказала прынцэса. — Калі б ён зараз прыйшоў у гэты бар, я б яго забіў.
  
  — Клод Вінклер, — сказаў Шлегель, калі прынцэса ўстала з барнага крэсла, каб наліць нам яшчэ выпіўкі. — Вы ведаеце, чым ён зараз займаецца?
  
  — Так, — сказала прынцэса. — Ён да гэтага часу працуе ў тайнай паліцыі Боша. Яна наліла нам напоі. «Мужчынскі нерв! Вярнуцца сюды зноў.
  
  Я паклаў руку на шклянку. Яна наліла сабе віскі, і на гэты раз віскі было і ў Шлегеля.
  
  — Я заб'ю яго, калі ён увойдзе сюды, — паўтарыла яна. «Людзі думаюць, што я дурная старая, але я зраблю гэта, абяцаю вам».
  
  — Клод л авока , — сказаў я. Турыстаў стала больш, яны зазіралі ў бары, чыталі меню і разглядалі грубую мазню, якую «мастакі» прадавалі на набярэжнай. Ніхто з іх не заходзіў у гэты бар: гэта была памыйніца, як сказаў Шлегель. Запэцканыя мухамі старыя бутэлькі разведзенага каньяку і перемаркированное шампанскае. Дзяўчаты з бара з тоўстымі нагамі і невідушчымі вачыма. А наверсе зламаныя ложкі, брудныя коўдры і «чалавек-барсук», які ўвайшоў і крыкнуў: «Гэта мая жонка!» яшчэ да таго, як твае штаны былі спушчаны.
  
  — Значыць, Клод аддаў нас, — сказаў я.
  
  'Ты ў парадку?' сказала Прынцэса.
  
  — Я ў парадку, — сказаў я. 'Чаму?'
  
  — Ты выглядаеш так, як быццам цябе зараз званітуе, — сказала яна. Калі вы працуеце ў бары ў працягу трыццаці гадоў, вы развіваеце востры вачэй на людзей, якія адчуваюць сябе дрэнна.
  8
  
  «Мы не проста хацелі яго забіць; мы спланавалі забойства».
  
  Серж Франкель не падняў вачэй. Ён наклаў на канверт вялікае павелічальнае шкло і ўважліва разгледзеў маркі. Затым ён перасунуў яго, каб паглядзець на сляды франкирования. — Так, мы гэта плянавалі, — сказаў ён. Ён працёр вочы і перадаў канверт мне. «Паглядзіце на гэтую адмену. Што там напісана?
  
  Я перагнуўся праз стол, імкнучыся не закрануць падносы, пінцэт і маленькую флуоресцентную лямпу, якую ён выкарыстаў для выяўлення выпраўленняў і падробак паперы. Я ўважліва паглядзеў на канверт. Штамповочная машына не была нанесена раўнамерна. Адна бок круглай пазнакі была вельмі бляклай. «Варик-стрыт...» Можа быць, гэта станцыя Варик-стрыт?
  
  — Вы можаце разабраць дату?
  
  — Май-то тысяча дзевяцьсот трыццаць.
  
  — Так, так і павінна быць. Ён падняў яго, выкарыстоўваючы толькі кончыкі пальцаў. Гэта быў крэмавы канверт памерам з буклет з трыма буйнымі амерыканскімі маркамі і вялікі ромбападобнай гумовай маркай з надпісам «Першы еўрапейскі панамериканский кругасветны рэйс». Граф Цэпелін ».
  
  — Гэта вельмі каштоўна? Я папрасіў.
  
  Ён ўклаў яго ў празрысты пластыкавы канверт і ўставіў у вялікі альбом разам з іншымі. — Толькі для тых, хто хоча такіх рэчаў, — сказаў ён. — Так, мы планавалі забіць Клода лавока . Гэта было ў 1947 годзе. Ён даваў паказанні на адным з працэсаў у Гамбургу. Піна ўбачыла гэта ў парыжскай газеце.
  
  — Але ты нічога не зрабіў.
  
  — О, гэта было не зусім так. Наша горыч засноўвалася на нашай натуральнай непрыязнасці да здрадніку, як і ў вас цяпер. Але Клод нікога не выдаваў. Ён быў немцам. Ён выдаваў сябе за француза, каб дапамагчы сваёй краіне...»
  
  «Сафістыка!»
  
  — Вы памятаеце акцэнт Клода, калі ён працаваў з намі?
  
  — Ён сказаў, што з поўначы.
  
  — І ніхто з нас асабліва не падарожнічаў, а то мы маглі б выявіць там даволі шмат боша, а?
  
  — Ніхто з нас не падарожнічаў дастаткова, акрамя Марыуса. Таму ён паклапаціўся аб тым, каб Марыус памёр.
  
  — Думаю, так, — спакойна сказаў Серж. — Але жыццё Клода была ў небяспецы ўвесь час, пакуль ён быў з намі, вы калі-небудзь думалі пра гэта?
  
  — Гэта былі нашы людзі, Серж. І яны паміралі ў ўбогіх лагерах і засценках. Я павінен захапляцца тваім спакойным і рацыянальным стаўленнем? Ну, я не ведаю. І, можа быць, было б лепш, калі б ты перастаў быць такім богападобныя...
  
  — Мы, габрэі, вы маеце на ўвазе?
  
  — Я не ведаю, што я меў на ўвазе.
  
  — Гэта не ў характары, Чарльз. Ты той, хто заставаўся такім спакойным. Без вас мы б змагаліся на вуліцах, замест таго, каб моўчкі будаваць ледзь ці не адзіную сетку, якая пратрымалася да канца». Ён схіліў галаву. — Цяпер вы кажаце, што гэта было няправільна?
  
  Я не адказаў. Я ўзяў некалькі яго каштоўных канвертаў і пачаў іх вывучаць.
  
  — Ты б'ешся не з тым ворагам, — сказаў Серж. — Усё скончана, гэтая вайна! Мяне больш цікавіць, што робіць наш адзін Чэмпіён са сваім экспартна-імпартным бізнесам з арабамі».
  
  — Вы маеце на ўвазе стрэльбы?
  
  — Хто сказаў што-небудзь пра зброю? Ззаду яго быў гарызонт старой Ніцы. Апоўдні паміраў павольнай смерцю, заліваючы крывавым сонечным святлом бліскучыя дахі.
  
  — Вы ўваскрэсілі старую сетку, ці не так? Я сказаў.
  
  Ён паказаў на вялікую лямпу, які займаў вялікую частку канапы, на якім я сядзеў. — Адсунь гэтую інфрачырвоную лямпу, калі яна табе замінае. Гэтая надвор'е шкодная для майго артрыту».
  
  — Сетка «Герніка»... — сказаў я. Ён назіраў, як я збіраю разам свае падазрэнні, намёкі і паўпраўду, якія толькі зараз пачалі набываць для мяне сэнс. — Ты гуляеш у шпіёнаў... на грошы? ... дзеля старых часоў? ...Таму што вы ўсё ненавідзіце Чэмпіёна? Скажы мне чаму?'
  
  Ён не адмаўляў гэтага, але гэта не даказвала, што я меў рацыю, таму што ён быў не з тых, хто кінецца выпраўляць вашу граматыку, асабліва калі за правільны адказ можа быць вынесены ордэр на дэпартацыю.
  
  «Цікаўнасць — нават цікаўнасць — яшчэ не забаронена законам, нават у Францыі», — сказаў ён.
  
  — Я бачыў Чэмпіёна сёння, — прызнаўся я.
  
  — Так, — сказаў Серж, — у Herren Klub .
  
  Гэта была вострая насмешка не таму, што яна апісвала клуб або яго членаў, а таму, што яна давала вобраз Fressenwelle — лімузіны «Мэрсэдэс», маўклівыя шафёры, каракулевыя каўняры, пах Гаваны і прыглушаная адрыжка — я ніколі раней не ўсведамляў гэтага. як добра Чэмпіён ўпісаўся ў такую сцэну.
  
  — Вы преследуете яго? Я папрасіў.
  
  Серж ўзяў канверт і дастаў яго з празрыстай пластыкавай вокладкі. «Я адправіў гэта пакупніку ў мінулым месяцы. Ён скардзіўся, што яе стан недастаткова для яго калекцыі. Сёння я атрымаў яго ад другога пакупніка, які сказаў, што ён выглядае занадта новым, каб быць сапраўдным». Ён падняў вочы і ўсміхнуўся мне, каб пераканацца, што я падзяляю жарт.
  
  — Так, — сказаў я. Штурхаць яго было бескарысна.
  
  — Гэта папярэдне налепленая вокладка — 1847 год — на караблі з Порт-Маўрыкія ў Бардо. Карабельная карабельная карэспандэнцыя атрымала друк у паўднёвай Ірландыі. На ім зноў праштампавалі ў Дубліне як задні штэмпель, а затым праштампавалі ў Лондане і Булонь, перш чым ён прыбыў у Бардо. Ён паднёс яго да настольнай лямпе. Гэта быў пажоўклы ліст паперы, складзены і запячатаны так, каб атрымаўся пакет, на якім быў напісаны адрас. На абароце складзенага ліста была куча выштампованных імёнаў і дат, а таксама трэснуты сегмент чырвонай друку.
  
  Серж паглядзеў на мяне.
  
  — Ён думае, што гэта падробка? — сказаў я нарэшце.
  
  — Ён кажа, што вадзяныя знакі на паперы не адпавядаюць гэтай даты... І форма дублінскай маркі... таксама яму не падабаецца.
  
  — Што ты кажаш? — ветліва спытаў я.
  
  Ён узяў яго за два верхніх кута і пацягнуў, так што ліст павольна парваўся прама пасярэдзіне. Унізе адбылося амаль непрыкметнае ваганне, а затым дзве палоўкі падзяліліся, і ірваны край бліснуў у святле лямпы.
  
  — Ён быў цалкам мае рацыю, — сказаў Серж. — Гэта была падробка.
  
  — Табе давялося яго знішчыць?
  
  «Калі б я трымаў яго тут, а кліент захацеў такую рэч... Як я магу быць упэўнены, што не паддамся спакусе?»
  
  Я ўсміхнулася. Нялёгка было думаць, што гэты спартанец паддаўся спакусе.
  
  «Мне не было і пятнаццаці, калі я ўпершыню ўступіў у камуністычную партыю. Я быў так ганарлівы. Я спаў з гэтай картай пад падушкай, а днём яна была приколота да камізэльцы. Я аддаў усю сваю жыццё партыі. Ты ж ведаеш, Чарльз. Ты ведаеш, што я ведаю.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  «Пра рызыкі, якім я падвяргаўся, часы, калі мяне збівалі паліцэйскімі дубінкамі, кулі ў назе, пнеўманія, якую я падхапіў падчас іспанскіх зімовых баёў... аб усім гэтым я не шкадую. У юнакі павінна быць што-тое, чаго ён можа прысвяціць сваё жыццё. Ён падабраў абрыўкі паперы, нібы на імгненне пашкадаваўшы, што знішчыў падробленую вокладку. «Калі мне распавялі пра пакт Сталіна з Гітлерам, я стаў тлумачыць яго менш верным людзям. Вайна, пра якую вы ведаеце. Чэхаславакія — ну ніколі не любіў я чэхаў, а калі рускія танкі ўварваліся ў Венгрыю... ну, яны напрошваліся, гэтыя венгры — я вас пытаюся, хто хоць раз сустракаў сумленнага венгра?
  
  Я ўсміхнулася яго маленькай жарце.
  
  — Але я габрэй, — сказаў Франкель. «Яны садзяць маіх людзей у канцлагеры, мораць іх голадам, пазбаўляюць права працаваць ўсіх, хто просіць паехаць у Ізраіль. Калі гэтыя свінні, якія называюць сябе сацыялістамі, пайшлі на дапамогу арабам... тады я зразумеў, што якім бы камуністам я ні быў, я перш за ўсё быў габрэем. Габрэй! Цяпер ты разумееш?'
  
  — А Чэмпіён...?
  
  — Ты прыходзіш да мяне ў госці час ад часу. Вы мне кажаце, што ў адпачынку, — я вам веру. Але я заўсёды думаў пра цябе, Чарльз. Якую працу выконвае такі чалавек, як вы, у мірны час? Аднойчы вы сказалі мне, што вы эканаміст, працуеце на ўрад. Вельмі добра, але зараз вы задаяце мне асцярожныя пытанні аб Чэмпіёна і пра ўсіх астатніх. Таму я пытаюся ў сябе, не абмяжоўваецца ці праца, якую вы робіце для свайго ўрада, выключна эканомікай».
  
  Гэта было ўсё роўна, што зняць кнігу з адной з гэтых перапоўненых паліц: вы не зможаце прачытаць дробны шрыфт, пакуль не асядзе пыл. — Што ж задумаў Чэмпіён? Я сказаў.
  
  — Ты маеш на ўвазе, што я задумаў? — сказаў Франкель. «Усе ведаюць, што задумаў Чэмпіён: ён араб».
  
  'І ты?'
  
  — Я габрэй, — сказаў Франкель. — Гэта так проста.
  9
  
  Жэнева. Вялікая цытадэль Кальвіна небяспечна прымосцілася паміж шэрымі гарамі Францыі і шэрымі водамі Жэнеўскага возера. Горад таксама шэры: шэрыя каменныя хаты, мянты у шэрай форме, нават грошы і палітыка шэрыя. Асабліва яго палітыка.
  
  Я выглядваў з бездакорна чыстых вокнаў гатэля і назіраў за вадзяным шлейфам — апошняй адчайнай спробай Жэневы пацешыцца. Высокая бруя звалілася назад у возера і ўбіла паверхню ў сталь. Машыны, павольна двигавшиеся ўздоўж берага возера, спыніліся, рушылі і зноў спыніліся. Не было ні крыку, ні мігцення фар, ні спрэчак, ні скаргаў. Жыхары Жэневы гэтак жа адладжаны, як гадзіннік. Было 10А . м ., але ў горадзе было ціха, калі не лічыць шолаху банкнот і ціканне пары мільярдаў наручных гадзін.
  
  — Ты быў дурнем, што прыйшоў сюды. І я таксама. Ён адсунуў міску з кукурузнымі шматкамі некранутай.
  
  — Ты прыйшоў, таму што ведаў, што калі ты не прыйдзеш, я дастаўлю табе шмат непрыемнасцяў. Я прыйшоў, таму што павінен быў.
  
  — Ты прыйшоў за сабой! Гэта не афіцыйна; гэта толькі для сябе. І гэта вельмі небяспечна! Яго голас вышэйшага класа быў высокім і злёгку бурклівым, як у якога-небудзь пакупніка, жалующегося на ікру ў Harrods.
  
  — Што ж, цяпер ужо занадта позна, Азіз. Я наліў яму чаю, і ён па-зімоваму усміхнуўся мне. Азіз працаваў у штаб-кватэры Сусветнай метэаралагічнай арганізацыі на авеню Джузэпэ-Мотта. Яго гаспадары тут, у Жэневе, напэўна, здзівіліся б, даведаўшыся, што ён старэйшы аналітык егіпецкай выведкі. Але, вядома ж, яго гаспадары ў Каіры былі б спустошаныя, даведаўшыся, што ён ужо амаль дзесяць гадоў атрымлівае зарплату ў Лондане. — І наогул, — сказаў я, — гэты стане афіцыйным. Паверце мне, гэта так.
  
  — Вы сказалі гэта ў Нью-Ёрку.
  
  — Гэта было іншае, — сказаў я. — Вы атрымалі дзевятнаццаць тысяч даляраў з гэтага. На гэты раз бясплатна.
  
  — Я рады, што ты мне сказаў, — сказаў Азіз. Ён фыркнуў. Гэта быў птушыны чалавечак з редеющими валасамі, вялікімі вачыма і носам, падобным на нарог. Яго цёмная скура была ўспадкавана ад суданскай сялянскай дзяўчынкі, якая яго нарадзіла, у той час як ваўняная крэйдавая палоска, туфлі ручной працы і школьны гальштук насілі з апломбам, з якім ён навучыўся ў егіпецкага шахцёра, які прызнаў хлопчыка. як яго сын. Маленькая біруза, приколотая да яго галстуку, была здабытая ў шахце, якая працавала з часоў першай дынастыі егіпецкіх цароў. Такому чалавеку нялёгка прыстасавацца да праблем нацыяналізаванай зямлі і высокіх падатках. — На гэты раз грошай не будзе? Ён усміхнуўся. — Вы, вядома, не сур'ёзна.
  
  — Чэмпіён, — сказаў я. «Стыў Чэмпіён». Я даў яму некалькі секунд, каб падумаць пра гэта. — Мне патрэбна дапамога, Азіз, яна мне вельмі патрэбна.
  
  — Вы, павінна быць, сышлі з розуму.
  
  Я трохі штурхнуў яго. «Запыт Лондана на дадзеныя аб лівійскай гандлі, дадатковыя дадзеныя аб Сінаі, інфармацыю аб Кісінджэра і аналіз, які вы правялі ў снежні. Гэта ўсё прыйшло праз мяне. Ты, павінна быць, схаваў чвэрць мільёна даляраў за апошнія тры гады, Азіз. І большая частка гэтага матэрыялу была дробяззю, ці не так? Гэта самыя лёгкія грошы, якія ты калі-небудзь зарабляў, Азіз. І ўсё гэта прыйшло праз мяне».
  
  — На што ты ловіш — на працэнт? Ён наліў сабе яшчэ гарбаты і доўга пратыкаў лустачку цытрыны, але так і не выпіў гарбату. Ён пагуляў з тонкім лустачкай цытрыны, затым акунуў яго ў цукар, сунуў у рот і вінавата паглядзеў на яго. Я ўсміхнулася.
  
  — Лепш патэлефануйце мне ў офіс, — сказаў ён. Ён паглядзеў на залатой кварцавы хранометр на сваім запясце і пакратаў дыяментавыя запанкі, каб пераканацца, што яны ўсё яшчэ на месцы. Я мяркую, у гэтым праблема брыльянтавыя запінак, калі не лічыць таго, што яны разразаюць чырвоную шаўковую падшэўку вашых касцюмаў на Сэвил-Роу.
  
  — Давай, — сказаў я. «Мне ўсё роўна, колькі часу гэта зойме. Мы папросім абслугоўванне нумароў адправіць абед сюды. Паўночы я правёў, правяраючы гэтую пакой на наяўнасць электраправодкі.
  
  Ён агледзеў строгі нумар у швейцарскім гатэлі, які каштаваў столькі ж за ноч, колькі сярэдні брытанскі рабочы атрымлівае за тыдзень. Ён здрыгануўся. — Гэта не зойме шмат часу, — сказаў ён.
  
  — На гэты раз мне ёсць што губляць больш, чым цябе.
  
  Ён агледзеў мяне з ног да галавы, ад туфляў да стрыжкі. — Я так не думаю, — сказаў ён нарэшце. Ён зноў принюхался.
  
  «Проста Чэмпіён?» ён сказаў. Усе гэтыя людзі, якія прадаюць нам інфармацыю, такія. Яны класіфікуюць яго, апрацоўваюць і адпускаюць толькі неахвотна, як філятэліст пазбаўляецца ад кавалачкаў сваёй калекцыі і спрабуе спачатку пазбавіцца ад нягодных марак. Азіз прыгладзіў валасы на верхавіне. Яго было няшмат, і ён асцярожна пагладзіў яго. — Ты заўсёды гуляў са мной шчыра, — сказаў ён. — Я буду першым, хто гэта прызнае. Я чакаў, пакуль ён пераканаў сябе распавесці мне тое, што я хацеў ведаць.
  
  «Гэта тая ж цёмная гісторыя, якую мы занадта добра ведаем», — сказаў Азіз са сваім прыгожа мадуляваным школьным ангельскай акцэнтам. «Лондан паставіў Чэмпіёна на адзін з самых грубых участкаў гандлю стралковай зброяй...»
  
  «Зброя тэрарыстаў».
  
  «Зброя тэрарыстаў. І ў рэшце рэшт Чэмпіён ўступае ў кантакт з нашымі людзьмі.
  
  «Палітычная разведка».
  
  — Палітычная разведка, — паўтарыў Азіз і кіўнуў. Чаму, чорт вазьмі, ён усё яшчэ называў іх сваімі людзьмі, калі ён правёў дзесяцігоддзе, прадаючы іх, было строга паміж ім і яго аналітыкам, але я дазволіў яму працягваць без перапынку. «Лондан, павінна быць, бачыў, што адбудзецца, — сказаў Азіз. «Спытайце сябе... Бацька Чэмпіёна ўсё жыццё правёў у Егіпце. Акадэмія задаволіла яму бяседа, калі ён выйшаў на пенсію. Насер быў вучнем старога, ці ведаеце, як і Садат. Нават у малодшага Чэмпіёна арабскі лепш, чым у мяне.
  
  — Хочаш запаліць гэтую цыгарэту? Я сказаў: «Ці ты аддаеш перавагу размахваць ім?»
  
  Ён усміхнуўся і злавіў запалкі, якія я яму кінуў. Здавалася, ён быў здзіўлены, выявіўшы, што яны гараць гэтак жа ярка, як залатая запальнічка. — Мы звярнулі яго, вядома. Ён выпусціў дым і доўгім пазногцем зняў з вуснаў кавалачак тытуню. «Спачатку ўсё было даволі проста; Лондан ведаў, што ён двайнік, Каір ведаў, што ён двайнік. Гэта быў зручны спосаб сувязі паміж Егіптам і вамі...
  
  'Калі гэта было?'
  
  — Скажам, да пазамінулага лета. Як раз перад вучэннямі Флоту ён перадаў нам натаўскія хвалі. Гэта не ўваходзіла ў план, калі казаць пра Лондане. Яны даведаліся, калі Дамаск атрымаў даўжыні хваль. Лондан атрымаў ракету ад НАТА , па меншай меры, я чуў. Так, Чэмпіён спаліў свае лодкі, калі зрабіў гэта.
  
  «Чэмпіён зрабіў гэта з-за грошай?»
  
  — Мой дарагі сябар... — запратэставаў ён. 'Што-то яшчэ?'
  
  — Вы, здаецца, цалкам ўпэўненыя ва ўсім гэтым, Азіз. Нават вы, як вядома, памыляліся.
  
  'Ёсць я?' Ён нахмурыўся. — Я дакладна не памятаю ні аднаго.
  
  Я ўстаў і вярнуўся да акна, каб зноў паглядзець на возера. Я сказаў: «Ты проста распавядаеш мне плёткі з Каірскага Гілтан?»
  
  — Гэта ўсё на вышэйшым узроўні, даўніна. Матэрыялы Champion вельмі абмежаваныя ў накладзе — цалкам сакрэтна, чорт пабяры.
  
  'Як ты атрымаў гэта?'
  
  — Мой зяць, вядома.
  
  — Вядома, — сказаў я. Яго зяць быў генералам з адной зоркай у каірскім Дэпартаменце палітычнай выведкі, які запаўняе — і перапаўняе — сяміпавярховы будынак у Гелиополисе.
  
  Азіз уважліва назіраў за мной, калі я адвярнулася ад акна. — Я магу дастаць вам ксеракопіі чаго-небудзь асаблівага, — прапанаваў ён. — Але гэта зойме як мінімум два тыдні.
  
  — Паглядзім, Азіз.
  
  «О так, Чэмпіён глыбока ў гэтым замяшаны». Ён пагасіў цыгарэту і глядзеў, як я цямлю, што рабіць далей. — Гэта цябе знервавала, не так, — сказаў Азіз з вялікай прыязнасцю, чым я мог чакаць ад яго. «Я шкадую аб гэтым, але Чэмпіён зайшоў занадта далёка, каб Лондан ўсё яшчэ кіраваў ім — ён чалавек Каіра. Ён наш.
  
  Наш, падумаў я, стары добры Азіз, кончаны шизоид, так і павінна быць. Я сеў у скураное крэсла і зачыніў вочы. — Павінен жа быць лепшы спосаб зарабляць на жыццё, Азіз, — сказаў я. У той вечар я павінен быў вярнуцца ў Вільфранш. Гэта была доўгая паездка, і я раптам вельмі, вельмі стаміўся.
  
  — У гэтым няма сумневаў, даўніна, — сказаў Азіз. «Бяда ў тым, што... ў хлопца павінна быць трохі хлеба, пакуль ён высвятляе, як лепш».
  10
  
  На ім была кароткая кажушок і чорны хустку, завязаны каўбойскім вузлом прама на шыі. Мерай іх хітрасці было тое, што яны паслалі з сабой чалавека, гэтак непадобнага ні на аднаго паліцэйскага, якога я калі-небудзь бачыў. Гэты юнак цалкам адрозніваўся ад змагароў судовай паліцыі ў Марсэлі або хлопцаў з вострым тварам, якія працуюць у Ніцы. Я заўважыў яго напярэдадні ўвечары. Ён піў чысты каньяк у далёкім канцы бара, калі я ўвайшоў, каб папрасіць у прынцэсы ключ ад майго пакоя. Гэта быў дрэнны знак — я маю на ўвазе каньяк; Мне падабаецца, калі мае копы прытрымліваюцца гнілы кішкі.
  
  На наступную раніцу ён сядзеў на тым жа месцы, піў каву і вінавата ўсміхаўся, як быццам правёў там усю ноч. — Мсье Шарль Д.? ён сказаў.
  
  Гэта было маё ваеннае імя: я думаў, што бачыў апошні ролік гэтага фільма, але цяпер кашмары вярнуліся. Ён не стаў чакаць майго адказу. «Мяне клічуць Фабры. Інспектар Фабры, Renseignements Généraux, Ліён.
  
  — Якое палягчэнне, — сказаў я. — На імгненне я падумаў, што вы з гестапа.
  
  Ён зноў усміхнуўся. — Мы не былі ўпэўненыя, што імя, якое вы будзеце выкарыстоўваць на гэты раз.
  
  — Ну, я рады чуць, што хто-то не быў, — сказаў я.
  
  — Баюся, вам прыйдзецца прыехаць у Ліён, — сказаў ён.
  
  Яму магло быць не больш дваццаці пяці, але яго маладосць, як і яго мудрагелісты нарад, рабілі яго верагодным рекрутом для палітычнай агентурнай працы РГ. Ён быў высокім і шыракаплечы, але стройныя сцёгны падышлі б танцору або акробату. Яго прыгожае костлявое твар быў белым. На поўначы гэта засталося б незаўважаным, але тут, на Рыўеры, здавалася амаль скрыўленнем, што хто-то так пазбягае сонечнага святла.
  
  Ён нервова пацёр пальцы. — Вам прыйдзецца пайсці з намі, — сказаў ён, нібы просячы тонам. — У Ліён, — зноў сказаў ён мне. Ён перастаў паціраць рукі дастаткова доўга, каб палезці ва ўнутраны кішэню за слоікам ледзянцоў ад горла. Ён сарваў сярэбраную абгортку з двух з іх і хутка засунуў іх сабе ў рот.
  
  — Вам спатрэбяцца рэчы на ноч, — сказаў ён.
  
  Я ўсміхнулася. Прынцэса увайшла і паставіла мой кавы на прылавак. Яна пераводзіла погляд з аднаго на іншага і пайшла, не кажучы ні слова. — Чаму б не аплаціць кошт цяпер? ён сказаў. — Я прасачу, каб яны ўтрымалі твой пакой на некалькі дзён. Я маю на ўвазе, калі ты не вернешся сёння ўвечары, навошта плаціць гэтым гасцінічным ублюдкам?
  
  Я кіўнуў і выпіў яшчэ кавы. — Вы даўно працуеце на «РГ»? Я папрасіў.
  
  Ён праглынуў лядзяшы ад горла. — Забудзься правяраць мяне, — сказаў ён. — Я не ведаю там нікога важнага. Вось чаму я атрымліваю паршывы працу, напрыклад, прывозіць цябе.
  
  Прынцэсы не было відаць. З-за касавага апарата я ўзяў жменю касавых чэкаў з паметкай «Чарльз». Я дадаў пятнаццаць адсоткаў і падпісаў. — Няма патрэбы ўтрымліваць пакой, — сказаў я. — Яны не чакаюць турыстычнага аўтобуса.
  
  Ён агледзеў бар. Дзённага святла было дастаткова, каб агаліць брудныя, выдзімаць мухамі шпалеры і патрэсканыя лінолеўм. Ён усміхнуўся, і я ўсміхнулася ў адказ, а потым мы пайшлі за маім багажом.
  
  Апынуўшыся ў маім пакоі, ён стаў больш канфідэнцыйным. «Вы павінны быць кім-то важным, — сказаў ён мне, — мяркуючы па ўсім тэлетайпную паведамленнях і таго, што я чуў аб скаргах кабінета du прэфекта ў Лондан».
  
  — Чаму ты кажаш мне? Я папрасіў.
  
  «Паліцыянты павінны трымацца разам, — сказаў ён. Ён адкрыў дзверцы патрапанага адзежнай шафы і хвіліну ці дзве глядзеў на сваё адлюстраванне ў карычневых крапинках. «У мінулым годзе я пераследваў падазраванага ў Аахене, у Германіі. Я схапіў яго і перавёз назад праз мяжу на сваёй машыне. Мітусні не было канца. Але, на шчасце, Аахенский крымінальны вышук схлусіў мне. Паліцыянты павінны трымацца разам; бюракраты арыштоўваюць толькі паперкі».
  
  Ён выцягнуў з шафы мой касцюм і акуратна склаў яго, пакуль я збірала чамадан. — Думаю, вас адвязуць у Парыж. Калі вы хочаце зрабіць хуткі тэлефонны званок, я вас не чую.
  
  — Не, дзякуй, — сказаў я. Я пайшоў у ванную і кінуў свае брытвавыя прыналежнасці ў сумку на маланкі. Яго голас стаў гучней, калі ён загаварыў у наступны раз, і я мог сказаць, што ён пачаў прымаць новыя лядзяшы ад горла. — А калі ў цябе ёсць пісталет, я б ад яго пазбавіўся. Гэта проста дасць ім што-тое, за што можна вас ўтрымаць.
  
  — У мяне няма зброі, — крыкнуў я з ваннай. Я чуў, як ён корпаўся ва ўсіх скрынях шафы.
  
  Я зачыніў дзверы ваннай. Затым нажом зняў пластыкавыя панэлі ванны. Я пацягнулася да пылу і мёртвым павукам, каб дастаць схаваны там поліэтыленавы пакет. Мне не трэба было паварочваць цыліндр, я мог бачыць кулі вагой 125 гран з круглым носам, якія я зарадзіў у .38 Centennial Airweight. Я засунуў пісталет за пояс штаноў і хутка замяніў панэль. Затым я спусціў ваду ў прыбіральні і выйшаў з ваннай. Гэта заняло ў мяне не больш за дзесяць секунд.
  
  Фабры сказаў: «Таму што, калі яны знойдуць дзе-небудзь тут у пакоі пісталет, яны могуць затрымаць вас у адпаведнасці з новымі законамі аб надзвычайным становішчы — гэта на адзін месяц». Ён зачыніў апошні скрыню, як бы акцэнтуючы ўвагу на папярэджанні.
  
  «У мяне няма пісталета. У мяне нават няма пісталета . Вы ж ведаеце, што ў ангельскіх паліцэйскіх няма зброі.
  
  — Я забыўся, — сказаў ён. — А яшчэ ў вас ёсць habeas corpus і ўсё такое дзярмо. Чорт, якая жыццё для копа. Вы ўпэўненыя, што не хочаце тэлефанаваць? Патэлефануй у Лондан, калі хочаш, але хутчэй.
  
  — Вы ў корку?
  
  — Renseignements Généraux, — сказаў ён. — Я ж сказаў вам, што я з Р. Г. Чаму?'
  
  «Таму што ты вядзеш сябе як ветлівы паліцэйскі», — сказаў я.
  
  Ён усміхнуўся. «Я адзін з выпускнікоў», — сказаў ён. Ён сарамліва ўсміхнуўся. «Я не веру ў грубыя рэчы, калі толькі гэта не з'яўляецца абсалютна неабходным».
  
  — Ці ёсць У вас тут машына?
  
  — І кіроўца. Мы павінны спыніцца ў Ніцы, ля Палаца Правасуддзя. Я павінен падпісаць формы і прайсці фармальнасці. Пальчаткі не патрэбныя: не так холадна».
  
  — У мяне праблемы з кровазваротам, — сказаў я.
  
  Гэта быў чорны Сітраен. Кіроўцам быў пануры негр гадоў пяцідзесяці. Ён узяў мой чамадан і замкнуў яго ў багажніку. Яго скура была блакітна-чорнай, а вочы прыкрытыя цяжкімі стагоддзямі. На ім быў пацёрты плашч і патрапаная капялюш. Ён амаль не глядзеў на нас, калі мы садзіліся ў машыну. Малады працягваў казаць. «На днях хто-то сказаў, што мы габрэі Заходняй Еўропы. Палац правасудзьдзя, Ахмед.
  
  'Хто?' Я сказаў.
  
  «Паліцыянты. Габрэі Заходняй Еўропы; нас абвінавачваюць ва ўсім, ці не так? Ва ўсім, ад коркаў да штрейкбрехерства, зручна мець вінаватых».
  
  Я хмыкнуў.
  
  — Припаркуйся на звычайным месцы, Ахмед, — сказаў ён кіроўцу, калі мы згарнулі на плошчу Палаца. Мне ён сказаў: «Я буду так хутка, як толькі змагу». Пачакай з Ахмедам.
  
  Я кіўнуў.
  
  'Што з табой, ці не так?' ён сказаў. «Боль у кішках? Нястраўнасць?
  
  'Не маглі б вы прынесці мне што-небудзь? Гэта кіслы страўнік. У канцы вуліцы ёсць аптэка.
  
  Фабры доўга глядзеў на мяне. Затым ён палез у кішэню сваёй футры і знайшоў пластыкавую скрынку. «Вам трэба два такіх», — сказаў ён. «Я нашу ўвесь гэты хлам; Я іпахондрык.
  
  — Дзякуй, — сказаў я. Ён высыпаў дзве маленькія рознакаляровыя капсулы мне на далонь у пальчатцы.
  
  «Яны растаюць у розны час, — патлумачыў ён, — так што вы атрымліваеце гэты бесперапынны антикислотный прэпарат разам з малымі дозамі звычайнага аспірыну і буфера — вы, павінна быць, бачылі рэкламу...»
  
  Я сунуў іх у рот левай рукой і паспрабаваў быць падобным на чалавека, які іншы рукой трымаецца за боль у жываце, а не на чалавека, які трохі паспяшаўся з праверкай прыклада .38 Centennial. Паветраны вага.
  
  — Малюскі, — сказаў я. — Так заўсёды бывае. Я сапраўды дурань.
  
  Фабры кіўнуў у знак згоды, ляпнуў дзверцамі машыны і пайшоў праз плошчу да паліцэйскаму участку. Кіроўца ўсё яшчэ глядзеў на мяне. Я ўсміхнулася яму. Ён закрануў пацерак ад сурокаў, свисавших з люстэркі задняга выгляду, а затым цалкам засяродзіўся на раздзеле сваёй газеты, прысвечаным скокаў.
  
  Што б Фабры ні рабіў ўнутры гэтага вялікага будынка, на гэта сыходзіла не больш за пяць хвілін. Да таго часу, як Фабры вярнуўся ў машыну, кіроўца ўжо завёў рухавік. — Ахмед, мы паедзем па аўтастрадзе, — сказаў Фабры негру. — Вы ўбачыце адзначаны выхад з Граса.
  
  Мы прайшлі ўздоўж ўзбярэжжа Міжземнага мора да Кан, а затым павярнулі на поўнач, у краіну труфеляў, баккары і хуткіх аўтамабіляў, які цягнецца ад Мужена да Ванс. Ніхто не казаў. Я паглядзеў у акно.
  
  — Гэта Грас, — сказаў кіроўца. Ён павярнуўся, каб азірнуцца цераз плячо, і сумна ўсміхнуўся мне.
  
  Палм-Спрынгс на вяршыні французскага ўзгорка. На сцяне быў намаляваны лёзунг: «Арабы трымайцеся далей ад Граса». У Грассе ішоў дождж. Мы не спыніліся.
  
  — Мы будзем там да абеду, — сказаў Фабры.
  
  Я паспрабавала аблізаць вусны і ўсміхнуцца ў адказ, але мой мову перасох. Усе гэтыя хлопчыкі былі мяккім святлом і салодкай музыкай, але ў мяне было адчуванне, што ў якім-небудзь абраным месцы на паўночным шашы стане цёмна і ціха. І яны не збіраліся пакідаць ружы на доўгіх сцеблах, каб адзначыць гэтае месца.
  
  — Мне вельмі шкада, — сказаў ён.
  
  Кіроўца трымаў пастаянную хуткасць і дэманстраваў бездакорнае паводзіны на дарозе. Для іх гэта магло выглядаць пераканаўча, як паліцэйская працэдура, але для мяне гэта выглядала так, як быццам яны былі надзвычай асцярожныя, каб не патрапіць у суд за парушэнне правілаў дарожнага руху ў той час, калі ў іх было іншае злачынства.
  
  'Выбачайце аб тым, што?' Я прахрыпеў.
  
  — Згадка пра ежу — калі ў вас крызіс фуа, — сказаў ён.
  
  — Гэта тое, што ў мяне ёсць?
  
  — Думаю, так, — сказаў ён.
  
  Інстынкт падказваў, страляй і прэч адсюль, але трэніроўка казала высветліць, хто, што і дзе.
  
  Кіроўца абраў N85, маршрут Напалеона . Па меры таго, як мы выдаляліся ад абароненага ўзбярэжжа Рыўеры, перад вачыма паўстала пякельная кухня кіпячых навальнічных хмар. Вяршыні гор былі белымі, як подгоревшее суфле, якое нейкі кухар схаваў пад занадта вялікім колькасцю цукровай пудры. Неба рабілася ўсё цямней і цямней, а машыны, якія ехалі на поўдзень, ўключалі фары. Дождж ператварыўся ў град, які выбіў татуіроўку на даху аўтамабіля, а на перавале Ла Файе горы рэхам адгукнуліся раскатамі грому. Ўспышкі гучных маланак замарозілі бясконцую чараду цацачных машынак, марудлівых па далёкім беразе цясніны. Дворнікі закранулі шкла, і гук рухавіка змяніўся выццём, придавшим адценне істэрыі.
  
  — Мы опоздаем, — папярэдзіў кіроўца. Гэта быў цвёрды зычны арабская французская.
  
  — За Барремом будзе ясна.
  
  — Да Баррема далёка, — сказаў шафёр. 'Мы опоздаем.' Ён націснуў на тормаз і павярнуў руль, калі шыны заскользили па крызе. Ён страціў дастатковую хуткасць, каб пераключыцца на паніжаную. Пачуўся крык гукавога сігналу, і маленькі «рэно» прамчаўся паўз нас па няправільнай баку дарогі. Пачуўся глухі стук, калі яго золь ўдарыла ў дзверы, і фанфары гудкоў, калі «Рэно» адкрыў рух, каб пазбегнуць сустрэчнага аўтобуса. — Чортаў ідыёт, — сказаў кіроўца. — Ён не дабярэцца да Кастеллана, хіба што на катафалку.
  
  Равноденственные штармы, якія жлукцяць па вялікім известняковому плато Праванса, забяспечваюць Ніцы колькасцю ападкаў больш, чым нават у Лондане. Але пакуль мы спяшаліся на поўнач, чорныя хмары імчаліся над намі, разрываючыся на шматкі, агаляючы свае шэра-жоўтыя вантробы і, у рэшце рэшт, сонца. Унутраныя дарогі былі сухімі, і па меры таго, як рух скарачалася, мы павялічвалі хуткасць. Я глядзеў на палі і велізарныя чароды птушак, якія кружылі, як пыльныя буры, але мой розум пралічваў усе магчымыя шляхі, па якіх можа прыйсці пагроза смерці.
  
  Спачатку яны рабілі выгляд, што хутчэй ехаць па другарадным дарогах, але да таго часу, калі мы дайшлі да зоны вучэнняў, яны стаміліся ад сваёй гульні або вырашылі, што ў яе больш няма неабходнасці.
  
  Фабры, які сядзеў са мной на заднім сядзенні, з незвычайным увагай назіраў за дарогай. — Вы прапусцілі паварот, — сказаў ён кіроўцу. Ён тузаў суставы пальцаў адзін за адным, як быццам распраналі руку, каб прачысціць блакаванне.
  
  Кіроўца не падаў выгляду, што чуў, пакуль, нарэшце, не сказаў: — Я нічога не прапусціў . Вунь той паўразбураны храм і провад, а потым выключаецца.
  
  — Магчыма, вы маеце рацыю, — сказаў Фабры. Яго твар было нават бялей белага, і ён праглынуў адну з сваіх таблетак у рэдкім праяве эмоцый. Ён адчуў мой погляд і павярнуўся да мяне. — Мы павінны выбраць правільную дарогу, інакш мы потеряемся — гэта адзін з найкароткіх шляхоў.
  
  — О, адзін з гэтых кароткіх шляхоў, — сказаў я. Я кіўнуў.
  
  Ён пацёр рукі і ўсміхнуўся. Магчыма, ён зразумеў, што ў тым апошнім размове быў падтэкст, які адмаўляў апошні шанец таго, што яны паліцыянты.
  
  Фабры заўважыў прыдарожную святыню з некалькімі жаласнымі палявымі кветкамі ў бляшанцы ля падножжа змучанага Хрыста. — Вы маеце рацыю, — сказаў ён кіроўцу. Мы згарнулі на вузкую бакавую дарогу.
  
  — Супакойцеся, — сказаў Фабры кіроўцу, яго твар напружыўся, калі падвеска ўдарыла па изрытой каляінаў гусеніцы. Цяпер ён нерваваўся, так як час набліжалася. Яны абодва нерваваліся. Кіроўца напружыўся за рулём, і ён, здавалася, сцяўся, нават калі я глядзеў на яго.
  
  — Не правая відэлец, — папярэдзіў Фабры кіроўцы. І тут я раптам даведаўся пейзаж. Некалькі чэзлых дрэў на пагорыстай мясцовасці: я не бачыў гэтага месца з часоў вайны. Мы ехалі па вялікай дарозе да заходняй баку кар'ера Тикс: кар'ера Чэмпіёна, якім ён быў цяпер. Старыя кар'еры былі закінутыя з канца пяцідзесятых, а руднік апынуўся настолькі дарагім, што праз некалькі гадоў яго зачынілі. Кар'ер: гэта было б ідэальным месцам.
  
  Калі мы падышлі па схіле да краю каменяломні, я ўбачыў усе тыя ж старыя драўляныя хаціны, якія стаялі там з тых часоў, як я сябе памятаю. Фабры паморшчыўся. Ён думаў, што ён па-чартоўску моцны дзіця, яго пульс учащался, а вочы звузіліся. Я бачыў у ім гратэскныя карыкатуру на самога сябе ў маладосці. Што ж, магчыма, я быў такім жа «учорашнім шпіёнам», якім быў Чэмпіён, але маё сэрца не калацілася. Шэкспір мяне няправільна зразумеў: ні сухажылляў, ні кровазвароту, ні нават «жорсткай лютасці». Засталася толькі халодная сумная боль у жываце – больш не трэба было яе сімуляваць. І — такое было манументальнае эга, праца, у якой патрабавалася мая, — я ўжо суцяшаў сябе тым пакутай, якое непазбежна прычыніць мне іх забойства.
  
  Я канцэнтраваўся на плюсах і мінусах забастоўкі, пакуль кіроўца быў заняты машынай, а Фабры адцягнуўся. Але так як яны глядзелі на дарогу наперадзе, яны ўбачылі сцэну прыкладна на пяць секунд раней за мяне — а пяць секунд на гэтай працы — гэта доўгія выходныя ў іншым месцы — дзесяць секунд — гэта вечнасць!
  
  « Мерде !» — мякка сказаў Фабры. — Яна збегла. Потым я ўбачыў усё: жанчыну ў паўкажушку, дакладна такім жа, як на Фабре, і мужчыну на каленях, амаль схаванага ў калючках і высокай траве. Мужчына адчайна брыкаўся, каб вызваліцца. Пачулася два гучных бавоўны. Чалавек у траве уздрыгваў пры кожным стрэле і падаў плазам, знікаючы з вачэй. Потым пачуўся стук драўлянай дзверы, і жанчына ў футры знікла ў хаце.
  
  Да таго часу ў Фабры была адкрыта дзверцы машыны. Машына затармазіла ў густой гразі, ледзьве не скацілася ў кювет. Яшчэ да таго, як ён выйшаў з машыны, Фабры ўжо трымаў у руцэ свой аўтаматычны «Браўнінг Мадэль Тен». Ну, гэта быў правільны пісталет! Я ведаў многіх французскіх копаў з такімі: гладкая аздабленне, тры засцерагальніка і ўсяго дваццаць унцый ў кішэні. Прафесійнае стрэльбу, а гэта ўжо даўно страціла вараненыя. Ён быў падрапаў, пацёрты да бляску па краях, і мне гэта не спадабалася. Фабры стаяў за адкрытай дзверцамі машыны, мякка надзьмухаюць сваё цела, каб ніколі не быць статычнай мішэнню. Ён щурился ў цёмныя цені пад дрэвамі. Толькі мужчыны, якія пабылі пад абстрэлам, робяць гэта інстынктыўна, як гэта рабіў гэты мужчына.
  
  Аблокі разышліся, прапускаючы сонца. Я мімаходам убачыў твар у акне хаціны. Памятаю, я падумаў, што гэта павінна быць мадам Баронаў, маці Каці і Піны, але яна памерла ў Равенсбрюке ў 1944 годзе. Яшчэ два стрэлы: адзін трапіў у кузаў аўтамабіля, і метал заспяваў. Не маці Піны, а сама Піна, сястра Каці, яе твар напружыўся ад страху. Была ўспышка адлюстраванага святла, калі сонца злавіла нікеляваныя рэвальвер, які яна накіравала праз разбітае акно.
  
  Яна націснула на пісталет і зноў стрэліла ў мужчыну ў кустах. Я ўспомніў нямецкага кур'ера, якога яна забіла, калі мы былі разам на ферме. Яна стрэліла ў яго шэсць разоў.
  
  «Ты карова!» Твар Фабры скрывіўся, і ён падняў свой браўнінг, застегнув яго двума рукамі, злёгку сагнуўшы калені, як страляў па мішэнях ФБР. Яму спатрэбіцца толькі адзін стрэл на такой адлегласці. Яго косткі пальцаў збялелі яшчэ да таго, як я прыняла рашэнне.
  
  Я націснуў на курок рэвальвера. Шум ўнутры машыны быў аглушальным. На адлегласці менш двух ярдаў першая куля падняла яго пад руку, як хватку вышыбайлавы. Ён быў у чатырох ярдаў і нахіліўся на сорак пяць градусаў, калі другі стрэл зваліў яго, як шэзлонг, і шпурнуў у канаву. У вушах звінела ад шуму. Пах смаленай тканіны і дзве дзіркі ў паліто.
  
  Ахмед выскачыў з машыны адначасова са мной. Калі паміж намі была машына, ён паспеў пакрыць шмат зямлі, перш чым я змог стрэліць. Куля завыла ў небе, у некалькіх мілях ад яго. Я вылаяўся і вярнуўся да таго месца, дзе ўпаў Фабры. Я быў асцярожны, але ў гэтым не было неабходнасці. Ён быў мёртвы. Браўнінг ўсё яшчэ быў моцна сціснуты ў яго руках. Ён быў сапраўдным стралком. Яго рот быў адкрыты, зубы стиснуты, а вочы касіліся. Я ведаў, што гэта чарговы кашмар. Я прымусіў сябе зноў убачыць гэта твар у многіх снах і не памыліўся ў гэтым.
  
  Я асцярожна рушыў па сцежцы да драўлянай халупе, трымаючыся ніжэй і за кустамі. Я быў на самым краі кар'ера, перш чым дзверы адчыніліся. Выйшла Піна, поджатая, растрапаная, у парванай кажушку, так што падшэўка ніжэй звісала з краю. Чалавек, якога яна застрэліла, быў мёртвы: цемнаскуры юнак у скураной куртцы і ваўнянай шапцы, яго тўідавага штаны ўсё яшчэ заблыталіся ў шыпах.
  
  'Чарлі! Чарлі! О, Чарлі! Піна сунула рэвальвер у кішэню, а затым вымыла сухія рукі ў нейкім дзіўным абрадзе самаадрачэння. — Яны збіраліся забіць мяне, Чарлі. Яны збіраліся забіць мяне. Яны так сказалі.
  
  — Ты ў парадку, Піна?
  
  — Мы павінны сысці адсюль, Чарлі.
  
  Ўспышка маланкі і працяглы раскаты грому.
  
  Піна прамармытала малітву мне ў манішку. Я моцна трымаў яе, але не расслабляўся. Адсюль я мог бачыць аж да лужыны на дне кар'ера. Гэта месца было для мяне жудасным, яго вялізную прастору было поўна успамінаў і страхаў. Падчас вайны я хаваўся тут, прыслухоўваючыся да брэху пошукавых сабак і свисткам палявой жандармерыі, калі яны ішлі поплеч па гэтым самым палях. Піна сціснула маю руку і адчула там трывожны пот, выкліканы маімі ўспамінамі.
  
  'Але дзе?' яна сказала. — Куды мы можам пайсці? Зноў маланка асвятліла ніжнюю бок цёмных аблокаў, і ідэальны дыск яе блакітнага святла успыхнуў на папараці ў некалькіх ярдаў перада мной. Я з сілай спіхнуў Піну на зямлю і сам кінуўся на агнявую пазіцыю. Адной рукой я прыціснуў акуляры да твару і закрыў адно вока. Другой рукой я паднёс мушку пісталета да таго месца, дзе бачыў водбліск адлюстраванага святла. Я націснуў на курок тры разы.
  
  Гук стрэлаў адбівалася ад нахільнай зямлі: тры гучных бавоўны, і іх рэха пракацілася ад далёкай боку кар'ера. Піна падпаўзла бліжэй. — Цішэй, — сказаў я.
  
  «Гэтая трава! Я прамокла, — паскардзілася яна.
  
  — Гэта снайпэрскі прыцэл, ідэальны светлавы дыск. Павінна быць, яго заўважылі на нас.
  
  Я перавярнуўся дастаткова, каб дастаць з кішэні некалькі куль і ўвапхнуць іх у патроннік. Затым я ўзяў пустыя скрыні і загарнуў іх у насоўку. Не было сэнсу мудрагеліць са слядамі пораху — кулявых адтулін у кішэні было б дастаткова.
  
  — Яны паспрабуюць дабрацца да машыны, — сказала Піна. «Калі б вы маглі дабрацца да гэтага папараці, вы б застрэлілі любога, хто паспрабуе спусціцца на рэйкі, дзе стаіць машына».
  
  — Ты едзеш не на тым баку, — зароў я. «Прадаю квіткі ў тунэль любові».
  
  — Ты збіраешся дазволіць ім забраць машыну?
  
  — Я праверу іх алей і отполирую для іх ветравое шкло.
  
  Піна дала такі свіст, да якога звяртаюцца благовоспитанные францужанкі, калі хочуць вылаяцца. Менавіта тады негр-кіроўца вырваўся з хованкі і панёсся ўніз па схіле да галоўнай дарозе. Калі там было больш за аднаго чалавека, гэта павінен быў быць момант, каб кінуцца на іх. Я ўскочыў і пабег так хутка, як толькі мог, туды, дзе ўбачыў водбліск святла. Піна рушыла ўслед за мной.
  
  — Я не разумею, — сказала яна.
  
  Я нічога не казаў; Я таксама не зразумеў. Не было ні снайперскага прыцэла, ні магутнай вінтоўкі, ні смяротнай зброі наогул. Маланка адбілася ад пярэдняга элемента зум-аб'ектыва, усталяванага на 16-мм кинокамере Болье. Я важдаўся з часопісам, пакуль не адкрыў яго, а затым выцягнуў шэрую плёнку на дзённай святло. Значная частка знятага матэрыялу прайшла праз плёнкавыя вароты, але вялікая яго частка была ў топ-часопісе. Тое, што планавалася зняць, яшчэ не адбылося.
  
  Я адшпіліў камеру ад паваротна-нахільнай галоўкі і падняў яе на плячо. Затым у якім-то ірацыянальныя прыступе разбуральнага гневу я шпурнуў каштоўную кінакамеру за борт кар'ера. Ён ўдарыўся аб выступ і падскочыў высока ў паветры, рассыпаўся лінзы і зорачкі і пакінуўшы за сабой доўгі шлейф плёнкі. Ён падскочыў ў другі раз, а затым знік з выгляду, перш чым прызямліцца з глухім стукам.
  
  Піна дала мне вялікі пісталет, якім яна карысталася. — Гэта яго, — сказала яна, паказваючы на цела цемнаскурага мужчыны, — я забрала яго ў яго. Старанна выцершы яго, я кінуў яго ў драўляную хаціну. Там стаяў новы стол з пластыкавай вечкам і два кухонных крэсла. На стале валяліся недакуркі, кавалачкі хлеба і рэшткі зваранага ўкрутую яйкі, а на падлозе валяўся кавалак вяроўкі. — Я яго падманула, — сказала Піна. «Спачатку мяне звязалі».
  
  — Ідзі і чакай у машыне, Піна, — сказаў я.
  
  Яна шаркала, як лунацік. Нерашуча я ўклаў свой рэвальвер 38-га калібра ў руку мёртвага араба і кінуў свае баваўняныя пальчаткі побач з целам, каб ўлічыць яго неопудренные рукі. Але я не падманваў сябе, што дамогся чаго-то большага, чым пару гадзін у два разы больш для некаторых малодшых памочнікаў у мясцовай судова-медыцынскай лабараторыі.
  
  Я завёў Сітраен. Цэлую хвіліну круцілася кола, перш чым стары звер выпаўз з багны і пакульгаў па дарозе, вывяргаючы бруд ва ўсе бакі. Мы пакінулі ўсё як ёсць: ружжо ў футравай шапцы апусцілася ўніз галавой у канаве, аператар камеры — я так вырашыў, што гэта чалавек, якога забіла Піна, — застыў у высокай траве.
  
  — Што ўсё гэта значыла? — спытала мяне Піна, калі мы выйшлі на галоўную дарогу.
  
  Я паглядзеў на яе, а затым назад ўніз па дарозе. — Ты ведаеш, што гэта значыць, Піна, — сказаў я. — І, ёй-богу, я збіраюся выбіць гэта з цябе, так што проста пачынай прывыкаць да думкі, што ты можаш мне казаць.
  
  Мы абодва доўга маўчалі. Мяркую, мы абодва думалі пра неграм-кіроўцу і аб тым, што ён можа зрабіць. У рэшце рэшт Піна сказала: — Ён нічога не раскажа паліцыі, пакуль яны не выб'юць з яго гэта. Яны былі там, каб забіць цябе, Чарлі. Яны схапілі мяне сёння раніцай, калі я ішоў у цырульню.
  
  — Чаму ты, Піна?
  
  Яна не адказала. Думкі мае пераключыліся на больш надзённыя справы.
  
  — Ёсць ці самалёт у Парыж з Грэнобля? Я спытаўся ў яе.
  
  «Air Alpes лётае Марсэль-Грэнобль-Мец і стыкуецца з рэйсам Air France Düsseldorf. Я зрабіў гэта ў мінулым годзе.
  
  — Нічога добрага, — сказаў я, перадумаў. «Пашпарты, крэдытныя карты і чэкі — папяровая валакіта».
  
  — У мяне шмат наяўных грошай, — сказала яна.
  
  — Дай мне хвілінку падумаць.
  
  — Табе лепш думаць хутка, маленькая, або мы апынемся ў Валансе. І гэта на аўтастрадзе. Копаў будзе поўна.
  
  — Хацеў б я ведаць, ці была гэта угнанная машына.
  
  — Не глупи, Чарлі. Вы бачылі тых мужчын. Яны не працуюць з сагналі аўтамабілямі: яны наёмныя забойцы, людзі з сотнямі франкаў, яны не карыстаюцца крадзенымі аўтамабілямі.
  
  — Хто яны, Піна?
  
  Яна ковыряла засохлую бруд, прыляплю да яе футры. «Нядобра крычаць на мяне, як на малалетнюю злачынцу, — сказала яна.
  
  — Ты забіла гэтага чалавека, Піна, — сказаў я.
  
  Яна не адказала. Мне было цяжка быць з ёй цярплівым, але я ведаў, што іншага шляху няма. Я сказаў: «Кар'ер Тикс... Піна, а недалёка — шахта і дом, дзе жыве Чэмпіён. Якога чорта ты там робіш?
  
  Да нас імчалася паліцэйская машына з уключанай сірэнай і святлом. Я глядзеў на яго ў люстэрка, пакуль яна не знікла за пагоркам. — І камеру, — сказаў я. — Я думаю, вы ўзялі яго туды, каб шпіёніць за Чэмпіёнам. Гэта яно?'
  
  Яна павярнула галаву, каб лепш бачыць мяне.
  
  «Вы з Чэмпіёнам ўдзельнічаеце ў гэтым разам», — сказала яна, як быццам гэтая ідэя толькі што прыйшла ёй у галаву.
  
  'У чым?' — спытаў я.
  
  Яна пахітала галавой. Затым яна паглядзела на свае залатыя наручныя гадзіны і повертела імі, так што яны зазвінелі аб бранзалеты на яе руцэ.
  
  — Ты мне скажы , — прамармытала яна.
  
  Дождж заліваў лабавое шкло, і я уключыў дворнікі і абагравальнік. Яна расшпіліла паліто. — Добра, — сказаў я, — я вам скажу. Ты заўсёды абвінавачваў Чэмпіёна ў смерці Марыуса. Але вашага брата арыштавалі за некалькі гадзін да Чэмпіёна, і вы гэта ведаеце, таму што бачылі, як гэта адбылося. І я таксама гэта бачыў. Я чакаў, што яна прызнаецца ў гэтым, але яна гэтага не зрабіла.
  
  Яна прымусіла сябе ўсміхнуцца. — Я была без розуму ад Чэмпіёна, — запратэставала яна. — Я кахала яго, ты ведаеш, любіла.
  
  — І гэта ўсё частка вендэты, — сказаў я. — Ты так і не даравала яму таго, што ён ажаніўся на тваёй сястры.
  
  Яна засмяялася. «Рэўнасць!» яна сказала. — Які ты жартаўнік! Яна дастала малюсенькі насавой хустку і выцерла нос. Толькі пасля таго, як яна кінула хуткі погляд на сябе, правяла кончыкам пальца па бровам і защелкнула сумачку, яна зноў загаварыла. «Мяне абурае тое, як ён звяртаўся з Кацярынай. Вы бачылі яе ў апошні час?
  
  — Тыдзень назад або каля таго.
  
  «Ён ператварыў яе жыццё ў пекла, і гэта бачна па яе твары».
  
  — Не, Піна, — сказаў я. — Яна проста старэе, вось і ўсё.
  
  — Ты бязлітасны, Чарлі, ты ведаеш гэта? Гэта быў прыемны гутарковы голас, які яна выкарыстоўвала. — У цябе няма плоці і крыві, у цябе ёсць гадзінны механізм. Ты не жывеш, ты цікаць. Яна зноў выцерла нос. — Скажы мне, Чарлі: ты калі-небудзь любіш ці ненавідзіш, ці плачаш? Скажы-ка!'
  
  «Не, — сказаў я, — я проста перегораю».
  
  «І кожны раз, калі ты гэта робіш, хто-то прыходзіць і забяспечвае цябе больш магутным засцерагальнікам, і, нарэшце, ты можаш пражыць сваё жыццё, Чарлі, без якіх-небудзь праблем сумлення, маралі або думак аб заўтрашнім дні».
  
  — Пацешна, Піна, — сказаў я. «Кожны раз, калі хто-то закладвае бомбу ў супермаркеце або расстрэльвае з кулямёта некалькіх авіяпасажыраў, высвятляецца, што яны робяць гэта з-за сумлення, або сваёй маралі, або які-то праклятай перакручанай ідэі аб новым Ерусаліме».
  
  Я сказаў гэта проста з гневу, але згадка пра Ерусаліме прымусіла яе адрэагаваць.
  
  'Мне?'
  
  Яе вочы шырока раскрыліся, а рот прыадкрыўся ад здзіўлення і абурэння. — Вы думаеце, я працую з палестынскімі тэрарыстамі?
  
  — Тады на каго ты працуеш?
  
  — Аўтамагістраль будзе лепш, — сказала яна. — Машына не скрадзеная, я ў гэтым упэўнены. Нам лепш адправіцца ў Парыж.
  
  'Хто?' — паўтарыў я. — Тады на каго ты працуеш?
  
  Піна сказала занадта шмат, і яна ведала гэта, і цяпер яна сгорбилась наперад у сваім крэсле і пачала хвалявацца. Момант упушчаны.
  
  Некалькі хвілін яна была вельмі нерухомая. Затым яна павярнула галаву, каб убачыць дарогу ззаду нас.
  
  — Я буду сачыць за дарогай, Піна. Паспрабуй адпачыць некалькі хвілін.
  
  — Я баюся, Чарлі.
  
  — Усё будзе добра, — сказаў я. — Паспрабуй трохі паспаць.
  
  — Спі, — сказала яна. «Прайшло дзесяць гадоў з таго часу, як я мог спаць без сваіх таблетак».
  
  — Ну, не бяры нічога з гэтага. Магчыма, нам трэба не спаць.
  
  Верталёт праляцеў над дарогай і паляцеў у бок аўтамагістралі. Піна нахілілася да акна, каб паглядзець, як яно ляціць.
  
  — Дарожная паліцыя, — сказаў я.
  
  Яна кіўнула і адкінулася на спінку крэсла, прыставіўшы галаву да акна. Я зірнуў на яе. Яе валасы былі завязаныя, а памада размазана. Рукі на каленях былі сціснутыя занадта моцна, косткі пальцаў былі ў сляды ад пазногцяў. Калі яна загаварыла, гэта быў іншы голас, і я зірнуў на яе, каб убачыць, што яна не адкрыла вочы. — Я павінен выпіць, Чарлі. Я павінен.'
  
  — У Ліёне.
  
  — Вы не разумееце! Яна корпалася ў смецці і патрапаных паперах у машыне, нібы спадзеючыся знайсці бутэльку або пляшку.
  
  — Мы знойдзем дзе-небудзь, — сказаў я.
  
  — Хутка, Чарлі.
  
  Яе рукі дрыжалі, нягледзячы на сілу, якую яна выкарыстала, каб сціснуць іх разам. І я ўбачыў, як яе твар застыў, нібы ад болю.
  
  — Першае месца, якое мы ўбачым, — паабяцаў я.
  
  — О так, маленькая.
  
  Гэта было элегантнае і ў той жа час непрыступнай месца. Куча значкоў турыстычных клубаў быў усеяны парталамі, а з зубчастых сцен луналі сцягі найбагацейшых краін свету. Жвір быў свежеубран, а трава коратка падстрыжаная.
  
  — Пайшлі, — сказаў я. Я ўжо прачытаў ёй лекцыю пра тое, як быць незаўважнай — не даваць занадта шмат чаявых, нікога не дзякаваць і занадта доўга размаўляць з афіцыянтам, — і мы спыніліся на хвіліну ці дзве, пакуль яна расчэсвала валасы і выцірала твар сурвэткамі. Пасля гэтага мы праехалі пару міль уверх па дарозе, каб уехаць у пад'езд з поўначы, каб нас запомнілі як машыну, якая рухаецца на поўдзень.
  
  Яна пакінула сваё выпацканы паліто ў машыне. Мы выйшлі, пыхкаючы і пыхкаючы ад холаду, у цёплы і духмяны паветра вестыбюля. Плітка была адпаліраваныя, а дываны вычышчаныя. Які сядзіць за сталом мужчына сярэдніх гадоў падняў вочы і пацягнуўся за сваім пінжаком. Ён надзеў яго перад тым, як павітаць нас. 'Так?' — сказаў ён, як быццам не мог прыдумаць ніякай магчымай прычыны, па якой людзі павінны перарываць сваё падарожжа туды.
  
  — Мы можам выпіць? Я сказаў.
  
  — Пагляджу, — сказаў ён і знік за дзвярыма з надпісам «Прыватны».
  
  У паветры лунаў пах катастрофы, а таксама пах паліроўкі пліткі і кава. Каля трыццаці сталоў былі накрытыя абрусамі і сталовымі прыборамі, але выкарыстоўваўся толькі адзін стол. На ім ляжалі дзве выкарыстаныя кубкі, кафейнік і газета, складзеная так, каб можна было чытаць засакрэчаныя слупкі.
  
  З службовых дзвярэй з'явіўся другі мужчына. Ззаду яго пачуўся раптоўны гук якая льецца ў рондаль вады і стук талерак.
  
  — Столік на дваіх? Ён адарыў нас годнай усмешкай. Яму было каля шасцідзесяці, лысаваты мужчына з бледным тварам і чырвонымі рукамі: спадчына цэлай жыцця, якая складаецца з парных кухняў і гарачай вады.
  
  — Так, — сказаў я.
  
  Ён падняў руку, павярнуўся на абцасах і павёў нас праз пустую сталовую да століка каля акна, як быццам без яго дапамогі ў нас было мала шанцаў знайсці свабоднае месца.
  
  — Амлет з травой, — прапанаваў ён. Каўнер у яго быў перекручен, як быццам паліто было надзета спехам.
  
  -- Дайце каньяку, -- сказала Піна, -- штраф. Мы проста хочам выпіць. Яна ўздыхнула і шпурнула сумачку на стол з глухім стукам, з-за чаго сталовыя прыборы перакрыццяў. Потым яна адкрыла сумку і стала шукаць цыгарэты.
  
  Афіцыянт быў цярплівы. Ён працягнуў мне меню.
  
  — Два омлета, — сказаў я. — А я б хацеў келіх чырвонага віна.
  
  — Флёр, — прапанаваў ён.
  
  — І зялёны салата.
  
  — Выдатна, — сказаў стары.
  
  Піна знайшла свае цыгарэты і запаліла. Яна глядзела, як стары сыходзіць са сваім замовай. «Ты толькі што падарыў яму важны момант тыдня», — сказала яна.
  
  — Мяркуючы па тым, як вы гэта кажаце, гэта падобна на тое, што я заразіў яго свавольствам.
  
  Яна дакранулася да маёй рукі на стальніцы. — Ты быў мілы. А я зараз... — Яна пахітала галавой, не ў сілах прыдумаць ні слова, і зноў зацягнулася цыгарэтай. Яна падперла рукой падбародак і не адводзіла вачэй ад кухоннай дзверы, дрыжучы так моцна, што на імгненне ўсё яе цела здрыганулася.
  
  — Расслабся, Піна, расслабься, — сказаў я. Але яна не расслабілася, пакуль не з'явіўся стары з выпіўкай. Калі ён паставіў перад ёй брэндзі, яна пацягнулася, каб дакрануцца да ножкі шклянкі, і калі яна гэта зрабіла — толькі валодаючы напоем — я ўбачыў, як напружанне ўнутры яе спала. Нібы выяўляючы майстэрню стрыманасць, яна павольна падняла шклянку і сустрэлася са мной позіркам, перш чым зрабіць глыток.
  
  — Добры брэндзі, — сказала яна.
  
  — Выпі, Піна, табе трэба выпіць.
  
  Але яна не праглынула яго. Яна падштурхнула да мяне свой залаты партабак, каб прапанаваць мне адну.
  
  — Не, дзякуй, — сказаў я. — Я спрабую кінуць гэта.
  
  Яна ўсміхнулася, як быццам нейкі таямніцай жарце, і павесіла пінжак чорнага касцюма ад Діора на спінку крэсла, досыць асцярожна, каб этыкетка была бачная. — Выкури цыгарэту. Яна дакранулася да сваіх валасоў, як быццам прапаноўвала сябе.
  
  — Я спрабую адмовіцца ад яго, — зноў сказаў я, але адкрыў скрынку і ўзяў адзін дакладна так жа, як замовіў амлет: з ласкі.
  
  Пасляпаўдзеннае сонца пранікла ў акно і асвяціла яе валасы. І загарэліся дзіўныя шэрыя вочы. — А ад чаго яшчэ ты спрабуеш адмовіцца? — сказала яна і адмахнулася ад цыгарэтнага дыму, а разам з ім і ад майго адказу. — Не, не кажы мне, мілы, дай мне даведацца.
  
  Было б цяжка адгадаць ўзрост Піны. Яна не мела патрэбы ні ў поясе, ні ў сыходзе за скурай. Ні малюсенькія маршчынкі вакол вачэй, ні вяснушкі на шчоках не былі замаскіраваныя пад касметыкай. І калі яна расчэсвала валасы і прыводзіла сябе ў парадак у аўтамабільным люстэрку, яна рабіла гэта без нарциссической трывогі, якую можна ўбачыць у вачах многіх жанчын старэй трыццаці. У Піне я ўсё яшчэ мог бачыць даволі шмат сквернословящего падшыванца, які так трывожыў мяне, калі я быў малодшым падлеткам.
  
  — Ідзі і умыйся, — загадала яна. «Калі я гляджу на беспарадак, у якім вы знаходзіцеся, я здзіўляюся, што яны не папрасілі нас, каб заплаціць за ежу загадзя».
  
  Я паглядзеў на гадзіннік.
  
  — Ім яшчэ будзе шмат гадоў, — з'едліва дадала яна. — Ім прыйдзецца пайсці і купіць яек.
  
  У адрозненне ад французскіх рэстаранаў, якія ўпарта мадэрнізуюць сталовыя, захоўваючы пры гэтым сярэднявечныя прыбіральні, гэта месца змяніла гэтую канфігурацыю. Старажытная разьба па дрэве, цёмныя панэлі і пацёртыя каменныя пліты сталовай дрэнна падрыхтавалі мяне да ярка асветленых ракавінам з нержавеючай сталі, танаваным люстэркам і духмяным паветры туалета, аформленага ў выглядзе касмічнай станцыі.
  
  Я скарыстаўся прадстаўленай адміністрацыяй расчоскай з срэбнай падкладкай і ўтаропіўся на сваё адлюстраванне, у тысячны раз праглядаючы падзеі. Я надзеў пальчаткі перад тым, як мяне вывелі з гатэля, і не здымаў іх, пакуль не скончылася страляніна. Таму ніякіх мазкоў на машыне або на месцы злачынства. Мой Centennial Airweight быў набыты новым у 1968 годзе ў чалавека на вуліцы Парад у Марсэлі. Ён быў добра вядомы і добра аплачваўся за сваё ўменне выдаляць лічбы з металу і пранікаць досыць глыбока, каб выдаліць ўдарны метал пад нумарамі. Пісталет жыў у арандаванай касе глыбока пад банкам у прыгарадзе Ліёна, пакуль я не забраў яго за тыдзень да выкарыстання. Пісталет быў у парадку. З гэтага яны нічога не даведаюцца. Я перастала расчэсваць валасы, каб абмацаць счарнелыя дзіркі ў кішэні паліто. Усё гэта было б дарэмна, калі б паліцэйская лабараторыя панюхала маю вопратку. Ну што ж.
  
  Ззаду мяне ціха рыпнулі дзверы туалета. У люстэрку я ўбачыў, што яна адкрыта роўна настолькі, каб хто-то мог зазірнуць ўнутр. Я павярнуўся. Магчыма, я быў бы досыць хуткім і нават досыць цяжкім, каб справіцца з адным такім чалавекам, але іх было трое. Гэта былі паліцэйскія на матацыклах: гіганты ў ботах, брыджах, чорных скураных плашчах і бліскучых ахоўных шлемах. Я кідаўся, пакуль прыклад шлема ў твар і дакладна разлічаны штурхель пад калена не паваліў мяне на падлогу. Калі яны паднялі мяне на ногі, яны так моцна сціснулі мяне, што я ледзь мог дыхаць.
  
  За паліцэйскімі стаялі яшчэ двое мужчын. Гэта былі невысокія, бледныя мужчыны ў абліпальных паліто і дарагіх пальчатках. Адзін з іх нахіліўся, каб падняць мае акуляры. Ён агледзеў іх, каб пераканацца, што яны не трэснулі, а затым паклаў іх мне на твар. Іншы штацкі рушыў да мяне, сціскаючы пачак папер, як сьвятар можа размахваць перад распяццем злосным Люцыпара.
  
  Я пратэставаў так моцна, як можа пратэставаць мужчына, калі яго рука ў сіняй уніформе душыць яго жыццё, а цвёрды кут ракавіны раздзірае яго пазванкі.
  
  А яны ўсё яшчэ тоўпіліся на месцы: аўтадарожных паліцыя, матацыклісты, цывільныя і верталетчыкі. — Гэта той самы? — спытаўся голас, і яны шаркали вакол, пакуль дапытуемы не змог зірнуць на мяне.
  
  Павінна быць, ён кіўнуў, таму што іншы голас сказаў: «Вы ведаеце, што па французскім законах вас могуць затрымаць для допыту на тэрмін да сарака васьмі гадзін без прад'яўлення абвінавачванняў супраць вас».
  
  Я задыхаўся. Я вызваліў руку і паспрабаваў аслабіць руку, якія сціскалі маё горла. Мой выкрадальнік прыняў гэта за спробу ўцёкаў. Ён нанёс мне ўдар па нырцы, дакладна разлічаны на менш чым смяротны зыход.
  
  Цяпер я сагнуўся амаль удвая. Я больш не мог бачыць нікога з мужчын. — Гэта абвінавачванне ў забойстве, — сказаў другі голас. Місіс Хелен Бішоп, яна ж Мелодыі Пэйдж, забітая ў кватэры нумар сем, дом дваццаць тры, Вікторыя-Тэрас-Гарденс, паўднёва-захад Лондана. Тут усё... Подпіс французскага магістрата, прэфектуры, а таксама экстрадыцыя... Вы проста круціце. Мы адвязем вас у аэрапорт Ліёна, а затым у Лондан. Проста астынь, ці я асабіста паб'ю цябе да страты прытомнасці. Зразумела?'
  
  Гэта быў голас палкоўніка Шлегеля. Хватка на маім горле аслабла, каб я мог адказаць.
  
  — Добра, добра, — прахрыпеў я.
  
  — Надзеньце кайданкі на гэтага ўблюдка, — сказаў Шлегель. — А калі ён выглядае так, быццам нават думае аб уцёках, стаўчы яго да страты прытомнасці.
  
  Яны дазволілі мне выпрастацца. На твары Шлегеля з'явілася агідная ўсмешка. Калі ён спрабаваў пераканаць гэтых французскіх паліцэйскіх, што гэта не спосаб пазбавіць калегу ад непрыемнасцяў, то ён переусердствовал.
  
  Я зрабіў некалькі глыбокіх удыхаў. Праз плячо Шлегеля я мог бачыць скрозь адчыненыя дзверы ў сталовую. Піна сышла.
  11
  
  «Ты толькі і робіш, што жалішся, — сказаў мне Шлегель.
  
  Доліш наліваў гарбату і разрэзаў фруктовы пірог.
  
  — Ён проста хоча вас раззлаваць, мой дарагі Шлегель. Ён ведае, што гэта быў адзіны спосаб зрабіць гэта. Доліш павярнуўся да мяне і ўсміхнуўся, заклікаючы мяне расказаць яму, як лепш сысці ад кар'ера, трупаў і якія ўзнікаюць з-за гэтага праблем.
  
  Я не мог. Я ўзяў кавалак торта, прапанаваны Долишем.
  
  — Ты рухаўся хутка, — сказаў я. Шлегель адкусіў кавалачак фруктовага пірага і ўсміхнуўся, каб паказаць, што ён шануе маю скупую хвалу.
  
  Ён сказаў: «Ваша сяброўка — прынцэса — прыйшла з апісаннем двух мужчын, маркі і года выпуску аўтамабіля і рэгістрацыйнага нумара. Кажу вам, яна прымусіла мяне імчацца па шашы ў паліцэйскім верталёце, перш чым я канчаткова прачнуўся.
  
  Ледзь я адкрыў рот, як Доліш адказаў на маё пытанне. — Палкоўнік Шлегель прадбачліва пакінуў ёй кантактны нумар, — сказаў ён.
  
  Я нахмурыўся. Палкоўнік Шлегель-чартоўску любіў пакідаць кантактныя тэлефоны і, па яго словах, пераадольваў брытанскую валакіту і падступства. Гэта было вельмі небяспечна.
  
  — Яна турбавалася пра цябе, — сказаў Доліш. «Я думаю, што прынцэса натурала».
  
  — Шкада, што яе не было са Шлегелем і гэтай французскай камандай у цяжкіх пальчатках, калі яны мяне знайшлі.
  
  «У той час мы не ведалі аб кар'еры і стральбе, — патлумачыў Шлегель. — Мы думалі, што злавілі бандытаў, якія выкралі ў вас.
  
  «Ну, калі копы знойдуць цела, палкоўніку Шлегелю прыйдзецца многае растлумачыць», — сказаў я ім.
  
  — Гэта не так, — сказаў Доліш. «Мінулай ноччу адзін з нашых людзей адправіўся ў каменяломню — ні трупаў, ні зброі; нічога такога.'
  
  «Чэмпіён прыбраў смецце, — сказаў Шлегель. «Больш нічога не будзе чуваць».
  
  У іх усё атрымалася. Спрачацца з імі не было каму. І наогул, дадаць мне не было чаго. Я падышоў да акна. Я выцер кандэнсат кончыкам пальца і выглянуў вонкі. Гэта была сапраўды высакародная жыццё. З акна я мог бачыць некалькі сотняў акраў сваю кар'еру і новы «Бэнтлі» сэра Дадлі, прыпаркаваны ля ўваходу ў усходняе крыло. Сям'я ведала, для чаго мы выкарыстоўвалі заходняе крыло? Ці ведаў пра гэта садоўнік, які назіраў, як закопвалі тэлекснай кабелі і тэлефонныя лініі скремблер пад яго пяцісотгадовай імперскай лужком? Ён думаў, што нам патрэбныя восем антэн Ягі для тэлебачання і падвойнае шкленне, каб сагрэцца?
  
  Я павярнуўся, каб паглядзець на іх. — Але навошта Піне Баронаў браць з сабой кінакамеру? Я сказаў. — Вось чаго я да гэтага часу не разумею.
  
  — Прыколы вушы, — сказаў Шлегель, памахваючы мне кавалачкам фруктовага пірага. — Піна Баронаў нічога там не ўзяла. Яе выкралі гэтак жа, як і цябе. Ён адкусіў фруктовы пірог і доўга жаваў яго, перш чым праглынуць.
  
  'Ты ўпэўнены?' Я сказаў.
  
  — Вядома, мы ўпэўненыя, — сказаў Шлегель, і Доліш кіўнуў.
  
  Шлегель сказаў: «На гэтай Піне Баронаў была такая ж футра, што і на тваім хлопцу. Дакладна?'
  
  — Ідэнтычны, — пагадзіўся я.
  
  — Не простае супадзенне, — сказаў Шлегель. «Яе збіраліся забіць у гэтым паліто. Забіты вамі. Ён паказаў на мяне, на выпадак, калі мне спатрэбіцца невялікая дапамогу ў працягу размовы. — Забітая вамі, калі вы прынялі яе за ганни ў тым жа плашчы.
  
  — Не, — сказаў я спакойна.
  
  — Не адмаўляйце мне, — сказаў Шлегель. «Кінакамера была там, каб зняць тое, што адбываецца».
  
  'Чаму?'
  
  Шлегель сказаў: «Мы ведаем, што Чэмпіён забіў Мелодыі Пэйдж... О, вядома, ён распавёў вам усю гэтую лухту пра тое, што мы згаварыліся падставіць яго, — але ён зрабіў гэта. Таму ён прыдумляе контруловку — і ў ёй ёсць менавіта той паэтычны адценне, які падабаецца такога психу, як Чэмпіён, — ён хацеў, каб вы забілі Піну Баронаў, і з дастатковай колькасцю доказаў, каб гэта замацавалася.
  
  'Чаму?' — паўтарыў я.
  
  Доліш перапыніў выступ Шлегеля. — Ён пагражаў нам. Ён прапануе здзелку: мы забудзем аб забойстве Пэйджа, і ён выбавіць вас ад адказнасці.
  
  Што ж, у ім сапраўды была нейкая вар'ятка нахабства, якая калі-то была адметнай рысай Чэмпіёна. «Гэта трук з плёнкавай камеры, які я знаходжу такім цяжкім», — сказаў я. «Размытае малюнак, якое можна атрымаць на 16-міліметровай плёнцы зімовым днём, не ідзе ні ў якое параўнанне з выявамі відавочцаў або телефото, якія патрэбныя суду».
  
  'Суд!' — сказаў Шлегель. — Не будзь такім тупым. Чэмпіён ведае, што так далёка ён ніколі не зойдзе. Ён хацеў чаго-тое, што ўразіла б ўяўленне. Ён пагражаў бы перадаць гэта адной з амерыканскіх сетак або тэлевізійнаму агенцтву. Яго больш цікавіла прыцягненне ўвагі, чым асуджэнне».
  
  — Гэта выклікала б у нас галаўны боль, — сказаў Доулиш, нібы шкадуючы пра тое, што аддзел страціў такога супрацоўніка.
  
  — Але чаму Піна Баронаў? Я сказаў. Я ўсё яшчэ не быў перакананы. — Навошта забіваць сваю нявестку? Чаму б не зняць фільм, у якім я забіваю каго патрапіла?
  
  — Мы думалі пра гэта, — сказаў Шлегель, пастукваючы па паперах на стале. — Вядома, чаму Піна Баронаў, яго нявестка? Нарэшце мы зразумелі гэта такім чынам. Дзяўчына ненавідзіць Чэмпіёна — сапраўды ненавідзіць яго. Яна перакананая, што пасля арышту Чэмпіёна ён загаварыў. Яна думае, што ён аддаў яе брата Марыуса гестапа — я думаю, вы ўсё пра гэта ведаеце.
  
  — Я ўсё пра гэта ведаю, — сказаў я. 'Яна вар'ятка. Я бачыў, як Чэмпіёна арыштавалі на вакзале ў Ніцы. І гэта было праз некалькі гадзін пасля таго , як Марыуса забралі. Я думаў пра гэта. — Так, праз некалькі гадзін .
  
  — Цяпер пад мостам вада, — сказаў Шлегель. «Яна ненавідзіць кішкі Чэмпіёна, і развод Чэмпіёна з яе сястрой не дапамог».
  
  — Жаніцьба на яе сястры не дапамагла, — паправіў я яго. «Было час, калі Піна Баронаў была без розуму ад Champion».
  
  «У пекле няма такой лютасьці, як у адпрэчанай жанчыны», — сказаў Шлегель.
  
  — Вы павінны запісаць гэта, палкоўнік, — сказаў я. «У гэтым ёсць цудоўнае гучанне».
  
  Шлегеля ніколі не спыняў сарказм. Ён сказаў: «А дзяўчына Баронаў забівала мужчын на вайне, яна атрымала за гэта медаль. Так што яна не з тых лялек, якія будуць сядзець дома і ўтыкаць шпількі ў гліняныя фігуркі. Я маю на ўвазе, гэтая красуня збіраецца гэта зрабіць!
  
  «Добра, — сказаў я, — вы сказалі мне, чаму яна можа забіць Чэмпіёна, але я ўсё яшчэ чакаю адказу, чаму Чэмпіён захоча яе забіць. Гэта той, з кім мы абодва былі на вайне. Чаму яна? Чаму не незнаёмы?
  
  Доліш сказаў: — Любы інфармацыйнае агенцтва расцягне ўсю гэтую лухту пра вас і Піне Баронаў на вайне. Спачатку яны даведаюцца, што яна была ў супраціве, а потым даведаюцца, што ты быў з ёй. Потым пачынаюць пытацца, чым вы цяпер займаецеся... Нас бы гэта максімальна збянтэжыла. Гэта быў проста яшчэ адзін ідэальны штрых Чэмпіёна».
  
  — Але недастаткова, — запярэчыў я. — Недастаткова.
  
  «Не нянчитесь з ім, — сказаў Шлегель Долишу. Павярнуўшыся да мяне, ён дадаў: — Калі б ты забіў якую-небудзь бабу, з якой ніколі не сустракаўся, ты б заткнуўся і засяродзіўся на нейтралітэце. Вы прафесіянал, і ваша навучанне абароніць вас ад любой працы з прэсай, тэлебачаннем або законам. Але калі б вы забілі гэтую жанчыну Баронаў — асабліва па памылцы — вы будзеце поўныя віны і раскаяння. Пры такім настроі пракурор націскае патрэбныя кнопкі, і любы хлопец праспявае».
  
  Ён меў рацыю, і мне не трэба было яму пра гэта казаць. У гэты момант усе апошнія сумненні, якія ў мяне былі адносна таго, што Чэмпіён заб'е дзяўчынку-паж, цалкам зніклі. Чэмпіён быў небяспечным ублюдкам. Такі ж падступны, як заўсёды, і не занадта беспокоящийся аб тым, хто пацярпеў, пакуль гэта быў не ён.
  
  — Усё сыходзіцца, — прызнаў я.
  
  — Добра, — сказаў Шлегель. Атмасфера ў пакоі няўлоўна змянілася. Мне здавалася, што я здаў нейкі экзамен. Я паглядзеў на Доулиша досыць хутка, каб праверыць, ці ледзь заўважны ківок яго галавы. Шлегель паглядзеў на кавалак фруктовага пірага, які еў. 'Пекла!' — злосна сказаў ён. «Я не ем фруктовы торт». Ён засунуў яго ў попельніцу, як недакурак старой цыгары. «Ты ж ведаеш , што я не ем фруктовы пірог, — паскардзіўся ён Долишу.
  
  — Баюся, сёння мы ўсе крыху на ўзводзе, — сказаў Доулиш. Ён нахіліўся, каб сабраць крошкі ад торта і пакласці іх у попельніцу.
  
  Шлегель хмыкнуў што-то накшталт прабачэння і падабраў пару дробак.
  
  Я сеў у чырвонае скураное крэсла, якое звычайна прызначаецца для наведвальнікаў. Я на імгненне заплюшчыў вочы. Шлегель прыняў маю стомленасць за тугу.
  
  Ён сказаў: «Табе не трэба губляць сон з-за хлопца, якога ты збіла. Сапраўдны дарагі кілер з Цюрыха. «Карсіканец», мастак па натиранию, які астудзіў, напэўна, больш хлопцаў, чым вы з'елі гарачых абедаў. За мае грошы ты б атрымаў медаль за сваю працу. Медаль; не забойны рэп».
  
  — Ну, я таксама не ведаў, што атрымліваю, — сказаў я.
  
  — Гаварыце цішэй, — апурыста сказаў Доліш. «Гэтыя нікчэмныя гарматы. Калі б вы выконвалі вашыя загады аб зброі, нам не прыйшлося б пасылаць людзей у каменяломню глыбокай ноччу і падрабляць кучу дакументаў аб экстрадыцыі для Парыжа.
  
  «Калі б я падпарадкаваўся загаду аб зброі, я быў бы DED», — сказаў я.
  
  «Калі яны адсачыць гэты пісталет да вас, я прымушу вас пашкадаваць пра гэта, — сказаў Доулиш.
  
  — Проста раскажы мне аб сваёй праблеме, — стомлена сказаў я. «Вы хочаце, каб гэта было ў маёй справе? Дайце мне ліст паперы, я буду рады зрабіць паслугу вам. Што-небудзь яшчэ, што вы хочаце - злачынствы, у якіх вам трэба прызнанне? Пішучыя машынкі зніклі з інвентара? Касавыя чэкі без карэньчыкаў? Я ўсё выпраўлю за адно велічэзная прызнанне.
  
  Я адкінуўся на спінку крэсла і скінуў туфлі. — Я вельмі стаміўся, — сказаў я. — Магчыма, усім нам было б лягчэй, калі б ты распавёў мне, што ў цябе ў галаве, замест таго, каб прыкідвацца, быццам цябе ахінае шэраг бліскучых ідэй.
  
  Сцісласць погляду, якім яны абмяняліся, ніякім чынам не паменшыла яго конспиративного якасці. «Ёсць шанец засунуць Чэмпіёну ў азадак транзістарны прыёмнік, — патлумачыў Шлегель.
  
  Я дастаткова ведаў пра аллегорическом сінтаксісе Шлегеля, каб здагадацца, што мяне выбралі на ролю радыё. — Калі вам усё роўна, — сказаў я, — я застануся пры абвінавачванні ў забойстве.
  
  — У нас няма часу на камічную балбатню, — сказаў Доулиш.
  
  — Не глядзі на мяне, — сказаў я яму. «Я сумленны чалавек».
  
  Доліш сказаў: «Вядома, маёр Чэмпіён здагадаецца, што абвінавачванне ў забойстве дзяўчыны было ўсяго толькі хітрасцю...»
  
  «...але ён мог бы паверыць, што забойства Фабры было занадта каштоўным для дэпартамента крывёю», — сказаў Шлегель. 'Злавіў?'
  
  'Не, я сказаў.
  
  Наступіла доўгае маўчанне. Нарэшце, загаварыў Шлегель. Яны збіраліся захаваць Доліш для перагуляць матч.
  
  — Прама цяпер вы абвінавачваюцца ў забойстве Мелодыі Пэйдж. Добра, гэта вельмі фальшыва, але мы думаем, што зможам гэта выкарыстоўваць. Мы маглі б перадаць гэта Чэмпіёну і зрабіць так, каб гэта гучала пераканаўча. Дакладна?'
  
  — Працягвай, — сказаў я. Я адкрыў VIP-скрынку з-пад цыгар і закурыў «Монтэ-Крыстас» Доулиша. Супрацоўнікам не дазволілі скарыстацца гасціннасцю, але цяпер было непадыходны час нагадваць мне пра гэта.
  
  «Выкажам здагадку, мы дазволім зараду прайсці далей», — сказаў Шлегель.
  
  Я зрабіў выгляд, што шукаю запалкі ў кішэнях. Доліш уздыхнуў і запаліў яе для мяне. Я ўсміхнулася яму.
  
  'Меркаваць?' — сказаў Шлегель, каб пераканацца, што я ўважліва слухаю.
  
  — Так, выкажам здагадку, — сказаў я. Яму не трэба было турбавацца; Я не звяртаў такога пільнай ўвагі на прамоўленае слова з таго дня, як ажаніўся.
  
  Доліш сказаў: «Вы тут, вас абвінавачваюць у забойстве дзяўчыны Пэйджа...»
  
  Шлегель сказаў: «Ты парушаеш заклад. Вы едзеце ў Францыю і просіце Чэмпіёна аб працы ў яго арганізацыі. Што вы думаеце?'
  
  — Ты ж ведаеш, што заклад па абвінавачванні ў забойстве не ўносіцца, — сказаў я. — На што вы мяне двое падстаўляе?
  
  — Няма, тады вырвуся з-пад варты, — паправіўся Шлегель.
  
  «Ён глядзеў занадта шмат фільмаў пра Богарте, — сказаў я Долишу.
  
  'Што ж?' — сказаў Шлегель.
  
  «Гэта павінна было б мець больш сэнсу для Чэмпіёна», — сказаў я. «Калі б мне прад'явілі абвінавачванне ў забойстве, а потым знялі б па нейкай фармальнасці — ён бы ўбачыў у гэтым руку ведамства. Тады , калі дэпартамент выкіне мяне на траву... Гэта можа здацца яму правільным.
  
  «Ну, гэта ўзгадняецца з тым, што мы ведаем», — сказаў Доулиш, і я занадта позна зразумеў, што яны ўдваіх наўмысна ўцягнулі мяне ў планаванне сваёй вар'яцкай ідэі. Доліш паспяшаўся далей. «Чэмпіён мае кантакт з кантактам з кантактам — вы разумееце, аб чым я. Ён бы ведаў, што з табой адбываецца, калі б ты быў у Вормвуд-Скрабс дзе-небудзь у бліжэйшыя два месяцы.
  
  Відавочна, меўся на ўвазе зняволены пад варту. — Толькі не прасі мяне прызнаць сябе вінаватым, — сказаў я.
  
  — Няма, няма, няма, — сказаў Доліш. Гісторыя ведамства была ўсеяна трупамі людзей, якіх пераканалі прызнаць сябе вінаватымі, абяцаннямі ціхага суда і вызвалення па артыкуле «непрытомнасць». 'Няма няма. Вы не прызнаяце сябе вінаватым.
  
  — І ніякіх гэтых тупых ублюдкаў з юрыдычнага аддзела, — сказаў я. — Вы выдумляеце загана ў абвінавачванні, а я знайду якога-небудзь махляра-адваката, які яго выявіць і падумае, што гэта быў ён.
  
  — Згодны, — сказаў Шлегель.
  
  — Я пройдусь па ўсіх пунктах, — сказаў я. — Але не спадзявайцеся на гэта. Чэмпіён проницателен: ён пойдзе на кампраміс. Ён знойдзе мне якую-небудзь чортаву працу на сваёй бульбяной ферме ў Марока, сядзе і засьмяецца да ўпаду.
  
  — Мы так не думаем, — сказаў Доліш. — Мы прагледзелі справаздачы, якія ён дасылаў у Лондан падчас вайны. Тады ён быў высокай думкі аб вашых меркаваннях, і, верагодна, да гэтага часу яго прытрымліваецца. Ён мог бы выкарыстаць каго-то накшталт цябе прама цяпер. На яго ціснуць, каб ён павялічыў паток выведдадзеных назад у Каір, па меншай меры, мы так думаем.
  
  Шлегель сказаў: — Але вы разумееце, чаму мы турбуемся аб жанчыне Баронаў. Калі ўсё гэта было падстроена... калі яна працавала з Чэмпіёнам. Калі вы няправільна прачыталі вантробы — тады... — Ён правёў указальным пальцам па горле. «Будзе нейкі куток чужога поля...»
  
  — Я не ведаў, што вы цікавіцеся паэзіяй, палкоўнік, — сказаў я.
  12
  
  Гэта быў не першы раз, калі я быў у турме Уормвуд-Скрабс. У 1939 годзе, калі пачалася вайна, зняволеных эвакуявалі, а ў будынку турмы размясцілі супрацоўнікаў ваеннай выведкі. Некалькі слаёў фарбы і ўдасканаленне сантэхнікі не моцна змянілі памяшканне. Усё яшчэ адчуваўся слабы пах мачы, якое пранікала ў кожную камеру і кабінет. І яшчэ быў рэзананс, які прымушаў кожны гук, вібраваць і рэхам аддавацца рэхам, так што па начах я не мог заснуць ад кашлю якога-небудзь зняволенага на верхнім паверсе. І ўсё тая ж заціснутая цішыня: тысячы глыток гатовыя закрычаць ва ўнісон.
  
  — І чаму б табе не мець туалетныя прыналежнасці — прыстойнае мыла, ласьён пасля галення і ласьен для ванны — і ўласную піжаму і халат... — Ён агледзеў маю камеру, як быццам ніколі раней не зазіраў ўнутр.
  
  — Вы не абараняеце якога-то франта Іст-Энду, — ціха сказаў я. — Ты працуеш над маёй абаронай. Дазволь мне паклапаціцца пра дэзадарантах.
  
  — Менавіта так, менавіта так, — сказаў ён. Майкл Монкрифф, як ён называў сябе, імя гэтак жа штучнае, як «Майкл Рот», пад якім ён быў вядомы сваім бандыцкім кліентам. Такія людзі, як ён, пракладваюць сабе шлях з канаў кожнай трушчобы Еўропы. Гэта быў высокі мужчына з шырокімі мускулістымі плячыма і тварам, перакапаных оспинами і шнарамі. І ўсё ж час змякчыла гэтыя меткі, і цяпер яго густыя сівыя валасы, маршчыністы твар лёгка маглі пераканаць вас у тым, што ён быў добрым сельскім адвакатам, якім, магчыма, яму і хацелася б быць.
  
  Ён палез у кішэню камізэлькі свайго дарагога касцюма з птушыным вокам і знайшоў залатыя кішэнныя гадзіны. Ён глядзеў на яго дастаткова доўга, каб даць мне зразумець, што я яму не даспадобы, але не так доўга, каб яго пазбавілі астатку ганарару, які я яму абяцаў.
  
  З некаторым высілкам яму ўдалося ўсміхнуцца. — Я перачытваў зробленыя мной запісу. У абодва маіх апошніх візіту вы сказалі што-тое, што мяне вельмі зацікавіла.
  
  Я пазяхнуў і кіўнуў.
  
  Ён сказаў: «Магчыма, нашы сябры сапсавалі сваю справу яшчэ да таго, як справа дайшла да суда».
  
  'Так?'
  
  — Ніякіх абяцанняў, заўважце. Яшчэ шмат юрыдычнай працы. Мне трэба пабачыцца з парай чалавек у Линкольнз-Інаў, а гэта будзе каштаваць вам малпы...
  
  Ён пачакаў, пакуль я кіўнуў у знак згоды на яшчэ пяцьсот фунтаў.
  
  — Спадзяюся, вы не думаеце... — сказаў ён.
  
  — Не звяртайце ўвагі на ўласна любоўныя адносіны, — сказаў я. — Ты прымушаеш сваіх сяброў працаваць над юрыдычнай балбатнёй. Дакладна?'
  
  «Не сябры — калегі. Ніякага падзелу ганарараў, калі вы на гэта намякаеце.
  
  — Прымусь іх папрацаваць над гэтым, а раніцай прыходзь, каб расказаць мне, што яны кажуць. Я ўстаў з-за стала і падышоў да тумбачцы за цыгарэтамі.
  
  «Магчыма, мне спатрэбіцца два ці тры дні, каб дамовіцца аб сустрэчы — гэтыя хлопцы лепшыя людзі...»
  
  'Што?' Я сказаў. — Ніжнія людзі? Я нахіліўся над ім, каб узяць яго залатую запальнічку. Я выкарыстаў яго і кінуў назад на стол перад ім.
  
  Ён не азірнуўся на мяне. Ён дастаў чырвоны хустку і гучна смаркацца. Ён усё яшчэ выціраў яе, калі зноў загаварыў. «Ты сядзіш тут і хмуришься», — ён абвінаваціў мяне. — Ты думаеш, я сяджу на задніцы ўвесь дзень. Вы думаеце, што я бяру вашыя грошы, а потым мне напляваць.
  
  — Гэта ваша юрыдычную адукацыю робіць вас такім праніклівым? Я сказаў. — Ці ў цябе ёсць другое зрок?
  
  — Я па-чартоўску шмат працую, — сказаў ён. «Турбавацца аб людзях, якія, будзь у іх што-то паміж вушамі, наогул не былі б тут». Ён сеў і пачаў перабіраць нейкія паперы на стале. — Не вы, я вас не маю на ўвазе, а некаторыя з іх... Паслухайце, мне спатрэбіцца некалькі дзён, каб арганізаваць гэтую сустрэчу. А цяпер будзь цярплівы, проста даверся мне.
  
  Я закурыў цыгарэту. З-за яго спіны я нахіліўся і ціха прашаптаў, вельмі блізка да яго вуха. — Ведаеш, як гэта ў гэтым паршывым никнейме, чакаць, пакуль які-небудзь перекормленный рупар пашкадуе час, каб зарабіць на хлеб, які ён узяў загадзя?
  
  — Я ведаю, я ведаю, — сказаў ён.
  
  — Я тут, каб перасягнуць гэтую птушку, Майкл, стары прыяцель. У сэнсе, мне няма чаго губляць. Вы разумееце, што я маю на ўвазе: губляць няма чаго, акрамя выдатнай дружбы.
  
  «Цяпер спыні гэта», — сказаў ён, але я патрэсла яго. Я бачыў, як дрыжалі яго рукі, калі ён клаў надрукаваныя запісу назад у партфель з свіны скуры. — Я пабачуся з імі сёння днём, калі змагу. Але гэта можа быць немагчыма.
  
  — Я цалкам давяраю табе, Майкл. Вы мяне не разочаруете.
  
  — Спадзяюся, што няма, — сказаў ён і зноў здолеў усміхнуцца.
  
  Дурны вырадак, падумаў я. Тры QC з пракуратуры працавалі ў святочныя выхадныя, каб унесці памылкі ў гэтыя дакументы. Да цяперашняга часу любы турэмны наведвальнік з «Даведнікам па закону для ўсіх» мог бы зьбіць мяне з панталыку за дзесяць хвілін, але гэтага шнорреру спатрэбілася дзесяць дзён і два кансультанта, а ён усё яшчэ толькі грыз краю.
  
  «Мне не падабаецца, як тут з табой абыходзяцца, — сказаў ён.
  
  'Ой?'
  
  «Ніякай асацыяцыі, ніякага спорту, ніякага тэлебачання, ніякага адукацыі, і ўсе вашы візіты забароненыя. Гэта не дакладна. Я скардзіўся на гэта.
  
  — Я жорсткі, — сказаў я яму.
  
  — Яны заўсёды так кажуць, але ты атрымліваеш сваю сорокапятиминутную зарадку, ці не так? Вы маеце на гэта права.
  
  — Я пагражаў наглядчыкаў, — сказаў я яму. — Значыць, яны спынілі гэта.
  
  Ён паглядзеў на мяне і паківаў галавой. — Ты паводзіш сябе так, як быццам аддаеш перавагу гэта ўнутры, — сказаў ён.
  
  Я ўсміхнулася яму.
  
  Пасля таго, як ён пайшоў, я заняўся «Унутры Трэцяга рэйха », але мне было нялёгка засяродзіцца. Як зняволенага ў следчым ізалятары мне далі магчымасць прызямліцца ціха, але заўсёды чулася шчоўканне вочка. Калі шруба праходзіў, я чуў яго павольныя крокі, а затым на імгненне або каля таго ён назіраў за мной, каб пераканацца, што я не раблю нічога з забароненага. Тое ж самае было, калі быў візіт. Вочка закрылася, пачуўся бразгат ключоў і ляск дзвярнога замка.
  
  «Госць! Ўставаць!'
  
  Гэта быў Шлегель з партфелем для дакументаў і запасам цыгарэт. Я зноў сеў. Шлегель працягваў стаяць, пакуль мы абодва не пачулі, як наглядчык адышоў ад дзвярэй.
  
  — Яшчэ не сышоў з розуму? — спытаў Шлегель. «Кажуць, першыя дзесяць гадоў — горшыя».
  
  Я не адказаў. Ён падышоў да насценным шафе, адкрыў яго, адсунуў у бок мой помазок і мыла, а пачкі цыгарэт кінуў на заднюю частку другой паліцы. — Нам лепш трымаць іх па-за поля гледжання, — патлумачыў ён. Ён зачыніў дзверцы шафы і палез у кішэню, каб знайсці муштук колеру слановай косці. Ён шумна прадуў яго.
  
  — І не куры, — сказаў я. Ён кіўнуў.
  
  'Тут што-небудзь здарылася? Чэмпіён у Лондане, гэта мы ведаем! Што-небудзь здарылася тут, унутры? Ён усміхнуўся.
  
  — Нічога, — сказаў я яму.
  
  — У цябе ёсць алей, чай і іншае? Доліш сказаў, што гэта не зусім тое, што вы мелі на ўвазе, але мы палічылі, што пасылка з «Хэрадс» можа здацца занадта прыкметнай.
  
  «Нельга пакідаць гэта ў спакоі, ці не так, Шлегель?» — сказаў я. — Проста не мог утрымацца, каб не зайсці паглядзець, а?
  
  Ён нічога не сказаў. Ён сунуў муштук назад у верхні кішэню. Які праходзіў міма наглядчык пастукаў ключамі па металічных парэнчаў, выдаўшы раптоўны гучны гук, падобны на футбольную бразготку. Шлегель быў уражаны.
  
  Я прашаптаў: «Шлегель, ідзі сюды». Ён сеў насупраць мяне і нахіліў галаву наперад, каб лепш чуць. Я сказаў: «Калі вы ці хто-небудзь з вашых паслугачоў зноў прыйдзеце сюды, шпионите за мной, будзеце перадаваць мне нататкі, дасылаць мне пасылкі, прасіць аб асаблівых прывілеях для мяне, пытацца мяне ці нават хмурыць бровы пры згадванні майго імя, я палічу гэта вельмі, вельмі несяброўскім учынкам. Я не толькі правалю ваш пракляты праект «Чэмпіён», але і адпомшчу усім, каго гэта тычыцца...
  
  — А цяпер пачакай адну хвілінку...
  
  — Застегивайте свой плашч Aquascutum, палкоўнік, і стукайцеся ў дзверы. Прэч адсюль у спешцы, пакуль я не парэзаў цябе на кавалачкі, досыць маленькія, каб пралезці ў вочка. А ты трымайся далей — далёка-далёка ад мяне, пакуль я не звяжуся, — і сачы за тым, каб не было непаразуменняў, таму што я вельмі нервовы чалавек. Памятай гэта, вельмі нервуешся.
  
  Шлегель ўстаў і пайшоў да дзвярэй. Ён хацеў пастукаць у дзверы, каб паклікаць наглядчыка, але спыніўся, падняўшы кулак ў паветра. — Вы чулі шум сёння раніцай?
  
  'Не.'
  
  «Дванаццаць зняволеных вяртаюцца з трапезы. Зладзілі вячоркі ў кабінетах. Напалохаў клеркаў, шпурнуў у двор пішучую машынку і сарваў замкі з картотечные шаф: усё, чыстае весялосць.
  
  'А таксама?'
  
  — Усё было скончана за гадзіну або два. Няма поту. Яны прыгразілі, што адключаць тэлевізар, ці зрэжуць курэнне, або што-то ў гэтым родзе». Ён пастукаў у дзверы. — Напэўна, у прыўзнятым настроі. Не хвалюйся, мы прыкрылі ўсе выхады, прыяцель.
  
  Калі ён і чакаў ад мяне нейкай значнай рэакцыі, то быў расчараваны. Я паціснуў плячыма. Шлегель пастукаў у дзверы. Праз хвіліну дзверы была адкрыта. Ён прыўзняў перада мной капялюш і пайшоў.
  
  Пені ўпаў толькі пасля таго, як ён сышоў. Навошта сядзячая забастоўка і навошта ламаць замкі на шафах з дакументамі, акрамя таго, што яны хацелі прачытаць файлы. У гэтым кабінеце было дасье на кожнага зняволенага. Гэта можа быць проста прыўзняты настрой; ці гэта магло быць прыкметай таго, як далёка хто-то быў гатовы зайсці, каб зірнуць на мае турэмныя дакументы.
  
  Я застаўся ў Лондане пасля вызвалення.
  
  Першыя некалькі начэй я спаў на вакзале Ватэрлоо. У першую ноч я скарыстаўся залай чакання, але тут падышла чыгуначная паліцыя і папрасіла паказаць мне чыгуначныя квіткі. У вестыбюлі холадна. Заўсёднікі крадуць непрададзеныя газеты і высцілаюць кратаваныя лаўкі, каб абараніцца ад скразнякоў, але трэба быць цягавітым або вельмі стомленым, каб як след адпачыць там.
  
  Да трэцяй ночы я сёе-чаму навучыўся. Стары, якога звалі «Біскуп», які прыйшоў пешшу з Вінчэстара, распавёў мне, як выбіраць цягніка. Цяпло паступае спераду, таму рэшткавае цяпло захоўваецца даўжэй на гэтым канцы. Біскуп аддаваў перавагу брудныя цягнікі, таму што ў іх яго маглі выявіць прыбіральшчыкі, а не які-небудзь чыгуначны паліцэйскі, які мог бы яго здаць. Менавіта біскуп сказаў мне заўсёды прыкідвацца перад любым дапытлівым паліцыянтам, што мая жонка замкнула мяне. Яго брудны плашч, перавязаны вяроўкай, зламаныя боты і вузел з рэчамі не давалі яму шанец самому паспрабаваць гэтую гісторыю. Але я выкарыстаў яго тры ці чатыры разы, і ён працаваў як шарм. Але цяпер мая кашуля была бруднай, а тое, як я хутка побрилась ў мужчынскім туалеце, рабіла гісторыю пра заблудшем мужа тонкай.
  
  Гэта біскуп знайшоў мне пастой у пятніцу ўвечары. Нас было трое. Мы падняліся на чацвёртую платформу, адкуль збіраўся адыходзіць гилфордский цягнік, а затым праслізнулі за буферы да затемненному цягніка, які адпраўляўся да раніцы. Менавіта ў епіскапа быў ключ з квадратным перасекам, які адкрывае дзверы каравульнага фургона. Біскуп сеў на вузкую лаву, адкуль у перыскоп можна было назіраць за верхам цягніка, а я з Фулерам затрымаўся за грузавым вагонам. Фуллер быў трыццацігадовым мужчынам з вострым тварам. На ім быў пацёрты скураны плашч і чырвона-белая ваўняная шапка. Ён быў выпускніком сацыялагічнага факультэта Сассексского універсітэта, які «выкрадаў» багаж для пасажыраў цягніка і не грэбаваў красці выпадковыя фотаапараты або транзістарны радыёпрыёмнікі. Такія рэчы паступалі ў продаж на вулічным рынку «Кат», ярдаў за трыццаць ад яго, а ўладальнік ўсё яшчэ абшукваў чаргу таксі ў пошуках «добра гаворыць насільшчыка» і спрабаваў успомніць, калі ён у апошні раз падаўжаў страхоўку.
  
  — Гэта мая спіна, — патлумачыў біскуп. «Сон на падлозе дрэнна ўплывае на маю спіну».
  
  — Збаў нас ад падрабязнасцяў, — сказаў Фуллер. — Мы ведаем усё аб стане вашага здароўя.
  
  — Ты сам калі-небудзь састарэеш, — сказаў біскуп.
  
  «Табе трэба трохі патрэніравацца, — сказаў Фуллер, — вось што табе трэба. Ты прыйдзеш заўтра і дапаможаш мне з цягніком. Кажуць, будзе добра.
  
  «Я б хацеў, але я нанёс сабе шкоду, — сказаў біскуп. Ён закруціўся на мяккім сядзенні і пакапаўся ў сваёй капелюшы. Ён захоўваў там усё: папяровыя грошы, недакуркі, вяроўкі і запалкі. Нарэшце ён знайшоў патрэбныя яму запалкі. Затым ён абшукаў свае кішэні, пакуль не знайшоў бляшаную банку. Ён быў пакамечаны, а ўсе рэшткі рэкламных надпісаў даўно сцёртыя. Цяпер яна ззяла, як срэбра, і з яе ён дастаў машыну для скручвання цыгарэт. — Практыкаванні нікому не патрэбныя, — сказаў біскуп. «Хто дажывае да ста? Гэтых хлопцаў, якіх вы бачыце ноччу бягуць па дарозе ў спартыўным касцюме, або гэтых старых кароў са сваімі пудэлямі, шафёрамі і дзённым сном? Ты мне адкажы.
  
  — Мяркую, вы растлумачыце гэта, — сказаў Фуллер, але не знайшоў простага адказу на зацвярджэнне старога.
  
  Біскуп ўсміхнуўся. Ён быў падобны на якога-небудзь заняпалага Дзеда Мароза, з барадой, перепачканной нікацінам, і доўгімі жоўтымі зубамі. І ўсё ж ён не пахвіну: для валацугі гэта было вялікім дасягненнем.
  
  — Хто-небудзь з вас дваіх хоча паліць? ён сказаў. Ён акуратна згарнуў іх у тонкія трубачкі з белай паперы, адзначаныя шэрымі мазкамі біскупа, і рассыпаў засохлы тытунь.
  
  — Дзякуй, Значыць, — сказаў я. Але Фуллер не курыў. Яшчэ да таго, як біскуп даў мне прыкурыць, Фуллер пачаў храпці.
  
  «Першы сёння», — горда сказаў біскуп, трымаючы скрутак у паветры.
  
  — Мой першы за шэсць дзён, — сказаў я.
  
  — Ты хочаш адмовіцца ад яго, сынок, — сказаў ён. Калі ён зацягнуўся, падпаленая цыгарэта асвятліла яго здзіўленыя артрытам суставы і слязлівыя вочы. «Грошы ператвараюцца ў дым: мая старая маці сказала гэта, і яна была права».
  
  — А што твая маці зрабіла са сваім хлебам? Я сказаў. — Гуляць на біржы?
  
  — Ты быў у нік, ці не так, сынок?
  
  «Я працаваў на нафтавых вышках у Паўночным моры. Я казаў табе гэта.
  
  — Так, ты мне гэта казаў, — сказаў біскуп. — Але я ж кажу, што ты наеўся кашы!
  
  Я выхапіў цыгарэту і сунуў яе ў верхні кішэню яго ірванага паліто.
  
  — Не, без крыўд, сынок.
  
  — Набей, — сказаў я.
  
  «Не трэба злавацца».
  
  — Лічы, што табе пашанцавала, што я не засунуў яго табе ў глотку, — сказаў я.
  
  — Я дастаткова дарослы, каб быць тваім бацькам.
  
  — Але недастаткова ярка. Я перавярнуўся і заплюшчыў вочы.
  
  Я задрамаў усяго на пару хвілін, перш чым зноў пачуў голас старога. Ён высунуўся з акна. «Яны ўсіх выграбаюць, — сказаў ён. — Як на мінулым тыдні. Павінна быць, гэта яшчэ адна чортава папярэджанне аб бомбе.
  
  Мы рассеяліся да таго, як паліцыя дабралася да пярэдняга вагона. Я выслізнуў ад напаўсонным насільшчыкаў і касіраў і пабрыў па таварнай дарозе, якая дзеліць план станцыі напалову.
  
  'Тут.' Я занадта стаміўся, каб даведацца голас. На імгненне я падумаў, што гэта Бішоп або Фуллер.
  
  'Тут.' Гэта быў не які-небудзь лайдак са станцыі. Гэта быў невысокі каржакаваты мужчына па імя Пірс з дэпартамента, а за ім я ўбачыў Шлегеля. Яны стоўпіліся ў тэлефоннай будцы. Я рухаўся хутка. Я ўдарыў Шлегеля першым, і ён пахіснуўся. Пачуўся хруст, калі яго локаць ударыўся аб металічную панэль. Я ўбачыў выраз здзіўлення з адкрытым ротам на твары Пірса, а затым нанёс яму два ўдары па корпусе і зачапіў яго, калі ён сагнуўся напалову. Яны ўдваіх былі цесна заціснуты ў куце тэлефоннай будкі; ні адзін з іх не меў асаблівых шанцаў супраць мяне, таму што ў мяне было месца, каб размахваць локцямі. Я зноў ударыў Шлегеля і выбіў кроў з яго носа. Я даў яму час, каб сабрацца. — Лягчэй, лягчэй, — прабурчаў ён. Ён падняў падбародак і падняў рукі ў жэсце, які не быў ні абаронай, ні капітуляцыяй, але спалучаў у сабе і тое, і іншае.
  
  Пірс ажно скурчыўся амаль на падлозе, а Шлегель загнуўся ў кут, з заціснутым у зад тэлефонам. — Што я табе казаў у той дзень у Хмызняках, — сказаў я.
  
  Шлегель ўтаропіўся на мяне. Я не толькі выглядаў інакш: я быў іншым. Свет насіў мяне бліскучым. Разбуджаны копами, пракляты дурнаватым, пагрозлівы дурняў, якія хацелі ваша паліто або думалі, што ў вас могуць быць наяўныя. Як чалавек перажыў гэта, акрамя як гвалтам. Свет быў у тваіх каленяў або ў твайго горла. Ці так здавалася ў той час. Але выраз вачэй Шлегеля прымусіла мяне зразумець, як далёка я прасунуўся на доўгім шляху.
  
  — У вас ёсць пашпарт і ўсё астатняе? — сказаў Шлегель. — Вы павінны быць у Францыі.
  
  — Ты дурны дзярмо. Вы ніколі не вучыцеся, ці не так? Чэмпіён адзін з нашых — ці калі-то быў — ён ведае ўсю гэтую ведамасную хрень. Нашы швейцарскія пашпарта не одурачат яго нават на трыццаць секунд. Ён пайшоў у печ разам з акрэдытывы. Мы з Чэмпіёнам ўсталявалі гэтую аплатную лінію яшчэ ў 1941 годзе. Гэта была яго ідэя». Я выпрастаўся і упёрся кулаком у паясніцу, каб палегчыць боль ад сну на цвёрдым падлозе фургона ахоўніка.
  
  Але я трымала іх абодвух прыціснутымі да кабінцы, а Пірса ляжаў на падлозе. Шлегель паспрабаваў паварушыцца, але я загнаў яго назад у кут сваім перадплеччам, і ён ўтрымаў раўнавагу, толькі наступіўшы Пірса на нагу. «Чэмпіён прыйдзе і знойдзе мяне », — сказаў я ім. — Ён не купіцца на гэта па-іншаму. І я не ўпэўнены, што ён гэта праглыне, нават калі вы, тупыя вырадкі, не будзеце прыспешваць падзеі. Я спыніўся. Я так стаміўся, што мог бы легчы на вуліцу і галасіць, пакуль не засну. Але я цёр твар, міргаў і трос галавой з боку ў бок, пакуль не пачуў заспакаяльны хрып. — А калі ён не купіцца, — сказаў я, — мне канец. Так што прабачце мяне, дзяўчынкі, калі я трохі обидчива. Паколькі ў маёй праграме шмат танцаў, мне не трэба задзіраць спадніцу».
  
  — Добра, — сказаў Шлегель. 'Ты маеш рацыю.' Ён знайшоў насоўку і выцер акрываўлены нос.
  
  — Лепш павер, Шлегель, таму што ў наступны раз я не буду проста церабіць цябе нос. Вы хочаце даць мне пасведчанне чэмпіёна? Вялікі! Я заб'ю цябе, Шлегель. І я охлажу любога з хлопцаў, якіх ты прывядзеш з сабой, і нават Чэмпіён не падумае, што гэта была падстава.
  
  — Ты са мной так не размаўляй, — прабурчаў Шлегель і закашляўся, панюхаўшы ўласную кроў. Ён быў у мяне, і ён гэта ведаў, і я нахіліўся і косткамі левага кулака ўдарыў яго па сківіцы, як можна было б гуляць з дзіцем. І ён не зводзіў вачэй з майго правага кулака, які быў гатовы убіць яго ў сцяну.
  
  — Дай мне трохі грошай, — сказаў я.
  
  Ён палез ва ўнутраную кішэню і знайшоў тры скамечаныя пяціфунтавая купюры. Я ўзяла іх у яго, а затым адступіла назад і адчула, як ногі Пірса выцягнуліся вонкі. Я ледзь не збег па схіле да Ёрк-роўд.
  
  Было поўню. — Добры дзень, сынок, — сказаў біскуп, калі я дагнаў яго. Ён таропка спускаўся па трапе з вузлом рэчаў, закинутым за спіну. — Звычайная чыстка сёння ўвечары, а? Ён усміхнуўся.
  
  — Падобна на тое, — сказаў я. — Але я магу купіць нам начны кіп і талерку яек з каўбасой. Я размахваў грашыма.
  
  — Табе не трэба было гэтага рабіць, — сказаў біскуп. Ён глядзеў не на запісу ў маёй руцэ, а на кроў Шлегеля на маёй абшэўцы і костках пальцаў.
  
  — Мы былі разам увесь вечар, — сказаў я.
  
  — Портсмуцкі цягнік, васямнаццатая платформа, — сказаў біскуп.
  
  — Побач з фронтам, — радасна пагадзіўся я, — у некурящем.
  
  На наступны дзень я паспрабаваў працу пад нумарам васемнаццаць ў маім спісе. Гэта быў невялікі прыватны банк недалёка ад Феттер-лейн. Ён спецыялізаваўся на ўсім, ад парушэння санкцый да махлярства. Я вельмі старанна выбіраў свой спіс пасад. Чалавек з маёй кваліфікацыяй, выкінуты на вуліцу, не збіраецца прэтэндаваць на месца стажора ў ICI. Усё гэта былі сумнеўныя, хто ведаў, як падвоіць зарплату ў пяць ці шэсць тысяч, якую я прасіў. Але побач з барам з напоямі паставілі сякерка з вялікай гваздзіком і далі мне два шклянкі сухога хераса і размовы аб эканамічнай рэцэсіі. Я чакаў гэтага, таму што я выдаткаваў амаль пяць гадзін на службовую запіску, якая гарантавала, што кожную з гэтых кампаній наведае афіцэр адмысловага аддзела па меншай меры за тыдзень да майго прыезду.
  
  «Слава Госпаду за суботу», — сказаў біскуп позна ўвечары ў пятніцу, калі мы сядзелі ў сваім мясцовым, пацягваючы адзін шклянку цёплага піва і робячы няшчырыя глоткі кожны раз, калі домаўладальнік глядзеў на нас.
  
  'Якая розніца?' Я сказаў. Што тычыцца мяне, гэта проста азначала, што я не мог звярнуцца да наступнага ў спісе патэнцыйных працадаўцаў, пакуль не прайшлі выходныя. Я адкінуўся назад і стаў глядзець каляровы тэлевізар на барнай стойцы. Ён быў настроены на камедыйнае шоў, але гук быў выключаны.
  
  Фуллер сказаў: «Заўтра мы адпраўляемся на ўзбярэжжа».
  
  'Ты?' Я сказаў.
  
  «У біскупа ёсць гэтая скрыпка з дапамогай Нацыянальнай...»
  
  — Я сказаў табе не гаварыць яму, — сказаў біскуп. У капелюшы ён знайшоў недокуренные цыгарэту.
  
  — Усе ведаюць, стары ты дурань. Фуллер павярнуўся да мяне. — На касе ветлы службовец. Ён называе ваша імя, плаціць вам дапаможнік па беспрацоўі, а потым вы вяртаеце яму палову. Ён не можа рабіць гэта часцей, чым раз у месяц, а то наваляцца на яго». Фуллер дастаў свае запалкі і даў старому толькі адну з іх, каб той запаліў недакурак. — Чартоўску агідна, ці не так? — сказаў Фуллер.
  
  — Прывідная армія, як яны яе называюць, — сказаў біскуп. Ён глыбока зацягнуўся цыгарэтным дымам, а затым глытком горкага, каб адсвяткаваць аплату на наступны дзень.
  
  — Мы можам ўцягнуць вас у гэтую справу, — прапанаваў Фуллер. — Хіба мы не можам, тата?
  
  — Напэўна, так, — неахвотна сказаў стары.
  
  — Ты ў справе, — сказаў я. «Як дабрацца да берага? Вы не плаціце за праезд на цягніку, ці не так?
  
  — Тады ты не мог прымусіць яго заплаціць, ці не так? — абараняючыся, сказаў Фуллер. «Мы выцягваем квіткі ў аднаго з клеркаў па браніраванню».
  
  — Гэта складаная жыццё, — заўважыў я.
  
  — Вам не абавязкова прыязджаць, — сказаў біскуп.
  
  — Я не скардзіўся, — сказаў я.
  
  — Вы сёння пайшлі за працай, — сказаў біскуп.
  
  — Вось менавіта, — прызнаў я.
  
  Фуллер з цікавасцю агледзеў мяне з ног да галавы. Асаблівую ўвагу ён надаў маёй толькі што выстиранной кашулі і старанна вычищенному паліто. — Вы не заўважыце, як я пачынаю хваліцца капіталістычнай сістэмай, — нарэшце сказаў Фуллер.
  
  'Зноў тое ж самае?' Я сказаў. — Пінты горкага?
  
  — Я б не адмовіўся, — сказаў Фуллер.
  
  — Дзякуй, сынок, — сказаў біскуп.
  
  Суботнюю раніцу. Цягнік у Саўтгемптан быў няпоўным. Мы злавілі яго ўсяго за некалькі секунд да канца. Фуллер ішоў наперадзе праз вагон-рэстаран і багажны фургон. Нават калі цягнік усё яшчэ спатыкаўся аб пункту за межамі станцыі, я ведаў, што менавіта так Чэмпіён ўсталюе кантакт.
  
  — Працягвайце, — сказаў біскуп. Ён паказаў на дзверы, якая вядзе ў наступны вагон і купэ першага класа.
  
  Я пайшоў наперад.
  
  У калідоры, каля яго купэ, двое мужчын у цельпукаваты плашчах праяўлялі выключны цікавасць да паўразбураным заднім двары Ламбета і нават не зірнулі на мяне. Чэмпіён адарваўся ад Financial Times і ўсміхнуўся.
  
  — Здзіўлены? — сказаў Чэмпіён.
  
  'Не вельмі.'
  
  'Не, вядома, няма. Прыходзьце і сядайце. Нам ёсць аб чым пагаварыць. За ім цесныя трушчобы ператварыліся ў шматпавярховыя трушчобы, а затым у двухкватэрныя дамы і спартыўныя пляцоўкі.
  
  У руцэ я трымаў адзін з рол-апаў Бішопа. Я паклаў яго ў рот, пакуль корпаўся ў кішэнях у пошуках запалак.
  
  — Былі цяжкія часы? — сказаў Чэмпіён.
  
  Я кіўнуў.
  
  Ён нахіліўся наперад і выцягнуў цыгарэту з рота. Ён сціснуў кулак, каб сціснуць яго, і шпурнуў знявечаныя рэшткі на падлогу. — Яйкі, — сказаў ён.
  
  Я паглядзеў на яго без гневу або здзіўлення. Ён выцягнуў з кішэні насоўку і выцер ім рукі. «Сон на вакзалах: гэта выдатна. Я ведаю цябе спрадвеку. Вы не можаце прайсці праз вялікі горад, не паваліўшы некалькі фунтаў тут, стрэльбу там і некалькі аблігацый на прад'яўніка ў наступным месцы. Ты з усіх людзей — спіш на вакзалах — дзярмо, кажу я. Ён глядзеў на фабрыкі Вейбриджа і на вуліцы, запоўненыя пакупнікамі выхаднога дня.
  
  — Ты губляеш самавалоданне, Стыў, — сказаў я. Ён не адказаў і не павярнуў галавы. Я сказаў: «Вядома, у мяне прыхавана некалькі фунтаў, але я не павяду туды атрад гренадерской гвардыі на ўрачыстае адкрыццё».
  
  Чэмпіён нейкі час глядзеў на мяне, потым кінуў пачак цыгарэт. Я злавіў іх. Я запаліў і курыў адну хвіліну ці дзве. — І я нават не павяду цябе туды, — дадаў я.
  
  Чэмпіён сказаў: «Я прапаную табе працу».
  
  Я дазволіў яму дачакацца адказу. — Гэта можа апынуцца дрэнным ходам, — сказаў я яму. — Дрэнны ўчынак для нас абодвух.
  
  — Ты маеш на ўвазе, што аддзел будзе дыхаць мне ў патыліцу, таму што я даў табе працу, — кіўнуў ён. — Ну, дай мне патурбавацца пра гэта, Чарлі, даўніна. Ён сачыў за мной з асцярожнасцю і ашчаднасцю, з якой комік ў начным клубе глядзіць на п'янага.
  
  — Калі ты так кажаш, Стыў, — сказаў я.
  
  — Вы даведаліся, якія гэтыя ўблюдкі цяпер на самай справе, а? Ён кіўнуў сам сабе. Я мяркую, ён сапраўды думаў, што яго падставілі ў забойстве Мелодыі Пэйдж. Вось такі чалавек быў Чэмпіён, ён заўсёды мог пераканаць сябе ў праваце сваёй справы і памятаць толькі тыя доказы, якія сам выбраў.
  
  — Памятаеш, калі ты прыехаў — той ноччу? Я, і юная Піна, і маленькая Кэці, і бутэлька шампанскага?
  
  — Я памятаю, — сказаў я.
  
  — Я сказаў табе, што ты павінен пераканаць мяне ў тваёй лаяльнасці, а не мая праца даказваць, што ты не такі. Цяпер тое ж самае, Чарлі.
  
  Я ўсміхнулася.
  
  — Не думай, што я жартую, Чарлі. Дастаткова памахаць рукой незнаёмца або зрабіць невытлумачальны тэлефонны званок, каб вы страцілі працу... разумееце, пра што я».
  
  — Я магу запоўніць прабелы, Стыў.
  
  'Не маглі б вы?'
  
  «Мы не збіраемся раздаваць прадуктовыя наборы пенсіянерам па старасці».
  
  « Ніхто не раздае прадуктовыя наборы пенсіянерам па старасці, і хутка я буду адным з іх, Чарлі. Я ўжо выйшаў на пенсію: экс-маёр, DSO, MC, і мне холадна і голадна, па меншай меры, некалькі гадоў таму. Я зрабіў сваё зладзейства дзеля Бога, караля і краіны. А цяпер я раблю трохі для сваёй выгады.
  
  — І дзе я мог бы ўпісацца? Я папрасіў.
  
  — Мне патрэбен памочнік, — сказаў ён. — І ты быў бы ідэальны. Нішто не турбуе вашу сумленне; нічога, што магло б разбурыць ваша здароўе».
  
  — Гучыць трохі сумна, Стыў.
  
  «На мяне працуе шмат арабаў. Яны выконваюць складаную працу. Яны добрыя работнікі, і я плачу дастаткова, каб падабраць сабе рабочую сілу, ад батанікаў да дварэцкіх. Але ёсць працы, якія яны не могуць зрабіць для мяне».
  
  'Напрыклад?'
  
  — Мне трэба знайсці школу для Білі. Я не магу адправіць араба піць чай да будучаму дырэктару. Мне патрэбен хто-то, хто зможа куды-небудзь аднесці чамадан, поўны грошай, выблытацца з непрыемнасцяў, а потым забыць пра ўсё гэта. Я размаўляю па-арабску гэтак жа бегла, як любы араб, але я не думаю , як араб, Чарлі. Мне патрэбен хто-то, з кім я магу расслабіцца.
  
  — Падобна на тое, вам патрэбна жонка, — сказаў я, — а не памочнік.
  
  Ён уздыхнуў і падняў руку ў пальчатцы ў ахоўным жэсце. — Што заўгодна, толькі не гэта, Чарлі. Ён дазволіў руцэ апусціцца. — Табе патрэбна праца, Чарлі. прыходзь да мяне працаваць. Мне патрэбен хто-то з нашага свету.
  
  — Дзякуй, — сказаў я. 'Я цаню гэта.'
  
  «Ёсць лацінскі тэг — «Аказаць паслугу аднаму... каб звязаць яго мацней», гэта як?
  
  «Так, — сказаў я, — і аказаць паслугу ворагу, зрабіць яго іншым». Вы напісалі гэта ў справаздачы ў Лондан і сказалі пілоту пераканацца, што стары атрымаў гэта асабіста. І мы атрымалі гэты вымову з паведамленнямі па радыё на наступную ноч. Ты памятаеш!'
  
  Ён паківаў галавой, паказваючы, што не памятае, і быў раздражнёны напамінам. Чэмпіёну было цяжка ацаніць, наколькі ўражлівым я быў у тыя першыя дні. Для яго я быў усяго толькі яшчэ адным расходным матэрыялам. Але, як і многія такія нецярплівыя дзеці, я вывучаў свайго загартаванага ў баях камандзіра з некритической інтэнсіўнасцю, як дзіця вывучае сваю маці.
  
  — Ну, вы ж не запісаліся на курс элементарнай філасофіі, ці не так?
  
  — Не, — сказаў я, — за мільён даляраў. Калі я магу пачаць?
  
  'Прама цяпер.' Ён паказаў на палатняны двухпакаёвы нумар на падлозе. 'Гэта для цябе. Скарыстайся акумулятарнай брытвай у вонкавым кішэні і пераапраніся ў касцюм, кашулю і іншае.
  
  — Усё, не пакідаючы твайго поля гледжання?
  
  — Ты хутка схватываешь, — сказаў Чэмпіён. Цягнік выдаў хрыплы рык, калі мы імчаліся ў цемру тунэля і зноў выляталі пад асляпляльнае дождж.
  
  — А ў Саўтгемптан: фальшывы пашпарт, фальшывая барада і лодка?
  
  — Можа быць, — прызнаў ён. — Шляху назад няма, Чарлі. Ніякіх развітальных пацалункаў. Ніякіх заўваг аб адмене малака. Няма адрасы для перасылкі.
  
  «Нават шанцу здабыць газету», — сказаў я, нагадаўшы яму аб прыладзе, якое мы выкарыстоўвалі на вакзале Ніцы аднойчы ноччу ў 1941 годзе, калі Піна прайшоў назад праз паліцэйскі кардон, каб папярэдзіць нас.
  
  «Асабліва без шанцу здабыць газету», — сказаў ён. Я разабрала вопратку, якую ён падаў. Яны падышлі б мне. Калі б Шлегель сачыў за мной, нягледзячы на мае пратэсты, ім спатрэбіўся б зоркае чалавек у Саўтгемптан, каб даведацца мяне, калі я выходжу з цягніка. Я быў гатовы знікнуць пад падлогай, як кароль дэманаў ў пантаміме. Ну, гэта было прыкладна тое, што я чакаў. Мяне памянялі за пяць хвілін.
  
  Я адкінуўся на спінку свайго мяккага крэсла ў першым класе і ўзяўся за электрабрытву. Паміж парывамі дажджу я мімаходам убачыў волнующиеся зялёныя акіяны пашы. Вінчэстар пранёсся міма, нібы траулерный флот, які вырабляе занадта шмат дыму. Пасля «Саўтгемптана» шляху назад дакладна не будзе.
  
  — Ты зноў пачаў?
  
  Чэмпіён прапаноўваў свае цыгары. — Так, — сказаў я.
  
  Чэмпіён закурыў абодва цыгары. — Барадаты — біскуп — быў з маіх людзей, — сказаў ён.
  
  — Я так і думаў.
  
  'Чаму?' сказаў Чэмпіён, як быццам ён не верыў мне.
  
  «Занадта духмяны для валацугі».
  
  — Ён сказаў мне, — сказаў Абаронца. — Купаліся кожны дзень — кожны дзень!
  
  — Ніхто не ідэальны, — сказаў я.
  
  Чэмпіён каменна усміхнуўся і ўдарыў мяне па руцэ.
  13
  
  «Калі старэйшы афіцэр, накшталт Чэмпіёна, прызнаецца, што яго перахітрылі — самы час бегчы, ратуючы сваё жыццё». Цытата належыць немцу: афіцэр Sicherheitsdienst даваў паказанні ў ходзе аднаго з нашых ведамасных расследаванняў у 1945 годзе. яго допыты. Нешматлікія выйшлі з такіх расследаванняў цэлымі, і вельмі нешматлікія з такіх людзей калі-небудзь зноў працавалі ў гэтай галіне. Чэмпіён быў выключэннем.
  
  — Я думаю, гэта тваё, — сказаў Абаронца. Ён падняў чырвонага караля і памахаў ім мне. — Калі толькі ты не прыдумаеш, што я магу зрабіць.
  
  — Не, мат, — сказаў я. Я дрэнны гулец, і ўсё ж я выйграў дзве партыі з трох. Чэмпіён змахнуў кавалачкі з маленькай магнітнай дошкі і склаў яе. — У любым выпадку, мы павінны быць амаль там.
  
  — Аэрапорт Ніцы толькі што дазволіў нам прызямліцца, — сказаў другі пілот. Я паглядзеў у акно. Зямля ўнізе была цёмнай, калі не лічыць бліскучага ятагана, які быў узбярэжжам. Мы працягнулі рух на поўдзень, таму што нават невялікі бізнес-джет павінен прытрымлівацца схеме руху, распрацаванай такім чынам, каб пакідаць над морам шум рэактыўных самалётаў. Чэмпіён паглядзеў на свае наручныя гадзіны. У аэрапорце Ніцы будзе лімузін з шафёрам, дакладна так жа, як гэта было на прыстані ў Гаўры. Паліўнага крызісу ў Чэмпіёна не было.
  
  — У вас павінны быць пытанні, — сказаў Абаронца. — Ты ніколі не быў даверлівым чалавекам.
  
  — Так, — сказаў я. — Навошта ты высунуў сваю каралеву? Двойчы ты зрабіў гэта. Вы, павінна быць, бачылі, што адбудзецца.
  
  Лімузін быў там. Ён быў прыпаркаваны ў зоне чакання. Паліцэйскі перасунуў таблічку, каб вызваліць для яе месца. Цемнаскуры шафёр трымаў на руках хлопчыка, калі мы яго ўбачылі. З-за гіганцкіх памераў шафёра дзіця здаваўся не больш немаўля. Але гэта быў вялікі хлопчык, апрануты ў джынсавы камбінезон і падцяжкі, у чырвоную ваўняную працоўную кашулю: усё пашыта з такой дбайнасцю, з якой толькі французы марнуюць час на дзіцячую вопратку.
  
  — Ён быў добрым хлопчыкам? — сказаў Чэмпіён.
  
  Шафёр пяшчотна пагладзіў дзіцяці па валасах. — А ты, Білі?
  
  Хлопчык толькі бліжэй прыціснуўся носам да пляча цёмнай ваўнянай формы.
  
  Гэта была зорная ноч. Паветра быў цёплым, і работнікі аэрапорта ў белых кашулях рухаліся з прытворнай грацыяй. Што агульнага ў гэтых людзей з поўдня з тупатам ног і ціхамірным непакоем закутанных докер, якіх мы бачылі укрывающимися ад праліўных дажджоў Паўночнай Еўропы?
  
  Я панюхаў паветра. Я адчуваў пах кветкавага рынку праз дарогу, акіяна, алівак, сланечнікавага алею і грошай.
  
  — Чартоўску дзіўны свет, — сказаў Чэмпіён, — калі мужчыну прыходзіцца выкрадаць ўласнага дзіцяці.
  
  — І яго сябры, — сказаў я.
  
  Чэмпіён забраў сына ў шафёра. Пасадзіў яго на задняе сядзенне машыны. Білі на імгненне прачнуўся, усміхнуўся нам абодвум, а затым зачыніў вочы, каб ўткнуцца носам у скураныя вырабы. Асцярожна Чэмпіён падштурхнуў свайго сына ўздоўж сядзення, каб вызваліць месца для нас. Ён не даў ніякіх указанняў кіроўцу, але машына завялася і рушыла ў бок ажыўленай прыбярэжнай дарогі. Роў рухавікоў стаў аглушальным і ператварыўся ў крык, калі рэактыўны самалёт праляцеў нізка над дарогай і павярнуў у бок мора.
  
  — Ты сказаў, што прывядзеш маму, — сказаў хлопчык. Яго голас быў сонным і прыглушаным сядзеннем. Чэмпіён не адказаў. Хлопчык паўтарыў гэта зноў: «Ты сказаў, што прывядзеш яе».
  
  — Гэта няпраўда, Білі, — сказаў Чэмпіён. «Гэта будзе доўга. Я казаў табе гэта.
  
  Хлопчык доўга маўчаў. Калі, нарэшце, ён прамармытаў: «Ты абяцаў», здавалася, што ён аддае перавагу працяг спрэчкі, а не маўчанне і адзінота. — Ты абяцаў, — паўтарыў ён.
  
  На імгненне я падумаў, што Чэмпіён збіраецца ўдарыць дзіцяці, але працягнутая ім рука абхапіла яго і прыцягнула да сабе. — Чорт вазьмі, Білі, — ціха сказаў Чэмпіён. — Мне трэба, каб ты дапамог свайму бацьку, а не біўся з ім.
  
  Да таго часу, як мы дабраліся да Кан, павольнае дыханне дзіцяці паказвала на тое, што ён зноў заснуў.
  
  Вы не знойдзеце асабняк Тикса ні ў адной з гэтых настольных кніг аб дамах і садках багатых сем'яў Францыі. Але калі-то стан Тикса было значным, і дом быў пабудаваны без аглядкі на выдаткі. Каменяломні ў двух мілях ад яе была асновай імперыі Тикс, і нават цяпер, летам, калі дажджу не было ўжо два тыдні, на мармуровых прыступках віднелася жоўтая каменная пыл. дубовая разьбяная дзверы і на фахверкавых франтонах.
  
  Стагоддзем раней багацце з кар'ера пабудавала гэты вялікі дом і стварыла вёску, у якой жылі працавалі там мужчыны. Але багацце кар'ера зменшылася да пластоў, якія трэба было здабываць. У рэшце рэшт нават соты выманняў шахты далі так мала, што яе закрылі. Вёска чахла і, нарэшце, стала трэніровачнай пляцоўкай, дзе французская пяхота вучылася баях у дамах. Але асабняк ацалеў, яго карціны і становішча засталіся некранутымі, наколькі гэта дазвалялі тры вялікія вайны.
  
  Будаўнік зрабіў яго тварам да ўезду на пад'язную дарожку даўжынёй амаль у мілю. Гэта быў змрочны дом, таму што эфектнае размяшчэнне гэтага адасобленага будынка на пустэльным вапняковым плато асуджалі яго на цьмяны паўночны святло.
  
  Электрычнасць забяспечвалася генератарам, які выдаваў роўны гул, чутны па ўсім доме. Калі мы ўвайшлі, святло ў холе пацьмянеў, паколькі магутнасць, якую ён даваў, была перарывістай і ненадзейнай. Вестыбюль быў абабіты дубовымі панэлямі, а шырокая лесвіца вяла на галерэю, цалкам атачала зала. Я паглядзеў на балкон, але нікога там не ўбачыў, і тым не менш я ніколі не ўваходзіў у дом, не адчуваючы, што за мной назіраюць.
  
  — Адчувайце сябе як дома, — сказаў Чэмпіён не без намёку на насмешку над сабой.
  
  Пліткавы падлогу адлюстроўваў стол у холе, на якім былі складзеныя дзённыя паперы, некранутыя чалавечай рукой. Ружы таксама былі прыгожыя, ні обесцвеченные лісце не сапсавалі іх, ні апалыя пялёсткі не сапсавалі іх кампазіцыю. Ён быў ўтульны, як музей васковых фігур, яго жыццё вымяралася ківачом доўгіх гадзін, якія ціха цікаў і стараліся не біць.
  
  Слуга з'явіўся з пакоя, якая, як я пазней даведалася, была кабінетам Чэмпіёна. Гэта быў Мебарки, алжырскі сакратар Чэмпіёна. Яму было каля пяцідзесяці гадоў, у яго былі вузкія вочы, пігментаваную скура і коратка падстрыжаныя сівыя валасы. Ён зачыніў за сабой дзверы і ўстаў у паглыбленні дзвярнога праёму, як вартавы.
  
  Чэмпіён нёс моцна спячага сына на руках. Мужчына ў фартуху з зялёнага сукна дапамагаў шафёру з чамаданамі Чэмпіёна. Але маю ўвагу прыцягнула дзяўчына. Ёй было крыху за дваццаць. Цёмны ваўняная сукенка і туфлі на плоскай падэшве, магчыма, былі разлічаны на стрыманасць, як і належыць хатняй прислуге, не якая носіць уніформы. Але на самай справе вязанае сукенка з гузікамі облегало яе сцягна і грудзі і адкрывала дастаткова яе загорелого цела, каб зацікавіць любога мужчыну, які ўмее расшпільваць гузік.
  
  'Што-небудзь?' — сказаў Чэмпіён седовласому мужчыну.
  
  «Два телекса; банк і пацвярджэнне.
  
  — У золаце?
  
  'Так.'
  
  'Добры. Шкада, што ім даводзіцца вучыцца на ўласным горкім вопыце. У такім выпадку паведаміце на склад, і няхай яны забяруць іх, як толькі захочуць.
  
  — І я пацвердзіў, што заўтра абед. Мебарки звярнуў на мяне свае халодныя вочы. Там не было прыёму.
  
  — Добра, добра, добра, — сказаў Чэмпіён, думаючы пра іншае. Усё яшчэ трымаючы свайго сына, ён пачаў падымацца па лесвіцы. — Я пакладу Білі спаць, няня, — сказаў ён. — Пойдзем, Чарльз. Я пакажу табе твой пакой.
  
  Слугі разышліся, і Чэмпіён павёў мяне па цёмных калідорах наверсе дома ў мой пакой.
  
  — У цябе ў пакоі ёсць тэлефон: набяры два для маёй пакоі, адзін для майго кабінета і дзесяць для кухні. Калі папросіш, табе прынясуць кавы і бутэрброд.
  
  — Гэта шыкоўная жыццё, Стыў.
  
  — Спакойнай ночы, Чарлі. Спакойнай ночы.'
  
  Мая «пакой» была люксом: спальня з двухспальным ложкам, пярэдні пакой і гасцёўня, з цалкам укомплектованным барам для кактэйляў і балконам з выглядам на тысячу акраў кустоўя. Былі і кнігі: старанна адабраныя. Я быў ўсцешаны клопатам, выяўленай пры іх выбары, і абражаны упэўненасцю, што я прыеду.
  
  Я падняў трубку і папрасіў чай і бутэрброды з вяндлінай. — Чай з малаком, — паўтарыў я. Адказала нянька. Яна адказала па-ангельску. Гэта быў англійская англійская. «Ешце халодную курыцу», — прапанавала яна. — Тут не ядуць вяндліну — арабы.
  
  — Я спушчуся на кухню, — сказаў я.
  
  — Не, я падыму гэтае пытанне, — паспешліва сказала яна. «Сыр ці курыца?»
  
  'Курыца.'
  
  'Заставайся там. Я раскажу пра гэта.
  
  Я выйшла на свой балкон. Дзе-то ў ніжняй частцы дома яшчэ гарэла святло, і змяшаліся пахі струковага перцу, абпаленай у стылі арабскай кухні, і салодкі пах ладану.
  
  Я ўсё яшчэ быў на балконе, калі прыйшла дзяўчына з падносам. Я глядзеў, як яна кладзе яго на прикроватный столік. Яна распусціла валасы. Яно было пшанічнага колеру і падала ёй на плечы ў прывабным беспарадку. Яна была высокай і стройнай, з высокімі скуламі, вялікім ротам і блакітнымі вачыма. Здавалася, яна адчула, што за ей назіраюць, і раптам падняла вочы і ўсміхнулася, нібы чытаючы мае плоцкія думкі.
  
  — Вы ангелец, ці не так? Голас быў родным акругай, але гэта было доўгі час удалечыні ад дома.
  
  Я кіўнуў.
  
  «Першы ангелец, якога я ўбачыла за цэлую эпоху», — сказала яна.
  
  — У Ніцы недахопу няма.
  
  «Гэтыя людзі не даюць мне пазычыць машыну, — сказала яна. — Толькі таму, што я памяў іх паршывы стары «Фіят». А ў аўтобусе два разы пересаживаешься — адзін раз паспрабаваў, і аднаго разу хапіла, скажу я табе!» Яна адкінула пакрывала на ложку і заправіць яго хуткімі нервовымі рухамі доследнай медсёстры. «Пакаёўка павінна была зрабіць гэта да абеду, — патлумачыла яна. — Не, я тут у пастцы. Яна разгладзіла спадніцу на сцёгнах, выпрямила цела і паглядзела на мяне. «Я хадзіў гуляць, але падвярнуў шчыкалатку, а там ёсць шахты без агародж, без папераджальных надпісаў і іншага — як у французаў — у іх можна зваліцца прама, і ніхто пра гэта нават не даведаецца. '
  
  — І ніякіх кебаў?
  
  — На маю зарплату — вы, павінна быць, жартуеце. Яна адарыў мяне разумелай усмешкай. Гэта была ўсмешка, аб якой ведаюць толькі прыгожыя маладыя дзяўчаты: правакацыйная ўсмешка з вільготных адкрытых вуснаў, салодкая, як свежыя сліўкі. І гэтак жа гатовы згарэць пры першых прыкметах грому.
  
  Я ўсміхнулася. Яна падышла да гаўбца, дзе я стаяў. «Гэта фантастычная надвор'е для гэтага часу года», — сказала яна. Неба было пурпуровым, а адкуль-то з-за пагорка лілося свячэнне чырвонага неону, нібы электронны закат, уключаны ўсю ноч.
  
  Яшчэ да таго, як яна абняла мяне, я адчуў цяпло яе цела і пах адэкалону. — Думаю, ты спадабаешся мне, — прашаптала яна. Яна пацягнулася, каб сашчапіўшы рукі перада мной. Затым яна прыціснулася ўсім целам да маёй спіне. — Ты мне вельмі падабаешся.
  
  'Чаму?' Я сказаў.
  
  Яна смяялася. — Ты круты вырадак. Яна подула мне на патыліцу, а затым асцярожна прыкусіла мочку вуха. — Мне самотна, — сказала яна нарэшце, калі ёй надакучыла гульня.
  
  — Не сёння, — сказаў я. 'У мяне баліць галава.'
  
  Яна ўсміхнулася і сціснула мяне мацней.
  
  — Чаму ты не п'еш чай? яна спытала. — Гэта можа прымусіць вашу кроў цыркуляваць.
  
  — Добрая думка, — сказаў я. Я ўзяў яе за запясці і асцярожна вызваліўся з яе моцнай хваткі.
  
  Я падышоў да прикроватной тумбачцы, куды яна паставіла паднос. Гэта быў ўражлівы роскід. Там былі вышытыя ўручную сурвэткі, масіўныя сярэбраныя сталовыя прыборы і некалькі вясновых кветак у вазе. Паднос быў накрыты на дваіх. Я сеў на край ложка і наліў дзве кубкі гарбаты, дадаўшы малака. Я пачуў шолах шоўку; да таго часу, як я павярнуўся з кубкам і сподкам у руцэ, яна была зусім аголена, калі не лічыць ніткі жэмчугу і масіўнага залатога бранзалета, паказваў на яе групу крыві.
  
  'Праклён!' — сказала яна мякка. — Я хацеў зрабіць табе сюрпрыз. Яна адкінула коўдру і забралася ў маю ложак, выцягнуўшы ногі на хрумсткіх накрухмаленых прасцінах з гукам, падобным на рвущуюся папяросную паперу. «Таа! Халодныя прасціны!
  
  — Хочаш сэндвіч з курыцай?
  
  Яна пахітала галавой. Яна здавалася не больш чым дзіцем і, як дзіця, раптам засумавала. 'Вы сярдуеце?' яна спытала. — Я вас шакаваў?
  
  'Не, я сказаў.
  
  — Будзь добры да мяне, — умольвала яна. — Калі хочаш, каб я пайшоў, я пайду. Але будзь добры да мяне. Яна была загарэлай, за выключэннем тых месцаў, якія прыкрывала б невялікая двойка.
  
  Я даў ёй кубак і сподак. — Хочаце цукар?
  
  — Вы вельмі ангелец, — сказала яна. — Ты сам гэтага не хочаш, але ты не можаш адмовіцца ад гэтага. Не, ніякага цукру.
  
  — Гэта была ідэя містэра Чэмпіёна? Я сказаў. Я павярнуўся, каб паглядзець на яе, калі яна адказала.
  
  Яна села ў ложку, каб піць чай. — Ты яго лепшы сябар, — сказаў ён. Кропелька гарбаты скацілася па яе грудзей. Калі яна выратавала яго сваёй лыжкай, яна паглядзела на мяне і захіхікала. Яна паднесла лыжку да маіх вуснаў, а калі я ўзяў яе, зноў захіхікала.
  
  — Гэта была яго ідэя ? Я настойваў.
  
  — Так, але я сказаў яму, што спачатку мне трэба ўбачыцца з табой. Яна працягнула сваю доўгую загарэлую руку, каб правесці кончыкам пальца па маёй спіне. — Мяне завуць Тапаз, — сказала яна. — Гэта азначае жоўты сапфір. Ёй было крыху за дваццаць, у яе была адукаваная гаворка і спакойны упэўнены погляд. Сорак гадоў назад такія дзяўчаты збіраліся ў Галівудзе; цяпер іх можна знайсці ўсюды, дзе ёсць яхты, ці лыжы, або гоначныя машыны, і за іх плацяць мужчыны.
  
  — Значыць, ён заплаціць вам?
  
  «Не, дарагая, я раблю гэта з любові». Яна ўсміхнулася, як быццам гэта была найвялікшая жарт у свеце. Затым яна прагна выпіла гарбату і паставіла кубак на столік ля свайго ложка. — Абдымі мяне на хвілінку.
  
  Я так і зрабіў.
  
  — Мне тут страшна, — сказала яна шэптам. — Я сур'ёзна, праўда.
  
  — Чаму ты павінен баяцца?
  
  «Гэтыя чортавы арабы прыбываюць тузінамі, а потым літаральна знікаюць!»
  
  — Ну ж, Тапаз.
  
  'Я не жартую. Яны прыязджаюць на машынах ноччу, а на наступную раніцу іх няма і ў памоўцы.
  
  'О, так.'
  
  'Я сур'ёзна!' — злосна сказала яна. — Сляды на дыване ў холе і дзіўныя гукі ў ночы. Часам я задаюся пытаннем, ці варта гэта грошай».
  
  — Навошта ты мне ўсё гэта расказваеш? Я сказаў.
  
  — Не ведаю, — прызналася яна. — Таму што вы ангелец, я мяркую.
  
  — Але містэр Чэмпіён таксама ангелец, ці не так?
  
  Яна сморщила твар у глыбокай задуменнасці. Альбо яна была найвялікшай актрысай, якую я калі-небудзь бачыў у дзеянні, альбо казала ад чыстага сэрца. Я паглядзеў на яе сэрца з больш чым выпадковым цікавасцю. — Не зусім па-ангельску, — нарэшце сказала яна. «Яны разам смяюцца і жартуюць па-арабску. Я не называю гэта ангельскай, а вы?
  
  — Вы цалкам маеце рацыю, — сказаў я.
  
  Яе рукі зноў пацягнуліся. — Вы носіце ніжняе бялізну? яна сказала. Гэта быў рытарычнае пытанне. «Я даўно не сустракала мужчыну, які носіць ніжняе бялізну».
  
  — Я заўсёды магу яго зняць, — сказаў я.
  
  — Так, здымі. Магчыма, яна казала мне праўду, але я дастаткова ведаў аб Чэмпіёна, каб не адпрэчваць думка аб тым, што яна можа быць найвялікшай актрысай ў свеце.
  
  Я паглядзеў на яе. Кім яна была: ахмістрыняю, кінутай сяброўкай Чэмпіёна, медсястрой, прывезенай сюды толькі для таго, каб прыглядаць за Білі, або шпіёнкай, падкінутай, каб праверыць, што я магу сказаць у сне. Ці яна гуляла нейкую іншую нечаканую ролю ў гэтым дзіўным доме, дзе не елі свініны, і дзе ў начным паветры пахла падпаленымі ладанам.
  
  Я сказаў: «Проста я перастаў верыць у Дзеда Мароза, рэінкарнацыю і любоў з першага погляду».
  
  — А кім з іх я павінен быць? яна спытала. 'Хочаш, каб я пайшоў? Калі хочаш, каб я сышоў, так і скажы.
  
  «Мужчына можа знайсці Санту, — сказаў я, — не засоўваючы свае падарункі назад у комін».
  14
  
  Дарога N562 з Граса прыйшла ў непрыдатнасць пасля Драгиньяна. З яго вострых шпілек у пагодлівы дзень можна ўбачыць Міжземнае мора або, па меншай меры, новую бліскучую аўтастраду, якая праходзіць углыб краіны ў Канах і праходзіць міма Экса і Авіньёне. Гэта — калі ў вас ёсць падыходная машына і вы трымаеце нагу на падлозе — довезете вас да Парыжа за пяць гадзін.
  
  Але да поўначы ад гэтага « звілістага маршруту » знаходзіцца бясплодная вобласць кустоў і скал, якой французская армія валодае з першых гадоў гэтага стагоддзя. Там няма аўтадарог. На самай справе мясцовыя жыхары скажуць вам, што там наогул няма дарог, хоць самі ездзяць на поўнач. Паліцыянты ў плашчах і ўзброеныя салдаты, толпящиеся вакол ваенных загарод зоны, махаюць шэрымі гафрыраваная фургонамі бакалейшчыка, мясніка і булачніка праз ачапленне, за выключэннем тых выпадкаў, калі выкарыстоўваюцца стрэльбішча.
  
  Чорны «Мэрсэдэс» Чэмпіёна быў добра вядомы гадзінным. У чэмпіёна быў пропуск мясцовага жыхара, так як асабняк Тикса і каменяломні знаходзіліся недалёка ад вайсковай зоны, а самы прамы шлях ляжаў праз бар'еры.
  
  Шафёр паказаў пропуск сяржанту жандармерыі. Сяржант нахіліўся да машыны і паглядзеў на ўсіх нас траіх, перш чым вярнуць паперы. Пачуўся гул, калі акно было паднята, і машына выкатилась у зону ваенных вучэнняў. З грукатам жвіру мы прайшлі скрыжаванне шляхоў зносін. Неўзабаве мы дасягнулі узмоцненай паверхні, якую пабудавала армія, каб вытрымаць вагу AMX 50, дастаўленых сюды ў «Атэлье» для выпрабаванняў у баявых умовах.
  
  Нават у добрае надвор'е гэта змрочнае месца. Як і ўсе падобныя ваенныя ўстановы, гэта прыклад дзесяцігоддзяў пагарды, перамежных панічных выдаткамі. Будынка на паўночна-заходняй ускрайку былі пабудаваны немцамі падчас вайны. Гэта абнесены сцяной комплекс са вартавымі вежамі і равамі. Раён агнявых кропак, пабудаваны арміяй ЗША ў 1946 годзе, уключаў у сябе кінатэатр і басейн, якія выкарыстоўваюцца да гэтага часу, але больш важным спадчынай амерыканцаў з'яўляецца размяшчэнне артылерыйскіх пазіцый, на якіх падчас баявых дзеянняў стаяць на якары вялікія гарматы. агнявыя выпрабаванні.
  
  Сэрца Атэлье знаходзіцца на поўдзень ад плато. Ён называецца комплексам Вальмен. Ён быў пабудаваны ў 1890 годзе, а над галоўным уваходам на камені высечана імя вялікай перамогі французскай артылерыі. Гэта цікавае месца: верагодна, спраектаванае якім-то архітэктарам, які ўсё жыццё чакаў магчымасці выкарыстоўваць маналітны бетон, таму што амаль усе сцены выгнутыя. Ён стаіць сярод каменных казармаў і металічных танкавых ангараў, нібы дэкарацыі для якога-небудзь старога галівудскага мюзікла, і няцяжка ўявіць сабе чароды танцораў, прабіраліся нагамі па выгнутым гаўбцам, отбивающих чачотку на носе або высовывающих ўсмешлівыя асобы. з круглых вокнаў.
  
  — Спыніся на хвілінку, — сказаў Чэмпіён кіроўцу.
  
  «Яны прасунуць нас далей», — адказаў ён.
  
  «Ідзі і паглядзі на коркі або што-то ў гэтым родзе», — сказаў Чэмпіён. Ён павярнуўся да мяне. — Нядрэннае месца, ці не праўда, — сказаў ён. — Гэта даследчы блок.
  
  Я націснуў кнопку, каб апусціць акно. Аблокі нізка несліся над надбудовай блока, запутываясь ў антэнах, робячы яго больш чым калі-небудзь падобным на карабель на поўных парах.
  
  — Цяперашні даследаванне?
  
  «Ракеты, атамная артылерыя... некалькі цікавых ідэй з цеплавым навядзеннем і адна з лепшых даследчых груп па радиоэлектронному процідзеянні на Захадзе».
  
  — А што вас цікавіць?
  
  — Што нас цікавіць, вы маеце на ўвазе?
  
  'Вось і ўсё.'
  
  Чэмпіён сашчапіў рукі ў пальчатках. Я заўважыў, як ён шчыкаў пальцы, каб знайсці месца, дзе не было кончыкаў. Я задаваўся пытаннем, прычыняла ці гэта яму боль. — Я б нічога не перадаў чортавым рускім, Чарлі.
  
  Я не адказаў.
  
  Ён паглядзеў на мяне, каб убачыць, як я адрэагаваў на яго абяцанне не працаваць на рускіх, але я ніяк не адрэагаваў. Чэмпіён выцер рот тыльным бокам пальчаткі, як гэта зрабіў бы дзіця пасля неабачлівасць. — Арабы заплацяць за лепшую супрацьпаветраную абарону, якую толькі можна купіць... абарончае ўзбраенне, Чарлі... ты добра зрабіў, што не пытаўся раней, але ты заслугоўваеш тлумачэння таго, што ты робіш.
  
  «У мяне ніколі не было яго ў мінулым».
  
  Чэмпіён змрочна ўсміхнуўся. «Не, я мяркую, што няма».
  
  «Засцерагальнікі? Рабочыя чарцяжы? Адзін з даследчай групы, ці не так?
  
  «Яны навучылі вас думаць оптам, — сказаў Чэмпіён. — Так паступіў бы дэпартамент? Ён не чакаў адказу. Ён паглядзеў праз забрызганное дажджом лабавое шкло, каб убачыць, як кіроўца круціць рухавік. Капот зачыніўся, і Чэмпіён паспешліва загаварыў, перш чым кіроўца вярнуўся ў машыну. — Ты ведаеш, што я спрабую сказаць, Чарлі. Калі ў вас ёсць сумненні адносна таго, што я раблю, дзеля бога, скажыце мне.
  
  'ДОБРА.'
  
  — Не проста добра, Чарльз. Абяцай мне!'
  
  Я ўсміхнулася. Ён не быў падобны на Чэмпіёна, якога я ведаў. — Гонар скаўта, ты маеш на ўвазе? Адчуеце сябе ў большай бяспекі, калі я скажу, што не аддам вас? Я спытаў у яго.
  
  — Як ні дзіўна, — раздражнёна сказаў Чэмпіён, — так і будзе.
  
  — Я дам табе кантракт, — прапанаваў я. — А потым, калі я куплю цябе, ты зможаш падаць на мяне ў суд.
  
  Тады нават Чэмпіён ўбачыў, як недарэчна шукаць гарантыі ў людзей, якія былі прафесійнымі здраднікамі. — Вы забілі людзей у каменяломні, — сказаў ён. 'Прызнай гэта!'
  
  Кіроўца адкрыў дзверы і сеў. Я кіўнуў.
  
  Машына збочыла з комплексу Вальмен і паехала па галоўнай дарозе на захад. Усяго ў дзесяці мілях ўніз па дарозе ёсць вялікі гатэль. У пракураным бары стоўпіліся цывільныя з адміністрацыі і з лабараторый. У рэстаране абедалі некалькі дзяжурных артылерыйскіх афіцэраў у форме. У траіх з іх былі жонкі і дзеці.
  
  Чэмпіён праціснуўся скрозь шумных мужчын у бары і замовіў напоі. Ён апрануўся тут, каб быць незаўважным — карычневая кароткая скураная куртка і заляпаныя капялюш. Ён пажартаваў з бармэнам, і той усміхнуўся. Мы аднеслі свае напоі да обшарпанному драўлянага століка пад акном, і старая паслала на яго кашулю ў абрус і паставіла сталовыя прыборы на чацвярых. Яна кіўнула ў знак прызнання Чэмпіёну. Мы прарабілі доўгі шлях па дарозе, але, па прамой лініі, Чэмпіён быў амаль суседам.
  
  — Тут будзе адзін з лабарантаў, — сказаў Чэмпіён. — Стары камуніст, ён думае, што я рэгулярна бываю ў Маскве. Не разочаровывай яго.
  
  — Я паспрабую гэтага не рабіць.
  
  «Выпрабавальныя стральбы пачнуцца на наступным тыдні. Ён аддасць вам усё, да чаго зможа дацягнуцца, але нам, магчыма, прыйдзецца на яго спадзявацца.
  
  Афіцыянтка прынесла тры піва і меню. Чэмпіён пастукаў па пластыкаваму меню на краі стала і сказаў мне: «Памятай, што я табе казаў, Чарлі. Я давяраю табе.
  
  Я пацягнуўся за півам і выпіў няшмат. Здавалася малаверагодным, што Чэмпіён давяраў мне, паколькі ён незлічоная колькасць разоў казаў мне, што шпіён нікому не павінен давяраць.
  
  Чэмпіён ўтаропіўся на меню. « Шукрут! Даўнютка я ў апошні раз не еў шашлык з гарні , — сказаў ён. Ён падціснуў вусны, як быццам ужо спрабаваў яго на смак. Але ён не замаўляў квашанай капусты, у яго быў стейк з філе і імпартная спаржа.
  15
  
  Гэта была мая ідэя, што Гас — кантакт Чэмпіёна ў дэпо Валми — павінен атрымаць для мяне пропуск мясцовага падрадчыка. У яго былі сумневы з гэтай нагоды, але заяву прайшло за сем дзён, і мне выдалі пропуск у наступны панядзелак. З ім я змог перасекчы ўсю ваенную зону. Пры ўмове, што Гас спусціўся да дзвярэй адміністрацыйнага блока, мне таксама дазволілі ўвайсці ў будынка.
  
  З верхняга паверха я бачыў ўспышкі гармат далёка на другім баку хрыбта і мог глядзець уніз, на дно старога разлома, на краі якога быў пабудаваны Вальмен. У дні стрэльбаў жоўтыя верталёты прачэсвалі палігон у пошуках боегаловак і паласатых муляжоў атамных снарадаў. Яны прогрохотали праз разлом, каб даставіць графікі мэтаў на лужок перад адміністрацыйным блокам, гэта значыць на вымытая ветрам ўчастак хмызняку, дзе стаялі два старажытных палявых прылады, старая ракетная рампа і таблічка з надпісам «Уваход забаронены». .
  
  «Французы вельмі ідуць на супрацоўніцтва, — сказаў Шлегель.
  
  — Занадта па-чартоўску кааператыўны, — сказаў я. «Калі гэты пропуск быў атрыманы на працягу сямі дзён, гэты хлопец Гас не мог гаварыць ні аб чым іншым».
  
  Шлегель перастаў хадзіць узад-наперад і паглядзеў на мяне. Ён даведаўся ў маім голасе і іншыя нявыказаныя крытычныя заўвагі.
  
  — Мы павінны падтрымліваць сувязь, — абараняючыся, сказаў Шлегель. — І гэта было адзінае месца.
  
  Я не стаў працягваць спрэчку. Шлегель быў правоў. Ён паглядзеў на свае гадзіны. — Не затрымлівайце вас занадта доўга, а то наш сябар Чэмпіён можа зацікавіцца, дзе вы знаходзіцеся. Ён паклаў дакументы, якія даў мне Гас, у партфель для дакументаў і пстрыкнуў замком. — Бескарысна, — вымавіў ён. «Калі Чэмпіён можа прадаць гэта арабам, ён заслугоўвае кожнага пені, які атрымлівае!»
  
  — Магчыма, фіктыўны забег. Проста паглядзець, не испорчу я працу.
  
  'Навошта?' — сказаў Шлегель. «Каму ты патрэбен, так ці інакш? Навошта спрабаваць пераканаць вас, што ён вам давярае — дзе працэнт?
  
  — Праўда, — пагадзіўся я.
  
  «Цяпер не крыўдуй на мяне. Чэмпіёну не патрэбныя ні вы, ні любая іншая выразка. Ён сустракаўся з Гасом — Гас ведае яго твар — Госпадзе! Гэта не мае сэнсу, ці не так?
  
  Я высмаркаўся. Затым я падышоў да акна і паглядзеў уніз на іншыя будынкі. У мяне былі першыя сімптомы грыпу, а надвор'е не абяцала нічога, акрамя грому, маланкі і бясконцых ліўняў. Я паклаў рукі на радыятар і здрыгануўся.
  
  — Адыдзі ад гэтага акна, птушыны мозг, — сказаў Шлегель. — Хочаш, каб твой прыяцель Гас ўбачыў цябе?
  
  — Гэта можа мець сэнс, — сказаў я, адыходзячы ад акна. — Гэта мела б сэнс, калі б намячалася што-то вельмі важнае. Тое, аб чым французы не хочуць казаць.
  
  Шлегель скрывіўся ў жаху і замахаў на мяне сплясканымі рукамі, каб я спыніўся.
  
  — Я ведаю, ведаю, ведаю! Я сказаў. Я агледзеў мяккую мэблю, размаляваныя ўручную партрэты генералаў дзевятнаццатага стагоддзя і выцвілыя пластмасавыя кветкі. У такой прыёмнай — у такім месцы — абавязкова павінна быць электронная сантэхніка, але я ўсё роўна працягнуў. «Калі ў найбліжэйшай будучыні яны правядуць праз Атэлье што-то сапраўды важнае, Чэмпіён атрымае гэта ў свае рукі».
  
  Шлегель паціснуў плячыма на тое, што большасць супрацоўнікаў аддзела палічыла б сур'ёзным парушэннем бяспекі. — Не, калі наш прыяцель Гас патрапіць у халадзільнік. Вось як яны разважаюць.
  
  «І, магчыма, менавіта так, як спадзяецца Абаронца, яны будуць разважаць».
  
  Шлегель оскалился ў жэсце, які быў бліжэй за ўсё да захаплення. — У цябе бываюць моманты прасвятлення, прыяцель. Для брытанца, я маю на ўвазе. Ён кіўнуў. — Вы маеце на ўвазе, што ў яго тут можа быць два кантакту?
  
  «Чэмпіён выхаваны на другі сеткавай тэхніцы».
  
  — Ну, ты павінен ведаць. Вы былі з ім, ці не так? Ён падышоў да пластыкавых кветак, узяў адзін і адзін за іншым адрываў пялёсткі, кідаючы іх у попельніцу. — Аднак ёсць яшчэ некаторыя пытанні. Ён паглядзеў на аскепкі пластмасы, тыя, што засталіся ў яго ў руцэ, і выпусціў іх, як быццам яны былі напалена да чырвані. «Я спрабую кінуць паліць, — сказаў ён. 'Гэта цяжка!'
  
  — Так, — сказаў я.
  
  Шлегель скрывіўся, імкнучыся не чхнуць; чхнуў, а затым старанна выцер нос. Ён падышоў да радыятара, каб паглядзець, ці гарыць цяпло. Гэта не так. — Ты хочаш даць мне адзін з тых аспірынам? Я думаю, можа быць, я атрымліваю ваш вірус.
  
  Я даў яму дзве таблеткі. Ён праглынуў іх.
  
  Ён сказаў: «Чэмпіён стаў палкоўнікам егіпецкай арміі».
  
  Я з недаверам утаропіўся на яго.
  
  — Гэта праўда, — сказаў ён. — Яна не апублікаваная і нават не распаўсюджаная, але цалкам афіцыйная. Вы ж ведаеце, як гэтыя вайсковыя правадыры любяць вонзать свае кіпцюры ў шматабяцаючыя крыніцы.
  
  Я кіўнуў. Армія палічыў за лепшае б заручыцца падтрымкай такога чалавека, як Чэмпіён, а не дапусціць, каб яго справаздачы вярнуліся да палітыкаў. Прысваенне яму звання палкоўніка было простым спосабам зрабіць гэта.
  
  — Палкоўнік аддзела прапаганды, з дзясятага студзеня. Шлегель скамячыў свой насавой хустку і пацёр ім нос, нібы спрабуючы здушыць чарговы чых. «Аддзел прапаганды! Вы думаеце, што гэта можа быць на ўзроўні? Думаеце, усё гэта магло быць прапагандысцкім практыкаваннем?
  
  «Прапаганда? Вы маеце на ўвазе продаж настолькі мяккі, што гэта сакрэт? — саркастычна спытаў я.
  
  — Ён яшчэ не скончыў, — сказаў Шлегель з некаторым прадчуваннем.
  
  — Гэта праўда, — сказаў я.
  
  — Вам лепш рухацца, — сказаў Шлегель. «Я ведаю, што Абаронца любіць, калі ты сядзіш там своечасова, каб апрануцца да вячэры».
  
  — Вы саркастычны вырадак, палкоўнік.
  
  «Ну, я занадта стары, каб змяніць свой лад жыцця», — сказаў ён.
  
  На твары Шлегеля была малюсенькая метка, якую я ударыў яго падчас скандалу на вакзале Ватэрлоо. — Гэта іншая справа... — сказаў я.
  
  — Маё Ватэрлоо, — сказаў Шлегель. Ён усміхнуўся сваёй крывой усмешкай і патлумачыў: «Гэта быў жарт Доулиша».
  
  — Гэта было не падобна на мяне, — сказаў я, нібы просячы тонам.
  
  — Пацешна, што вы гэта сказалі, — сказаў Шлегель. — Доліш сказаў, што гэта было сапраўды гэтак жа, як ты.
  16
  
  — Так гэта поўдзень Францыі? — сказаў я, калі слуга ўзяў маё паліто. Чэмпіён нахіліўся наперад у сваім вялікім крэсле з крыламі і пацягнуўся за бервяном. Ён паставіў яго на агонь, перш чым паглядзець на мяне. Бярвёны ўяўлялі сабой ідэальныя цыліндры, выразаныя з маладых дрэў, ступень разліку распаўсюджвалася на ўсё ў доме. Тры аднолькавых антыкварных кутніх шафы з японскім дэкорам ідэальна ўпісваліся ў прастору за межамі дывана, а колеру гарманавалі з роспісам над камінам і картачным столікам. Гэта быў дом, які можна атрымаць, калі даць декоратору пусты чэк. Пасля жыцця, праведзенай ў ночлежках і хаатычных кватэрах, я выявіў, што разлічаны эфект бянтэжыць. Чэмпіён трымаў графін з віскі на адлегласці выцягнутай рукі. У тую раніцу ён быў поўны. Цяпер ён быў амаль пусты.
  
  Білі расцягнуўся на падлозе ва ўвесь рост і маляваў монстраў ў сваёй кнізе пра жывёл. Ён падняўся на ногі і накінуўся на мяне з абвінавачанага пальцам.
  
  «Рыбы не чуюць , калі ты іх клічаш».
  
  — Хіба яны не могуць? Я сказаў.
  
  — Няма, таму што ў іх няма вушэй. Сёння я гадзінамі клікала рыб, але няня кажа, што яны не чуюць.
  
  — Дык чаму яны перасьледуюць мяне?
  
  — Мая няня кажа, што вы, павінна быць, кінулі ў сажалку хлеб.
  
  — Спадзяюся, ты не сказаў ёй, што я гэта зрабіў, таму што яна злуецца, калі я не з'ядаю увесь свой хлеб.
  
  — Так, я ведаю, — задуменна сказаў Білі. — Я не скажу ёй, не хвалюйся.
  
  Чэмпіён назіраў за абменам. Ён сказаў: «Вы выклічаце ў яго комплекс».
  
  — Што такое комплекс? — сказаў Білі.
  
  — Усё роўна, што гэта такое, — сказаў Абаронца. — Цяпер ты ідзі з няняй, а я падыду і пажадаю спакойнай ночы.
  
  Білі паглядзеў на мяне, потым на бацьку і зноў на мяне. «Мне патрэбен комплекс», — сказаў ён.
  
  — Не хвалюйся, Білі, — сказаў я. — Я ведаю чалавека, які можа купіць іх оптам.
  
  У дзверы асцярожна пастукалі. Увайшоў Тапаз. На ёй быў белы фартух. На яе твары не было макіяжу, а светлыя валасы былі сабраны ў шыньены высока на патыліцы. Я ведаў, што гэта тое, што яна заўсёды насіла, купая Білі, але гэта рабіла яе падобнай на якую-то неверагодна прыгожую медсястру з аднаго з тых бальнічных фільмаў.
  
  Яна пачціва кіўнула Чэмпіёну і ўсміхнулася мне. Гэта была тая ж цёплая сяброўская ўсмешка, якую яна дарыла мне кожны раз, калі мы сустракаліся ў доме, але яна не заходзіла ў мой пакой з той першай сумеснай ночы.
  
  Каханне вызначаецца як «жаданне быць жаданай». Што ж, я быў закаханы дастаткова раз, каб думаць, што малаверагодна, што я закахаўся ў Тапаз. І ўсё ж я ведаў тую дзіўную сумесь страсці і жалю, якая складае сутнасць кахання. І міжволі я раўнаваў да нейкаму невядомаму мужчыну, які мог пазбавіць яе гэтага раздражняльнага самавалодання.
  
  Я паглядзеў на Чэмпіёна, а затым зноў паглядзеў на яе, заўсёды шукаючы намёк на іх адносіны. Але тайная ўсмешка, якую яна падарыла мне, была больш падобная на паразуменне двух цвярозых людзей у прысутнасці п'янага сябра.
  
  — Пойдзем, Білі, — сказала яна. Але Білі да яе не пайшоў; ён падышоў да мяне, абняў мяне і закапаўся галавой.
  
  Я прысеў, каб нашы асобы былі на адным узроўні. Білі прашаптаў: «Не хвалюйся, дзядзька Чарлі, я не скажу ёй пра хлеб».
  
  Калі Білі, нарэшце, пажадаў спакойнай ночы і пайшоў, Чэмпіён падышоў да століка побач з канапай. Ён адкрыў тэчку з дакументамі, якую я прывезла з Вальмі, і прагартаў яе з павярхоўным цікавасцю. — Дзярмо, — сказаў ён. «Тое ж старое дзярмо. Я пагляджу на гэта пазней. Няма неабходнасці замыкаць яго наверсе.
  
  — Гас ведае, што гэта дзярмо? Я сказаў.
  
  «Гэта прымушае яго адчуваць сябе удзельнікам класавай барацьбы», — сказаў Чэмпіён.
  
  — Ён не будзе так сябе адчуваць, калі атрымае дзесяць гадоў за крадзеж сакрэтаў.
  
  — Значыць, вы яго не ведаеце , — сказаў Абаронца. — Мне здаецца, гэта яго самая запаветная мара.
  
  'Што на вячэру?'
  
  «Яна зноў робіць гэтыя чортавы трипсы а-ля мод ».
  
  'Мне падабаецца, што.'
  
  — Ну, я не ведаю, — сказаў Чэмпіён. — Ты ніколі не думаеш ні аб чым, акрамя ежы? Як наконт выпіць?'
  
  — Ты праязджаеш па дарозе ў Вальмен тры разы ў тыдзень на гэтым маленькім «фиате» і, можа быць, таксама пачнеш аб гэтым думаць. Я адмахнуўся ад графіна, які ён прапанаваў.
  
  'Добра. Ты думаеш, што сустракацца з Гасом - пустая трата часу. Але хутка нам спатрэбіцца Гас, ён сапраўды спатрэбіцца, і я не хачу, каб у яго раптам здарыўся прыступ згрызот сумлення.
  
  — Гэта проста для таго, каб выкрыць яго?
  
  'Няма няма няма. Але я не хачу, каб ён прыдзіраўся і выбіраў. Я хачу звычайны канал з гэтага месца. Я разбяруся з гэтым, калі ён будзе тут.
  
  — Небяспечны спосаб купляць дзярмо, — сказаў я.
  
  — Вы маеце на ўвазе?
  
  'Хто яшчэ?'
  
  — Не турбуй сваю прыгожую галоўку. Калі яны збіраюцца душыць, я пачую пра гэта. Я даведаюся пра гэта перад камендантам. Ён адарыў мяне шырокай самазадаволенай усмешкай. Я ніколі раней не бачыла яго па-сапраўднаму п'яным, а можа быць, да гэтага часу не ведала, на што звяртаць увагу.
  
  — Што ж, гэта выдатна, — сказаў я, але сарказм не закрануў яго.
  
  Ён сказаў: «Вы б бачылі Білі сёння днём. Вы калі-небудзь бачылі цацачныя цягніка, якія робяць немцы? Даслалі чалавека з завода наладзіць: таварныя вагоны, дызелі, вагоны-рэстараны і лакаматывы — ходзіць па пакоі. Лакаматывы не больш далоні, але дэталізацыя фантастычная. Мы трымалі гэта ў сакрэце — вы б бачылі твар Білі.
  
  — Ён хоча сваю маці, Стыў. І яна яму патрэбна! Слугі, пашытыя на заказ адзенне і мадэлі цягнікоў — яму на ўсё гэта напляваць.
  
  Стыў наморщил лоб. — Я раблю гэта толькі для хлопчыка, — сказаў ён. 'Ты ведаеш што.'
  
  — Што рабіць?
  
  Ён дапіў свой скотч. — Ён хоча сваю маці, — паўтарыў ён з агідай. — На чыёй чортавай баку ты?
  
  — Білі, — сказаў я.
  
  Ён падняўся на ногі з лёгкім намёкам на няўстойлівасць, але калі ён паказаў на мяне, яго рука дрыжала. — Ты трымаеш свае паршывыя думкі пры сабе. Каб змякчыць папрок, Чэмпіён ўсміхнуўся. Але гэта была не вельмі ўсмешка. — Дзеля бога, Чарлі. Яна мяне збівае. Сёння яшчэ адзін ліст ад яе адвакатаў... яны абвінавачваюць мяне ў выкраданні Білі.
  
  — Але хіба гэта не тое, што вы зрабілі?
  
  «Па-чартоўску дакладна! І ў яе ёсць два спосабу вярнуць Білі — адвакаты ці фізічная сіла. Ну, яна даведаецца, што я магу дазволіць сабе больш адвакатаў, чым яна, а што тычыцца фізічнай сілы, то ёй прыйдзецца прабіцца скрозь маю войска, каб трапіць сюды. Ён усміхнуўся яшчэ шырэй.
  
  — Ён хоча сваю маці, Стыў. Як ты можаш быць такім сляпым?
  
  — Проста рабі, што табе кажуць, і трымай нос у чысціні.
  
  — Tripes à la mode , а, — сказаў я. «Мне падабаецца, як яна гэта робіць. Яна кладзе туды страўнікі цялячыя і бычыныя ногі, таму соус такі густы».
  
  — Ты хочаш, каб я захварэў? — сказаў Чэмпіён. «Думаю, я з'ем грыбны амлет». Ён абышоў канапа і адкрыў тэчку з дакументамі. Ён прагледзеў ксеракопіі, якія Гас зрабіў з вялікай рызыкай. Гэты другі погляд на іх пацвердзіў яго меркаванне. Ён кінуў іх назад у чамадан з пагардлівым гальскім «Пуф!» і наліў рэшткі віскі у свой шклянку.
  
  Я был удивлен, обнаружив, насколько меня раздражало его презрение. Что бы Чемпион ни думал о моих страхах и мотивах Гаса, мы заслуживали большего из-за наших страданий.
  
  — Да, — сказал я. «Она кладет эти чесночные гренки в омлеты. Возможно, я возьму один из них для начала.
  17
  
  Четверг был для меня свободным днем. Я провел его в Ницце. В то утро я медленно шел по рынку, вдыхая запах овощей, фруктов и цветов. Я съел ранний персик и вставил в петлицу синий василек. От рынка до квартиры Сержа Франкеля рукой подать. Он не удивился, увидев меня.
  
  — Мы выпьем кофе, — сказал он. Он провел меня в кабинет. Это был обычный хаос. На его столе были разбросаны ценные марки и стопки старых конвертов, которые я научился называть «обложками». Каталоги, страницы которых были помечены цветными листками бумаги, были сложены на стуле, а некоторые лежали открытыми, один на другом, рядом с записными книжками на его столе.
  
  — Я вам мешаю.
  
  — Вовсе нет, мой мальчик. Я рад перерыву в работе.
  
  Я внимательно и систематически оглядел комнату. Я пытался говорить об этом осторожно, но не могло быть никаких сомнений в том, что Серж Франкель знал, что я делаю. Он ждал, пока я заговорю. Я сказал: «Ты не боишься грабителей, Серж? Этот материал должен стоить целое состояние.
  
  Он подобрал несколько помятых марок, которые разложил под большой лупой. Используя пинцет, он поместил их в пакет из прозрачной бумаги и приложил к ним небольшой груз. — Это лишь небольшой процент того, что у меня есть. Дилер должен поддерживать продажу своих товаров потенциальным покупателям». Он включил кофейник в розетку. — Я могу дать тебе сливки сегодня. Это наверстает упущенное.
  
  «Стив Чемпион все еще покупает?» Я сказал.
  
  Телефон зазвонил прежде, чем Франкель успел ответить на мой вопрос. Он ответил на звонок: «Серж Франкель», а затем, прежде чем звонивший успел начать долгую беседу, сказал: «Со мной сейчас кое-кто, и мы говорим о делах». Он посмотрел на кофейник и вставил несколько лаконичных и ни к чему не обязывающих слов и напутствие. К тому времени, как он повесил трубку, кофейник уже кипел. «Продавец марок сталкивается с тысячей проблем, — сказал он. «Один или два из них филателистические, но по крайней мере девятьсот девяносто — просто человеческая природа».
  
  'Это так?'
  
  — Вот эта женщина, например, — он брезгливо указал пальцами на телефон. — Ее муж умер в прошлом месяце… порядочный тип: печатник… ну, вряд ли вы можете отреагировать на его смерть, спросив ее, не хочет ли она продать коллекцию марок своего мужа.
  
  Я кивнул.
  
  — А теперь, — сказал Франкель, — она звонит, чтобы объяснить, что парижский дилер заехал к ним, был потрясен, узнав, что ее муж умер, предложил ей совет по продаже и в итоге купил все восемнадцать альбомов за пять тысяч франков. Он провел рукой по волосам. — Примерно четверть того, что я дал бы ей за это. Она думает, что заключила замечательную сделку, потому что ее муж никогда не признается, сколько он ежемесячно тратит на марки… чувство вины, понимаете.
  
  — У вас много этого?
  
  'Обычно наоборот: муж с любовницей и квартирой в Викторе Гюго платят. Такие мужчины говорят своим женам, что тратят деньги на марки. Когда такие умирают, они оставляют мне незавидную задачу объяснить вдове, что коллекция марок, которая, как она думала, пойдет на погашение ипотеки, на кругосветное путешествие и на обучение их сыновей в колледже, — это просто куча « лейблы», которые я даже не хочу покупать».
  
  — Те коллекции, которые вам предлагают .
  
  — Да, парижские дилеры не приходят просто так, когда в такой семье умирает. Хуже того, вдовы так часто подозревают, что я просмотрел альбомы и украл все действительно ценные вещи».
  
  — Жизнь торговца марками тяжела, — сказал я.
  
  «Это как быть Кассиусом Клеем, — сказал он. «Я стучу по этому столу и заявляю, что возьму на себя всех желающих. Вы можете войти в эту дверь, и, насколько мне известно, вы можете быть величайшим авторитетом в области Ballons-Montes или марок Второй империи или, что еще хуже, телеграфных марок или акцизных марок. Все хотят мгновенной оценки и оплаты наличными. Я должен иметь возможность покупать и продавать у таких экспертов и получать прибыль. Это нелегко, скажу я вам.
  
  «Вы когда-нибудь продавали Чемпиону?» Я попросил.
  
  'В прошлом году я сделал. У меня было три очень редких французских обложки. Это была почта, отправленная катапультируемым самолетом с лайнера « Иль-де-Франс » в 1928 году. Это был первый подобный эксперимент. У них кончились марки, так что они напечатали надбавку на других марках. На этих надбавка была перевернута… Это все чепуха, не правда ли? Он улыбнулся.
  
  — Очевидно, не для Чемпиона. Сколько он заплатил?
  
  — Я забыл. Двадцать тысяч франков или больше.
  
  — Много денег, Серж.
  
  «Чемпион» имеет одну из десяти лучших коллекций авиапочты в Европе: дирижабли, французские дирижабли, воздушная почта и пионерские полеты. Ему нравится эта драма. У него нет нужной стипендии для классических марок. И вообще, он мошенник. Ему нравится иметь такую коллекцию, с которой он может работать, и быстро разгружаться. У такого человека, как Чемпион, всегда есть упакованная сумка и пустой авиабилет в кармане. Он всегда был мошенником, ты знаешь это!
  
  Я не следовал рассуждениям Сержа Франкеля. Моему нефилателистическому уму казалось, что мобильный мошенник предпочтет классические марки огромной стоимости. И тогда ему никогда не придется паковать сумку. Он мог носить с собой свое состояние в кошельке, куда бы он ни пошел. — В прежние времена вы не говорили ему, что он мошенник, — заметил я.
  
  — Ты имеешь в виду, что не сказал этого, когда устроил засаду тюремному фургону и освободил меня. Ну, я не знал его в те дни. Он допил остатки кофе. — Я просто думал, что знаю.
  
  Он принес горшок и налил еще нам обоим. Он положил немного взбитых сливок на свой крепкий кофе, а затем постучал ложкой по краю кувшина со сливками, чтобы стряхнуть остатки. Сила этого жеста раскрыла его чувства. — Да, может быть, вы и правы, — признал он. «Я должен отдать дьяволу должное. Он спас мне жизнь. Я бы никогда не выдержал войну в концлагере, там и оказались остальные».
  
  — Что он задумал, Серж?
  
  — Ты там, в большом доме, с ним, не так ли?
  
  — Но я все равно не знаю, что он задумал.
  
  — Этот нефтяной бизнес, — сказал Серж. «Это изменит жизнь всех нас». Он взял кувшин и другим голосом сказал: — Есть сливки в кофе?
  
  Я покачал головой. Я бы не предоставил ему еще один шанс отойти от дела.
  
  «Я больше не коммунист, — сказал он. — Полагаю, вы это понимаете.
  
  — Я обнаружил некоторое разочарование, — сказал я.
  
  «Разве цари когда-нибудь мечтали о таком империализме? Мечтали ли евреевцы о такой поддержке? Русские заставили нас всех бежать, Чарльз, мой мальчик. Они призывают арабов лишить нас нефти, они передают оружие, бомбы и ракетные установки любой группе безумцев, которые будут жечь, калечить, взрывать аэропорты и угонять самолеты. Они инструктируют профсоюзных деятелей запереть доки, остановить поезда и заставить заводы замолчать».
  
  Я потянулся за кофе и выпил немного.
  
  — У вас пересыхает в горле, не так ли? он сказал. — И вполне может. Вы понимаете, что происходит? Фактически мы увидим движение богатства в арабские страны, сравнимое с перемещением богатства из Индии в Великобританию в восемнадцатом веке. И это породило промышленную революцию! СССР стал сейчас крупнейшим экспортером вооружений в мире. Алжир, Судан, Марокко, Египет, Ливия — не буду утомлять вас списком неарабских покупателей — покупают советское оружие так быстро, как только могут. Вы спрашиваете меня, помогаю ли я израильтянам! Помощь израильтянам может стать для Запада единственным шансом выжить».
  
  — И какое место в этой картине занимает Чемпион?
  
  «Хороший вопрос. Действительно, где! Зачем арабам возиться с таким дешевым рекламщиком, как Чемпион, когда все мировые продавцы бросаются друг на друга, чтобы продать им все, что их душа пожелает?
  
  «Не держите меня в напряжении».
  
  — Твой сарказм неуместен, мой мальчик.
  
  'Тогда скажите мне.'
  
  «Чемпион пообещал продать им единственное, что нельзя купить за их деньги».
  
  «Вечное счастье?»
  
  «Ядерное устройство. Французское ядерное устройство.
  
  Тишина нарушалась только моим тяжелым дыханием. — Откуда ты это знаешь, Серж?
  
  Серж посмотрел на меня, но ничего не ответил.
  
  — А если он доставит?
  
  — Было упомянуто двести миллионов фунтов.
  
  Я улыбнулась. «Вы рискуете… предположим, я вернулся в дом и сказал Чемпиону…»
  
  «Тогда он либо откажется от плана — что меня порадует, — либо продолжит его». Он пожал плечами.
  
  — Он может изменить план, — сказал я.
  
  — Я бы не подумал, что для такого предприятия легко придут в голову альтернативные планы.
  
  'Нет, я сказал. — Я полагаю, вы правы. Я полез в карман, нашел сигареты и спички и не торопясь зажег сигарету. Я предложил их Сергею.
  
  Он отмахнулся от них. — Вы не рассказали мне о своей реакции, — сказал он.
  
  — Я пытаюсь решить, смеяться мне или плакать, — сказал я ему.
  
  'Что ты имеешь в виду?'
  
  — Ты слишком много работал, Серж. Ваши опасения по поводу арабо-израильской войны, нефтяного кризиса, вашего бизнеса, возможно… вы думаете, что они образуют закономерность. Вы придумали кошмар и выбрали Чемпиона в качестве архидемона.
  
  — И я прав, — сказал Серж, но как только он это сказал, то понял, что это подтвердит мой диагноз. Он был одиноким стариком, без жены, ребенка и очень близких друзей. Мне стало жаль его. Я хотел успокоить его страхи. «Если Чемпион может украсть атомную бомбу, он заслуживает того, что, по твоим словам, он получит».
  
  — Было упомянуто двести миллионов фунтов, — сказал Серж, повторяя в точности слова, которые он использовал прежде, как будто это были несколько кадров кинопленки, которые никогда не переставали прокручиваться в его голове.
  
  — Почему французская атомная бомба? Я сказал. «Почему не американская, или британская, или русская атомная бомба?»
  
  Я пожалел, что не спросил его, потому что он, очевидно, уже давно придумал ответ на этот вопрос. — Французское ядерное устройство , — поправил он меня. «Технология проще. Французы сделали свою бомбу без посторонней помощи, это гораздо более простое устройство и, вероятно, хуже охраняется. Серж Франкель поднялся на ноги со всей осторожностью и сосредоточенностью больного артритом. Чтобы успокоиться, он коснулся подоконника, на котором стояла медная чернильница и каретные часы, которые всегда показывали четыре минуты второго. Я подумал, не запутались ли руки. Но Серж смотрел не на загроможденный подоконник, а в окно, на улицу внизу.
  
  Слово «вероятно» оставило мне лазейку. — Вы же не верите в то, что французы оставляют свои сокровища хуже, чем кто-либо другой в мире. А ты, Серж?
  
  — Я забираю менее хорошо охраняемых, — сказал он через плечо. Из его окна был вид на рынок Кур Салейя. Я подошел к тому месту, где он стоял, чтобы посмотреть, на что он смотрит. Он сказал: «Любой из них может работать на Чемпиона».
  
  Я понял, что он говорит о темнокожих североафриканцах, столь заметных как среди продавцов, так и среди покупателей.
  
  'Вот так.'
  
  — Не шути со мной, — сказал он. «Чемпион привозит в страну арабских головорезов дюжинами. Алжирцам даже не нужны иммиграционные документы. Все это было частью предательства де Голля».
  
  — Мне пора идти, — сказал я.
  
  Он не ответил. Когда я уходил, он все еще смотрел вниз в окно, видя бог знает какую ужасную сцену бойни.
  
  Когда я начал спускаться по каменным ступеням, я услышал, как кто-то торопится за мной этажом выше. Стук обуви с металлическими носками эхом отражался от голых стен, и я осторожно отодвинулась в сторону, когда он подошел ближе.
  
  — Вос папье! Это было извечным требованием каждого французского полицейского. Я повернулась, чтобы увидеть его лицо, и это погубило меня. Он ударил меня по плечу сзади. В нем было достаточно силы, чтобы опрокинуть меня, и я потерял равновесие на последних шагах полета.
  
  Я не упал на площадку. Двое мужчин схватили меня и прижали к посадочному окну, так что у меня не осталось дыхания.
  
  — Давай посмотрим на него. Он дал мне внезапный толчок, чтобы прижать меня к стене.
  
  — Подожди-ка, — сказал второй голос, и они обыскали меня с такой точностью, какой копы достигают в городах, где излюбленное оружие — небольшой складной нож.
  
  'Отпусти его! Я знаю, кто это, — сказал третий голос. Я узнал в нем Клода л'Авока. Меня поворачивали очень медленно, как ветеринар обращался бы со свирепым животным. Их было четверо: трое цветных и Клод, все в штатском.
  
  — Это вы позвонили Франкелю, да? Я сказал.
  
  — Это было так очевидно?
  
  — Серж долго объяснял о вдовах коллекционеров марок.
  
  Клод поднял руки и позволил им хлопнуть себя по ногам. — Серж! он сказал. — Кто-то должен присматривать за ним, а?
  
  — Это то, что ты делаешь?
  
  — У него появилось много врагов, Чарльз.
  
  — Или думает, что знает.
  
  Клод посмотрел на французов в штатском. 'Спасибо. Теперь все будет в порядке. Он посмотрел на меня. — Мы будем, не так ли?
  
  «Ты напал на меня ! Запомнить? Чего ты ждешь, извинений?
  
  — Ты прав, — сказал Чарльз. Он поднял руку в жесте умиротворения. Потом указал путь через вестибюль на улицу. Полицейские из Ниццы дали ему одну из своих наклеек, и теперь его белый «БМВ» валялся на тротуаре под табличкой «Стоянка запрещена». — Я подвезу тебя куда-нибудь.
  
  'Спасибо, не надо.'
  
  — Думаю, нам следует поговорить.
  
  'В другой раз.'
  
  «Зачем доставлять мне столько хлопот, чтобы сделать это официальным?»
  
  Я ничего не сказал, но сел на пассажирское сиденье его машины. Во мне снова закипели гнев, отчаяние и унижение от предательства Клода во время войны.
  
  Мы какое-то время молча сидели в машине. Клод суетился вокруг, чтобы найти свои сигары, надел очки и промокнул свой нарядный джентльменский костюм. Мне стало интересно, говорил ли он с кем-нибудь из остальных и говорили ли они ему, что я вряд ли поздравлю его с получением медали и пенсии.
  
  Он улыбнулся. Клод слишком часто улыбался, я всегда так думал.
  
  — Мы сказали, что ты никогда не протянешь, — сказал Клод. «Когда вы впервые появились на сцене, мы поспорили, что вы долго не продержитесь».
  
  'На войне?'
  
  «Конечно, на войне. Ты одурачил нас, Чарльз.
  
  'Это касается нас обоих.'
  
  « Туше ». Он снова улыбнулся. — Мы думали, что вы тогда были слишком упрямы, слишком прямолинейны, троп простодушны .
  
  'И сейчас?'
  
  — Вскоре мы узнали, что ты далеко не прямолинеен, мой друг. Необычно встретить человека, который так готов позволить миру считать его неуклюжим необразованным крестьянином, в то время как его разум все время обрабатывает все возможные перестановки для каждой возможной ситуации. Упрямый! Как мы могли когда-либо подумать об этом.
  
  — Это твоя история, — сказал я.
  
  — Но в одном отношении наши первые впечатления были правильными, — сказал Клод. «Ты беспокойный человек. После мероприятия вы волнуетесь. Если бы не это, ты был бы величайшим из великих.
  
  — Мухаммед Али шпионажа, — сказал я. «Это привлекательная идея. Серж только что сказал мне, что чувствует себя Мухаммедом Али среди марок, только называет его Кассиус Клей.
  
  — Я знаю, что вы здесь ради своего правительства. Я здесь для правительства Германии. Мы оба после Чемпиона. Мы могли бы также сотрудничать.
  
  Он посмотрел на меня, но я ничего не сказал. Он отвел взгляд от меня, туда, где инжир, абрикосы и молодой картофель из Марокко продавались рядом с апельсинами из Яффы. Мужчина украл боб и продолжал жевать его. Клод оглянулся на меня, проверяя, заметил ли я воровство. Его реакция была слишком изученной. Все это было слишком изучено. Я сомневался, что Клоду что-нибудь говорили обо мне — он просто хотел увидеть меня поближе. Возможно, он рассудил, что если бы я все еще был на государственной службе, мне пришлось бы горячо это отрицать, а если бы я теперь работал на Чемпиона, я бы хотел, чтобы Клод думал, что я все еще официальный.
  
  Что он решил обо мне, я не знаю. Я открыл дверцу машины и начал вылезать. Я сказал: «У меня нет склонности ко всем этим спектаклям, ночным телевизионным шпионским штучкам. Если ты и вон тот старик хочешь снова пережить великие дни своей юности, прекрасно, но не вмешивай меня в это.
  
  — Твоя юность тоже, — сказал Клод.
  
  — Мое детство, — сказал я. «И именно поэтому я не хочу повторять это».
  
  — Закрой дверь, — сказал Клод. — Вернитесь и закройте дверь!
  
  Я так и сделал. Я хотел знать, что Клод собирался сказать дальше, потому что, если бы его действительно предупредил его офис в Бонне, сейчас самое время бросить подробности мне в лицо и посмотреть, как они капают по моему подбородку.
  
  Я должен был знать, потому что, если бы Клод знал… то, что Чемпион узнает, было лишь вопросом времени.
  
  Но Клод молчал.
  
  Было обеденное время. Мы оба смотрели, как владельцы прилавков складывали свои прилавки и складывали непроданные фрукты. Когда все места были расчищены, автомобили, которые кружили по Кур в течение последних получаса, бросились на стоянку. Между водителями не раз возникал ожесточенный спор. Это была известная местная забава. Силовики Клода все еще стояли на дальнем конце рынка. Они купили кусочки горячей пиццы и ели их, глядя и на машину Клода, и на окно Франкеля.
  
  — Они действительно копы? Я спросил его.
  
  — Да, они полицейские. Харкис - помощники, работавшие на французов в Алжире. Они не могут вернуться домой, и французы их не любят.
  
  — Вы понимаете, что Франкель боится арабов. Если у вас есть эти шутники, чтобы защитить его, вы, вероятно, вызываете у него кошмары».
  
  «Они прячутся от глаз. А вы уверены, что Франкель боится арабов?
  
  «Вы мало что знаете, если не знаете этого», — сказал я. «Франкель, бывший представитель марксизма и человеческого братства, теперь выступает как… Геббельс».
  
  — Ты имеешь в виду, что фашист наступает как фашист. Не беспокойся о том, чтобы задеть мои чувства. Да, мы все ведем новую войну: линии фронта перечеркнуты заново. Франкель — расист, я стал сторонником парламентского правления, вы работаете над тем, чтобы победить коммунистов, с которыми когда-то сражались вместе, а Чемпион стал активным антисемитом».
  
  'Неужели он?'
  
  — Ты не очень тщательно делаешь домашнее задание, Чарльз. Он работает на египтян. Ты слишком стар для этого дела? Он улыбнулся и коснулся волос, аккуратно уложенных на его почти лысой голове. — Странная у вас раса, вы, англичане, — сказал он. Он изучал мое лицо, словно мог найти там какой-то ответ. «Я работаю в службе безопасности в Бонне. Мы открыли наши файлы, чтобы держать Лондон в курсе того, что мы делаем. Мы отправили обычное уведомление французской службе безопасности, прежде чем я спустился сюда, чтобы поближе взглянуть на Чемпиона. Французы были очень хороши. У меня есть офис в полиции здесь, в городе. Они держат меня в курсе и дали мне в помощь этих Харки. Но вы, англичане, такие высокомерные! Ты никогда не будешь частью Европы. Вы не отвечаете на нашу переписку. Ваши люди приходят сюда без надлежащего согласования с французами. А теперь, когда я выкладываю карты на стол и предлагаю сотрудничество, вы принимаете превосходство в манерах, которого мы привыкли ожидать от англичан.
  
  — Ты все неправильно понял, Клод, — сказал я ему. «Я не работаю на британскую службу безопасности. Я не работаю ни в какой сфере безопасности. Меня не интересуют твои проблемы с Лондоном. И меня не интересуют ваши упрощенческие обобщения о британском характере.
  
  «Чемпион давал взятки немецким правительственным чиновникам и старшим офицерам бундесвера, а также угрожал полицейскому. Он вступил в сговор с целью ввоза оружия в Федеративную Республику и подделал официальные документы. Через неделю-десять дней он будет арестован, и бежать ему не будет смысла, потому что с предъявленными обвинениями мы его выдадим из любой страны Западной Европы или США». Автомобиль слишком широко въехал в поворот. Водитель сердито загудел, прежде чем увидел полицейскую наклейку Клода и уехал. — Я ясно выразился? — спросил меня Клод.
  
  — Вы ясно выразились, — сказал я. — Ты имеешь в виду, что хочешь, чтобы Чемпион бежал, иначе тебе придется собирать воедино реальные улики. Если это произойдет, некоторые из этих подкупленных чиновников могут разозлиться, пока они еще в состоянии дать отпор. И в этом случае вы и некоторые из ваших коллег останетесь без работы.
  
  «Ты защищаешь Чемпиона!» он сказал.
  
  — Ему не нужна защита, Клод. Вы узнали это на войне, когда отвели его на Скалу и оторвали ему кончики пальцев, не добившись от него и писка.
  
  На мгновение Клод выглядел так, словно собирался возразить, но подавил гнев. Он сказал: «Чемпион по-прежнему обладает таким же обаянием, не так ли? На войне мы все ели из его рук, а теперь ты все еще у него в кармане.
  
  — Ты должен кое-что знать, Клод, — саркастически сказал я. «Я работаю на Чемпиона. Он платит мне каждый месяц; и я работаю на него. У вас есть это? Теперь запишите это в свой блокнот и отправьте копию в свой офис в Бонне, чтобы они могли хранить ее в своих секретных архивах. И не забудьте указать свой адрес на случай, если они захотят прислать вам еще один Железный крест.
  
  Я возился с дверным замком, предназначенным для того, чтобы сбивать с толку безрассудных детей. На этот раз я открыл дверь и вышел.
  
  — Франкель совершит покушение на Чемпиона, — сказал Клод. — Скажи это своему боссу.
  
  Я положил руку на крышу машины и наклонился, чтобы поговорить с Клодом. Он поспешно опустил окно. — Ты веришь всему, что говорит тебе Франкель? Я попросил. — Или ты просто выбираешь то, что тебе нравится?
  
  — Я присматриваю за стариком, — сказал Клод.
  
  «Где же кончается ваше беспокойство и начинается домашний арест?» Я сказал. «У его двери есть люди — темнокожие мужчины, которые его пугают — вы прослушиваете его телефон и издеваетесь над его посетителями». Я ждал, что Клод станет отрицать это; но он не отрицал этого.
  
  Клод не хотел обсуждать Франкеля; его интересовал только Чемпион. Он сказал: «Чемпион — арабский террорист, и сколько бы вы ни говорили мне, на чьей стороне он воевал во время войны, с ним будут обращаться как с арабским террористом». И он даже не может претендовать на то, чтобы быть каким-то извращенным идеалистом — он занимается этим только из-за денег.
  
  — Мы все во что бы то ни стало ради денег, Клод. Я забыл, когда в последний раз встречал бесплатного добровольца.
  
  Я дошел до этого, не осознавая, что Клод питает ко мне такое же горькое презрение, как и я к нему. Но теперь, когда он закусил губу, я увидел, что Клод не избежал войны целым и невредимым. Его раны были нанесены после капитуляции, когда он сотрудничал со своими завоевателями и познал преступный апартеид, которому должны были научиться все немецкие полицейские во время оккупации союзников, но от этого его раны были не менее тяжелыми. «Сначала я фашист, а теперь наемник. И я должен улыбаться и принимать это все время, не так ли? Он ударил сжатым кулаком по рулю машины с достаточной силой, чтобы сломать его, вот только немецкие машины были так хорошо сделаны и безопасны для вождения. «Ну, я никогда не был нацистом — никогда ! Я ненавидел этих людей. Но я немец, и я исполнял свой долг тогда так же, как и теперь».
  
  — А если бы вы жили всего в нескольких милях восточнее, я полагаю, вы бы исполняли свой долг от имени коммунистов.
  
  Клод улыбнулся. «Я помню несколько ночей во время войны, когда вы всем нам рассказывали, как сильно вы поддерживаете теоретический коммунизм».
  
  — Да, — сказал я. — Ну, почти все за теоретический коммунизм. Может быть, даже те ублюдки в Кремле.
  18
  
  Атлас может показать Марсель и Ниццу как две одинаковые точки на карте. Но Марсель — это обширный Содом-на-море, полный бидонвилей и расовых беспорядков, город средневекового беспорядка, где единственное, что должным образом организовано, — это преступность.
  
  С другой стороны, Ницца чопорна и опрятна, ее размеры регулируются нишей в холмах, в которой она приютилась. Полицейские вежливо кивают местным мадам, а королева Виктория грозит морю каменным кулаком.
  
  Пятничное небо было голубым, и первые безрассудные яхтсмены прокладывали себе путь вверх по побережью против холодного ветра.
  
  Я прошел обычную контактную процедуру. Я позвонил в захудалую маленькую контору возле вокзала Ниццы, но был бы удивлен, обнаружив там Шлегеля. Я знал, что в его нынешней роли он будет держаться подальше от такого маленького места, как Ницца. И задолго до того, как секретарь сообщил мне, что Шлегель срочно хочет меня видеть, я догадался, что он остановился с Эрколе в ресторане — « Vue Panoramique, Quiet, et Kitchen mé morable » , — потому что это было единственное место, которое мне не нужно. идти.
  
  Старый Эрколе встречал меня медвежьими объятиями и целовал в обе щеки, говорил о былых временах и смотрел на стену за барной стойкой, где висела его цитата. И где Эрколе в серебряной оправе застыл в бесконечном рукопожатии с суровым генералом де Голлем.
  
  В этом предположении не было ничего прозорливого. Для Шлегеля это было естественное место, где можно было спрятаться. В это время года там не будет постоянных гостей, за исключением случайного использования отдельной комнаты, забронированной с подмигиванием и оплаченной с ухмылкой. Эрколе по-прежнему имел высший уровень допуска в департаменте, и это было не только уединенное место, но и самое роскошное место, какое Шлегель мог найти где угодно на этом побережье. Будь я компьютером, я бы поставил туда Шлегеля. Но я не компьютер, и как бы я ни старался, мне никогда не удавалось ни полюбить старого Эрколе, ни довериться ему.
  
  Все прошло так, как я и предполагал. Даже быстрая поездка по высокому Корнишу — этой драматической горной дороге, которую вы видите за названиями телевизионных документальных фильмов о Французском чуде, прямо перед тем, как они переходят к экономисту, стоящему перед шкафом с замороженными продуктами, — даже это было то же самое.
  
  Все эти горные деревни угнетают меня. Либо их забрали сувенирные лавки и раскуроченные рестораны с меню на немецком языке, либо они, как эта деревня, умирают медленной мучительной смертью.
  
  Ветер стих. В море парусники, словно аккуратно сложенные носовые платки, почти не шевелились. Я припарковался у заброшенного фонтана и пошел по единственной улице деревни. Дома были закрыты ставнями, краска облупилась и потускнела, за исключением ярко-красного фасада переоборудованного магазина коммунистической партии.
  
  Было чертовски жарко, и воздух был тяжелым. Булыжники обжигали мне ноги, а грубые каменные стены были горячими на ощупь. Самолет Air Tunis пролетел мимо, следуя схеме управления Ниццы. Отсюда мне казалось, что я почти касаюсь лиц пассажиров, выглядывающих из его окон. Он повернулся над морем, и звук его исчез. В тишине мои шаги эхом отдавались между стенами.
  
  Недавно нарисованная вывеска указывала путь к ресторану Эрколе. Он был прибит к стене трущобы без крыши. Из открытой двери выбежала тощая собака, за ней снаряд и старческое ругательство, закончившееся бронхиальным кашлем. Я поторопился.
  
  Построенная из горного камня, деревня была такой же бесцветной, как голый холм, на котором она возвышалась. Но на вершине был ресторан Эрколе. Его побеленные стены были видны сквозь джунгли кустов и цветов.
  
  Откуда-то из поля зрения доносилось ворчание, пыхтение и шлепки игры в теннис. Я узнал голоса Шлегеля и внука Эрколе. Слышны были и кухонные звуки. Через открытое окно шел пар, и я услышал, как Эрколе сказал кому-то, что еда — это разговор между закусочной и шеф-поваром. Я вошел. Он внезапно остановился, увидев меня. Его приветствие, его объятия и его приветствие были столь ошеломляющими, как я и опасался.
  
  — У меня было такое чувство … весь день оно было у меня… что ты придешь сюда. Он рассмеялся, обнял меня за плечи и крепко прижал к себе. «Я ненавижу этого человека!» — возвестил он миру громким голосом. 'Я ненавижу его! Что он приходит сюда, а не сразу к Эрколе... что я сделал ? Это твой дом, Чарльз. Ты знаешь, что это твой дом.
  
  — Господи, Эрколе. Что это за проклятое пиршество? Это был Шлегель. — О, вот ты где, малыш. Они сказали, что ты звонил. Все в порядке?
  
  Я не сказал ему, все ли в порядке.
  
  — Остаться ужинать?
  
  — Не уверен, что должен, — сказал я. — Я сказал, что вернусь ближе к вечеру. Но Эрколе собирался выйти на бис, и я решил не слишком нервничать по поводу Чемпиона, чтобы не возбудить те самые подозрения, которых пытался избежать.
  
  — Дай нам выпить, Эрколе. Соедините грот! Верно?'
  
  — Верно, — сказал я с тем энтузиазмом, который, как ожидалось, должен был проявить в отношении тщательно продуманных набегов Шлегеля на английскую идиому.
  
  — Конечно, конечно, конечно, — сказал Эрколе.
  
  Я оглядел пустую столовую. Скоро будет многолюдно. Эрколе зарабатывал деньги, в этом не было сомнений. Он снес большинство старых зданий и построил их заново, потратив дополнительные деньги, чтобы все снова выглядело старым.
  
  В дальнем конце зала двое молодых официантов накрывали стол для группы из пятнадцати человек. Стаканы дополнительно полировались, а на накрахмаленной скатерти были расставлены особые цветы и рукописные карточки table d' hôte .
  
  Эрколе наблюдал за ними, пока они не закончили. -- Пить, пить, пить, -- сказал он вдруг. 'Аперетив? Виски? Что сейчас модного в Лондоне?
  
  «Я не знаю, что сейчас модного в Лондоне», — сказал я. И если бы я знал, я бы специально не пил его. — Но кир мне бы очень подошёл.
  
  — Два кирса , а также «Ундерберг» и содовая для полковника, — приказал Эрколе.
  
  — Спусти наших к бассейну, — сказал Шлегель. Он ударил меня пальцем. — А ты приходи и плыви.
  
  — Никаких сундуков, — сказал я.
  
  — Парень, ремонтирующий фильтр, покажет вам, — сказал Эрколе. «Есть все размеры и много полотенец».
  
  Я все еще колебался.
  
  — Это бассейн с подогревом, — сказал Шлегель. Я понял, что он выбрал бассейн как подходящее место для нашего разговора.
  
  Напитки прибыли. Шлегель переоделся в нейлоновые плавки с рисунком под мех леопарда. Он рассчитывал свои действия таким образом, что его прыжок с разбега с доской сальто совпал с моим выходом из раздевалки в странном розовом купальном костюме, который был на два размера больше меня.
  
  Шлегель посвятил все свое внимание плаванию, точно так же, как он уделял безраздельное внимание большинству других вещей, которые я видел, как он делал. Для меня бассейн просто развлекал мои руки и ноги, пока мой разум боролся с Чемпионом. В конце концов даже Шлегель устал и выбрался из воды. Я подплыл к тому месту, где он сидел. Я плавала в воде, пока он потягивал свой напиток.
  
  — Я давно не занимался плаванием, — сказал я.
  
  — Это то, что это было? — сказал Шлегель. — Я думал, ты совершенствуешь горизонтальную форму утопления.
  
  — Избавь меня от урока плавания, — сказал я. Я был не в настроении для комедии Шлегеля о Катскилле. 'Что это?'
  
  Шлегель подобрал пачку сигар, которую он поставил у края бассейна. Он выбрал одну и не торопясь зажег ее. Затем он бросил дохлую спичку в кусты.
  
  Эрколе посадил быстрорастущий бамбук, но он еще не был достаточно высоким, чтобы скрыть маленькое деревенское кладбище с украшенными семейными надгробиями, выцветшими фотографиями и опавшими цветами. Там была маленькая девочка, она клала цветы в консервную банку и пела про себя.
  
  Была только середина дня, но туман уже сгущался в долинах, так что пейзаж превратился в плоские цветные пятна, без каких-либо размеров, как сценический задник.
  
  Ку-ним. У нас будет на это целая неделя, — предсказал Шлегель. Он понюхал воздух носом летчика и уважительно посмотрел на облака.
  
  Я ждал.
  
  Шлегель сказал: — Завтра ночью в Марсель из Александрии прибудет панамское грузовое судно. Опасный грузовой причал. Там будут грузить пять самосвалов. Эти грузовики принадлежат отряду Тикса — другими словами, грузовики Чемпиона… — Он затянулся сигарой. — Знаешь что-нибудь об этом?
  
  'Нет, я сказал. — Но если вас это беспокоит, попросите полицию дока все проверить.
  
  Он покачал головой. «У-у-у! Дипломатический груз. Едем в посольство в Бонне. Он будет запечатан. Вломиться в этого ребенка и найти что-то меньшее, чем Гитлер, сидящий в Вурлитцере, — верный способ попасть впросак. Этот груз имеет такую же защиту, как и дипломатическая почта.
  
  Я рассказал о своих беседах с Сержем Франкелем и с Клодом.
  
  — А теперь ты начнешь рассказывать мне, что Чемпион собирается засунуть ядерную бомбу в эти грузовики, — сказал Шлегель.
  
  — Я просто говорю вам, что сказал Франкель, — сказал я ему. — Мы знаем маршрут, по которому поедут грузовики?
  
  — Не манипулируй мной, пузыреголовый, — сказал Шлегель. — Мы проверяем все вероятные цели вдоль маршрутов. В том числе аэродромы, где хранится ядерное оружие», — добавил он. «Но Чемпиону не нужна ядерная бомба».
  
  — Как ты можешь быть так уверен?
  
  'Неа! Если бы вы когда-нибудь видели ядерную бомбу, вы бы знали, почему. Они привозят это печенье на товарных вагонах, покрытых свинцом, и ползут с парнями в защитной одежде… и даже если Чемпион попал в руки, что он делает – мчится по дороге на сочлененном грузовике?
  
  — Угрожают взорвать, — предложил я.
  
  — У вас ужасная передозировка Сержа Франкеля, — сказал он. «Насколько нам известно, он замешан в этом с Чемпионом».
  
  — Франкель — еврей, — запротестовал я.
  
  — Избавь меня от сентиментальности, приятель: моя скрипка в других штанах. Если бы твой приятель Чемпион собирался украсть свиные консервы, я бы не стала устранять главного раввина.
  
  — Если бы «Чемпион» планировал захватить свиные консервы, — терпеливо сказал я, — нам не пришлось бы беспокоиться о том, что арабы сбросят их на Тель-Авив.
  
  — Но как они переместят бомбу?
  
  — Украсть заряженный бомбардировщик?
  
  Он уставился на меня. — Вы полны решимости изложить мне эту теорию, не так ли? Он пнул воду, очень сильно, пяткой. Оно брызнуло на меня.
  
  — Это единственная теория, которая у меня есть, — сказал я. Я вытер брызги с лица.
  
  — Бомбардировщики с атомным оружием охраняются как… — Не найдя сравнения, Шлегель покачал головой. — Я сделаю все необходимое, — пообещал он. «Людей, охраняющих ядерное оружие, легко напугать».
  
  — Мне знакомо это чувство, — сказал я.
  
  Шлегель кивнул. — Приезжайте в город в воскресенье утром, когда Чемпион отправится к мессе. Увидимся в порту — кают-компания Эрколе: « Гильетта» . Верно?'
  
  «Я сделаю все, что в моих силах».
  
  — Будем надеяться, что к тому времени дым рассеется, — сказал он. Он завернул солнцезащитные очки и сигары в полотенце и отдал их мне. — Хочешь взять мои вещи вокруг бассейна, пока я плыву обратно? Шлегель отдавал приказы в американском стиле, как бы вежливо расспрашивая об определенных аспектах навязчивого поведения. Я не ответил ему и не взял его полотенце.
  
  — Вам нужно что-то еще? — сказал Шлегель.
  
  — Мне нужны отчеты, контакты и таблицы Мелоди Пейдж — вообще все — за месяц до ее смерти. Я хочу посмотреть на это сам.
  
  'Почему? Конечно, можно, но зачем?
  
  «Убийство девушки было единственным поспешным и нетипичным поступком Чемпиона. Что-то, должно быть, напугало его, и это могло быть что-то, что девушка обнаружила.
  
  Шлегель кивнул. 'Что-нибудь еще?'
  
  — Посмотри, что ты сможешь узнать об этом мальчишке Топазе.
  
  — Хорошо, — сказал Шлегель. Он сунул полотенце мне в руку и нырнул в воду, едва оставив рябь. Он плавал под водой, поворачивая голову ровно настолько, чтобы кусать воздух. Я завидовал ему. Не только за способность плавать, как гигантская акула, но и за его реактивную готовность нажимать на кнопки, нажимать на курки и нырять в самую гущу жизни, в то время как такие люди, как я, тонут в нерешительности, воображаемой преданности и страхе. Если Чемпион был вчерашним шпионом, то Шлегель — завтрашним. Не могу сказать, что я этого ждал.
  
  К тому времени, как я начал ходить вокруг бассейна, Шлегель снял с вешалки свежее полотенце и скрылся в раздевалке. Я не торопился. Солнце скрывалось за вершинами холмов, и пейзаж становился розовато-лиловым. Но высоко в стратосфере реактивный лайнер поймал солнечные лучи и оставил след из чистого золота. На кладбище девочка все еще пела.
  
  — Тебе понравилась утка? — гордо сказал Эрколе.
  
  «На днях, — сказал Шлегель, — я приготовлю вам один из моих фирменных чизбургеров. Со всеми украшениями!
  
  На мгновение Эрколе был ошеломлен. Затем он взревел: «Я тебя ненавижу, я тебя ненавижу» и поцеловал Шлегеля в щеку.
  
  — Это научит вас, полковник, — мягко сказал я.
  
  Шлегель храбро улыбался, пока Эрколе клал большой кусок козьего сыра на корку хлеба, но перестал улыбаться, когда Эрколе наложил на него локтевой замок и засунул его ему в рот. — Не может быть, чтобы мужчина не ел такой прекрасный сыр, — закричал Эрколе. — Сам делаю — своими руками.
  
  Он уже был во рту у Шлегеля, и он скривился, почувствовав его острый вкус.
  
  Луи — внук Эрколе — наблюдал за камеей, на его лице явно отражалось неодобрение. Он был в позднем подростковом возрасте, одетый в темный костюм хорошего покроя, который подходил наследнику гастрономической Мекки, но трудно было представить, чтобы он руководил ею с той страстью, которую его дедушка-фальстаф никогда не упускал из виду.
  
  Эрколе откинулся на спинку стула и сделал глоток винтажного бургундского. Он повернулся к Шлегелю. 'Хороший?' — наконец спросил он Шлегеля.
  
  — Замечательно, — неуверенно сказал Шлегель.
  
  Эрколе кивнул. Этого было достаточно.
  
  В тот вечер мы ужинали в кабинете Эрколе. Он был достаточно большим, чтобы вместить стол и полдюжины стульев, а также крошечный письменный стол, за которым он занимался бумажной работой. Кабинет представлял собой коробку со стеклянными стенками, расположенную между столовой и кухней и обеспечивающую хороший обзор обоих. Такие «кассы» не были чем-то необычным в больших ресторанах, но, возможно, только у «Эрколе» была стена из зеркального стекла, обеспечивающая такое уединение.
  
  Мы могли видеть всю столовую и кухню, но клиенты и персонал видели только свои отражения. Мы смотрели, как бородатый мальчик ходит от стола к столу, держа в руках тщательно нарисованные пейзажные зарисовки. Он ничего не сказал, выражение его лица не изменилось. Немногие люди, которым он показывал свои работы, удостоили его более чем случайным взглядом, прежде чем продолжить трапезу и разговор. Он пошел дальше. Это было печальное общество, в котором все эти торговцы недвижимостью, менеджеры по пластику и магнаты по аренде автомобилей могли не только унизить этого мальчика, но и приучить его к этому.
  
  Я попросил Луи купить для меня рисунок. Это стоило не больше, чем бутылка самого дешевого вина Эрколе.
  
  — Вы сошли с трамвая? — спросил Шлегель с не более чем мимолетным интересом.
  
  — Хороший рисунок, — сказал я.
  
  — По крайней мере, вы можете сказать, где он должен быть, — сказал Шлегель. Он взял его у меня и осмотрел, а затем посмотрел в зеркало, чтобы увидеть художника. — Ну, теперь он сможет купить себе мыла, — сказал он.
  
  — Что такого особенного в мыле? Я сказал. — Почему он не может купить себе еды и вина?
  
  Шлегель не ответил, но Луис одобрительно улыбнулся и осмелился задать мне вопрос. — Это твоя Феррари? Его голос был почти шепотом, но не настолько тихим, чтобы Эрколе его не услышал. Он передвинул свой стул так, чтобы он мог наблюдать за рестораном. Он ответил, не поворачивая головы.
  
  — Стол двадцать один, — сказал он. «Яркий парень в рубашке с открытым воротом. Он приехал на Феррари. Жаль, что я не заставил его надеть галстук. У обоих было стофранковое меню. Он владеет фабрикой по производству сумок под Турином — я думаю, она его секретарь. Он долго смотрел на нее, фыркал и ткнул большим пальцем в сторону Луи. «Машины и футбол: это все, о чем он думает».
  
  — Но вы сказали, что Луи приготовил утку, — возразил я.
  
  Эрколе потянулся вперед и взъерошил волосы внука. — Он неплохой мальчик, просто немного дикий, вот и все.
  
  Мы все были слишком вежливы, чтобы заметить, что из-за консервативно скроенного костюма мальчика и почтительного шепота в это трудно поверить. Но внимание Эрколе было уже в другом месте. «За девятнадцатым столом уже несколько часов ждут свой кофе. Скажи этому дураку Бернарду, чтобы взял себя в руки. Когда Людовик тихо удалился, Эрколе сказал: — Или ты сделаешь это. Он не сводил глаз с беспокойных людей за девятнадцатым столом более чем на несколько секунд, но мог продолжать говорить, словно используя какую-то другую часть своего мозга. — Вы знаете, что такое теория относительности?
  
  — Ты мне скажи, — пригласил Шлегель.
  
  «Бернард позволил этим двум столам в углу добраться до рыбного блюда одновременно. Они все хотят это от кости. Теперь для Бернарда минуты летят как секунды. А для тех, кто просил кофе три-четыре минуты назад, каждая минута кажется часом».
  
  — Так это теория относительности? — сказал Шлегель.
  
  — Вот именно, — сказал Эрколе. «Это чудо, что Эйнштейн открыл это, если вспомнить, что он даже не был ресторатором».
  
  Шлегель повернулся, чтобы проследить за взглядом Эрколе. «Нетерпение этого парня не имеет ничего общего с Эйнштейном, — возразил он. — Когда перед тобой такая уродливая баба, каждая минута кажется часом.
  
  Кофе им подал Луи. Он делал это хорошо, но он ни разу не взглянул на людей, которым служил.
  
  — И особые шоколадные конфеты, вымачиваемые вручную, — одобрительно заметил Эрколе после того, как Луи снова сел с нами. — Она их проглотит, только смотри. Вы заметили, что она попросила вторую порцию профитролей ?
  
  — Ты идешь на футбольный матч в воскресенье утром? Луи развязал шнурок на одном ботинке и потер ногу. Ему не хватало выносливости профессионального официанта.
  
  — Он остался в доме Чемпиона, — сказал Эрколе.
  
  — Да, я знаю, — сказал мальчик. Я увидел презрение во взгляде, который он бросил на старика.
  
  — Думаю, я мог бы провести утро в постели, — сказал я.
  
  — Никаких месс для этих язычников, — сказал Эрколе.
  
  — Это просто благотворительный товарищеский матч, — сказал мальчик. «Действительно, не стоит ехать. Но в следующем месяце он будет хорошим.
  
  — Тогда, может быть, я приеду в следующем месяце, — сказал я.
  
  — Я пришлю вам билеты, — сказал мальчик и, казалось, странно обрадовался моему решению.
  19
  
  В соответствии с предсказанием Шлегеля, следующие несколько дней принесли идеальную весеннюю погоду. Когда наступило воскресное утро, было ясное голубое небо и жаркое солнце. Я поехал в Ниццу с Чемпионом, и Билли решил, что тоже поедет. Шофер остановился у Сен-Франсуа-де-Поль. Билли спросил, почему я не пойду с ними на мессу, и я заколебался, пытаясь найти ответ.
  
  — У дяди важная встреча, — сказал Чемпион.
  
  — Можно я тоже пойду? — сказал Билли.
  
  — Это частная встреча, — объяснил Чемпион. Он улыбнулся мне.
  
  — Я оставлю пальто, — сказал я, желая сменить тему. «Солнце теплое».
  
  — Увидимся позже, — сказал Чемпион.
  
  — Увидимся позже, — сказал Билли, но его голос почти терялся в звоне церковных колоколов.
  
  В оперном театре через дорогу шла репетиция. Несколько тактов из «Реквиема» Верди повторялись снова и снова. Красная ковровая дорожка была уложена для «Кассы», но в обшарпанном дверном проеме с надписью «Paradis» дорогу преградил полицейский.
  
  Я прорезал рынок. Он был переполнен покупателями и сельскими жителями в своих вычищенных черных костюмах, черных платьях и шалях, которые спорили из-за клеток с кроликами, курами и улитками и размахивали коричневыми яйцами.
  
  В открытом море яхтсмен, надеясь, наткнулся на спинакер с оранжевой полосой, когда его обогнал кеч. Море еще было молочно-зимним, но поверхность была спокойной. Волны плескались о гальку с легким шлепком и исчезали с глубоким вздохом отчаяния.
  
  Вокруг огромного скального холма, под которым укрывается порт Ниццы, всегда дует порывистый ветер. Там было все, от шлюпки до бродячих пароходов, пришвартованных вплотную к кранам. Причал был завален бледно-желтыми бревнами, а на дальнем берегу я увидел пришвартованную « Джульетту » вместе с полдюжиной яхт и крейсеров. На его палубе не было никаких следов Шлегеля.
  
  Главный порт Ниццы — это не то место, где можно увидеть причудливые яхты, припаркованные на две стоянки, с кинозвездами, обедающими на свежем воздухе на кормовой палубе и одалживающими чашку икры у соседнего магната. Это чисто деловая пристань, Club Nautique — еще один вызов. Но для воскресного утра здесь было необычно многолюдно: дюжина мужчин стояла вокруг фургона «пежо» и смотрела, как двое водолазов проверяют свое снаряжение. Металлические барьеры, разделяющие автомобильную стоянку, теперь были переставлены, чтобы оцепить набережную, а единственную брешь в ней охранял полицейский в форме.
  
  'Куда ты идешь?'
  
  — Небольшая прогулка, — сказал я.
  
  — Немного прогуляемся в другом месте, — сказал полицейский.
  
  'Что творится?' Я сказал.
  
  'Ты меня слышал? Иди!
  
  Я шел, но держался по другую сторону забора, пока не подошел к другим зрителям. 'Что творится?' Я попросил.
  
  — Тело, я думаю, — сказала женщина с сумкой для покупок. Она не оглядывалась, чтобы посмотреть, кто спросил, на случай, если она что-то пропустила.
  
  — Самоубийство?
  
  — С одной из яхт, — сказал другой мужчина. Он был одет в оранжево-желтую ветровку яхтсмена с прочной ярко-красной молнией.
  
  — Какой-нибудь миллионер или его причуда, — сказала женщина. — Наверное, под наркотиками. Возможно, оргия.
  
  — Готов поспорить, что это немцы, — сказал мужчина в ветровке, опасаясь, как бы фантазии женщины не оказались настолько изощренными, что развеяли бы его собственные предубеждения. «Немцы не могут удержаться от выпивки».
  
  Назойливый полицейский вернулся туда, где мы стояли. — Продолжай, — сказал он.
  
  «Давай, грязная свинья, — сказала женщина.
  
  — Я посажу вас в фургон, — сказал полицейский.
  
  — Вы соображаете, — сказала женщина. — Что ты мог сделать со мной в задней части фургона? Она издала грязный хохот и оглядела остальных. Мы все присоединились, и полицейский вернулся к шлагбауму.
  
  Таким образом было продемонстрировано единство нашего собрания, и доселе молчавший член толпы получил побуждение выступить. — Они думают, что это турист, — сказал он. — Запутался в якорных канатах одной из лодок — « Джульетты » или « Мэнксмена » — они думают, что он зашел туда ночью. Водолазы скоро его достанут.
  
  — Это займет у них час, — сказал человек в парусиновой куртке.
  
  Да, подумал я, это займет у них час. Я отошел от зрителей и медленно пошел вверх по крутой улочке, ведущей к Сталинградскому бульвару.
  
  Везде казалось закрытым, за исключением пекарен через улицу и большого кафе с названием «Лонгшампс», написанным белыми пластмассовыми буквами на кислотно-зеленом фоне, нарисованном вручную. Пол был расчищен, словно для танцев или кулачного боя. Посетителей было дюжина или больше, все мужчины, и ни один из них не был одет достаточно хорошо для мессы. В дальнем углу человек в будке принимал ставки, и все это время посетители тыкали в гоночные газеты, выписывали квитанции и пить пастис.
  
  Я заказал коньяк и выпил его до того, как девушка за стойкой закрыла крышку на бутылке.
  
  — Это дорогой способ утолить жажду, — сказала она. Я кивнул, и она налила вторую. Этот я взял медленнее. Радиомузыка подошла к концу, и синоптик начал много двойного разговора о зонах повышенного давления. Женщина выключила его. Я глотнул бренди.
  
  Подошел мужчина, положил монету в один франк в автомат на прилавке и получил горсть оливок. — Выпей, — предложил он. Это был Шлегель.
  
  Я взял один без комментариев, но мои глаза, должно быть, выскочили.
  
  — Вы думали, что они распутывают меня с якорной цепи, не так ли?
  
  — Что-то в этом роде, — сказал я.
  
  Шлегель был одет в местный костюм: куртка для гольфа каменного цвета, темные брюки и парусиновые туфли. — Ну, ты слишком рано начал праздновать, голубоглазый.
  
  «Вы когда-нибудь думали надеть черный берет с этим нарядом?» Я попросил.
  
  Мы не торопились, прежде чем перейти в самый тихий угол кафе, рядом со сломанным музыкальным автоматом.
  
  — Вот то, что вы просили, — сказал Шлегель. «Связи, которые Мелоди Пейдж установила со своим «бегущим офицером», и отчет датированы шестью неделями до ее смерти».
  
  Я открыл коричневый конверт и заглянул внутрь.
  
  «Она застряла с Чемпионом — очень близко», — сказал Шлегель. «Она ездила с ним на выставки марок в Цюрихе и Риме. Вы заметите, что последние три карточки имеют специальные выставочные гашения.
  
  Я посмотрел на открытки, которые Мелоди Пейдж прислала своему вырезу. Это были такие вещи, которые продают некоторые аэрофильные фирмы: открытки с изображением дирижабля « Граф Цеппелин » , стоящего на якоре где-то в Южной Америке, дирижабля « Гинденбург », летящего над Нью-Йорком, и мрачной открытки, на которой тот же дирижабль взорвался в огне в Лейкхерсте в 1937 году. Последней открыткой была фотография американского дирижабля Мейкон , присланная после ее возвращения в Лондон.
  
  «В коде нет ничего сложного, — объяснил Шлегель. «Она встретила своего связного через пять дней после даты почтового штемпеля. Через семь дней после того, как открытка была цветной.
  
  Я снова прошелся по картам.
  
  Шлегель сказал: «Почему она вдруг заинтересовалась аэрофилией?»
  
  Я сказал: «Карты было легко получить. Чемпион любит отправлять их своим друзьям-коллекционерам. А если она на этих выставках марок, что может быть естественнее?
  
  «Это не может быть большой рэкет с марками, не так ли?» — сказал Шлегель.
  
  «Чемпион» может переводить деньги таким образом. Штамп чем-то похож на облигацию на предъявителя, но это не так много инвестиций. В конце концов, стоимость должна вырасти как минимум на тридцать процентов, прежде чем вы покроете наценку дилера.
  
  — А как насчет подделок или краденых вещей?
  
  'Нет, я сказал.
  
  — Как вы можете быть уверены?
  
  «В масштабах, о которых мы говорим, это было бы невозможно. Слово распространяется. Штемпельный мошенник должен откусывать кусок за раз. Сделать полуприличную подделку штампа — дело долгое и затратное. И вы не сможете отыграться, внезапно выпустив на рынок сотню поддельных редких марок, иначе цены упадут до нуля. Даже с подлинными марками они были бы. А о каком тесте речь? Даже на роскошных аукционах на Бонд-стрит вы не найдете много отдельных марок, проданных более чем за пятьдесят фунтов стерлингов. Такое мошенничество не покроет счет Чемпиона за вино!
  
  Он открыл чемодан и вынул пятистраничный отчет, присланный из лондонского офиса. Это был анализ движений Чемпиона, а также расходов и деятельности его компаний за предыдущие шесть месяцев. Или столько, сколько Лондон знал о них. «Не унести», — сказал Шлегель, когда я торопливо открыл ее. Он подошел к стойке и принес две чашки эспрессо. К тому времени, как он вернулся, я просканировал его.
  
  — Там ничего нет? Он постучал по кофе ложкой. — Лучше выпей это. Две порции бренди — это не способ противостоять этому мальчику, даже если он и вполовину меньше того, кем ты его называешь.
  
  Я выпил горячий кофе, сложил его машинописные листы и вернул их ему.
  
  — А грузовики в Марселе?
  
  — Их загружают. В манифесте указаны детали двигателей, химикаты, сверхпрочные пластмассы и ткани. Это дипломатическая нагрузка, как нас и предупреждали.
  
  — Вы узнали что-нибудь о девочке Топаз?
  
  Прежде чем ответить, Шлегель внимательно меня изучил. — Ей двадцать пять. Британский подданный, родился в Лондоне. Только ребенок. Любящие родители, которым она пишет каждую неделю. Ее отец — химик-исследователь на пенсии, живущий на небольшую пенсию в Портсмуте, Англия. Она не жила дома с тех пор, как впервые поступила в колледж в Лондоне. Она с отличием закончила факультет термохимии, но у нее никогда не было нормальной работы. Она работала официанткой и заправщиком… знаете ли вы. Кажется, она помешана на детях. Ее последние три работы были детской медсестрой. Конечно, она не квалифицированная медсестра.
  
  'Нет, я сказал. — Она квалифицированный термохимик.
  
  'О Господи!' — сказал Шлегель. — Я знал, что это начнёт заливать меня этим дерьмом Сержа Франкеля. Термохимики не производят ядерное оружие.
  
  — Нет, — терпеливо сказал я. «Термохимики не производят ядерное оружие. Но термохимия имеет отношение к взрыву ядерных бомб». Я открыл конверт, который он мне дал, и нашел открытку с фотографией катастрофы Гинденбурга . «И превращение водорода в гелий также связано со взрывом ядерного оружия». Я ткнул пальцем в огромную кипящую массу пламени, вырывающуюся из воздушного корабля.
  
  Шлегель взял его у меня и наклонился, чтобы посмотреть на фотографию, как будто он мог обнаружить там больше. Он все еще смотрел на него, когда я ушел.
  20
  
  Машины в Ницце в основном белые, поэтому черный «Мерседес» Чемпиона был легко замечен на площади Массена. Водитель был в машине, а Чемпион и его сын сидели возле кафе-бара под каменными аркадами. Чемпион пил аперитив, а Билли раскладывал фантики на круглой металлической столешнице. Билли помахал рукой, увидев меня. Он сэкономил мне два кубика шоколада, которые к настоящему времени были мягкими, деформированными и покрытыми карманным пухом.
  
  Чемпион тоже встал. Они явно просидели там достаточно долго, и он не предложил мне выпить. Когда мы подошли к машине, шофер открыл дверь, и возникла дискуссия о том, можно ли Билли сесть впереди. Билли проиграл и сидел между нами сзади.
  
  Чемпион открыл окно. Солнце достаточно нагрело салон, чтобы объяснить, почему большинство автомобилей были белыми.
  
  «Теперь не испачкай шоколадом всю обивку», — сказал Чемпион. Он достал носовой платок из верхнего кармана.
  
  — Я буду осторожен, — сказал я.
  
  — Не ты, глупец, — сказал Защитник. Он усмехнулся и вытер руки и рот Билли.
  
  — В наши дни нельзя всегда быть уверенным, — сказал я.
  
  — Не говори так, Чарли. Он казался искренне обиженным. «Неужели я так сильно изменился?»
  
  «Ты крепкий орешек, Стив, — сказал я ему.
  
  — Добро пожаловать в клуб, — сказал он. Он посмотрел на Билли, чтобы убедиться, что тот нас слушает.
  
  Билли посмотрел на меня. «Я тоже крутой орешек», — сказал он мне.
  
  — Вот что я сказал: Билли — крепкий орешек, Стив!
  
  Билли посмотрел на своего отца, чтобы проверить меня. Стив улыбнулся. «Мы не хотим, чтобы в семье было слишком много жесткого печенья», — сказал он и поправил галстук Билли.
  
  К этому времени мы достигли поворота аэропорта. Шофер обгонял воскресных водителей, ползущих по набережной. «Каравелла» Air France приземлилась рядом с нами на взлетно-посадочной полосе, идущей параллельно дороге. Раздался рев и скрежет резины, когда его форсунки изменили направление движения.
  
  Билли смотрел на «Каравеллу», пока она не скрылась из виду за зданиями аэропорта. — Когда мы снова сядем в самолет, папа?
  
  — На днях, — сказал Защитник.
  
  'Скоро?'
  
  'Возможно.'
  
  'Для моего дня рождения?'
  
  — Посмотрим, Билли.
  
  — Дядя Чарльз тоже придет?
  
  — Надеюсь, Билли. Я на это рассчитываю.
  
  Билли улыбнулся.
  
  Машина промчалась через Пон-дю-Вар к съезду с автомагистрали. Как и любой хороший шофер, наш водитель приготовил монеты, и поэтому мы присоединились к быстро движущейся полосе для автоматического автомобиля . Через несколько машин впереди нас водитель кемпера «Фольксваген» бросил свои три франка в пластиковую воронку. Шлагбаум наклонился вверх, чтобы пропустить Фольксваген. Прежде чем он снова занял свое место, за ним проскользнул легкий мотоцикл. Из-за длинных очередей машин у других ворот охранники были слишком заняты, чтобы заметить нарушение.
  
  — Молодые ублюдки! — сказал Чемпион. «Велосипеды запрещены даже на автомагистрали».
  
  К тому времени мы тоже преодолели барьер. Двое юношей на мотоциклах вырулили на медленную полосу и пробирались сквозь поток машин. У пассажира на заднем сиденье на плече была сумка для гольфа, и он то и дело оборачивался, чтобы убедиться, что погони нет. Они представляли собой зловещую пару, оба в черных комбинезонах, с блестящими черными костяными куполами и темными козырьками.
  
  — Вот что я имею в виду, Стив. Было время, когда вы бы рассмеялись, — сказал я.
  
  Он наблюдал за мотоциклистами через заднее стекло, но теперь отвернулся. — Возможно, вы правы, — равнодушно сказал он.
  
  Трафик поредел. Водитель вырулил на полосу обгона и сильно нажал на ногу. Машина рванулась вперед, обгоняя все на дороге. Чемпион любил скорость. Он улыбнулся и торжествующе посмотрел на оставшиеся машины. Нас преследовали только мотоциклисты. Мы шли все быстрее и быстрее, а они шли нам на хвост.
  
  Я протянул руку, чтобы поддержать Билли, пока мы ускорялись. Когда я это сделал, лицо Чемпиона исказилось от ярости. Свет внутри машины резко изменился. Окна одно за другим замерзали, как будто на нас поливали побелкой. Рука Чемпиона ударила меня по плечу и отбросила в сторону. Я рухнул, упав на Билли, который громко протестующе завопил.
  
  Чемпион, казалось, колотил мне по спине изо всех сил, и под нами обоими Билли был раздавлен, запыхавшись. «Мерседес» качнуло чередой пронизывающих позвоночник толчков, как будто мы ехали по железнодорожным шпалам. Я знал, что шины порвались, мы ехали на ободах. Когда машина ударилась о край, она накренилась. Водитель кричал, сражаясь с рулем, и за его пронзительным голосом я услышал ровный стук молотков, который невозможно перепутать.
  
  — Вниз, вниз, вниз, — кричал Чемпион. Машина начала переворачиваться. Раздался тошнотворный стук и визг истерзанного металла. Горизонт искривился, и мы упали вверх в сумасшедший перевернутый мир. Машина продолжала катиться, швыряя нас, как мокрую одежду в сушильной машине. Подняв колеса в воздух, двигатель заревел, и водитель исчез через ветровое стекло в потоке осколков, которые ловили солнечный свет, когда он сыпался на него, как конфетти. На какое-то мгновение машина оказалась на правильном пути, но покатилась во второй раз, и теперь сквозь разбитые окна влетали еловые ветки, комья земли и измельченная растительность. В перевернутом положении машина замедлила ход, попыталась встать на бок, но со стоном опустилась на крышу, колесами в воздухе, как мертвый черный жук.
  
  Если я ожидал, что орды спасающих самаритян будут, я должен был быть печально разочарован. Никто не пришел. Деревья создавали темноту в узких стенах погнутой машины. С огромным усилием я выбрался из-под окровавленных конечностей Чемпиона. Билли начал плакать. Еще никто не появился. Я услышал гул проносящегося мимо транспорта по автостраде и понял, что мы скрылись из виду.
  
  Я боролся с защелкой двери, но машина покоробилась достаточно, чтобы заклинить дверь. Я перевернулась на спину и сцепила руки за головой. Затем, обеими ногами вместе, я пнул. Раздался звук разбитого стекла, и дверь отворилась. Я вылез. Затем я взял Билли под мышки и вытащил его.
  
  Все последние сомнения, которые у меня были насчет двух мотоциклистов, расстрелявших нас из пулемета, развеялись изрешеченным пулями телом водителя Чемпиона. Он был мертв, блестел от ярко-красной крови, на которую налипли тысячи осколков безопасного стекла, как блестки на вечернем платье.
  
  — Папа умер, — сказал Билли.
  
  Я пошарил в поисках очков, а затем схватил Чемпиона за обмякшую руку и вытащил из машины. Теперь это была почти неузнаваемая форма. Стояла вонь бензина и громкое бульканье, лившееся из перевернутого бензобака.
  
  — Иди туда и ложись, Билли.
  
  Чемпион не дышал. — Стив, — прошептал я. — Не шути, Стив.
  
  Иррациональная мысль о том, что Чемпион может притворяться, была всем, что меня утешало. Я засунул палец ему в рот и нашел зубные протезы. Они были на полпути к его горлу. Я опрокинул его лицом вниз и хлопнул по пояснице. Билли смотрел на меня широко раскрытыми глазами. Чемпион булькнул. Я снова ударил его и потряс. Его вырвало. Я бросил его на лицо и начал качать поясницу, используя систему искусственного дыхания, давно выброшенную из руководств по оказанию первой помощи. Вскоре я почувствовал, как он вздрогнул, и изменил давление, чтобы оно совпадало с его болезненными вдохами.
  
  — Где Билли? Его голос был жестоко искажен отсутствием зубных протезов.
  
  — С Билли все в порядке, Стив.
  
  — Уведите его от машины.
  
  — Он в порядке, говорю вам.
  
  Чемпион закрыл глаза. Мне пришлось наклониться, чтобы услышать его. — Не посылай его махать машину, — пробормотал он. «Эти французские водители собьют кого угодно, лишь бы не опоздать на обед».
  
  — Он здесь, Стив.
  
  Его рот снова шевельнулся, и я наклонилась ближе. — Я сказал, что все будет как в старые добрые времена, не так ли, Чарли?
  21
  
  «Не спрашивайте меня о медицинской причине, — сказал доктор. Он закончил перевязку пореза на моей руке. — Скажем так, мсье Чемпиону еще не пора уходить.
  
  — Но насколько он болен сейчас?
  
  «Большинству людей потребуется пара месяцев на выздоровление. Но тогда большинство людей, вероятно, погибло бы в крушении. Большинству людей потребовалось бы отделение интенсивной терапии, вместо того, чтобы сидеть в постели и просить виски. Но полиция не сможет поговорить с ним до следующей недели. Я сказал им это.
  
  — Я уверен, что он перестал дышать, — сказал я. 'Я думал он мертв.'
  
  — Сила воли, — сказал доктор. «Вы часто видите это в моей работе. Если бы он был в подавленном состоянии, он мог бы умереть. Как бы то ни было, у него, вероятно, есть всевозможные планы, от которых он просто не откажется.
  
  — Наверное, ты прав, — сказал я.
  
  — Вы спасли ему жизнь, — сказал доктор. — Я сказал ему это. Повезло, что ты только слегка пострадал. Вы спасли его. Эти проклятые зубные протезы задушили бы его: он тоже не был бы первым. Авиакомпании говорят людям снимать их, если есть опасность вынужденной посадки».
  
  — Мы давно знаем друг друга, — сказал я.
  
  — Не разговаривайте с ним сегодня вечером, — сказал доктор. — Что ж, будем надеяться, что когда-нибудь он сделает то же самое для вас.
  
  — Уже есть, — сказал я.
  
  Доктор кивнул. «Есть таблетки от боли. Сейчас он ляжет спать, я дал ему мощную дозу успокоительного — крупный и очень беспокойный — я буду держать его под снотворным в течение следующих нескольких дней. Я не думаю, что нам придется перевозить его в клинику.
  
  — А мальчик?
  
  — Ему нужно хорошенько выспаться, вот и все. Дети имеют исключительную возможность восстановления. Я не хочу давать ему свои нокаутирующие капли. Я предлагаю вам дать ему немного подогретого вина с большим количеством сахара. Природное средство, виноград. Лучше, чем все химикаты.
  
  'Спасибо доктор.'
  
  «Не благодари меня. Я рад быть полезным. Мне они нравятся, видите ли. Ребенок унаследовал обаяние своего отца, не так ли?
  
  'Да у него есть.'
  
  — Он заставил меня пообещать, что ты пожелаешь ему спокойной ночи. Я сказал ему, что его отец спит. Я не думаю, что он беспокоится, но…
  
  — Сейчас я пойду повидаюсь с ним.
  
  Мне не нужно было входить на цыпочках.
  
  — Ты видел Генри? Он был весь в крови.
  
  — Ты должен пойти спать, Билли.
  
  — Где папа?
  
  — Ему нужно хорошенько выспаться, так сказал доктор.
  
  — Генри умер?
  
  Это была ловушка, чтобы проверить мой рассказ о его отце. — Да, Билли. Бедный Генри умер, но твой отец просто потрясен, и мы с тобой в полном порядке. Так что мы должны считать наши благословения.
  
  Билли поправил меня. — Мы должны благодарить Бога, — сказал он.
  
  — Вот что я имел в виду, — сказал я.
  
  — Могу я увидеть папу?
  
  — Если хочешь, можешь. Но я думал, ты поверишь мне на слово.
  
  — Да, — сказал Билли. — Я верю вам на слово. Он рухнул на кровать и уткнулся лицом в подушку. Я ждал, пока он выглянет на меня. Когда он это сделал, я поморщился. Обычно он смеялся, но на этот раз он был очень серьезен. — Тетя Нини в тюрьме?
  
  Пину всегда звали Нини, с тех пор как Билли счел ее настоящее имя слишком трудным для произношения. — Почему, Билли?
  
  — За то, что стрелял в Генри.
  
  — Кто сказал, что она стреляла в Генри?
  
  — Я видел ее, — сказал Билли. «Она была за рулем мотоцикла. Я видел ее, и она видела меня.
  
  — Это было похоже на нее, Билли. Но тетя Нини не стала нас стрелять; мы друзья, не так ли?
  
  Билли кивнул и сглотнул. — Однако это было похоже на нее, — сказал он.
  
  — Я принесу вам бокал вина, — сказал я. — Тогда мы погасим свет, чтобы вы могли поспать. Утром мы снова попробуем поговорить с рыбами.
  22
  
  — Не включай свет, любовник.
  
  Топаз ждал в моей спальне. Она раздвинула шторы и встала возле балкона, так что в лунном свете ее волосы сияли, как полированное серебро.
  
  Я двинулся к ней. Она бросилась в мои объятия. «Этот дом вызывает у меня мурашки по коже».
  
  'Все хорошо?'
  
  'Хорошо? Как это могло быть, в этой свалке? Эти арабы едят кускус и все время смотрят на меня. А мистер Чемпион в какой-то коме.
  
  — Он только под успокоительным, — сказал я. — А я люблю кускус.
  
  «У меня мурашки по коже», — сказала она. «Весь этот дом вызывает у меня мурашки по коже. Если бы не бедняга Билли, я бы еще несколько недель назад упаковал чемоданы. Когда она обняла меня, я почувствовал тонкость белого хлопчатобумажного платья и понял, что под ним на ней ничего нет. Она поцеловала меня.
  
  — Не расстегивай мою рубашку, — сказал я.
  
  — Ты что, педик что ли?
  
  — Как-нибудь в другой раз, Топаз, — сказал я. — Прямо сейчас у меня есть дела.
  
  Она обняла меня крепче, уверенная, что сможет заставить меня понять причину.
  
  — Ты знаешь достаточно английских слов для «уходи», не заставляя меня их использовать, — прошептал я.
  
  — Я англичанка, — сказала она.
  
  — И это еще одна причина, — сказал я.
  
  'Что я сделал?' она сказала. «Я использую неправильную зубную пасту или что-то в этом роде?»
  
  «Ты кукла, — сказал я ей, — но следующий час я буду занят».
  
  — О, час. Она подарила мне свою самую сексуальную улыбку и соответствующий вздох. — Я мог бы продержаться час.
  
  «Ну, не продувайте прокладку, — сказал я, — пар запотевает у меня в очках».
  
  С ночного неба было достаточно света, чтобы я мог видеть, как она улыбается и сбрасывает туфли. Она взбила подушки и села на кровать. Она прижала свою сумочку к себе и начала рыться в ее содержимом.
  
  По коридору возле моей комнаты послышались торопливые шаги. Арабский голос мягко позвал Билли, но ответа не последовало. Шаги внизу удалились, и я услышал, как где-то внизу, в холле, повторился зов.
  
  — Они все уходят, — сказал Топаз.
  
  — Похоже на то, — сказал я. Теперь они звали Билли снаружи, с территории.
  
  «Я не участвую ни в чем из этого, — сказала она.
  
  — Увидимся через час, — сказал я.
  
  — Нет, — сказал Топаз.
  
  Света было достаточно, чтобы увидеть, что она держит небольшой пистолет. — Я думал, что это может быть так, — сказал я.
  
  — Садись на этот стульчик.
  
  Я очень быстро сел. Она издевательски рассмеялась. 'Что ты?' она сказала. — Человек или мышь?
  
  — У меня есть выбор?
  
  Она смотрела на меня, казалось, долго. — Держу пари, ты хранишь свою мелочь в маленьком кошельке. Она взмахнула пистолетом, чтобы показать, что ей не нравится, как я наклоняюсь к двери. Ее положение на кровати давало ей чистое поле для огня, если я подойду либо к окну балкона, либо к двери. В окно проникало достаточно лунного света, чтобы сделать такой рывок очень опасным.
  
  «Ты не должен был влезать в это, кремовая булочка».
  
  — Оставайтесь здесь до утра, и вы будете в безопасности, а я соберу сто тысяч франков, — объяснила она. — Спускайся вниз, и ты потеряешь сознание, а я потеряю свои деньги.
  
  'Приятный разговор!' Я сказал. «Эти люди платят долги пулями».
  
  — Вы позволили мне побеспокоиться об этом, — сказала она.
  
  Я переехал. Маленькое позолоченное кресло скрипнуло. Такие стулья не предназначены для сидения.
  
  — Это будет долгая ночь, — сказала она. — Жаль, что ты не пошла бы по легкому пути.
  
  — Я возьму сигареты, — сказал я. Я полез за ними в куртку. Топаз улыбнулась, соглашаясь. Она уже провела руками по всем местам, где я мог спрятать пистолет.
  
  Я выкурил сигарету и не дал ей повода для беспокойства. Она держала пистолет так, словно знала, как им пользоваться, и вышла из комнаты в темноте, так что, если я попытаюсь убежать, мой силуэт вырисовывается на фоне света из балконного окна или света из холла, когда я открыл дверь. Я не был уверен, насколько это было удачей, а насколько суждением, но я и не торопился учиться.
  
  Где-то в доме слышались звуки движения. Шаги раздались вверх по лестнице, мимо двери, и вернулись медленно и с достаточно глубоким дыханием, чтобы я был уверен, что Чемпиона несут вниз.
  
  — Зажги еще одну сигарету, — сказал Топаз.
  
  Я сделал, как мне сказали. На таком расстоянии его светящийся уголь предоставил ей цель, которую она не могла пропустить.
  
  Каков был план, подумал я. Если девушка собиралась убить меня, она уже могла это сделать. Если они собирались взять меня с собой, ей не нужно было укладывать меня в постель на ночь. Если она собиралась задержать меня до утра, как бы она помешала мне тогда поднять тревогу. Одно дело держать меня под дулом пистолета, другое — запереть или лишить сознания.
  
  Мне было интересно, насколько это была идея Чемпиона.
  
  — Если они убьют Чемпиона, ты станешь соучастником, — сказал я. — А во Франции до сих пор существует смертная казнь.
  
  Мои глаза привыкли к полумраку. Я видел, как она растянулась на кровати, ее руки свободно сцеплены перед собой. В ее руках пистолет. — Мне нужно сто тысяч франков, — сказала она. — Ты же не думаешь, что я буду тут торчать?
  
  — Ривьера, — сказал я. 'Почему бы и нет?'
  
  «У меня была одна зима в этом паршивом климате, и я не планирую еще одну. Подумать только, я верила во все эти тревел-плакаты о жарком солнце и круглогодичном купании. Нет, мистер, все мое будущее спланировано.
  
  'Муж?' Я попросил. — Или чужой муж?
  
  — Тебе следовало быть на сцене, — сказала она. «Мне не нужно, чтобы кто-то помогал мне тратить. Особенно мне не нужны мужчины , чтобы помогать мне.
  
  — Где на солнце? Я настаивал.
  
  — Закрой глаза и засыпай, — сказала она, как бы злясь на себя за то, что слишком много рассказала. — Или я запою, и кто-нибудь усыпит тебя.
  
  По дороге послышался звук тяжелого дизеля. Топаз соскользнула с кровати и подошла к окну. — Четыре огромных грузовика, — сказала она. — Нет, пять, я имею в виду. Действительно огромный. Они остановились возле домика.
  
  — Включи свои мозги, Топаз, — сказал я. — Мы должны выбраться отсюда.
  
  — Ты напуган, — сказала она.
  
  — Ты чертовски прав, — сказал я.
  
  — Я позабочусь о тебе, — саркастически сказала она. — Если бы они собирались причинить нам вред, они бы не дали мне пистолет, не так ли?
  
  'Ты это пробовал?'
  
  — Забавный человек, только не оправдывайся, вот и все. Она вернулась к кровати.
  
  — Чемпион сильно ранен, — сказал я ей. «Арабы взяли под свой контроль. Они не оставят нас здесь просто так.
  
  'Ох, заткнись.'
  
  В ту ночь я курил непрерывно, мои мышцы были так напряжены, что я едва вдыхал дым, и я не знаю, сколько сигарет я выкурил, прежде чем раздался тихий стук в дверь.
  
  'Топаз!' Голос был не громче шепота, но я мог видеть Мебарки, алжирского секретаря, когда он вошел в комнату. — Вы оба там? Какое-то рефлекторное действие уже повернуло мою сигарету, чтобы скрыть ее свет за моей ладонью.
  
  — Да, — сказал Топаз. Мужчина шагнул вперед к кровати. Был вспышка света. Я мог бы принять его за фотовспышку, за исключением того, что она была насыщенного желтого цвета, а не тонкого синего. Вспышка света отпечатала Мебарки в полном цвете на черном негативе комнаты. Он стоял, наклонившись вперед, как человек, копающий свой огород. Его глаза были полузакрыты, а губы сжаты в умственном, моральном и физическом усилии. Громкий хлопок пистолета, который он держал, раздался, казалось, спустя долгое время. За этим последовал звук выстрела, жужжащего по комнате, как разъяренные мухи. Затем он нажал второй курок.
  
  Раздался грохот, когда дробовик упал на пол, и более тихий звук, который, как я позже обнаружил, был из-за кожаных перчаток, которые он бросил им вдогонку. Снаружи доносился звук дизельных двигателей. Они взревели, а затем двинулись прочь, пока звук последнего грузовика не стих.
  
  Топаз был бесполезен. Я мог видеть это, даже не включая свет. Стрельба из дробовика в упор разорвала ее надвое, а кровать пропиталась теплой кровью.
  
  Я был обязан своей жизнью семантическому различию: сказал ли Мебарки: «Вы оба в постели?» вместо «Вы оба здесь?», он, несомненно, посвятил бы мне вторую бочку.
  
  Я осторожно протянул руку, чтобы достать ее пистолет, и промыл его под краном, что было в равной степени экзорцизмом и судебной медициной.
  
  Бедный Топаз. Даже пострадавшие от дорожно-транспортных происшествий, которые играли в пятнашки на дороге, заслуживают наших слез, но я не мог их найти. В Портсмуте двое горевали, каждое воскресное утро их последних лет было омрачено долгими поездками на автобусе на холодное кладбище.
  
  Вооружившись только небольшим хлопковым пистолетом, который арабы дали Топазу, и фонариком, лежащим рядом с моей кроватью, я прошел через дом.
  
  Комната Билли была пуста, но я бросил часть его одежды в холщовый мешок, поспешил к задней двери и вышел наружу. Я двигался быстро и тихо сказал: «Билли! Билли!' Ответа не последовало. Я обошел кухонную дверь, пока не добрался до пруда с рыбками. 'Билли! Это дядя Чарли.
  
  Наступило долгое молчание, и когда пришел ответ, это был не более чем шепот. — Дядя Чарли. Билли стоял за беседкой, из которой мы играли в наши игры, призывая рыбу. — Это ты, дядя Чарли?
  
  — Ты хлопал дверью, Билли?
  
  — Это были те люди — вы видели большие грузовики? Они заставили двери дважды хлопнуть.
  
  — Тогда все в порядке, — сказал я. — Лишь бы это был не ты. Я подобрал его. Он был одет только в свою тонкую пижаму. Я почувствовал, как он дрожит. — Мы должны торопиться, Билли.
  
  — Мы куда-то идем?
  
  — Возможно, тетушка Нини отвезет вас в Англию. Отведи тебя к мамочке.
  
  'Навсегда?'
  
  'Если хочешь.' Держась подальше от гравийной дорожки, я отнес Билли к роще, где оставил «фиат» под деревьями.
  
  'Обещать?'
  
  — Ты знаешь, я попытаюсь.
  
  — Папа так говорит, когда имеет в виду «нет». Билли обнял меня обеими руками за шею. — Тетя Нини застрелила Генри, — сказал он.
  
  — Но только в игре, — сказал я.
  
  — Было? — сказал он, полностью проснувшись и глядя на меня.
  
  — Мы с тобой всегда шутим по воскресеньям, — напомнил я ему. «Там был человек, запертый внутри огнетушителя, и игрушечный кролик, который спрятался…»
  
  — И рыбы, с которыми ты разговаривал.
  
  — Вот вы где, — сказал я.
  
  «Папа будет ужасно сердиться из-за машины, — сказал Билли.
  
  — Вот почему он пошел спать, — объяснил я. — Я должен был пообещать исправить это.
  
  — О боже, — сказал Билли с глубоким вздохом. — Но я помогу тебе, дядя Чарли.
  
  Я нашел «фиат» припаркованным там, где я его оставил. Я открыл входную дверь и впустил Билли внутрь. Когда я оглянулся на дом, я увидел свет, исходящий из одного из окон наверху. Я сел в машину и закрыл дверь, не хлопнув ею. Еще один свет лился из окон верхнего этажа дома. Теперь я начал понимать, как они работают: кто-то вернулся, чтобы подмести останки.
  
  Я заводил Фиат. — Держись, Билли! Я сказал. «Это может быть тяжелая поездка!» Машина мчалась по изрытым колеям гусеницам.
  
  «Ура! Ты собираешься ехать прямо через поля? — взволнованно сказал Билли.
  
  — Да, — сказал я. — Всегда так скучно выходить через парадные ворота.
  23
  
  Была яркая луна, но облака сгущались со всеми признаками того, что к утру прибудут обещанные бури. Я держал хорошую скорость на сухих залитых лунным светом дорогах. Я выбрал свой собственный маршрут в Ниццу, а не следовал очевидному. Я пересек реку Вар высоко, оставив позади шикарный район, где богатые психиатры устраивают вечеринки у бассейна для поп-групп.
  
  К востоку от Вара другой пейзаж. Маршрутизаторы и каменщики работают сверхурочно, чтобы купить несколько сотен шлакоблоков для маленьких необработанных вилл, которые приседают на крутых склонах холмов, а по выходным выбрасывают небольшие автомобили. В рекордно короткие сроки мы были в Сент-Панкрас. Я мчался по пустынным улицам северных предместий и по бульвару де Сессоле к вокзалу. Отсюда было всего две минуты до улицы Буффа, где жила Пина Барони.
  
  Я нашел место для парковки возле англиканской церкви. Речь шла еще только об одном А. М. , но когда звук мотора «фиата» стих, не было ни звука, ни движения ни в одном направлении.
  
  Пина жила на четвертом этаже нового многоквартирного дома в фешенебельном конце улицы Буффа. Через дорогу был бутик Пины. Среди его соседей были два иностранных банка, машинка для стрижки пуделей и что-то вроде спортивного клуба, который оказывается салоном-загаром для толстых руководителей.
  
  Беломраморный вход в лунном свете казался ярким, как днем. В вестибюле было сплошное тонированное зеркало, скрытое освещение и запертые стеклянные двери, свет за домофоном и приветственный коврик с защитой от воров. — Это Чарли, — сказал я. Дверь открылась с громким щелчком, и загорелся знак, говорящий мне закрыть за собой дверь.
  
  Пина была одета так, как будто собиралась выйти в свет. — Чарли… — начала она, но я покачал головой, и при виде Билли она наклонилась к нему. — Дорогой Билли, — сказала она и обняла его достаточно крепко, чтобы выдавить дыхание из его тела.
  
  — Тетя Нини, — покорно сказал он и задумчиво посмотрел на нее.
  
  — Он промочил ноги, — сказал я ей. «Он пошел поговорить с рыбами в пижаме».
  
  — Мы дадим тебе горячую ванну, Билли.
  
  — Это чистая пижама, нижнее белье и прочее, — сказал я. Я указал на сумку, которую принес.
  
  — Твой дядя Чарли думает обо всем, — сказала Пина.
  
  — Но всегда слишком поздно, — сказал я.
  
  Словно стремясь не разговаривать со мной, Пина отвела Билли в ванную. Я услышал, как журчит вода, и Пина вышла и возилась с чистыми простынями и наволочками для запасной кровати.
  
  — Я хочу, чтобы ты отвезла его в Англию, Пина. Отведите его к Кэти.
  
  Пина посмотрела на меня, не отвечая. — Горячее молоко или какао? — громко позвала она. — Что бы ты хотел, Билли?
  
  — Какао, пожалуйста, тетя Нини.
  
  — Я не могу, — сказала Пина.
  
  — Все кончено, Пина, — сказал я. — Даже сейчас я не могу гарантировать, что удержу тебя от этого.
  
  Она протиснулась мимо меня и вошла в крошечную кухню. В кастрюльку налила молоко, в кувшин смешала какао и добавила сахар. Она уделяла этому все свое внимание. Когда она говорила, то не поднимала глаз. — Вы знаете об остальных?
  
  — Серж Франкель руководил всем этим, а ты и внук старого Эрколе занимались коммандос? В конце концов я догадался.
  
  «Чемпион мертв?»
  
  'Нет, я сказал. — Его увезли, когда приехали большие грузовики. Куда они идут, Пина?
  
  Она закусила губу, а затем покачала головой. — Это беспорядок, Чарли. Молоко закипело, и она разлила его по чашкам. Она подтолкнула одну чашку ко мне и отнесла другую Билли.
  
  Я опустился в кресло и сам подавил сильное желание заснуть. Я слышал журчание воды и голоса Пины и ребенка. Я оглядел комнату. Среди цветного телевизора, комнатных растений и мебели из стали и кожи, похожей на офисное оборудование, остались один или два предмета из фермерского дома, где она жила с родителями во время войны. Был меч, который какой-то давно умерший Барони носил в битве при Сольферино, в то время, когда Ницца и Савойя говорили по-итальянски. Рядом висела выцветшая акварель с изображением дома недалеко от Турина и фотография родителей Пины в день их свадьбы. В застекленном шкафчике почетное место нашлось для стаффордширского чайника со сломанным носиком. В прежние времена здесь прятались радиокристаллы.
  
  — Он спит, — сказала она. Она смотрела на меня так, словно все еще не верила, что я настоящий.
  
  — Я рад, что ты сохранила чайник, Пина.
  
  — Я была близка к тому, чтобы швырнуть его с балкона, — равнодушно сказала она. Она подошла к шкафу и посмотрела на него. Затем она взяла фотографию своего покойного мужа и сыновей и снова отложила ее.
  
  — Я должен был прийти сюда и поговорить с вами, — сказал я. «Каждый день я планировал, но каждый раз откладывал. Я не знаю почему. Но на самом деле я знал почему: потому что я знал, что такой разговор, вероятно, закончится арестом Пины.
  
  — Муж и два прекрасных мальчика, — щелкнула она пальцами. — Ушел вот так! Она надула губы. — А что насчет парня, который бросил бомбу? Кто-то сказал, что ему не больше пятнадцати лет. Где он сейчас живет там, в Алжире, с женой и двумя детьми?
  
  — Не мучай себя, Пина.
  
  Она взяла пальто Билли и мое со стула и с любопытными автоматическими движениями, которыми наделено материнство, расправила их, застегнула и повесила в шкаф. Потом занялась расстановкой чашек и блюдец, маленьких тарелок и серебряных вилок. Я ничего не говорил. Когда она, наконец, расставила последнюю кофейную ложку, она подняла голову и печально улыбнулась. — Война, — сказала она. — Я чувствую себя таким старым, Чарли.
  
  — Поэтому? Я сказал.
  
  — Это почему?
  
  — Поэтому ты сегодня пытался убить Чемпиона и, черт возьми, чуть не убил меня и ребенка?
  
  «Мы даже не знали, что Билли был во Франции».
  
  — Значит, это вина Чемпиона, — с горечью сказал я.
  
  'Ты меня узнал?' она спросила.
  
  — Билли сделал.
  
  — Мы вернулись, — сказала она. — Ты был на ногах, и с Билли все было в порядке. Так что мы не остановились».
  
  — Ты и внук старого Эрколе, — сказал я. — Бонни и Клайд, а?
  
  — Не будь чертовски глупым, Чарли.
  
  'Что тогда?'
  
  — Кто-то должен остановить Чемпиона, Чарли.
  
  — Но почему ты? И почему внук Эрколе? Но мне не нужно было спрашивать. Я слышал рассказы Эрколе о войне и о славной роли, которую он сыграл в освобождении Франции. Кто мог пропустить цитату и фотографии, столь красиво оформленные и хорошо выставленные рядом с источниками света, якобы направленными на репродукцию Ренуара?
  
  В какао кладу больше сахара.
  
  — Я сказала, что ты догадываешься, — сказала Пина. — Он прощупал тебя насчет футбольного матча, чтобы убедиться, что в это время тебя не будет в машине. Но я сказал, что вы догадались.
  
  — Это будет пятнадцать лет, — сказал я. — Водитель мертв, вы знаете об этом?
  
  — Мы говорили об этом, — сказала Пина. Она взяла свой кофе и выпила немного. «Но, в конце концов, мы решили, что поедем вперед, даже с тобой в машине, мы пойдем вперед».
  
  — Значит, я заметил, — сказал я. Я выпил немного какао, а потом понюхал его.
  
  — Это всего лишь какао, Чарли, — сказала она.
  
  Я выпил. — И ты решил ехать, даже если Билли был в машине?
  
  — О, Боже мой, Чарли. К чему мы пришли? Ее глаза наполнились слезами. — Ты простишь меня, Чарли? Мы не видели Билли. Вы должны поверить мне. Вы должны!'
  
  — Я верю тебе, Пина.
  
  Она протянула руку и крепко прижалась ко мне, но в ней не было страсти, только тот ужасный вопль отчаяния, с которым скорбят выжившие, оставшись одни.
  
  — Отведи Билли к его матери, Пине.
  
  Она кивнула, но лицо ее было искажено горем, и вскоре она снова заплакала. Я обнял ее и попытался удержать, пока рыдания сотрясали ее хрупкое тело. Я почувствовал горячие слезы на своей щеке и погладил ее по спине, как мать успокаивает капризного ребенка.
  
  — Я сейчас же позвоню своим людям. Возможно, я смогу организовать самолет немедленно. В любом случае, вы не должны здесь оставаться.
  
  Она перестала плакать и посмотрела на меня. — Серж Франкель сказал, что вы важный человек.
  
  — Отправляйся в Кэти, в Уэльс. Оставайся, пока я не скажу тебе, что возвращаться безопасно.
  
  Она схватила меня за руку, чтобы сказать, что поняла. Я отстранился от нее и встал. Она съежилась в углу дивана и всхлипнула в свои руки. Я вспомнил сорванца, который ни разу не пролил слезы, даже когда немцы забрали ее мать. Пине пришлось много плакать, чтобы наверстать упущенное. Или, может быть, она плакала за всех нас.
  24
  
  Я опоздал. Мы все опоздали. Если вы пытаетесь выполнять тоталитарную работу в допустимых пределах свободного общества, вы всегда опаздываете. Овощной рынок, который с наступлением темноты так же пустын, как и везде в городе, превратился в медвежий карнавал.
  
  Там, где обычно стояли овощные лавки, стояли блестящие черные полицейские машины начальника участка, полицейского врача и следователя. Вплотную к тротуару были припаркованы машина скорой помощи и фургон криминалистики.
  
  Вход в многоквартирный дом Сержа Франкеля был оборудован фонарями и охранялся двумя полицейскими с посиневшими от холода лицами.
  
  «Все хотят вступить в бой!» Это был Клод.
  
  Он кивнул охранникам, и мне разрешили войти. — Похоже на то, — сказал я.
  
  На каждой лестничной площадке стоял полицейский, и жильцы стояли в пижамах и халатах, пока люди в штатском обыскивали каждую комнату. Но когда мы добрались до кабинета Сержа Франкеля, там едва можно было пошевелиться.
  
  Франкель распластался на вытертом ковре, одна тонкая рука была протянута к креслу с подлокотниками, в котором я сидел в тот день в 1940 году. насилие. Клод не смотрел прямо на Франкеля. Он находил предлоги, чтобы осмотреть другие вещи в комнате и осмотреть марки и обложки на столе, поскольку полицейский заносил их в книгу улик. — Это было чисто и быстро, — сказал Клод.
  
  Я поднял лист. «Насквозь и сквозь рану», — прочитал я вслух. «Масленка со стороны входа…»
  
  — Он был крупным мужчиной тридцатых годов, — сказал Клод. — Он вывез много людей из Германии в тридцать третьем и тридцать четвертом годах. Он помог принцессе сбежать, вы знали об этом?
  
  Я посмотрел на него. Клод очень тяжело переживал смерть старика. Очень плохо для профессионала, т. Я понял, что мои подозрения о намерениях Клода были беспочвенны: ему просто понравился старик.
  
  — Он никогда не был озлоблен, — сказал Клод. «Никогда не подозревайте».
  
  — На этот раз он был недостаточно подозрительным, — сказал я. «Никакого взлома. Должно быть, он открыл дверь тому, кто это сделал.
  
  Клод кивнул.
  
  Наступал рассвет, разрезая горизонт, словно устричный нож из синей стали. Первые из продавцов разбрасывали ящики с овощами со всем шумным ликованием людей, которые рано встают.
  
  — Шлегель сказал, что вы знаете, что делать, — сказал Клод.
  
  'Здесь?'
  
  Клод посмотрел на начальника отдела, который был достаточно близко, чтобы слушать то, что мы говорили. Полицейский кивнул и посмотрел на меня. — Шлегель сказал, что вы знаете больше, чем любой из нас.
  
  — Тогда помоги нам Бог, — сказал я.
  
  Офицер в штатском обводил белым мелом на ковре положение тела Франкеля. Когда он закончил и отошел в сторону, фотограф сделал необходимый набор из трех кадров. Затем двое мужчин в белых халатах положили Франкеля на носилки, привязали к его запястью бирку и унесли его тело.
  
  — Конец эпохи, — сказал Клод.
  
  — Только для нас, Клод, — сказал я. «Для этих парней это просто еще одна сверхурочная работа».
  
  — Тебя это тоже потрясло, не так ли? — сказал Клод.
  
  'Нет, я сказал.
  
  — Им не следовало посылать нас, — сказал Клод.
  
  Что ж, возможно, Клод был прав, но как только санитары увезли тело Сержа Франкеля, я взял ситуацию в свои руки. — Трое ваших людей, — сказал я начальнику дивизии. — Уберите отсюда всех остальных. Трое из ваших лучших сыщиков должны изучить все это, шаг за шагом.
  
  'Ищут то, что?' — сказал Клод. 'Клочок бумаги?'
  
  «У этого человека, Франкеля, была какая-то внутренняя связь с домом Чемпионов. По какой-то алхимии этот больной артритом старик сидел здесь, в этой квартире, замышляя и планируя все, от убийства до геополитики. До вчерашнего дня я думал, что его связным была английская няня Чемпиона, но теперь я уверен, что это была не она. Я повернулся, чтобы посмотреть на удивительный хаос кабинета: тысячи книг, тысячи обложек, бесчисленное количество марок и беспорядочная кучка безделушек. — Где-то здесь что-то подскажет нам, кто, что, почему и где был контакт Франкеля. Я вздохнул. — Нет, я не знаю, будет ли это листок бумаги.
  
  Офицер в штатском стоял за столом Франкеля, складывая ключи, деньги и личные документы в отдельные полиэтиленовые пакеты и маркируя каждый из них тем же номером, который был зарегистрирован в книге улик. — Останови его, — сказал я. «Нам понадобятся эти ключи: я хочу открыть эти ящики, ящики и картотечные шкафы».
  
  Дивизионный суперинтендант отдавал необходимые распоряжения, пока комната не опустела. Выбранные им сыщики взяли горсть ключей и начали методично работать.
  
  — Какие последние новости о больших грузовиках? — спросил я Клода.
  
  Клод поправил лямки своего безупречного белого плаща, кашлянул и сказал извиняющимся тоном: — Мы вряд ли сможем объявить тревогу на всех станциях, не так ли?
  
  — Теперь это может выглядеть именно так, — сказал я. «Но если все пойдет наперекосяк, у вас будет много маленьких человечков в брюках в тонкую полоску, объясняющих, почему именно вы могли это сделать».
  
  — Пять грузовиков, — сказал Клод. — Все еще вместе и следуем ожидаемым маршрутом в Бонн. С первыми лучами солнца их осмотрят транспортные вертолеты.
  
  Я не ответил.
  
  Клод сказал: «Ты облажался, Чарли. Ты больше не вернешься в сетап Чемпиона. Все это распахивается настежь. Шлегель послал вас расследовать смерть Франкеля. Абсурдно продолжать притворяться, что ты просто сторонний наблюдатель.
  
  — Ты прав, Клод, — сказал я.
  
  — Ко мне пришел ваш запрос о самолете для Пины Барони и ребенка-чемпиона, — объяснил Клод. «Я получил разрешение на использование самолета, принадлежащего нашему послу в Париже. Так что я знаю все подробности.
  
  — Шлегель слишком много болтает, — сказал я.
  
  — Ты ошибаешься, — сказал Клод. — Полковник Шлегель умнее вас. Он знает, что может добиться большего сотрудничества от людей, которые знают, что происходит».
  
  Один из детективов нашел ключ от большого сейфа за дверью. Он выглядел как старый ржавый холодильник и был почти таким же неуязвимым.
  
  — Вы думаете, что этот алжирский секретарь взял на себя управление? — сказал Клод.
  
  — Откуда мы знаем, что он алжирец? Он может быть египтянином – физиком-ядерщиком, генералом или палачом. Если бы я не участвовал в той перестрелке на автостраде, я бы даже заподозрил, что это очередная уловка Чемпиона.
  
  — Он всех нас так заводит, — сказал Клод. «Но, возможно, главная уловка Чемпиона — просто не делать никаких трюков».
  
  Мы оба повернулись и увидели, как двое детективов стучат по ручке гигантского сейфа. Последним рывком они вырвали дверь.
  
  Всего на мгновение мне показалось, что он все еще жив. Он сидел внутри, скрестив ноги, на помятых кассовых ящиках, с папками на плечах. Затем, очень медленно, Гас наклонился вперед и рухнул на ковер в лавине штампов и обложек. Он еще не оцепенел, и под тяжестью тела его руки и ноги вытянулись, так что он, казалось, пытался выползти из-под обломков.
  
  — Гас! — громко воскликнул я. «Гражданская война в Испании – интернациональная бригада. Какого черта я не подумал, что эти двое сойдутся.
  
  — Кто-то убил обоих, — сказал Клод. Это было предположение, но, очевидно, верное.
  
  Один из детективов наклонился, чтобы осмотреть тело. — Та же рана, что и у старика, — сказал он.
  
  — Черт, черт, черт, — сказал я. «Каждый раз они на шаг впереди нас».
  
  Тевтонская реакция Клода была более практичной. «Верните доктора, фотографов и людей, которые ведут записи», — сказал он одному из детективов. «Теперь мы начинаем все сначала».
  
  Милиционер в форме принес мне из полицейского участка небольшой зеленый служебный конверт. Его плащ блестел от дождя, и я уже слышал раскаты грома. Я разорвал конверт. Шлегель отправил телекс из офиса CRS в аэропорту Ниццы. Он хотел, чтобы я приехал как можно быстрее.
  
  — Мне нужно идти, — сказал я.
  
  — Вероятно, Шлегель отвезет вас на встречу с нашей пограничной полицией в Аахене.
  
  — Где это, черт возьми? Я сказал. Я знала, где это было, но злилась, что Клод знал больше, чем сказал мне. Возможно, это было то, что было не так со всеми нами.
  
  — Северный Рейн-Вестфалия, — сказал Клод. «Германская граница с Бельгией и Голландией. Это курорт.
  
  Я ждал, но Клод больше ничего не сказал. 'Что ж?' Я сказал. — Он же не пойдет туда лечиться?
  
  «Поступила информация… контрабандой провезли партию оружия. Шлегель считал, что это может иметь отношение к делу Чемпиона. Лицо Клода было совершенно бесстрастным. Было невозможно узнать, согласен ли он со Шлегелем.
  
  — У нас тут машина, — сказал полицейский в униформе, вежливо пытаясь поторопить меня.
  
  — Еще одно, — сказал Клод.
  
  Я склонил голову и зажал нос, ожидая этого.
  
  «Это Чемпион предал сеть. Все остальные работали через вырезки. Только Чемпион знал, что Мариус собирал радиосообщения от принцессы и распространял их через исповедальню.
  
  Я долго смотрел на него, прежде чем ответить, недоумевая, почему он хотел причинить мне боль. «Я был на вокзале в Ницце, когда арестовали Чемпиона, — сказал я ему. — Вы знаете, что Мариуса и остальных уже арестовали около пяти часов утра — семь часов назад!
  
  Клод покачал головой. Вдалеке послышался гром, а рассвет делал окна настолько красными, что можно было видеть капли дождя, бьющие по стеклу. Когда Клод говорил, это было унылым монотонным голосом машины, говорящей по-вашему. — Это было частью сделки. Мы арестовали Чемпиона накануне утром. Частью сделки было то, что мы позволим ему приехать на поезде, чтобы вы увидели, как его арестовывают».
  
  «Ведомственное расследование после войны. Ваши люди очистили его.
  
  «Мы все лгали. Мы подумали, что было бы разумно иметь власть над таким человеком, как Чемпион. Но от этого никогда не было никакой пользы. Он вздохнул, как будто его жизнь была наполнена блестящими идеями для шантажа, которые он никак не мог использовать.
  
  — Зачем говорить мне сейчас? Я попросил. 'После всего этого времени. Зачем говорить мне сейчас? Все происходило так, как я и предполагал, если бы я вернулся сюда, чтобы найти запомненное волшебство: я спотыкался о оборванные провода, погнутые шкивы и заклинившие люки, оставшиеся от неумелого сценического колдовства.
  
  — Вы предполагали, что Чемпион — какой-то предприниматель. Он может стать жертвой шантажа.
  
  — Я запишу это в отчет, — пообещал я. — А пока отыщи кое-что об этом старом ублюдке Санта-Клаусе. Почему бедные дети получают бумажные шляпы, а богатые — пони?
  
  — Желаю приятно провести время в Германии, — сказал Клод. Я снова услышал гром. Или это был какой-то старик за кулисами, трясший лист жести?
  25
  
  Утро понедельника: Германия: вертолет приземлился на мокрую от дождя землю и слегка накренился, увязнув в грязи. Я открыл дверь из плексигласа и спрыгнул вниз, приземлившись с громким хлюпаньем. Выскочил и Шлегель, и грязь забрызгала мне штанины. — Значит, Чемпиона забрали силой? — спросил Шлегель. Он покосился сквозь проливной дождь на дальний конец поляны, где возле упавшей ели совещалась группа лесников.
  
  Я не ответил. — снова спросил меня Шлегель. Это был один из экзаменационных вопросов; любой квадрат, который вы отмечаете, теряет ваши отметки.
  
  — Билли ушел в сад и спрятался, — сказал я. «Я не могу представить, что Чемпион уезжает и оставляет своего мальчика там».
  
  — Рад слышать, что кое-что идет не по плану, — сказал Шлегель с нехарактерным для него подавленным настроением.
  
  «Я просто не могу решить, была ли смерть Гаса и Сержа Франкеля частью плана — или безрассудным способом справиться с чрезвычайной ситуацией», — сказал я. — Если бы мы знали это, все могло бы встать на свои места.
  
  Шлегель вздохнул, вытер лицо и одновременно кивнул. Позади нас я услышал, как лопасти вертолета остановились. — Пойдемте, — сказал он. Минуту или две не было слышно ни звука, кроме хлюпанья наших ботинок и плеска дождя, сбегавшего с елей, которые делали эту тропу такой же зеленой и мрачной, как океанские глубины. Но вот упал первый топор, и рубка продолжалась, как биение сердца.
  
  «Надо было поставить транспондер в машины Чемпиона», — проворчал Шлегель.
  
  — Да, должны были, — сказал я. Это было все равно, что желать, чтобы Чемпион был достаточно спортивным, чтобы оставить бумажный след.
  
  Мы съехали с тропы на дорогу, ступая по деревянной доске, чтобы пересечь дренажную канаву. На дороге три машины и небольшой фургон были припаркованы наискось, чтобы импровизировать блокпост. На машинах были опознавательные знаки полиции штата, но фургон принадлежал пограничной полиции, силе, наделенной федеральными полномочиями. Невозможно было узнать, кто из мужчин кто, потому что все они были в одинаковых мокрых плащах и зюйдвестках. Они приняли спокойное и терпеливое отношение, с которым рабочие на открытом воздухе переносят затяжной дождь. Один из мужчин отделился от группы и поспешил к нам.
  
  Это был пожилой человек, и под воротником его клеенки я увидел капитанские значки. Он торжественно отдал честь. — Мы держим их в грузовике. Он хорошо говорил по-английски, с легким акцентом. — Они ничего не признают.
  
  — Пока ты промокнешь! — сказал Шлегель. — Вытащите маленьких гадов и дайте им посыпаться дождем.
  
  — Нам придется надеть на них наручники, — сказал полицейский. Он вручил Шлегелю два детонатора и карту, нарисованную на странице, вырванной из школьной тетради.
  
  'Так?' — агрессивно сказал Шлегель. 'Так?' Он посмотрел вниз по дороге в сторону Рётгена. До границы с Бельгией было несколько километров. Есть много таких второстепенных дорог, пересекающих границу. Некоторые из них представляют собой не более чем огненные полосы через могучую пустыню Эйфеля. Даже когда Рур извергал своих охотников, отдыхающих и отдыхающих, среди этих холмистых лесов, которые приходилось рубить ручной пилой, все равно можно было заблудиться.
  
  Здесь Первая армия США впервые столкнулась с немцами, сражавшимися на родной земле. Американцы попали в густой, усеянный минами лес, как кофейные зерна в кофемолку. Между деревьями танку не было места, поэтому пехота глубоко окопалась и прислушивалась к артиллерийскому обстрелу. Он отрубил ветви деревьев и оставил в наследство сталь, которая даже сегодня вырывает зубья из электропил.
  
  — Мрачное чертово место, — сказал Шлегель. Он вынул свои сигары, но передумал и снова убрал их.
  
  — Вот они, — сказал я.
  
  Их было двое: автостопщики жалкого вида, бородатые, усталые и помятые. Удивительно, что у них хватило сил справиться с гигантскими рюкзаками и скатками постельного белья на спине. Полицейский не надел на них наручники, вероятно, решив, что снаряжения и аксессуаров более чем достаточно, чтобы воспрепятствовать их побегу. Теперь полицейский отступил от них.
  
  Полиция обнаружила двенадцать детонаторов, два пистолета Стена и несколько карт, в том числе карту авиабазы ВВС США и Люфтваффе в Рамштайне, закопанные в их походном снаряжении. Тот, что повыше, оглянулся на офицера в форме, а затем на Шлегеля. «Мне нужен адвокат! Это уже двадцатый раз, когда я просил адвоката. Я знаю свои права! Даже профессору Хиггинсу было бы трудно определить такой акцент: Бирмингем, Англия, из первых рук, возможно, Бруклин, Нью-Йорк, из вторых рук и щепотка Голливуда, Калифорния.
  
  — Значит, ты умеешь считать? — сказал Шлегель. Он не поднял глаза. Шлегель, казалось, не обращал внимания на проливной дождь, который быстро превращал карты в его руках в кашу.
  
  Шлегель передал карты мне. Их было с полдюжины: маленькие практичные ксерокопии пригородов Бонна, центра Бонна — некоторые из наиболее важных зданий указаны в дополнительных примечаниях фломастером — и мишленовская карта этого района с трансграничными дорогами. нацарапал.
  
  Не сказав мне ни слова, Шлегель потянулся за картами, и я отдал их ему.
  
  — Да, я умею считать, Янки! сказал мальчик. Шлегель по-прежнему не смотрел на него. Мальчик взглянул на небо, словно ища какой-нибудь обнадеживающий клочок синевы. Но единственный просвет в темных облаках открыл царство сернистое и огненное.
  
  Мальчик использовал оба больших пальца, чтобы облегчить вес рюкзака и снаряжения. — И тебе лучше это знать, Янк. «Потому что ты узнаешь, что я умею хорошо считать». У обоих были значки с красными звездами, приколотые к беретам вроде тех, что Че Гевара носит на плакатах.
  
  Шлегель взглянул на него, а затем на его молчаливого спутника, который был на несколько дюймов ниже ростом и нес заметно меньше снаряжения. — У меня мало времени, — объяснил Шлегель, как будто мальчик пригласил его выпить чаю с бутербродами с огурцами. — Так что просто скажи мне, где ты взял карты, пистолет «Стен» и детонаторы, а потом я смогу пообедать и вернуться в свой кабинет.
  
  — Сдохни, янки.
  
  «Сейчас не время быть милым, сынок. Скажи ему, Баррингтон. Сейчас не время быть милым, не так ли?
  
  Шлегель часто выдумывал имена под влиянием момента. Я понял, что он использует имя Баррингтон как знак нетерпения по поводу моей островной гонки. — Сейчас не время, — послушно сказал я.
  
  Губы мальчика шевелились, как будто у него текла слюна, чтобы сплюнуть, но это была просто демонстрация гнева. «Набей!» он сказал. Его голос теперь был чисто бирмингемским.
  
  Шлегель двигался так быстро, что оба мальчика потеряли равновесие, но попал он только в молчаливого мальчика. Он ударил его дважды, отводя локоть назад, демонстрируя огромную силу, так что удары выглядели намного сильнее, чем были на самом деле. Но для мальчика с сорока или пятидесятью фунтами на спине и металлическими шипами в ботинках этого было более чем достаточно, чтобы заставить его пошатнуться и поскользнуться. Третий удар швырнул его в залитую дождем канаву, булькавшую под джунглями колючек и сорняков. Мальчик приземлился с всплеском и оказался в ловушке под тяжестью своей ноши. Он издал крик, который был задушен, когда холодная вода перехватила его дыхание.
  
  — Ублюдок, — сказал мальчик из Бирмингема. Теперь это был другой голос: такой же горький и даже более сердитый, но в нем тоже был оттенок поражения. — Джерри не силен, — крикнул он. — Оставь его в покое, старый ублюдок. Это нечестно!'
  
  Шлегель не использовал левую руку, в которой все еще были сжаты карта и детонаторы. Он лишь бросил взгляд на мальчика, который изо всех сил пытался выбраться из канавы. Он уставился на болтливого. — Мы сейчас говорим о справедливости, не так ли? Я думал, мы говорим о динамите. О раздувании буржуазии на гамбургер. Он размахивал детонаторами. — Не сильный, твой друг Джерри, а? Достаточно силен, чтобы нести пулемет и двести снарядов, верно? И достаточно силен, чтобы нажать на курок, если вы оба, придурки, думаете, что вы уйдете целым и невредимым. К этому времени Джерри уже взобрался по крутому склону канавы. Он стоял на четвереньках, стряхивая воду с головы и хныча про себя.
  
  Шлегель был рядом с ним. Он смотрел на него сверху вниз, казалось, целую вечность. Дрожа и промокнув, мальчик не поднимал глаз. Шлегель мягко поставил ногу на плечо мальчика и толкнул. Он схватил Шлегеля за лодыжку, но не смог удержать ее. Раздался крик отчаяния, когда он упал обратно в канаву.
  
  — У него будет пневмония! — крикнул мальчик из Бирмингема.
  
  — Вы студент-медик? сказал Шлегель, с вежливым интересом.
  
  Мальчик сглотнул. — Я поговорю, — прорычал он. — Я расскажу. Выиграешь, я поговорю.
  
  Дождь уменьшился, но ветер был холодный. Шлегель туго застегнул воротник на шее и дернул поля вельветовой шляпы, чтобы смыть дождь.
  
  С поляны, где приземлился наш вертолет, раздался внезапный стук двухтактного мотора, а затем ужасный визг цепной пилы, вгрызающейся в дерево. Я вздрогнул.
  
  — Ты слышал меня, Янк. Я буду говорить!
  
  Шлегель сказал: «Давай, сынок. Я слушаю.'
  
  — Возле «Америкэн Экспресс» в Амстердаме — знаете, это место на тротуаре… — Он посмотрел на своего друга, растянувшегося в канаве.
  
  — Я знаю, — сказал Шлегель.
  
  «Парень по имени Фриц — он купил нам хот-доги. На следующий день мы вернулись к нему на площадку и покурили. У него был друг… по крайней мере, он сказал, что у него есть друг. Для начала была тысяча гульденов. Еще полторы тысячи за доставку вещей по адресу в поселке Шмидт. Мы думали, что это травка, честное слово.
  
  'Конечно. А пистолеты Стена, которые ты принял за трубки, чтобы выкурить их, — сказал Шлегель. — Выходи оттуда, вонючая маленькая фея. Он протянул руку и схватил за лямки рюкзака мальчика в канаве. С кажущейся легкостью он поднял его обратно на дорогу. — Хорошо, — сказал Шлегель. — Я тебе поверю.
  
  'Можно мы пойдем?'
  
  — Ты разберись с этим с немецкими копами, — сказал Шлегель. — Пойдем, Баррингтон. Меня тошнит от того, что я стою с подветренной стороны от этих маленьких уродов».
  
  — Мы смогли опознать Фрица, человека из Амстердама. Заключить сделку… а? сказал мальчик.
  
  — Человек на все времена, — сказал Шлегель. «Я не заключаю сделок с такими детьми, как ты, — я сжимаю их; и они капают. Он отшвырнул мальчика, словно какое-то насекомое, жужжащее над его головой.
  
  «В Шмидте. Мы должны были встретиться с нашим связным в Haus Rursee, — с тревогой добавил мальчик. Полицейский взял мальчика за руку.
  
  — Пойдем, — сказал мне Шлегель. Он повернулся, и я последовал за ним. Визг бензопилы стал громче. Когда мы достигли поляны, дерево было расчленено, ампутации отмечены яркими круглыми ранами и лужами опилок.
  
  Полицейский пилот сидел за штурвалом вертолета, ожидая приказа вылетать. Шлегель дал его не сразу. Мы откинулись на сиденья, под ногами образовались лужи дождя, а мир умножился в десять тысяч раз в каплях дождя на плексигласе.
  
  — Это «Чемпион», в этом нет сомнений, — сказал Шлегель. — Он хотел, чтобы мы были здесь, но что, черт возьми, нам делать?
  
  — Они просто глупые дети, — сказал я.
  
  — Я знаю, — сказал Шлегель. «Но я должен был знать, были ли они чем-то большим».
  
  — Эти грузовики уже пересекли границу? Я попросил.
  
  «Всю прошлую ночь они вели себя как в аду, — сказал Шлегель. «Нет причин, почему бы и нет».
  
  Я посмотрел на Шлегеля.
  
  Он сказал: «Зачем ему устраивать такую диверсию, когда грузовики пересекают границу? У них есть дипломатическая защита: границы в данном случае не имеют значения».
  
  — Должна быть причина, — сказал я. «Что-то произошло, когда эти грузовики пересекли границу. И это что-то подсказало бы нам, каков был план.
  
  «Все водители были проверены у ворот дока. Все они профессиональные водители французского происхождения со стажем работы не менее восьми лет. Мы уже проверили их отпечатки пальцев в Лондоне, Вашингтоне, Париже и Бонне. Ни шепота ни намека.
  
  — Нет, это должны быть машины.
  
  — Думаешь, Чемпион находится внутри одного из этих грузовиков?
  
  Я сказал: «Мне только жаль, что у меня нет теории».
  
  «Что происходит с грузовиками, когда они пересекают границу?» — спросил Шлегель у пилота полицейского вертолета.
  
  — Они проверяют манифесты и личные документы. Они обеспечивают надежную фиксацию груза. Возможно, они проверяют тормоза и пригодность к эксплуатации. Это зависит от того, насколько они заняты.
  
  — Нет, — сказал я Шлегелю. «Это не то, что заметят таможенники. Это то, что может показаться странным только вам или мне, или тому, кто знает ситуацию. В противном случае не было бы смысла устраивать диверсию, которая привлекла бы наше внимание.
  
  Шлегель сидел, сгорбившись, в своем кресле, а дождь хлестал по нашему пластиковому пузырю. — Должно быть, они уже едут по автобану в Кельн, — сказал он наконец. Он потянулся за картой пилота и открыл ее, стоя на коленях. «Если они едут в Бонн, они свернут с автобана у того большого клеверного листа — Autobahnkreuz Köln West — и поедут по кольцевой дороге до следующего клеверного листа». Он заколол место на карте. — Отсюда до Бонна каких-то паршивых двадцать километров. Он посмотрел на меня, а затем на пилота. — Когда эти грузовики проедут половину пути между Кельном и Бонном, мы их остановим и покончим с дипломатическим шумом.
  
  — Вы хотите, чтобы я попросил разрешения по рации? — спросил пилот.
  
  Шлегель посмотрел на него без энтузиазма. — Я отдаю приказы, барон фон Рихтгофен! Вы просто дергаете за рычаги! Пойдем!'
  
  Пилот туго застегнул подбородочный ремень шлема и скрутил провод микрофона так, чтобы он находился близко ко рту. Шлегель, приняв решение, скрутил себе нос рукой, а затем ущипнул себя за щеку, как врач помогает больному выйти из комы.
  
  Я посмотрел на карту пилота. По обеим сторонам Рейна, от Кёльна до Бонна, земля плоская и, по стандартам крупного промышленного комплекса Рура, сравнительно малонаселенная. Но там были города — Весселинг и Нидеркассель — мне было интересно, как они хотели бы быть расходным материалом в пользу больших городов по обе стороны от них.
  
  Загремел стартер, и я увидел, как шевельнулись губы пилота, когда он начал перечислять радиосигналы. Я догадался, что он вызовет дорожную полицию, которая следовала за колонной грузовиков на почтительном расстоянии.
  
  Вертолет накренился вперед и взлетел над подушкой нисходящего потока. Он тоже принадлежал дорожной полиции, и пилот привык летать в такую погоду. Даже на высоте верхушек деревьев мимо нас проносились черные клубы облаков, словно индейские сигналы. Я смотрел на пейзаж. Насколько я мог видеть, простирался лес. На юге желтое небо отражалось в взъерошенных водах Рурзее, так что оно походило на огненный вулкан, который вот-вот вскипит.
  26
  
  К тому времени, когда река Рейн доходит до Бонна, она уже широкая, серая и холодная, заляпанная мазутом и в пятнах моющего средства. А к северу от столицы она извивается по ровной безликой земле, которая продолжается вплоть до Голландии и Северного моря, и ветер делает реку неспокойной.
  
  Полицейский вертолет пролетел низко над водным путем, приподнявшись настолько, что смог оторваться от мачт танкера, перевозившего сжиженный газ, а затем и большого голландца с желтыми бульдозерами на палубе. Оказавшись над его кранами, мы пересекли заболоченные поля и высоковольтные кабели, которые сверкали под дождем, как паутина, мокрая от росы. И тут мы их увидели.
  
  Вертолет поднялся на дыбы и резко развернулся, когда мы подошли к бетону вымытого дождем автобана. Пять грузовиков двигались со скоростью пятьдесят миль в час, и пилот рассчитывал, что наше приближение совпадет с резким ускорением двух белых автомобилей «Порше», которые следовали за ними.
  
  Мигающие полицейские фары долго отражались на дороге, и грузовики замедлили ход и последовали за полицейскими машинами в парк большегрузных автомобилей служебной зоны. Наш вертолет аккуратно приземлил нас как раз перед тем, как огромные дизельные грузовики один за другим заглушили двигатели.
  
  — Отлично, — сказал Шлегель. Я никогда раньше не слышал, чтобы он использовал это слово.
  
  Полицейские вылезли из своих «порше», надели кепки с белым верхом и потянулись. Они снабжали нас комментариями в течение последних получаса. Теперь они отдали честь Шлегелю и ждали указаний.
  
  — Спроси у них водительские права, — насмешливо сказал Шлегель. 'Иисус Христос! Только не говорите мне, что гаишник не может у всех найти что-то неладное.
  
  Они не улыбались, как и люди, вылезавшие из кабин грузовиков.
  
  «Проверьте декларации, проверьте таможенные пломбы, проверьте тормоза», — сказал Шлегель. Он похлопал меня по руке. «Ты и я собираемся слегка их осмотреть, прежде чем мы их откроем».
  
  Это были гигантские пятидесятитонные дизели: двенадцать скоростей вперед и две назад. Кабины похожи на оранжереи, сиденья эргономичного дизайна, а за ними койка для отдыха. Там стояли стойки для термосов с кофе, а дешевые транзисторные радиоприемники были приклеены скотчем к солнцезащитным козырькам. На каждую из пяти кабин был продублирован комплект мишленовских карт, имелся немецкий разговорник и руководство по ремонту. Они были в пути почти сутки. Такси превратились в вонючий беспорядок из пустых сигаретных пачек и окурков, раздавленных бумажных стаканчиков и выброшенных газет.
  
  — Мы бы это увидели, — напомнил мне Шлегель. «Чемпион боялся, что мы это увидим, понюхаем или услышим. Иначе не было бы смысла устраивать этот фарс с этими чудаками.
  
  Один из гаишников принес манифест Шлегелю. Это были такие же, как те, что мы получили из портового офиса в Марселе. Он описал груз как общую партию деталей двигателя, строительных материалов, тканей и химикатов. Шлегель вернул его. — Обыщите их всех, — сказал он полицейскому. — Если вы найдете хотя бы перочинный нож, этого может быть достаточно, чтобы придержать их для расследования. И я хочу, чтобы внешний вид грузовиков осмотрел кто-то, кто знает, сколько дифференциалов нужно такому грузовику и где их найти.
  
  — Да, сэр, — сказал полицейский.
  
  К нижней части шасси был прикреплен стальной буксирный трос, а в специальных люльках за кабинами находились стальные противооткатные упоры. Шлегель постучал в один из них. Металл был слишком тяжелым, чтобы от него исходило эхо.
  
  Шлегель посмотрел на меня и поднял бровь.
  
  'Почему?' Я сказал. — Когда ты так легко можешь вставить его внутрь?
  
  — Полагаю, вы правы, — сказал Шлегель. — Нам придется взломать их. Машины были такими большими, а колеса такими большими, что мы могли забраться прямо под шасси, не приседая очень низко. — Посмотрите на подвеску, — сказал Шлегель. «С одним из этих скотов вы могли бы снести Кельнский собор посреди ночи, а оперный театр все равно закинуть в багажник».
  
  — И это может занять еще много времени, — заметил я. Мы посмотрели на массивные листовые рессоры. Верхняя еще была изогнута, а нижняя, дополнительная пружина, еще не натянута.
  
  «Это должно быть так!» — сказал Шлегель в большом волнении. — Вы попали.
  
  'Вес!'
  
  'В яблочко. Эти грузовики должны быть почти пустыми. Посмотри на это! Мы должны были заметить это по тому, как они сидели на дороге.
  
  — И таможенник заметил бы. На самом деле, они могли поставить их на платформенные весы, пока штамповали манифест.
  
  'Почему? Почему? Почему?' — сказал Шлегель. Он пробил большую резиновую шину.
  
  — Чтобы мы говорили о подвеске пятидесятитонного дизельного грузовика где-нибудь на берегу нижнего Рейна, пока Чемпион дорабатывается от полковника пропаганды до генерала бог знает чего.
  
  Шлегель хмыкнул и вылез из-под грузовика. Он помахал полицейскому. — Забудь, — крикнул он. 'Отпусти их.'
  
  — Говорят, они едут по автобану прямо в Мюнхен, — сказал полицейский.
  
  — Бумаги в порядке?
  
  — Говорят, в Бонне собираются получить новые документы.
  
  — Пусть идут, — сказал Шлегель. «Они могут продолжать свой путь до Владивостока, мне все равно». Он улыбнулся. — Все, мальчики, идите налейте себе кофе.
  
  Полицейские смотрели на Шлегеля с тем же непостижимым превосходством, с каким они отрывают глаза от ваших водительских прав.
  
  Шлегель повернулся ко мне. — Мюнхен, — сказал он с отвращением. «И после этого Бриндизи или Лиссабон — это веселый танец, который он устроил нам».
  
  — Есть еще кое-что, — сказал я.
  
  'Как что?'
  
  — Не знаю, но он отправил пять пустых грузовиков из марсельских доков в Бонн не для того, чтобы привлечь наше внимание.
  
  'Почему бы и нет?' — сказал Шлегель. 'Он сделал это! И пока мы преследовали их, он добрался туда, куда хотел».
  
  — Ты не знаешь Чемпиона, — сказал я. «Это недостаточно красиво для него».
  
  Заваленные старыми упаковками от пищевых продуктов, пахнущие пролитым топливом и теплым жиром, эти кофейни на автобанах — самые заброшенные места в Европе. Бесконечная череда незнакомцев поглощает еду массового производства и спешит дальше. У персонала остекленевшие глаза и меланхолия, застрявшие в потоке транспорта, который течет мимо, так что дым, шум и вибрация никогда не прекращаются.
  
  — И паршивый кофе, — добавил Шлегель.
  
  «Вы знаете, сколько стоит держать вертолет на земле, пока вы макаете этот пончик?»
  
  — С тобой очень весело, — сказал Шлегель. — Я когда-нибудь говорил тебе это? Он расстегнул рубашку и почесался.
  
  — Не в последнее время, — признал я.
  
  — Ударь меня одним из своих пылесборников, ладно.
  
  Я дал ему одну из своих французских сигарет.
  
  'Почему?' — сказал он в сотый раз. Он закурил сигарету.
  
  — Есть только одно объяснение, — сказал я.
  
  Он затянулся, а затем яростно взмахнул спичкой, чтобы потушить пламя. 'Дайте.'
  
  — Он что-то принес с лодки.
  
  — И разгрузил ночью, — закончил Шлегель. «С другой стороны, у них такая хорошая средняя скорость».
  
  — Это все двоемыслие, — сказал я.
  
  — Вернемся в Ниццу, — сказал Шлегель. Он снова почесался, но на этот раз в этом как будто был элемент самонаказания.
  27
  
  Когда Champion ушел из отдела, мы открыли этот небольшой офис в Ницце. Скромный вход носил торговую марку известной британской туристической компании, и трое наших сотрудников полностью посвятили себя законному туристическому бизнесу.
  
  Шлегель занял кабинет на верхнем этаже. Когда я вошел, он стоял у окна и смотрел через площадь на железнодорожный вокзал Ниццы. Когда Симье в северной части Ниццы был фешенебельным, этот район тоже был модным. Но сейчас он был грязным и обшарпанным. Туристы приехали в аэропорт, и они хотели отели у моря. Я подошел к окну.
  
  Железнодорожная станция почти не изменилась с того дня, когда я ждал прибытия Чемпиона и наблюдал, как его арестовывают. Плиточный пол потрескался, фреска с изображением Альп чуть погрязнее, но что еще осталось таким же прежним? Конечно не я.
  
  Шлегель всегда мог найти себе чистую рубашку, но его костюм был мятым и мешковатым, а масляное пятно на колене было тем, что осталось от колеса большого грузовика. Его глаза были красными, и он потер их. «Они должны снести весь этот паршивый район. Поместите автобусный парк и железнодорожный вокзал в один комплекс, а над головой возведите двадцать этажей служебных помещений».
  
  — Поэтому вы послали за мной? Я сказал.
  
  — Что ты делаешь внизу?
  
  «Пытаюсь отоспаться. Впервые с тех пор, как я встал в воскресенье.
  
  — Ты хочешь научиться кошачьему сну. Нет. Я имею в виду, над чем ты там работаешь?
  
  — Я послал за картами. Я жду их, — сказал я ему.
  
  — Я все об этом знаю, — сказал Шлегель. «Когда люди в этом офисе посылают за вещами, я получаю копию заявки. Ваши чертовы карты прибыли. Они у меня здесь.
  
  — Я вижу, что у вас есть, — сказал я.
  
  «Вот так я работаю».
  
  — Что ж, удачи, полковник. Я спущусь вниз и попытаюсь еще немного поспать. Я встал и пошел к двери.
  
  Шлегель подавил зевок. 'ХОРОШО, ХОРОШО, ХОРОШО. Мы оба устали. А теперь иди сюда и покажи мне, для чего тебе нужны карты.
  
  Я подошел к другой стороне его стола и просмотрел топографические карты местности вокруг дома Чемпиона, копии регистрационных документов на землю и некоторые данные о дренаже и смене собственников. Я выбросил все, кроме карты, на которой был показан весь регион, в корзину для бумаг Шлегеля. — Все это было просто для того, чтобы все выглядело как обычное расследование адвоката, — сказал я.
  
  — Ты хочешь сказать мне, что у тебя на уме? — спросил Шлегель.
  
  «Эти пять пустых грузовиков. Предположим, они выгрузили содержимое в доме Чемпиона. Выкладываю карту.
  
  — Нет, нет, нет, — сказал Шлегель. — Я думал об этом, но там наверху жандармерия патрулирует. Починили новый замок на задней двери. Они идут туда, чтобы осмотреться.
  
  — Предположим, — терпеливо сказал я.
  
  — Этот Чемпион сидит там в темноте и проверяет свечи зажигания в каком-то восстановленном драгстере?
  
  — Детали двигателя, — сказал я. «Это может означать насосы, чтобы снова запустить старые работы».
  
  'Шахта.' Он схватил карту и развернул ее на своем столе. Он использовал телефон, пресс-папье и настольный набор, чтобы держать углы. Он сосал зубы, глядя на всю протяженность горных выработок: шахты, пласты и дальние дороги. «Это был настоящий план».
  
  Я постучал костяшками пальцев по телефону с таким усилием, что звонок зазвенел. — И как раз здесь, помните, артиллерийский склад, Вальми.
  
  'Иисус!' — прошептал Шлегель. — В этом магазине есть атомные снаряды. Впервые Шлегель серьезно отнесся к этой идее.
  
  «Ядерные артиллерийские снаряды — в Вальми! И ты знал это все время? Я сказал.
  
  — Это было нужно знать, — защищаясь, сказал Шлегель.
  
  — И мне не нужно было знать?
  
  — Говорите тише, мистер. Ты собирался сидеть в кармане Чемпиона. Сказать вам, что на заднем дворе Чемпиона было ядерное оружие, было бы глупо».
  
  Я не ответил.
  
  — Дело было не в доверии, — сказал Шлегель.
  
  — Ты тупой ублюдок, — сказал я.
  
  — А может быть, ты и прав, — признал он. Он провел большим и указательным пальцами по лицу, словно стирая морщины со щек. Это не сработало. — Так что нам с этим делать? Он шлепнул по карте пальцами так, что на хрупкой бумаге образовалась крошечная прореха.
  
  — Нам лучше сказать Пэрис, — сказал я.
  
  — Если мы ошибемся, они нас возненавидят. Если мы правы, они возненавидят нас еще больше.
  
  — Лучше скажи им, — сказал я.
  
  — Вы не знаете этих людей так, как знаю их я, — сказал Шлегель. «Чемпион когда-то был одним из наших — это все, что им нужно, чтобы обвинить во всем нас».
  
  — Мы получили эти карты от муниципальных властей — и это записано — вам рассказали об атомных снарядах — и это тоже зафиксировано. Они распнут нас, если мы не скажем им немедленно».
  
  Шлегель посмотрел на часы. — Они уже упаковались. Я не хочу тратить час на объяснения ночного дежурного. Он посмотрел на меня. — И я знаю, что ты тоже. Давайте выйдем в дом и посмотрим на него еще раз. Это может быть просто еще один ложный след. Если оно того стоит, мы скажем Пэрис утром. Что ты говоришь?'
  
  — Мне это не нравится, — сказал я.
  
  'Почему бы и нет?'
  
  «Мне это не нравится, — сказал я, — потому что, когда мы выйдем наружу, вам захочется войти внутрь. И тогда вы захотите найти вход в шахту. А потом ты захочешь спуститься туда… и все время будешь держать меня перед собой».
  
  'Как ты можешь говорить такое! Я когда-нибудь делал это с тобой раньше?
  
  Прежде чем я успел ответить, Шлегель снял трубку, чтобы вызвать машину.
  28
  
  Было темно. Я заерзал достаточно, чтобы заставить кровь вернуться через мою мертвую руку, и оглянулся туда, где Шлегель прятался в кустарнике всего в нескольких футах от меня. Западный горизонт был еще бледным. Но света было недостаточно, чтобы разглядеть дом Тикса, разве что в ночную трубу, которую мы установили на возвышении за ним.
  
  Там была драгоценная маленькая луна, просто хорошо отточенный серп, прорезающий себе путь из облаков каждые несколько минут. Но именно во время такого мерцания света прицел показал движение у задней двери. Я затаил дыхание: это был мужчина, достаточно высокий, чтобы быть Чемпионом. На плече у него висело ружье, на нем был шлем и какие-то сапоги или гетры. Я отпустил курок ночного прицела, чтобы усилительная трубка могла накопить новый заряд. Я использовал его снова, когда мужчина начал идти через двор, пробираясь мимо грязи, а затем поднимаясь по деревянной лестнице к выгодной точке на платформе за сеновалом. Это был хороший сторожевой пост; слишком хорошо — если бы он повернулся в эту сторону, ему не понадобился бы ночной прицел, чтобы увидеть, как мы движемся.
  
  Шлегель подошел ближе. — Люди Чемпиона, — сказал он. В холодном воздухе его голос звучал опасно громко. Он потер рот, словно наказывая его, а когда снова заговорил, то уже шепотом. «Не настоящие полицейские; Я проверил время патрулирования перед отъездом.
  
  Роса пропитала мою одежду, и ветерок заставил меня дрожать. Я кивнул, чтобы тон моего голоса не выдал мое моральное состояние.
  
  Мы уже видели еще одного такого человека, стоящего на том месте, где пути расходятся на дом и карьер. Оснащенный радиотелефоном, можно было бы легко предупредить о приближении жандармов во время их регулярных патрулей.
  
  Шлегель оттолкнул меня локтем и на мгновение взял окуляр прицела. За группой полумертвых оливковых деревьев, которые, как мы полагались, защищали нас от дома, кто-то шевельнулся. Лежа во весь рост в траве, я чувствовал вибрации человека, топающего ногами, чтобы согреться. Он был не более чем в сорока метрах от нас. Может быть, только шерстяной шарф, обмотанный вокруг головы, да онемение, наступающее от долгих караульных дежурств, мешали ему слышать голос Шлегеля.
  
  Когда второй человек топнул ногой, двинулся третий часовой. Этот был вверх по склону к задней части дома. Я взмахнул ночным прицелом, чтобы увидеть его. Он расстегнул пальто и, тщательно обыскав одежду, достал сигареты и спички и закурил.
  
  — Этот хромой мозг просит об этом, — прошептал Шлегель.
  
  Это правда, что он предложил себя в качестве легкой мишени для любого в пределах досягаемости. На мгновение я был озадачен его действиями.
  
  Даже слабоумный часовой должен знать достаточно, чтобы спрятаться за укрытием, пока он зажигает спичку, хотя бы для того, чтобы сохранить это в тайне от своего сержанта. И тогда я понял. — Это не часовые, — сказал я Шлегелю. Каждый из них смотрел не в ту сторону, возможно, поэтому мы подошли так близко, не будучи обнаруженными. «Они охранники ».
  
  Я пополз вперед, чтобы попасть под прикрытие низкой каменной стены, отделявшей двор от длинного луга. Будут ли они патрулировать, подумал я, и какой стороны стены придерживается наш парень?
  
  Я подождал, пока Шлегель подошел ко мне. — Чемпион там, — сказал я. — Его держат.
  
  Он не отвечал минуту или две. Затем он сказал: «Имбецил — наш лучший шанс».
  
  Кухонная дверь открылась, образовав ярко-желтую, наполненную дымом призму. Из кухни вышел мужчина. Запах горящего жира подтвердил, что он повар. Чтобы быть настолько равнодушным к полицейским патрулям, они, очевидно, вот-вот уйдут.
  
  «Чемпион там заключенный», — сказал я Шлегелю.
  
  — Я услышал тебя в первый раз, — сказал он.
  
  — Я хочу рассмотреть поближе.
  
  Он задумался об этом на мгновение или два. — Дай мне этот ночной прицел.
  
  — Я лучше загляну внутрь дома, — сказал я. Он не ответил. Интересно, услышал ли он мой шепот.
  
  Он потянулся, чтобы вручить мне «вальтер Р.38» и четыре магазина с патронами. Я засунул его за пояс брюк.
  
  Я подождал, пока ближайший охранник не спустится, чтобы перекинуться парой слов с человеком, который все еще кашлял на заднем дворе. Я перепрыгнул через низкую каменную стену, потерял равновесие на мокрых от росы камнях и соскользнул вниз по склону, приземлившись кучей на аккуратно сложенную кучу бревен. Я оставался неподвижным, едва осмеливаясь дышать, но мучительный кашель был достаточно громким, чтобы грохот моего падения не донесся до людей во дворе.
  
  Я оглянулся туда, где спрятался Шлегель. Линза его ночного видения поймала свет из кухонного окна и вспыхнула, как прожектор. С этой стороны это была опасная игрушка, но сейчас я ничего не мог сделать, чтобы предупредить Шлегеля.
  
  За сложенными бревнами была дверь на молочную ферму. Я подползла вперед и осторожно прижалась к ней. Она была приоткрыта и беззвучно распахнулась. Был запах сыра. Отблеск света из кухни в другом конце коридора отражался от больших каменных кувшинов, в которых было сцеженное молоко. Я слышал, как повар все еще кашляет, и чувствовал сквозняк, очищавший кухню от дыма.
  
  Если мне нужно было добраться до кабинета Чемпиона, мне пришлось пройти через кухню, пока она еще была пуста.
  
  Я вгляделся в дым. Пролитый жир все еще горел яростным пламенем на угольной кухонной плите. Я затаил дыхание, но от едкого дыма у меня слезились глаза, а к горлу прилипла пленка. Я побежал в дым.
  
  Я вспомнил две ступеньки вниз в буфетную и скользкий коврик внизу черной лестницы. Дойдя до вестибюля, я устроился в нише под лестницей и прислушался. Кто-то шел. Я услышал неторопливые шаги на верхней площадке. Балкон заскрипел, когда кто-то навалился на перила и посмотрел вниз, в холл. Послышалось жужжание часового механизма, а затем часы на длинном корпусе пробили полчаса. Шаги удалились.
  
  Прежде чем я успел пошевелиться, входная дверь открылась, и в холл вошел один из охранников. Это был крупный мужчина, алжирец, в плаще, каске и резиновых сапогах. Он вытер ноги о коврик у двери, отстегнул подбородочный ремень, осторожно снял шлем и положил его на стол в холле. Затем он выбросил и плащ, оставив его грудой в холле, словно кожа, сброшенная с какого-то блестящего черного насекомого. Под шинелью и каской милиционера он был одет в синий комбинезон. Он прошел мимо меня достаточно близко, чтобы я почувствовал запах чеснока в его дыхании, но не посмотрел ни направо, ни налево. Он остановился перед кабинетом Чемпиона. Он перебрал связку ключей, затем открыл дверь и вошел внутрь. Я ждал. Вскоре раздался шум, который я всегда ассоциировал с генератором, который снабжал дом электричеством. Теперь у меня появилась другая теория.
  
  Я посмотрел на часы. Уже прошло пятнадцать минут. Я пересек зал и направился к двери кабинета. Я приложил к этому ухо. Изнутри не доносилось ни звука, и я наклонился вперед, чтобы посмотреть в щель в двери. Насколько я мог видеть, он был пуст. Я толкнул дверь и вошел.
  
  Я прошел через большой кабинет Чемпиона. Я заглянул за портьеры и за инкрустированный книжный шкаф «Шератон». Не было никаких признаков алжирского часового, и была только одна дверь. Она была открыта, и я вошел в маленькую прихожую, в которой Чемпион хранил картотечные шкафы, пишущие машинки и офисные принадлежности, которые могли бы сделать неприглядным его элегантный кабинет. Я шагнул внутрь. Второй шкаф был открыт. Я выдвинула ящик и обнаружила внутри не документы, а телефон и панель с кнопками «открыть двери», «закрыть двери», «верхний этаж» и «нижний уровень». Я нажал последнюю кнопку. Раздвижная дверь закрылась. Зажужжал моторный механизм, и свет погас. Это был звук, который я принял за звук генератора. Сначала очень медленно вся комната начала двигаться. Это была вовсе не комната: это был лифт.
  
  Он остановился примерно на пятидесяти футах ниже уровня земли. Я толкнул тяжелую металлическую дверь, прижавшись к шкафам, но когда дверь была полностью открыта, я увидел только короткий коридор, ярко освещенный флуоресцентными лампами. В поле зрения никого не было. Я вытащил пистолет из-за пояса и осторожно пошел по коридору, пока не достиг большой комнаты, похожей на офис. Он тоже был пуст. Я вздохнул с облегчением и снова убрал пистолет.
  
  Это была квадратная комната с дешевым ковром от стены до стены и пластиковым диваном, поставленным лицом к офисному столу, вращающемуся стулу и телефонному коммутатору. Это могла быть приемная любой скупой маленькой компании, если бы не объявление с надписью «Не курить» на французском и арабском языках.
  
  Но теперь я знал, что искать, я без труда заметил крошечную щель, которая бежала по зеркалу от пола до потолка. А потом — на телефонном коммутаторе — я нашел выключатель, вокруг которого краска была исключительно стерта и испачкана. Я нажал. Зеркальные двери разъехались.
  
  Это была еще одна шахта, но совсем другая, чем та, что позади меня. Это было частью первоначальных работ девятнадцатого века. Сверху по стволу шла тяга, что является признаком активной мины. И сквозняк пах кислым, когда пыль, которую он нес, ударила мне в лицо.
  
  Особняк Тикс был построен на возвышении, поэтому его первый этаж был на одном уровне со старым заводным механизмом. Подъем из кабинета Чемпиона опустил меня на уровень старого фанатского дрейфа. Это была перевернутая шахта, которая была построена только для того, чтобы из нее выходили наполненные кадки.
  
  Это был не лифт — это был не ватный бокс со скрытым освещением, музаком и сиденьями для стариков — это была клетка. Это была клетка с открытым фасадом, с ржавыми решетчатыми стенками, с проволочной сеткой наверху, чтобы ловить камнепады из грубо вытесанной шахты, и с полом из просечно-вытяжной стали, сквозь который я мог видеть отблеск света на тысячу футов ниже меня. Я вошел внутрь, и клетка затряслась и зазвенела о растяжки. Звук эхом отразился в темной шахте, настолько громкий, что я ожидал какой-то реакции снизу, но не увидел ее. Я запер засов перед собой и повернул грубый рычажный механизм, чтобы закрыть внешние двери. Мгновение я стоял в кромешной тьме, прислушиваясь к жужжанию двигателей и кабелей. Затем, с тошнотворным креном, клетка упала, набирая скорость. Заводной механизм громко завизжал, и по мере увеличения скорости звук крика становился все более пронзительным.
  
  Клетка внезапно остановилась, так что она подпрыгнула на пружине. Я был на дне шахты. Было темно. Слышался ровный стук насосов и гул вентиляторов. Я потянулся вперед, чтобы коснуться скалистого фасада шахты, но вспышка света показала, что я столкнулся с дверями с запирающим устройством.
  
  Я слышал, как где-то совсем рядом гудели насосы, а под ногами, на дне шахты, был отстойник и текущая в нем вода. Я открыл двери и обнаружил, что шахта ярко освещена флуоресцентным светом. Должно быть, это была одна из самых первых проложенных шахт. Лестничная площадка была большой, с забетонированными стенами, запирающимися шкафчиками, табличками по технике безопасности и ящиком табельщика со всеми удобствами ветхого дома. Эти объявления о запрете курения были только на арабском языке. Отсюда тянулись три галереи, образуя стык на углу площадки. Одна галерея была опечатана. На двух других были рельсы для вагонеток. Траки одной галереи были ржавыми и грязными, а гусеницы другой блестели ярко и слегка смазаны, как винтовка гвардейца.
  
  Прижавшись к стене, я переместился из света в галерею, которая, казалось, все еще использовалась. Стены его были мокрыми, и постоянно капала вода, звук которой усиливался из-за узких границ туннеля. Освещением служило лишь тусклое желтое свечение нескольких аварийных огней, встроенных в арматуру с проводами и бронированными стеклами. Линия лампочек показывала мне уклоны и изгибы выработок, но света было недостаточно, чтобы я не спотыкался в выбоины и не падал на выступы скалы. Не раз я по щиколотку погружался в сиропообразную жидкость, созданную пылью и водой. Бесчисленное количество раз я лаял голенями и лодыжками о неровные стены галереи. Повсюду были крысы: пары крошечных зеленых огней, которые смотрели на меня, прежде чем исчезнуть с топотом ног, которые иногда тревожили мусор из бумаги и жестяных банок.
  
  Я прошел сто пятьдесят ярдов по галерее, когда услышал, как тронулся поезд. Я огляделся в поисках места, где можно было бы спрятаться. Тусклые настенные светильники мерцали по сторонам галереи. Впереди я не видел ни углублений, ни проходов, и уж точно не проходил нигде, где мог бы спрятаться человек.
  
  Звук поезда стал громче. Я догадался, что он везет поезд из пустых кадок, потому что раздался металлический грохот, когда колеса троллейбуса подпрыгивали на плохо уложенных путях. Он двигался медленно, и на повороте дизельный локомотив и его машинист закрыли огни безопасности. Я прижалась лицом к мокрой скале.
  
  Поезд был уже всего в пятидесяти ярдах, и его шум был почти оглушительным. Я опустился на колени, а затем распластался. Это была авантюра, потому что, если бы они заметили меня, у меня не было бы шанса защитить себя. Я подняла воротник, чтобы скрыть белизну шеи, и спрятала руки с глаз долой. Локомотив взревел рядом с моими ушами, и его дизельный выхлоп обжег мне руку. Одна из ванн осталась в перевернутом положении сброса. Его край ударил меня по руке. Я подавил непроизвольный крик, а затем шум поезда заглушил мой вздох боли.
  
  Я оставался неподвижным в течение нескольких минут после того, как поезд прошел. Когда я снова поднялся на ноги, его уже не было видно, хотя я мог слышать его грохот, когда он пересекал перекресток у площадки шахты. Я тоже слышал голоса, когда водитель с кем-то обменивался приветствиями. Заводной механизм снова заработал.
  
  Я двинулся вперед и на этот раз держал пистолет в руке. Теперь я услышал другие голоса с далекой лестничной площадки. Мужчин было много, и даже моего паршивого арабского хватило, чтобы понять, что дежурит новая смена рабочих.
  
  Я поспешил вперед. Позади меня я мог слышать голоса мужчин, когда они забирались в поезд. Были и проклятия, и приветствия, и несмешные шутки, которыми мужчины обмениваются в моменты напряжения. Узкие горные выработки усиливали мужские голоса, и на мгновение я запаниковал. Я побежал вперед, стуча кулаком по камню и отчаянно молясь о любой маленькой нише, в которой можно было бы спрятаться. Моя молитва была услышана, и я ощупью пробрался в низкий туннель, ведущий в главную галерею. Она была широкая, но места над головой было так мало, что я чуть не согнулся пополам. Я понял, что это была не галерея: это было рабочее лицо. Я споткнулся, ударился головой и тяжело упал. Я почувствовал, как кровь стекает по моей щеке, и потянулся, чтобы помочь себе подняться на ноги. Именно тогда я коснулся холодной поверхности стального рельса. Следы шли и по этой выработке. Я похолодел от страха. Я понял, что поезд, набитый рабочими, не вернется обратно по той самой галерее, по которой я видел, как он шел. Шахта обязательно будет работать в одностороннем порядке, чтобы разгруженные поезда могли совершить круг, чтобы вернуть пустые бадьи в забой.
  
  Поезд шел по этой дороге, чтобы встретить меня.
  
  Я развернулся и побежал по туннелю, теперь пригнувшись еще ниже, чтобы не удариться головой. Слева от меня был древний конвейер, а справа то, что когда-то было забоем. Лицо не было плоским, как стена, это был бесконечный ряд «комнат», выеденных из скалы. Некоторые из них были не более нескольких футов в ширину, а другие представляли собой просто черную пустоту. Но эта сторона выработок была закрыта проволочным забором. Несколько раз я чуть не потерял равновесие, спотыкаясь о рыхлую неровную поверхность. Я задел рукой острые края конвейерной ленты со всеми ее шкивами и роликами. В панике и все большей беспечности я наткнулся на деревянную опору ямы и на мгновение потерял сознание. Я согнулся над конвейером и сделал глубокий вдох, отчего острая пыль проникла глубоко в легкие.
  
  Я оглянулся. Туннель сиял желтым. Машинист включил фару локомотива. Когда на этот раз он завернет за угол, они наверняка меня увидят.
  
  В отчаянии я решил втиснуться в пространство между конвейерной лентой и скамейкой, по которой она проходила. Я засунул ноги внутрь, но только большой луч желтого света и шум локомотива убедили меня втиснуться в слишком маленькое пространство.
  
  Я затаил дыхание, когда поезд приближался с мучительной медлительностью. На ней было с десяток или больше мужчин. Большинство из них были одеты в тот же комбинезон, что и остальные, но четверо мужчин были одеты по-другому. Я удивленно моргнул, увидев, что на них были кожаные шлемы и защитные очки старых летчиков. И, если я все еще сомневался, каждый из них держал на коленях тяжелую брезентовую обвязку и безошибочно узнаваемый коричневый брезентовый рюкзак парашюта.
  29
  
  Я смотрел, как поезд-ванна отъезжает от моего укрытия. Теперь было достаточно света, чтобы увидеть, что этот след был совершенно новым. Вентиляционные двери в конце их тоже были новыми. Поезд с его странными подземными авиаторами с глухим стуком влетел в люк со вспышкой света и пронзительным свистком.
  
  Я долго ждал, прежде чем выбраться из своего укрытия. Убедившись, что за ними никто не следует, я направился по дорожке к люкам. Я открыл их и быстро прошел внутрь.
  
  Вентиляционная дверь закрылась за мной с приглушенным стуком, и холодный ночной воздух ударил мне в лицо, как пирог с заварным кремом. Я стоял на уступе, примерно в двадцати футах от одной стороны огромной подземной пещеры. Он был около пятидесяти ярдов в ширину и такой же глубины, но, должно быть, более ста ярдов в длину. Внезапно я понял, что крыша была небом, и узнал в ней каменоломню Тикс, где я прятался две ночи и два дня войны. Но гораздо более удивительным, чем рукотворная впадина, было огромное черное металлическое яйцо, полностью заполнявшее ее.
  
  Он был гладким и симметричным, элегантным и футуристичным, как те резервуары для хранения, которые нефтяные компании изображают на обложках своих годовых отчетов, когда акции падают. На аэродроме я, возможно, узнал бы его быстрее, но только когда я увидел всю его форму на фоне звездного неба, я понял, что карьер использовался для размещения дирижабля.
  
  Дирижабль. Мелоди Пейдж умерла после того, как прислала нам открытки с фотографиями « Граф Цеппелина » и « Гинденбурга », и это было слишком очевидно, чтобы увидеть. Не то чтобы это был гигантский летательный аппарат, вроде дирижаблей тридцатых годов. Это был не более чем дирижабль, вроде тех, что я видел, пролетая над городами Европы и Америки, рекламируя выпивку и сигареты. Таким образом, это была партия деталей двигателя, сверхпрочных тканей и пластмасс, а также водорода или завода по его производству — отсюда и все эти надписи «Не курить» на арабском языке.
  
  Не имея надлежащей швартовной мачты, его нос был привязан к лопате ржавого экскаватора, а десятки веревок удерживали беспокойную фигуру на дне карьера. Дакроновая оболочка была грубо покрыта черной матовой краской, а гондола была приспособлена для перевозки грузов. Гондолы двигателей крепились к каждой стороне гондолы. У одного двигателя была еще на месте платформа для обслуживания. Три механика склонились над ним, лязгая гаечными ключами. Они выпрямились и обменялись удовлетворенными взглядами.
  
  Пока я смотрел на них сверху вниз, один из механиков подал сигнал кому-то за штурвалом пилота в гондоле. Двигатель завелся с грохотом. Он взревел и дошел до полных оборотов, прежде чем снова заглохнуть до стабильного тиканья. Дают поработать пару минут, а потом режут. В карьере было тихо, если не считать генератора, питающего свет и инструменты, и слабого гула вентиляторов позади меня.
  
  У меня все еще был P.38 в руке, и моим первым побуждением было выстрелить в газовую оболочку, но было мало шансов, что такие булавочные уколы причинят ей какой-либо большой ущерб: к тому же это было бы опасно. Я все еще думал об этом, когда голос сказал: «Положи это, Чарли!»
  
  Я огляделся, но никого не увидел, кроме механиков, проявлявших такой же интерес к голосу, как и я. Это был голос Чемпиона, и он исходил из громкоговорителя — или нескольких громкоговорителей. Его голос эхом отразился от самого дальнего громкоговорителя и отразился от заполненной газом оболочки и стен карьера.
  
  — Положи, пожалуйста! Птица испуганно вспорхнула и полетела над дирижаблем. Я все еще не двигался.
  
  — У меня здесь стрелок. Галерея позади вас закрыта, и из каменоломни нет выхода, кроме как вверх по склону утеса.
  
  Я посмотрел на отвесные склоны каменоломни, откуда до сих пор доносился его голос, и снова засунул пистолет за пояс.
  
  Чемпион не торопился, пересекая дно карьера и поднимаясь по грубым ступеням к уступу, где я вышел из штольни шахты. Полагаю, я был бы столь же осторожен, а то, может быть, сначала выстрелил бы, а уже потом вел бы переговоры. Но Чемпион поднялся по ступенькам, улыбаясь своей старой усталой улыбкой и стряхивая карьерную пыль с колен своего серого летного комбинезона с множеством молний, в котором он был одет.
  
  — Вы стоили мне пятьдесят франков, — сказал он. — Держу пари, вы бы пригласили Шлегеля.
  
  — Вы знали, что мы были там?
  
  'Нет нет нет. Первое, что мы узнали, это то, что клетка осталась на дне. Мы тогда догадались. Кто-то проник внутрь. Вы и Шлегель, не так ли?
  
  — И пару батальонов CRS.
  
  'Ты хочешь!' — сказал Чемпион. — Ну, у нас, наверное, уже есть Шлегель. Вы преодолели блокпост, но потом я подвел их поближе. Они позвонят мне.
  
  — Я намного опередил вас, Чемп, — сказал я.
  
  — Только не говори мне, что ты думал о воздушном корабле.
  
  — Нет, это был сюрприз. Но я знал, что что бы это ни было, оно будет здесь.
  
  Он подошел к двери, встроенной в скалу на одном конце уступа. Это была его диспетчерская. Внутри была пара стульев и пульт управления запуском дирижабля. Там была батарея телефонов, переговорное устройство и шесть небольших телевизионных экранов, с которых можно было видеть дирижабль со всех сторон. Чемпион указал на стул и сел за консоль. Маленькая диспетчерская была со стеклянным фасадом, и, прежде чем сесть, он поднял руку к механикам внизу, чтобы сказать им, что все в порядке.
  
  'Почему здесь?' он сказал.
  
  Я сказал: «Помнишь тот день, когда нас поймал тот немецкий рейд в Сен-Тропе, и немецкий охранник выстрелил в мальчишку, который украл цыплят?»
  
  'Я помню.'
  
  — Вы сказали им, что мы нашли «рено» на дороге. А потом, после того, как мы увидели, как они угоняют машину, вы позвонили в полицейский участок и сказали, что внутри находится «рено» с беглецами из Королевских ВВС, которые направляются на конспиративную квартиру в Ниме.
  
  Чемпион улыбнулся.
  
  — Я был очень впечатлен, Стив, — сказал я. «Полицейские преследовали немецких солдат в «Рено». Они преследовали их до самого Нима… наблюдения, проверки… мобильные… всякое такое…
  
  — А тем временем мы погрузили Сержа Франкеля и его барахло на подводную лодку в Вильфранше, — сказал Чемпион. Он нахмурился.
  
  Я сказал: «После этого вы сказали: «Заставьте обман работать». Я вспомнил об этом на прошлой неделе.
  
  Он кивнул.
  
  Я сказал: «Вы намеренно позволили нам заподозрить манифест. Вы дали нам понять, что пойдете на все возможные неприятности, чтобы доставить какой-то загадочный груз в Германию. В то время как все это время грузовики загружались в марсельских доках — грузили этот дирижабль, свернув конверт и запаковав двигатели, — а потом вы приехали сюда и разгрузились.
  
  — Это сработало, — сказал Чемпион.
  
  — Как фокусник, — это ты мне сказал: наиграйся левой рукой, а на правую и не взглянут. Вы заставили их смотреть на ваши пустые грузовики и видеть загруженные грузовики, потому что это то, что они хотели видеть».
  
  — Это сработало, — повторил Чемпион.
  
  — Почти, — сказал я.
  
  «Вы не обнаружили его, — сказал Защитник, — вы это почувствовали . Ни один план не защитит от догадок. Он ухмыльнулся. — Ты сказал мне, что для догадок больше нет места. Так что, возможно, мы оба вчерашние шпионы.
  
  — Это пришло мне в голову, — признался я.
  
  'А также …?'
  
  — Тебе придется убить меня, Стив. И это еще одна догадка.
  
  Он посмотрел на меня и вытер усы. — Посмотрим, Чарли.
  
  — Старую собаку новым трюкам не научите, Стив. Ты это знаешь, я это знаю. Давай не будем шутить, по крайней мере, ты мне должен. Есть мысли, которые мне могут понадобиться, и вещи, которые мне, возможно, придется сделать».
  
  'Нравиться …?'
  
  Я пожал плечами. — Как выбраться отсюда!
  
  Он посмотрел на меня и устало улыбнулся, как губернатор Острова Дьявола, требующий еще акульей еды. — Так не должно быть, — сказал он. — Что-нибудь придумаем. Как мальчик?
  
  'Билли в порядке. Мы собираемся построить пластиковую модель Катти Сарка , прежде чем он вернется в школу.
  
  — Вы отправили его обратно к Кэти.
  
  — Вот именно, — сказал я.
  
  — В долгосрочной перспективе это ничего не изменит, — сказал Чемпион. «Важно то, что он вырастет с небольшим количеством денег в кармане».
  
  — Деньги, которые ты получишь за эту шутку?
  
  Чемпион кивнул. «Если бы мой старый папа оставил мне немного денег, все могло бы сложиться иначе». Он залез внутрь своего летного комбинезона и нашел большие золотые карманные часы, которые я помнил со старых времен. Он поднял его, чтобы показать мне, что это все, что оставил ему отец. Или, возможно, это был просто способ Чемпиона проверить, который сейчас час.
  
  — Невнимание к твоему старику, — сказал я. «Не продавать».
  
  — Тридцать пять лет преподавания в Египте, — сказал Чемпион. «Экономил и экономил, чтобы отправить меня в школу, и единственный раз, когда он меня ударил, был, когда я не вступился за «Боже, храни короля».
  
  — Каким неизлечимым романтиком он, должно быть, был, Стив. Такие старые дураки никогда не смогут соперничать с такими реалистами, как ты.
  
  Чемпион уставился на меня. — Это не крикет, дружище.
  
  «Я думал, что мы все в борьбе,» сказал я.
  
  «Вы должны научиться крикету и борьбе ва-банк, если вы единственный мальчик в Сандхерсте, который играет в крикет в подержанных костюмах».
  
  — И такая обида побудила тебя получить все призы.
  
  — Возможно, — признал Чемпион. — Но не проси меня благодарить тебя. Он вытер рот тыльной стороной ладони, как будто стирая неприятный привкус. — Ей-богу, Чарли, ты мальчик из рабочего класса. Если вы понимаете, о чем я.'
  
  «Я понимаю, что вы имеете в виду, — сказал я, — но я не собираюсь доставлять атомную бомбу в поддержку требований Конгресса тред-юнионов или Клуба понедельника».
  
  Если он и уловил в моем замечании нотку иронии, то не подал виду. «Снаряды, атомные снаряды!» Он явно надеялся, что это отличие изменит мое отношение. — Я бы не стал связываться с ядерными бомбами — недостаточно точно. Но атомные снаряды тактичны, Чарли. Их можно положить в автопарк или на свалку – никаких радиоактивных осадков и очень плотное разрушение».
  
  — Ты слишком много читал благодарностей Колледжа Стаффа, Чемп, — сказал я. «Приберегите обоснование для своих мемуаров: сколько они вам платят?»
  
  — Они скрестят мне руку серебром, — признал он.
  
  — Тридцать штук?
  
  — Тридцать миллиардов штук, если я попрошу. И все валюты в мире, Чарли. Когда нам нужны были деньги для борьбы с голодом, болезнями и нищетой, Европу это не беспокоило. Но когда им нужно было идти на вокзал… тогда они засунули руки в карманы!» Все это время дирижабль беспокойно двигался, внезапно поднимаясь до предела своих швартовных канатов, а затем наземная команда снова опускала его на каждом конце карьера.
  
  — Ты знаешь, как это работает, Чемп, — напомнил я ему. «Я не пришел сюда, не оставив адрес для пересылки. Они скоро найдут твою нору в земле.
  
  Чемпион отвернулся, чтобы посмотреть на экраны телевизионного наблюдения. Их было с полдюжины, они передавали изображения с камер, установленных высоко на склоне утеса и обращенных лицом к воздушному кораблю. Используя их, пилот мог видеть, какой у него был зазор с каждой стороны, когда швартовы были отброшены, и он поплыл вверх.
  
  — Вертолеты, вы имеете в виду? — сказал Чемпион, не отрываясь от консоли.
  
  — Я не знаю, что они пришлют.
  
  «У меня на борту полдюжины печенек, и мне все равно, что они пришлют. Они не собираются меня сбивать над материковой Францией. Только не с грузом ядерной взрывчатки на борту.
  
  — А над морем?
  
  — Гражданский самолет, зарегистрированный в Каире? Мы делаем шестьдесят, может быть, восемьдесят миль в час в этом пузыре. К тому времени, как они получат разрешение на съемку, я уже буду над Тунисом! Его мысли вернулись к Билли, или, возможно, он никогда не переставал думать о своем сыне. «Как Билли мог приспособиться к Каиру? Ответь мне честно, Чарли. Как он мог?
  
  — Ты имеешь в виду, что боишься, что он может слишком хорошо приспособиться. Ты боишься, что он станет главным убийцей Организации освобождения Палестины.
  
  «Возможно, я».
  
  — Но вы бы дали им средства, с помощью которых они сами прорвутся к власти.
  
  — Не ООП… — он устало махнул рукой, словно решая, не просветить ли меня о разнице между правительством в Каире и террористами, которые бросают бомбы в залы ожидания аэропортов и поджигают гигантские самолеты. Он отказался от этого. «Билли остается в Европе, где он родился — он уязвим для оспы, малярии, холеры и миллиона других болезней».
  
  — Вы бы расстались с ним? Я не мог в это поверить. — Суд Соломона, Чемп.
  
  «Вы не сказали: «Тебе это не сойдет с рук», — пожаловался он. Затем мы оба взглянули на огромную черную фигуру воздушного корабля.
  
  — Но ты можешь ! Я сказал. — Вот что мне в нем не нравится.
  
  — Его не видно, и даже при работающем двигателе слышен только слабый гул, как от далекой машины. Люди просто не поднимают глаз».
  
  — Радар?
  
  — Мы держимся подальше от полос воздушного движения. Военный радар в основном направлен в сторону моря: станции в Арле и Дине могут видеть внутреннюю часть суши, но мы держимся за возвышенности.
  
  «Летит низко».
  
  'Да. Сто метров или меньше. Риска нет: даже если какой-нибудь оператор радара и увидит нас… огромный сгусток, двигающийся со скоростью не более шестидесяти миль в час? … он просто зарегистрирует это как то, что специалисты по радарам называют «аномальным распространением», а все остальные называют отказом машины».
  
  — Ты на нем летишь?
  
  Он покачал головой. «Мы не рискуем, — сказал он. «Капитан авиакомпании, допущенный к полетам на 707-х. Он поехал в Америку и прошел курс, сказал, что собирается летать для рекламы».
  
  'Как скоро?'
  
  Он посмотрел на свои часы. — Где-то в течение следующего часа мы начнем врезаться в склад взрывчатки в Вальми.
  
  — Из шахты?
  
  — Мы прорыли тридцать километров штольни, — сказал Чемпион. «Сейчас мы находимся под складом ядерной взрывчатки. Одни из самых опытных горняков со всех арабских государств».
  
  — Приглашены официантами?
  
  «… и чернорабочие, литейщики и мусорщики. Все, что им нужно, — это алжирская карточка ONAMO , и французская иммиграция не может их остановить».
  
  — Предположим, вы попали в систему сигнализации?
  
  — Из-под земли? — сказал Чемпион. Он смеялся. Он знал, что это идеальный план, и наслаждался возможностью рассказать мне о нем.
  
  С какого-то крохотного уступа, высоко на склоне каменоломни, запели птицы: не одна, а целый хор.
  
  Звезды были яркими, и холодный воздух, идущий через край карьера, ударял по более теплому дирижаблю и заставлял его вздыматься к швартовным канатам: они называют это перегревом. Это было время максимального подъема.
  
  Чемпион улыбнулся.
  
  Трагично только неизбежное. Возможно, трагедия Стива Чемпиона родилась из-за его навязчивой идеи дать деньги своему сыну. Возможно, это была необходимость обеспечить сыну будущее, по крайней мере, столь же богатое, какое могла бы обеспечить мать мальчика. Или, возможно, просто Стив Чемпион был таким же романтичным и отчаянным человеком, каким, по его словам, был его отец.
  
  — Деньги в безопасности, — сказал Чемпион. «Билли никогда не захочет».
  
  — Разве ты не выбрал бы своего отца, а не любое состояние, Стив?
  
  'Нет!'
  
  «Слишком категорично!» Я упрекнул его. «Высшие оценки за самообман».
  
  «Ну, это довольно плохой лжец, который не может обмануть даже самого себя», — сказал Чемпион и, подобно пожилому сопрано, бросающему вызов критике, одарил меня одной из своих знаменитых колоратурных улыбок и не отпускал ее достаточно долго, чтобы заслужить целую серию аплодисменты.
  
  Это была улыбка, которая погубила его. До этого я слушал Стива Чемпиона и оправдывал его. Я пытался понять его беспокойство по поводу Билли и изо всех сил пытался поверить, что он проведет остаток своей жизни в разлуке со своим сыном. Но теперь где-то далеко за его глазами я увидел не дружелюбие, а бравурность.
  
  Я посмотрел вниз, туда, где на причале стояла наземная команда. Когда каждый выполнил свою задачу, он посмотрел в сторону платформы, где мы стояли — они смотрели на Чемпиона.
  
  Рассказ Чемпиона о том, что в течение следующего часа он врезается в хранилище бомб, был чушью. Должно быть, они уже сделали это. Снаряды должны быть на борту, а дирижабль готов к полету. Последний смех Чемпиона заставил меня говорить за мгновение до взлета.
  
  Никто не собирался оставаться еще на час или даже еще на несколько минут, если судить по суете вокруг гондолы. Швартовые канаты были зацеплены за быстроразъемные крюки, а кожухи теперь зажимались кожухами двигателей.
  
  Брезентовые экраны, тянущиеся по краю карьера для защиты дирижабля от камнепадов, теперь были полностью убраны. Чемпион наклонился вперед и постучал по анемометру, но стрелка не двигалась.
  
  Чемпион встал и вышел на открытый балкон. Я последовал за ним. Он наклонился вперед, чтобы увидеть высокую растительность, которая росла вдоль края карьера. В нем не было движения. «Ветер всегда беспокоит», — сказал Чемпион.
  
  — Ветра нет, — сказал я. Теперь я внимательно наблюдал за ним.
  
  'Нет.' Он понюхал воздух. «В такую ночь можно «взлететь на воздушном шаре»… запустить двигатели, когда вы в воздухе».
  
  'Это так?' Я сказал. Он думал вслух. Им нужно было бы «свободно подняться на воздушном шаре», если бы они собирались уйти без чьего-либо контроля над подъемом с этой консоли.
  
  — Вы присмотрите за мальчиком?
  
  Я не ответил ему.
  
  — Хорошо, — сказал он и похлопал меня по руке.
  
  Возможно, если бы я слушал его более внимательно или вспоминал старые времена, я бы никогда не ударил его так внезапно и импульсивно, как я это сделал. Он пошатнулся на перилах. Я следовал прямому правому удару апперкотом слева. Писать в журнал Physical Fitness Magazine было не о чем, но Чемпион уже потерял равновесие. Это отправило его вниз по лестнице: назад. Даже пока левая подключалась, я доставал из-за пояса P.38. Чемпион кучей приземлился у подножия лестницы. Он застонал и выдернул из-под себя руку, но в ней не было пистолета. Чемпион был слишком проклятым Сандхерстом, чтобы размахивать карманным оружием, а его портной не может вправить рукав, чтобы спрятать наплечную кобуру. И вообще, у Стива Чемпиона не было спускового крючка. Он устремил на меня взгляд ненависти и отчаяния, но боль закрыла ему глаза.
  
  Я безмолвно поблагодарил Шлегеля за P.38. Хорошо смазанный предохранитель сработал. Не было времени ударить молотком назад; Я сильно нажал на спусковой крючок и почувствовал двойное действие. Я выстрелил и вложил весь магазин пуль в газовый мешок. «Вальтер» крутился у меня в руке, как и все большие пистолеты, но я не пытался выиграть приз в Бисли; Я хотел только проткнуть конверт и выпустить газообразный водород рядом с двигателем. Я толкнул защелку магазина и встряхнул пистолет достаточно сильно, чтобы извлечь пустой магазин. Оно с грохотом упало на пол. Я поставил полный магазин на место и поднял его двумя руками. Это были те, кто должен был поразить. На мушке был только слабый отблеск света, но когда он приблизился к гондоле двигателя, я нажал на спусковой крючок. Я знавал старые P.38 с изношенными спусковыми скобами, которые вырывали магазин, как ружье для отрыжки, но этот был джентльменским пистолетом. Было слишком темно, чтобы разглядеть мою кучность, но под капотом двигателя рикошетящие пули играли слаженно, словно пьяный стальной оркестр на Марди Гра.
  
  Когда носик курка щелкнул по ударнику, я отбросил ружье в сторону и побежал к входу в шахту. Мне уже показалось, что я слышу бульканье бензина, вытекающего из пробитого бензобака. Я представил себе горячий двигатель, на который он упадет; эта мысль толкнула меня вниз головой через двери. Они с глухим стуком захлопнулись позади меня, и звук вентиляторов был в моих ушах, пока биение моих пульсирующих вен не заглушило его. Я споткнулся в темноте, но страх побеждает любой форсажный двигатель как двигатель, и я был в дальнем конце главной галереи, когда в дирижабле загорелся водород. Я знал, что теоретически атомная оболочка не может взорваться огнем, но распространяется ли это на температуры, при которых горит водород?
  
  Удар сорвал двери с петель, и конец шахтной галереи превратился в красный светящийся прямоугольник. Гигантский вихрь горячего воздуха подхватил меня и швырнул на пол, а затем сделал то же самое. Я повернул голову, чтобы увидеть, что меня преследует. Пятно света было кипящей белизной. Это было все равно, что смотреть на солнце в квадратный телескоп. Я зажмурился, когда на меня обрушился основной поток тепла. На этот раз запах поразил и меня; не только обугленная резина, вонь водорода и паленой пыли, но и устрашающий запах горелых волос и плоти. Я зажал руками лицо и обнаружил, что часть сгоревших волос и плоти принадлежит мне. Я перевернулся, выкрикивая какую-то бессвязную смесь молитв, клятв и обещаний.
  
  С ревом огромной печи, которую я создал, все еще в моих ушах, я пополз к шахте. Каждое движение было болезненным, а пыль превратилась в ослепляющую черную бурю. После первых нескольких неуверенных шагов я понял, что не могу идти дальше.
  
  Но так не кончится, сказал я себе. Человек не проработает всю жизнь в этом проклятом ведомстве и не умрет в шахте без пенсии и чаевых. Но несколько минут отдыха… это другое дело: человеку нужно давать минутку отдыха.
  30
  
  — И знаете, что я говорю? — сказал Шлегель в десятый или одиннадцатый раз.
  
  — Вы говорите «дерьмо», — ответил я. Я был уставшим. Вытерев рукой лоб, я почувствовал запах своей опаленной одежды и своих опаленных волос. И я посмотрел на ожоги на моей руке.
  
  — Не засыпайте на мне, — сказал Шлегель. — Тебе нужно закончить кучу бумаг, прежде чем ты уволишься. Да, правильно: я говорю дерьмо. И если бы Доулиш не был таким мягким, я бы тебе задницу подвязал. Он кивнул мне и в то же время нахмурился. «Я бы не позволила своей матери выйти из-за этого невредимой».
  
  — Я верю вам, полковник, — сказал я.
  
  — Что ж, теперь мы можем понять, почему девушка прислала открытку с изображением Цеппелина. Она начала слишком рано, по мнению Чемпиона. Но как вы могли быть уверены, что он наполнен водородом ? Никто больше не заправляет дирижабли водородом.
  
  «Гелий слишком трудно достать».
  
  — Из-за гелия вы выглядели бы чертовски глупо, приятель, — сказал Шлегель. — Непламенный гелий не загорелся бы. Это оставило бы вас с яйцом на лице. Это бы рассмешило Чемпиона, а тебе — хвост, налитый свинцом.
  
  — Возможно, вы бы предпочли это, — сказал я.
  
  — Я бы предпочел это. Нет, пожалуй, об этом.
  
  Он взял газету, только что доставленную курьером. Заголовок гласил: «Утечка газа убила двенадцать человек», а в подзаголовке говорилось, что это произошло на «удаленном химическом заводе», принадлежащем Tix Industries. Шлегель поднял бумагу и щелкнул ее тыльной стороной ладони, так что она издала громкий звук. «Много проблем ушло на то, чтобы сделать этот информационный бюллетень таким, каким мы его хотели», — сказал он.
  
  Шлегель открыл новую коробку сигар и выбрал одну. Он мне их не предлагал. «Атомные снаряды!» — сказал Шлегель. — Вам было бы интересно узнать, что Чемпион даже не пытался прорыть проход к артиллерийскому училищу?
  
  Я не ответил.
  
  — Вы ссылаетесь на Пятую поправку? — сказал Шлегель. — Или ты просто пошел спать? Все это было блефом. И ты на это попался… — Он грустно покачал головой. — Вы понимаете, что сделали?
  
  — Хорошо, — сказал я ему. «Это был блеф. Но позвольте мне сказать вам, что это был за блеф. Чемпион собирался лететь на этом дирижабле в Северную Африку — в этом нет никаких сомнений».
  
  'И что?'
  
  — Он бы заявил, что украл атомные снаряды.
  
  — И французы бы это отрицали.
  
  — А кому из них мы поверили бы? Я спросил его.
  
  — Я бы поверил французам, — чопорно настаивал Шлегель.
  
  — Что ж, израильтяне могли не поверить французам. И если бы вы были израильскими переговорщиками на переговорах по договору, возможно, у вас тоже были бы сомнения.
  
  — Вы имеете в виду, что проиграли переговоры? Неохотно Шлегель уступил мне дюйм. «Чемпион не стал бы класть голову на плаху только для того, чтобы обеспечить психологические преимущества для этих чертовых каирских политиков».
  
  — Он ничего не клал на блок, — сказал я. «Это был самолет, зарегистрированный в Каире, пролетевший над Францией без разрешения. Кто собирался нажать на кнопку?
  
  «Ядерное оружие во французском воздушном пространстве… и набережная Орсе в панике…? Я бы сказал, что Чемпион пойдет на большой риск.
  
  Я сказал: «Чемпион знал, что они позвонят артиллерийскому коменданту и обнаружат, что атомных артиллерийских снарядов не пропало. Они подписывают эти вещи каждую смену: тридцатисекундный ответ.
  
  Шлегель не ответил.
  
  Я сказал: «Все это время я был озадачен тем, как он сообщил нам, что это будет ядерное устройство. Я задавался вопросом, почему он не попытался замаскировать цель операции, а также метод .
  
  Шлегель кивнул. До него начало доходить. — Он сделал это, чтобы ты силой заставил меня предупредить каждого чёртова чиновника в НАТО . Когда египтяне заявили, что у них есть ядерное оружие, многие наши высшие чины говорили, что где дым, там и огонь».
  
  — Хорошая идея, полковник, — сказал я. — А поскольку мы собирались продолжать отрицать факт кражи какой-либо бомбы, Чемпион мог вернуться и жить во Франции, снова заполучить Билли и даже поехать в Лондон на аукционы своих марок.
  
  — Зная, что любая попытка его ударить или досадить будет выглядеть подтверждением того, что эта проклятая штука у него. Шлегель кивнул, неохотно признавая сообразительность Чемпиона. «Единственное, чего он не предусмотрел, так это того, что парень Мелоди Пейдж вмешается».
  
  — И что я тоже вставлю ботинок.
  
  — Умм, — сказал Шлегель. Он потер подбородок. Он не брился сорок восемь часов, и его костюм был грязным от возни в угольках костра.
  
  Из окна я мог видеть железнодорожный вокзал Ниццы. Были сумерки, и горел свет. Напротив него находился отель «Терминус». Когда-то это было фешенебельное место для прогулок и отдыха, но теперь большая гостиница была темна и пуста, ее окна были грязными, а прекрасный вход заколочен. Я вспомнил кафе со столиками на открытом воздухе и изящными плетеными стульями. Я сидел там, в тот день на той войне так давно. Я ждал Чемпиона и видел, как немцы арестовали его, когда он вышел из вокзала. Он точно знал, где я буду, но не смотрел в мою сторону. Стив был профессионалом.
  
  Теперь Стив был мертв. Гостиница была мертва, и кафе исчезло. Стулья и столы были заменены щитом из гофрированного железа. На нем слой за слоем были плакаты, рекламирующие все, от кандидатов в коммунисты до клубов гоу-гоу и карьеры в Иностранном легионе. На них кто-то написал красной краской «Merde aux Arabes».
  
  'Ты слушаешь?' — сказал Шлегель.
  
  — Да, — сказал я, но это было не так.
  
  
  ЛЕН ДЕЙТОН
  Мерцай, мерцай, маленький шпион
  
  
  «Я слишком нежно любил звезды, чтобы бояться ночи»
  
  Эпитафия на могиле неизвестного астронома
  
  Содержание
  
  Покрытие
  
  Титульная страница
  
  Эпиграф
  
  Примечание дизайнера обложки
  
  Введение
  
  Глава 1
  
  Глава 2
  
  Глава 3
  
  Глава 4
  
  Глава 5
  
  Глава 6
  
  Глава 7
  
  Глава 8
  
  Глава 9
  
  Глава 10
  
  Глава 11
  
  Глава 12
  
  Глава 13
  
  Глава 14
  
  Глава 15
  
  Глава 16
  
  Глава 17
  
  Глава 18
  
  Глава 19
  
  Глава 20
  
  Глава 21
  
  Глава 22
  
  Глава 23
  
  Глава 24
  
  Примечание дизайнера обложки
  
  Поскольку большая часть действия книги происходит в жаркой африканской пустыне, я достал из своего личного архива фотографию заходящего солнца, которую сделал несколько лет назад во время съемок на Синае. Помимо необычной цветовой палитры, которую изображение придает фону, солнце обеспечивает аккуратный визуальный фокус.
  
  Кокарда на фуражке Советской Армии представляет собой идеальное средство для символического разделения двух женских персонажей истории, представленных двумя игральными картами, одна из которых - Пиковая дама, а пика - символ смерти. Звездообразная форма значка также является косвенной отсылкой к перестановке автором слова «шпион» на «звезда» в названии книги.
  
  На каждой обложке этого последнего квартета я поместил фотографию глаз безымянного шпиона в очках, в данном случае наложенную на стрелковую мишень. Наш герой, безусловно, отмеченный человек, но, как и во многих историях, в которых он фигурирует, никогда не ясно, кто держит пистолет. Яблочко мишени также предлагает аккуратный визуальный контрапункт с солнцем над головой.
  
  Чтобы придать названию книги русский колорит, в знак признания профессора Бекува и советской разведки, которую он приносит с собой, я перевернул на русинский манер буквы «Н».
  
  Читатели, которые добросовестно собирали свою коллекцию этих переизданий, к настоящему времени уже познакомились с тем, как я использую связующий мотив на корешках книг. Будучи последней четверкой во всей серии переизданий и книг, в которых насилие никогда не бывает слишком далеко, я подумал, что это хорошая идея, так сказать, «выйти на ура». Соответственно, на корешках этого квартета изображены разные пистолеты, как упоминается в текстах каждой книги. Примером здесь является револьвер Smith & Wesson Model 29 калибра .44, прославившийся в « Грязном Гарри » как «Самый мощный пистолет в мире».
  
  Еще одна повторяющаяся особенность этого квартета, которую можно найти в фотомонтаже каждой задней обложки, — это пара очков «нашего героя», которые подозрительно похожи на те, что носил «Гарри Палмер» в «Файле Ipcress» и других выходах…
  
  Наряду с очками, монтаж содержит один из моих старых британских паспортов; в соответствии с темой тайной личности имя нашего героя в очках скрыто, как и серийный номер на искусно размещенном игровом кубике. Опять же, этот символ удачи и случая кажется идеально подходящим для мира шпионажа. Чтобы изобразить его наблюдателя, майора Микки Манна, я добавил знак отличия майора армии США, а также значок его связиста. Чтобы представить некоторые другие места, посещенные в рассказе: старый ирландский пенни частично спрятан за посадочным талоном Аэрофлота, сувениром моего краткого визита в Советский Союз; и поздравительная открытка из Портленда, штат Мэн. Наконец, значок ЦРУ на лацкане изображен на игральной карте-джокере.
  
  Хотя что касается того, кто смеется последним, вам придется выяснить это самим.
  
  Арнольд Шварцман OBE RDI
  
  Голливуд 2012
  
  Введение
  
  Я летел на юг Испании с Кевином МакКлори, который хотел поговорить с Шоном Коннери о фильме о Джеймсе Бонде, который он планировал. (Многие переписывания позже превратили его в «Никогда не говори никогда» , его название основано на замечании, сделанном женой Шона после этой встречи.) Уговорить Шона вернуться к своей роли Джеймса Бонда было непросто, и Кевин знал это. Сразу после взлета к месту, где сидел МакКлори, подошла привлекательная молодая женщина-пассажир. Она узнала его и спросила, не хочет ли он сыграть в нарды. Да, сказал он. Маленькие ставки, пообещала она, потому что я никогда не видел, чтобы в нарды играли иначе, как на деньги. Это игра мастерства, но это игра азартного игрока. Во время полета — пока они играли в нарды — она сказала мне, что она профессиональный игрок. Каждый месяц где-то в мире проходил крупный турнир, и она посещала каждое из этих собраний, выигрывая достаточно, чтобы обеспечить комфортный образ жизни. Она узнала МакКлори по его присутствию на турнире по игре в нарды на Багамах. Хотя я проговорил с этой женщиной не более двух часов, я взял ее навыки и дерзкий образ жизни за основу для персонажа Рэд Бэнкрофт в этой истории.
  
  Несколько недель после этой случайной встречи я жил в прибрежном доме Кевина и работал над сценарием Джеймса Бонда. Чтобы исследовать это, я отправился в путешествие по Флориде, посещал долгие-долгие встречи в Нью-Йорке и терпел бурное исследование темных манхэттенских канализационных сетей ради эпизода, который позже удалил. (Несмотря на упорные рассказы об обратном, аллигаторов там, насколько я мог видеть, не было.) Выздоравливая на солнечных Багамах, я оказался в сообществе актеров, писателей и музыкантов. Нарды были обычным увлечением, и до тех пор, пока я не нашел в местном магазине книгу типа «научись играть в нарды», я сбивался с толку. Но как только я понял правила и навыки игры, я понял, что это полезный вид спорта для зрителей. Я никогда не играл против МакКлори или кого-либо из его друзей; они были слишком искусны и слишком богаты. Но я узнал достаточно, чтобы Рэд Бэнкрофт продолжал играть в этой истории.
  
  Еще один предприимчивый друг — Уилтон Диксон, австралиец, — пригласил меня на ралли-рейд вглубь пустыни Сахара. Уилтон женился на моем друге по художественной школе, и со дня их свадьбы он стал ценным элементом моей жизни и ценным советчиком. Он был человеком многих сторон, многих профессий и бесчисленных свежих и оригинальных идей. Беспокойный, каким иногда бывают австралийцы, он всегда был полон энергии. У него были офисы и самые красивые старые дома во многих частях Лондона. Я никогда не видел его пьяным или даже подвыпившим, но каждый раз, когда я входил в кабинет Уилтона, он открывал бутылку охлажденного шампанского, чтобы налить мне стакан. Французское шампанское? Не будь глупым; только лучшие из лучших были достаточно хороши для друзей Уилтона. Значительная часть всего шампанского, которое я когда-либо пил, должно быть, было бутылками австралийского шампанского, которые я выпил в компании Уилтона. Когда я работал кинопродюсером, я арендовал у него свой замечательный киноофис на Пикадилли. Старая комната с высоким потолком выходила на угол Гайд-парка, и вид был настолько завораживающим, что трудно было оторваться в конце дня. Я работал с ним над рекламой австралийского вина.
  
  В 1974 году он создал Кубок мира по ралли и пригласил меня принять в нем участие. Я управлял одним из специально настроенных автомобилей Peugeot и присоединился к «маршалам», которые измеряли время и проверяли прогресс участников. Маршрут пролегал на сотни миль вглубь Сахары. Это было приключение, и эпизоды в пустыне в « Мерцай, мерцай, маленьком шпионе» точно отражают мое пребывание в Алжире — в то время запретной и мало посещаемой стране. Гонки по пустынным трассам с этими профессиональными водителями заставили меня понять, насколько сложным и научным является раллийное вождение для таких мужчин и женщин. Я выучил арабское слово, обозначающее апельсины, услышал несколько новых ненормативной лексики и улучшил свое вождение.
  
  Хотя я не одобряю того, чтобы моим вымышленным персонажам давали имена реальных людей, я вставил в эту историю имя Чарли Келли, потому что Чарли был одним из самых уважаемых ирландских детективов в полицейском управлении Нью-Йорка и хорошим другом, открывшим для многих двери. мне. Именно Чарли обеспечил мне мое почетное членство в полиции Нью-Йорка. И Чарли дал характеристику, которую никогда не узнавал.
  
  Меня иногда спрашивают, история ли это о Гарри Палмере, и я отвечаю «да». Но принципиальная разница в построении сюжета в том, что с ним майор Манн. Конан Дойл, вероятно, был не первым писателем-беллетристом, обнаружившим преимущества наличия у главного героя близкого друга. Комедианты в викторианских мюзик-холлах доказали богатые преимущества, которые дает «натуральный» мужчина, «кормящий» комика. Но, как и его предшественник — полковник Шлегель из «Вчерашнего шпиона» — майор Манн изменил мне правила игры. Едва я начал набросок, как обнаружил, что мои воспоминания о времени, проведенном с американскими военнослужащими – в частности, с летчиками – требовали голоса в этой истории. И, в отличие от пассивной роли доктора Ватсона, участие Манна было жизненно важным и динамичным. Американский синтаксис дал скачущему майору главную роль в истории, а фигура Гарри Палмера (Фредерик Энтони в книге) — мой доктор Ватсон. Но, конечно же, читатель идентифицирует себя с доктором Ватсоном, и так должно быть в этой истории.
  
  Еще одним отличием, которое последовало за публикацией « Мерцай, мерцай, маленький шпион », было то, что мое использование «крысиного финка» было записано в приложении к Оксфордскому словарю английского языка. Именно это вульгарное выражение пришло мне на ум, когда я услышал, что мое американское издательство настаивает на изменении названия этой книги для рынка США. Это не сильно улучшило мои отношения с этим концерном или с английским другом, который был ответственным редактором.
  
  На протяжении многих лет многие читатели говорили мне, что я пишу истории о любви, и большинство из них удивлялись, когда я соглашался с этим вердиктом. Мужчины и женщины делят наш мир, но не разделяют его награды. Они также не разделяют одни и те же мечты и удовольствия. Именно это фундаментальное несоответствие делает настоящую любовь такой возвышенной. Это также делает наблюдение за миром вокруг нас таким удивительным, а писать об отношениях такими трудными и такими поддерживающими. « Твинкл » — это история любви, но она не прославляет восторг и непрекращающуюся радость, которые должна приносить любовь. Как и многие настоящие истории любви, она грустная.
  
  Обычно я чувствую чувство лишения, когда письмо заканчивается. Но это чувство обычно сопровождается неудовлетворенностью; знание того, что можно было бы добиться большего успеха в том или ином аспекте процесса. Именно эта неудовлетворенность заставляет нас браться за следующую книгу, клянясь сделать лучше. Твинкл не был исключением из этого грустного чувства, но на этот раз у меня было необычное убеждение, что я приблизился к тому, что начал делать.
  
  Лен Дейтон, 2012 г.
  1
  
  — Понюхайте этот воздух, — сказал майор Манн.
  
  Я фыркнул. — Я ничего не чувствую, — сказал я.
  
  — Вот что я имею в виду, — сказал Манн. Он почесал себя и усмехнулся. — Отлично, не так ли?
  
  Там нечего особенно пахнуть, когда ты за тысячу миль в алжирской Сахаре; нечего нюхать, нечего делать, нечего есть.
  
  Для тех путешественников, которые знакомы с бассейнами и кондиционерами в государственных отелях на северной окраине Сахары, Адрар станет шоком. Здесь в отеле есть не более чем плотно задернутые шторы, защищающие туриста от солнца, а у персонала шумные споры о том, кому пора вздремнуть на холодном каменном полу вестибюля. Только европейцы не спали весь день, особенно четверо бородатых австрийцев, которые день и ночь играли в карты в закрытой столовой. Они ждали замены бензонасоса для своего грузовика. Между играми они пили сладкую теплую колу. Алкоголя в продаже не было, а курение осуждалось.
  
  Даже в этот зимний вечер камни и песок излучали жар пустынного дня.
  
  Луны не было, но звезды были такими яркими, что мы могли легко видеть наши автомобили, заваленные магазинами и секстантом, и вывеску с надписью «Туры Демпси по пустыне». Они были припаркованы на огромной главной площади Адрара. Манн обошел машины, чтобы убедиться, что припасы не разграблены. Это было маловероятно, потому что они были за пределами полицейского участка.
  
  Манн остановился и прислонился к «лендроверу». Он вынул пачку сигар; осталось только четыре. «Посмотрите на эти звезды, — сказал он.
  
  «Млечный Путь — я никогда не видел его так ясно. Космическому кораблю, летящему со скоростью 100 000 миль в час, потребуется 670 миллионов лет, чтобы пересечь Млечный Путь, — сказал я. — Там сто тысяч миллионов звезд.
  
  'Откуда вы знаете?' — сказал Манн. Он положил сигару в рот и прожевал ее.
  
  — Я читал об этом в «Атласе Ридерз Дайджест ».
  
  Манн кивнул. — И знаешь еще кое-что… судя по тому, как они идут, через несколько лет там будет еще миллион звезд — достаточно спутников-шпионов, чтобы мы оба разорились.
  
  — Мерцай, мерцай, маленький шпион, — сказал я.
  
  Манн посмотрел на меня, чтобы увидеть, не веду ли я себя непокорно. — Давай вернемся внутрь, — сказал он наконец. Он решил не зажигать сигару. Он снова убрал его. — Я куплю тебе бутылку алжирского лимонада. Он смеялся. Манн был похож на маленькую, аккуратно одетую гориллу: такой же тяжелый лоб, глубоко посаженные глаза и длинные руки — и такое же чувство юмора.
  
  Столовая большая, и хотя большие вентиляторы больше не вращались, это было самое прохладное место на сотни миль. Стены выбелены светло-голубым цветом, а на полу и стенах прибиты полосатые ковры грубой вязки. Деревянный пол над головой грохотал, как барабаны в джунглях, когда кто-то двигался. Был внезапный рев душа и неизбежный яростный стук древней водопроводной трубы. Мы налили себе безалкогольных напитков и оставили деньги на кассе.
  
  — Этот ублюдок Лайми принимает душ каждые пять минут.
  
  — Да, примерно каждые пять минут, — согласился я. Майор Микки Манн, армейский корпус связи США, в отставке, эксперт ЦРУ по российской электронике и временно мой начальник, не выказал никаких признаков дискомфорта в дневную жару, несмотря на туго завязанный галстук и длинные брюки. Он внимательно наблюдал за мной, как делал всегда, когда критиковал моих соотечественников. — Этому ублюдку Лайми, — сказал я тихо, — шестьдесят один год, у него в черепе металлическая пластина, а в ноге немецкая шрапнель.
  
  — Спрячь цыганскую скрипку, приятель, — хочешь, чтобы я плакала?
  
  — Вы обращаетесь со старым Демпси так, будто он простофиля. Я просто напоминаю вам, что он проработал четыре года в группе Long Range Desert Group. Он прожил в Алжире большую часть тридцати лет, говорит по-арабски со всеми местными диалектами, и если в пустыне возникнут серьезные проблемы, он понадобится нам, чтобы воспользоваться этим секстантом.
  
  Манн сел за стол и начал играть со швейцарским армейским перочинным ножом, который он купил в сувенирном магазине в аэропорту Женевы. — Если сегодня ночью снова поднимется ветер… — он уравновесил нож на острие, — песок сделает эту дорогу на юг непроходимой. И мне не нужно, чтобы твой приятель Перси говорил мне об этом.
  
  — Даже в «лендровере»?
  
  — Вы видели эту трехтонную машину до самых осей? Он отпустил нож, и он остался идеально сбалансированным. «Песок, который увязнет в трехтонной машине шесть на шесть, похоронит Ленд Ровер».
  
  — Они глушили мотор, — сказал я. — Ты похоронишь себя так.
  
  — Вы читали раздел о походах в пустыне в справочнике бойскаутов, — сказал Манн. Он снова швырнул складной нож об стол, и он снова закачался на конце. «И в любом случае, — добавил он, — откуда мы знаем, что русские смогут украсть полный привод? Насколько нам известно, он может пытаться добраться сюда на седане «Москвич».
  
  — Он глуп?
  
  — Интеллект профессора Бекува не вызывает всеобщего восхищения, — сказал Манн. «За время работы в российской научной миссии при ООН он написал две статьи о маленьких человечках в летающих тарелках и заслужил репутацию чудака».
  
  — Дезертирские чудаки не получают одобрения отдела, — сказал я.
  
  «Поиск сообщений от маленьких человечков в летающих тарелках, вероятно, мотивировал его работу над мазерами», — сказал Манн. — А Бекув — один из мировых экспертов по мазерам.
  
  — Я даже не уверен, что знаю, что такое мазер, — сказал я.
  
  «Вы читали техническое задание».
  
  — Дважды, — сказал я. — Но не так, чтобы это понять.
  
  — Мазер, — сказал Манн. — Это аббревиатура: «м» — микроволны, «а» — усиление, «с» — возбуждение, «е» — излучение, «р» — излучение.
  
  — Вы не возражаете, если я буду делать заметки?
  
  'Слушай, тупица. Он преобразует электромагнитное излучение целого диапазона различных частот в сильно усиленное когерентное микроволновое излучение».
  
  — Это как-то связано с лазером?
  
  «Ну, мазер — это лазер, но лазер — это не обязательно мазер».
  
  «Это как-то связано с тем парнем, который смотрит в зеркало и говорит: «Братьев и сестер у меня нет»?»
  
  — Теперь вы начинаете понимать, — сказал Манн.
  
  — Что ж, кто-то, должно быть, очень интересуется мазерами, — сказал я, — иначе они не послали бы нас двоих сюда, чтобы устроить Бекуву торжественный прием.
  
  — Или интересует летающие тарелки, — сказал Манн.
  
  «Если этот русский такой идиот, то почему кто-то верит, что он способен сбежать из этой русской резиденции, угнать исправную машину и проделать весь путь сюда, чтобы встретить нас?»
  
  — Не пойми меня неправильно, приятель. Бекув сумасшедший, как лиса. Может быть, он помешан на летающих тарелках, но когда он был в Нью-Йорке с этой научной организацией ООН, он отчитывался перед КГБ. Он вступил в Общество 1924 года — может быть, сумасшедшие, но в его состав входят некоторые из лучших ученых мира. Бекув очень любил читать им длинные статьи о посиделках советских ученых через галактическую плазму, но очень внимательно слушал, когда они рассказывали ему, какую работу они проделывают с помощью своих радиотелескопов и передач электромагнитных волн». Майор Манн провел пальцами по своим тонким волосам, которые с каждым днем становились все более седыми, теперь, когда он израсходовал остатки темного ополаскивателя. Почти не осознавая, что делает, он откинул волосы на лысину на затылке. «Профессор Бекув был шпионом. Никогда не забывайте об этом. Как бы вы ни приукрашивали это как свободный обмен научными ноу-хау, Бекув умело раскопал гораздо больше, чем слухи о летающих тарелках.
  
  Я посмотрел на Манна. Я видел множество таких людей по всему миру, от Шетландских островов до Аляски, а также на всем протяжении коммунистического Алжира: распущенные американцы, с чистым бельем и измученной печенью, с мягким акцентом, притупленным за всю жизнь в разъездах. Нетрудно было поверить, что этот жилистый пятидесятилетний мужчина был одним из тех кондотьеров нефтяных промыслов — так было написано в его красивом новом паспорте.
  
  — Где ошибся Бекув? Я попросил.
  
  «Для отправки в Мали в рамках советской помощи слаборазвитым африканским странам… заместитель руководителя группы советских ученых из шести человек». Майор Манн потянулся за флягой. Он оглядел комнату, чтобы убедиться, что его не заметили, прежде чем добавить рюмку виски в свою сладкую шипучую алжирскую колу. — Никто не знает наверняка. По последним предположениям, летающие тарелки Бекува стали смущать Советскую Академию, и они послали его сюда на некоторое время, чтобы он сосредоточился на политических реалиях.
  
  «Я думал, что советская академия с большим энтузиазмом относится к летающим тарелкам, — сказал я. — А этот большой радиотелескоп, который построили на Северном Кавказе, РАТАН - 600?
  
  — Теперь ты обнажаешь всю глубину своего невежества, — сказал Манн. «Есть большая разница между респектабельной научной работой по поиску в глубоком космосе сигналов от внеземного разума и строго инфрараскопками. времяпрепровождение в поисках неопознанных летающих объектов, или то, что любители научной фантастики называют уфологией.
  
  — Я рад, что ты мне это сказал, — сказал я, отмахиваясь от предложения Манна о фляжке. «Итак, Бекува выгнали вниз, в программу помощи иностранцам, и поэтому он решил дезертировать. Что ж, все это прекрасно сочетается друг с другом.
  
  Манн проглотил свой напиток и мрачно улыбнулся, чтобы признать, что такой вердикт редко воспринимался как комплимент в кругах, в которых мы вращались. — Верно, — сказал он.
  
  «Последний в душе — неженка», — сказал я. Поднявшись из-за стола, я заметил, что его нож там все-таки не сбалансирован; он вонзил его короткую отвертку прямо в дерево.
  2
  
  Транссахарское шоссе — это трасса, идущая на юг через Ин-Салах и Там к Атлантике. Но мы ехали по другому транссахарскому шоссе; менее известный маршрут, который проходит параллельно ему и на много миль к западу. Это был путь к наименее известным частям Африки. Это был путь в Гао и Бамако, столицу Мали, не имеющую выхода к морю. Это был путь в Тимбукту.
  
  Было четыре пятнадцать следующего утра, когда мы вышли из отеля в Адраре. Манн и Перси были в Лендровере. Я следовал за ним в автобусе «Фольксваген» с Джонни, дополнительным водителем из «Dempsey's Desert Tours». Мы ехали по рыночной площади во мраке ночной пустыни. Было чертовски холодно, водители носили шарфы и шерстяные шапки. Большие грузовики, которые колонной пересекают пустыню, нагруженные вяленой рыбой и апельсинами, были почти готовы к отправке. Один из водителей помахал нам рукой. Путешественники по пустыне имеют общее выживание; никогда не знаешь, когда тебе может понадобиться друг.
  
  Мы повернули на юг. Я последовал за задними фонарями Ленд Ровера. Дорога была покрыта твердым песком, и мы поддерживали хорошую скорость мимо грубо нарисованных указателей, указывающих на отдаленные деревни. Местами на трассу насыпал рыхлый песок, и я тормозил каждый раз, когда задние фонари «Лендровера» подпрыгивали; но снос еще не превратился в бугры, разрывающие ось пополам.
  
  Оружейно-металлическое небо посветлело и засветилось красным вдоль горизонта, пока, как термическое копье, солнце не проделало в нем раскаленную добела дыру. Эта дорога огибала края крупнейших песчаных морей Сахары. На западе горизонт извивался, как бушующий штормом океан, но на востоке земля была плоской и невыразительной, такой же серой и твердой, как бетон. Иногда мы проезжали мимо стада изъеденных молью верблюдов, выискивающих кусочек терновника или хвороста. Путь на юг был отмечен небольшими пирамидами из камней. Часто один араб ехал верхом на каком-нибудь жалком звере, таком маленьком и согбенном, что ноги всадника почти касались земли. Однажды одна арабская семья перекладывала ношу на седла своих трех верблюдов. Мы не видели автомобильного движения.
  
  Мы были в трех часах пути от Адрара, когда достигли конца пути. Шесть помятых бочек из-под масла преградили путь, а выгоревший на солнце деревянный знак указывал, что мы должны идти по следам шин, отклоняясь от намеченного маршрута.
  
  «Лэнд Ровер» слетел с твердой обочины, взметнув шквал песка, когда колеса соскользнули на мягкое пятно. Мои гладкие шины зацепились, а затем медленно пошли по следам. Я держался вплотную за остальными, выстраивая наши машины в линию, чтобы упростить работу с лебедкой, потому что почти не было сомнений, что застряну именно я. Их полный привод вытащит их из такого песка.
  
  Объезд был отмечен примерно через каждые сто метров старой бочкой для масла. Некоторые из них были снесены ветром и откатились далеко от исходного положения. Двое были почти засыпаны зыбучим песком. Стало легче смотреть на следы шин.
  
  Примерно через восемь километров Land Rover остановился. Манн вышел и подошел ко мне. Было совсем светло, и даже в солнцезащитных очках я ловил себя на том, что щурюсь на свет, отражающийся от песка. Было еще раннее утро, но теперь, когда мы остановились, я почувствовал жар солнца и запах теплой резины, испаряющегося топлива и лосьона после бритья Манна.
  
  «Как далеко был тот последний барабан?» — спросил Манн.
  
  — Пара сотен метров.
  
  — Верно, и другого впереди я не вижу. Оставайся здесь. Я немного погуляю.
  
  — А как насчет этих следов от шин? Я попросил.
  
  — Знаменитые последние слова, — произнес Манн. «Такие следы могут привести вас туда, в это песчаное море, и, наконец, вы доберетесь до того места, где они разворачиваются и возвращаются обратно».
  
  — Тогда почему следы?
  
  «Старый заброшенный лагерь нефтяников или свалка дорожных банд». Он пнул один из следов от шин.
  
  — Эти следы выглядят свежими, — сказал я.
  
  — Да, — сказал Манн. Он пнул одну из гребней упавшего песка. Он был тверд, как бетон. — Так же, как и следы танков, которые вы найдете на юге Ливии, и они были там со времен Роммеля.
  
  Я посмотрел на часы.
  
  Манн сказал: «Я надеюсь, что объезд хорошо обозначен на шоссе к югу отсюда, или эта русская кошка проедет мимо нас, пока мы торчим здесь, на этой фабрике по производству яиц».
  
  Именно тогда Перси Демпси вышел из «лендровера» и, прихрамывая, присоединился к нам. Он выглядел любопытно в своей широкой шляпе, кардигане, длинных мешковатых шортах и гетрах.
  
  'Иисус!' — сказал Манн. — А вот и мисс Марпл.
  
  — Я говорю — старина, — сказал старик. Он с трудом запоминал наши имена. Возможно, это потому, что мы так часто их меняли. — Мистер Энтони, я имею в виду. Вас интересует дорога впереди?
  
  — Да, — сказал я. Меня звали Антоний; Фредерик Л. Энтони, турист.
  
  Демпси моргнул. Его лицо было мягким и детским, как иногда бывают лица стариков. Теперь, когда он снял солнцезащитные очки, его голубые глаза стали слезиться.
  
  Манн сказал: «Не нервничайте, тетя. Мы это уладим.
  
  «Бочки с маслом продолжают движение по этой дорожке», — сказал старик.
  
  'Откуда ты это знаешь?' — сказал Манн.
  
  — Я вижу их, — сказал старик.
  
  'Ага!' — сказал Манн. — Так почему же я их не вижу, а мой приятель их не видит?
  
  — Я использовал свой бинокль, — извиняющимся тоном сказал старик.
  
  — Какого черта ты не сказал, что у тебя есть бинокль? — сказал Манн.
  
  — Я предлагал их тебе недалеко от Орана. Вы сказали, что не планируете поход в оперу.
  
  — Пошли, — сказал Манн. «Я хочу разбить лагерь до того, как солнце взойдет высоко. И мы должны найти место, где русские смогут заметить нас с главной дороги.
  
  Автобус Dempsey's Desert Tours VW был оснащен двумя боковыми тентами, которые расширялись, чтобы обеспечить большую площадь тени. Кроме того, через крышу был натянут нейлоновый лист, натянутый над ней, что предотвратило попадание прямых солнечных лучей на верхнюю часть автобуса и, таким образом, превратило его в печь, в которую превратились металлические кузова автомобилей.
  
  Ярко-оранжевые панели были видны за много миль. Русские легко их заметили. Он ехал без остановок с какого-то разведывательного участка вдоль реки Нигер к востоку от Тимбукту. Это было изнурительное путешествие по плохим тропам и открытой местности, и он закончил его в предвечернюю жару.
  
  Русский был мужчиной с острым лицом лет сорока с небольшим.
  
  Он был высоким и стройным, с коротко остриженными черными волосами, на которых не было ни намека на седину. Его темный костюм был мешковатым и заляпанным, куртка висела на его мускулистом плече. Его красная клетчатая рубашка была такой же грязной, и из-за этого бросался в глаза золотой карандаш, торчавший из ее кармана. Бледно-голубые глаза были почти запечатаны мелким песком пустыни, а его лицо было покрыто морщинами и любопытными синяками, которые появляются от истощения. Его руки были мускулистыми, а кожа была очень темной.
  
  Майор Манн открыл нейлоновый клапан и указал на пассажирские сиденья автобуса «Фольксваген» и закрепленную между ними столешницу. Несмотря на тонированные стекла, пластиковая обивка сидений была горячей на ощупь. Я сидел напротив русского и смотрел, как он снимает солнцезащитные очки, зевает и чешет нос ключом от машины.
  
  Для хитрости Манна и его подготовки было характерно то, что он не давал русским ни малейшего шанса на отдых. Вместо этого он пододвинул к себе стакан и термос с кубиками льда и водой. Раздался щелчок, когда Манн открыл крышку полбутылки виски и щедро налил нашему гостю. Русский посмотрел на Манна и тонко улыбнулся. Он отодвинул виски в сторону, взял из фляги горсть кубиков льда и протер ими лицо.
  
  — У вас есть удостоверение личности? — спросил Манн. Словно для сохранения лица, он налил себе и мне виски.
  
  «Что такое удостоверение личности?»
  
  'Удостоверение личности. Паспорт, пропуск безопасности или что-то в этом роде.
  
  Русский достал бумажник из заднего кармана. Из него он принес потрепанный кусок коричневого картона с прикрепленной к нему фотографией. Он передал его Манну, который вручил его мне. Это был проход в военную зону вдоль границы Мали с Нигером. Он описал физические характеристики россиянина и назвал его профессором Андреем Михаилом Бекувом. Примечательно, что открытка была напечатана на русском и китайском языках, а также на арабском языке. Я вернул его ему.
  
  — У вас есть фотография моей жены?
  
  — Было бы плохо с точки зрения безопасности рисковать, — сказал Манн. Он сделал глоток из своего напитка, но когда снова поставил его на стол, уровень, казалось, не изменился.
  
  Профессор Бекув закрыл глаза. — Прошло пятнадцать месяцев с тех пор, как я видел ее в последний раз.
  
  Манн неловко поерзал на стуле. — Она будет в Лондоне, когда мы туда доберемся.
  
  Бекув говорил очень тихо, как бы пытаясь сдержать ужасный нрав. — Ваши люди обещали сфотографировать ее — на Трафальгарской площади.
  
  'Это было …'
  
  — Таково было соглашение, — сказал Бекув, — и ты его не соблюдал.
  
  — Она никогда не покидала Копенгагена, — сказал Манн.
  
  Бекув долго молчал. — Она была на теплоходе из Ленинграда? — сказал он наконец. — Вы проверили список пассажиров?
  
  «Все, что мы знаем, это то, что они не прилетели в Лондон самолетом, — сказал Манн.
  
  — Ты лжешь, — сказал Бекув. — Я знаю, что вы за люди. В моей стране полно таких людей, как ты. Там ее ждали люди.
  
  — Она придет, — сказал Манн.
  
  — Без нее я с вами не пойду.
  
  — Она придет, — сказал Манн. — Вероятно, она уже там.
  
  — Нет, — сказал Бекув. Он повернулся на своем месте, чтобы увидеть дорогу, которая приведет его за тысячу миль обратно к русским в Тимбукту. Несмотря на тонированные окна, песок был не более чем ослепляющим светом. Бекув подобрал потрепанные солнцезащитные очки, которые оставил на столе рядом с ключами от машины. Он немного поиграл с ними, а затем сунул в карман рубашки. — Без нее я ничто, — задумчиво сказал Бекув. «Без нее мне не стоит жить».
  
  Манн сказал: «Необходима срочная работа, профессор Бекув. Ваша кафедра межзвездной связи в Нью-Йоркском университете даст вам доступ к радиотелескопу Jodrell Bank, который, как вы хорошо знаете, имеет 250-футовый управляемый параболоид. Университет также организует время на стационарном радиотелескопе высотой 1000 футов, который они построили в горах Пуэрто-Рико недалеко от Аресибо».
  
  Бекув не ответил, но и не ушел. Я взглянул на Манна, и он одарил меня таким взглядом, который был рассчитан на то, чтобы превратить меня в безмолвную ткань. Теперь я понял, что шутка Манна о маленьких человечках в летающих тарелках не была шуткой.
  
  «Никто больше не занимается такой космологией, — сказал Манн. «Даже если вам не удастся установить контакт с жизнью в других солнечных системах, вы сможете окончательно ее отвергнуть».
  
  Бекув презрительно посмотрел на него. «Уже достаточно доказательств , чтобы удовлетворить любого, кроме самого глупого».
  
  «Если вы не займете эту недавно созданную кафедру межзвездной связи, будет еще одна ожесточенная битва… и в следующий раз циники могут втянуть в нее своего кандидата. Профессор Чатауэй или старый Делахусс ухватились бы за такую возможность, чтобы доказать, что нигде в открытом космосе нет жизни.
  
  — Они дураки, — сказал Бекув.
  
  Манн скривился и пожал плечами.
  
  Бекув сказал: «У меня есть красивая жена, которая осталась верной, гордая мать и талантливый сын, который скоро поступит в университет. Нет ничего более важного, чем они.
  
  Манн сделал глоток виски, и на этот раз он действительно выпил. — Предположим, вы возвращаетесь в Тимбукту, а ваша жена ждет вас в Лондоне? Что тогда, а?
  
  — Я рискну, — сказал Бекув. Он скользнул по сиденью и спустился с «фольксвагена» на песок. Свет сквозь нейлоновые боковые панели окрашивал его в ярко-оранжевый цвет.
  
  Манн не двигался.
  
  — Меня не обманешь, — сказал Манн. — Ты никуда не пойдешь. Вы давно приняли решение, и вы застряли с ним. Ты сейчас вернись, а товарищи засадят тебя в песок и бросят в тебя черствые пирожки.
  
  Бекув ничего не сказал.
  
  — Вот, приятель, ты забыл ключи от машины, — поддразнил его Манн.
  
  Бекув взял ключи, которые предложил Манн, но не вышел на солнце. Внезапное жужжание мухи прозвучало неестественно.
  
  — Профессор Бекув, — сказал я. — В наших общих интересах, чтобы твоя семья была с тобой.
  
  Бекув вынул носовой платок и вытер песок с уголков глаз, но не подал вида, что услышал меня.
  
  «Я понимаю, что еще многое предстоит сделать, поэтому можете поспорить, что американское правительство сделает все, что в его силах, чтобы убедиться, что вы счастливы во всех отношениях».
  
  — В их власти, да… — грустно сказал Бекув.
  
  — Есть способы, — сказал я. «Есть как официальные обмены, так и побеги. И о чем вы никогда не услышите, так это о секретных сделках, которые заключают наши правительства. Торговые договоры, займы, продажа зерна... все эти сделки содержат сотни секретных статей. Многие из них касаются людей, которых мы обмениваем».
  
  Бекув вонзил носок своих высоких, зашнурованных ботинок в песок и прочертил узор из перекрещивающихся линий. Манн потянулся вперед со своего места и положил руку на плечо Бекува. Русский нервно дернулся.
  
  — Посмотрите на это с другой стороны, профессор, — сказал Манн голосом, который, по его мнению, был нежным и примирительным. — Если твоя жена свободна, мы привезем ее к тебе, так что можешь пойти с нами. Манн сделал паузу. — Если она в тюрьме… вы сошли с ума, чтобы вернуться. Он снова похлопал Бекува по плечу. — Так оно и есть, профессор Бекув.
  
  — На этой неделе от нее не было письма, — сказал Бекув.
  
  Манн посмотрел на него, но ничего не сказал.
  
  Я видел это раньше: такие люди, как Бекув, плохо подходят для заговора о дезертирстве, не говоря уже о годах заговора, которые угрожали безопасности его семьи. Его изнурительное путешествие через Сахару утомило его. Но худшая его ошибка была в том, что он ждал момента, когда все кончится; профессионалы так никогда не делают. — О Катинка! — прошептал Бекув. — И мой прекрасный сын. Что я тебе сделал. Что я сделал.'
  
  Я не двигался, и Манн тоже, но Бекув откинул нейлоновый клапан и вышел на палящее солнце. Он долго стоял там.
  3
  
  Следующая проблема заключалась в том, как потерять машину Бекува. Это был ГАЗ -59А, русская полноприводная полевая машина. Это было бросающееся в глаза приспособление — брезентовый верх, угловатый кузов и блестящие металлические пружины, просвечивающие сквозь чехлы сидений. Вы не можете зарыть его в песок, а поджег, вероятно, привлечет внимание, которого мы пытались избежать.
  
  Манн взял большой гаечный ключ, сорвал с него номерные знаки и стер знак RMM, по которому даже неграмотный осведомитель мог бы сказать, что он из Мали.
  
  Манн не доверял Перси Демпси вне его поля зрения. И уж точно Манн не доверял Джонни, всегда улыбающемуся водителю-арабу. Только потому, что он не мог придумать лучшей идеи, он согласился, чтобы Джонни ехал на север на ГАЗе , а мы следовали за ним с Бекувом на Фольксвагене. И все это время он оборачивался, чтобы посмотреть на Бекува, наблюдая за Перси в «лендровере» позади нас и говоря мне, что Перси Демпси и наполовину не тот человек, каким я его себе представлял.
  
  — Чертовски жарко, — сказал я.
  
  Манн хмыкнул и посмотрел на Бекува, все еще спящего на скамейке позади нас. — Если мы выбросим этот ГАЗ где-нибудь здесь, на юге, менты проверят его, чтобы убедиться, что это не умирающий от жажды человек. Но чем дальше мы будем продвигаться на север, тем больше интереса у копов будет вызывать эта забавная штуковина.
  
  — Все будет хорошо.
  
  «Мы не видели ни одной такой кучи во всем Алжире».
  
  — Перестань волноваться, — сказал я. «Перси проделывал подобные вещи здесь, в пустыне, когда Роммель был в штанах до колен».
  
  — Вы, Лайми, всегда держитесь вместе.
  
  — Почему бы вам не поехать немного, майор?
  
  Когда мы остановились, чтобы пересесть, мы оставались там достаточно долго, чтобы позволить Джонни продвинуться на несколько километров вперед. ГАЗ не был рекордсменом . Это было не так уж далеко от модели Ford, из которой она развилась. Догнать его не составит труда, даже на VW.
  
  На самом деле, старый ГАЗ появился в поле зрения через двадцать пять минут после того, как мы продолжили путь. Мы увидели, как он преодолевает пологий склон дюны, и Манн приветственно щелкнул фарами.
  
  — Мы будем держать такое расстояние, — сказал Манн. Между машинами было около пятисот ярдов.
  
  Позади нас появился Перси за рулем «лендровера». — Перси — педик? — сказал Манн.
  
  — Странно? Я сказал. «Перси и Джонни? Я никогда не думал об этом.
  
  — Перси и Джонни, — сказал Манн. — Похоже на какой-нибудь уютный маленький бар в Танжере.
  
  — Это делает их более вероятными или менее вероятными?
  
  — Пока они делают свою работу, — сказал Манн. — Это все, о чем я прошу. Он взглянул в зеркало, прежде чем достать из кармана рубашки пачку Camels, достать сигарету и закурить, не отпуская руль. Он вдохнул и выпустил дым, прежде чем снова заговорить. — Просто доставьте нас на эту чертову взлетно-посадочную полосу, это все, о чем я прошу. Он ударил костлявым кулаком по рулю. — Это все, о чем я прошу.
  
  Я улыбнулась. Первый намек на возможное бегство Бекува был сделан британскому ученому. Это означало, что британская разведка будет цепляться за него, как за блюдца. Я был номинирован на блюдца, а Манн не любил блюдца.
  
  — Нам нужно было двигаться ночью, — сказал я скорее для того, чтобы завязать разговор, чем потому, что очень тщательно все обдумал.
  
  — А что мы скажем ментам, что мы фотографируем мотыльков?
  
  — Объяснений не требуется, — сказал я. «На этих дорогах, вероятно, больше движения ночью, когда прохладно. Опасность наткнуться на верблюдов или идущих людей».
  
  «Посмотри на… Господи Иисусе!»
  
  Манн смотрел вперед, но я там ничего не видел, и когда я понял, что он смотрит в зеркало заднего вида, было уже слишком поздно. Манн крутил руль, и мы неслись в пустыню в облаке песка. Раздался вопль ярости, когда Бекув слетел с заднего сиденья и упал на пол.
  
  Я услышал реактивный вертолет задолго до того, как увидел его. Я все еще смотрел на ГАЗ , наблюдая, как он исчезает в шквале песка и белых вспышек. Затем он превратился в большую расплавленную каплю, которая раздулась, и, подобно ярко-красному воздушному шару, топливо взорвалось с ужасным грохотом.
  
  Вой вертолета превратился в стук лопастей винта, когда он вернулся и пролетел над нами на расстоянии всего в несколько футов, его лопасти вырезали индийские сигналы из дыма, поднимавшегося над ГАЗом .
  
  Пузырь из плексигласа сверкнул на солнце, когда он подлетел так близко к пустыне, что кончики лезвий почти коснулись дюн. На мгновение он скрылся из виду, и к тому времени, когда я снова услышал звук двигателя, я был в пятидесяти ярдах от гусеницы во весь рост, лежа лицом и пытаясь зарыться головой в песок.
  
  Пилот резко развернулся, выходя на проезжую часть. Он обошел горящую машину, а затем вернулся, прежде чем был удовлетворен своей задачей. Он повернул нос на восток. На такой высоте он скрылся из виду в течение секунды или двух.
  
  'Как ты угадал?' — спросил я Манна.
  
  — То, как он сидел над дорогой. Я видел боевые корабли во Вьетнаме. Я знал, что он собирается сделать». Он стряхнул пыль с брюк. — Хорошо, профессор?
  
  Бекув мрачно кивнул. Очевидно, это убрало все его последние мысли о том, чтобы вернуться в Мали, чтобы поцеловаться и помириться.
  
  — Тогда валим отсюда к черту, пока не приехали копы, чтобы убрать беспорядок.
  
  Мы сбавили скорость, проходя сквозь дым и вонь резины и обугленной плоти. Мы с Бекувом повернулись, чтобы убедиться, что у мальчика не было последнего шанса выжить. Затем Манн прибавил скорость, но позади нас мы увидели остановившийся Ленд Ровер.
  
  Манн смотрел в зеркало заднего вида. Он тоже это видел. — Зачем старый дурак останавливается?
  
  Я не ответил.
  
  — У тебя тканевые уши?
  
  — Похоронить ребенка.
  
  — Он не может быть таким тупым!
  
  — В пустыне есть традиции, — сказал я.
  
  — Ты имеешь в виду, что манекен скажет копам, когда они придут сюда и увидят, что он вырезает надгробный камень?
  
  'Вероятно.'
  
  — Они потрясут его, — сказал Манн. — Копы встряхнут Перси Демпси, и знаете, что у него из карманов вывалится?
  
  — Ничего не будет.
  
  'Мы будем!' — сказал Манн, все еще глядя в зеркало. — Чертовски глупый фрукт.
  
  — Я проеду двадцать километров до поворота на взлетно-посадочную полосу.
  
  — Если только наш летчик не напугался до усрачки этого боевого корабля и не вернулся обратно в Марокко.
  
  — Наш мальчик еще даже не подделал свой план полета, — сказал я. — Он всего в пятнадцати минутах полета отсюда.
  
  — Ладно, ладно, ладно, — сказал Манн. — Мне не нужна вся эта чушь про дух Дюнкерка. Мы долго ехали молча.
  
  — Следите за пирамидой на повороте, — сказал я. «Камней не больше полудюжины, а песок сместился с тех пор, как мы шли по этой дороге».
  
  — В «Лэнд Ровере» нет лопаты, — сказал Манн. — Вы же не думаете, что он стал бы хоронить его голыми руками?
  
  — Теперь помедленнее, — сказал я. — Пирамида с этой стороны.
  
  Самолет прилетел с северо-запада, прыгая по дюнам. Это был один из парка ближнемагистральных машин Dornier Skyservant, которым по контракту доставляли марокканских государственных служащих, политиков и техников на фосфатные заводы недалеко от алжирской границы. Мировой спрос на фосфаты сделал горнодобывающую промышленность самой избалованной отраслью в Марокко.
  
  Пилот приземлился на первом заходе. Частью его работы было умение приземлиться на любой безлесный кусок твердой грязи. «Дорнье» подрулил к нам и щелкнул дроссельной заслонкой левого двигателя, так что он повернулся вокруг своей оси и снова был готов к вылету. «Остерегайтесь промывки реквизита!» Манн предупредил меня.
  
  Отец Манна был пилотом авиакомпании, и у Манна была десятилетняя подписка на Aviation Week . Летающие машины пробудили в нем самое худшее. Он постучал по металлической обшивке этого, прежде чем пролезть в дверь. «Отличные корабли, эти Дорнье, — сказал он мне. — Вы когда-нибудь видели Дорнье?
  
  — Да, — сказал я. «Мой дядя Джордж сбил одного в 1940 году».
  
  — Просто убедитесь, что вы заперли дверь, — сказал Манн.
  
  «Поехали, пошли», — сказал пилот, молодой швед с обвисшими усами и татуировкой «Эльза» на бицепсе.
  
  Я толкнул Бекува вперед. В салоне было дюжина или больше мест, и Манн уже устроился ближе всех к двери.
  
  'Торопиться!' — сказал пилот. «Я хочу вернуться к моему плану полета».
  
  — Касабланка? — сказал Манн.
  
  «И столько кускуса, сколько сможете съесть», — сказал пилот и открыл дроссели еще до того, как я запер дверь.
  
  Место, откуда двухмоторный «Дорнье» круто поднимался вверх, было заброшенным участком, оставленным дорожниками. Там были обычные груды бочек с маслом, два тракторных шасси и несколько каменных маркеров. Все остальное было захвачено кочевниками. Теперь яркий новый автобус «Фольксваген» с надписью «Dempsey Desert Tours» был припаркован в неглубокой лощине вади.
  
  — Это навсегда испортило дело, — сказал Манн. — Когда копы найдут «фольксваген», они будут вечно следить за этой взлетно-посадочной полосой.
  
  — Демпси заберет его, — сказал я.
  
  — Он настоящий маленький Лоуренс Аравийский, твой приятель Демпси.
  
  — Он мог бы сделать эту работу и сам, — сказал я. — Нам не нужно было спускаться сюда.
  
  — Ты еще глупее, чем кажешься. Манн огляделся, чтобы убедиться, что Бекув не слышит.
  
  'Тогда почему …?'
  
  «Потому что, если профессор будет достаточно громко кричать на свою супругу, кто-то должен будет войти и забрать ее».
  
  «Они будут использовать одного из людей в поле,» сказал я.
  
  — Они будут использовать кого-то, кто говорил с профессором… и ты это знаешь! Кто-то, кто был здесь, кто может поговорить со своей старухой и сделать так, чтобы это звучало убедительно.
  
  — Чертовски рискованно, — сказал я.
  
  'Ага!' — сказал Манн. — Если русские собираются послать сюда боевые корабли и взорвать машины из пустыни, они не выпустят его старушку из своих лап без боя.
  
  — Может быть, Бекува спишут как мертвого, — сказал я.
  
  Манн повернулся на своем месте, чтобы посмотреть на профессора. Его голова была запрокинута через край спинки сиденья. Его рот был открыт, а глаза закрыты. — Возможно, — сказал Манн.
  
  Теперь я мог видеть горы Высокого Атласа. Они были почти скрыты мерцанием зноя, поднимавшимся из бесцветной пустыни под нами, но сквозь знойную дымку я различал заснеженные вершины высочайших пиков. Скоро мы увидим Атлантический океан.
  4
  
  Я так и не узнал, осознавал ли Нью-Йоркский университет, что приобрел кафедру межзвездной связи; конечно, это не упоминалось в анализе прессы. Дом, в котором мы жили, находился на Вашингтон-сквер, лицом через деревья к университетским зданиям. Он много лет принадлежал ЦРУ — через прикрытие землепользования — и использовался для различных тайных целей, в том числе для внебрачных подвигов некоторыми высокопоставленными членами Оперативного отдела.
  
  Технически, майор Манн отвечал за безопасность Бекува, что было вежливым способом сказать о заключении под стражу, как сам Бекув указывал по крайней мере три раза в день. Но именно явная роль опекуна Манна позволила Бекуву поверить в то, что следственная группа была учеными Нью-Йоркского университета, за которых они притворялись. Первым препятствием для следователей было увести Бекува от простого администрирования. Возможно, было неизбежно, что советский ученый пожелал бы знать площадь, которую будет занимать его кафедра, ограничения на расходы, секретарский персонал, на который он имел право, его право голоса в университете, его доступ к печати, фотографии и компьютеру и его приоритет. для поступления в студенты и аспиранты.
  
  Исследовательская группа становилась все более и более раздражительной. Сообщения об утечке научной информации на восток были отражены в ворчливых записках, которые накапливались в моей «секретной входящей».
  
  Выдавая себя за помощников профессора Бекува, следователи надеялись распознать характер уже известных ему данных и проследить американские источники, из которых они были похищены. Имея это в виду, несколько измененные данные были предоставлены избранным сотрудникам различных государственных лабораторий. До сих пор через Бекува не вернулся ни один из этих «подсеянных» материалов, и теперь, несмотря на настойчивые протесты его «сотрудников», Бекув объявил о начале рождественских каникул. Он властно отпустил своих следователей обратно в их дома и семьи. Таким образом, Бекув был свободен проводить все свои дни, создавая кучу электронного хлама стоимостью в миллион долларов, которая гарантированно вступала в контакт с одной из тех сверхцивилизаций, которые сидели без дела в космосе, ожидая появления.
  
  К вечеру четверга деревья на Вашингтон-сквер были припорошены первым зимним снегом, радиорекламисты считали время рождественских покупок часами, а Манн наблюдал, как я бреюсь, готовясь к вечеринке на Парк-авеню в доме высокопоставленного сотрудника службы безопасности Соединенных Штатов. Наций. В нижней части выгравированного приглашения была поспешная записка: «И принесите ручных русских». Это привело Манна в состояние странствующей тревоги. — Вы говорите, что Тони Новак отправил ваше приглашение в британское посольство в Вашингтоне? — спросил он меня в четвертый или пятый раз.
  
  — Ты знаешь Тони, — сказал я. — Он очень тактичный. Это его подготовка в ООН».
  
  — Проклятая фабрика болтовни.
  
  — Думаешь, он знает об этом доме на Вашингтон-сквер?
  
  — Мы переместим Бекув завтра, — сказал Манн.
  
  — Тони может держать рот на замке, — сказал я.
  
  — Я не беспокоюсь о Тони, — сказал Манн. — Но если он знает, что мы здесь, можешь поспорить, что об этом знает еще дюжина сотрудников ООН.
  
  — А как насчет Калифорнии? Я предложил. «Калифорнийский университет в Лос-Анджелесе». Я разобрала свое последнее чистое белье. Теперь я был в рубашке, которую можно стирать и носить, и ванна была битком набита ими.
  
  — А как же Синг-Синг? — сказал Манн. — Дело в том, что я начинаю думать, что Бекув тянет — намеренно — и будет затягивать, пока мы не предъявим его фрау.
  
  — Мы оба догадались об этом, — сказал я. Я надел белую рубашку и клубный галстук. Скорее всего, это была такая вечеринка, на которой английский был бы лучше.
  
  — Я бы вырвал этому ублюдку ногти на ногах, — прорычал Манн.
  
  — Вы не это имеете в виду, — сказал я. «Это как раз тот вид шуток, который приносит вам плохую репутацию».
  
  Я получил отвратительное удовольствие от того, что провоцировал майора Манна, и он поднялся до этого, как я и знал: он затушил сигару и вылил ее в свой бурбон Jim Beam — и вы должны знать Манна, чтобы понять, насколько это близко к этому. к самоубийству. Манн смотрел, как я расчесываю волосы, а потом посмотрел на часы. «Может быть, вам не стоит накладные ресницы, — сказал он, — мы встречаемся с Бесси в восемь».
  
  Жене Манна Бесси на вид было лет двадцать, но ей было, должно быть, около сорока. Она была высокой и стройной, со свежим цветом лица, который был продуктом ее детства на ферме в Висконсине. Если красота зашла слишком далеко, она определенно была достаточно хороша собой, чтобы обратить на себя внимание всех мужчин, когда она вошла в квартиру на Парк-авеню, где проходила вечеринка.
  
  Тони поприветствовал нас и ловко взял три бокала шампанского с подноса проходившего мимо официанта. «Теперь вечеринка действительно может начаться», — сказал Тони Новак — или поляк Новак, как его называли некоторые знакомые, которые не восхищались его восхождением в шипованных сапогах из грязи в князи. Поскольку работа Антони Новака в подразделении безопасности Организации Объединенных Наций не требовала, чтобы он находился в вестибюле в кепке с козырьком и проверял ручную кладь металлоискателями. У Тони была шестизначная зарплата и офис с тремя окнами с видом на Ист-Ривер, и множество людей печатали для него письма в трех экземплярах. С точки зрения ООН, он имел успех.
  
  — Теперь вечеринка действительно может начаться, — снова сказал Тони. Он поцеловал Бесси, взял шляпу Манна и ударил меня по руке. «Рад вас видеть — и Боже, какой у вас загар в Майами».
  
  Я вежливо кивнул, а Манн попытался улыбнуться, но не смог и сунул нос в шампанское.
  
  — Говорят, ты уходишь на пенсию, Тони, — сказала Бесси.
  
  — Я слишком молод, чтобы уходить на пенсию, Бесси, ты это знаешь! Он подмигнул ей.
  
  — Успокойся, Тони, — сказала Бесси, — ты хочешь, чтобы старик нас поймал?
  
  «Он не должен был бросать тебя в той поездке в Майами, — сказал Тони Новак.
  
  — Это лампа, — сказал Манн. «Блумингдейлз, пятьдесят четыре, девяносто девять, с тремя комплектами темных очков».
  
  «Вы могли меня одурачить, — сказал Тони Новак, — я думал, что это распыление».
  
  Позади нас раздался тихий перезвон, и слуга открыл дверь. Тони Новак все еще сжимал руку Бесси, но, увидев своих новых гостей, ослабил хватку. — Это люди из Секретариата… — сказал Тони Новак.
  
  — Иди позаботься о своих новоприбывших, — сказал Манн. «Похоже, Лиз Тейлор нужно спасать от шаха Ирана».
  
  «А разве ты не тот парень, который это сделает», — сказал Тони Новак. Он улыбнулся. Это была своего рода шутка, которую он повторял, называя имена больших шишек, которые действительно были там.
  
  «Я не понимаю, почему он спросил нас», — сказал я Манну.
  
  Манн хмыкнул.
  
  — Мы здесь по делу? Я попросил.
  
  — Вы хотите сверхурочную работу?
  
  — Я просто хочу знать, что происходит.
  
  Из темного угла гостиной доносилась нерешительная музыка, которая давала пианисту время сделать глоток мартини между барами. Когда Манн дошел до китайской ширмы, отделявшей эту комнату от столовой, он остановился и зажег сигару. Он не торопился делать это, чтобы мы оба могли быстро осмотреться. — Переговоры, — тихо сказал Манн.
  
  — Переговоры с кем?
  
  — Вот именно, — сказал Манн. Он затянулся своей сигарой и взял мою руку в свою железную хватку, рассказывая обо всех людях, которых он узнал.
  
  Столовая была переоборудована, чтобы освободить место для шести специальных столов для игры в нарды, за которыми молчаливые игроки играли по-крупному. Зал был битком набит зрителями, а особенно большой толпой собрался вокруг дальнего стола, за которым немолодой производитель ультразвуковой сигнализации сражался с эффектной рыжеволосой.
  
  — Вот на такую девушку я мог бы пойти, — сказал Манн.
  
  Бесси легонько ударила его кулаком в живот. «И не думай, что он шутит, — сказала она мне.
  
  — Не делай этого, когда я пью французское шампанское, — сказал Манн.
  
  «Это нормально, когда ты пьешь местное?» — сказала Бесси.
  
  Тони Новак прошел мимо с бутылкой Хайдсика. Он наполнил все наши бокалы шампанским до краев, напевал мелодию «Краула аллигатора» ловче, чем это делал пианист, а затем сделал любопытный маленький степ-танец, прежде чем наполнить еще бокалы.
  
  — Тони сегодня вечером в настороженном настроении, — сказал я.
  
  — Тони следит за тобой, — сказала Бесси. — Тони вспоминает то время, когда вы двое пришли сюда с пьяными музыкантами из Виллидж и превратили вечеринку Тони в бунт.
  
  «Я до сих пор утверждаю, что спагетти в пианино подложил крысиный двоюродный брат Тони Новака Стефан, — сказал Манн.
  
  Бесси улыбнулась и указала на меня. «В последний раз, когда мы говорили об этом, виноватым был ты », — призналась она.
  
  Манн сделал вампирское лицо и попытался перекусить жене горло. — Обещания, обещания, — сказала Бесси и повернулась, чтобы посмотреть, как Тони Новак ходит среди своих гостей. Манн вошел в столовую, и мы последовали за ним. Все было в стиле шинуазри и высокого лагеря, с фонарями и позолоченными Буддами, и миниатюрными изображениями восточных пар в акробатических сексуальных связях.
  
  — Это Рэд Бэнкрофт, — сказал Манн, все еще глядя на рыжеволосого. «Она соответствует международным стандартам — вы только посмотрите».
  
  Я последовал за ним, пока он локтями прокладывал себе путь к виду на игру в нарды. Мы смотрели молча. Если эта девушка и играла в игру с задержкой, то это было далеко, далеко за пределы моего вида нард, где ты попадаешь в любое пятно в пределах досягаемости и мчишься домой. Эта девушка даже оставляла без присмотра одиноких мужчин. Это могло быть способом вывести ее противника из дома, но она еще не наращивала там. Она играла красным, и ее отдельные фигуры казались разбросанными и уязвимыми, а двое ее людей были снаружи, ожидая входа. Если бы не замечание Манна, я бы счел это запутанной игрой новичка.
  
  Рыжая улыбнулась, когда ее противник средних лет потянулся к кубу для ставок. Он повертел его в пальцах, словно пытаясь найти нужные шансы, а затем снова отложил. Я услышал пару удивленных стонов позади себя, когда зрители увидели ставку. Если девушка и была удивлена, она этого не показала. Но когда она снова улыбнулась, это была слишком широкая улыбка; и это длилось слишком долго. Нарды — игра не только блефа, но и умения и удачи, и рыжая зевнула и подняла руку, чтобы прикрыть рот. Этот жест выгодно подчеркивал ее фигуру. Она кивнула в знак согласия. Мужчина крутил кости дольше, чем раньше, и я увидела, как его губы шевельнулись, словно в молитве. Он затаил дыхание, пока они катились. Если это была молитва, ответ был получен быстро и полно – двойная шестерка! Он посмотрел на рыжеволосого. Она улыбнулась, как будто все это было частью ее плана. Мужчина долго смотрел на доску, прежде чем передвинуть своих людей.
  
  Она взяла свои кости и небрежно бросила их, но с этого момента игра резко изменилась. Домашняя доска мужчины была полностью открыта, так что она без труда привела двух своих мужчин. Следующим броском она начала строить свою домашнюю доску, которая была усеяна кляксами. Четверка и тройка. Этого было достаточно, чтобы покрыть все шесть пунктов. Это заблокировало ее противника. Теперь он мог использовать только высокий бросок, и об этом его мольбы остались без ответа. У нее была игра для себя для броска за броском. Мужчина с подчеркнутой осторожностью закурил сигару, наблюдая, как игра идет против него, и ничего не мог с этим поделать. Только после того, как она начала уходить, он снова двинулся с места.
  
  Теперь куб для торгов был в ее руках — и это тоже было частью стратегии — она подняла его. Мужчина посмотрел на куб, а затем на лица своих друзей. Были побочные ставки на его успех. Он улыбнулся и кивнул, соглашаясь с новыми ставками, хотя, должно быть, знал, что теперь его может спасти только пара высоких удвоений. Он взял кости и встряхнул их, как будто они могли взорваться. Когда они остановились, на верхней стороне было пятеро и единица. Он все еще не собрал всех своих людей на домашней доске. Девушка бросила двойную пятерку – с пятью мужчинами, уже снесенными, игра закончилась.
  
  Он уступил. Рыжеволосая улыбнулась, сунув тысячу долларов банкнотами в бумажник из крокодиловой кожи с золотыми краями. Прохожие разошлись. Рыжая посмотрела на Бесси и улыбнулась, а затем улыбнулась и майору Манну.
  
  Если бы не этот ирландский колорит, она могла бы быть восточной. Ее скулы были высокими и плоскими, а рот слишком широким. Ее глаза были слишком широко расставлены и сужены — еще более сужены, когда она улыбалась. Это была улыбка, которую я должен был помнить еще долго после того, как все остальное о ней исчезло в моей памяти. Это была странная, неуверенная улыбка, которая иногда насмехалась, а иногда укоряла, но, тем не менее, была заманчивой за это, в чем я должен был убедиться на своем собственном опыте.
  
  На ней было дорогое вязаное платье полосатой осенней расцветки, а в ушах маленькие нефритовые сережки, точно подходившие к ее глазам. Бесси подвела ее к тому месту, где я стоял, к шампанскому и еде.
  
  Когда Бесси отошла, девушка сказала: «От пиццы очень полнеют».
  
  — Как и все, что мне нравится, — сказал я.
  
  'Все?' сказала девушка.
  
  — Ну… к черту почти все, — сказал я. «Поздравляю с победой».
  
  Она достала пачку ментоловых сигарет и сунула одну в рот. Я зажег для нее.
  
  — Большое спасибо, сэр. Хотя был момент, когда он заставил меня волноваться, вот что я вам скажу».
  
  — Я знаю, — сказал я. — Когда ты зевнул.
  
  «Это нервы — я стараюсь изо всех сил не зевать».
  
  — Считай, что тебе повезло, — сказал я. «Некоторые люди смеются , когда нервничают».
  
  — Вы хотите сказать , что смеетесь, когда нервничаете?
  
  «Мне советуют воздержаться от защиты, — сказал я ей.
  
  «Ах, какой вы британец! Вы хотите знать мои слабости, но вы не признаетесь ни в одной из своих собственных.
  
  — Значит ли это, что я шовинистическая свинья?
  
  — Это уменьшает шансы, — сказала она. Затем она поймала себя на том, что снова подавляет зевок. Я смеялся.
  
  — Как давно вы знаете Маннов? Я попросил.
  
  «Я встретил Бесси на занятиях по йоге около четырех лет назад. Она пыталась похудеть, я пытался избавиться от зевоты».
  
  «Теперь ты шутишь».
  
  'Да. Я пошла на йогу после… — Она остановилась. Это было болезненное воспоминание. «…Однажды ночью я пришел домой пораньше и обнаружил, что двое детей грабят мою квартиру. Они сильно избили меня и оставили без сознания. Когда я выписался из больницы, я отправился на йога-ферму, чтобы выздороветь. Так я познакомился с Бесси.
  
  — А нарды?
  
  «Мой отец был начальником пожарной охраны — один год был полуфиналистом чемпионата штата Иллинойс по игре в нарды. Он был великолепен. Я почти заплатил за свое обучение в колледже тем, что заработал, играя в нарды. Три года назад я стал профессионалом – можно ездить по миру от турнира к турниру, сезона нет. Много денег — это игра для богатых». Она вздохнула. — Но это было три года назад. С тех пор у меня был паршивый год. А паршивый год в Сиэтле — это действительно паршивый год, поверьте мне! А что насчет тебя?'
  
  — Нечего сказать.
  
  — Ах, Бесси уже многое мне рассказала, — сказала она.
  
  — А я думал, что она подруга.
  
  «Только хорошие моменты — вы англичанин…»
  
  «Как долго это было «хорошо» среди игроков в нарды Иллинойса?»
  
  — Вы работаете с мужем Бесси в аналитическом отделе банка в центре города, о котором я никогда не слышал. Ты -'
  
  Я приложил пальцы к ее губам, чтобы остановить ее. — Достаточно, — сказал я. «Я не могу этого вынести».
  
  — Твоя семья здесь, в городе, с тобой? Она флиртовала. Я почти забыл, как сильно он мне нравился.
  
  'Нет, я сказал.
  
  — Ты собираешься присоединиться к ним на Рождество?
  
  'Нет.'
  
  — Но это ужасно. Она спонтанно потянулась, чтобы коснуться моей руки.
  
  — У меня нет ближайших родственников, — признался я.
  
  Она улыбнулась. — Я не хотел спрашивать Бесси. Она всегда сватается.
  
  — Не стучите, — сказал я.
  
  — Мне не везет в любви, — сказала она. — Только в нарды.
  
  — А где твой дом?
  
  «Мой дом — двухкомнатный Samsonite».
  
  — Это известный адрес, — сказал я. «Почему Нью-Йорк?»
  
  Она улыбнулась. Ее очень белые зубы были лишь немного неровными. Она сделала глоток. «С меня достаточно Сиэтла, — сказала она. «Нью-Йорк был первым местом, которое пришло на ум». Она бросила недокуренную сигарету в пепельницу и затушила ее, как будто это был Сиэтл.
  
  Из соседней комнаты пианист начал сонную версию песни «Как долго это продолжается?» Рэд придвинулась немного ближе ко мне и продолжала смотреть в свой напиток, как наблюдатель за кристаллами, ищущий там состояние.
  
  Производитель охранной сигнализации прошел мимо нас и улыбнулся. Рэд взяла меня за руку и положила голову мне на плечо. Когда он был вне пределов слышимости, она посмотрела на меня. — Надеюсь, вы не возражали, — сказала она. — Я сказал ему, что мой бойфренд здесь; Я хотел укрепить эту идею».
  
  'В любой момент.' Я обнял ее за талию; она была мягкой и теплой, а ее блестящие рыжие волосы пахли свежестью, когда я прижалась ближе.
  
  «Некоторые из этих людей, которые проигрывают деньги за столом, думают, что могут получить компенсацию каким-то другим способом», — пробормотала она.
  
  — Теперь вы заставили мой разум работать, — сказал я.
  
  Она смеялась.
  
  — Тебе нельзя смеяться, — сказал я.
  
  — Ты мне нравишься, — сказала она и снова засмеялась. Но теперь это был приятный гортанный смешок, а не нервная гримаса с оскаленными зубами, которую я видел за столом для игры в нарды.
  
  — Да, вы угадали, — сказала она. — Я сбежал от паршивой любовной связи. Она отошла, но не слишком далеко.
  
  — А теперь вы задаетесь вопросом, правильно ли вы поступили, — сказал я.
  
  — Он был ублюдком, — сказала она. — Другие женщины… долги, которые мне пришлось отдать… запои… нет, я не сомневаюсь, правильно ли я поступил. Я удивляюсь, почему это заняло у меня так много времени».
  
  — А теперь он звонит тебе каждый день и просит вернуться.
  
  'Откуда ты знаешь.' Она пробормотала слова мне в плечо.
  
  — Так оно и есть, — сказал я.
  
  Она схватила меня за руку. Мы долго стояли молча. Мне казалось, что я знаю ее всю свою жизнь. Охранник снова прошел мимо. Он улыбнулся нам. — Пошли отсюда, — сказала она.
  
  Нет ничего, что мне бы понравилось больше, но Манн исчез из комнаты, и если он был занят теми переговорами, которые он предвидел, он рассчитывал на то, что я стою прямо здесь с широко открытыми глазами.
  
  — Мне лучше остаться с Маннами, — сказал я ей. Она поджала губы. И все же мгновение спустя она улыбнулась, и не было никаких признаков израненного эго.
  
  — Конечно, — сказала она. «Я понимаю», но она не поняла достаточно, потому что вскоре после этого она увидела некоторых людей, которых знала, и поманила их присоединиться к нам.
  
  — Ты играешь в нарды? — спросил один из новичков.
  
  — Не так, чтобы кто-нибудь заметил, — сказал я.
  
  Рыжая улыбнулась мне, но когда узнала, что два бывших чемпиона собираются сразиться в соседней комнате, взяла меня за руку и потащила туда.
  
  Нарды мне больше по вкусу, чем шахматы. Кости добавляют большой элемент удачи в каждую игру, так что иногда новичок побеждает чемпиона точно так же, как это происходит в реальной жизни. Однако иногда перевес удачи делает игру скучной. Это было так — или, возможно, мне просто было не по себе из-за того, как Ред обменивался улыбками и приветствиями со столькими людьми за столом.
  
  Два экс-чемпиона были в первых ходах своей третьей игры к тому времени, когда Бесси Манн дернула меня за рукав, чтобы сказать, что ее муж хочет меня.
  
  Я прошел по коридору туда, где возле спальни стоял на страже водитель Тони Новака. Он хмуро смотрел в зеркало и пытался выглядеть полицейским. Я ожидал хмурого взгляда, а не быстрого обращения к огнестрельному оружию. Я вошел внутрь. Несмотря на тусклый свет, я увидел Тони Новака, сидящего на туалетном столике, с ослабленным галстуком и блестящим лбом.
  
  Пахло дорогими сигарами и лосьоном после бритья. А в лучшем кресле — его кроссовки стояли на вышитой скамеечке для ног — сидел Харви Кейн Гринвуд. Его уже давно перестали называть подающим надежды молодым сенатором: прибыл Гринвуд. Длинные волосы, расчесанные горячим способом и подкрашенные, брюки чинос и рубашка из батика, открытые достаточно широко, чтобы обнажить медальон на золотой цепочке на шее, были частью широко разрекламированного имиджа, и многие из его устремлений можно было узнать в его образе. Джерри Харт, худощавый молодой помощник, которого он недавно нанял для помощи в работе в подкомитете по научным разработкам сенатского комитета по международному сотрудничеству.
  
  Когда мои глаза привыкли к темноте, я увидел вплоть до дивана Хепплуайта, на котором сидели два лысеющих тяжеловеса, сверяя наручные часы и тихо споря по-русски. Они не заметили меня, как и Джерри Харт, который рисовал диаграммы на обеденной салфетке для своего босса Гринвуда, который кивал.
  
  Я был только до дверного проема, когда Манн махнул рукой и заставил меня пятиться мимо часового Новака и весь коридор до кухни.
  
  Вдоль рабочих поверхностей были свалены тарелки с остатками праздничной еды, грязные пепельницы и пластиковые контейнеры, набитые использованными столовыми приборами. Останки двух индюков были подперты к открытой дверце настенной печи, а когда мы вошли, оттуда на пол выпрыгнула кошка. В противном случае ярко освещенная кухня была пуста.
  
  Майор Манн открыл холодильник и достал пакет пахты. Он взял стаканы с верхней полки и налил два стакана.
  
  — Ты любишь пахту?
  
  — Немного, — сказал я.
  
  Он выпил немного, а затем оторвал лист бумаги от кухонного рулона и вытер рот. Все это время он держал дверцу холодильника настежь. Вскоре компрессор начал пульсировать. Этот звук в сочетании с помехами флуоресцентных ламп над нашими головами давал нам небольшую защиту даже от самых сложных подслушивающих устройств. — Это лулу, — тихо сказал Манн.
  
  «В таком случае, — сказал я, — я возьму немного пахты».
  
  «Мы хотим принять доставку миссис Б.?» Он не скрывал своего гнева.
  
  'Где?' Я попросил.
  
  'Здесь!' — возмутился Манн. — Прямо здесь, в Шлоквилле.
  
  Я улыбнулась. — И это предложение от джентльмена Джима Гринвуда и нашего друга Харта?
  
  — И два продавца водки из центра Омска.
  
  — КГБ?
  
  «Большие штаны, ботинки со стальными носками, пятидесятидолларовый маникюр и большие кубинские сигары — да, мои подозрения именно в этом».
  
  «Возможно, Харт провел их через центральный кастинг».
  
  Манн покачал головой. — Тяжелый, — сказал он. «Я был близок к ним. Эти двое очень тяжелые».
  
  У Манна была манера прикладывать руку к сердцу, а большой и указательный пальцы теребили воротник рубашки. Он сделал это сейчас. Он как будто давал клятву о двух русских.
  
  'Но почему?'
  
  — Хороший вопрос, — сказал Манн. — Когда чертов комитет Гринвуда так усердно работает, чтобы выдать все научные секреты Америки любому иностранцу, который захочет их получить, — кому нужен КГБ?
  
  — И они говорили о Б.?
  
  «Должно быть, я старею или что-то в этом роде», — сказал Манн. «Почему я не подумал об этих ублюдках из того Комитета по научному сотрудничеству — ублюдков-коммуняк, если вы спросите меня».
  
  — Но что им нужно?
  
  Манн подбросил руку в воздух и поймал ее, растопырив пальцы. «Эти ребята — Гринвуд и его приятель — читают мне лекции о свободе. Сказать мне, что я собираюсь возглавить какую-то охоту на ведьм в академическом мире…
  
  — А мы?
  
  — Я обязательно переберу друзей и знакомых Бекува… и меня не остановит Гринвуд и все его пинко-комитеты.
  
  — Они устроили эту встречу не для того, чтобы сказать тебе не начинать охоту на ведьм, — сказал я.
  
  — Они могут делать нашу работу лучше, чем мы, — с горечью сказал Манн. «Говорят, что могут вывезти жену Бекува из СССР, играя в ссоры с Кремлем».
  
  — Вы имеете в виду, что они дадут ей официальное разрешение на выезд, если мы не откопаем ничего, что могло бы смутить комитет?
  
  — Верно, — сказал Манн. — Выпейте еще пахты. Он налил немного, не дожидаясь, чтобы спросить, хочу ли я этого.
  
  — В конце концов, — сказал я, пытаясь смягчить его гнев. — Это то, чего мы хотим… я имею в виду… миссис Б. Это облегчит нам задачу.
  
  — Как раз тот перерыв, которого мы ждали, — саркастически сказал Манн. — Знаешь, они действительно ждали, что мы сегодня вечером приведем сюда Бекува. Угрожают, что потребуют его явки в комитет».
  
  'Почему?'
  
  — Чтобы убедиться, что он приехал на Запад по собственной воле. Как тебе это?'
  
  — Мне это не очень нравится, — сказал я. «Его фото в Daily News, репортеры запихивают микрофоны ему в рот. Русские будут чувствовать себя обязанными ответить на это. Это может быть очень тяжело».
  
  Манн скривился и потянулся к телефонной трубке на стене. Он заткнул трубку и некоторое время прислушивался, чтобы убедиться, что линия не занята. Мне он сказал: «Я вернусь туда, подержу чуб минут десять». Он набрал номер гаража ЦРУ на 82-й улице. — Манн здесь. Отправьте мою машину номер два для поддержки. Я все еще на том же месте. Он повесил трубку. — Спускайся вниз, — сказал он мне. — Спускайся вниз и жди запасную машину. Скажи Чарли, чтобы он проследил за двумя русскими головорезами и дал ему описание.
  
  — Это будет нелегко, — предупредил я. — Они наверняка будут к этому готовы.
  
  «В любом случае будет интересно посмотреть, как они отреагируют». Манн захлопнул дверцу холодильника. Разговор был окончен. Я торжественно отсалютовал ему и пошел по коридору за своим пальто.
  
  Рыжий Бэнкрофт тоже был там: в прекрасном замшевом пальто в стиле милитари с кожаной отделкой и медными пуговицами и пряжками. Она подмигнула, заправляя свои длинные каштановые волосы в сумасшедшую маленькую вязаную шапочку. — А вот и он, — сказала она производителю охранной сигнализации, который смотрел на себя в зеркало, пока слуга дергал воротник его пальто из верблюжьей шерсти. Он коснулся своих усов и кивнул в знак одобрения.
  
  Это был высокий жилистый мужчина с седеющими волосами, как бывает только у магнатов и кинозвезд.
  
  — Маленькая леди повсюду искала вас, — сказал сигнальщик. — Я пытался уговорить ее поехать со мной на Шестидесятую улицу.
  
  — Я позабочусь о ней, — сказал я.
  
  — А я пожелаю спокойной ночи, — сказал он. — Было очень приятно играть против вас, мисс Бэнкрофт. Я просто надеюсь, что вы дадите мне шанс когда-нибудь отомстить.
  
  Ред Бэнкрофт улыбнулась и кивнула, а потом улыбнулась мне.
  
  — А теперь пойдем отсюда, — прошептал я.
  
  Она схватила меня за руку и, как только мужчина посмотрел на нас, поцеловала меня в щеку. Было ли это удачным моментом или просто порывом, было слишком рано говорить, но я воспользовался возможностью, чтобы крепко обнять ее и поцеловать в ответ. Прислуга Тони Новака обнаружила в гостиной что-то, требующее их внимания.
  
  — Ты пил пахту? — сказал Ред.
  
  Прошло много времени, прежде чем мы вышли на площадку. Охранник все еще был там, злясь из-за того, что лифт не прибыл. Он прибыл почти в тот же момент, что и мы.
  
  — У влюбленных все идет хорошо, — сказал сигнальщик. Я потеплел к нему.
  
  'У тебя есть машина?' он спросил. Он поклонился нам в лифт впереди него.
  
  — Да, — сказал я. Он нажал кнопку уровня земли, и цифры начали мерцать.
  
  «Этот город не для прогулок при луне, — сказал он мне. — Даже здесь, на Парк-авеню.
  
  Мы остановились, и двери лифта открылись.
  
  Как и во многих сценах смертельной опасности, каждая составная часть этой была очень неподвижной. Я видел все, и все же моему мозгу потребовалось некоторое время, чтобы связать элементы каким-либо осмысленным образом.
  
  Вестибюль многоквартирного дома был ярко освещен непрямой подсветкой, встроенной в потолок. Огромная ваза с пластмассовыми цветами дрожала от вибрации какой-то подземной печи, а дуновение холодного ветра из стеклянной входной двери принесло с собой несколько заблудших снежинок. На темно-коричневом ковре, выбранном, возможно, для того, чтобы скрыть грязные следы с улицы, теперь виднелся запекшийся снег, выпавший из-под обуви посетителей.
  
  Вестибюль не был пуст. Там было трое мужчин, все в темных плащах и остроконечных шляпах, какие носят водители в форме. Один из них застрял ногой в зеркальной двери у входа. Он стоял к нам спиной и смотрел в сторону улицы. Ближайший мужчина находился напротив дверей лифта. В руке у него был большой S&W Heavy-Duty 38-го калибра, и он был направлен на нас.
  
  — Замри, — сказал он. — Замри, и никто не пострадает. Медленно сейчас! Вытащи свой бумажник.
  
  Мы замерли. Мы так замерли, что двери лифта начали закрываться перед нами. Человек с пистолетом вдавил большой ботинок в дверную щель и жестом пригласил нас выйти. Я осторожно шагнул вперед, держа руки поднятыми и на виду.
  
  «Если вам нужны деньги, — сказал производитель сигнализации, — возьмите мой бумажник и добро пожаловать». Он лихорадочно лез в нагрудный карман своего пальто из верблюжьей шерсти.
  
  Голос изготовителя сигнализации был таким жалобным визгом ужаса, что человек с ружьем улыбнулся. Он повернул голову так, чтобы третий боевик увидел его улыбку. И тогда его друг тоже улыбнулся.
  
  Раздались два выстрела: оглушительные удары, эхом раздавшиеся в узком вестибюле и оставившие после себя запах сгоревшего пороха. — взвизгнул мужчина с пистолетом. Его глаза широко распахнулись, он задыхался и кашлял кровью. Прошло короткое время, прежде чем пистолет с глухим стуком ударился о ковер, а его владелец медленно сполз по стене, оставив длинное пятно крови. Рыжий Бэнкрофт схватил меня за руку так сильно, что стало больно. Второй выстрел попал в мужчину, наблюдавшего за лестницей. Она вошла в плечо и раздробила ему ключицу. Он бросил пистолет и схватился за локоть. Говорят, что только так можно облегчить боль при переломе ключицы. Он не мог бегать очень быстро с такой раной. Вот почему у производителя сигнализации было достаточно времени, чтобы поднять пистолет на уровень глаз. Он попал ему в позвоночник третьим выстрелом. Этого было достаточно, чтобы рухнуть во весь рост на разбросанные частички снега и пластиковую пленку, которую расстелили во внешнем вестибюле, чтобы защитить ковер. Он умер, положив голову на слово «Добро пожаловать». Крови было не много.
  
  Это тело второго человека мешало мне, когда я открывал стеклянную дверь. У него был электрический соленоидный замок. Пришлось нажать переопределение.
  
  Охранник столкнулся со мной в дверном проеме, но мы оба выскочили на улицу как раз вовремя, чтобы увидеть бегущего третьего человека. Теперь он был без шляпы и находился на полпути через проспект. Я услышал, как заводится машина. Сигнальщик поднял пистолет для выстрела в него, но поскользнулся на льду и потерял равновесие. Он упал. Раздался грохот и проклятия, когда он упал на припаркованную машину. Я выбежал на пустую проезжую часть. На дальней стороне проспекта дверь черного «Мерседеса» открылась, чтобы встретить стрелявшего. «Мерседес» рванул вперед, пока дверь была еще открыта. Я увидел шквал рук, и одна нога волочила и вырезала узор на снегу, прежде чем человек оказался внутри и дверь закрылась. Когда «Мерседес» подъехал к перекрестку, водитель включил фары.
  
  — Номер округа Фултон, — произнес голос охранника. 'Ты это видел? Это была машина из округа Фултон. Вы получили номер?
  
  У него перехватило дыхание после падения, и у меня тоже перехватило дыхание.
  
  — Три цифры и FC, — сказал я. «Это было слишком грязно, чтобы достать его».
  
  — Проклятая погода, — сказал мужчина. — Я бы его плюнул, если бы не этот проклятый клочок льда. Он повернулся, и мы пошли обратно в вестибюль.
  
  — Я думаю, ты бы согласился, — сказал я.
  
  Он хлопнул меня по спине. — Спасибо, что привлек его внимание, юноша, — сказал он.
  
  — Это то, что я сделал?
  
  — Поднять руки и притвориться испуганным… это привлекло его внимание. И это было круто». Он переступил через тело, распластавшееся в дверном проеме. Я последовал за ним.
  
  — Распространи это, — сказал я. «Но только между нами двумя — я не играл».
  
  Будильник рассмеялся. Это был сдавленный смех, высвобождающий подавляемое напряжение. Он поиграл с револьвером 38-го калибра, который все еще был у него в руке. Это был Colt Agent синего цвета с кожухом курка, который не давал ему зацепиться, когда его доставали из кармана. Должно быть, он взвел курок большим пальцем, потому что между движением руки и звуком выстрелов не было времени для двойного действия.
  
  — Я бы убрал это, — сказал я. — Убери его с глаз долой до приезда копов.
  
  — У меня есть разрешение, — сказал он с негодованием. — На самом деле я президент местного стрелкового клуба.
  
  «Они идут по улице и видят, что вы стоите над двумя трупами с горячим стрелком в руке, они, вероятно, сначала выстрелят, а потом проверят разрешения».
  
  Он убрал пистолет, но не раньше, чем поставил на место следующий заряженный патронник. Он расстегнул пальто и куртку, чтобы положить пистолет в очень декоративную наплечную кобуру Бернс-Мартин с пружинной рукояткой. Когда мы вернулись в вестибюль, появился Манн с Тони Новаком.
  
  «Глупый ты ублюдок», — сказал Манн производителю сигнализации, хотя у меня было ощущение, что на меня хотели выплеснуть какой-то перелив.
  
  -- Что мне делать, -- сказал сигнальщик, глядя в зеркало и причесываясь, -- пусть меня долбят эти шпаны? Я был бы посмешищем для всей системы охранной сигнализации.
  
  — Они оба мертвы, — сказал Манн. — Вы стреляли на поражение.
  
  Сигнальщик повернулся и посмотрел на Манна. Затем он посмотрел на два трупа и снова вернулся к Манну. На мгновение я подумал, что он собирается выразить удовлетворение тем, что он сделал, но он слишком много знал о законе, чтобы сделать это. — Что ж, об этом вам лучше поговорить с моим адвокатом, — сказал он наконец. Немного бурного восторга, который всегда следует за такой опасностью, теперь угасал, оставляя его вялым и немного напуганным.
  
  Манн поймал мой взгляд. — Нет, я ухожу отсюда, — сказал он.
  
  — Я не Уятт Эрп, — сказал мужчина. «Я не могу стрелять из рук парней».
  
  Я взял Реда Бэнкрофта за руку. — Я лучше отвезу тебя домой, — сказал я.
  
  — Полиция захочет поговорить со мной, — сказала она.
  
  'Нет. Тони это исправит, — сказал я.
  
  Тони Новак кивнул. — Пойдешь домой, Рыжий. Мой водитель отвезет вас. И не теряйте сон из-за тех парней… за последний месяц у нас тут была целая череда ограблений. Это грубые клиенты. Я знаю заместителя инспектора — я уговорю его не вмешивать вас в это.
  
  Я думал, что девушка воспринимает все это с нечеловеческим спокойствием. Теперь я понял, что она замерла от страха. Ее лицо было бесцветным, и когда я обнял ее, я почувствовал, как ее тело сильно дернулось. — Успокойся, Красный, — сказал я. — Мне придется остаться здесь.
  
  — Они оба мертвы, — сказала она и перешагнула через тело мужчины в дверях, не глядя на него сверху вниз. Снаружи, в буране, она остановилась и намотала на голову вязаный шарф. Она потянулась ко мне и запечатлела сестринский поцелуй в моих губах. «Может получится что-то особенное… ты и я?» она сказала.
  
  — Да, — сказал я. Пока мы стояли, подъехала милицейская машина, а затем и машина с регистрационным номером врача.
  
  Водитель Тони Новака открыл перед ней дверь Линкольна. Я помахал рукой и долго стоял, пока машину не стало видно. Когда я вернулся в вестибюль, копы уже были там. Они раздевали убитых боевиков догола и складывали одежду в пакеты для вещественных доказательств.
  5
  
  Квартира Тони Новака находится в семнадцатом полицейском участке, но трупы с этих роскошных адресов отправляются в морг на Двадцать первой улице и кладут в охлаждаемые ящики вместе с толкачами с Таймс-сквер и китайскими прачками из Тендерлойна.
  
  — Мы можем курить? — спросил я дежурного. В холодной комнате раздалось жуткое эхо. Он кивнул, выдвинул ящик и молча прочитал полицейское досье. Видимо удовлетворенный, он отступил назад, чтобы мы могли хорошенько рассмотреть грабителя. Он вышел ногами вперед с напечатанной биркой на пальце ноги. Его лицо было очищено от крови, а волосы причесаны, но ничего нельзя было поделать с открытым ртом, из-за которого он выглядел так, словно умер от удивления.
  
  «Пуля попала в дыхательное горло, — сказал дежурный. — Он умер, задыхаясь. Он закрыл файл. «Это была тяжелая ночь для нас, — объяснил он. — Если вы не против, ребята, я вернусь в офис. Убери его, когда закончишь с ним. Он сунул блокнот под мышку и взглянул на карманные часы. Было 2.15 ночи . Он зевнул и швырнул большую сумку с уликами на стол из нержавеющей стали.
  
  — Судебно-медицинский эксперт раздел их на месте преступления, чтобы судмедэксперты не могли сказать, что мы что-то потеряли. Он потрогал прозрачную сумку с остроконечной шляпой, темным плащом, дешевым джинсовым костюмом и грязным бельем. — Внутри вы найдете документы. Он скрутил идентификационную бирку, которая была на пальце ноги мертвеца, чтобы он мог прочитать карту UF6. — Умер на Парк-авеню, а? Теперь есть головорез со вкусом. Он снова посмотрел на тело. «Не переворачивайте его, пока фотограф не закончит с ним».
  
  — Хорошо, — сказал я.
  
  — Второй — в ящике номер двадцать семь — мы храним все смерти от огнестрельных ранений вместе, в этом конце комнаты. Если хотите, я буду в кабинете судмедэксперта через прозекторскую…
  
  Манн открыл сумку и нашел рубашку. В ошейнике была рана от пули.
  
  — Стрелок, — сказал я.
  
  — Чмо, — сказал Манн. «Стрелок был бы доволен стрелковой рукой».
  
  — Как вы думаете, это ограбление может иметь отношение к ситуации с Бекувом? Я сказал.
  
  «Наделайте Бекуву аккуратные усики и отправьте его в Saks Fifth Avenue за костюмом за 400 долларов, немного поседите его виски и накормите его шоколадной газировкой, чтобы он стал на несколько дюймов талии, и что у вас есть?»
  
  — Ничего, — сказал я. — У меня ничего нет. Что ты пытаешься сказать?'
  
  «Мистер, стреляющий чертовой охранной сигнализацией — вот кто у тебя, дурак».
  
  Я задумался. Было небольшое внешнее сходство между Бекувом и сигнальщиком. — Это немного, — сказал я.
  
  — Но этого могло бы быть достаточно, если бы вы были гориллой, любящей курить, ожидающей там в вестибюле — очень нервной — и имея всего лишь древний маленький снимок Бекува, чтобы узнать его.
  
  «Кто бы мог подумать, что Бекув будет с нами на вечеринке Тони Новака?»
  
  — Гринвуд и Харт: эти ребята хотели, чтобы он был там, — сказал Манн.
  
  Я покачал головой.
  
  Манн сказал: «А если бы я сказал вам, что через тридцать минут после того, как мы покинули Вашингтон-сквер прошлой ночью, Андрей Бекув был в своем смокинге и пытался сказать швейцару, что я дал ему разрешение выйти одному?»
  
  — Думаешь, они добрались до него? Вы думаете, они дали ему личное приглашение быть там?
  
  «Он не дурачился, чтобы попытать счастья в барах для одиноких на Третьей авеню, — сказал Манн.
  
  — И вы согласились? Я спросил его. — Вы сказали Харту, Гринвуду и Новаку, что приведете Бекува на их вечеринку?
  
  — Легко быть мудрым после событий, — защищаясь, сказал Манн. Он использовал свой язык, чтобы найти кусок табака, который был в его зубах. «Конечно, я согласился, но я этого не делал». Аккуратным движением мизинца он убрал прядь табака. «Эти ребята в вестибюле: они не просили наличные, наручные часы или его золотую булавку для галстука, они просили его бумажник. Они хотели проверить — они нервничали — они хотели найти что-то, что доказало бы, что он действительно Бекув».
  
  Я пожал плечами. «Кошелек… бумажник… грабитель, скорее всего, попросит что-то из этого, когда ему нужны деньги. А как насчет номерного знака округа Фултон?
  
  — Вы знаете, насколько большой округ Фултон?
  
  — На черном «Мерседесе»?
  
  — Да, мы это проверяем. Мы подняли с постели парня из Департамента транспортных средств, если вам от этого станет легче.
  
  — Так и есть, — сказал я. — Но если бы мы нашли среди этих личных вещей «маленький древний снимок Бекува», я бы почувствовал себя еще лучше. Пока у нас не появится что-то, чем можно заняться, это будет простое старомодное нью-йоркское ограбление.
  
  «Просто ограбление. Но завтра, когда мы скажем об этом нашему приятелю Бекуву, я накрашу, чтобы было похоже, что в него стреляют.
  
  'Почему?'
  
  — Мы могли бы кое-чему у него научиться, если он считает, что нуждается в лучшей защите. Я собираюсь спрятать его где-нибудь, где его никто не найдет.
  
  'Где?'
  
  — Мы вытащим его отсюда на Рождество, здесь слишком опасно.
  
  «Майами? или конспиративную квартиру в Бостоне?
  
  «Не будь комиком. Отправьте его на конспиративную квартиру ЦРУ! С тем же успехом вы могли бы дать небольшую рекламу в «Правде». Манн закатил тело обратно в охлаждаемый ящик. Звук заставил меня стиснуть зубы. «Возьми запасную машину, — сказал мне Манн. — Я сам поведу.
  
  — Тогда куда вы поместите Бекува?
  
  — Не делай это слишком рано утром.
  
  — Вы получили мое обещание, данное мне под присягой, — сказал я. Я смотрел, как он марширует через ряды и ряды холодных плит, его ботинки цокали по кафельному полу и издавали странный скрипучий звук, в котором я позже узнал, что Манн насвистывал мелодию.
  
  Полагаю, беззаботный уход Манна привлек внимание служителя морга. — Что происходит, Гарри? Он смотрел на меня несколько секунд, прежде чем понял, что я не Гарри. — Вы фотограф?
  
  'Нет, я сказал.
  
  — Тогда кто ты, черт возьми?
  
  — Семнадцатый участок знает обо мне, — сказал я.
  
  — И держу пари, что да, — сказал он. — Как ты сюда попал, бастер?
  
  'Успокоиться. Я видел вашего коллегу.
  
  — Вы видели моего коллегу, — издевался он пронзительным фальцетом. — Ну, теперь ты видишь меня. Я заметил его руки, когда он неоднократно сжимал кулаки и снова отпускал их. У меня было ощущение, что он хотел спровоцировать меня, чтобы у него был предлог, чтобы подколоть меня. Я очень хотел лишить его этого оправдания.
  
  — Это официально, — сказал я.
  
  — Идентифицировал, приятель, — сказал он и ткнул пальцем мне в грудь.
  
  — Он в порядке, Сэмми. Мы оба повернулись. Другой служитель морга вошел через центральную дверь. — Я говорил о нем с Чарли Келли. Чарли говорит ОК.
  
  «Мне не нравятся парни, которые шныряют здесь без моего разрешения», — сказал драчливый человечек. Все еще бормоча оскорбления, он изучил свой блокнот и побрел обратно наверх той дерганой походкой, которую можно увидеть у напористых старых боксеров.
  
  — Извините, — сказал первый служитель. — Я должен был сказать Сэмми, что ты здесь.
  
  — Я думал, он собирается положить меня на плиту, — сказал я.
  
  — С Сэмми все в порядке, — сказал он. Он посмотрел на меня, прежде чем решил, что я должен получить более полное объяснение. «Сэмми и я были копами… мы вместе присоединились к отряду, мы оба были ранены в перестрелке недалеко от Деланси, еще в шестидесятых. Ни один из нас не был в достаточной форме, чтобы вернуться в отряд. Он хороший парень.
  
  — Ты мог меня одурачить, — сказал я.
  
  «Видел, как его пятнадцатилетнего ребенка привезли сюда однажды — его сбил грузовик, выезжавший из школы — такое случается с тобой однажды, и ты помнишь. У тебя начинает кружиться голова каждый раз, когда ты расстегиваешь мешок для трупов». Он отвернулся. — Во всяком случае, у вас все было в порядке, не так ли? Я слышал, вы были как раз в середине, когда начали лететь снаряды.
  
  — Мне повезло, — сказал я.
  
  — А третий уехал на черном «Мерседесе». Он читал все это в отчете. — Вы получили номерной знак?
  
  — ФК, — сказал я. — Мне сказали, что это регистрация округа Фултон.
  
  — Ну, по крайней мере, номер округа Фултон вас не обманул.
  
  'Что ты имеешь в виду?'
  
  — Что ж, любой полицейский, проработавший в полиции несколько лет, расскажет вам, как эти люди из округа Фултон приезжали в город и парковались по всему Манхэттену. И ни один полицейский никогда не даст им штраф. Господи, сколько раз я видел машины… вы не поверите, припаркованные на Мэдисон, забивающие пробки… а я просто шел и забыл об этом».
  
  — Я не понимаю.
  
  «Ну, вы бы не стали, потому что вы из другого города, но номерной знак округа Фултон — это FC, а затем три цифры. Немногие копы замечали разницу между этим и тремя цифрами, за которыми следует FC… Я имею в виду, что у копа много мыслей, не вдаваясь в такие штучки».
  
  «А что такого в машине с номерным знаком, на котором три цифры, за которыми следует FC? Что позволяет ему парковаться на Мэдисон-авеню?
  
  Служащий в морге печально посмотрел на меня. — Да, ты никогда не был патрульным, не так ли? Три цифры FC означают, что машина принадлежит иностранному консулу… это служебная машина с дипломатической неприкосновенностью к аресту, включая парковочные талоны. Именно на это и делали ставки все эти нахальные водители из округа Фултон.
  
  — Понял, — сказал я.
  
  Он не слышал меня; он смотрел в шестидесятые и наблюдал за одним из тех милых детей, которыми мы все когда-то были. — Без полуночи восемь, — сказал он. «Мне понравилась эта смена — никаких иждивенцев, так какая разница — и ты зарабатываешь больше денег, сверхурочных и оплаты времени в суде. Но в те дни для копа это была тяжелая смена.
  
  'В те дни?' Я сказал.
  
  «В начале шестидесятых это был ночной город — бары открыты вплоть до официальных 4 утра… ночные бакалейные лавки, ночные танцы, всю ночь, что угодно. Но город становился все суровее и суровее, поэтому люди сидели дома и смотрели телевизор… Сейчас выйдешь туда, а на улицах темно и пусто». Он взял кусок ткани и вытер руки. Его руки выглядели очень чистыми, но он все равно их вытер. «Улицы такие пустые, что преступник может не торопиться: ни свидетелей, ни звонков в полицию, ничего. Раньше с полуночи до восьми копу было нелегко… — Он невесело усмехнулся. — Сейчас в морге тяжелая смена. Он отбросил тряпку в сторону. «Вы должны увидеть некоторых из них, когда мы их сюда привезем… детей и старушек тоже… ааа! Так ты из другого города, а?
  
  — Да, — сказал я. — Три тысячи миль от города.
  
  — Ты сделал это, — сказал он.
  
  Ночью было холодно. Небо было розовато-лиловым, и мир слегка наклонился. Вокруг подъездов к городскому пароснабжению снежная корка растаяла так, что проезжая часть блестела в лунном свете, а от крышек люков пар доносился до перекрестка, пока его не унесло ветром. Где-то в дальнем конце города завыла сирена полицейской машины. Это был жалкий звук, похожий на повторяющиеся крики избитого животного, уползающего умирать.
  6
  
  Дом на Вашингтон-сквер «сдвоен» в стиле ЦРУ — разделен по вертикали — так что задняя часть дома, закрытая ставнями для телескопов и двойными стеклами для защиты от фокусирующих микрофонов, представляет собой все офисы, а передняя половина — квартиры для персонала, а так представляет весь внешний вид домашнего хозяйства.
  
  Я жил на втором этаже. Бекув жил надо мной. Внешний вид Бекува изменился за эти несколько дней в Нью-Йорке. Его волосы были подстрижены каким-то модным парикмахером, и он достаточно выспался, чтобы вернуть немного румянца на щеки. Преобразилась и его одежда: сшитые на заказ брюки, синяя рубашка из овечьей шерсти и яркие парусиновые туфли. Он сидел на полу в окружении динамиков, пластинок, компонентов усилителя, дополнительных твитеров, проигрывателя, паяльника и музыкальных журналов. Бекув выглядел подавленным.
  
  «Андрей облажался», — сказал мне Манн, когда я вошел. Мне было трудно поверить, что Манн сожалеет об этом.
  
  'Каким образом?'
  
  — Кофе на грелке, — сказал Бекув.
  
  Я налил себе чашку и взял блины.
  
  — Весь этот чертов хлам от Hi-Fi, — сказал Манн.
  
  Бекув приложил звукосниматель к одной из своих пластинок, и вдруг вся комната наполнилась музыкой.
  
  'Иисус Христос!' — сердито крикнул Манн.
  
  Бекув деликатно поднял звукосниматель, и музыка смолкла. «Шостакович», — говорил он всем, кто искал эту информацию.
  
  Манн сказал: «Андрей потратил на все это около двух тысяч долларов, а теперь читает объявления дисконтных домов».
  
  «Я мог бы купить его на пятьсот долларов меньше, — сказал мне Бекув. Я заметил, что несколько музыкальных журналов были помечены красными пентелами, а на обратной стороне конверта были нацарапаны небольшие суммы.
  
  — Что ж, возможно, мы сможем что-нибудь с этим сделать, — неопределенно сказал я, пока пил кофе и думал о чем-то другом.
  
  — Андрей не поедет в центр, — сказал Манн, — и все. Я понял, что они спорили о том, можно ли Бекуву снова выйти на улицу.
  
  — Вот этот громкоговоритель зажужжал, — сказал Бекув.
  
  — Послушай, болван, — сказал ему Манн, наклоняясь вперед со стула, чтобы говорить близко к уху Бекува. — Там есть граждане, которые ждут, чтобы заморозить вас. Разве ты не слышал, что я говорил тебе о вчерашней стрельбе? Мы проводили короткие часы в центре города в городском морге — я не рекомендую его, даже для окоченевших.
  
  — Я не боюсь, — сказал Бекув. Он снова положил звукосниматель на пластинку. Послышалось громкое шипение, прежде чем он немного уменьшил громкость. Все равно было очень громко. Манн наклонился вперед и снял звукосниматель с пластинки. — Мне плевать, боишься ты или не боишься, — сказал он. — На самом деле мне все равно, живы вы или мертвы, но я позабочусь о том, чтобы это произошло после того, как вас увезут отсюда, и у меня есть для вас квитанция.
  
  — Это произойдет? — спросил Бекув. Он начал просматривать свой блокнот с вкладными листами.
  
  — Возможно, — сказал Манн.
  
  — Я пока никуда не могу идти, — сказал Бекув. — У меня есть работа.
  
  'Какая работа?' Я сказал.
  
  Бекув посмотрел на меня так, словно только что понял, что я здесь. — Моя работа по межзвездной связи, — саркастически сказал он. — Вы забыли, что у меня есть кафедра в Нью-Йоркском университете?
  
  'Нет, я сказал.
  
  — Я рассчитал начальную программу передач. Это будет стоить очень мало денег и привлечет внимание к работе, которую мы делаем».
  
  «Передачи?» — сказал Манн.
  
  «В космосе есть облака водорода. Они вибрируют, создавая гул радиошума. Вы поймаете его на любом радиоприемнике на частоте 1420 мегагерц. Моя теория состоит в том, что это будет лучшая частота для наших первых сообщений в космос. Другие цивилизации обязательно заметят любые изменения в этом гуле водородных вибраций.
  
  — Обязательно, — сказал Манн.
  
  — Не на той длине волны, — добавил Бекув. «Они будут уничтожены. Мы должны передавать вблизи длины волны, а не на ней».
  
  «Близко к этому; не на нем, — сказал Манн. Он кивнул.
  
  — Это будет стоить очень мало, — сказал Бекув. «И я мог бы заставить его работать в течение шести месяцев».
  
  — Это задолго до того, как летающие тарелки отправятся в летний лагерь, — сказал Манн.
  
  Бекув посмотрел на Манна. Его голос был резким, и он как будто отвечал на длинный список невысказанных вопросов, когда кричал: «Дважды я присутствовал на собраниях Общества 1924 года. Только дважды! Последний раз был почти пять лет назад. Наука — это не уютный маленький клуб, как вы думаете. Не продолжай давить на меня. Я никого не узнал, и мы не обменялись именами и адресами по понятным причинам».
  
  — По очевидным причинам, — сказал Манн. — Потому что эти сукины дети предали всю американскую программу военной электроники.
  
  — А если ты будешь держать меня здесь в заточении, он вернет твои секреты? — закричал Бекув. «Не разрешается выходить на улицу… Не разрешается звонить по телефону».
  
  Манн быстро подошел к двери, как будто боялся, что выйдет из себя. Он повернулся. — Ты останешься здесь столько, сколько я сочту нужным, — сказал он. — Веди себя прилично, и я пришлю тебе пачку игл для фонографа и подписку на ежемесячник «Маленькие зеленые человечки ».
  
  Бекув говорил тихо. — Не любишь космологию, не любишь верность, не любишь Шостаковича, не любишь блины… — Бекув улыбнулся. Я не мог решить, пытался ли он подколоть Манна или нет.
  
  «Я не люблю русских, — объяснил Манн. «Белые русские, красные русские, украинцы, московские либералы, артисты балета или педики-поэты — я просто не люблю никого из них. Получить картину?
  
  — Я понимаю, — угрюмо сказал Бекув. — Есть что-нибудь еще?
  
  — Еще одно, — сказал Манн. «Я не международный эксперт по разработке электронных мазеров. Все, что я знаю о них, это то, что мазер — это своего рода хрустальная уловка, которая накачивается электронной энергией, чтобы усиливать самые слабые из поступающих радиосигналов. Таким образом, вы получаете большой жирный сигнал по сравнению с фоном электронных статических шумов и помех».
  
  — Верно, — сказал Бекув. Это был первый раз, когда он проявил настоящий интерес.
  
  — Я читал, что ваша методика ванны с жидким гелием, поддерживающая температуру мазера на уровне минус двести шестьдесят восемь градусов по Цельсию, усилит сигнал почти в два миллиона раз.
  
  Бекув кивнул.
  
  «Теперь я вижу день, когда каждый маленький двухбитный транзистор сможет использовать одно из этих устройств и получать радиопередачи из любой точки мира. Конечно, мы знаем, что это означало бы просто услышать, как ди-джей крутит диски в Пекине, а не в Пасадене, но парень, собирающий гонорар за такой гаджет, может заработать несколько миллионов. Верно, профессор?
  
  — Я дезертировал не из-за денег, — сказал Бекув.
  
  Майор Манн улыбнулся.
  
  — Я сбежал не для того, чтобы заработать денег, — крикнул Бекув. Если Манн и пытался очень, очень разозлить Бекува, он нашел эффективный способ сделать это.
  
  Манн взял меня за руку и вывел из комнаты, тихо и с преувеличенной осторожностью закрыв дверь. Я молчал, пока мы оба спускались в мою гостиную. Манн снял свой темный плащ и собрал его, чтобы бросить в угол. Сверху донесся внезапный грохот Шостаковича. Манн закрыл дверь, чтобы приглушить звук.
  
  Я подошел к окну, чтобы посмотреть вниз на Вашингтон-сквер. Было солнечно: нью-йоркский зимний день, когда солнце выманивает вас на улицу без длинного нижнего белья, чтобы городской ветер мог разрезать вас на сублимированную салями. Даже у квартета, поющего эхом под аркой Вашингтона, капюшоны парки были подняты. Но уличные звуки не доносились сквозь двойное остекление; просто мягкий Шостакович сверху. Манн сел в мое самое удобное кресло и взял копирку моего отчета. Я мог сказать, что он уже был в своем офисе и просматривал ночевки. Он уделил моему отчету не больше пары минут, затем поднял крышку моего портфеля из свиной кожи и коснулся пальцем файлов Харта и Гринвуда, доставленных со специальным курьером в ранние часы. Это были очень тонкие файлы.
  
  — У машины был иностранный консульский номер?
  
  — Да, — сказал я.
  
  — И вы читали это по телексу?
  
  «Двое русских остановились в доме, арендованном вторым секретарем советского торгового представительства… Да, я читал, но это не делает их агентами КГБ или даже дипломатами. Они могут просто навещать родственников, субарендаторов, скваттеров или что-то в этом роде.
  
  Манн сказал: «Я хотел бы привлечь владельцев этой машины и попотеть над ними».
  
  — И в чем бы вы их обвинили? Покинуть место аварии?
  
  — Очень смешно, — сказал Манн. — Но номер иностранного консула на этой машине связывает их с грабителями.
  
  — Вы имеете в виду, что чекисты одалживают свои служебные машины трем бандитам?
  
  Манн надулся и медленно покачал головой, словно отказывая избалованному ребенку в угощении. «Может быть, не так, как вы бы это устроили», — сказал он. — Но у них не было никаких оснований думать, что все пойдет наперекосяк. Они полагали, что это будет пустяк, а служебная машина обеспечит им такое бегство, которое не посмеет остановить ни один полицейский. Это была хорошая идея.
  
  «Это пошло не так».
  
  «Это пошло не так». Он провел пальцами по срочным документам в моей папке для документов. — Мы собираемся сегодня спустить часть этого хлама в мусоропровод?
  
  — Это «мы» означает, что вы собираетесь сломать печать на новой коробке со скрепками?
  
  Манн улыбнулся.
  
  Я положила дело рядом с собой на диван и стала раскладывать его на три стопки: срочное, очень срочное и телефон.
  
  Манн перегнулся через спинку дивана. Он поднял угол аккуратно сложенных документов, на каждом из которых был цветной бланк с пометками, пояснявший мне, что я подписываю. Манн пососал зубы. «Эти коммандос с пишущими машинками внизу не знают ни одной микроточки на развороте Playboy , но дайте им шанс закопать вас в бумажной работе и — черт возьми, какая лавина!» Он позволил бумагам выскользнуть из рук с достаточным шумом, чтобы проиллюстрировать эту теорию.
  
  Я передвинул поднос с бумагами прежде, чем Манн решил повторить свою демонстрацию; листки и скрепки уже разваливались.
  
  — Что ж, я оставлю это вам, — сказал Манн. — Мне нужно успеть на самолет. Кто-нибудь хочет, чтобы я посоветовал им посетить отель «Дипломат» в Майами, Флорида».
  
  — Не называй свое настоящее имя, — сказал я.
  
  — Меня там даже не будет, птичий мозг. Это только настраивается.
  
  Я потянулся за первой стопкой бумаг.
  
  «Прежде чем я уйду, — сказал Манн, все еще стоя в дверях и наблюдая за мной, — Бесси говорит, ты проведешь Рождество с нами».
  
  — Отлично, — сказал я, не отрываясь от работы за столом.
  
  — Я должен предупредить вас, что Бесси приглашает с собой эту девчонку Рэд Бэнкрофт… Бесси — сваха…
  
  — Вы ищете место, где можно спрятать Бекува, не так ли? Я сказал.
  
  Манн оскалил зубы в свирепой гримасе, которую, по его мнению, можно назвать теплой и щедрой улыбкой.
  
  Я работал примерно до полудня, а потом заглянул один из сотрудников I-Doc. — Где майор Манн?
  
  'Вне.' Я продолжал просматривать документы.
  
  'Куда он делся?'
  
  — Без понятия, — сказал я, не поднимая глаз.
  
  'Ты должен знать.'
  
  «Вошли двое мальчишек в белых халатах и вытащили его, брыкаясь ногами».
  
  — Есть телефонный звонок, — сказал мужчина снизу. «Кто-то спрашивает о вас». Он оглядел комнату, чтобы убедиться, что я нигде не прячу Манна. — Я скажу коммутатору включить его.
  
  «На Уолл-стрит звонит звонящий по имени Джерри Харт, — сказал мне оператор. — Вы хотите, чтобы мы подключили его сюда и соединили вас?
  
  — Я возьму, — сказал я. Если Харту потребовалось всего сутки, чтобы выведать телефонный номер торгового банка на Уолл-Стрит, который я использовал в качестве основного прикрытия, сколько времени потребовалось бы, чтобы открыть остальную часть? Я отодвинул полицейскую документацию в сторону. — Давай пообедаем, — предложил Харт. В его голосе звучало теплое звучание, присущее мужчинам, целыми днями разговаривающими по телефону.
  
  'Почему?'
  
  «Есть развитие».
  
  — Поговори с моим боссом.
  
  — Пробовал, но он в Майами. Тон голоса Харта дал понять, что он не верит, что Манн находится в Майами.
  
  «Ты мог бы просто сесть на тот рейс, где туристам подают бесплатное шампанское», — предложил я.
  
  «Вы действительно на Уолл-Стрит? Или они подключаются к какому-то номеру в Лэнгли, штат Вирджиния? Он усмехнулся.
  
  — Что у тебя на уме, Джерри?
  
  'Слушать! Я хотел избежать Манна. Это с тобой я хочу поговорить. Уделите мне полчаса за бутербродом со сливочным сыром. Вы знаете кулинарию? – Юниверсити Плаза? Скажем час? Не говори Манну, только ты один.
  
  Он выбрал ресторан как можно ближе к конспиративной квартире ЦРУ на Вашингтон-сквер. Это могло быть совпадением — «Кулинарная лавка» была одним из моих любимых мест, и Джерри Харт мог хорошо это знать, — но у меня было ощущение, что он пытался принизить меня до размеров, прежде чем сделать мне предложение. — Хорошо, — сказал я.
  
  «Сегодня я ношу усы. Сможете ли вы узнать меня? он сказал. — Я буду читать сегодняшнюю « Нью-Йорк таймс ».
  
  — Вы имеете в виду два глазка, прорезанных на первой полосе?
  
  «Только убедитесь, что вы не берете с собой Капитана Америку», — сказал Харт и повесил трубку.
  
  Джерри Харт поджал штаны на коленях, чтобы не натягивать свой костюм из шерсти и мохера весом в двенадцать унций. Сделав это, он расправил рукава рубашки настолько, чтобы были видны запонки, но не настолько, чтобы его наручные часы Pulsar с черным циферблатом были спрятаны. В деле говорилось, что он был авторитетом в области новоорлеанского джаза. «Не может быть все так плохо», — заметил тогда Манн.
  
  — Я теперь в политике, — сказал Харт. — Вы это знали?
  
  — Я подумал, может быть, вы играете в лошадей.
  
  — У тебя всегда было отличное чувство юмора. Он улыбнулся всего на долю секунды. «Я уже не такой обидчивый, как раньше, — сказал он. Он застенчиво потрогал свои новые усы. Я заметил ухоженные ногти. Он прошел долгий путь от того нервного, самоуверенного клерка Госдепартамента, которого я помнил с нашей первой встречи.
  
  Пришли напитки. Я добавил больше Табаско в свою Кровавую Мэри, а затем предложил то же самое Джерри. Он покачал головой. — Обычный томатный сок не нуждается в ароматизаторах, — чопорно сказал он. — И я, конечно, удивлен, что он тебе нужен со всей этой водкой.
  
  «Мой аналитик говорит, что это подсознательное желание прополоскать рот дезинфицирующим средством».
  
  Харт кивнул. «Ну, в тебе много политика», — сказал он.
  
  — Вы имеете в виду, что я подхожу к каждой проблеме с открытым ртом, — сказал я. Я выпил довольно много моей Кровавой Мэри. — Да, ну, если я решу бежать, я приду и поговорю с тобой.
  
  Я знал, что было бы глупо расстраивать Харта, прежде чем я узнаю, что у него на уме. В его деле сказано, что он был 31-летним адвокатом из Коннектикута. Я считал его одним из первых в этой растущей армии молодых людей, которые использовали несколько лет службы в ЦРУ как ступеньку к другим амбициям, как когда-то британский средний класс использовал гвардейскую бригаду.
  
  Харт был невысоким и угрюмым, красивым мужчиной с кудрявыми волосами и темными кругами под глубоко посаженными глазами, которые наводили на мысль, что он сонный. Но Джерри Харт был крутым парнем, не курил и не пил, и если ему хотелось спать, то только потому, что он не спал допоздна, переписывая инаугурационную речь, которую он произнес перед Конгрессом в день, когда стал президентом.
  
  Харт отхлебнул немного томатного сока и тщательно вытер рот, прежде чем заговорить. «Сейчас я имею дело с большим количеством сверхсекретных материалов, чем когда работал в компании — вы поверите?»
  
  — Да, — сказал я. Джерри Харт любил называть ЦРУ «компанией», чтобы подчеркнуть, что он был внутри. В его деле не упоминалась служба в ЦРУ, но это ничего не значило.
  
  — Вы когда-нибудь слышали об Обществе 1924 года? он спросил меня.
  
  — Я бы предпочел услышать об этом от вас, — сказал я.
  
  — Верно, — сказал Харт.
  
  Официантка подошла к столику с меню. — Не уходи, — сказал он ей. Он быстро пробежался глазами по списку. — Клубный сэндвич, смешанный салат с французской заправкой, обычный кофе, и я возьму счет. ХОРОШО?'
  
  — Да, сэр, — сказала официантка.
  
  — То же самое, — сказал я. Это заставило Джерри Харта чувствовать себя в полной безопасности, а я хотел, чтобы он чувствовал себя в полной безопасности.
  
  Официантка закрыла свой блокнот и взяла у нас меню. Она вернулась с нашим заказом почти сразу. Харт улыбнулся ей.
  
  «Мы проникли в Общество 1924 года. Вот почему мы можем это сделать, — объяснил Джерри Харт, когда она ушла.
  
  «Что внутри клубного сэндвича?» Я сказал. 'Что делать?'
  
  — Приведите сюда госпожу Бекув.
  
  — Это что-то вроде бутерброда с тремя колодами?
  
  «Вывезти госпожу Бекув из СССР официально или неофициально».
  
  'Как?'
  
  — Какое тебе дело до того, как?
  
  Я снял верхушку с бутерброда и осмотрел начинку. — У нас в Англии нет клубных сэндвичей, — объяснил я.
  
  «Даже Гринвуду не сказали, что это операция ЦРУ, — сказал Харт. «Конечно, мы попытаемся заполучить жену Бекува, обратившись к русским через сенатский подкомитет по научному развитию, но если они не будут играть, мы заставим это работать другим способом».
  
  — Подождите, — сказал я. — О какой операции ЦРУ вы говорите?
  
  «Общество 1924 года».
  
  — Я даже не знаю, что такое Общество 1924 года, — честно сказал я.
  
  Харт улыбнулся. «В 1924 году Марс подошел очень близко к Земле. Ученые сказали, что, возможно, Марс попытается связаться с Землей. Это вызвало непрекращающийся шум в научной прессе, а затем к спекуляциям присоединились и газеты. Даже армия и флот США приказали всем своим радиостанциям уменьшить трафик сигналов и прослушивать внеземные сообщения. В том же году было создано Общество 1924 года. Двенадцать выдающихся ученых решили объединить информацию о связи из космоса и спланировать способы отправки сообщений обратно.
  
  — И он все еще крепок, не так ли?
  
  «Теперь у нас двадцать семь членов — только трое из них являются учредителями, — но многие относятся к этому серьезно. В 1965 году, когда трое российских астрономов уловили радиоволны квазара СТА-102 со стодневным циклом, Общество 1924 года рассматривало отчет еще до того, как Советская Академия получила известие, и до того, как Кремль приказал им отказаться».
  
  — И ЦРУ проникло в Общество 1924 года?
  
  — Как вы думаете, как мы получили первые признаки того, что Бекув готов дезертировать?
  
  Я полировал свои очки — люди говорят, что я делаю это, когда нервничаю, — и уделял линзам слишком много внимания и заботы. Мне потребовалось немного времени, чтобы посмотреть на Джерри Харта и решить, что оркестровку пишет человек, которого я всегда считал трубачом.
  
  Джерри Харт сказал: «Это большая операция, не заблуждайтесь. Бекув — лишь крошечная часть этого, но мы приведем сюда миссис Бекув, если вы этого хотите.
  
  'Но?'
  
  Он воткнул вилку в бутерброд и отрезал от него небольшой треугольник, готовый к употреблению. — Но вам придется помешать Манну сунуть свои толстые крестьянские пальцы в Общество 1924 года. Его резкая личность действительно заставила бы их всех бежать изо всех сил, как раз в то время, когда у нас все идет хорошо ». Он переложил вилку в другую руку и накормил себя бутербродом.
  
  Я взял бутерброд в кулак и не отвечал до тех пор, пока не наелся, чтобы поговорить.
  
  — Ты был со мной откровенен, Джерри, — сказал я, — и я буду откровенен с тобой. Вы думаете, мы слишком беспокоимся о том, чтобы привезти сюда миссис Бекув? Я вам скажу, нам наплевать, где она. Конечно, мы подняли правильные шумы и позволили Бекуву подумать, что мы настойчиво действуем в его интересах, но мы предпочитаем, чтобы все было так, как оно есть.
  
  — Ты не можешь быть серьезным, — сказал Харт.
  
  — Никогда в жизни не был так серьезен, старый приятель.
  
  — Хотел бы я, чтобы кто-нибудь сказал нам об этом раньше, — раздраженно сказал он. «Мы уже потратили много денег на это».
  
  'На что?'
  
  «Мы заплатили немного денег паре сотрудников российской авиакомпании… мы оформили проездные документы для госпожи Бекув. Были разговоры о том, чтобы привезти ее сюда к субботней неделе.
  
  — Это хороший бутерброд, Джерри. Они называют это клубным сэндвичем, не так ли? Я должен помнить это.
  
  — Ваш приятель майор Микки Маус действительно планирует разорвать на части Общество 1924 года?
  
  — Ты знаешь, какой он, — сказал я.
  
  Джерри Харт раскошелился на свой салат, чтобы найти последние кусочки огурца. Он окунул их в соль и съел, прежде чем отодвинуть остатки салата. Он вытер рот салфеткой. «Никто не поверит, что я пытался помочь вам, ребята», — сказал он. «Никто не поверит, что я пытался решить одну из ваших самых больших головных болей и пытался помешать вам дать мне одну».
  
  — Вы серьезно относитесь к тому, чтобы доставить сюда миссис Бекув… я имею в виду, доставить ее сюда на следующей неделе?
  
  Харт немного оживился. Он полез в карман жилета и достал маленькую замшевую сумочку. Он открыл его кончиками пальцев и высыпал содержимое на открытую ладонь, которую я ему протянула. Было два золотых кольца. Один из них был старым и отполированным до такой степени, что орнамент почти стерся. Более новый был попроще по стилю и внутри, где была надпись на русском, золото было видно только тонкое покрытие.
  
  Харт сказал: «Кольца жены Бекува: то, что покрыто пластинами, — их обручальное кольцо с соответствующим эйфорическим комсомольским лозунгом, а другое — кольцо матери Бекува, унаследованное после ее смерти». Он протянул руку, и я вернул ему кольца. — Достаточно хорошо для вас? он спросил.
  
  — Замечательный пример предвидения, Джерри.
  
  — Я знаю, что все это — часть твоей техники, — сказал Харт. «Я знаю, что вы пытаетесь меня рассердить, но я не собираюсь раздражаться».
  
  — Рад это слышать, — сказал я.
  
  — Но есть фактор времени, — сказал он. «И если вы не дадите мне предварительное «да», за которым вскоре последует подходящий лист бумаги, я встану и уйду отсюда».
  
  — Да, ну, не забудь заплатить за бутерброды, — сказал я.
  
  «Лично для меня здесь нет ничего, — сказал Джерри Харт. — Я пытаюсь предотвратить ссору между двумя отдельными расследованиями.
  
  — Почему бы вам не сделать официальный отчет?
  
  — Вы, должно быть, шутите, — сказал Харт. «На это уйдут недели, и в конце…» он пожал плечами.
  
  — И в конце концов они могут решить, что майор Манн прав.
  
  — Мне здесь ничего не нужно, — снова сказал Харт.
  
  — Ты слишком скромен, Джерри. Я бы сказал, что для тебя это было много. Вы говорите мне, что Гринвуд не знает, что вы по уши втянуты в расследование ЦРУ Общества 1924 года. Ты слишком умен, чтобы рисковать главным шансом в поисках небольшого украшения карьеры. Я полагаю, вы держите своего босса в курсе. И я бы сказал, что вы планируете выйти с другой стороны, продемонстрировав, какой вы влиятельный человек, и какие у вас важные связи с ЦРУ и как вы можете искажать его политику, если захотите. Если бы Гринвуда это впечатлило — а мы оба знаем, что он может быть впечатлен, — вы могли бы оказаться в Конгрессе или, может быть, в Белом доме. Только не говорите мне, что вы не думали о такой возможности.
  
  — Ты никогда не впадаешь в депрессию? он спросил. — Ты всегда говоришь так, как будто все на взводе. Ты никогда не впадаешь в депрессию?
  
  — Да, Джерри. Каждый раз, когда я оказываюсь прав, а это практически всегда».
  
  'Ты так меня ненавидишь? Не могли бы вы помешать миссис Бекув воссоединиться с мужем на тот случай, если я извлеку из этого какую-то политическую выгоду?
  
  — Ты разговариваешь не с младшим шифровальщиком, Джерри. Я был здесь; а я знаю, как крутятся колеса, когда рывки вроде тебя на кнопки нажимают…»
  
  — Я слышал…
  
  — Я слушал тебя через «Кровавую Мэри», клубный сэндвич и чашку кофе, Джерри. Теперь ты слушаешь меня. Я не буду мешать госпоже Бекув куда-либо путешествовать, потому что я положу свою пенсию на старую пуговицу от нижнего белья, которую госпожа Бекув уже совершила. Она на Манхэттене, верно, Джерри?
  
  — У нас есть утечка?
  
  — Нет утечки, Джерри, — сказал я. «Агенты в Советском Союзе — те, кто там выживает, — не посылают сообщений таким парням, как Джерри Харт, объясняя, какие поездки они могли бы организовать для миссис Бекув этого мира — они видят открывающуюся возможность, они принимают мгновенное решение, действуют в соответствии с ним и снова исчезают».
  
  — Думаю, да, — сказал Харт.
  
  — А госпожу Бекув я представляю как упертого партийного работника, такого же умного, как Сталин, но только наполовину такой красивой. Я вижу, как она подталкивает своего рассеянного мужа к его высокооплачиваемой, сверхсекретной работе, несмотря на его теории о летающих тарелках. Я не представляю ее женщиной, которая отдает свои обручальные кольца какому-то странному уроду, который может оказаться сотрудником КГБ, которому нравятся веские доказательства. Нет. Но она может одолжить их… на час или два.
  
  Джерри Харт не ответил. Он влил сливки в последнюю каплю кофе и медленно выпил.
  
  — Мы заберем ее у тебя из рук, Джерри, — сказал я. «Но никаких бумажек, и я могу только посоветовать Манну об Обществе 1924 года: никаких обещаний».
  
  — Делай, что можешь, — сказал он. На мгновение его мир потерял дно, но, даже наблюдая за ним, я видел, как он снова приближается ко мне, как только мягкие резиновые мячи и политики умеют подпрыгивать. — Но вы ошибаетесь насчет госпожи Бекув, — сказал он. — Подожди, пока не увидишь ее.
  
  — Кто из вас просил чек? — сказала официантка.
  
  — Мой друг попросил об этом, — сказал я.
  7
  
  Джерри Харт и я оба были правы. Он доставил к нам миссис Бекув в течение пяти дней, и ему пришлось довольствоваться бесполезными заверениями майора Манна в том, что любое расследование в отношении Общества 1924 года будет проводиться людьми в бархатных перчатках. Но я ошибся насчет госпожи Бекув. Ей было около тридцати, жизнерадостная светловолосая блондинка с пышными формами, которые никто и никогда не убедил бы меня отнести к пухлым. Требовалось сверхчеловеческое доверие к ведомственным файлам, чтобы поверить в то, что она была серьезной четырнадцатилетней молодой коммунисткой и восемь лет путешествовала по Советскому Союзу, читая лекции о инфекциях плодовых культур. Джерри Харт был прав — миссис Бекув стала настоящим сюрпризом.
  
  Елена Катерина, как и ее муж Андрей, подготовила список покупок задолго до приезда в Нью-Йорк. У нее была полная коробка кремов и лосьонов от Элизабет Арден, а также полный набор подходящих чемоданов от Гуччи, в котором был гардероб, способный выдержать любой климат и долгое время между стирками.
  
  Сидя впереди в универсале «Плимут» Манна, в замшевом брючном костюме и белой шелковой водолазке, ее светлые волосы блестели в свете встречного движения, она выглядела более американкой, чем Бесси Манн или Рэд Бэнкрофт, сидящие сзади с каждой стороны. меня.
  
  Г-жа Бекув не спала, но голова ее мужа наклонилась так, что легла ей на плечо. Манн оставил его слишком поздно, чтобы избежать пробок в канун Рождества, и теперь казалось вероятным, что мы опоздаем.
  
  «Должны ли мы позвонить им, дорогая… сказать им, чтобы они сохранили обед?» — сказала Бесси.
  
  — Они знают, что мы идем, — сказал Манн. Он вырулил и воспользовался внезапным движением на обгонной полосе. Бекув нашел в Балтиморе радиостанцию, на которой крутили латиноамериканскую музыку, но Манн протянул руку и уменьшил громкость.
  
  — Говорят, Вирджиния похожа на Англию, — сказал Ред Бэнкрофт, пытаясь разглядеть что-то в темноте.
  
  — Я дам вам знать, когда рассвело, — сказал я.
  
  «Каждый хочет водить машину, — раздраженно предложил Манн, — и ему нужно только сказать об этом».
  
  — И посмотри, куда это их приведет, — сказала Бесси Манн. Она наклонилась вперед и погладила мужа по голове. — Мы все очень верим в тебя, дорогой, — проворковала она.
  
  «Не делай этого, когда я за рулем».
  
  — Когда же я это сделаю? Это единственный раз, когда ты поворачиваешься спиной.
  
  Рэд Бэнкрофт сказал: «Всякий раз, когда мой отец спрашивал мою мать, что она хочет на Рождество, она отвечала, что хочет уехать в отель, пока все не закончится. Но мы никогда не проводили Рождество в отеле. Рыжая зажгла одну из ментоловых сигарет, которые она любила курить, и выпустила дым на меня. Я скривился.
  
  — Из-за всей этой работы, — сказал Манн через плечо. «Она хотела уйти от всей готовки и мытья посуды».
  
  — Мужчины каждый раз видят нас насквозь, — сказала Бесси Манн, изображая восхищение.
  
  — Вот что она имела в виду, — настаивал Манн.
  
  — Конечно, дорогой, — она наклонилась вперед, чтобы коснуться его щеки, и он взял ее пальцы, чтобы поцеловать тыльную сторону ее руки.
  
  — Вы двое скрываете бурный роман за этими резкими перепалками, — сказал я.
  
  — Подожди, Бесси, — настойчиво сказал Манн. «У нас сзади двое романтиков».
  
  — Почему он называется Виргиния? — сказала вдруг госпожа Бекув. Ее английский был превосходен, но она говорила на нем странно чопорным голосом и с плохим произношением, как человек, который учился по учебнику.
  
  — Назван в честь английской королевы-девственницы, — сказал Манн.
  
  — О, — сказала миссис Бекув, не уверенная, что над ней издеваются.
  
  Манн хмыкнул и перешел на крутой холм впереди.
  
  Это было, безусловно, замечательное убежище: старый дом, расположенный на четырехстах акрах сельской местности Вирджинии. Когда мы ехали по изрытой дороге, наши фары спугнули кроликов и оленей, а затем сквозь деревья мы увидели гостиницу, ее окна светились желтым светом, а фасад был увешан цветными лампочками, как у детской рождественской елки.
  
  Рядом с амбаром на металлической площадке стоял автобус. Это был блестящий металлический монстр, оставшийся с тех времен, когда в автобусах не было тонированных стекол и кондиционеров. Рядом с ним стояла еще одна машина, и когда мы остановились, наши фары высветили блестящий кузов винтажного кабриолета «Паккард», отремонтированного каким-то энтузиастом.
  
  Манн выключил свет и радио. — Ну вот, — сказал он. — Много времени для ужина.
  
  — Восемь двадцать, — сказала Бесси Манн. Бекув зевнул, а его жена надела туфли и открыла дверцу машины.
  
  — Счастливого Рождества, — сказал я, и Рэд поцеловал меня в ухо.
  
  — Вам понравится это место, — сказал Манн.
  
  — Нам лучше, — сказала Бесси, — или я никогда больше тебе не поверю.
  
  Когда я выбрался из теплой машины, меня пробрал холод открытой местности. — Разве это не прекрасно, — сказал Рыжий. — Шел снег.
  
  — Это как дома, профессор Бекув? — спросила Бесси.
  
  — Я родился в пустыне, — сказал Андрей Бекув. «Я родился в регионе более пустынном, чем Сахара. СССР — большое место, миссис Манн».
  
  — Твой дом тоже в пустыне, Катерина? — сказала миссис Манн.
  
  Госпожа Бекув завернулась в длинную красную накидку и натянула на голову капюшон, чтобы защитить себя от холодного ветра. — Америка теперь мой дом, Бесси, — сказала она. «Я любил Нью-Йорк. Я никогда не покину Америку».
  
  Манн запирал двери машины, и я поймал его взгляд. Все опасения, которые у нас были по поводу обращения г-жи Бекув в капитализм, казались необоснованными.
  
  «Просто возьмите свои бумажники и фотоаппараты», — сказал Манн всем, кто слушал. — Они пошлют кого-нибудь за багажом.
  
  — Ты всегда запираешь машину, — сказала Бесси Манн. «Он такой подозрительный», — объявила она миру, который уже знал.
  
  Мы вошли в вестибюль отеля, и я на мгновение подумал, что Манн, должно быть, выбрал его, чтобы Бекувы чувствовали себя как дома. Мебель была массивной, на лестнице лежали старомодные цветочные подушки и потрескавшийся линолеум. За стойкой регистрации стояла фотография Франклина Рузвельта в рамке и литографированная репродукция изображения морских пехотинцев США, поднимающих флаг на Иво. Администраторша могла быть выбрана под стать: это была жизнерадостная маленькая женщина с тщательно завитыми седыми волосами и в ситцевом платье. «Еще есть время, чтобы посмотреть вторую половину фильма», — сказала она.
  
  Манн взял меню со стола. «Я думаю, мы лучше поедим», — сказал он.
  
  — Он меняет катушку в полчаса. Свет горит; Вы не будете мешать представлению.
  
  — Хочешь отправить еду в комнаты?
  
  — Как скажешь, — согласилась старушка.
  
  — Домашний суп и бифштекс — с кровью — и салат, — сказал Манн. — И дайте нам бутылку виски, бутылку водки, несколько смесей и лед.
  
  — Я сделаю это прямо сейчас. Все одинаковые? она улыбнулась. — В ваших комнатах есть холодильник.
  
  Мы пробормотали согласие, за исключением миссис Бекув, которая хотела, чтобы ее бифштекс был хорошо прожарен.
  
  — Лучший стейк в этой части Техаса, — сказала старушка. — Так мне все говорят.
  
  Две одноместные комнаты, забронированные для нас с Рэдом, находились в дальнем конце коридора. В одном был душ, в другом ванная. — Душ или ванна? — спросил я, когда мы заглядывали в комнаты.
  
  «Ненавижу душ, — сказала она, входя в комнату, где он был оборудован. — Особенно эти штуковины с жестяными стенками. Они делают такой шум.
  
  Она подошла к односпальной кровати и потрогала ее, чтобы убедиться, что она мягкая. Потом откинула одеяло и взбила подушки. — Нет, — сказала она, возвращаясь к тому месту, где я стоял, и взяла меня за руку. — Думаю, мы воспользуемся комнатой с ванной. Она повела меня в другую комнату.
  
  Она села на кровать и сняла глупую маленькую шерстяную шапочку, которую любила носить. Потом расстегнула пуговицы на платье. Длинные рыжие волосы падали на бледные плечи. Она улыбнулась. Она была самым прекрасным существом, которое я когда-либо видел, и ее счастье согревало меня. Она скинула туфли. Я поднял трубку. — Можно мне бутылку шампанского? Да, французское шампанское. Если подумать, лучше сделать две бутылки.
  
  Прошло много времени, прежде чем мы вернулись в гостиную, которую Бекувы делили с Маннами. Мальчик в накрахмаленном фартуке и черном галстуке-бабочке разглаживал скатерть и расставлял столовые приборы.
  
  — Я думал, вы двое достаточно проголодались, чтобы пропустить ужин, — лукаво сказал Манн.
  
  Микки! сказала его жена. — Вы не заказывали вино.
  
  — У тебя есть красное вино? — спросил Манн молодого официанта.
  
  — Только калифорнийский, — сказал мальчик.
  
  — Мне нравится калифорнийский, — сказал майор Манн. Он приложил сплющенную руку к сердцу, как бы клянясь ему.
  
  Жена хозяина приготовила ужин. Домашний суп был супом из моллюсков, а стейки были восхитительны. Манн похвалил кукурузу с маслом. — Вы можете оставить себе всю эту паршивую французскую еду, — предложил Манн. — Ты каждый раз даешь мне американскую кухню.
  
  Миссис Манн сказала: «Тебе это нравится; Ты понял.' Бекувы улыбнулись, но ничего не сказали.
  
  Снизу иногда были слышны более громкие части саундтрека к фильму. Мы слышали рвущиеся бомбы и военные мелодии.
  
  Я полагаю, что Бекув, должно быть, предвидел ободряющую речь, которую, по мнению Манна, следовало ожидать. Когда Манн достал коробку сигар и предложил выкурить их в коридоре, а не просыпаться от запаха застоявшегося табака, Бекув с готовностью согласился, и я пошел с ними.
  
  Гостиная была обставлена так же мрачно, как и вестибюль. Там было несколько больших фотографий с эффектом сепии, на которых мужчины в очках стояли вокруг старых гоночных автомобилей и ухмылялись друг другу. Я предположил, что Пирс, владелец, был фанатом старинных автомобилей и, вероятно, владел хорошо сохранившимся «паккардом» снаружи, а может быть, и старинным автобусом.
  
  Бекув выбрал ветхий диван. Манн наклонился над ним, чтобы зажечь сигару. — С тех пор, как вы прибыли в Штаты, произошло много новых событий, — сказал Манн.
  
  — Какие события? — осторожно сказал Бекув.
  
  «Сначала мы просили вас рассказать нам о научных данных, с которыми вы работали до того, как дезертировали».
  
  — И я сделал это, — сказал Бекув.
  
  — В какой-то степени ты это сделал, — сказал Манн. — Но вы, должно быть, поняли, что был и другой мотив.
  
  — Нет, — сказал Бекув, затягиваясь сигарой и совершенно спокойно глядя на Манна.
  
  — Ради бога, Бекув! Вы уже должны убедиться, что наши работы по мазерам намного опережают все, что делается в Советском Союзе. Нам не нужно, чтобы вы рассказывали нам о мазерах.
  
  Бекув не собирался признаваться ни в чем подобном. — Тогда зачем спрашивать меня?
  
  — Никто не может быть таким тупым, как ты временами притворяешься, — сказал Манн.
  
  Я прервал их до того, как Манн взорвался. «Мы знаем, что американские научные данные предают Советскому Союзу».
  
  Бекув повернулся и посмотрел на меня. Он нахмурился, а затем отчаянно пожал плечами. — Я не понимаю, — сказал он. — Вам придется объяснить.
  
  «Мы надеемся распознать форму, в которой вы помните материал. Это может помочь нам отследить его источник. Мы могли бы найти, откуда он исходит.
  
  «Большая часть получена из опубликованных работ, — сказал Бекув.
  
  — Не умничай, — сказал Манн. Он встал, и в какой-то момент я подумал, что мне придется встать между ними. «Мы не говорим о тех вещах, которые раздают Гринвуд и его комитет. Мы говорим о военных вещах.
  
  «То, что началось как научная утечка, теперь превратилось в поток материала», — сказал я. — Часть из них — данные разведки. Есть и британский материал, поэтому я и участвую».
  
  — Я думал об этом, — сказал Бекув.
  
  «Меня сжимают, — сказал Манн, — а когда меня сжимают, вы проходите через отжим».
  
  — Я даю вам материал так быстро, как только успеваю, — сказал Бекув.
  
  — И это недостаточно быстро, — сказал Манн. Здесь присутствовал элемент угрозы.
  
  — Я не могу идти быстрее, — сказал Бекув. Я наблюдал за его лицом. Возможно, именно тогда он начал понимать, что его помощники в Нью-Йоркском университете пытались его допросить.
  
  Манн выпрямился и откинул голову назад. Он поднес сигару к губам, а другую руку положил на поясницу. Это был жест одновременно задумчивый и наполеоновский, пока он не почесал зад. Он медленно шел по ковру перед камином, все время глядя в потолок и выпуская дым. — Это был июль семьдесят первого года. В Берлине воняло жарко… вы знаете, как это бывает в этом городе. Мы включили одного из наших детей в группу профсоюзных деятелей, которых лечили: тот многоквартирный дом на Аллее, который, по их мнению, полон рабочих семей, и ясли возле Ванзее, и банкет, где они пьют. чуваки под столом с бесконечными тостами за единство пролетариата. Глупо втягивать одного из наших парней в такую схватку. Донес на него русским американский профсоюзный юрист из Питтсбурга. Когда мы вернули его, его задница была вся в царапинах от невылеченных сигаретных ожогов, а кровь была полна пентатола. Мы доставили его обратно к лучшему хирургу в Штатах, но он так и не смог снова полностью использовать свою правую руку… Манн улыбнулся одной из своих холодных улыбок Бекуву.
  
  Бекув не сводил глаз с Манна, расхаживая взад-вперед. Теперь он сказал: «Не так-то просто вспомнить подробности».
  
  — Я пытался помочь, — сказал Манн.
  
  — Мне нужно больше времени, — сказал Бекув.
  
  Манн снова улыбнулся. Он сверился со своими часами. «Вы только посмотрите на время. Нам лучше докурить эти сигары и присоединиться к дамам. Он выбросил сигару и выпроводил нас.
  
  — Красивое место, — сказал Рэд Бэнкрофт. Она смотрела в окно, сложив руки чашечкой, чтобы не отражаться. «Луна выходит. Чудесный вечер для прогулки.
  
  — Морозно, — сказал я.
  
  — Завернись хорошенько, пап, — презрительно сказала она. — Можешь надеть это красивое новое кожаное пальто.
  
  Я кивнул в знак согласия и увидел, как Ред и миссис Манн обменялись понимающими взглядами, какими женщины приветствуют падение мужчины.
  
  Кинопоказ закончился в десять минут одиннадцатого. Рэд и я шли по мощеному двору позади дома, чтобы поближе рассмотреть старинный автобус и старый «Паккард». Мы слышали, как «Smoke Gets in Your Eyes» и «Change Partners» слабо доносились из комнаты с тяжелыми занавесками, где шел фильм. Когда заиграла финальная музыка, задняя дверь открылась, и несколько мужчин вышли на холодный воздух. Один из них кашлянул, а другой услужливо хлопнул его по спине. Еще двое мужчин закурили.
  
  Лондон! сказал один из мужчин. «Вот где я впервые увидел этот фильм. Я был стрелком, мне было девятнадцать — самый молодой топ-кик в группе — и я познакомился с застенчивым англичанином. Мы пошли в кино с ее матерью; представляете… с мамой! Я был без ума от нее.
  
  — Какой была ее мать? сказал второй человек. Первый мужчина вежливо рассмеялся.
  
  — Я видел это вместе с папой и мамой, — сказал другой голос. «Я был бритоголовым, только что закончил обучение пилотов. Я был в отпуске перед тем, как присоединиться к группе бомбистов в Англии. Мои предки просто улыбались и слушали, как я рассказываю им, как мне не терпелось вступить в бой… и все это время они прикидывали, как бы меня не убили… и только сейчас, когда у меня появились собственные дети, что я понимаю, чего это им стоило».
  
  — Мы все вернулись, — сказал другой мужчина. «Иногда я задаюсь вопросом, почему».
  
  — Не все из нас, — сказал человек, прошедший обучение пилотов. «Я потерял много настоящих хороших друзей».
  
  — Они без предупреждения отправили эскадру из Англии во Францию, — сказал первый. — Я забыл, как найти дом в Манчестере, где она жила, и так и не записал адрес. Я дважды возвращался и ходил по улицам… но это было бесполезно».
  
  — Военный роман, — сказал второй мужчина.
  
  — Это было нечто большее, — сказал первый мужчина. — Я все еще думаю о ней. Каждую неделю или около того я вспоминаю ее. Это доказывает, не так ли.
  
  Дверь снова открылась, и несколько женщин вышли во двор. — Что ты здесь делаешь? — пронзительно спросил один из них. 'Так холодно!'
  
  Вторая женщина сказала: «Рассказывать грязные истории; Я знаю, что они делали. Признайся, Норм, ты рассказывал грязные истории.
  
  — Верно, — сказал человек из школы пилотов. «Это то, что мы делали».
  
  Хозяйский сын снимал ставни из комнаты, в которой они смотрели фильм. Когда он это сделал, свет изнутри осветил двор. Было достаточно светло, чтобы разглядеть стоящих там мужчин и женщин. Всем им было за сорок или чуть за пятьдесят. Женщины были в старомодных вечерних платьях, а мужчины в армейской форме. Но униформа не была униформой современной армии, это были розовые брюки, оливково-серые куртки и кепки с откидным верхом военно-воздушных сил США образца 1943 года.
  8
  
  Было время завтрака в канун Рождества. Низкоугольное зимне-утреннее солнце рисовало на обоях решетчатые узоры. «Ностальгия уже не та, что раньше», — заявил Манн. Он читал вслух брошюру, которая лежала на нашем столе для завтрака в гостиной. Заголовок гласил: «Таверна Ностальгии», и там была фотография отеля, сделанная прошлым летом, когда клуб старинных автомобилей использовал его для проведения конгресса. Обстановка, записанная музыка, кинопоказы и даже меню были выбраны таким образом, чтобы дать посетителям возможность погрузиться в свои воспоминания и свои иллюзии.
  
  «Этот и следующий месяц — период Второй мировой войны, — сказал Манн. «Но на прошлое Рождество они сделали неделю 1914 года, и я слышал, что это было потрясающе». На нем был твидовый пиджак, белый свитер с высоким воротом и хлопчатобумажные брюки цвета хаки. Сойдет для Второй мировой войны.
  
  — Все, что мы хотим сказать, — терпеливо повторила Бесси Манн, — это то, что вы должны были нам сказать.
  
  — И заставил вас покупать специальные платья и прически.
  
  'А почему бы не?' — сказала Бесси.
  
  — Это нарушило бы безопасность, — сказал майор Манн. «Предполагается, что это способ для наших русских друзей оставаться инкогнито. Если бы вы рассказали об этом каждому продавцу магазина в Блумингдейлсе, мы бы взорвались на всю катушку.
  
  — Ты никогда мне не доверяешь, — сказала Бесси Манн.
  
  — Чертовски верно, — весело согласился Манн.
  
  — Дай мне ключи от машины, — сказала она.
  
  'Куда ты идешь?' — сказал Манн.
  
  «Я получаю прическу 1940 года и вечернее платье».
  
  — Не ограничивайте эти новые радиальные колеса, — сказал Манн. Бесси Манн игриво ударила мужа по голове. Он пригнулся и ухмыльнулся.
  
  Ред коснулся моей руки через стол. 'Мне тоже пойти? Мне нужны сигареты.
  
  — Купите платье и дайте мне счет, — сказал я. «Счастливого Рождества».
  
  Ред наклонился и поцеловал меня.
  
  — Расстаньтесь, вы двое, — сказала миссис Манн.
  
  — Послушай, дорогая, — сказал Манн. — Возьми такси в город на случай, если мне понадобится машина.
  
  Вскоре после того, как миссис Манн и Рэд ушли в город, миссис Бекув вышла через смежную дверь. Она была одета в синий шелковый брючный костюм. На мой вкус, это было немного кричаще, но выгодно подчеркивало ее светлые волосы и полную фигуру. Майор Манн налил ей кофе и предложил масло. Под накрахмаленной тканью в корзине остались только две теплые булочки. Г-жа Бекув разломила один из них и прожевала кусочек корки. Она все еще смотрела на тарелку, пока говорила. — Вы ничего не добьетесь от моего мужа угрозами, майор Манн.
  
  Манн поставил свой кофе и включил свое неослабевающее обаяние. — Угрозы? — сказал он так, словно впервые встретил это слово. — Это то, что он сказал вам, миссис Бекув? Возможно, он неправильно понял. Долгая поездка… все напряжение последних дней… он выглядит немного уставшим.
  
  — Никто из нас не любит угроз, майор Манн, — сказала она. Она намазала маслом свой рулет.
  
  Манн кивнул в знак согласия. — Никто не знает, миссис Бекув. Никого, кого я когда-либо встречал.
  
  «Вот почему мы уехали из Советского Союза».
  
  Манн поднял руку, словно защищая глаза от яркого света. — Это не совсем так, миссис Бекув. Вы знаете , это не совсем так. Ваш муж дезертировал из-за того, что четыре раза подряд его пропускали при продвижении по службе и потому, что в конце концов его отправили на ту паршивую маленькую работу в Мали, где он не ладил со своим боссом.
  
  — Этот начальник, — с большим отвращением сказала госпожа Бекув, — всего пять лет назад был младшим помощником моего мужа.
  
  — Вот именно, — сказал Манн. — И поэтому ваш муж дезертировал — ничего общего с тем, чтобы жить в полицейском государстве, или с угрозами, или с желанием читать Солженицына на швейцарском языке в оригинале.
  
  — Вы уже разобрались с дезертирством моего мужа, майор, — сказала госпожа Бекув. 'Так что насчет меня? Как вы думаете, почему я дезертировал?
  
  — Я не уверен, — осторожно сказал Манн. — Но ты определенно выглядишь на миллион долларов в этом брючном костюме от Saks Fifth Avenue, золотых наручных часах и браслете Тиффани.
  
  — Вы меня преследовали? Она казалась очень удивленной.
  
  Она повернулась, чтобы лучше его разглядеть. Солнечный свет заставлял ее щуриться, но, даже щурясь на свет, она оставалась стройной и красивой женщиной.
  
  — Просто удостоверился, что к вам не приставали посторонние мужчины, миссис Бекув. Манн наклонился и немного сдвинул планки, чтобы закрыть солнечные лучи.
  
  — Вы имеете в виду людей из Советского правительства?
  
  — Любые мужчины, миссис Бекув.
  
  «Тебе нужно смотреть не на меня , — сказала она. Она выпила кофе и положила масло на последний кусок булочки, как бы сигнализируя, что разговор окончен.
  
  — Вы имеете в виду, что я должна присматривать за вашим мужем?
  
  — Он не поддастся давлению, майор Манн. Андрей мягкий человек. Если вы запугиваете его, он убежит от вас».
  
  — Вы просите меня вести дела через вас, миссис Бекув? Манн попал в нее, и она смутилась.
  
  — Стоило бы попробовать, — сказала она.
  
  — Что ж, вы должны заставить своего мужа сотрудничать, миссис Бекув.
  
  — Но он уже написал для тебя миллионы слов.
  
  — Он предоставил нам большой объем научного материала — настолько близкого к дословному, насколько позволяет его память, — но это не то, что я называю настоящим сотрудничеством, миссис Бекув.
  
  'Что вы еще хотите?'
  
  «Такой человек, как ваш муж, может получить много информации из стиля отчета и процедуры экспериментов и анализа. Он знает, какие из мировых лабораторий занимаются разработкой мазеров, и, вероятно, мог бы назвать имена людей, работающих в них — я думаю, он знает, откуда берутся утечки».
  
  Госпожа Бекув выпила кофе.
  
  Манн продолжил свою диссертацию. — Ни одному советскому ученому не давали больше свободы, чем вашему мужу за последние несколько лет. Он посетил около тридцати научных конференций, лекций, семинаров и симпозиумов за пределами Советского Союза – согласитесь, госпожа Бекув, это уже необычно. Заманчиво предположить, что он получал много своего материала от человека к человеку, разговаривая с другими учеными на этих международных конференциях».
  
  — Я поговорю с Андреем, — пообещала она.
  
  — Здесь я и мой друг, — сказал Манн, указывая на меня ложкой, пока я наливал еще одну чашку кофе. «Мы спокойная парочка детей. Вы знаете, что мы. Но мы должны начать набрасывать несколько открыток с картинками для парней в приемной. В противном случае они начнут задаваться вопросом, не устроили ли мы здесь какое-то веселье. Нас назначат на постоянное ночное дежурство по охране Мемориала Линкольна. Вы меня понимаете, миссис Бекув?
  
  Этажом ниже нас кто-то включил радио, чтобы послушать рождественскую службу. «В то время как пастухи пасли свои стада…» тихо произнесли мы за завтраком.
  
  — Я понимаю вас, майор Манн, — сказала она. Я внимательно наблюдал за ней, но в легкой улыбке, которую она ему подарила, не было ничего, кроме добродушного веселья. Манн взял свой апельсиновый сок и отхлебнул немного. — Вы что-то знаете, миссис Бекув. Доходит до того, что свежевыжатый апельсиновый сок просто недоступен ни за любовь, ни за деньги. Вы будете поражены, узнав, сколько пятизвездочных отелей предлагают консервированный сок».
  
  «В Советском Союзе в каждой гостинице и ресторане подают свежевыжатый апельсиновый сок, — говорит г-жа Бекув.
  
  На мгновение я подумал, что Манн собирается оспорить это утверждение, но он улыбнулся своей самой заискивающей улыбкой и сказал: «Вот как, дорогая. Что ж, я всегда знал, что в этой дрянной пустоши должно быть что-то хорошее.
  
  Госпожа Бекув отодвинула чашку и встала.
  
  — Увидимся позже, — приветливо сказал Манн.
  
  Г-жа Бекув вышла из комнаты, не ответив.
  
  Мы все еще сидели там, когда Бесси и Ред позвонили нам из Уотербриджа. Они почти закончились в парикмахерской, а новые платья были упакованы в подарочную упаковку и готовы к сбору. Все, что нам нужно было сделать, это принести наши чековые книжки в город и отвезти их куда-нибудь на обед. К моему удивлению, Манн с готовностью согласился. Он даже пригласил Бекувых пойти с нами, но Андрей собирался записать рождественский концерт на свою магнитолу «Сони», и госпожа Бекув покачала головой, не отрываясь от доктора Живаго .
  
  Внизу, в столовой, сотрудники отеля вешали на рождественскую елку старинные жестяные игрушки и целлулоидных кукол. На сцене оркестр из десяти человек из Чикаго спорил с мистером Пирсом о том, куда должны быть направлены цветные прожекторы.
  
  Прежде чем заговорить, Манн проехал весь путь до конца участка и половину холма. — Вы не одобряете мою беседу с фрау Бекув?
  
  «Я бы не включил это в антологию психологических триумфов».
  
  'Что я сделал не так?'
  
  — Ничего, — сказал я. — Вы, очевидно, хотите, чтобы она указала пальцем на Общество 1924 года, чтобы у вас был предлог их выдать. Что ж, я уверен, что она получила сообщение и, вероятно, сделает вам приятное.
  
  — Почему это должно вас так разозлить?
  
  — Если вы уверены, что утечка произошла через сумасшедших из «Общества 1924 года», почему бы не заняться ими прямо сейчас? Если вы не уверены, вы только запутываете ситуацию, используя госпожу Бекув как перчаточную марионетку».
  
  «Ах!» — сказал Манн. «Почему бы вам не заняться обществом 1924 года, скажете вы. Что ж, я знал, что это лишь вопрос времени, когда ты передашь мне вопрос, на который я смогу ответить. Он отвел взгляд от дороги достаточно долго, чтобы посмотреть на меня. — Общество 1924 года — тайное общество, детка. Никто точно не знает, кто является членом Общества 1924 года.
  
  — Кроме остальных участников.
  
  — Как Бекувы. Да, теперь ты понял, приятель.
  
  — А если, пока мы все в отъезде, Бекувы вызовут извозчика и смотаются?
  
  Манн улыбнулся, когда мы остановились на недавно освободившемся парковочном месте перед ломбардом, полным саксофонов и дробовиков. Я мог видеть парикмахерскую через несколько дверей. — У вас есть пара четвертаков? он сказал.
  
  Я дал ему сдачу на счетчик, но он не сразу вышел из машины. Он сказал: «Я поставил пару своих парней охранять заднюю дверь».
  
  — Вы бы хотели, чтобы они пропустили, — сказал я обвиняюще.
  
  — Это упростило бы дело, — сказал Манн.
  
  — Если только они не преуспеют, — сказал я.
  
  Манн поморщился и вышел.
  
  Бекувы все еще были в гостинице, когда мы вернулись. « Юпитер » Моцарта звучал по hi-fi. Андрей все еще занимался расчетами, которые должны были отправить сообщения в космос, а его жена спала с доктором Живаго . Манн опустился на диван и вздохнул.
  
  Это одна из многих вещей, которые я не понимаю в женщинах: как только они возвращаются из какого-нибудь дорогого салона по завивке волос, они встают перед зеркалом и снова все расчесывают. Рэд и Бесси так и сделали, а миссис Бекув, видимо, решив, что упустила что-то хорошее, присоединилась к веселью.
  
  С видимой неохотой она позволила уговорить себя и на новую прическу. Рэд собрала волосы в стиле сороковых и держала их, пока они оба восхищались ими. Ловко Рэд закрепила его на месте и с любовью уложила локоны и челку.
  
  Манн наблюдал за всем этим с интересом, но его жена казалась странно обеспокоенной. Это дало откровение о госпоже Бекув, а также предзнаменование Рыжего, но я не видел этого в то время.
  
  Я заказал чай для всех нас, но еще до того, как я положил трубку, Манн самовластно заявил жене, что хочет поговорить с Бекувами наедине. Бесси сказала, что предпочла бы отнести чай к себе в комнату, и даже Рыжая, не являвшаяся поклонником патриархальных настроений Манна, смиренно согласилась сделать то же самое, вплоть до того, что оставила прическу миссис Бекув незаконченной. Русской даме это не понравилось, и, когда все ушли, она устремила на Манна стальной взгляд, велела мужу выключить музыку и сказала: «Доктор Генри Дин. Он живет в доме под названием Ла Гранж в деревне Сен-Поль-Шоврак, Бретену, Лот 46, Франция. Хотите записать это?
  
  Манн сказал: — Доктор Генри Дин, Ла Гранж, Сен-Поль-Шоврак, Бретену, Лот 46, Франция. Нет, я не хочу это записывать.
  
  — Он не ученый, — сказала госпожа Бекув, — во всяком случае, не крупный. Но он является связующим звеном между Обществом 1924 года и Москвой». Она улыбнулась и закрутила в пальцах прядь светлых волос. Это был бесхитростный жест инженю, неуместный для этой рубенесской жены и матери, и все же у нее было более чем достаточно обаяния, чтобы осуществить его.
  
  — Все в порядке, — равнодушно сказал Манн. Он повернулся ко мне. — Приступай к этому, ладно.
  
  Я внимательно посмотрел на него. В его голосе было что-то, чего я не мог узнать.
  
  — Я сделаю все, что смогу, — сказал я. Я знал, что моя просьба к Лэнгли об архивных поисках в пять часов в канун Рождества не будет воспринята с большим энтузиазмом.
  
  — Не старайся слишком сильно, — сказал Манн. — Я бы не хотел быть готовым к завтрашнему утру.
  
  Госпожа Бекув переводила взгляд с одного на другого из нас. — Вы поедете во Францию?
  
  — Доктор Генри Дин, говорите вы. Что ж, это интересно, — сказал Манн. Он сказал это более громким голосом. Очевидно, имелось в виду привлечь к разговору Андрея Бекува.
  
  Андрей Бекув кивнул, но не повернулся, чтобы встретиться взглядом с Манном. Он играл со своим новым магнитофоном и пытался сделать вид, что не имеет никакого отношения к разговору.
  
  Г-жа Бекув сказала: «Мы с Андреем говорили о расследовании».
  
  — И я ценю это, — сказал Манн.
  
  Она проигнорировала его сарказм. Она пришла. «Наше полное сотрудничество было бы хорошо не только для Америки, но и для вас».
  
  «Я не уверен, что понимаю ваши выводы», — сказал Манн, который не только следил за выводами, но и намного опережал их. Он прижал растопыренную руку к сердцу. Теперь я увидел, что то, что я всегда считал духовным жестом, было сделано, чтобы проверить, застегнут ли его воротник.
  
  «Продвижение по службе и лучшая шкала заработной платы, больше власти, лучшие должности… вы понимаете, что я имею в виду», — сказала миссис Бекув. «Это имя мы даем вам добровольно, но если вы хотите большего, мы должны заключить новое соглашение».
  
  Манн ухмыльнулся. — Вы имеете в виду, что хотите получить свою долю процветания — продвижение по службе и зарплату.
  
  «Иначе, — сказала госпожа Бекув, — мы просто ничего не скажем, пока вас не уволят и не пришлют к нам новую команду».
  
  — Откуда ты знаешь, что я не вытащу резиновые дубинки задолго до того, как меня уволят?
  
  Андрей Бекув беспокойно поерзал и покрутил регулятор громкости так, что несколько аккордов Моцарта вырвались и пробежали по ковру. «Придется пойти на этот риск, — сказала миссис Бекув.
  
  'Сколько?'
  
  «Мы не понимали, насколько дорого жить в Нью-Йорке, — тут же сказала госпожа Бекув. «Знаете, со всеми этими умными людьми в университете мне придется выглядеть как можно лучше». Она улыбнулась, как будто мы все разделили какую-то секретную шутку.
  
  — Я посмотрю, что я могу сделать, — сказал Манн.
  
  — Я не могла устоять перед всеми этими новыми нарядами, майор Манн, — сказала она. «После всех этих лет в Советском Союзе меня ослепляли витрины, и Андрей настоял на том, чтобы я купила совершенно новый гардероб, от обуви до нижнего белья. Он сказал, что все это было частью нашего начала новой жизни.
  
  — Я понимаю, — сказал майор Манн.
  
  — Забудь, что я только что сказал. С увеличением суммы или без, мы оба поможем вам, чем сможем. Госпожа Бекув шлепнула меню в доктора Живаго и захлопнула книгу. Затем она встала и разгладила свое васильково-синее шелковое платье, проведя пальцами по бедрам и ляжкам, как это делают нервные участницы любительских конкурсов красоты. Она улыбнулась нам обоим и все еще улыбалась, наклонившись над мужем и поцеловав его в макушку.
  
  Официант принес поднос с чаем и тостами как раз в тот момент, когда госпожа Бекув вышла из комнаты. Манн взял у него поднос и начал наливать молоко и предлагать домашний вишневый пирог. Андрей Бекув взял в чай ломтик лимона и отказался от торта. — Моя жена очень нервничает, майор Манн, — сказал он. — Она скучает по мальчику.
  
  — Вы знали, что ваш сын никогда не присоединится к вам. Он будет сдавать экзамены в следующем году… вы бы не хотели, чтобы мы попытались вывести его против его воли.
  
  — Нет, нет, нет, — сказал Андрей Бекув. — То, что вы говорите, верно… но фактов это не меняет. Моя жена никак не может свыкнуться с мыслью, что никогда больше не увидит своего сына». Он отвернулся. — И, по правде говоря, я тоже не могу.
  
  — Конечно, — сказал Манн. 'Конечно.' Он похлопал Бекува по руке, как пытаются успокоить возбужденного пуделя.
  
  Ободренный этим жестом дружбы, Бекув открыл блокнот с вкладными листами. «Я полностью изменил свою работу по межзвездной связи».
  
  — А вы? — сказал Манн. 'Это хорошо. Вы имеете в виду, что больше никакого гудящего водорода?
  
  Бекув издал какой-то невнятный звук, указывая на страницы с близко написанными числами. «Сначала мы искали какие-то средства связи через галактическую плазму без рассеивания. Очевидно, это означало использование электромагнитных волн. Мы знали, что рентген бесполезен…»
  
  'Почему?' — сказал я, пытаясь присоединиться.
  
  — Их нельзя сфокусировать, — сказал Бекув, — а гамма-лучи имеют слишком ограниченный радиус действия.
  
  «Насколько ограничено?» Я попросил.
  
  — Около ста тысяч миль, — сказал Бекув. Манн скривился. Бекув улыбнулся и сказал: «Но теперь я начинаю верить, что нам следует отказаться от идеи любых видов электромагнитных волн. В конце концов, мы никогда не сможем общаться с другой цивилизацией, потому что каждое сообщение будет идти туда двадцать лет и еще двадцать лет, чтобы вернуться обратно.
  
  — Похоже на британскую телефонную систему, — сказал Манн.
  
  «Теперь я считаю, что мы должны просто попытаться оставить след во вселенной… след, который обнаружит какая-то другая цивилизация и узнает, что на планете Земля есть какая-то изощренная жизнь».
  
  — Какой знак? — сказал Манн.
  
  «Не вспахивая узоры в полях. Об этом много говорят, но это абсурд. Каналы на Марсе, о которых Скиапарелли сообщил в 1887 году, и космический корабль «Маринер», обнаруженный как полная неправильная интерпретация, исключают эту идею». Он перевернул страницу, где были диаграммы и расчеты. «Я думаю об облаке материала, которое будет поглощать выбранную длину волны света. Это оставило бы узор — возможно, не более чем линию — на спектрограмме света звезды. Этого было бы достаточно, чтобы сказать любой цивилизации, что здесь, на Земле, есть научные достижения.
  
  Я посмотрел на Манна. Он поднял брови. 'Какой следующий шаг?' — спросил Манн с явным трепетом.
  
  — Чтобы представить это вашему правительству, — сказал Бекув. «Это будет стоить довольно много денег».
  
  Манн не смог полностью подавить вздох. — Ну, ты лучше изложи все это мне в виде отчета. Тогда я посмотрю, что я могу сделать.
  
  — Я не хочу, чтобы его списали и забыли, — сказал Бекув. — Я хочу поговорить с кем-нибудь об этом. У вас есть сенатский комитет по международному сотрудничеству. Могу я поговорить с ними?
  
  «Возможно, — сказал Манн, — но сначала вам придется все это записать».
  
  — Еще одно, — сказал Бекув. «Сегодня канун Рождества, могу ли я взять свою жену сегодня на полуночную мессу?»
  
  — В досье не сказано, что вы католики, — сказал Манн. Он был смущен и слегка раздражен. Или, возможно, он симулировал раздражение.
  
  «Мы оступились в посещении церкви, но не в вере», — сказал Бекув. «Сочельник всегда был для нас особенным временем».
  
  — Кому-то придется пойти с вами, — сказал Манн.
  
  — Я пойду, — сказал я.
  
  Бекув посмотрел на Манна. Манн кивнул.
  
  — Спасибо, — сказал Бекув. — Я пойду и скажу Катеньке. Спасибо вам обоим.' Он ушел, виляя хвостом.
  
  «Иногда я не знаю, как удержусь от этого придурка, — сказал Манн.
  
  — И это видно, — сказал я ему.
  
  Манн сел в мягкое кресло и крепко закрыл глаза.
  
  'Ты в порядке?' Я попросил.
  
  — Я в порядке, — сказал Манн, но лицо его поседело, и он выглядел так, словно старость настигла его очень внезапно. Я ждал, пока он заговорит. Я ждал долго.
  
  — Генри Дин, — я напомнил ему имя, которое дала нам миссис Бекув. «Доктор Генри Дин».
  
  — Хэнк Дин, — сказал Манн. Он затянул галстук.
  
  — Вы слышали о нем? Я попросил.
  
  Хэнк Дин: сын руководителя авиакомпании, родился в Коттонвуде, Южная Дакота. Спортсмен средней школы; звезда легкой атлетики, действительно отличный питчер, выступал за профессиональный бейсбол, пока не получил травму».
  
  — Откуда вы так много о нем знаете? Я попросил.
  
  «Мы вместе выросли в деревне недалеко от Кливленда. Мой отец был пилотом, а его – менеджером по продажам в авиалинии, занимающейся жестяной банкой; доставка почты по контракту между Чикаго и Нью-Йорком. Семьи авиалиний жили рядом с аэродромом, а деревенские детишки из нас выбивали дерьмо. Пришла война, мы оба пошли в армию. Хэнк был смышленым ребенком, дослужился до капитана в воздушно-десантных войсках, но несколько раз бывал в гражданской одежде. В конце войны армия оставила его, но отправила в Массачусетский технологический институт, чтобы получить своих хозяев. Он получил докторскую степень, прежде чем вернулся в военную форму. Следующее, что я услышал, что он работал в Берлине в небольшой компании, производившей аппараты для высоковольтного электрофореза для медицинских лабораторий… вы начинаете понимать?
  
  — Я понял, — сказал я. «У этой небольшой инженерной компании была очень снисходительная политика в отношении сотрудников, которые исчезали на долгие выходные и возвращались со слегка взлохмаченными волосами и с дыркой в шляпе».
  
  — Да, прикрытие ЦРУ, и очень активное. Генри Дин сделал себе имя. Его снова вернули в армию и дали полицейский стол в Берлине. Потом они начали говорить, что Дин возглавит оперативный отдел в Лэнгли еще до того, как ему исполнится тридцать пять, — такая чушь, знаете ли.
  
  'Я знаю.'
  
  — Но Дин попал в самую точку. Его старик был пышным, я помню. Вот почему его отец бросил летать и пошел заниматься продажами. Хэнк был очень близок со своим отцом; он прятал бутылки, спорил с ним, умолял его, но все было бесполезно. Бедный Хэнк, а Берлин — плохое место для парня, которого легко соблазнить.
  
  — Да, — сказал я.
  
  Манн провел рукой по глазам, словно пытаясь заглянуть в прошлое. Когда он снова заговорил, это был голос полусонного человека. 'Попал в сок. Произошла какая-то заварушка… скандал по поводу передачи каких-то документов восточным немцам… был запрос. Я не знаю подробностей, но после этого Дин уже никогда не был прежним. Они дали ему второй шанс. Следующим было резервное задание для рутинной переправы. Вряд ли он был нужен, но вдруг он оказался, и его выкопали из бара на Кудамм, обдолбанного до ума. Было много шума от Лэнгли и много обещаний от Дина. Но это был третий раз, когда закончилась его карьера.
  
  «Берлин конца пятидесятых — это было тяжело, и в ту ночь туда отправились два действительно хороших парня. У этих двоих было много друзей, и друзья винили в этом Хэнка Дина. С ним было покончено для такой полевой работы. Он вернулся в Вашингтон, но он не мог справиться с такой сценой — она требует легкого прикосновения — вашингтонские стюардессы из «первоклассного списка», все эти мускулы из посольств-спутников, слишком много вундеркиндов, гоняющихся за вашей работой. Нет, это был не Хэнк Дин.
  
  Я попытался налить немного чая. Осталась только струйка, да и то холодная. В гостиной не горел свет, и Манн был не более чем силуэтом на фоне темнеющего неба. Молчание длилось так долго, что, когда он снова заговорил, я вздрогнула.
  
  — Он оставался в фургоне годами, — сказал Манн. — И вот, наконец, спецслужбы нашли для него кое-что во Вьетнаме. Они хотели, чтобы я подписал договор о его спонсорстве… Манн вздохнул. — Я думал об этом весь день и всю ночь. Я был уверен, что он облажается и забрызгает меня дерьмом… поэтому сказал «нет».
  
  Я попытался облегчить часть вины с его спины. — Оглядываясь назад, мы обнаруживаем мудрое решение, — сказал я.
  
  Это ничуть не обрадовало Манна. В зимнем свете из окна я увидел, как он пощипывал переносицу. Теперь он сгорбился ниже, его подбородок почти уперся в грудь. — Мы не можем быть в этом уверены, не так ли? он сказал. «Может быть, если бы я подписал его, мы бы не бегали по расписанию рождественских авиалиний».
  
  — Возможно, — согласился я.
  
  «В вашей жизни наступает время, когда вы должны поступить по-человечески — принять решение, которое компьютер никогда не примет — отдать последние несколько долларов старому приятелю, найти работу для парня, который заслуживает передышки, или нарушить правила. потому что тебе не нравятся правила.
  
  — Даже на этой работе?
  
  «Особенно на этой работе, иначе ты закончишь тем бесстрастным роботизированным ублюдком, которого порождает коммунизм».
  
  — Ты собираешься вернуть Дина или попытаешься обратить его?
  
  — Я смутил тебя, не так ли? — с горечью сказал Манн.
  
  — Потому что, если ты собираешься вернуть его, потребуется много бумажной работы. Я хочу приступить к делу как можно скорее».
  
  — Тебе нравится бейсбол? — спросил Манн. «Он был вторым игроком с низов. Я видел все это… двойная игра, и этот маленький гад вонзил себе в колено набор заостренных шипов. Он бы стал профессионалом, я уверен. Он бы никогда не ввязался в этот паршивый рэкет.
  
  «Сверните Дина, — сказал я, — и, возможно, мы могли бы обойтись без Бекувов».
  
  — Хэнк Дин… большой шумный болван… полный пуканий и смешных историй… неподстриженная борода, грязная посуда в раковине, гниль в кувшинах и спальный мешок в ванной, если ты слишком пьян, чтобы ехать домой. Вы бы никогда не узнали в нем этого смышленого парня, у которого на ноге были заточенные бутсы. Забавно, как такая вещь может изменить всю жизнь человека.
  
  — Это просто способ добраться до тебя, — сказал я.
  
  — Похоже на то, — сказал Манн. «Интересно, как давно они начали над этим работать».
  
  'Чем ты планируешь заняться?'
  
  «Бедный старый Хэнк. Операция КГБ – я отсюда чую, а вы? Платежи на его банковский счет, свидетели, которые могут его опознать, микроточки, вставленные в его копию Thunderball , вы знаете, до чего они додумались. Иисус! – и у меня есть выбор: передать дело другому следователю, как написано в книге, или обойти правила и попытаться облегчить ему задачу».
  
  «Если КГБ это подстроило, то они расставят все точки над i и перечеркнут все t. Они не смеют рисковать тем, что что-то подобное взорвется у них перед носом.
  
  — Не обязательно его подставили, — спокойно сказал Манн. «Они могли просто предложить ему достаточно денег, чтобы заставить его работать на них».
  
  — Вы не верите этому.
  
  — Не хочу в это верить, — сказал Манн. — Знаешь что-нибудь… какое-то мгновение я даже не собиралась тебе говорить, что знала Дина. Я просто собирался продолжать расследование и оставаться в замешательстве.
  
  Если русские хотели скомпрометировать или дискредитировать Манна, они поставили перед ним мучительную дилемму. Но они неправильно оценили свою цель. Многие бы сдались под таким давлением, большинство передали бы дело кому-то другому, но не Манну. Его трясло, но ненадолго.
  
  — Это уже работает, — сказал Манн. — Между нами уже пропасть.
  
  Неоновые вывески и огни близлежащего города зажигали ночное небо. — Нет пробела, — сказал я.
  
  — Никакого зазора, — презрительно сказал Манн. — Ты уже нервничаешь — беспокоишься о своей пенсии и пытаешься решить, сколько ты можешь себе позволить, чтобы подыграть мне.
  
  'Нет.'
  
  'Почему нет?' он спросил. — Почему нет, Фредерик Антоний, старый приятель?
  
  Он заслуживал более теплого заверения, отражающего время, которое мы провели вместе. Что-то, что подсказывало ему, что я положу свою жизнь на его суждение, будь оно хорошим или плохим. Но я был слишком англичанином для таких экстравагантностей. Я холодно сказал: «Потому что я доверяю вам больше, чем миссис Бекув. Насколько нам известно, она могла быть подброшена КГБ… действуя по их указаниям и давая нам шпионский материал , который они хотят скормить нам».
  
  Зазвонил телефон, но Манн не попытался ответить.
  
  Я сказал: «Это будут девушки, напоминающие нам о танцах, для которых они нарядились».
  
  Манн не шевелился, и вскоре телефон перестал звонить. — Со стороны колена, — сказал Манн. «Его левая нога, он все еще хромает».
  9
  
  Тот странный зимний полдень, тихий голос Манна в темной комнате, недосыпание, страстное увлечение Красным, которое быстро переросло в любовь, надуманная ностальгия по рождественским праздникам или, может быть, последние три стакана виски сауэра объясняли то, как я запомни это как туманный сон. Сон, ставший кошмаром.
  
  Администрация отеля одолжила нам два старомодных смокинга. Мой наряд включал рубашку с пике спереди, жесткую, как доска, а у Манна был даже воротник-крылышко. Группа играла аранжировки Гленна Миллера с подобающим воодушевлением и сладостью, а духовые вставали и раскачивались в припевах.
  
  Манны танцевали под мелодию «Серенада Солнечной долины», когда Рэд и я взяли Бекувов в город на полуночную мессу. Католическая церковь в Уотербридже была переполнена, а вход занимал искусно сделанный вертеп. Неф был освещен тысячей мерцающих свечей. Они сделали интерьер теплым и желтым, но верхние части церкви были темными.
  
  Бекувы сидели близко друг к другу, и мы выбрали место позади них, чтобы я мог наблюдать за ними, не нарушая их уединения. Еще долго после того, как закончилось пение хора, мой разум оставался наполненным светом свечей и звучными аккордами большого органа. И, смешавшись с этим, пришли медные риффы аранжировок Гленна Миллера и мягкий шепот слов любви от Рэда.
  
  Снаружи первые часы Рождества отмечались ледяным ветром и мелким дождем с дождем. На выходе люди останавливались, чтобы потуже замотать шарфы и застегнуть толстые пальто. Именно это создало у дверей сплошную давку молящихся. Мы продвигались вперед шаг за шагом.
  
  Это было самое подходящее место для этого.
  
  Я услышал сдавленный крик госпожи Бекув и крик какой-то другой неизвестной женщины. Руки тряслись, шляпы сбивались набок. Мужчина начал кричать. Бекувы были не более чем в пяти ярдах от меня, но, несмотря на всю помощь, которую я мог им оказать, они могли быть в пяти милях.
  
  Я выругался и набросился на толпу, прорываясь между прихожанами, как сумасшедший.
  
  К тому времени, как я добрался до Бекув, толпа уже достаточно расступилась, чтобы позволить госпоже Бекув сесть на каменные ступени. Она была в сознании, но ничего не сказала. Она выглядела тяжелой и безжизненной, как солдаты, когда битва окончена. Над ней склонился Андрей Бекув. У обоих на одежде была кровь. Андрей тянул жену за рукав так, что кровь текла по руке и образовывала лужу на ступеньке.
  
  — Катеньку убили, — сказал Андрей Бекув.
  
  Я потянулся к ее пульсу и окровавил руки.
  
  — Вызови скорую, Ред. Попросите церковь позвонить».
  
  — Катинку мою убили, — сказал Бекув, — и это все моя вина.
  
  Я туго обмотал ей руку своим носовым платком, но кровь все равно текла. Он запачкал манжет моего взятого напрокат смокинга и капнул на мое новое кожаное пальто.
  
  Теней не было. Все в комнате было белым, и люминесцентные лампы освещали ее холодным, безжалостным светом. Мой окровавленный носовой платок валялся свернутым и брошенным на тележке, словно чешуйчатая кожа какой-то ужасной красной змеи, а рядом с ним — аккуратно выровненные — золотые наручные часы и браслет, которые Бекув купил для своей жены в Нью-Йорке.
  
  Мой кофе был холодным. Я разорвал пакетик с порошкообразными сливками, перемешал смесь и проглотил ее. Это был чертовски паршивый способ провести рождественское утро.
  
  В дверь постучали, и Манн вошел, не дожидаясь ответа. Его глаза были налиты кровью, а волосы небрежно разделены пробором.
  
  — Вы говорили с хирургом? Он расстегнул плащ, обнажив частично застегнутую рубашку и кардиган, натянутый поверх вечерних брюк.
  
  «Никаких артериальных разрезов. Ее руки будут в шрамах на всю жизнь — она схватилась за выкидной нож — может быть, шрамы и на животе, но густая шерсть спасла ее от чего-то похуже поверхностных ран. Если бы лезвие вошло в нее так, как было задумано, она была бы мертва еще до того, как упала на землю.
  
  Манн фыркнул, подошел к тележке и пошевелил наручные часы и браслет кончиком пальца, словно делая шахматный ход. — Описание нападавшего?
  
  — Не меньше дюжины, — сказал я. — Все они разные.
  
  — А наш приятель Андрей?
  
  «Она встала между ними. Он предназначался для Андрея, но он не поцарапался. Он плохо переносит это».
  
  «Милая моя Катинка, что я тебе сделала?»
  
  — Вот как, — согласился я.
  
  — Никто не мог знать, что Бекувы заговорили, — сказал Манн, скорее чтобы убедить себя, чем убедить меня.
  
  «Должно быть несколько человек в Вашингтоне страдают бессонными ночами».
  
  «Несколько человек в Кремле будут страдать хуже, чем бессонные ночи, если мы широко раскроем это дело», — сказал Манн. «Они не устраивают ситуации с Генри Дином, если только они не действительно большие».
  
  — Мы должны были ожидать какой-нибудь попытки их убить.
  
  — Я ожидал этого . Но не так скоро. Кто, черт возьми, мог знать, что мы привели их в эту богом забытую дыру.
  
  — Джерри Харт?
  
  Манн почесал лицо. Он был небрит и смущенно дотронулся до бороды. — Да, этот маленький ублюдок определенно хорошо информирован. Кто может слиться с ним? Любые идеи?'
  
  Я покачал головой.
  
  — Что ж, теперь так и будет, — сказал Манн. «Нам лучше подготовиться к тому же самому. Нам лучше вывести Бекувов отсюда.
  
  Я посмотрел на часы. — Счастливого Рождества, — сказал я.
  
  «Чем лучше день, тем лучше поступок. Разве не так говорят?
  
  — Местным журналистам это может показаться чертовски забавным.
  
  — Ограбление? — сказал Манн. — Не для чего оставить дерево.
  
  — Поножовщина на полуночной мессе, — сказал я. «В «Уотербридже» это заголовок. Они пойдут на это. Вы его не поколеблете, майор.
  
  — А если я поставлю у ее постели охранника, это будет еще больше похоже на сказку. Манн схватился за лицо и сильно потер его, словно пытаясь проснуться. — И все же без охранника они могут попытаться еще раз.
  
  Я попытался его успокоить. — Это была любительская работа, — сказал я. «Я никогда не слышал о том, чтобы КГБ использовал мастера по заточке, который попал не в ту цель, и даже тогда позволил им отобрать нож».
  
  — Это почти сработало, и ты это знаешь, — сказал Манн. — И не было ничего дилетантского в том, как они выяснили, где прошлой ночью будут Бекувы.
  
  «Они могли преследовать нас всю дорогу от Нью-Йорка, а затем застолбить отель, выжидая удобного случая», — предположил я.
  
  — Ты же знаешь, что нас никто не преследовал, — сказал Манн. «Даже на заднем сиденье с Рыжим, ты должен знать, что нас никто не преследовал».
  
  Я не ответил. Он был прав, нас никто не преследовал по шоссе, и у нас был вертолет, чтобы проверить этот факт.
  
  — Вернись к своей девушке, — сказал Манн. — Позвони мне сюда утром. К тому времени я его вылечу.
  
  Ред был в полусне, когда я легла в постель. Она потянулась ко мне в мечтательном разврате. Возможно, это была часть попытки забыть события предыдущего вечера, которые сделали нас такими покинутыми. Казалось, прошли часы, прежде чем кто-либо из нас произнес хоть слово.
  
  — Все будет хорошо? — шепотом спросил меня Рыжий.
  
  — Она не сильно ранена. Андрей даже не поцарапан.
  
  — Я не это имела в виду, — сказала она. — Я рад, что она не сильно ранена, но я не это имел в виду.
  
  'Что тогда?'
  
  — Это все часть того, что ты делаешь, не так ли?
  
  — Да, — сказал я.
  
  — И что-то идет не так?
  
  — Похоже на то, — признал я. «Госпожа Бекув должна находиться под наблюдением, и это будет сложнее, поскольку ей требуется медицинская помощь».
  
  — В Лондоне, — неожиданно сказал Рыжий. — В каком доме ты живешь?
  
  — У меня нет целого дома, — сказал я. «Я сдаю верхний этаж другу — репортеру — и его жене. Это небольшой викторианский домик с террасами, пытающийся выглядеть по-грузински. Центральное отопление начинает разрушать дом. Первое, что я должен сделать, когда вернусь, это купить увлажнители».
  
  'Где это находится?'
  
  «Та часть Фулхэма, где люди пишут «Челси» в своих блокнотах».
  
  — Вы сказали, что там был сад.
  
  — Это больше похоже на оконную коробку, которая его сделала. А спереди видна площадь с деревьями и клумбами — летом красиво».
  
  — А какой вид из задних окон?
  
  — Я никогда не выглядываю в задние окна.
  
  'Это плохо?'
  
  — Двор торговца подержанными автомобилями.
  
  Она поморщилась. «Держу пари, это самый красивый двор автодилера в мире», — сказала она.
  
  Я поцеловал ее. — Вы можете решить это, когда мы туда доберемся, — сказал я.
  
  «Можно ли поменять шторы и планировку кухни?»
  
  — Я серьезно, Рэд.
  
  — Да, я знаю, — сказала она. Она снова поцеловала меня. — Но не будем слишком серьезными — дайте время.
  
  — Я люблю тебя, Рэд, — сказал я.
  
  — Я тоже тебя люблю — ты это знаешь. Хочешь сигарету?
  
  Я покачал головой. Она потянулась через меня к тумбочке и нашла свои сигареты и зажигалку. Я не мог отказаться от возможности обнять ее поближе к себе, и она отбросила сигареты в сторону и сказала: «Ну, если я могу выбирать». Зажигалка соскользнула за матрац и с грохотом упала на пол. Рыжий хихикнул. — Ты всегда будешь хотеть меня? она сказала.
  
  — Всегда, — сказал я.
  
  — Не то, дурак, — сказала она.
  
  Она поцеловала меня с открытым ртом. В конце концов я сказал: «Что тогда?»
  
  — Майор Манн позволит мне остаться с вами? она спросила. — Я мог бы сварить кофе, подмести пол и присмотреть за госпожой Бекув.
  
  Я сказал: «Я спрошу его завтра, если он в хорошем настроении».
  
  Она снова поцеловала меня, на этот раз более серьезно. — Если он в хорошем настроении, — повторил я.
  
  — Спасибо, — пробормотала она.
  
  Я потянулся к ней. — Ты слишком много болтаешь, — сказал я.
  10
  
  Не было ни неба, ни солнца, ни земли, пока несколько сотен квадратных миль Франции не показались мазком на самом нижнем слое облаков. И как вдруг опять пропало.
  
  «Я не хочу звонить из аэропорта, — сказал я Манну, — но я проверю, нет ли для нас ничего по телексу».
  
  «Беспокойтесь о другом», — сказал мне Манн, когда стюардесса убрала поднос с сушеной курицей, сморщенным горошком и ярко окрашенными кусочками консервированных фруктов. «Беспокоитесь о подоходном налоге. Не беспокойтесь о надувных спасательных плотах. Беспокойство о загрязнении. Опасайтесь отравления птомаином. Беспокойство о молодежи. Но перестань беспокоиться о Рэде Бэнкрофте.
  
  — Я перестал беспокоиться о Рэде Бэнкрофте, — сказал я.
  
  — Ее проверяли ФБР, ЦРУ и полицейское управление ее родного города. Эта девушка в порядке. Там хорошая охрана: она будет в безопасности. Все будет хорошо».
  
  'Я перестал волноваться. Я говорил тебе это.
  
  Манн повернулся на своем месте так, чтобы видеть мое лицо. Наконец он сказал: «Бесси сказала, что вы двое поладили, а я ей не поверил». Он наклонился и ударил меня по руке так, что мой кофе пролился. «Это просто здорово, — сказал он.
  
  — Там что-то не так, — признался я. «Она замечательная девушка, и я люблю ее — по крайней мере, я так думаю, — но что-то есть в ее уме, что-то в ее памяти… что-то где-то, до чего я не могу дотянуться».
  
  Манн избегал смотреть мне в глаза, когда нажал кнопку вызова и попросил стюардессу принести бутылку шампанского. — Мы ужасно приближаемся к Парижу, — сказала девушка.
  
  «Ну, не беспокой об этом свою хорошенькую головку, милая», — сказал ей Манн. — Мы проглотим его.
  
  Я видел, как он дотронулся до папки с документами рядом с собой. В нем были документы, которые нам понадобятся, если Манн решит затащить Хэнка Дина, кричащего и ругающегося, обратно в Новый Свет. Манн поймал мой взгляд. — Я не жду этого, — признался он. — И это факт.
  
  — Возможно, он заговорит, — сказал я.
  
  — Возможно, он ничего не знает, — сказал Манн.
  
  Стюардесса принесла шампанское. Ее униформа была на один размер меньше, а прическа больше на три размера. — Мы спустимся через минуту или две, — сказала она нам.
  
  — Все трое? — сказал Манн. Стюардесса ушла. Манн налил шампанского и сказал: «Полагаю, все зависит от того, как вы на это смотрите. Может быть, если бы я учился в институте у Андрея Бекува, я бы даже пожалел этого шмендрика.
  
  — Все зависит от того, как на это посмотреть, — согласился я. — Но мне уже немного жалко Андрея Бекува.
  
  Манн издал звук, как человек, сдувающий с губ клочок табака. Это был знак его несогласия.
  
  — Мне жаль его, — сказал я. «Он без ума от своей жены, но она ему не подходит».
  
  «Все неправы для этого придурка», — сказал Манн. «Все и все». Он взял свое шампанское. — Выпей, — приказал он.
  
  — Мне не хочется праздновать, — сказал я.
  
  — Я тоже, мой старый английский приятель, но мы достаточно приятели, чтобы вместе пить от горя, верно?
  
  — Хорошо, — сказал я, и мы оба выпили.
  
  Он сказал: «Миссис Бекув — лучшее, что когда-либо случалось с этим ублюдком. Она одна из самых красивых баб, которых я когда-либо видел, и я говорю тебе, приятель, если бы Бесси не было рядом, я бы соблазнился. Бекув не заслуживает такой куклы. И она кормит этого парня: вытирает ему зад, проверяет его стрижки, требует от нас еще бабла. И она даже берет лезвие, которое идет ему навстречу. Неудивительно, что он постоянно потеет на случай, если она поцелует его на прощание.
  
  — Ну, все зависит от того, как на это посмотреть, — сказал я.
  
  — Только не говорите мне , что вы не почувствовали пробуждения плотской похоти к миссис Бекув, — сказал Манн. — Только не говори мне, что тебе это не нравилось.
  
  — У меня есть Красный, — самодовольно сказал я.
  
  Манн повторил свой табачный шум. — Ты что-то знаешь, — презрительно сказал он. «Временами вы можете быть очень, очень британцем».
  
  Я улыбнулась и сделала вид, что подумала, что это комплимент. И я вернул ему биографический реферат, который читал. Он запер его в своем чемодане.
  
  'Выпьем. Мы приземлимся в любую минуту, — сказал он. Но на самом деле мы присоединились к штабелю где-то над большим лесистым районом Компьеня и кружили, ожидая разрешения на посадку, которое пришло только через сорок минут.
  
  Это дало мне время подумать о Хэнке Дине. Это был биоаббат нового формата, оформленный так, чтобы он выглядел как отчет особо энергичного менеджера по персоналу. Этот был напечатан на бумаге из луковой кожи с логотипом небольшой мебельной фабрики в Мемфисе, штат Теннесси. К нему была приложена перфокарта сотрудника и фотография. Он был «стилизован» под причинно-следственную картину жизни Хэнка Дина, вместо того, чтобы, как в предыдущих листах, представлять собой список дат и краткое изложение.
  
  И все же эти листы всегда плохая замена зрения и слуха реального человека. Что толку было знать, что его второе имя было Захариас, и что некоторые школьные друзья называют его Заком. Сколько школьных друзей осталось у человека, которому почти пятьдесят лет? У Дина были «проблемы с алкоголем». Мне всегда казалось, что это неуместный эвфемизм для людей, у которых нет абсолютно никаких проблем с алкоголем. То, что было у Дина, несомненно, было проблемой трезвости. Я задавалась вопросом, было ли это как-то связано с распадом его брака. Жена была уроженкой Нью-Йорка немецкого происхождения, на несколько лет моложе Дина. Был один ребенок — Генри Хоуп Дин — который жил в Париже и проводил каникулы на рыбалке со своим отцом.
  
  Я закрыл файл. Генри Захариас Дин, доктор философии, 210 фунтов после последней проверки досье, солдат, руководитель компании, несостоявшийся агент ЦРУ, неудавшийся муж, но успешный отец… вот и мы. И разве ты не пожалеешь, что не вернулся в ту деревню недалеко от Кливленда, где местные мальчишки ударили тебя по голове.
  
  'Вы что-то сказали?' — спросил Манн.
  
  — Горит табличка, запрещающая улыбаться, — сказал я.
  
  Манн налил остатки шампанского в наши бокалы.
  
  Однажды на Рождество — так много десятилетий назад, что я не помню точно, — тётя подарила мне книгу о детях, захваченных командой пиратского корабля. Капитан пиратов был огромным мужчиной с крючковатым носом и роскошной бородой. Он пил ром в больших количествах, но никогда не был явно пьян. Его команды были слышны от фары до вороньего гнезда, и все же его шаги были ловкими и бесшумными, как у кошки. Смесь этого пиратского капитана крупности и ловкости, жестокости и доброты, криков и шепота, пьянства и трезвости также была составной частью Хэнка Дина.
  
  Ему достаточно будет костюма с Сэвил-Роу, небольшой стрижки бороды и стакана хереса в руке, чтобы его можно было принять за богатого гинеколога или биржевого маклера. И все же, в этом лохматом свитере, доходившем почти до колен, джинсовых брюках, выстиранных до бледно-голубого, и хлюпающем кагором, местным вином, кружащимся в пластиковом стаканчике, в котором когда-то была дижонская горчица, ему было бы трудно щелкнуть большим пальцем. Поездка в Суйяк.
  
  — Надо было сделать это много лет назад. Надо было сделать это, когда мне было восемнадцать. Мы оба должны были это сделать, Микки. Хэнк Дин сделал глоток вина и налил еще. Он закрыл машинописный текст своего комического детективного романа « Супердик» , вложил его в плотный конверт и спрятал в ящик стола. «Это просто мое оправдание того, что я смотрю в космос», — объяснил он.
  
  Жар от большой черной железной печи уходил в огромный дымоход или в щели и щели, видневшиеся вокруг плохо подогнанных дверей и окон. Только когда Хэнк Дин бросил в печь несколько восковых коробок и оберточной бумаги, раздался грохот и на короткое время вспыхнуло пламя.
  
  Дин поднял сковороду, которая грелась на плите. — Два яйца или три?
  
  — Я не голоден, — сказал Манн. — Дай мне кусочек этой салями. Он взял ломтик колбасы на вилку и прожевал его.
  
  Дин сказал: «Иисус Христос, конечно, ты голоден. Вы приехали из Парижа, не так ли? И это лучшая еда в мире. Вы едите омлет с трюфелями — это будет стоить вам королевского выкупа в одной из этих фальшивых нью-йоркских ловушек — и это, черт побери, не салями, а свиная колбаса, копченая на ферме вон там, на холме.
  
  Манн перестал есть свиную колбасу и отложил вилку.
  
  — Я скучаю по играм с мячом, — сказал Дин. — Я бы солгал тебе, если бы не признался, что пропускал игры с мячом. Но я иногда слышу их по радио.
  
  — Коротковолновое радио? — сказал Манн.
  
  — И «Голос Америки». Спокойной ночи, Сеть вооруженных сил из Германии. Но здесь я окружен возвышенностью, как видишь.
  
  — Конечно, — сказал Манн.
  
  Мне стало интересно, сколько в этом разговоре было о бейсболе, а сколько о коротковолновом радиоприеме, а может быть, и о передаче. Я взял колбасу и оторвал от края буханки хрустящий кусок хлеба. Все это будет продолжаться еще долго, решил я. Манн и Дин делали вид, что говорят о старых временах, в то время как говорили о новых временах. И Манн ходил взад и вперед, заглядывая в шкафы и оценивая длину ящиков и толщину стенок, чтобы решить, можно ли что-то спрятать за ними. Он будет судить обо всем на основе непогрешимости, надеясь при этом на неосторожную ошибку.
  
  «Мои дети отправились в лагерь на это Рождество, — сказал Манн Дину. «Это стоило мне руки и ноги. То, как я буду платить за них, когда они поступят в колледж, как твой мальчик, иногда меня пугает до чертиков.
  
  Дин резал большой трюфель на ломтики толщиной с лезвие бритвы. Он пользовался складным ножом с деревянной рукоятью, вроде тех, которые вермахт выдавал специальным подразделениям, которым приходилось перерезать глотки часовым.
  
  «Жизнь здесь мне практически ничего не стоит, — объяснил Дин. «Компания платит мне пятьсот долларов в месяц, и я до сих пор получаю десять долларов в неделю за ту травму, полученную во время игры с мячом, когда мы были детьми. У команды была страховка, и мне повезло». Он поднял хлебную доску и аккуратно вбил ломтики трюфеля во взбитое яйцо, затем встал и пошел к плите. Его левая нога хромала. Было ли это для нашей пользы, потому что он думал об этом, или просто результат слишком долгого сидения, я не мог быть уверен.
  
  — Но разве вы не говорили, что ваш мальчик учился в каком-то частном колледже в Париже? Разве это не дорого?
  
  Дин размешал яйцо и проверил, нагрелась ли сковорода, бросив в нее кусочек хлеба. Он стал золотисто-коричневым. Он раскошелился, подул на него и съел, прежде чем добавить немного соли и перца в яичную смесь. Затем он встал, поставив миску с яйцом над плитой. — Должно быть, ты ошибся, Микки, — сказал он. «Мальчик ходил в обычную французскую техникум. Платы не было.
  
  Быстрым движением, используя только одну руку, он закрыл нож и сунул его обратно в карман джинсов. Он сказал: «Мой старый «Рено» расходует больше миль на галлон, чем любой другой автомобиль, которым я когда-либо пользовался. Текущий ремонт делаю сам. На самом деле, в прошлом месяце я менял поршневые кольца. Даже при нынешних ценах на бензин я трачу не больше десяти баксов в неделю, которые обеспечивает моя травма, — я полагаю, что обязан своей ногой этой машине».
  
  Он отвернулся от печки и улыбнулся. «Что касается остального; тот маленький ресторан по соседству продает мне мой обед примерно по той цене, на которую я мог бы купить ингредиенты. Я не знаю, как они это делают. Вечером у меня получается немного мясных закусок, яиц, хлеба и прочего. Для особых случаев один из этих двадцатифранковых трюфелей… — Он улыбнулся. «Конечно, если моя книга сорвет джекпот…»
  
  — Как часто вам удается попасть в большой город? — спросил его Манн. Дин вылил яичную смесь на сковороду. Внезапный треск яйца в горячем жире заставил Манна повернуть голову.
  
  — Вы имеете в виду Париж? — сказал Дин.
  
  — Или Нью-Йорк, — сказал Манн. — Или Лондон, или Брюссель — даже Берлин. Он позволил этому слову надолго повиснуть в воздухе. «В любом большом городе, где можно пройтись по магазинам и посмотреть представление».
  
  — Я не видел шоу — или даже кино — уже много лет, Микки, — сказал Дин. Он тащил яйца настойчивыми движениями деревянной ложки, крутя и поворачивая сковороду, чтобы сырое яйцо бежало на раскаленный металл, который он открывал. «Нет ни времени, ни денег на эти буржуазные забавы».
  
  В другом месте и в другое время такое замечание прошло бы незамеченным, но сейчас Дин низко наклонился к сковороде и наблюдал за готовящимся яйцом с совершенно незаслуженной концентрацией, и я знал, что он мог бы откусить себе язык.
  
  Дин перевернул сковороду, так что гигантский омлет выкатился на сервировочное блюдо. Он разделил его на три равные части и положил на наши тарелки. Лампа над столом представляла собой любопытное старинное приспособление из меди, гирь и зеленых абажуров. Дин дернул за веревочки, и над обеденным столом приглушился свет.
  
  Мы ели в полной тишине. Теперь, когда был освещен только стол, все это придавало искусственное значение. И три пары занятых рук в резком свете были похожи на руки хирургов, сотрудничающих при вскрытии. Несмотря на его протесты о том, что он не голоден, Манн проглотил омлет. Когда на его тарелке осталось всего несколько пятен сырого яйца, он взял кусок хлеба и с навязчивой осторожностью вытер яйцо, прежде чем положить хлеб в рот.
  
  — Причина, по которой мы пришли сюда, чтобы увидеть тебя, Хэнк… — Манн взял еще один кусок хлеба, разорвал его на куски и съел по кусочку, словно пытаясь найти причины, чтобы не продолжать.
  
  — Тебе не нужны причины, приятель, — сказал Дин. — И твой друг тоже. Хэнк Дин – день открытых дверей. Вы уже это знаете, не так ли? Раньше у меня были вечеринки, когда они спали под столом и даже в ванне.
  
  — Да, я знаю, — сказал Манн.
  
  — И еще кое-что сделал под столом и в ванной, — сказал Дин. Он расхохотался и снова наполнил стаканы. — Кагор — черное вино, как его здесь называют. Выпьем!'
  
  — Мы выжимаем пару русских, — сказал Манн. Снова его тон голоса звучал так, как будто он остановился в середине предложения.
  
  — Перебежчики? — сказал Дин, беря себе ломтик козьего сыра и пододвигая тарелку ко мне. «Попробуйте маленькую круглую, местную», — сказал он.
  
  — Перебежчики, — сказал Манн.
  
  «Думаю, мне всегда было немного жаль тех детей, которые перелезли через стену в мое время, — сказал Дин. «Они играли со своими проклятыми транзисторными радиоприемниками и восхищались своей шикарной новой одеждой перед зеркалом в полный рост. И они приходили каждый день, и я записывал подробности работы часовых, производительность фабрики или любую другую чушь, о которой, по их мнению, стоило сообщить нам. Затем однажды им захотелось пообедать с мамой и папой по воскресеньям, и вдруг они поняли, что этих воскресений больше не будет. Они перелезли через стену; не будет больше ничего ни с их родственниками, ни с их приятелями, ни с их девушками. И они воспримут это очень плохо.
  
  — Верно, — сказал Манн.
  
  — И мне интересно, стоило ли оно того, — сказал Дин. «Они собирались устроиться на какую-нибудь паршивую работу на заводе по производству пластмасс, мало чем отличающуюся от паршивой работы, которую они выполняли у коммуняк. Может быть, они бы откладывали побольше хлеба и слушали бы свои поп-группы — но стоило ли поощрять этих детей? Ну, я не знаю.
  
  — Вот как ты это видишь, не так ли? — сказал Манн.
  
  — Вот как я это вижу, — сказал Дин.
  
  — Неудивительно, что ты был таким паршивым полевым человеком.
  
  — Теперь ты знаешь, что я был довольно хорош, — сказал Дин. — Ты знаешь, что я был.
  
  Манн не ответил, но я знал, что он подписал несколько отчетов, в которых говорилось, что Дин действительно был очень хорош. Один из них помог заработать Дину медаль.
  
  — Эти наши перебежчики, — сказал Манн, — сидят не по графикам дежурства и не на пластиковых сиденьях для унитазов. Этот мог бы нарезать несколько мячей в Вашингтоне, округ Колумбия». Манн махнул рукой, указывая на меня. «Слышали, как мой друг выразил мнение, что это проделает брешь в иерархии Лэнгли, штат Вирджиния».
  
  — Вы не имеете в виду, что в этом может быть замешан кто-то столь высокий, как отдел специальных проектов ЦРУ?
  
  — Они больше не называют это специальными проектами, — сказал ему Манн. «Но помимо этого, вы улавливаете точный нюанс утверждений моего коллеги».
  
  — Господи, — сказал Дин.
  
  Чайник закипел, и Дин налил воду в кофе. Он налил молока в кастрюлю и зажег под ней пламя. Не оборачиваясь, он сказал: — Я очень рад, Микки. Очень доволен.
  
  'О чем ты говоришь?' — сказал Манн.
  
  — Это может дать тебе станцию класса А, Микки. Париж, может быть. Ступай домой с этим в зубах, и ты никогда не оглянешься назад. Черт, ты мог бы получить даже дивизию.
  
  Дин сел и стал смотреть, как кофе капает через бумажный фильтр. Он поднял голову и улыбнулся Манну. Было трудно понять, что происходит между двумя мужчинами. Мне было интересно, догадался ли Дин о цели нашего визита и думал ли он, что Манн собирается превратить расследование в охоту на ведьм через ЦРУ с конечной целью занять там высокое положение.
  
  — Эти два коммуниста-перебежчика тянут время, — сказал Манн.
  
  — Всегда есть эта начальная инерция, — сказал Дин. — Во всяком случае, в хороших. Разговаривают только мошенники.
  
  — Ваше имя всплыло, — сказал Манн.
  
  Дин смотрел, как молоко начинает пузыриться, а затем наливал его в кувшин. — Я пью его черным, как французы, — объяснил он. — Но я думаю, вам, иностранцам, может понравиться кофе с молоком. Как меня зовут? Он налил кофе в толстые коричневые кофейные чашки, какие используют в ресторанах, потому что их очень трудно разбить.
  
  — Ваше имя было дано в связи с Обществом 1924 года. Ваше имя нам предложил один из русских перебежчиков. Говорят, вы работаете на Москву.
  
  — Достаточно распространенный трюк, — сказал Дин. Он выпил крепкий кофе. «Достаточно людей знают меня как бывшего агента ЦРУ. Я полагаю, что история о том, что случилось той ночью в Берлине, должна быть в досье КГБ.
  
  — Вероятно, это стандартная часть их учебного курса, — с горечью сказал Манн.
  
  — Возможно, — сказал Дин. Он рассмеялся и погладил свою бороду. «Ну, вот и ты».
  
  — Нет, вот ты где , — сказал Манн.
  
  — Ты имеешь в виду, что это на уровне, Микки?
  
  — Вот что я имею в виду, Хэнк.
  
  «Работаете на Москву… вы, ребята, должно быть, с ума сошли».
  
  — Вы не спросили меня, что такое Общество 1924 года, — сказал Манн.
  
  — Я не спрашивал тебя, что это такое, потому что знаю, что это такое, — сказал Дин. «В начале пятидесятых я сделал 150-страничный отчет об Обществе 1924 года. И не говорите мне, что вы не прочитали мое дело до того, как пришли сюда. Я знаю тебя лучше, чем это.
  
  Настала очередь Манна выглядеть растерянным. — Теперь в вашем деле об этом не упоминается, — сказал он.
  
  — Ну, какое совпадение, — саркастически заметил Дин. — Он был затерян как раз в то время, когда ваши русские нащупали меня. Теперь, может быть, ты снова приведешь свой разум в рабочее состояние.
  
  — Вы имеете в виду, что раз кто-то просмотрел ваше дело, мы должны списать вас со счетов как невиновных? — недоверчиво спросил Манн.
  
  — Верно, — сказал Дин.
  
  Манн провел пальцем по табачному дыму. — Ты слишком долго был с птицами и пчелами, святой Франциск. Когда мы обнаруживаем, что в чьем-то личном деле отсутствует глава, главным подозреваемым становится субъект . Все это возвращается к тебе сейчас?
  
  Хэнк Дин налил себе большой стакан «черного» вина, но передумал его пить. Жестом, который оценил бы Зигмунд Фрейд, он толкнул его далеко через стол, вне досягаемости руки.
  
  — Ты ошибаешься, — сказал Дин. — Вы оба совершаете большую ошибку. Было бы безумием, если бы человек в моем положении ввязывался в подобные выходки. Я фигурирую во французском политическом досье… возможно, даже в местной полиции. Я должен быть сумасшедшим, чтобы сделать это… — голос его безутешно стих. — Но ты меня не пугаешь. Вы уходите и откапываете какие-нибудь улики. А пока я буду сидеть здесь, пить пломбу и есть трюфели.
  
  — Нет шансов, Хэнк, — сказал Манн. — Успокойтесь. Давай заключим сделку, пока нам еще нужна сделка. Притворяйся недотрогой, и я буду мучить тебя, пока ты не заплачешь.
  
  'Например?' — сказал Дин.
  
  — Скажи ему, — сказал Манн.
  
  — Ваша пенсия уже прекратилась, — сказал я. — В этом месяце вы не получите чека, если только майор Манн не подпишет квитанцию на имя финансового директора. Деньги от страховки будут поступать в течение нескольких недель, но в конце концов страховая компания получит медицинское заключение от одного из наших врачей. Он подтвердит, что ваша травма больше не является изнурительной на двадцать пять процентов. Как вы помните, награда не присуждается, если травма менее чем на двадцать пять процентов изнурительна.
  
  — Что это за парень? — проревел Дин. — Какая-то машина, говорящая по-вашему?
  
  — Вы хотите, чтобы я продолжил? Я попросил.
  
  — Давай, давай, — сказал Дин.
  
  «Госдепартамент дал нам разрешение объявить ваш паспорт недействительным и сообщить об этом французским властям любым способом, который мы выберем. То есть мы можем либо сказать им, что он недействителен, либо попросить вас задержать вас за использование фальшивых или поддельных проездных документов».
  
  'О чем ты говоришь? Мой паспорт настоящий, выдан Госдепартаментом всего два года назад.
  
  — Если Государственный департамент скажет, что американский паспорт подделан, мистер Дин, я не думаю, что вы можете надеяться, что французы будут с ними спорить.
  
  — Значит, вы попытаетесь отправить меня в Штаты?
  
  — Что, по-вашему, должно было случиться? — спросил его Манн. Дин повернулся лицом к Манну, его глаза расширились, а зубы оскалились. Он был похож на какого-то дикого зверя, запертого в пещере, а двое охотников тыкали в него длинными палками — и в одной из моих детских книжек тоже была такая картинка.
  
  — Я невиновен, черт возьми, — сказал Дин. Он ударил могучим кулаком по столу, так что посуда подпрыгнула высоко в воздух и с грохотом упала.
  
  — Тогда сотрудничайте, — крикнул Манн.
  
  'Что ты хочешь чтобы я сделал?' — закричал Дин. — Придумать для тебя какие-нибудь сказки?
  
  — Возможно, это шаг в правильном направлении, — прорычал Манн.
  
  Я поднял руки в жесте примирения. — Ну, мальчики, вы знаете правила, — сказал я. «Никаких боданий, пинков, выдавливания, и никто не бьет рефери. Мы выпили полный бурдюк вина Хэнка, и он знает, что не сможет далеко уйти, с паспортом или без него. Здесь нет телефона, и он, наверное, уже догадался, что мы остановили его машину и нашу…
  
  — И я не имею в виду снятие рычага распределителя, — сказал Манн.
  
  — Так что давай вздремнем, — предложил я. Я посмотрел в конец стола, где стояли три бутылки вина, которые мы опустошили. — Утром мы можем еще поговорить, и, может быть, к лучшему.
  
  Коттедж Хэнка Дина был построен в трехуровневом стиле, типичном для сельской застройки этой части Франции. Первый этаж представлял собой подвал, который Хэнк превратил в кладовую, примитивную ванную комнату и душ. Каменные ступени вели к входной двери и выходившей из нее гостиной-кухне-столовой. Скрипучая старая деревянная лестница вела на верхний этаж, где располагались четыре спальни, похожие на кельи, с крошечными слуховыми окнами, снабженными пузырьковым стеклом, из-за которого казалось, что пейзаж тает.
  
  Что бы ни говорили ученые, когда Луна полная и низко над горизонтом, она гигантская. Этой ночью огромный золотой шар, окрашенный земной пылью, выглядел так, словно вот-вот столкнется с нашей планетой. Из окна наверху я мог видеть снег на холмах, обращенных к нам через долину. Сен-Поль-Шоврак — это деревня, в которой проживает несколько десятков семей, в которой преобладают дома и хозяйственные постройки двух ферм среднего размера. Две дачи разрушены. На одном из них все еще есть розовая надпись на булочке , но она выцвела много лет назад, и теперь пекарь приезжает три раза в неделю на фургоне из гофрированного картона. Был также большой дом, который какие-то подающие надежды в тридцатых годах переоборудовали под гостиницу и ресторан. Но в настоящее время Hostellerie du Château предоставляет не более чем чистую постель и здоровую пищу. Его руководство не стремилось ни к звездам в путеводителях, которые они продавали в Париже, ни к ярким эмалевым табличкам, обещающим элегантность на трех языках, но оно пользовалось популярностью у коммивояжёров. Когда мы разошлись по своим спальням, в Hostellerie все еще горел свет. Они были единственным светом в деревне. Я услышал, как ржавая защелка отстегнулась, и скрипнуло окно соседней комнаты. Я знал, что человек ростом с Хэнка Дина не смог бы пройти через это.
  
  Я не пошел спать. Было холодно, и я взяла с кровати одеяло и накинула его на плечи. Я услышал, как скрипнула кровать в комнате Дина. Он не спал; он все обдумает и, если план Манна осуществится, сядет за завтрак и будет петь, как птица. Или, возможно, это не было планом Манна; возможно, это был просто удобный элемент самообмана, позволивший Манну так сильно прыгнуть на шею своему старому другу.
  
  Мои глаза, должно быть, закрылись на несколько минут, потому что я посмотрел на часы, услышав шум, и увидел, что было уже три часа ночи . В Hostellerie du Château не было света. Деревня погрузилась во тьму, как и весь пейзаж, потому что луна уже скрылась. Я снова услышал звук. На этот раз это был не скрип древнего дерева, а металлический звук. Не более чем легчайшая вибрация, это был глубокий звон, как у артиллерийского снаряда, заряжаемого в казенной части осадного орудия.
  
  Я подождал минуту, думая, не бьют ли это какие-то старинные часы, которых я не заметил в доме. Я задался вопросом, слышал ли Манн тоже звуки. Мне даже стало интересно, издавал ли эти звуки Манн, и какая у него была бы реакция, если бы я сделал неверный ход — или вообще не двинулся бы. В конце концов, меня подтолкнуло как собственное любопытство, так и рассуждения. Я зажал дверь листом бумаги, вместо того, чтобы использовать дверной замок, и теперь я мог бесшумно подняться наверх по лестнице. Но лестница победила бы меня. Дин знал бы каждый скрипучий шаг и как их преодолеть, но такое препятствие всегда предаст незнакомца. Я низко наклонился и попытался заглянуть в комнату внизу. В комнате было темно, но я смог различить фигуру человека, стоящего, прислонившись спиной к краю стола. Вспышка света от плиты осветила лицо Хэнка Дина. Это было изможденное лицо и глубоко нарисовано. Он низко склонился над плитой, как вчера готовил омлет. Снова вспыхнуло пламя. На этот раз он заменил круглый металлический верх печи, чтобы пламя раздувалось тягой из дымохода. Меня разбудил металлический звук.
  
  Я спрыгнул почти с короткой лестницы и перешагнул крошечную комнату. Дин повернулся и поднял кулак. Он был гигантом, и теперь он возвышался надо мной, как Статуя Свободы. Я принял удар его кулака на свою руку. Было больно, но это не помешало мне оторвать металлическую крышку от печки. Я сунул правую руку в пламя и обнаружил, что печь завалена бумагами. Там были пачки бумаг, завязанные так туго, что они не могли гореть. Я почувствовал запах парафина, и, когда я начал вытаскивать из печи большие горсти бумаги, все это воспламенилось. Пламя окутало кастрюли и посуду, висевшие внутри дымохода. Я бросил пылающий узел и стал бить языки пламени, вырывавшиеся из моего рукава.
  
  — Ты глупый ублюдок, Хэнк! Почему ты мне не сказал? Это был голос Манна. Он включил электрический свет, чтобы помочь нам увидеть пистолет, который он держал. Я выбил пламя рукавом и топнул последними остатками горящих бумаг.
  
  — Не беспокойтесь о спасении этого материала, — сказал Манн. — Весь этот проклятый дом полон этого. Теперь я мог видеть, на что топчусь. Пол был усыпан бумажными деньгами. Были французские франки, швейцарские франки, немецкие марки, банкноты США, фунты стерлингов и даже ливанские и австралийские деньги. Некоторые купюры были обуглены по краям, некоторые почти полностью уничтожены, некоторые были хрустящими, новыми и неповрежденными, некоторые были старыми и потрепанными. Но все они были высокого достоинства. На полу в этой кухне лежали наличными, должно быть, сто тысяч долларов, и мы нашли по крайней мере еще столько же, когда взялись за половицы.
  
  «Не добившись ничего от парня в течение трех часов, вы не получите ничего в течение трех недель».
  
  — Если есть что взять, — напомнил я ему. Было рано. Пара скворцов клевала вчерашние сухари, а коровы на соседнем поле двигались к воротам, готовые идти на дойку.
  
  — Вы верите, что деньги пришли посылкой два дня назад? — спросил Манн.
  
  «Хэнк был беден — на самом деле разорен — естественно, он пытался удержаться и надеялся, что мы уйдем».
  
  — Я бы позвонил в ЦРУ в Лэнгли в течение часа, — просто сказал Манн.
  
  — Ты неестественен, и я тоже. Вот почему мы расследуем дела Дина, а не он расследует нас.
  
  «Да, я думал об этом», — сказал Манн и смог улыбнуться абсурдности наличия принципов, которые могут стоить так дорого.
  
  — Не волнуйся, — сказал я. «Никто в Москве не планирует прислать нам четверть миллиона долларов в использованных бумажных деньгах».
  
  «Меня больше беспокоит вероятность того, что Хэнк Дин…»
  
  — Попробуй заключить сделку с французами, — закончил я.
  
  — Он хочет остаться здесь, — сказал Манн. — И он отчаянно этого хочет.
  
  — Для французов это не так уж и много, — сказал я. «Проверка нашего способа работы, немного того, что я вам говорил, но в конце концов они должны будут дать его нам».
  
  — В конце концов, — сказал Манн. — Да, это место, которое они нам дали. Чего им это будет стоить — одного французского паспорта.
  
  — И американская добрая воля.
  
  Манн издал свой табачный шум. «Я ненавижу оставлять его там, внизу, с этими французскими полицейскими, разговаривающими с ним».
  
  — Что ж, давайте еще раз осмотрим это место, — сказал я. Я передвинул угловой шкаф, который был заполнен классическими граммофонными пластинками Хэнка Дина. — Парень из ЦРУ из посольства скоро должен быть здесь. Тогда мы можем пойти и взять с собой Хэнка Дина, если ты так хочешь играть.
  
  Манн ходил взад-вперед. «Это парень, который остается дома все время. Мы можем догадаться об этом по счетчику пробега в машине. Он не бегает по Европе, как курьер.
  
  — По крайней мере, не в той машине, — мягко поправил я его.
  
  — Ни в какой машине, — язвительно сказал Манн. «Посмотрите на него — грибок на лице, все эти волосы — он будет выделяться, как больной палец, где бы он ни остановился».
  
  — Я согласен, — сказал я. Манн перенес свои мысли на сцену. — Значит, они приходят сюда. Тот же парень или другой парень?
  
  «Тот же парень — никто не стучится поздно ночью в двери и не спрашивает доктора Дина с иностранным акцентом».
  
  — Я согласен с этим, — сказал Манн. Он оглядел крошечную комнату. — Ты что-то знаешь, — сказал он. «Это самая грязная и вонючая помойка, в которой я когда-либо был». Он посмотрел на меня, чтобы узнать мою реакцию.
  
  «Ну, ты всегда жалуешься на паршивые места, в которых оказываешься», — сказал я ему. «Если это самое худшее, это должно быть что-то для книги рекордов».
  
  Манн одарил меня легкой невеселой улыбкой. «Посмотрите на эту сковороду. Его не чистили целую вечность.
  
  — Это сковорода для омлета, — объяснил я. «Никогда не мойте формы для омлета, это навсегда портит поверхность».
  
  — Я должен был догадаться, что ты найдешь предлог для грязи, — сказал Манн. «Теперь ты собираешься сказать мне, что туалет внизу никогда не нужно чистить, если он навсегда испортит поверхность».
  
  — Я не так много времени провожу в туалете, как ты, — сказал я. «Я захожу и снова выхожу, я не трачу много времени на осмотр».
  
  — Фу, — сказал Манн.
  
  — Но вы заставляете меня думать, — сказал я.
  
  — Вы хотите сказать, что собираетесь пользоваться прачечными и душевыми и время от времени стричься?
  
  «Предположим, что курьер Хэнка Дина относится к этому месту так же, как и вы».
  
  «Он приходил после обеда и уходил во время чая», — сказал Манн.
  
  — Сложный материал, — сказал я. — Вы сказали, что потребуется шесть или семь часов объяснений.
  
  «Хорошо, я буду придерживаться этого», — сказал Манн.
  
  — Предположим, что курьер зарегистрировался в Hostellerie.
  
  — Хостеллери дю Шато? — сказал Манн. — Эта блошиная яма в конце переулка?
  
  — Никакого другого, — сказал я.
  
  — Вы же не думаете, что он оставил адрес для пересылки?
  
  — Я посмотрю, если вы не возражаете, майор, — сказал я.
  
  — Я пойду с тобой. Что нам терять?
  
  Проезжая часть была покрыта рыхлым гравием. Эта проселочная дорога не подходила даже для обозначения на французской карте. Здесь проезжало не так много машин. Возле Хостеллери стоял потрепанный фургон, и шелудивая собака пыталась сорваться с его цепи и, не справившись, зарычала на нас. В баре было два человека, оба в засаленных черных костюмах. За стойкой стоял хрупкий мужчина в поношенной рубашке и джинсовых брюках. Его волосы были тонкими и седыми, и он близоруко смотрел из-за толстых очков без оправы.
  
  — Два пива, — сказал я.
  
  Он потянулся за спиной, открыл холодильник с деревянным фасадом, нашел два эльзасских лагера и швырнул их на прилавок. Мужчины в черных костюмах резко оборвали разговор. Бармен сполоснул два стакана под краном и пододвинул их к нам. — В гостях у доктора, — сказал он. Это был не вопрос.
  
  — Верно, — сказал я. Я уже обнаружил, что все жители деревни называли Хэнка Дина доктором. Вероятно, именно так он был упомянут на пенсионном конверте.
  
  — В это время года не так много посетителей, — сказал бармен. Если он и видел, как полицейские прибыли за Дином, то не признавал этого.
  
  — Я хочу поговорить с вами об этом, — сказал я. — Есть один друг доктора, с которым мы должны связаться.
  
  — О, — сказал бармен.
  
  — Приходил раз в несколько недель, — сказал я.
  
  — Возможно, — сказал бармен.
  
  — Он остался здесь? Манн слишком поспешно задал вопрос.
  
  — Вы из полиции? сказал мужчина.
  
  — Да, — сказал я, но Манн уже сказал «нет». Бармен переводил взгляд с одного на другого и позволял себе ту бессмысленную улыбку, которую крестьяне приберегают для государственных чиновников. — Что-то вроде полиции, — продолжал я. — Что-то вроде американской полиции.
  
  — ФБР? — предложил один из мужчин в черном.
  
  — Точно, — сказал я.
  
  — Что сделал доктор? — спросил бармен.
  
  Я пытался понять по его лицу, предпочитает ли он, чтобы доктора реабилитировали, преследовали преступников или увезли в маленьком черном фургоне. Неуверенный в себе, я сказал: «Доктора обвиняют в мошенничестве с американским банком». Я повернулся к Манну и приподнял бровь, словно ища его разрешения еще больше доверить нам старика. Манн, подыгрывая игре, глубокомысленно кивнул. Я перегнулся через прилавок и сказал: «Теперь мы начинаем думать, что он невиновен. Нам нужно найти этого человека, который посещал дом.
  
  — Почему доктор не говорит вам? — спросил мужчина.
  
  Это был чертовски хороший вопрос. — Это очень хороший вопрос, — сказал я ему. — Но это правило преступного мира. Даже если вы можете помочь себе, вы никогда не поможете полиции».
  
  — Конечно, — поспешно сказал Манн. «Это не относится к гражданам. Это не относится к людям, которые подчиняются закону и страдают от преступников. Особенно, — лукаво добавил он, — особенно это не относится к лицензированным трактирщикам.
  
  «Человек, которого вы ищете, молод и строен, с волосами, закрывающими уши. Он носит одежду, которую носят на Ривьере, — причудливые шелковые шейные платки, облегающие брюки, которые все показывают, и дешевые куртки из искусственной кожи всех форм, размеров и цветов.
  
  — Закрой рот, старый дурак.
  
  Молодой человек вошел в бар через дверь с пометкой «частная». Ему было около двадцати лет, он носил большие черные висячие усы, был одет в фальшивую толстовку Калифорнийского университета в Лос-Анджелесе и выцветшие джинсы. На запястье он носил кожаный браслет с заклепками, вроде тех, которые иногда нужны старым боксерам. — Ничего не говори этим людям, — сказал он. «Это американцы, капиталистические полицейские шпионы…»
  
  — Постой, сынок, — мягко сказал Манн.
  
  Думаю, мальчика разозлила мягкость тона Манна. Чувствуя, что его не воспринимают всерьез, он назвал нас свиньями, реакционными угнетателями и гестаповцами. Один из стариков в другом конце бара насмешливо улыбнулся. Возможно, он вспомнил о гестапо. Мальчик увидел улыбку старика. Он схватил меня за рукав, пытаясь вытащить из бара. Он был сильнее, чем выглядел, и я почувствовала, как швы разошлись под его хваткой.
  
  — Свинья, свинья, свинья, — сказал мальчик так, словно физическое напряжение выбило из его головы весь разум и словарный запас. Все это время он рвал мое пальто, так что я должен был либо двигаться вместе с ним, либо смотреть, как оно рвется на части.
  
  Я ударил его дважды. Первый удар лишь поставил его, опустив голову и потеряв равновесие, для хука, отбросившего его через всю комнату. У него перехватило дыхание, и он издал такой свистящий вой, каким скорый поезд признает загородную станцию. Два стула опрокинулись вместе с ним, и стол был смещен, прежде чем мальчик ударился о груду ящиков и рухнул на пол.
  
  — Заплатил наличными, — продолжал бармен как ни в чем не бывало. «Никогда не проверяйте и не покупайте эти модные вещи путешественников; всегда деньги.
  
  — Останавливались на ночь? Я сказал. Я поправил свою одежду и высосал кровь из оцарапанного кулака, который ужасно болел. Мальчик остался лежать на полу в дальнем углу. Он моргал, смотрел на нас и ругался матом, но не вставал на ноги.
  
  — По-разному, — сказал бармен. — Но у него редко был с собой багаж. Просто бреюсь.
  
  — Дайте мне регистрацию машины, — сказал я.
  
  — У меня этого нет, — сказал мужчина.
  
  — Пойдемте, — сказал я. «Хозяйка отеля, который принимает клиентов без багажа и не делает отметок о регистрации автомобиля. Я уверен, что вы найдете его где-нибудь. Я заплачу вам за это двадцать франков.
  
  Мужчина полез под барную стойку, чтобы достать потрепанную гостиничную книгу. Это был беспорядок из неразборчивых подписей и неожиданных адресов. Его страницы были помяты и обведены следами вина, пива и бог знает чего еще. Гость Хэнка Дина не вписал здесь свое имя, но бармен смог найти свою собственную запись о регистрации автомобиля. Он прочитал номер вслух, я записал его в блокнот и передал ему двадцать франков. Он тщательно разгладил записку и осмотрел ее с обеих сторон, прежде чем положить в свой набитый бумажник.
  
  — Спасибо, — сказал я.
  
  — Есть еще, — сказал он.
  
  — Еще регистрационные номера? Я попросил.
  
  «Конечно, есть».
  
  — Разные?
  
  Он кивнул.
  
  — Проклятые прокатные машины, — сказал Манн.
  
  — По десять франков за штуку, — торговался я.
  
  — Двадцать — это цена, которую вы сами установили, — сказал бармен.
  
  Я посмотрел на Манна. — Но никаких дубликатов, — предупредил его Манн.
  
  — У нас тоже будут дубликаты, — возразил я. — Но у нас должны быть даты для каждого числа.
  
  Страница за страницей мужчина просматривал книгу, пока у нас не появился список дат и чисел почти двухлетней давности. Мы допили пиво и выпили еще два.
  
  «Та самая регистрация!» — взволнованно сказал Манн. «Это в четыре раза больше одного и того же числа». Он допил пиво, вытер рот и скривился. «Может быть, это небольшая компания по аренде автомобилей или он просит именно эту машину».
  
  — Я так не думаю, — сказал я. «Прокатные компании обычно разгружают свои автомобили раз в год или два. Эти даты слишком далеки друг от друга. Вот оно в начале, вскоре после того, как Дин переехал сюда, а затем снова в августе прошлого года.
  
  — Всегда в праздничные дни, — сказал Манн.
  
  — Да, — сказал я. «Всегда в то время, когда у компаний по аренде может не быть автомобиля. Должно быть, это его собственная машина.
  
  «Нам впервые повезло, — сказал Манн.
  
  «Мой хозяин относится к этому так же», — сказал я, пока мы смотрели, как мужчина кладет небольшое состояние в свой бумажник. Мужчина посмотрел на нас и улыбнулся.
  
  — До свидания и спасибо, — сказал я. — Мне жаль мальчика.
  
  «Это случилось с моим сыном, — сказал бармен. — Но за ваше пиво нужно заплатить восемь франков.
  11
  
  На отслеживание регистрации автомобиля ушло сорок восемь часов. Он принадлежал очень старому четырехдверному «Фиату», который более восьми лет принадлежал мадам Люси Симоне Валентайн, медсестре, родившейся в Ле-Пюи в Верхней Луаре, ныне проживающей в Париже, в Порт-де-ла-Виллетт, на другом конце реки. канала от одной из крупнейших скотобоен в Европе.
  
  Эта конкретная часть северо-востока Парижа не известна своими историческими памятниками, соборами или изысканными ресторанами. Дом мадам Валентайн находился в трущобах девятнадцатого века, с гулкими лестницами, сломанными светильниками и вездесущим запахом несвежей еды. Когда мы приехали, снег только начал идти. На другой стороне улицы два желтых монстра грызли стены и нюхали кирпичную пыль. Номер девяносто четыре был на самом верху. Это был чердак. Раскрашенное, заставленное антикварной мебелью и расположенное так, чтобы смотреть на Нотр-Дам, это было бы место, которое голливудские художники-декораторы называют Парижем. Но в этой квартире такого вида не было. Он был обращен к другому кварталу, вдвое выше и в три раза мрачнее. Не было никаких шансов, что Джин Келли откроет дверь.
  
  'Да?' Когда-то она была красивой. На ней был свитер ручной работы, связанный далеко не идеально, а волосы были уложены перманентной волной, которую можно сделать дома.
  
  — Мы хотели бы поговорить с вами о вашей машине, мадам Валентайн, — сказал я.
  
  — Я могу объяснить это, — сказала она. «Я думал, что потребуются только новые свечи зажигания. К концу месяца все будет оплачено. Она сделала паузу. Этажом ниже доносились звуки музыки танго.
  
  — Мы не из автозаправочной станции, — сказал Манн. — Мы хотим поговорить с вами о мистере Генри Дине.
  
  — Вы американцы? Она сказала это на хорошем английском языке.
  
  — Шери, — позвала она кого-то позади себя. — Шери, это для тебя. Нам она сказала: «Генри должен быть на работе в шесть часов». Она произнесла его имя на французский манер: Анри.
  
  Консьержка упомянула, что с ней живет мужчина. Я ожидал увидеть кого-то совсем другого, чем розовощекий юноша, который теперь улыбался и протягивал руку. Он был одет в только что выглаженный комплект рабочей одежды, с пришитым к сердцу значком «Тотал».
  
  — Я майор Манн, армия США, в отставке. Я работаю в Государственном департаменте в Вашингтоне. Я хотел бы войти и поговорить с вами.
  
  — Я знаю о тебе все, — сказал мальчик. «Папа прислал сообщение. Он сообщил, что задержан полицией. Он сказал, что все это было недоразумением, но что вы, ребята, были честными и поступили бы правильно с его стороны.
  
  — Ты сын Хэнка Дина? — сказал Манн.
  
  — Да, сэр, конечно, — сказал мальчик. Он ухмыльнулся. «Генри Хоуп Дин. Хотите посмотреть мой паспорт?
  
  — В этом нет необходимости, — сказал Манн.
  
  — Входи, входи, — сказал мальчик. — Люси, дорогая, возьми бутылку шотландского виски, которую мы берегли на мой день рождения.
  
  Комната была очень чистой и почти неестественно опрятной, как загородный дом, приготовленный для новоприбывших. И, как и такие сдаваемые внаем помещения, здесь было скудно обставлено дешевыми бамбуковыми стульями и некрашеными шкафами. К выцветшим обоям было приколото несколько репродукций импрессионистов, а на полу стопками свалены книги.
  
  Мальчик указал, какие стулья самые лучшие, и достал свою драгоценную бутылку виски. Я сел и задался вопросом, когда у меня будет достаточно сил, чтобы снова встать. Прошло четыре ночи с тех пор, как ни один из нас не спал всю ночь. Я видел, как Манн потягивал свой скотч. Я налил себе много воды.
  
  — Кому понадобилось навлечь на твоего отца неприятности? — спросил Манн.
  
  — Ну, я мало что знаю о работе, которую он когда-то выполнял для правительства.
  
  — Мы поговорим об этом с другими людьми, — сказал Манн. — Я имею в виду, кто из тех, кого ты знаешь, хотел бы видеть твоего отца в беде, или в тюрьме, или даже мертвым?
  
  — Никто, — сказал мальчик. «Ты знаешь папу… временами он может быть раздражающим, он может быть довольно откровенным и при этом упрямым. Полагаю, я мог представить, как он ввязывается в драку, но не в такую передрягу. Папа был отличной компанией… отличная компания. Никто не стал бы утруждать себя подкладыванием четверти миллиона долларов наличными. Почему это просто невозможно?
  
  — Это должно выглядеть невозможным, — сказал Манн. — Вы посылаете человеку такую большую пачку денег, что он не может ее сдать, а потом говорите копам, что она у него. Я наблюдал за лицом Манна, пытаясь решить, признал ли он Хэнка Дина невиновным. Он увидел, что я смотрю на него, и отвернулся.
  
  «Ну и дела, четверть миллиона баксов», — сказал мальчик. «Вы должны быть очень обижены на кого-то, кто оставляет такой хлеб в его почтовом ящике».
  
  Люси Валентайн вошла в комнату с кофе для нас. Дешевая посуда была начищена до блеска, на подносе лежала накрахмаленная льняная крышка-крышка. Она положила его на бамбуковый стол, а затем села на подлокотник стула, который занимал мальчик. Она обняла его материнским жестом. «Может быть, тебе следует пойти повидаться с отцом, дорогой», — сказала она. — Ты можешь взять машину.
  
  — Если можно на личное, — сказал я женщине. — Как вы поладили с Хэнком Дином?
  
  — Я встречалась с ним всего дважды, — сказала Люси Валентайн.
  
  «Люси хотела, чтобы все было открыто, — сказал мальчик. «Люси и я собираемся пожениться, и очень скоро, но я должен договориться с папой».
  
  — И он возражает против Люси?
  
  — Она ему нравилась, — сказал мальчик. — Я знаю, что он это делал, и до сих пор делает. Он похлопал ее по руке, посмотрел на нее и улыбнулся. — Но правда в том, что папа хотел бы, чтобы я женился на американке.
  
  'Действительно?' Я сказал.
  
  «О, конечно, папа очень сильно говорит о том, какой он космополит, но папа — американец, его французский делает его американцем, и он очень стесняется этого».
  
  — А вы свободно владеете французским?
  
  «Я вырос здесь. Большинство людей, с которыми я работаю, думают, что я парижанин. И я думаю как француз — папе больно, когда я это говорю, но это правда — я никогда не был бы по-настоящему счастлив в Соединенных Штатах… и не женился бы на американке».
  
  Он улыбнулся. То, как он сказал «девушка», было способом сказать, что он предпочитает «женщину». Люси Валентайн была намного старше мальчика; ему не нужно было говорить, что Хэнку Дину это тоже не нравилось.
  
  — А вот и развод Люси, — сказал мальчик. «Вот в чем настоящая трудность. Церковь этого не признает, — он пожал плечами, — и папа тоже.
  
  — Но твой отец развелся с твоей матерью, — сказал я.
  
  На мгновение я подумал, что мальчик разозлился из-за того, что я упомянул об этом, но он улыбнулся Люси, а затем сказал мне: «Он написал, что разведен во всех официальных формах и прочем, но правда в том, что он всегда отказался дать маме развод — вот что вызвало все недовольство».
  
  — По религиозным соображениям?
  
  «Мама сказала, что папе было легко иметь религиозные сомнения — он не хотел снова жениться».
  
  — А твоя мать?
  
  — Они никогда не ладили. Они расстались слишком давно, чтобы я мог что-то об этом помнить, но я никогда не могу представить, что они будут вместе. Мама любит светскую жизнь. Этот парень Рейд-Кеннеди просто купается в деньгах. Он всегда хотел, чтобы я брал пособие, но я бы не хотел этого; в конце концов, он мне даже не отчим.
  
  — Чем он зарабатывает на жизнь?
  
  — Он занимается электроникой.
  
  Я сказал: «Это может означать что угодно, от ремонта сломанного телевизора до прогулки по Луне».
  
  — Его фабрики производят сложный хлам для спутников связи. Они проделали большую работу для этого французского телевидения, чтобы получать новости из Штатов в прямом эфире. А еще есть метеоспутники… Думаю, это не военная тайна, если вы, ребята, так думаете.
  
  — Ты опоздаешь в больницу, дорогая, — сказала женщина.
  
  «Сегодня я пропущу это», — сказал мальчик. «Я должен был сдать кровь в больнице на бульваре, но я легко могу сделать это завтра».
  
  Манн кивнул. — Вы поддерживаете связь со своей матерью?
  
  'Мы пишем.'
  
  'Когда ты последний раз видел ее?'
  
  — Один, — сказал мальчик, — нет, что я говорю, два года назад.
  
  Люси Валентайн встала с подлокотника кресла, подошла к окну и внезапно заинтересовалась падающим снегом.
  
  — И она не пишет и не звонит? Манн настаивал.
  
  — Пару раз за последний год, — сказал мальчик. «Она начинает принимать ситуацию такой, какая она есть».
  
  Люси Валентайн подошла к нему и сунула руку в карман комбинезона, который был на нем, достала его сигареты и закурила. Это был интимный жест, и все же ему не хватало спонтанности, которая обычно свойственна таким действиям. Он тоже это чувствовал. — Что случилось, дорогой?
  
  Она отвернулась от него и пожала плечами. Она затянулась сигаретой и сказала: «Твоя мать была здесь вчера».
  
  'Ты уверен?' — недоверчиво сказал он.
  
  Люси все еще не обернулась. — Конечно, я уверен. Она пришла сюда искать тебя. Конечно, я уверен.
  
  'Расслабься крошка.'
  
  — Прости, дорогой, — сказала она голосом, в котором не было и следа сожаления. «Она ничего не приняла. Она полна решимости разлучить нас. Я мечтал о ней прошлой ночью.
  
  — Ты ведешь себя глупо.
  
  Люси Валентайн повернулась к нему. «Я не шучу, и не называй меня малышкой». Она открыла сумочку, стоявшую на подоконнике, и достала из нее клочок бумаги. 'Позвони ей!' — сказала Люси. — Это то, что вы хотите сделать, не так ли?
  
  Бумагу он не взял. — Я люблю тебя, Люси.
  
  Она пожала плечами и отвернулась.
  
  Это был майор Манн, который взял у нее листок бумаги. Он не передал это мальчику. Он сам читал. Ни один из них больше не знал о нас.
  
  — Ты должна была сказать мне, Люси.
  
  Люси промокнула глаза крошечным носовым платком. «Она пробыла во Франции всего три часа. Она снова собиралась вернуться в аэропорт. Казалось глупым рисковать всем, что у нас есть, когда она была здесь всего несколько минут.
  
  «Она пересекла Атлантику не для того, чтобы нанести один короткий визит, — сказал мальчик. Он был польщен этой идеей, и его голос выдал ее».
  
  — Нет, — сказала она. — Они в Европе.
  
  «Это канцелярские принадлежности отеля», — сказал Манн, поднимая записку. «Никаких сообщений, только «Пожалуйста, позвоните» и распечатанный блокнот. Отель Грешам, Дублин. Что она будет делать в Ирландии, ты не знаешь?
  
  — Нет, — сказал мальчик.
  
  'Мы подумаем!' — сердито сказал Манн. Напряжение в комнате задело всех нас, и теперь Манн стал необоснованно нетерпеливым по отношению к мальчику. 'Подумай об этом. Ее интересуют конные фермы или ловля акул? Что она делает в Ирландии посреди зимы?
  
  Мальчик покачал головой, и Люси Валентайн ответила от его имени. — Его мать прилетела прямым рейсом «Айриш Эйрлайнз»: Дублин — Париж. Она сказала не рассказывать мужу о поездке. Он думал, что она делает покупки в Дублине, а вечером идет в театр.
  
  — Так где, черт возьми, он был? — сказал Манн. «Сумасшедшие каникулы, когда вы отправляете свою жену на представление в одиночестве».
  
  — Она ничего об этом не говорила, — сказала Люси Валентайн.
  
  Майор Манн потянулся за шляпой и застегнул пальто. — Ты же не собираешься уезжать из города?
  
  Никто из них не ответил, но когда мы вошли в дверь, которую Люси придержала для нас, мальчик сказал: «Она не пытается нас разлучить, детка. Перестаньте беспокоиться об этом. У них есть секреты друг от друга… вот что приносит вред, — и после того, как дверь закрылась, они перешли на бормотание по-французски.
  
  Снизу доносилась музыка того самого танго, которое мы слышали, когда приехали. То ли авточейн застрял, то ли они учились танцевать. Манн молчал, пока мы спускались по узкой каменной лестнице. Некоторые лампочки отсутствовали, а те, что работали, давали лишь проблески света. В танго есть фальшивая веселость: на самом деле это очень меланхоличный ритм.
  
  Был уже поздний вечер, но низкие облака затемняли улицу, так что в некоторых машинах были включены фары. Мы шли, пока не добрались до нашего арендованного Мерседеса. Собравшийся на нем тонкий слой снега был окрашен в желтый цвет кирпичной пылью сноса, и кто-то нарисовал в нем серп и молот. Манн стер его перед тем, как сесть внутрь. Затем он включил дворники, чтобы сделать прозрачное пятно на стекле, но даже когда он это сделал, раздался громоподобный грохот от рушащейся стены, и огромное облако пыли окутало нас. Мы были плотно зажаты, но Манн обогнал нас и присоединился к движению, которое мчалось по улице Фландр к центру Парижа. Мы были на площади Сталинграда, прежде чем Манн что-то сказал. — А если этот парень действительно курьер? он сказал.
  
  «Я не могу поверить, что все это было игрой. Эти двое не делали все это для нас?
  
  — А мать ребенка?
  
  «Когда профессиональная сеть совершает ошибку, это всегда такая ошибка, — сказал я. — Это всегда ревнивый любовник или подозрительная жена.
  
  — Или брошенная жена, которая хочет снова выйти замуж. Так ты думаешь, что жена подставила Хэнка?
  
  — Это был способ оказать на тебя давление, — сказал я. — Это был способ сделать тебя уязвимым.
  
  — Но было ли это предназначено для того, чтобы сбить нас с хвоста Бекува? Или это отвлекающий маневр — вся эта ерунда про Дублин?
  
  — Хороший вопрос, — сказал я. Он кивнул. Мы оба знали, что должны отправиться в Дублин — следователь идет по его следу, как бы он ни подозревал, что это может быть ложный след.
  
  К тому времени, как мы вернулись в гостиницу возле Министерства внутренних дел, город уже затянуло снегом. Майор Манн вошел в отель, стряхивая лед с плаща. Его ждало сообщение. Это было через французскую полицию. Кто-то пытался срочно связаться с нами. Там был контактный телефон. Я узнал в нем один из номеров, используемых отделом ЦРУ в парижском посольстве. Манн позвонил, и курьер прибыл через десять минут. Он прошел через шифровальную машину, но был достаточно загадочным, чтобы требовать объяснения.
  
  ДЖОНАТАН ЧИСТИТЬ ОБУВЬ ТРОЙНОЙ ЗВЕЗДОЙ СРОЧНО .
  
  ФАБИАН СОЖАЛЕЕТ, ПЕРСПЕКТИВНЫЙ ДЕКАН НАЗВАН ОШИБКОЙ СТОП ОН ТЕПЕРЬ ГОВОРИТ, ОФИС BETTERCAR CAR RENTALS НАХОДИТСЯ В БОСТОНЕ, МАССАЧУСЕТС СТОП КРАСНЫЙ ПОСЫЛАЕТ ЛЮБОВЬ СТОП ПРИНЕСИТЕ КОНЬЯК ПОДПИСЬ ДЖОНАТАН КОНЕЦ
  
  Фабиан — кодовое имя Андрея Бекува, а Джонатан — сотрудник ЦРУ, ответственный за безопасность двух русских, пока нас не было. «Принеси коньяк» — это контрольный код, который Манн лично согласовал с Джонатаном (разный для каждого сообщения и запоминаемый нами втроем). То, как Рэд убедил охрану добавить личное послание любви, было выше моего понимания.
  
  — Вы расшифровали для меня Бостон, штат Массачусетс? — спросил Манн.
  
  — Да, сэр, — сказал курьер. Он был застенчивым молодым человеком. — Я посмотрел. Это маленький городок в Ирландии — Дроэда, если вы так произносите.
  
  — Дроэда, — сказал Манн и кивнул. — И я полагаю, код Бостона, штат Массачусетс, — Дрохеда, Ирландия. Курьер вежливо улыбнулся. Манн взял лист с посланием и пачку спичек и тщательно сжег бумагу дотла. Манн был таким: ему нравилась возможность показать, какой он хорошо обученный оператор.
  
  'Есть ли еще что-нибудь?' сказал курьер.
  
  «Генри Хоуп Дин; Мне нужна его группа крови, — сказал Манн. — Он донор крови, так что это не должно быть сложно.
  
  — Дроэда в Ирландии, — повторил он, когда курьер ушел. — Ну, Бекувы действительно говорят.
  
  — Ты собираешься рассказать мне, что такое Bettercar, или мы будем весь вечер играть в секретных агентов?
  
  — Полегче, детка, — сказал он, подражая встревоженному голосу Генри Хоупа Дина.
  
  — Я собираюсь поесть, — сказал я. 'До скорого.'
  
  — Bettercar Car Rentals — это согласованный код Общества 1924 года, — сказал Манн, — и я покупаю выпивку.
  12
  
  Вы поворачиваете налево из аэропорта Дублина, следуя по дороге Белфаста. Майор Манн договорился с офицером ирландского специального отдела, чтобы он встретил нас в Дроэде. Это было всего в двадцати милях от аэропорта, и Манн пообещал проделать это за столько же минут, но он не рассчитывал ни на узкую извилистую трассу, ни на выбоины на поверхности, ни на гигантские сочлененные грузовики, которые должны были сократить путь. разгоняйтесь до черепашьей скорости, пробираясь по узким улочкам деревень по пути. Не ожидал он и грозы, которая встретила нас. Всю дорогу он ругался и дымил. Наконец он разрешил мне вести машину.
  
  Дроэда, бесцветный город из камня и сланца, сиял под непрерывным ливнем дождя, который в Ирландии называют «мягким днем». Солдат с автоматом и милиционер в бронежилете укрылись от дождя в дверях банка. На стене рядом с ними висела белая надпись из аэрозольного баллончика: «Выдаче не подлежит».
  
  Инспектор полиции особого отдела ждал нас с вежливостью и терпением, с которыми ирландцы встречают промедление. Это был высокий худощавый мужчина со светлыми волосами, одетый в простую темную одежду, которую носят полицейские, когда хотят, чтобы вы знали, что они полицейские. Он сел в машину и какое-то время молчал, вытирая лицо платком от дождя. Он снял шляпу, чтобы дождевая вода не попала в папку с документами, которую он теперь открывал, стоя на коленях. Он нашел нужные бумаги и успокаивающе постучал по ним. Раздался раскат грома, эхом прокатившийся по городу, как канонада.
  
  «Мистер и миссис Рейд-Кеннеди зарегистрировались в отеле «Грешэм» в Дублине четыре дня назад. Его жена осталась там, чтобы сделать покупки. Она выписалась вчера. Нелегко узнать, в какие ночи с ней был ваш мужчина — за двухместный номер все время платили. Он снова обратился к своим бумагам. «Мистер Рид-Кеннеди нанял небольшой фургон в прокатной компании на О'Коннелл-стрит. Он пошел в магазин рыболовных снастей и спортивных товаров. Говорят, он не покупал ружья и боеприпасов, но мы никогда не можем быть в этом уверены, по крайней мере, в Ирландии! Он купил пару резиновых сапог до бедра. Вейдерсы – такие рыболовы носят для речной рыбалки. И непромокаемую куртку.
  
  'Стержень? Линия? Летит?' — спросил Манн.
  
  — Только сапоги и куртка. Потом он пригнал фургон сюда. Он не останавливался ни в одном из отелей Дрохеды, но два человека видели арендованный им фургон. Работник фермы видел, как его везли обратно в город вчера в семь часов утра. Он нажал на нее, но фургон не остановился.
  
  — Он опознал Рида-Кеннеди? — спросил Манн.
  
  «Положительно. Он был разочарован. В этой части мира люди всегда останавливаются из-за автостопщиков, особенно местных. И тоже шел дождь. Да, положительная идентификация.
  
  'Другой?'
  
  «Доставщик булочника увидел пустой фургон, припаркованный в переулке у въезда на ферму — собственность О'Коннор. Он с трудом проехал, переулок там очень узкий».
  
  — Расскажите мне о ферме, — сказал Манн. Раздался внезапный треск молнии, осветивший всю улицу, замораживая каждое движение своим жестоким голубым светом.
  
  — Им владеет синдикат немцев, — сказал полицейский. — Ферма, мясной скот, около пятисот акров.
  
  Раздался еще один раскат грома. По улице шли тракторы, бродячие собаки, школьники, ветхие автомобили и крестный ход; все выдержали дождь, как будто не замечая его.
  
  Полицейский убрал бумаги и запер чемодан. «Единственное, что меня беспокоит, это бензин. Компания по найму говорит, что он использовал достаточно, чтобы добраться на север до Дандолка или даже пересечь границу.
  
  Манн хмыкнул и повернулся, чтобы посмотреть на мальчика на велосипеде. Мальчик, прислонившись плечом к кирпичной стене, щелкал ногой по педали. — Где эта собственность О'Коннора? — спросил Манн. — Давайте перевернем.
  
  Полицейский посмотрел на дождь. — Нет ничего жесткого и быстрого, — сказал полицейский. — Я лучше позвоню в Дублин, если вы хотите поискать.
  
  — Ничего не поделаешь, — сказал Манн. — Такие люди, которых мы преследуем, могут заплатить тысячу долларов за новости о вашем телефонном звонке в Дублин.
  
  — Я удивлен, что вы мне доверяете , — раздраженно сказал полицейский.
  
  — Я тебе не доверяю, — сказал Манн. — А теперь приступим к делу — скажи им, что мы ищем голубые пленки, или проверяем ящур, или что-то в этом роде.
  
  Конденсат запотевал на лобовом стекле. Полицейский достал носовой платок и вытер панель. — Прямо по этой дороге, — наконец сказал он. Я повернул ключ зажигания, и после пары попыток машина завелась. — Следующая боковая дорога слева, — сказал полицейский.
  
  Мы свернули с главной дороги и стали карабкаться по безмолвным деревням и пустынному ландшафту. Вымытые дождем вершины холмов казались блестящими и неопрятными в полуденном свете, но руины какого-то давно забытого аббатства едва виднелись в сумрачных складках дна долины. — Расскажите мне больше об этой ферме, — сказал Манн.
  
  — Это может быть не ваш человек, — сказал полицейский инспектор. — Этот синдикат немцев — это был Франкфурт — купил ферму О'Коннор около двух лет назад. Ходили разговоры о жеребце, а затем о полетах омаров в Париж, но из разговоров так и не вышло. Сейчас там живут люди по имени Гердинг — муж, жена и взрослый сын — к ним регулярно приходят люди… описываются как акционеры синдиката: приезжают хорошо одетые иностранцы, не только немцы: американцы, голландец, какие-то шведы и мужчина который сказал, что он из Аргентины — по словам таксистов.
  
  Манн фыркнул. — Похоже на то, что мы ищем, — сказал он.
  
  — Соседей на много миль вокруг нет, — сказал полицейский инспектор. «Гердинги — протестанты, держитесь особняком. Соседи говорят, трудолюбивые люди. Они ездят в деревню за бензином, хлебом и молоком, а в Дроэду раз в неделю за продуктами. Он похлопал меня по плечу. — Нам лучше оставить машину у ворот. Мы застрянем в грязи, если пойдем по дорожке в такую погоду. У вас есть плащи?
  
  Фермерский дом стоял на вершине холма, а хозяйственные постройки образовывали прямоугольник на пологом склоне к востоку от него. Трасса, которая была слишком грязной для нашей машины, шла по гребню холма. Отсюда открывался великолепный вид для всех, кто был готов смотреть в ослепляющий ливень. Но, несмотря на шум ветра, собаки нас услышали. Их лай превратился в вой, пока Манн боролся с ржавым засовом на воротах фермы.
  
  «Не совсем то, чего можно было ожидать от рекламы «Люфтганзы», — сказал Манн. Он сердито вцепился в болт, и его острый край содрал кожу с его большого пальца. Он поклялся.
  
  Во дворе также отсутствовал тот порядок, которого ожидаешь от синдиката, зарегистрированного во Франкфурте. Неровные булыжники были усеяны разбросанным кормом, спутанным сеном и лужами дождевой воды над забитыми стоками. Дверь фермы была заперта.
  
  — Птицы улетели, — сказал пристав, но расстегнул пальто и расстегнул куртку. Это было то, что мог бы сделать мужчина, если бы убеждал себя в доступности своего пистолета.
  
  Я попробовал окно и сдвинул его без труда.
  
  — Привет! — крикнул милиционер в открытое окно. Ветер раздул сетчатую занавеску так, что она развевалась на его лице. Изнутри фермы не было слышно ни звука, но собаки лаяли, словно в ответ на зов. Я подергал пол своего плаща, чтобы перекинуть одну ногу через подоконник. Полицейский осторожно оттолкнул меня в сторону. «Это моя нашивка, — сказал он. «Я привык к тому, что может вот-вот произойти». Он улыбнулся.
  
  Я полагаю, что все трое из нас уже делали подобные вещи раньше. Я накрыл его. Манн остался снаружи. Мы прошлись по всем комнатам и неизбежно возникало глупое чувство, когда заглядываешь под кровати. — Вообще никого, — сказал полицейский, открывая последний шкаф и постукивая по его деревянной внутренней части, чтобы убедиться, что нет глухих звуков. Я подошел к окну, поднял его и позвал Манна во двор, чтобы сказать ему, что дом пуст. К тому времени он успел окинуть взглядом хозяйственные постройки. Они тоже были пусты. Дождь почти прекратился, и из этого окна наверху я мог видеть много миль через плоскую сельскую местность Келлса, туда, где умирающее солнце окрашивало розовое небо над озерами Мита. Я видел и фермерских собак. Они, мокрые и несчастные, сидели на куче навоза за конюшнями. — Взгляните на это, — крикнул полицейский снизу. Я спустился вниз, чтобы найти там и Манна. Они оба просеивали пепел, которым был погребен очаг. Они нашли несколько кусков жесткого пластика размером с открытку. Дюжина или больше из них слились в твердый пластиковый кирпич. Это предотвратило их уничтожение в огне. Манн выбрал из пепла небольшой белый блок. 'Что это?'
  
  — Зажигалку, — сказал инспектор. «Соединение парафинового воска. Они используются для разведения бытовых пожаров. Они добудут уголь или торф без бумаги или дров.
  
  — Верно, — сказал Манн. Он понюхал. «Ну, этот ребенок не загорелся. Если бы это произошло, мы бы вообще ничего не нашли.
  
  — Ну, теперь вы можете мне кое-что сказать, — сказал инспектор. «Что это за многослойный пластик?»
  
  — Микрофиша, — сказал Манн. «Младший брат Микрофильма. Микрофильмы есть на катушках, и это очень удобно для тех, кто ходит в публичную библиотеку читать «Войну и мир », но если вы хотите выбрать свой материал, они намного лучше». Он отделил одну из пластиковых открыток от остальных и поднес ее к свету, чтобы полицейский мог видеть страницы с фотографиями размером с ноготь.
  
  — Я хочу взять с собой кое-что из этого, — сказал Манн. — Просто образец. ХОРОШО?'
  
  — При условии, что вы оставите достаточно, чтобы лаборатория сообщила нам, что это за материал.
  
  «Все это секретные материалы из источников в правительстве США», — сказал Манн.
  
  'Почему здесь?' — сказал полицейский.
  
  — Ирландская республика доступна — паспортные проверки проходят формально, а теперь у русских есть посольство, место кишит агентурой. Поскольку Ирландия входит в ЕЭС, ограничений на въезд европейцев немного. Из Соединенного Королевства вообще нет чека. Да ладно, парень, ты знаешь почему.
  
  — Я полагаю, вы правы, — сказал полицейский инспектор.
  
  — Да, — сказал Манн. Он положил в бумажник пару микрофишных карточек.
  
  «Вы слышите этих собак, — сказал мне полицейский. «Я вырос на ферме. Мой отец продал бы собак, которые убегали, когда чужие входили в дом, и выли наизнанку за малиной».
  
  Я встал, не отвечая, и пошел в переднюю. Я взял телефон, чтобы убедиться, что он подключен, и снова положил его. Затем я отпер массивную входную дверь. Ему, должно быть, было сто лет, и он был рассчитан на то, чтобы выдержать осаду. Я стоял на крыльце и смотрел на поля. Коровий навоз был разбросан по заросшим травой полям, и несколько грачей расхаживали и клевали его. Это были прекрасные большие птицы, большие, как стервятники, с блестящим голубым блеском на черных перьях. Но большинство птиц было в небе — сотни их — по большей части скворцы, кружащиеся и метущиеся, огромные птичьи водовороты, затемняющие розовое вечернее небо, болтающие, кричащие и бьющие по воздуху с такой силой, что издавался постоянный гул. шум.
  
  — Позвони своим людям, — сказал я наконец. — Вызовите полицейского врача и какое-нибудь оборудование для раскопок. Думаю, там будет три тела… людей, называющих себя Гердингами… похороненных там, где лают собаки».
  
  Полицейский сказал: «Так вот почему собаки воют там под дождем. Я должен был догадаться, я жил в деревне. Мне жаль.'
  
  — Забудь, — сказал я. — Я никогда не жил в деревне, но знаю, с какими ублюдками мы имеем дело.
  
  — Этот человек, Рид-Кеннеди? — сказал полицейский.
  
  — Грузовик для перевозки микрофишной машины… кулики и непромокаемая куртка, чтобы защитить его одежду от брызг крови… два дополнительных галлона газа, чтобы сжечь бумаги, и бог знает какие еще материалы.
  
  — Но зачем оставлять телефон подключенным?
  
  — Мы не имеем дело с малолетками, — сказал я. «Он не хотел, чтобы телефонные инженеры прибыли в самый разгар его махинаций».
  
  Инспектор ирландской полиции сказал: «Тогда ваш человек — иностранец; скорее всего американец. Наши парни научились лучше не бояться перехвата со стороны слишком расторопных телефонных инженеров.
  
  Манн посмотрел на него, проверяя, не саркастичен ли он, но, так и не приняв решения, лишь хмыкнул и вернулся к своей микрофише. Почти так же внезапно, как и начались, скворцы налетели, уселись и замолчали. Теперь был только собачий лай.
  13
  
  С воздуха это выглядит как нагромождение причудливых ящиков, выброшенных на тропический берег. Но океан Майами был голубым и манящим, а небо безоблачным. Несмотря на все эти шутки о Багамах, где зимуют богачи Флориды, приезжайте в Майами прямо из ирландского января и начинайте понимать, что апельсины не такие уж и глупые.
  
  Центр города Майами может быть обычной сеткой офисных зданий, торговых центров, мэрии и военного мемориала. Центр города Майами может быть таким, если вы когда-нибудь найдете его среди отелей-башен. Но Рейд-Кеннеди не жили в центре Майами, и они не жили ни в одной из башен отеля. Они наслаждались прибрежной полосой в пять акров с домом в испанском стиле с восемью спальнями и соответствующим количеством слуг в испанском стиле, чтобы содержать его в чистоте, садом, полным тропических цветов, и местом для швартовки пятидесятифутового мотора. крейсер. И если им нужен был правильный разговор, они могли вызвать светло-голубой «роллс-ройс» с водителем в форме и отправиться в яхт-клуб, который находился примерно в ста пятидесяти ярдах вдоль набережной. Мистер Рейд-Кеннеди все еще был «по делам в Европе», но Манн решил посеять тревогу и уныние в доме.
  
  — Если вы друг Генри-Хоупа, мы просто рады вас видеть, — сказала его мать. Своего сына она назвала Генри-Хоуп. Если бы он вернулся, чтобы жить с ними, он стал бы Генри Хоупом Рейд-Кеннеди, что звучит как веская причина остаться в Париже.
  
  Играла тихая музыка, и женщина потянулась за спиной к пушистой розовой игрушечной собаке, и музыка стала очень тихой. Я задавался вопросом, было ли это продуктом радиокомпании Рейд-Кеннеди. Она улыбнулась нам. Ей было за сорок, но много дорогих процедур по уходу за лицом, лосьонов, массажей и паровых ванн было потрачено на то, чтобы сохранить ее тридцать девять. Это почти удалось. Некоторым людям средний возраст принес смягчение черт лица, но ее кожа была скорее плотной, чем дряблой, и вдоль кости носа и челюсти были белые линии. Тем не менее нельзя было спутать с красотой, которой она когда-то была, и ее властные манеры предполагали, что она тоже этого не забыла. Она погладила по голове белого пуделя, которого кормила. — Да, если вы друзья Генри-Хоупа, мы просто рады вас видеть.
  
  Она сказала это так, что мы знали: если выяснится, что мы не друзья ее сына, она устроит, чтобы мы поджаривались в аду: очень медленно. Она снова улыбнулась, глядя на тяжелые шерстяные костюмы, которые мы с майором Манном выбрали для Рождества в Вирджинии, и на бесформенную твидовую шляпу, которую Манн купил в аэропорту Дублина. На ней была бледно-розовая шелковая свободная пижама с вывернутым наружу лейблом Dior. Ошейник пуделя был от Гуччи.
  
  — Вы были майором американской армии? Она сделала глоток из ярко-красного напитка, стоявшего у ее локтя из коктейльного бокала.
  
  — Связь, мэм.
  
  — О, связисты, — сказала женщина, как будто это все объясняло. Примерно в это же время слуга решил, что мы не занимаем деньги и не продаем энциклопедии. Она ушла молча.
  
  «Хотя мы встречались с вашим сыном и разговаривали с ним, это было бы ложным представлением самих себя, если бы я не сказал вам, что мы здесь, чтобы навести справки о вашем муже», — сказал Манн. Он держал шляпу обеими руками и крутил ее, как штурвал.
  
  — О моем муже? она сказала. В голосе, который редко выдавал тревогу, слышалась нотка тревоги. Она потянулась за розовой шалью и набросила ее на плечи так, что я почувствовал, что мы сбили температуру.
  
  — Доктор Генри Дин, — сказал Манн.
  
  — А, вы имеете в виду моего бывшего мужа, — сказала миссис Рид-Кеннеди. Она начала гладить пуделя настойчивыми мелкими движениями, совсем не похожими на размеренный голос и расслабленную улыбку, которыми она нас одаривала. — Положи шляпу и садись. У нее был акцент « Унесенных ветром» , но из-за низкого голоса она больше походила на Кларка Гейбла, чем на Вивьен Ли.
  
  Манн мгновение смотрел ей прямо в глаза, а затем сказал: — Вот что я имел в виду, миссис Рид-Кеннеди. О докторе Генри Дине, вашем бывшем муже. Он не сел и не выпустил шляпу.
  
  — У него какие-то неприятности? она спросила.
  
  — Да, — сказал Манн.
  
  — Мне очень жаль, — сказала она. Она нахмурилась, но не сломалась и не заплакала об этом.
  
  Манн сказал: «У него было много валюты с собой. Пока что он не может объяснить это, — пожал плечами Манн. «Все это может ничего не значить — с другой стороны, это может быть серьезно».
  
  — А вы откуда?
  
  — Служба внутренних доходов, — сказал Манн. — Я думал, что уже говорил тебе это.
  
  — Нет, — сказала она. Она не была уверена, быть ли ей более расслабленной или более тревожной. 'И что ты делаешь?'
  
  'Ты смеешься?' сказал Манн с улыбкой. «Вы знаете, что делает налоговая служба, мэм, мы современные Робин Гуды: мы грабим богатых и отдаем это бедным».
  
  — Я имею в виду вас лично, — сказала она. Она потянулась к коробке с цветным фото котят на крышке. На этикетке было написано: «Ручная глазированная вишня в шоколадной глазури». Она откусила от одного кусочка, чтобы увидеть, что внутри, а затем снова прочитала этикетку. Не поднимая глаз, она повторила вопрос. — Чем вы занимаетесь лично?
  
  «Теперь мне придется требовать Пятой поправки к этому, леди, из-за того, как я могу оговорить себя». Он искоса посмотрел на нее, но она не подала виду, что поняла. — В таком расследовании… — Манн сделал паузу, надеясь, что она посмотрит на него снизу вверх, но она этого не сделала. Он продолжил: «…есть много чисто рутинных материалов, которые нужно записать. В обычном порядке, я полагаю, мы расширили бы расследование дел людей, связанных с доктором Дином. Но лично я, миссис Рейд-Кеннеди, не люблю копаться в личных делах людей…
  
  Она подняла глаза и подождала, пока он продолжит, но он не продолжил. Она повернулась, чтобы посмотреть через огромное панорамное окно в испанском стиле туда, где пальмы вырезали зазубренные узоры в голубой воде залива. Затем она сосредоточила все свое внимание на том, чтобы съесть вишню в шоколаде, и ждала и ждала.
  
  — Каким бизнесом занимается ваш муж? — неожиданно спросил Манн.
  
  — Электроника, — сказала она. У меня было ощущение, что она собиралась позвонить своему адвокату и ничего больше не говорить, пока он не приедет, но если она так думала, то, должно быть, передумала.
  
  — Он всегда занимался электроникой? — спросил Манн.
  
  — Откуда мне знать, что вы по официальному делу? она сказала.
  
  Он не ответил. Наконец она сказала: «Он унаследовал бизнес от своего отца — Reid-Kennedy Radio Components, Inc. Именно Дуглас увидел возможности в электронике. Фабрика в Чикаго по-прежнему производит карманные калькуляторы и настольные модели, но большая часть нашего бизнеса связана с очень современным электронным оборудованием». Она перестала гладить собаку достаточно долго, чтобы сделать глоток из своего напитка.
  
  «Я ценю ваш исчерпывающий ответ, миссис Рейд-Кеннеди, — сказал ей Манн. — Могу ли я считать, что ни у вас, ни у вашего мужа нет никаких связей, деловых или социальных, с этим человеком Генри Дином?
  
  Этот человек — это было приятное прикосновение. Она заметно просияла при этом и затрепетала ресницами. — Ни в коем случае, майор, — сказала она. Она нахмурилась, словно пытаясь очистить для нас самое дно своей бочки воспоминаний. «Я полагаю, что мой сын, Генри-Хоуп, время от времени поддерживал связь с мистером Дином, но ни я, ни мой муж не связывались с ним лично после развода».
  
  — Вы имеете в виду с 1955 года? Он подошел к ней.
  
  — Да, с 1955 года, — сказала она и снова нахмурилась.
  
  — У вас есть недавняя фотография мистера Дугласа Рейда-Кеннеди? — спросил Манн. Он взял маленькую фотографию в кожаной рамке и посмотрел на нее. Это была старая фотография цвета сепии: мужчина в воротнике-крылышке и мальчик в баварских шортах и топе.
  
  'Где ты это взял?' она сказала.
  
  — Прямо с вашего столика, — сказал Манн.
  
  «Это мой муж и его отец, фотография сделана до войны — он обычно берет ее с собой. Это своего рода удача.
  
  — Что ж, похоже, на этот раз ему не повезло, — сказал Манн. — Но в любом случае я хочу чего-нибудь свеженького. Подойдет снимок паспорта.
  
  «Он ненавидит, когда его фотографируют, — сказала она.
  
  — Верно, — сказал Манн. — Может быть, его укусила маленькая птичка.
  
  Она взяла фотографию у Манна и положила ее на стол. — Да, я полагаю, это было так, — сказала она.
  
  Манн улыбнулся. «Ну, расслабься, — сказал он, — может быть, мы еще вернемся».
  
  'Вы будете?' она сказала.
  
  «Просто связываю кое-какие рутинные мелочи», — сказал Манн.
  
  Она с сомнением улыбнулась и встала, чтобы проводить нас.
  
  «Еще раз спасибо за всю вашу доброту», — сказал Манн, неопределенно махнув рукой в сторону журнального столика, который все еще был пуст, как и в момент нашего прибытия, точно так же, как шкафчик с напитками и коробка для сигарет были не менее полны.
  
  «Жаль, что мы не можем отказаться от этого ужина в Белом доме, — сказал Манн, подходя к двери.
  
  Миссис Рейд-Кеннеди нахмурилась. Он остановился, повернулся и покрутил в руках ирландскую твидовую шляпу, пока она не посмотрела на нее. Затем он вывернул его наизнанку, чтобы показать ей неправильные стежки, скрепляющие подкладку. Уже распускалось. — Там более неторопливый образ жизни, — сказал Манн. — Я купил это вчера в Дублине, миссис Рейд-Кеннеди. Он надел шляпу и улыбнулся.
  
  Миссис Рейд-Кеннеди нервно облизнула губы и сказала: — Это ирландская рыбацкая шляпа, не так ли?
  
  Улыбка Манна появилась медленно и красиво, как восход солнца из пустыни. «Проблема была в том, что пока я ходил туда порыбачить, парень, которого я хотел увидеть, стрелял». Прежде чем она успела ответить, он торжественно снял шляпу, взял меня за руку, и мы удалились.
  
  Курьер ЦРУ ждал в аэропорту. Он принес промежуточное досье первого этапа на Рейд-Кеннеди, а еще одно — «Рейд-Кеннеди Инкорпорейтед». Был также компьютерный анализ налоговых деклараций за двенадцать лет — личных и корпоративных — и еще много впереди. Было также время скормить два доллара веселому роботу, который раздавал холодные чизбургеры в теплом целлофане и горячий водянистый кофе в темно-коричневых пластиковых стаканчиках. Манн проглотил его и сказал: «Еще один, который вы не одобряете, а?»
  
  — О том, как вы обращались с женщиной Рейд-Кеннеди?
  
  — Думаешь, она догадалась, что нам нужно, а? он усмехнулся и откусил чизбургер.
  
  «Тебе надо было расстегнуть джемпер и показать ей футболку ЦРУ», — сказал я ему.
  
  — Грубая борьба янки, не так ли? Не тот крикет, в который вы играете в «Лордс»?
  
  — Это может заставить их бежать или уничтожить улики, закрыть рты и позвонить адвокатам.
  
  — Или она может даже не сказать об этом своему мужу, — сказал Манн. — Вы думали о такой возможности? Господи, этот кофе ужасен».
  
  Он раздавил одноразовую чашку с остатками кофе внутри. Он швырнул его в мусорное ведро, так что оно ударилось о качели и мягко взорвалось. Обломки испарились.
  
  — Да, я тоже об этом думал, — сказал я.
  
  На индикаторе замигал номер нашего выхода. Манн выбросил остатки своего чизбургера, вытер руки бумажным полотенцем и бросил его после него. — Хочешь мяту? — сказал Манн, полезая в карман жилета за таблетками от расстройства желудка.
  
  — Я слишком стар для этих официальных обедов, — сказал я.
  
  — Я даже не знаю, почему вы направляетесь на север, — сказал Манн. «Вы должны просто остаться здесь со всеми пожилыми людьми».
  
  В самолете мы располагали первоклассным жильем. Я остановился на досье Reid-Kennedy, Inc.
  
  Досье Рейда-Кеннеди было американской историей успеха: местный мальчик заработал, унаследовав фабрику своего отца. Электронное оборудование, разработанное и изготовленное лабораториями Рейда-Кеннеди, не было секретом, оно продавалось всем желающим. В досье было включено несколько прекрасно отпечатанных буклетов, которые рассылались любому потенциальному покупателю, дома или за границей. Я внимательно прочитал рекламу.
  
  Телефонные разговоры — и множество других коммуникационных материалов — могут быть свалены в кучу. Один единственный провод может передавать сто или более разговоров одновременно, при условии, что у вас есть «мультиплексный переключатель с временным разделением», разработанный в лабораториях Рейда-Кеннеди (или, в брошюре опущено, от какого-нибудь конкурирующего производителя). Эти переключатели разрезали непрерывную передачу на части длиной в одну десятитысячную долю секунды, а затем снова собирали части так, чтобы человеческое ухо не могло сказать, что оно получает только «крошечные образцы» голоса на другом конце.
  
  Большая часть прибыли Рейда-Кеннеди поступала от пользователей телефонов, а в последнее время и от коммерческих спутников, которые на круглосуточной орбите на расстоянии 22 300 миль от Земли кажутся неподвижными. Паря где-то над Лабрадором, такие спутники связывают Лондон с Лос-Анджелесом. Но большим прорывом, когда это произойдет, станет «мультиплексный переключатель с временным разделением», который может объединять более широкие полосы частот, которые вам нужны для передачи телевизионных изображений. Пользователи телефонов будут терпеть человеческий голос, который звучит как Дональд Дак в банке из-под печенья, но искаженное телевизионное изображение бесполезно. R.-K., Inc. работали над этим, пообещали брошюру.
  
  — Но никаких военных секретов, — сказал Манн.
  
  — Не то, чтобы я мог видеть, — сказал я.
  
  — Разве парень с такой подливкой подрабатывает киллером? Манн держал фотокопию на расстоянии вытянутой руки, словно пытаясь разглядеть в ней что-то новое. 'Он?'
  
  «Я оставил доску для спиритических сеансов в других штанах».
  
  — Человек, управляющий многомиллионной корпорацией, проводит выходные в Европе, чтобы убить эту семью в Дроэде?
  
  — Не обмякай на меня, — сказал я.
  
  «Присяжным потребуется много доказательств — лучше, чем ирландский автостопщик, узнавший арендованную машину».
  
  — Но вы согласны с тем, что Рейд-Кеннеди должен быть тем, кто убил тех людей в Ирландии?
  
  — Ставь свою задницу, — сказал Манн.
  
  — Вы прекрасно владеете словами, майор.
  14
  
  Потребность в медицинской помощи, безопасности и изоляции была удовлетворена путем перевода Бекувов в психиатрическую больницу имени коммодора Перри ВМС США, в получасе езды от Ньюпорт-Ньюс, штат Вирджиния. Там была больница до того, как было изобретено слово «психиатрия». Это было уродливое скопление зданий на пустынном участке у воды. Северное крыло по-прежнему использовалось как военно-морской госпиталь, но всех психически неуравновешенных моряков выселили из внутреннего комплекса, построенного для них. Теперь это была зона строгого режима, которую ЦРУ использовало для допроса американских агентов, допросов вражеских агентов, а иногда и для определения того, кто есть кто.
  
  В аэропорту нас встретила машина ВМС США. Он был укомплектован водителем в униформе и табличкой «только для служебного пользования», нанесенной по трафарету на двери. Манн рассердился и поначалу отказывался садиться в машину. — Вы захватили с собой праздничные шляпы и свистки, матрос?
  
  — В бассейне нет простых машин, сэр, — сказал водитель. Это был пожилой мужчина с лентами времен Второй мировой войны на груди.
  
  — Что ж, может быть, возьмем такси, — сказал Манн.
  
  С похвальной сдержанностью моряк воздержался от того, чтобы сказать Манну, что стоять возле здания аэропорта и спорить с моряком в форме было более заметно, чем уезжать в служебной машине. Вместо этого он торжественно кивнул и сказал: — Проблема с такси в том, что вас не пропустят через главные ворота без одной из этих наклеек на лобовом стекле. Так что вам придется пройти прямо через госпиталь к внутреннему двору — это примерно миля».
  
  — Ладно, умник, — сказал Манн. «Только до тех пор, пока вы не используете мигалку и сирену». Он сел в машину. У него не было мигалки и, вероятно, не было сирены.
  
  — Ты паршивый неудачник, — тихо сказал я ему, садясь рядом с ним.
  
  — Да, — согласился Манн. — Ну, у меня не так много практики, как у тебя.
  
  Мы смотрели, как декорации проходят мимо. Манн поставил свой портфель с документами на колени, как будто собираясь заняться какими-то бумагами, но потом снова положил его не открывая. — Я никогда не должен был соглашаться с тем, чтобы они поместили Бекувов в эту психушку.
  
  — Успокойтесь, — сказал я. «Ты слишком остро реагируешь».
  
  «Как, черт возьми, ты знаешь, что я слишком остро реагирую? Ты даже не знаешь, на что я реагирую».
  
  Я решил дать ему остыть, но я полагаю, что он хотел избавиться от этого. «Мы теряем контроль над этой операцией, — сказал он.
  
  «Говоря лично, — сказал я ему, — у меня никогда не было контроля над этим — у тебя был».
  
  — Ты знаешь, что я имею в виду, — сказал он. — Эти вашингтонские всезнайки ползают по мне, как жуки. Вы знаете, что такое PAD?
  
  — Да, я знаю, — сказал я. Психологический консультативный отдел был уютным собранием безработных психологов, которые знали, как избежать каждой ошибки, которую когда-либо совершало ЦРУ, но, к сожалению, никому не говорили об этом до тех пор, пока не узнали об этом. — Двадцать двадцать ретроспективно, — сказал Манн после одного из их загадочных предостережений.
  
  'PAD приближается к миссис Бекув. Ее везут на ту ферму под Санкт-Петербургом, и Рэд Бэнкрофт будет с ней. Он полез в карман жилета, нашел несколько таблеток бафферина и проглотил две, не запивая водой. — Головная боль, — сказал он. Я знал, что это такая головная боль, которая приходит по официальным каналам из Вашингтона.
  
  — Красный Бэнкрофт, — сказал я. Я посмотрел на него, ожидая каких-то объяснений.
  
  — Рыжий Бэнкрофт работает в департаменте — вы догадались?
  
  — Нет, я об этом не догадывался, — сказал я. «И я не помню никаких подсказок со стороны зрителей в студии».
  
  — Не сердись, — сказал он. — Я не подчиняюсь приказу, говоря тебе. Я нарушаю приказы, потому что ты мой приятель, и я не хочу, чтобы ты попал в ловушку.
  
  — Какого черта она мне сама не сказала? Я сказал.
  
  «Мы с Бесси знаем ее давно, — сказал Манн. — У нее было много паршивых перерывов, и из-за этого она попала в затруднительное положение — понимаете, о чем я?
  
  'Нет.'
  
  Он наклонился вперед и схватил меня за руку. «Оставайтесь на свободе. Она милая девушка, и я хотел бы, чтобы она остепенилась — но не с тобой.
  
  'Спасибо.'
  
  — Ради вас, — поспешно добавил он. «Она крутая девушка. Она чертовски хороший оперативник и может о себе позаботиться. Два года назад она проникла в марксистскую группу в Монреале. Она чуть не покончила с собой — она попала в больницу на три месяца, — но она также поместила трех заговорщиков в больницу и еще пятерых в тюрьму. Это очень особенная девушка, и я очень ее люблю, но сделай себе одолжение: иди дальше».
  
  — Она работает на PAD и едет на ферму с миссис Бекув?
  
  — Верно, — сказал Манн. Машина замедлила ход, когда мы подъехали к главному входу в военно-морской госпиталь. Часовой проверил наши удостоверения личности и махнул рукой во внутренний двор, где другой часовой проверил их еще раз.
  
  Машина остановилась возле восьмиэтажного здания, предназначенного для содержания буйных пациентов. На нижних этажах еще виднелись выцветшие вывески и стальные ставни. Внутри будет удручающий институциональный вид: твердые полы, отсутствие украшений, двери, которые автоматически открываются и шипят, как японские рабы, слишком много света и слишком много ярко-красных огнетушителей. Даже художественные репродукции на стенах были выбраны для того, чтобы притупить чувства.
  
  — Я выйду отсюда, — сказал Манн. — Я в комнате дежурного хирурга, на верхнем этаже. Вы находитесь в VIP-блоке.
  
  Я посмотрел на него, не пытаясь скрыть своего гнева. Мы и раньше обменивались более резкими словами, но никогда не подходили так близко к драке. Я спросил: «В каком блоке находится мисс Бэнкрофт?»
  
  — Не знаю, — сказал Манн.
  
  — Тогда мне придется позвонить к воротам.
  
  — Она уехала сегодня утром, — сказал Манн. «Они перевезли миссис Бекув, и Рыжая пошла с ней».
  
  Мой плохой характер ухудшился. — Вы намеренно переместили ее, чтобы у меня не было возможности поговорить с ней.
  
  — Ты хочешь сказать, что я должен запланировать эту авантюру так, чтобы она соответствовала твоей личной жизни?
  
  Я не ответил.
  
  Манн сказал: «Увидимся здесь около девяти утра. Может быть, к тому времени вы будете в настроении понимать.
  
  — Я уже понимаю, — сказал я, — слишком хорошо понимаю. PAD приближается к вам. И вы полны решимости подвергнуть профессора Бекува мучениям и добиться результатов до того, как ПАД получит хоть что-нибудь от его жены. Да, я понимаю. Рэд Бэнкрофт связан с PAD, и тебе не нравится мысль, что я так близко к твоей оппозиции. Вы мне не доверяете, майор. Ну, вы слышали о самоисполняющихся пророчествах, не так ли?
  
  — Спокойной ночи, — сказал Манн. Он вышел и закрыл дверь.
  
  Я опустил окно. — Я получу ответ?
  
  'Да. Повзрослей, — сказал Манн. Он застегнул пальто и надел нелепую твидовую шляпу с загнутыми спереди и сзади полями. — И держитесь подальше от мисс Бэнкрофт — это приказ.
  
  Я смотрел, как он входит в освещенный вход. Два набора стеклянных дверей открылись автоматически, но за ними я увидел только что выкрашенную сетку тюремных решеток и бронированную будку для швейцара.
  
  Они предоставили мне сравнительную роскошь четырехкомнатного дома, обычно занимаемого капитаном ВМС США, который уехал в командировку на пару месяцев. Его книги и его мебель все еще были там. Я не сомневался, что это помещение предназначено для Манна, пока он не обменял его на тесные комнаты дежурного хирурга, находившиеся так близко от Бекува.
  
  Я устал, очень устал. Я благодарил Бога за Америку, где даже в богадельне, наверное, есть ванные комнаты с подогревом. Я открыл свою дорожную сумку и бросил грязное белье в корзину для белья. Затем я разделся и пошел в душ. Я долго стоял, позволяя горячей воде стучать по моим мышцам, и кончил водой, достаточно холодной, чтобы у меня стучали зубы. Я схватил полотенце с теплой вешалки и обернул вокруг себя, прежде чем пойти на кухню. Я поставил чашку и блюдце, наполнил чайник и включил его. Пока я ждал, пока он закипит, я любовался капитанской библиотекой. Там было много мощных книг по психиатрии, статей и томов в переплете. Там были и военные мемуары, и Краткий Оксфордский словарь, и Диккенс и Бальзак, и собрание очень старых томов по химии.
  
  Я вошел в спальню. Это была большая комната с двуспальной кроватью. С одной стороны комнаты стояли большие шкафы, дверцы которых были полностью закрыты тонированными стеклами. Перед зеркалом стояла высокая стройная женщина; она была обнажена, если не считать треугольной оборки из черного шелка. Это был Рэд Бэнкрофт, и она улыбнулась, довольная, что ее шутка сработала так хорошо. Ее улыбка стала другой, когда она смотрела, как я рассматриваю ее наготу. Она была красивой. Я начал ей это говорить, но она подошла ко мне и приложила пальцы к моим губам. Другой рукой она сняла влажное полотенце с моей талии и уронила его на пол. Она вздрогнула, когда мы обнялись, и почувствовала холодную воду на своей коже. Мои мокрые волосы каскадом падали ей на лицо. Мы поцеловались, и она крепче обняла меня. Я не мог удержаться от взгляда на наше отражение, когда мы начали заниматься любовью.
  
  Едва мы начали, как раздался пронзительный крик. Рыжая боролась подо мной, но я удержал ее. — Это чайник, — сказал я. «У него обязательно есть предохранитель». Она откинулась на спинку кровати, улыбаясь. И в свое время раздался обнадеживающий шлепок выключателя чайника.
  
  Мы не обменялись ни словом, кроме бессвязных криков и бормотания, а потом, когда она встала с постели, я натянул одеяло на плечи и положил голову на пуховые подушки. Я уже почти заснул, когда она появилась снова. Я был поражен, увидев ее полностью одетой.
  
  'В чем дело?' Я сказал.
  
  Она села на кровать и посмотрела на меня так, как будто увидела меня в первый раз. 'Мне надо идти.'
  
  — Куда?
  
  Она посмотрела на часы. «Мы переезжаем миссис Бекув. Я должен быть готов.
  
  — Хорошее время, — сказал я.
  
  «Не сердись».
  
  'Тебе нужно идти?'
  
  «Ты должен делать свою работу?» — возразила она. «Это моя работа, и я чертовски хорош в ней, так что не обращайся со мной, как с маленькой женщиной».
  
  — Так почему бы не рассказать мне о своей работе?
  
  — Вы рассказывали мне о своей работе? Нет, не рассказывали, потому что вы тайный агент…
  
  «О чем все это?» Я сказал. Я сел.
  
  Она протянула руку и коснулась моего плеча. — Я прощаюсь с вами, — сказала она. Она вздрогнула, словно опасаясь.
  
  — Вы имеете в виду до свидания?
  
  «Я имею в виду до свидания, до свидания».
  
  — Просто для протокола, — сказал я. «Я использую не ту марку зубной пасты?»
  
  — Ничего личного, дорогая. Какое-то время ты действительно заводил меня. Бесси Манн спрашивала меня, сколько детей у нас будет, и я поймал себя на том, что просматриваю книги рецептов и детские коляски».
  
  Я посмотрел на нее, пытаясь решить, что могло объяснить это решительное прощание.
  
  — Не пытайся разгадать это, дорогой, — сказала она, наклонилась и по-сестрински поцеловала меня в лоб. — Я так и планировал.
  
  «Только женщина будет планировать прощание в постели», — сказал я.
  
  — Не верь, детка. У меня было поцелуй таким образом, больше раз, чем я хочу помнить. Она встала и открыла шкаф, чтобы достать замшевое пальто. На мгновение мне показалось, что кто-то стоит внутри шкафа; но мундиров капитанов флота в чистых прозрачных чехлах было всего два. Она осторожно надела пальто, наблюдая за собой в зеркале, застегивая его.
  
  Я встал с кровати и натянул один из капитанских халатов. Это было слишком коротко для меня, но в то время мне было все равно. Рэд Бэнкрофт прошел в гостиную, взял большой чемодан, открыл входную дверь и поставил его снаружи. Она повернулась ко мне. — Послушай, милый, забудь, что я только что сказал, — не будем так расставаться.
  
  — Почему бы тебе не рассказать мне, в чем дело?
  
  — Нет времени.
  
  — Я найду время.
  
  — И я слишком запутался, чтобы узнать себя. Позвольте мне взять дождевик.
  
  — На любовном романе? Я сказал.
  
  'Пожалуйста.'
  
  Прежде чем я успел ответить, у двери раздались голоса, и в комнату ворвались двое мужчин. Это была крепкая пара с длинными волосами и в джинсовых куртках. Но волосы были недавно вымыты и аккуратно разделены пробором, а джинсы вычищены и отглажены, так что мужчины выглядели как преподаватели колледжей, которые курят травку.
  
  — Убирайтесь, — сказал я им.
  
  Они не удостоили меня больше, чем взгляда. Рэду Бэнкрофту один из них сказал: «Это твоя единственная сумка?»
  
  Она указала на другой большой ящик, а затем повернулась ко мне. 'Я должен идти.'
  
  — Кто эти уроды?
  
  Один из мужчин повернулся ко мне и сказал: «Садись и заткнись, и тебе не будет больно».
  
  'Я понимаю.' Я сказал это так пассивно, как только мог, и подождал, пока он наклонится, чтобы поднять чемодан Рэда, прежде чем одной рукой приподнять его куртку сзади, а другой рукой выхватить пистолет из кобуры, которую он носил на поясе. — А теперь давай попробуем еще раз, — сказал я, когда он уронил чемоданчик и повернулся ко мне. Я уже отступил достаточно далеко назад, чтобы избежать любого такого ответного действия, и, пока он все еще был неуравновешенным, я шагнул вперед и ударил его ногой по колену, достаточно сильно, чтобы он закричал. Не дожидаясь, пока он помассирует ссадину, я направил «Магнум» туда, где стоял второй. Еще до того, как я что-то сказал, он поднял руки. — Высоко, — сказал я ему. «Держи руки очень, очень высоко».
  
  Я обошел его сзади и тоже нашел его пистолет. «Вы должны быть проворнее, если хотите, чтобы ваше ружье так далеко висело на поясе», — сказал я им. — А теперь давай посмотрим, кто ты.
  
  — Ты знаешь, кто мы, — сказал первый. — Как вы думаете, что мы делаем в этой охраняемой зоне?
  
  — Держи руки вверх, толстяк, — сказал я, — а то я подойду и дам тебе синяк на другой ноге.
  
  — Мы из ЦРУ, — сказал второй мужчина. «Мы перевозим миссис Бекув».
  
  — Ну, почему же ты не сказал, — саркастически сказал я. «И тогда бы я знал, что мне угрожают вкусняшки».
  
  Он не ответил.
  
  «Давайте возьмем ваши карты социального страхования», — сказал я. Сотрудники ЦРУ редко носят с собой документы, удостоверяющие личность, но им присваивается специальный пакет номеров социального страхования, который позволяет их идентифицировать коллегам-оперативникам, а также компьютеру социального обеспечения, если их обнаружат плавающими в гавани.
  
  Неохотно двое мужчин потянулись к своим кошелькам. Они делали это по одному и очень, очень медленно. Все это время Рэд Бэнкрофт наблюдал за фиаско, но ничего не говорил. Выражение ее лица также не отражало ее чувств, пока она не сказала: «Хорошо, дети, вы все хорошо повеселились. Теперь приступим к работе.
  
  — Хорошо, — сказал я. Я бросил Магнум обратно его владельцу. Его улов был настолько неуклюжим, что он обнажил костяшки пальцев. Я заметил, что он выдвинул кобуру вперед, прежде чем положить в нее пистолет. — А теперь побей, пока я пожелаю леди спокойной ночи.
  
  Они пошли. Они взяли кошельки со стола, где я их оставила, подошли к двери и ушли, закрыв ее за собой. Внезапно послышался шум вертолетного двигателя. Красный подошел к окну. Через ее плечо я мог видеть какие-то огни и движение, а затем я услышал, как винты вертолета вращаются, когда сцепление включено. Ред Бэнкрофт сказал: — Миссис Бекув каждое утро перед завтраком плавает в большом крытом бассейне. Сегодня утром мы посадим ее в вертолет и будем в Сент-Питерсберге, штат Флорида, еще до бранча. Она отвернулась от окна, обняла меня за талию и обняла. — Ты дашь мне второй шанс? она спросила.
  
  Я поцеловал ее. Она взяла чемодан и подошла к двери. Я услышал голоса двух мужчин, а затем звук автомобильного двигателя. Вскоре после этого вертолет взревел и взлетел над крышами домов. Я так и не ответил ей.
  15
  
  Манн не дал миссис Бекув времени попрощаться с мужем: все это было частью его плана. Мы сидели в маленьком кабинете Манна, изначально предназначенном для дежурной медсестры, и слышали, как Андрей Бекув идет по коридору и зовет жену по имени.
  
  Манн сидел, сгорбившись над письменным столом в углу, наблюдая за темными грозовыми тучами, надвигающимися с Атлантики. Дождь бил в окна, а утро было таким темным, что Манн нуждался в настольной лампе, чтобы читать. Он посмотрел на меня и подмигнул, когда вернулся Андрей Бекув.
  
  — Ну вот, — мягко сказал Манн.
  
  Силуэт Андрея Бекува вырисовывался на фоне яркого освещения коридора, когда он открыл дверь и посмотрел на нас.
  
  — Где моя жена, майор Манн? Ее не было на завтраке, и она не плавала. Ты знаешь, куда она ушла?
  
  — Мы перевезли ее в Балтимор, — сказал Манн, не отрываясь от бумаг, которые держал под настольной лампой.
  
  'Когда? Когда это было?' — сказал Андрей Бекув. Он был потрясен, нахмурился и посмотрел на часы. Бекув был человеком привычки. Завтрак в семь, кофе в десять, легкий обед в час, ужин в семь тридцать, как раз вовремя, чтобы он закончил трапезу и сидел в кресле с включенным hi-fi, готовым к вечернему концерту. Он настаивал на том, чтобы запас витаминов в его аптечке пополнялся без просьб, и любил кофе без кофеина, подаваемый вечером со свежими сливками. И ему нравилось знать, где найти свою жену.
  
  'Когда?' — повторил Бекув.
  
  — О, рано утром. Манн повернул настольные часы, чтобы лучше их рассмотреть. В него был встроен барометр, и Манн постучал по нему. — Они уже должны быть там. Вы хотите позвонить ей?
  
  — Да, — сказал Бекув.
  
  Манн поднял трубку и разыграл пантомиму, спрашивая номер в Балтиморе. Он поблагодарил кого-то на другом конце провода. А потом повесил трубку. — Похоже, отсюда нам не добраться до Балтимора.
  
  'Почему бы и нет?'
  
  — Я не подумал спросить. Вы хотите, чтобы я снова позвонила оператору?
  
  Бекув вошел в комнату и сел. — В какую игру вы сейчас играете, майор Манн?
  
  — Я мог бы задать вам тот же вопрос, профессор Бекув, — сказал Манн. Среди беспорядка бумаг и предметов на столе перед ним Манн выбрал большой коричневый конверт. В нем было что-то комковатое. Он передал конверт Бекуву. — Взгляните, например, на это.
  
  Бекув колебался.
  
  — Давай, взгляни на него.
  
  Бекув держал конверт так, словно он мог взорваться. Потом мне стало интересно, догадался ли он, что внутри. Если и видел, то не спешил увидеть это снова. Наконец, он разорвал край конверта достаточно далеко, чтобы вытащить содержимое. Там был прозрачный пластиковый пакет для улик с прикрепленными к нему машинописными этикетками. В сумке был складной нож.
  
  — Полиция прислала это сюда вчера днем, профессор Бекув. Его нашли у ступеней церкви во время обыска ранним рождественским утром. Ты помнишь рождественское утро?
  
  — Это тот, которым ранили мою жену, — сказал Бекув. Он не открывал сумку. Он бросил его обратно в конверт, словно на нем могли быть следы какой-то смертельной заразы. Он попытался вернуть конверт Манну, но майор не принял его от него.
  
  — Верно, — сказал Манн.
  
  — Что это должно означать? — спросил Бекув.
  
  «Предполагается, что это означает?» — сказал Манн. — Я рад, что вы сказали, что это должно означать, потому что часто существует огромная разница между тем, что означают вещи, и тем, что они должны означать. Например, — сказал Манн, — это нож, который нанес раны вашей жене. Пыталась ли она зарезать вас этим ножом, или мешала вам зарезать ею ее, или вы оба пытались порезать друг друга, или даже натравить его на себя, я не был бы слишком уверен.
  
  — На нас напал мужчина, — сказал Бекув.
  
  — Да, конечно, это другая теория, не так ли? Разве я не упомянул об этом? Простите меня.'
  
  Бекув посмотрел на часы. Думал ли он о жене, прибывшей в Балтимор, о своем десятичасовом кофе или просто предавался перемещению, которое помогло ему собраться с мыслями, сказать было невозможно.
  
  Манн взял со стола какие-то бумаги, минуту-другую почитал, а затем сказал: «Эти перчатки, которые были на вашей жене… в магазине на Пятой авеню они продаются по двадцать восемь долларов за пару и рекламируются как настоящие детские, но в Дело в том, что они делают их из овечьей шкуры. Вот такую нечестность я ненавижу. А вы, профессор?
  
  Профессор не связывался: он хмыкнул.
  
  Манн сказал: «Овчина. Чтобы сделать такую пару перчаток, в процессе дубления удаляется эпидермальный слой… — Манн читал по бумаге, — …чтобы обнажить малый кориум или зернистый слой. Именно природа этого зернистого слоя позволяет ученым различать возраст, пол и вид животного, от которого произошла кожа».
  
  Профессор Бекув сказал: «Мне это не интересно».
  
  — Подождите, профессор. Я еще не закончил. Становится лучше. Знаете ли вы, что узор на любом кусочке кожи животного так же индивидуален для этого животного, как отпечаток пальца для отдельного человека?
  
  'Что из этого?'
  
  — Вот что я вам скажу, — сказал Манн. Он положил бумаги обратно на стол, повернулся к Бекуву и улыбнулся. — Полицейская судебно-медицинская лаборатория сняла с этого ножа отпечатки кожи. Говорят, им владела ваша невеста. Говорят, ее перчатки с Пятой авеню оставили на этом ноже такие четкие и убедительные следы, как если бы она действовала голыми руками. Манн взял другой пакет с уликами, в котором были перчатки, и снова бросил его на стол. — Полиция утверждает, что ваша жена порезала себя ножом, профессор. И они говорят, что могут это доказать.
  
  Бекув отвернулся.
  
  — В любом случае, — вздохнул Манн. — Дело в том, что расследование, по вашему мнению, завершается. Мои люди потеряли к вам интерес — вы уже слишком дорого обошлись американским налогоплательщикам. Вам будет позволено жить где угодно – в разумных пределах – но вам придется найти себе место… то же самое касается и устройства на работу. Нет кафедры в Нью-Йоркском университете. Вам придется прочитать вакансии в газетах. В настоящее время вас двоих держат отдельно, но это для вашей же безопасности. Мои люди говорят, что будет больше шансов, что ваши отряды КГБ убьют вас, если вы будете вместе. В следующем году, конечно, опасность немного утихнет. К тому времени, вероятно, не будет возражений против того, чтобы вы снова жили под одной крышей.
  
  — А теперь подождите… — сказал Бекув.
  
  — Извините, что так должно было быть, профессор. Как прекрасно понимала ваша жена, для нас это могло быть большим ударом. Он улыбнулся, чтобы показать, что у него нет злых чувств. «Конечно, вы сможете оставить себе hi-fi, записи и прочее». Он взял бумаги со стола и постучал ими по столу краем вниз, чтобы привести в порядок.
  
  Только тогда Бекув, казалось, осознал мое присутствие в темном углу кабинета. Он повернулся ко мне. — Мисс Бэнкрофт с моей женой? он спросил.
  
  — Верно, — сказал я. — Она побудет с ней некоторое время.
  
  — Как долго, — сказал он. — Я не хочу, чтобы моя жена была с мисс Бэнкрофт.
  
  — Никто мне ничего не говорит, профессор, — сказал я.
  
  Манн сказал: «Ваша жена хотела, чтобы мисс Бэнкрофт была с ней в компании». Бекув кивнул. Манн усердно рылся в своем столе, и, когда Бекув повернулся, чтобы уйти, он внезапно достал тонкий лист бумаги, помахал им и сказал: «О, это кое-что для вас, профессор. Это копия письма вашей жене.
  
  Он передал ему. Это была копия письма. На нем были пара официальных резиновых штампов и скрепка. Бекув взял его, не говоря ни слова, и подошел к окну, чтобы прочитать его при сером утреннем свете. Он прочитал это вслух на своем тщательном английском…
  
  «Уважаемая госпожа Бекув, Это подтверждение нашего вчерашнего разговора. Как и обещал, я подал заявку на необходимые документы в связи с вашей иммиграцией и натурализацией. Вы понимаете, что, несмотря на то, что вы были допущены в США в соответствии со специальными положениями, предоставленными определенным государственным органам, ваше дальнейшее пребывание и разрешение на работу по найму должны оставаться в соответствии с обычными процедурами. С уважением …'
  
  «Просто много юридических отговорок и двусмысленностей», — произнес Бекув, закончив чтение.
  
  «Совершенно согласен», — сказал Манн, придумавший и напечатавший его.
  
  Профессор Бекув положил хлипкую копию обратно на стол Манна. Бекув был близок к бизнесу безопасности достаточно долго, чтобы понять такое сообщение.
  
  — Вы собираетесь отправить нас обратно в Россию? — сказал Бекув. Он прошел через комнату и приоткрыл дверь, так что полоса синего флуоресцентного света разрезала его на две половины. — Либо мы сделаем в точности то, что вы требуете, либо вы отошлете нас обратно к ним.
  
  Манн не ответил, но следил за каждым движением Бекува.
  
  — Это письмо — только начало, — сказал Бекув. — Это типично для вас, майор Манн. Вы позволите своим официальным правительственным ведомствам провести казнь за вас. Тогда вы сможете сказать, что не приложили к этому никакого отношения.
  
  — Вы немного ошиблись, не так ли, профессор? В штате иммиграционного департамента США нет палачей. Эти казни, за которые вы хотите возложить на меня ответственность, будут проведены после вашего возвращения. Их проведут ваши старые товарищи из КГБ. Помните КГБ, профессор? Те замечательные люди, которые подарили вам архипелаг ГУЛАГ».
  
  — Вы никогда не жили в Советском Союзе, иначе знали бы, как мало у человека выбора. КГБ приказал мне работать на них — я не вызвался».
  
  — Вы разбиваете мне сердце, профессор.
  
  Бекув стоял в дверном проеме, дверь в коридор была приоткрыта всего на дюйм или два. Возможно, он хотел, чтобы в комнату было достаточно света, чтобы увидеть выражение наших лиц.
  
  — Это все, что вы хотите сказать, майор Манн?
  
  — Я не могу думать ни о чем другом, профессор… кроме, может быть, прощания.
  
  Бекув долго стоял в дверях. — Я должен был рассказать тебе об этом месте в Ирландии… Я должен был сказать тебе раньше.
  
  — Ты придурок, — сказал Манн. «Три человека погибли».
  
  — Я был с торговой делегацией в Лондоне, — сказал Беков. — Это было много лет назад. Мне пришлось встретиться с мужчиной из Дублина. Я встретил его только один раз. Это было на вокзале Ватерлоо в Лондоне. У него были какие-то документы. Мы воспользовались копировальным аппаратом на станции.
  
  — Мазерная программа?
  
  — Мы отставали, — сказал Бекув. «Этот человек принес чертежи и расчеты».
  
  Манн включил настольную лампу, и она осветила ярко-синюю промокашку. Под светом он расположил ряд фотографий. На одном из них была фотография Рейда-Кеннеди на паспорт. — Вы не хотите подойти сюда на минутку, профессор? Голос Манна был четким и тихим, как у испуганного родителя, уговаривающего маленького ребенка отойти от наэлектризованного забора.
  
  — Он не был ученым, — сказал Бекув, — но он разбирался в расчетах. Он подошел к столу и посмотрел на фотографии, аккуратно расставленные, как выигрышные взятки в игре в бридж. Манн затаил дыхание, пока Бекув не коснулся пальцем лица Рида-Кеннеди.
  
  Манн перетасовал картинки вместе, не комментируя выбор Бекува. — И КГБ руководил операцией?
  
  — Полностью, — сказал Бекув. «Когда мазерной программе был поставлен сокращенный срок разработки, КГБ взял на себя ответственность. Я отчитывался перед КГБ еще со времен учебы в университете и был старшим специалистом по мазерной программе. Вполне естественно, что КГБ выбрал меня. Когда из Америки начали поступать научные материалы, мне в КГБ сказали, что я получу их первым и что ведомство не будет извещено».
  
  — Это дало тебе шанс проявить себя, — сказал Манн.
  
  «Так всегда КГБ делал такие вещи. Они хотели, чтобы их собственные люди продвигались по службе, и поэтому они давали своим людям лучшие материалы внешней разведки».
  
  — И никто не подозревал? Никто не заподозрил, когда на следующее утро ты зашел в лабораторию и выкрикнул «Эврика»?
  
  — Было бы безрассудным дураком высказывать такие подозрения, — сказал Бекув.
  
  — Господи, — кисло сказал Манн, — и вы, коррумпированные ублюдки, имеете наглость критиковать нас.
  
  Бекув не ответил. Телефон зазвонил. Манн поднял его и поворчал в него минуту или две, прежде чем попрощаться.
  
  — Почему бы вам не сделать перерыв на кофе, профессор, — сказал Манн.
  
  — Надеюсь, я был полезен, — сказал Бекув.
  
  — Как хороший гражданин, — сказал Манн.
  
  «Я буду счастливее, — сказал Бекув, — когда смогу прочитать, что это за обязанности, на обороте американского паспорта». Он не улыбнулся.
  
  — Мы прекрасно поладим, профессор, — сказал Манн.
  
  Ни Манн, ни я не проронили ни слова, пока не услышали, как Бекув зашел в свою комнату и включил радио. Даже тогда мы соблюдали все обычные меры предосторожности, чтобы нас не подслушали.
  
  — Это была она все время, — сказал Манн. — Это была миссис Бекув. У нас было неправильно. Мы думали, что он замолкает.
  
  Я сказал: «Без жены к выходным он будет петь в хит-парадах».
  
  — Будем надеяться, — сказал Манн. Он подошел к выключателю и включил свет. Это были люминесцентные лампы, и они вспыхнули дюжину раз, прежде чем наполнить комнату светом. Манн порылся в ящиках своего стола, прежде чем нашел коробку сигар, которую жена подарила ему на Рождество. — Заставляет задуматься, какая власть у нее была над ним, — сказал Манн. Он закурил сигару и протянул коробку мне. Половину содержимого уже выкурили – я отказался.
  
  — Возможно, он любит ее, — сказал я. «Возможно, это один из тех счастливых браков, о которых вы никогда не читали».
  
  — Ненавижу этих двух русских ублюдков, — сказал Манн.
  
  «То, что его жена присоединилась к нему, было худшим событием в этом расследовании», — сказал я.
  
  — Верно, — согласился Манн. «Еще немного такой помощи от Джерри Харта, и я упаду замертво».
  
  Я посмотрел на часы и сказал: «Если больше ничего нет, у меня записан звонок в Лондон».
  
  Манн сказал: «И, похоже, завтра мы снова отправимся во Флориду».
  
  'О, нет!' Я сказал.
  
  — Тот телефонный звонок только что — дежурный офицер ЦРУ в аэропорту Майами. Рейд-Кеннеди только что сошел с прямого рейса в Лондон. Его встретил шофер с «роллсами» — похоже, его ждала старушка.
  
  — Во сколько мы уезжаем?
  
  — Дайте Рейд-Кеннеди немного времени, чтобы поговорить вместе, — сказал Манн. — А как насчет самолета завтра утром в шесть утра ? Выходите отсюда в четыре тридцать.
  16
  
  Это было не то же самое, когда мы вернулись: это никогда не было. У садовника возникли проблемы с разбрызгивателями, одна из машин поцарапала ограждение и унесла часть бугенвиллеи. На лужайке была крабовая трава, влажность была высокой, а над солнцем стояла дымка.
  
  — Мистера и миссис Рейд-Кеннеди нет дома, — медленно и твердо произнесла испанка в третий раз.
  
  — Но мы спрашивали не об этом, — терпеливо объяснил Манн. 'Они дома? Они дома?
  
  Думаю, даже дамы, охраняющие двери богатых людей, учатся распознавать тех, кого невозможно остановить. Она позволила Манну оттолкнуть себя в сторону, но не выглядела так, будто ей это нравится.
  
  — Ты же знаешь, что мы копы, — сказал Манн. — Не будем дурачиться.
  
  — Их здесь нет, — угрюмо сказала женщина.
  
  Он смотрел на нее так, словно видел ее впервые. Он провел пальцами по щекам, словно пытаясь заставить себя улыбнуться. — Послушайте, я когда-нибудь говорил вам, что подрабатываю в иммиграционной службе? он сказал. — Вы не хотите, чтобы мы бегали по всему дому, проверяя, есть ли у всех этих людей разрешение на работу во Флориде. Вы же этого не хотите?
  
  Дама побледнела, как может побледнеть нелегальный мексиканский иммигрант без рабочих документов, и осторожно закрыла за нами дверь.
  
  — Где они?
  
  — На « Саре Ли », — сказала женщина, указывая на большую моторную лодку, пришвартованную к пристани в конце огромного сада.
  
  — Сара Ли ! сказал Манн очень почтительно. — А я все время называл ее тетей Джемаймой . Он улыбнулся ей, и она заставила улыбнуться ему в ответ. — Ну, вы просто убедитесь, что никто не выходит из дома, герцогиня, или…
  
  Мы прошли через зал для завтрака. Он был обращен к лужайке и воде. Остатки завтрака все еще лежали на белом мраморном столе. Там было полдюжины различных видов хлеба, пара недоеденных вареных яиц и серебряное блюдо с хрустящими ломтиками. Манн взял кусок бекона и съел его. — Еще теплые, — сказал он, — они должны быть там. Он вышел на балкон и посмотрел на лодку. Не было никаких признаков того, что он собирается уйти. Вдалеке над водой я мог видеть дирижабль «Гудиер», сверкающий серебром на фоне ясного голубого неба.
  
  — Какого черта они будут делать там, на этой лодке, — пробормотал Манн. «Они не из тех пар, которым нравится вместе раскоксовывать дизеля».
  
  Я сказал: «Если у вас в доме дюжина слуг, думаю, вам нужен длинный сад и пришвартованная лодка, чтобы пойти и поспорить».
  
  Я открывал москитную сетку, отделяющую балкон из полированного дуба от усыпанного гравием заднего двора, когда услышал женский крик. Потом я увидел миссис Рид-Кеннеди. Она уже спустилась по сходням с лодки и спешила к нам через лужайку. Она кричала.
  
  'Эй, что ты хочешь? Что ты хочешь?' Она чуть не споткнулась. На ней была такая же шелковая пижама для отдыха, в которой мы видели ее в прошлый раз, за исключением того, что она была бледно-зеленой, как шелковый шарф, который она повязала вокруг головы. Но многое из той южной красоты исчезло. То, что вы все трепещете ресницами и жестикулируете засахаренным ямсом, теперь сменилось гнусавым тоном и пронзительностью, которая была saurbraten, schweinkotelett и сметаной, и на всем протяжении от Восемьдесят второй улицы.
  
  Она потеряла дар речи, когда подошла к нам. Она положила руку на грудь, пытаясь восстановить дыхание.
  
  — Вам не следует так бегать, миссис Рид-Кеннеди, — сказал Манн. — Женщина твоего возраста может нанести себе необратимую травму, бегая вот так по лужайке.
  
  — Вам придется вернуться, — сказала она. — Приходи в другой день. В любой день, который вам нравится. Позвони мне, и мы все исправим».
  
  «Если, конечно, травма, которую вы можете нанести себе, не пробежав по лужайке, еще более необратима. Тогда, конечно, это имело бы смысл.
  
  — Поговорим дома, — сказала она. — Мы выпьем кофе.
  
  — Очень вежливо с вашей стороны, мэм, — сказал Манн. — Очень гостеприимно с твоей стороны. Он коснулся своей шляпы на конце пика. — Но я думаю, что просто спущусь к дамбе и посмотрю, не узнаю ли я кого-нибудь на борту колесного парохода. Видите ли, я всегда был азартным человеком.
  
  — Вы опоздали, майор Манн, — сказала она. В ее голосе не было ни испуга, ни хвастовства. Она сказала это так, как будто констатировала неопровержимый факт, как, например, количество килограммов в тонне или вес кубометра воды.
  
  — Вам лучше рассказать нам об этом, миссис Рид-Кеннеди. Его голос был нежным, и он взял ее за руку, чтобы поддержать ее вес.
  
  — Если я поговорю с вами, вы обещаете, что это конфиденциально? Обещаешь ничего не делать… по крайней мере пока?
  
  — Ну, я не мог этого обещать, миссис Рид-Кеннеди. Никто не мог. Я имею в виду, предположим, вы рассказали нам о заговоре с целью убийства президента Соединенных Штатов. Думаешь, мы могли бы выслушать тебя и сдержать обещание ничего не делать?
  
  — Мой муж был хорошим человеком, майор. Она посмотрела вверх, в лицо Манна. — Я имею в виду, что Дуглас был… мистером Рейд-Кеннеди.
  
  — Я знаю, кого ты имеешь в виду, — сказал Манн. 'Продолжать.'
  
  — Он в лодке, — сказала она. Она не обернулась достаточно далеко, чтобы увидеть двенадцатитонный крейсер с каютами, но неопределенно указала на набережную. — Дуглас спустился к лодке около получаса назад. Я подумал, что что-то не так, поэтому после того, как бекон почти остыл… Дуглас любит бекон, когда он хрустящий и теплый, но он никогда не ест его, когда он холодный…
  
  — Хорошо, миссис Рейд-Кеннеди. Манн похлопал ее по руке.
  
  — А бекон нынче такой дорогой. Слуги, конечно, могут есть, но и они не едят.
  
  — Давай, о Дугласе.
  
  — Ну вот и все, — сказала она. — Я только что нашел его на лодке. Он застрелился. Он лежит там, в машинном отделении… макушка… Не знаю, кто разберется. Везде кровь. Узнает ли полиция того, кто это сделает? Я не мог снова спуститься туда».
  
  — Нет необходимости, миссис Рейд-Кеннеди. Нет необходимости спускаться туда снова. Мой друг заглянет в лодку, чтобы убедиться, что там нет открытых клапанов или чего-то в этом роде. А пока мы с тобой сходим в дом и принесем тебе крепкого бренди.
  
  — Как вы думаете, должен ли я, майор? Еще нет и одиннадцати тридцати.
  
  — Я думаю, он тебе нужен, — твердо сказал Манн.
  
  Она вздрогнула. — Боже мой, но вдруг стало холодно, — сказала она.
  
  — Да, — согласился Манн, пытаясь выглядеть внезапно холодным.
  
  «Настоящая проблема — рассказать слугам», — призналась она.
  
  — Не беспокойтесь об этом, — бодро сказал Манн. — Мой друг сделает это. Он британец; они ужасно, ужасно умеют разговаривать со слугами.
  
  Многие американские солдаты сохранили свое оружие после войны. Женщине, которая его нашла, не повезло, что бывший старший сержант Дуглас Рид-Кеннеди из военной полиции армии США был вооружен автоматическим пистолетом M 1911. Даже если вы не можете взять его с собой, пуля калибра 0,45 дюйма по-прежнему является дорогостоящим способом разнести вам голову на части.
  
  Это был крупный мужчина, и его легко было представить военным полицейским, в белом подшлемнике, размахивающим палкой. Теперь его тело было скрючено, лицо вверх, руки раскинуты, словно для того, чтобы не упасть в маслянистые трюмы между прекрасно обслуживаемыми двойными дизелями, где он теперь лежал, растянувшись. Гавайская рубашка с цветочным узором была расстегнута, обнажая загорелую волосатую грудь. На нем были щегольские парусиновые туфли с рифленой подошвой, как у яхтсмена, а вокруг сшитых на заказ шорт торчал старинный кожаный ремень с матросским складным ножом.
  
  Задняя часть его черепа была взорвана, так что повсюду были кровь, фрагменты мозга и костей, но большая часть его челюсти все еще была на месте, с достаточным количеством зубов, чтобы можно было точно идентифицировать его по его стоматологической карте. Должно быть, в роковой момент он стоял в гостиной, держась одной рукой за перила лестницы и с пистолетом во рту. Сила этого бросила его вниз по ступенькам в машинное отделение. Я полагаю, он в последний раз осматривал особняк, сады и, возможно, завтракающую жену. Я смотрел на пристань и на лежащую землю и пытался перестать думать о разных путях, которыми я мог прийти и убить его незамеченным.
  
  Я подошел к носовой части и разобрал радар и глубиномер. Все было очень новым, и были отверстия для винтов и линии краски, чтобы показать, где когда-то стояли предыдущие модели. Обладание самой современной электроникой теперь стало более престижным для яхтсмена, чем несколько дополнительных футов корпуса или даже команда в униформе, если, конечно, где-то в поле зрения была отличительная антенна для этого.
  
  Дуглас Рейд-Кеннеди оставил свою куртку на молнии наброшенной на дроссельные заслонки. Это был синий нейлон с изображением якоря и вышитым словом «капитан» на груди. И в нем было два специальных клеенчатых кармана на случай, если вы из тех капитанов, которые выпадают за борт с икрой в кармане. В одном из карманов была трубка из бриара с металлической защитой от ветра и пластиковый кисет с зайчиком из Playboy. В другом кармане был бумажник с кредитными картами, членскими карточками яхт-клуба, прогнозом погоды из яхт-клуба, датированным тем же днем, записная книжка с какими-то пометками, включая радиоволны, и связка ключей.
  
  Ключи могут быть самых разных форм и размеров, от больших, которые винные официанты носят на шее в претенциозных ресторанах, до крошечных полосок зазубренной жести, которыми снабжены чемоданы. Ключи от яхтенной куртки Дугласа Рейда-Кеннеди были очень серьезными ключами. Это были маленькие ключи круглого сечения, сделанные из твердого бронзового металла, каждый с номером, но без названия производителя, так что только владелец знал, куда обращаться за заменой. Это был один из тех ключей, которые подходили к письменному столу в большом зале с ковровым покрытием.
  
  Я сел за письменный стол и внимательно просмотрел содержимое, но он был не из тех людей, которые склонны оставлять компрометирующие улики на своем письменном столе. Там был набор бумаг, которые могут понадобиться в коротком путешествии. Там были фотостатусы страховки и несколько лицензий и разрешений на рыбную ловлю. В небольшой и довольно потрепанной кожаной рамочке находилась фотография цвета сепии, которую Манн заметил во время нашего предыдущего визита. Это был проблеск мира давно минувших дней. Отец Рейд-Кеннеди, одетый в темный костюм, с золотой булавкой в галстуке, сидел перед нарисованным фотографом задником. Одна морщинистая рука покоилась на плече улыбающегося ребенка, одетого в ледерхозен. Я вынул фотографию из рамы. Он был наклеен на жесткую карточку с яркой подписью и адресом фотоателье в Нью-Йорке. У него была превосходная четкость контактного отпечатка; то качество, которое исчезло с появлением миниатюрных камер и высокоскоростных пленок.
  
  Я долго смотрел на фото. Неформальность детской одежды не могла скрыть заботы и внимания, предшествовавших этому визиту к фотографу. И строгое выражение лица мужчины не могло скрыть огромной гордости за его красивого сына. И все же ставни уловили момент напряжения на лице мальчика, когда он застыл в объятиях своего деспотичного отца. В пропасти между ними был элемент трагедии, и я задавался вопросом, почему именно эту фотографию сын носил в своем личном багаже столько лет.
  
  Над письменным столом была книжная полка. Я пролистал обычный набор книг о узлах и флагах, а также о том, что «суда, бегущие на свободе, уступают место судам, находящимся на мелководье». Была и книга посетителей: красивый том в кожаном переплете, исписанный аккуратным почерком и обязательно подписанный гостями Рейд-Кеннеди. Некоторые страницы были грубо вырваны из него, и я отметил эти даты.
  
  Затем я поставил на место все, что передвинул, и вытер вещи, к которым прикасался, и пошел обратно к дому, где миссис Рейд-Кеннеди потягивала тройной бренди, а Манн наливал себе содовой со льдом.
  
  — Я сказала Дугласу, — сказала она.
  
  — Сказал ему что? — спросил Манн.
  
  — Привет, — сказала она мне. — Сказала ему не ехать на этот раз в Европу.
  
  — Почему ты сказал ему это?
  
  — Я хочу позвонить своему адвокату. У тебя нет права меня останавливать.
  
  — Нет смысла звонить вашему адвокату, — сказал Манн. Пока она смотрела на телефон, он поймал мой взгляд. Я кивнул ему, насколько смог.
  
  — Ты вытер ноги? — спросила она меня внезапно.
  
  — Да, — сказал я.
  
  «Когда включают разбрызгиватели, следы травы врезаются в ковер», — сказала она. Это был усталый голос, который уже много раз объяснял эту проблему.
  
  — Я знаю, — сказал я. Я улыбнулась. Возможно, это было ошибкой.
  
  «Может быть, вы могли бы поговорить со своим другом о том, чтобы вернуться завтра или послезавтра», — предложила она мне. «Я не хочу вас обидеть, но пара дней на выздоровление дорогого стоят для меня». Я ничего не ответил, и Манн тоже ничего не сказал.
  
  — Я позвоню своему адвокату, — сказала она. Она открыла сумочку. Он был сделан из двух ярдов гобелена из Байе, имел золотые ручки и кожаный ремешок через плечо. Она порылась в нем, чтобы найти пластиковую улыбку, но, наконец, закрыла сумку, вздохнув и поцокав языком. — Я позвоню в яхт-клуб, там знают хорошего адвоката.
  
  — Миссис Рид-Кеннеди, — сказал Манн. «Настоящий хороший адвокат мог бы сократить пятидесятилетний срок, который вам грозит, на десять лет. Но у меня есть такие полномочия, которые могут полностью исключить вас из этого расследования…
  
  Она неверно истолковала предложение Манна. Я полагаю, что богатые люди должны иметь острый слух, чтобы уловить изощренные намеки на коррупцию. Она сказала: «Пара дней, чтобы оправиться от…» она подняла безвольную руку, «… все это будет стоить мне чего угодно. Позвольте мне отослать вас с небольшим подарком для ваших жен. У меня в доме есть милые вещицы — фарфор, золото и всякие мелочи — вашей жене, наверное, понравилось бы такое маленькое сокровище, чтобы пополнить свою коллекцию. Разве не так? Теперь она смотрела на меня.
  
  — По правде говоря, миссис Рейд-Кеннеди, — сказал я, — моя полная коллекция фарфора и золота находится здесь, в моей стоматологической мастерской. А сейчас у меня нет жены.
  
  — Не возражаете, если я сниму эту куртку? — спросил Манн. Она не ответила, но он все равно снял ее.
  
  «Мой муж ненавидел кондиционер. Он сказал, что лучше смирится с жарой, чем с ее бесконечным шумом.
  
  Она подошла к маленькому блоку в окне и отрегулировала элементы управления.
  
  Манн сказал: — Вам лучше признать это, миссис Рейд-Кеннеди. Не найдется ни одного юриста яхт-клуба, который мог бы вытащить вас из-под контроля. И если вы не расскажете нам об этом прямо сейчас, никакого яхт-клуба не будет. Во всяком случае, не для тебя. Даже секретари яхт-клубов придираются к шпионажу.
  
  Она вздрогнула при слове «шпионаж», но спорить не стала. Она сделала большой глоток бренди, и когда она заговорила в следующий раз, ее голос был сердитым. — Спроси вот этого, — сказала она, тыча в меня большим пальцем. — Спроси его — он был на лодке, не так ли? Он может видеть, что произошло.
  
  — Я хочу, чтобы ты поняла, что я пытаюсь тебе помочь, — сказал ей Манн голосом, желающим тебе помочь. Я узнал этот голос, потому что он так часто обращался ко мне. «Конечно, мой коллега может дать мне много ответов, потому что он был на корабле. Но если ты скажешь мне то же самое, я смогу записать, что это исходит от тебя. Мне не нужно говорить вам, насколько это может помочь вам, не так ли?
  
  «Вы парочка шнорреров», — сказала она с горечью, но это было последнее из ее возмущений. Она вздохнула. — Вы когда-нибудь были в Берлине? она сказала.
  
  Вероятно, в каждой жизни бывают моменты, когда она достигает своего самого низкого уровня: для миссис Марджори Дин это был Берлин летом 1955 года. Физически она полностью оправилась от выкидыша, но психологически она была далеко не в порядке. И Берлин заставил ее почувствовать себя безродной. Ее свободное владение немецким никак не повлияло на то, как берлинцы относились к ней как к преуспевающей американке оккупационной армии. Тем не менее, другие американцы не могли забыть ее бабушку и дедушку немецкого происхождения и всегда напоминали ей, что она должна чувствовать себя здесь как дома. Но Берлин был клаустрофобным городом, «островом», как называли его берлинцы, крошечным бастионом капитализма в бескрайнем океане советской зоны Германии. А для нее, жены высокопоставленного сотрудника разведки, не могло быть никаких прогулок в восточный сектор Берлина, а долгая поездка по автобану в западную половину Германии требовала особого разрешения командующего генерала.
  
  И она ненавидела этот старый дом, он был слишком велик только для них двоих, и Штайнеры, присматривавшие за этим местом, жили в гостевом доме в дальнем конце заросшего сада, с его ветхими теплицами, темными зарослями и высокими живые изгороди. Было легко понять, почему армия США заняла этот дом как жильё для высокопоставленных лиц, а затем как школу для агентов, изучающих методы работы с радио, прежде чем отправиться на Восток, но он не совсем подходил для размещения майора Дина и его жены. Мебель осталась такой же, как и в те времена, когда здесь жил модный нацистский невролог. В зале до сих пор висели изображения мужчин в прусских мундирах, а на рояле висела виньетированная фотография женщины в тиаре. Деканы решили, что это должна была быть мать нацистского врача.
  
  В тот четверг Марджори Дин пролежала в постели почти до полудня. Ее муж отсутствовал несколько дней — эти его поездки, казалось, становились все чаще и чаще, — и некуда было деваться до женского турнира по бриджу за чаем в офицерском клубе в Грюневальде. Но она вымылась и надела свое любимое льняное платье, потому что в час дня приедет курьер из казармы.
  
  Кофе, который принесла ей фрау Штайнер, уже остыл, но Марджори все равно пила его, глядя на себя и нанося макияж так медленно, как только могла, чтобы растянуть время. На прикроватной тумбочке лежала высокая стопка романов о романтике далекого юга Америки. Она презирала себя за чтение таких книг, но это помогало притупить разум, который в противном случае стал бы думать о том, как продвигается брак, об ужасном разочаровании мужа из-за выкидыша и о всепроникающей скуке.
  
  Вдруг из гостиной она услышала рояль. Кто-то играл старую немецкую песню о крестьянине и богатом купце. Ее отец пел ей ее. Она думала, что ее мысли блуждают, пока не вспомнила, что сказала Штайнерам, что их дочь может заниматься на пианино в течение часа каждое утро. Она могла слышать разговор Штайнеров. Было так жарко, что окно кухни было открыто настежь. Она также могла слышать голос зятя Штайнера. Марджори надеялась, что зять не задержится надолго. То, что начиналось как один уик-энд, теперь превратилось в частые визиты. Он утверждал, что был мастером-переплетчиком из Кобурга в Тюрингии, но слух Марджори к немецкому акценту привел его в Саксонию, теперь в русскую зону. Мелодия была безошибочной и немного смешной. Услышав его снова через открытое окно, она едва смогла сдержать улыбку. Но когда она внимательнее прислушалась к тому, что говорилось, улыбка исчезла. Спор разгорелся, и голос зятя звучал угрожающе и оскорбительно. Темп его речи, пронзительный саксонский акцент и использование большого количества немецкого солдатского сленга мешали Марджори следить за разговором, но внезапно она испугалась. Интуиция подсказывала ей, что этот гость не родственник Штайнеров и что его присутствие — и его гнев — каким-то ужасным образом связаны с ее мужем и тайной работой, которой он занимается. больше не слышу. Марджори выбросила этот вопрос из головы. В таком городе было слишком легко дать волю воображению.
  
  Курьер приезжал каждый день в час дня, принося секретные документы в запертом металлическом ящике. Он всегда был пунктуален. Она с нетерпением ждала его визита и знала, что ему это тоже нравится. Обычно он находил время выпить кофе и перекусить. Ему нравился старомодный немецкий хлеб Süssgebäck , а фрау Штайнер была экспертом в приготовлении целого ряда пряных и медовых хлебов, а иногда и более сложных образцов, с марципаном внутри и толстым слоем поджаренного миндаля. Существует традиция, согласно которой любовники обмениваются лебкухенами , и хотя отношения между Марджори Дин и молодым капралом были почти степенными, иногда в выборе этих хлебов и пирожных присутствовал элемент молчаливого флирта.
  
  В этот день фрау Штайнер приготовила ореховое печенье. На кухонном столе стояла тарелка с ними, накрытая накрахмаленной салфеткой. Рядом она оставила кофе, кофеварку и поднос с одной из старинных кружевных салфеток, которые были в инвентаре этого старого дома. Обычно она обнаруживала, что капрал Дуглас Рид-Кеннеди приносил с собой какой-нибудь новый отрывок из светской беседы или слухов. Иногда они рассказывали о своем детстве в Нью-Йорке. Они оба выросли там, и Дуглас настаивал на том, что заметил хорошенькую девушку, которая всегда сидела на одной церковной скамье с двумя родителями и братом. Однажды он рассказал ей все о себе и своей семье. Его отец родился в Гамбурге. Он эмигрировал в США в 1925 году, потеряв все в период инфляции. Его отец изменил фамилию на Рейд-Кеннеди после встречи с соседями, которые не любили немцев, и сказал об этом. А ведь в тридцатых годах быть немцем стало преимуществом. Еврей из отдела снабжения армии США, который в 1940 году дал им контракт на производство радиотюнеров для бомбардировщиков B-17, предположил, что они были беженцами от Гитлера.
  
  Армейский контракт изменил судьбу семьи Рейд-Кеннеди. Его отец арендовал больше места и нанял дополнительных рабочих. Из субподрядчика по производству радиокомпонентов из четырех человек они закончили войну с оборотом всего в несколько сотен долларов меньше двух миллионов. Дугласа отправили в шикарную частную школу, и он приобрел акцент на миллион долларов, но все еще не смог пройти отборочную комиссию для офицеров армии США. В то время он был раздражен, но теперь решил, что они, вероятно, были правы; он был слишком безответственным и слишком ленивым, чтобы быть офицером. Взгляните, к примеру, на майора Дина, он, казалось, работал двадцать четыре часа в сутки, и у него не было времени на пьянство, охоту на женщин или общение с настоящими берлинцами.
  
  Общение с «настоящими берлинцами» было одним из самых любимых занятий Дугласа. Это было довольно удивительно, люди, которых он знал; подборка немецкой аристократии, нацистской кинозвезды, профессионального укротителя львов, скульпторов и художников, радикальных драматургов и бывших офицеров гестапо с наградой за голову. А если вам нужен был новый фотоаппарат или какой-нибудь бесценный антиквариат, Дуглас знал, где недавно обедневшие люди продавали свои товары по бросовым ценам. Дуглас был молод и забавен, он был рассказчиком, игроком, который мог проиграть немного денег, не слишком плача. Он был слишком молод для войны, ему было наплевать на политику, а для армии он делал только то, что должен был делать, чтобы не попасть в беду до того счастливого, счастливого дня, когда он вернулся домой. Короче говоря, Дуглас отличался от Хэнка Дина настолько, насколько это вообще возможно.
  
  И поэтому было удивительно найти в этот день изменившегося капрала Рейд-Кеннеди, который стал серьезным и подавленным. Даже его одежда была другой. Его работа в армии позволяла ему носить гражданскую одежду, и ему нравилось одеваться в немного показном стиле недавно разбогатевшего берлинца. Он выбрал шелковые рубашки, куртки из мягкой кожи и охотничью одежду ручной работы, которая хорошо смотрелась в серебристом «Порше». Но сегодня на нем был дешевый синий костюм, блестящий на локтях и мешковатый на коленях. И на нем не было ни золотых наручных часов, ни кольца братства, ни тяжелого золотого браслета с удостоверением личности. Он был похож на одного из польских беженцев, которые ходили от двери к двери, предлагая подработать в обмен на еду.
  
  Он сел на кухне и оставил кофе и ореховое печенье нетронутыми. Он спросил ее, может ли она дать ему виски. Марджори была поражена таким предложением, но старалась не показывать этого. Она поставила бутылку на стол, и Дуглас налил себе тройную порцию и торопливо проглотил. Он поднял голову и спросил ее, знает ли она, в чем заключается работа майора Дина в разведке. Марджори знала, что у Дина есть «полицейский стол», но она не знала, что такое полицейский стол. Она всегда предполагала, что он был офицером связи между армией США и полицией Западного Берлина; вытаскивать пьяных солдат из тюрьмы и иметь дело со всеми теми немецкими девушками, которые хотели стать женой в США, но оказались в Берлине одни и беременны. Дуглас рассказал ей, что на самом деле представляет собой полицейский стол: майор Дин собрал весь накапливающийся разведывательный материал, чтобы составить полную картину восточногерманской фольксполиции. Беда была в том, что он так увлекся своей работой, что отправился на Восток, чтобы увидеть ее своими глазами.
  
  Она выпила немного свежесваренного кофе и попробовала печенье. Дуглас дал ей несколько минут подумать о ситуации, прежде чем снова заговорил. Марджори, сказал он наконец, тебе лучше понять, что твоего мужа держат в Восточном Берлине и обвиняют в шпионаже. А там не шутят, могут и расстрелять. Говоря это, он взял ее запястье через стол. Это была внезапная перемена в отношениях. До сих пор он всегда называл ее миссис Дин и относился к ней со всем почтением, подобающим жене своего майора. Но теперь общая проблема и тот факт, что они были почти одного возраста, объединяли их, так же как и отделяли от старшего мужчины, который был в центре проблемы. Внезапно Марджори заплакала, сначала тихо, а потом ужасными мучительными истерическими рыданиями.
  
  Последующие события подавлялись и подавлялись до тех пор, пока она не потеряла ясного представления о том, в каком порядке они происходили. Дуглас долго разговаривал по телефону. Люди подходили к дому и уходили. По его словам, шанс был. Полиция Восточной Германии не передала опеку над майором Дин русским в Берлине-Карлсхорсте. Они предложили обменять Дина на документ, украденный из штаб-квартиры полиции Восточного Берлина на прошлой неделе. Она колебалась. Сейф был встроен в стену и спрятан за письменным столом в библиотеке. Она сказала Дугласу, что у нее нет ключа и что она не знает комбинацию. Дуглас не воспринимал ее всерьез. Это ваш муж, миссис Дин! В конце концов она открыла сейф и достала его. Они просмотрели документ, который хотели восточные немцы. Там было сорок девять страниц; мимеографировано на некачественной целлюлозной бумаге, окрашенной в розовый цвет. На нем были номера файлов, но теперь они были стерты черными чернилами. Края бумаги выцвели на солнце, и Марджори подумала, что это не может быть такой уж тайной, если она пролежала на солнце достаточно долго, чтобы выцвести.
  
  Она задавалась вопросом, не следует ли ей позвонить старшему офицеру Дина, но Дуглас напомнил ей, какой он. Вы можете себе представить, чтобы он взял на себя ответственность? Он не дал бы разрешения передать восточным немцам даже использованную салфетку Kleenex. Нет, он переложит ответственность на Франкфурт, и мы подождем неделю ответа. К тому времени майор Дин будет в Москве.
  
  Но как вы можете быть уверены, что этот документ не имеет жизненно важного значения? Дуглас рассмеялся и сказал, что это имеет жизненно важное значение только для восточногерманского чиновника, у которого оно было украдено из его сейфа. Теперь он хотел получить его обратно и забыть все это как можно скорее. Такие вещи случаются постоянно. Марджори все еще беспокоилась о том, насколько это важно. «Поищите сами», — сказал Дуглас, но Марджори не могла понять перегруженного жаргоном официального языка его доклада об организации полиции в Восточной зоне. Вы представляете себе, что такой человек, как ваш муж, будет хранить какие-то действительно важные вещи в своем домашнем сейфе? Марджори не ответила, но в конце концов решила, что это маловероятно.
  
  Марджори вспомнила, как Дуглас заставлял ее пойти в кино. Она просидела «Джолсон снова поет» . Диалоги были дублированы на немецкий язык, но песни были оригинальными записями. Она не возвращалась домой допоздна. За деревьями в Грюнвальде был великолепный закат. Когда она подошла через сад к входной двери, ей показалось, что розы расцвели. Только подойдя к ним, она обнаружила, что за розовыми кустами побелка забрызгана кровью. Она впала в истерику. Она побрела через задний двор к квартире, в которой жили Штайнеры, но на ее звонки в дверь никто не ответил. Затем Дуглас приехал на черном «Опеле Капитан» и уговорил ее переночевать в VIP-каюте в казарме. Он получил необходимое разрешение.
  
  Она вернулась в дом только после того, как с востока прибыл майор Дин. Народная полиция сдержала свое слово: как только возвращенные документы были проверены, майора Дина доставили на контрольно-пропускной пункт. Оттуда он взял такси. Больше она никогда не видела Штайнеров. По ее настоянию деканы переехали в меньший и более современный дом в Шпандау. Вскоре после этого Марджори забеременела, и какое-то время брак, казалось, шел очень хорошо, но теперь Хэнка Дина и его молодую жену разделяла пропасть.
  
  Формальное расследование проводилось за закрытыми дверями, и его результаты так и не были обнародованы. Было решено, что документ, переданный Volkspolizei, был документом, исходящим от этих восточногерманских сил. Оно уже прошло через стол анализаторов Дина и в любом случае имело гриф не выше конфиденциального. Шурин Штайнера был найден мертвым и плавающим в реке Шпрее, получив перед смертью тяжелые ранения «неизвестным лицом или лицами». В протоколе он был описан как «перемещенное лицо». Показания миссис Дин о ссоре мужчины со Штайнером были отвергнуты как «недопустимые слухи». Майору Дину сделали выговор за то, что он принес официальные документы домой, и уволили с работы. Миссис Дин была полностью оправдана. Капрал Дуглас Рид-Кеннеди взял на себя большую часть вины. Было неизбежно, что он столкнется с гневом следствия, потому что он был призывником. Рейд-Кеннеди не ставил на карту военную карьеру; он даже не был офицером. Однако его спокойное принятие результатов было вознаграждено переводом на базу вербовки армии США в Нью-Джерси, продвижением по службе и досрочным освобождением.
  
  И все же для Дугласа Рейд-Кеннеди и деканов события той недели в Берлине были травмирующими. Хэнк Дин знал, что ему больше никогда не дадут такую важную и деликатную работу, как та, которую он потерял. Пару раз коллеги-офицеры ругали его. Он выпил. Когда пьянство Хэнка Дина стало настолько сильным, что армия отправила его в специальный военный госпиталь недалеко от Мюнхена, чтобы он высох, Марджори забрала новорожденного сына Генри Хоупа обратно к своим родителям в Нью-Йорк. Она встретила Дугласа. В первый раз это было случайно, но со временем отношения стали серьезными, а затем и постоянными.
  
  Казалось, что кошмар закончился, но на самом деле он только начинался. В колледже Дуглас был очень опытным боксером-тяжеловесом. Он уже был на пути к чемпионату штата, когда неудачным ударом серьезно ранил другого соперника. Дуглас больше никогда не выходил на ринг. Это был тот же боло-удар, которым он сразил фальшивого зятя Штайнеров. Тот факт, что этот человек был шантажистом и шпионом из Восточной Германии, убедил следствие не замечать этого события. Но русские не были готовы целоваться и мириться. Через три года после событий в Берлине Дугласа посетил молодой человек с детским лицом, который предъявил визитную карточку польской компании, производившей транзисторы. После обычной вежливой светской беседы он сказал, что через номинальных держателей акций компания, в которой он работал, теперь владеет 37 процентами компании Дугласа. Он понял, что 37 процентов — это не 51 процент, — мужчина с детским лицом улыбнулся, — но этого было достаточно, чтобы они имели реальный контроль над тем, что должно было произойти. Они могли вкачать деньги в компанию, или направить их на изготовление бритвенных лезвий, или снести ее и заняться недвижимостью. Молодой человек напомнил Дугласу, что он убил одного из их «сотрудников», и Дуглас понял, что его компания теперь принадлежит КГБ. Они предложили Дугласу каждый год платить его собственными акциями, если он будет работать на них. Они сообщат ему, какие именно контракты правительства США на поставку электроники он хочет получить, а их агенты смогут выяснить, что именно предлагают его конкуренты по бизнесу. Взамен им требовался постоянный источник технической информации обо всей электронной промышленности США. Если Дуглас откажется работать с ними, сказал ему молодой человек, они обанкротят его компанию и «казнят» всех людей, замешанных в событиях той ночи: Марджори, Штайнеров, дочь Штайнеров и самого Дугласа. Дуглас попросил неделю на раздумья. Они согласились. Они знали, что ответ должен быть «да».
  
  Закончив свой рассказ, она налила себе еще большой бренди и сделала глоток. Майор Манн подошел к кондиционеру и перевел регулятор со среднего на самый холодный. Он стоял, позволяя холодному воздуху обдувать его. Он повернулся и подарил ей свою самую обаятельную улыбку. — Что ж, это здорово, — сказал он. «Я хочу, чтобы вы знали, я думаю, что это просто здорово. Конечно, у вас было около двадцати лет, чтобы обдумать это и проработать некоторые интересные детали, но ведь и у Толстого тоже было — у Толстого было лет тридцать, если я правильно помню.
  
  'Какая?' — сказала она, сильно нахмурившись.
  
  — Эта история, — сказал Манн. — Мой приятель без ума от всей этой шпионской фантастики.
  
  — Это правда, — сказала она.
  
  — Это литература, — сказал Манн. «Это больше, чем просто паршивый набор лжи и уклончивости; это литература!
  
  'Нет.'
  
  «Дуглас Рейд-Кеннеди вступил в Коммунистическую партию, когда еще учился в школе. Я догадался, что как только я узнал, что два его ближайших приятеля присоединились к КП, а он остался в стороне от этой веселой группы веселых рассказчиков – я правильно произношу, миссис Дин? … рассказчики. Это то, чем занимался ваш друг капрал Дуглас Рид-Кеннеди в выходные с этими парнями из гестапо и кинозвездами? Что ж, как только я слышу о парне в школе, который не ходит и не поет «Красное знамя» со своими самыми близкими приятелями, я думаю про себя: либо этот парень не из тех молодых забавных рассказчиков, которых все треплют. чтобы он был готов, иначе коммунистическая партия дала ему секретный номер и велела ему держать рот на замке. Они делают это, когда замечают ребенка, который работает в Государственном департаменте или профсоюзе, или его отец делает электронное оборудование для армии США».
  
  Манн прошел через комнату и взял фотографию Дугласа, которого нянчил его отец. — Отличный у тебя парень, папа, но только берегись этого боло-удара. Он положил фотографию. «Да, вы были правы насчет боксерской карьеры Дугласа в школе… на самом деле слишком скромной. Видите ли, Дуглас покалечил троих детей этим ударом по корпусу — боло — это апперкот по корпусу, я думаю, вы уже знали это, миссис Дин, иначе вы бы не использовали это точное техническое слово — и Дуглас не сдался. как легко, как вы говорите, что он сделал. Ему запретили снова заниматься боксом не только школой, но и государственными органами бокса. И не думайте, что наш Дуглас был из тех парней, которые не развили свои природные таланты. Он перешел от калечения людей к убийству людей. КГБ заметил это быстрее, чем армия США; они знали, что он хотел бы получать задания по убийству людей. Эти заказы на убийство были его наградой, а не работой.
  
  'Нет!' она закричала.
  
  Манн посмотрел на нее, пока она наливала себе еще стакан. Я все это время наблюдал, как она пьет, и думал, что она использует всю свою силу воли, чтобы не напиться. Теперь я понял, что все было как раз наоборот; она хотела быть пьяной больше всего на свете, но в ее нынешнем состоянии духа никакое количество выпивки, казалось, не помогало ей.
  
  — Да, — мягко сказал Манн. — Пока вы ездили в Париж и обратно, ваш Дуглас остался на Изумрудном острове. Он отправился на небольшую ферму у шоссе и зарубил лопатой немецкую семью. Трое из них; мы выкопали их из мусора. В Ирландии был дождливый день, так что, если мы вдавливаем разлагающуюся ткань в ваш ворсовый ковер от стены до стены, прошу прощения, но во всем виноват Дуглас.
  
  — Нет, — снова сказала она, но на этот раз мягче и не так уверенно.
  
  — И все это дерьмо с этим полицейским отчетом. В середине пятидесятых восточные немцы использовали свою «казарменную полицию» как ядро своей новой армии. Определим наши термины. У тех полицейских, о которых мы говорим, были танки и истребители МиГ, миссис Дин. Полицейское управление было едва ли не самой важной работой ЦРУ в Германии в то время. Вот почему Хэнк Дин был назначен на это, и именно поэтому он отдавал этому все, что у него было, пока он не был истощен умственно и физически ».
  
  Манн надолго замолчал. Я полагаю, он надеялся, что она будет спорить, или признаваться, или просто выскажется, но она ничего не сделала, кроме как опустилась ниже на мягкую мебель и продолжала пить. Манн сказал: «Дуглас Рейд-Кеннеди был коммунистическим агентом, и на нем был этот дешевый синий костюм, потому что он только что приехал с Востока, где он говорил со своими приятелями о том, чтобы отправить вашего мужа на дыбу. И ваша вздорная история о аргументе Штайнера была проигнорирована, потому что человек, который выдавал себя за зятя Штайнера, не был агентом Восточной Германии, он был одним из лучших людей Дина. Он был одним из немецких коммунистов, бежавших в Советскую Россию в 1938 году. Сталин вернул его через границу гестапо в 1940 году в рамках сделки по разделению Польши пополам и разделу ее с нацистами. Это человек, кровью которого капрал Дуглас Рейд-Кеннеди забрызгал ваши розовые кусты. У него были важные вещи, чтобы сказать Хэнку, и когда он задержался, Хэнк так волновался, что отправился туда, чтобы помочь ему. Агент вернулся, но Хэнк ушел в сумку.
  
  «Следствию ничего не известно о том, что он был агентом американцев, — сказала она.
  
  — Вы думаете, что расследование взорвет сеть из-за убийства агента. Нет, они отпустили это и были счастливы не слишком углубляться в это. И это был счастливый случай для Рейд-Кеннеди».
  
  — Да, — сказала она.
  
  — И вы говорите нам, что расследование объявило выговор майору Дину и оправдало вас. Как вы думаете, почему они это сделали? Они сделали это, потому что Хэнк встал и взял на себя все то дерьмо, которое они тебе кидали. Конечно, ему сделали выговор за то, что он оставил бумаги без присмотра, потому что он не сказал бы им, что вы и ваш проклятый бойфренд открыли его сейф и предали его всеми возможными способами…
  
  — Нет, они сказали…
  
  — Не спорьте со мной, — сказал майор Манн. — Я только что прочитал стенограмму. И не говорите мне, что поверили Дугласу Риду-Кеннеди и всей этой чуши о возврате документов в полицию. Вы видели, что номера файлов были затемнены. Это первое, что агент делает с секретными документами, чтобы их нельзя было отследить до места, где они были украдены. И даже начальнику полиции Восточного Берлина будет трудно объяснить, почему в бумагах в его сейфе зачернены все номера файлов. И ты это знаешь не хуже других, так что не давай мне ничего из этого.
  
  Он подошел к тому месту, где она сидела, но она не подняла на него глаз. Его лицо раскраснелось, а лоб блестел. Легко было поверить, что допрашивают именно его, потому что женщина казалась расслабленной и невнимательной.
  
  — Но это не имело никакого отношения к бумагам, — сказал Манн. — Все это было тщательно спланированной авантюрой, задуманной в Москве исключительно для того, чтобы скомпрометировать Хэнка Дина. Готов поспорить всем, что у меня есть, что ему предлагали все шансы замять это дело. И когда он был в восточно-берлинской тюрьме, и после того, как вернулся. Но Хэнк Дин знал, что это был только первый шаг к тому, чтобы стать двойником, а Хэнк Дин был не из тех, кто становится двойным агентом. Он скорее станет алкоголиком. По крайней мере, буйный хранит свою душу. Верно, миссис Дин? Мы говорим о вашем муже, помните его? Он ушел от нее. — Или, может быть, ты предпочитаешь не вспоминать после всего, что ты с ним сделал. Потому что тебе было недостаточно разрушить его карьеру, не так ли? Пришлось пробираться через казармы. И ты не был снобом. Вы не останавливались в офицерском клубе, не так ли? Приходилось даже трахать мелкого подонка, который приходил с официальной почтой. Вы, конечно, не поняли тогда, что Дуглас привлек вас по заданию из Москвы…
  
  'Какая?'
  
  — И Рид-Кеннеди в конце концов получил приказ сделать его отношения с вами как можно более постоянными: жене не разрешается свидетельствовать против своего мужа, верно?
  
  «Хэнк никогда бы не дал мне развода».
  
  — И я думаю, мы знаем почему. Он подозревал правду о Риде-Кеннеди и не собирался давать ему последнюю защиту.
  
  — Нет, — сказала она.
  
  — Ты думаешь, дело в твоем хорошем воспитании или во всем старомодном этикете, который ты почерпнул из этих дешевых романов. Дуглас Рид-Кеннеди занял возвышенность – вашу кровать – и ему не пришлось драться всю дорогу. Я предполагаю, что тот небольшой разговор за кофе и Зюссгебеком произошел не на кухне, а в постели Хэнка Дина. Вот где вы впервые услышали, что эти ублюдки держат вашего мужа.
  
  — Нет, — сказала она. 'Нет нет нет.'
  
  «И я скажу вам еще кое-что, что Хэнк Дин держал при себе…»
  
  Он сделал паузу. Она, должно быть, знала, что сейчас произойдет, потому что опустила голову, словно ожидая удара по ушам. «Генри Хоуп — ребенок Рида-Кеннеди».
  
  — Нет, — сказала она. 'Клянусь! Скажешь это при свидетелях, и я подам на тебя в суд за каждую копейку, которой ты владеешь. Я заставлю тебя заплатить!
  
  — Да, ну, я не могу этого доказать, но я просмотрел армейские записи Хэнка, чтобы найти его группу крови. А с Генри-Хоупом было легко, потому что он сдает кровь в местной больнице… Манн нахмурился и покачал головой.
  
  'Ты рассказал ему?' она спросила. — Вы сказали об этом Генри-Хоупу?
  
  — Нет, миссис Дин, я этого не делал, потому что вашему сыну было бы лучше расти, думая, что его отец такой отличный парень, как Хэнк, а не такой кровожадный подонок, как Рейд-Кеннеди. Так что оставим это при себе, миссис Дин. На этом вы заключили сделку.
  
  — Бедный Генри-Хоуп, — тихо сказала она. Голос у нее был невнятный: наконец-то алкоголь дошел до нее.
  
  — На прошлой неделе вы развлекались на корабле, — сказал я. — Кто поднялся на борт в понедельник? Она бросила на меня ядовитый взгляд.
  
  Она сказала: «Так он говорит, твой друг. Я уже начал думать, что это одна из тех надувных кукол, которых рекламируют на последних страницах секс-журналов.
  
  Я передал ей листок бумаги, на котором отметил даты пропавших страниц из бортовой книги посетителей.
  
  Она нахмурилась и сказала: «Ты получаешь налоговый вычет за те дни, когда развлекаешь бизнесменов на лодке». Дуглас всегда заставлял людей подписывать, чтобы он мог заявить о своем правильном вычете. Он был одержим этим».
  
  'Кто это был?' Я сказал.
  
  Она пошарила, чтобы найти очки, спрятанные на краю кресла. Надев их, она с подчеркнутой сосредоточенностью прочитала даты. — Я не могла тебе сказать, — сказала она. «В последнее время у меня не очень хорошая память, Дуглас всегда подкалывал меня по этому поводу».
  
  Я сказал: «Я бы не хотел, чтобы вы ошиблись в том, насколько это важно для нас».
  
  — Верно, — сказал Манн. Он указал пальцем на лодку, пришвартованную там, где пальмы качались на ветру. — У вас там бомба замедленного действия, миссис Дин. В половине одиннадцатого мне придется дать вам свисток. Это место будет заполнено полицейскими, репортерами и фотографами, и все они будут орать на вас, верно? Он посмотрел на свои часы. «Итак, у вас есть всего восемнадцать минут, чтобы решить, как вы будете играть, и решения, которые вы примете, решат, проживете ли вы остаток своей жизни как миллионерша или проведете ее в женской тюрьме на севере штата без права досрочного освобождения». наклейка на твоем деле».
  
  Мгновение она смотрела на Манна, а затем посмотрела на свои наручные часы, просто чтобы проверить его.
  
  — Семнадцать минут, — сказал Манн.
  
  «Дуглас вел законный бизнес, — сказала она. «Вы начинаете думать, что все это было перемешано с другим делом, и вы никогда не распутаете его».
  
  — Вы позволяете нам беспокоиться об этом, — сказал я.
  
  «Вы не получите эти большие государственные контракты, сидя на заднице и ожидая, когда зазвонит телефон. Дуглас приложил все усилия, чтобы позаботиться о своих контактах, и они этого ожидали.
  
  'Кто это был?'
  
  — Люди из какого-то сенатского комитета.
  
  — Какой сенатский комитет?
  
  «Международное научное сотрудничество» или что-то в этом роде. Вы, должно быть, слышали об этом.
  
  — Мы слышали об этом, — сказал я. — Так кто пришел сюда?
  
  «Только для рыбалки, а вы бы не взяли меня на ту лодку, когда они на рыбалке. Мне не довелось познакомиться ни с одним из них. Они были просто рыбацкими друзьями Дугласа. Как я уже говорил, это было просто общение. Дуглас представил это как бизнес только для того, чтобы получить налоговые вычеты.
  
  «Имена!» — сказал Манн. — Имена, черт возьми!
  
  Она пролила свой напиток. «Мистер Харт. Мистер Джерри Харт. Он помог моему мужу получить другие государственные контракты.
  
  — Не возражаете, если я воспользуюсь вашим телефоном, миссис Рид-Кеннеди? — сказал Манн.
  17
  
  Они сделаны из мрамора, стали, хрома и тонированного стекла, эти сверкающие правительственные здания возвышаются над Вашингтоном, округ Колумбия, и с вершины любого из них человек может видеть полмира — если он политик.
  
  Здания не имеют названий; только цифры и инициалы. брелоки - это федеральные офисные здания, а конфорки - офисные здания Дома. Это бесплатное роскошное офисное помещение, в котором сенатор Гринвуд мог потягивать мартини и подстригать ногти на ногах, наблюдая за дорожным движением, увеличивающимся на автостраде Потомак-Ривер, и по-прежнему следить за Белым домом, было офисным зданием Сената. – СОБ .
  
  Тяжелые шелковые шторы были полностью раздвинуты, открывая вид на городской пейзаж через панорамные окна. Я мог видеть реку Потомак и, еще дальше, пролив Вашингтон. Отражая небо, их воды были бесцветны, как два ледяных кинжала, вонзённых в внутренности города. Гринвуд некоторое время стоял рядом с нами, любуясь открывающимся видом.
  
  «Примерно в это время я обычно пью бурбон с имбирем», — улыбнулся он и убрал с глаз прядь волос. Сенатору, у которого волосы спадают с лица, есть над чем улыбнуться, даже без роскошного кабинета, импортной мебели и буфета из розового дерева, набитого твердыми вещами. — Так что же это будет для вас, мальчики?
  
  — Тоник, — сказал я.
  
  — Бурбон и имбирь мне бы очень подошли, сэр, — сказал Манн.
  
  — Думал, ты собираешься сказать, что не пьешь, пока дежуришь, — сказал Гринвуд. Он бросил немного льда в стаканы, достаточно холодные, чтобы побелеть, и выбил кроненпробки из трех бутылок подряд: они издали три тихих вздоха.
  
  «Я бы никогда не выпил, если бы проводил такую политику», — сказал Манн.
  
  'Верно. Верно!' — сказал Гринвуд рассеянно, как будто уже забыл начало разговора. Он поставил напитки на антикварные боковые столики, тщательно расставленные для каждого из барселонских стульев, стоящих напротив его стола. Это была современная конструкция: не более двух опор из нержавеющей стали, поддерживающих лист бронированного стекла. Он обошел стол и сел в свое итальянское вращающееся кресло. Перед столом не было фасада, и бумаги, разложенные на стеклянной поверхности, казалось, парили в воздухе. Возможно, это был способ Гринвуда доказать, что у него на коленях не Дерринджер.
  
  — Мистер Джерри Харт, — сказал Гринвуд, словно объявляя, что любезности окончены.
  
  — Да, — сказал Манн.
  
  — У меня есть отчет, — сказал Гринвуд.
  
  — Это не отчет, сенатор, — сказал Манн. — Это просто личная записка для вас.
  
  «Ну, я не очень хорошо знаком с жаргоном ЦРУ, — сказал Гринвуд таким тоном, что отговаривал от инструкций. Он улыбнулся. В улыбке Гринвуда использовались очень ровные, очень белые зубы. Как и его внимательные глаза, его искренние кивки и задумчивое молчание, улыбки Гринвуда были улыбками человека, который думал о чем-то более важном. Он был красивым мужчиной, скорее учтивым, чем захолустным, но некоторым женщинам это нравилось больше. Ему придется сбросить двадцать фунтов, прежде чем он снискает восхищенные взгляды у бассейна, но в тщательно сшитых светло-серых мохеровых башмаках ручной работы, с наманикюренными руками и лицом, начищенным, как свежеиспеченный творожный батон. , я увидела в нем возможного ловеласа. Приехав сюда в машине, мы играли в «Кто есть кто одним словом»: заявка Манна для Гринвуда была «чушью», моя — «шоу-бизнесом», но, без сомнения, заявка Гринвуда для себя была бы «мальчишеской».
  
  Гринвуд еще раз ослепительно улыбнулся и сказал: «По правде говоря, ребята, мы, политики, слишком заняты рукопожатием, чтобы уделять много времени чтению».
  
  — Вот как, — сказал Манн.
  
  «Ну, может быть, я лучше скажу в свое оправдание, что я читаю около ста тысяч слов в день; и это длиннее, чем средний роман». Вот что мне нравится в политиках, даже их самокритика не распространяется на них лично.
  
  Манн сказал: «Ваше влияние и важность в Сенате всегда делали вас мишенью для честолюбивых и недобросовестных людей, сенатор…» Я увидел, как Гринвуд начал хмуриться. Манн продолжил несколько поспешно: «… И когда вы присоединились к подкомитету по научному развитию сенатского комитета по международному сотрудничеству…» Гринвуд улыбнулся, показывая, что он ценит то, как Манн правильно назвал имя, «… вы стали одним из них». из самых влиятельных людей во всех Соединенных Штатах, сенатор.
  
  Гринвуд коротко кивнул. — Прежде чем вы продолжите, майор. Может быть, мне следует напомнить вам, что у ЦРУ есть офис в Сенате, который занимается всеми контактами с вами.
  
  «Мы хотим сохранить ограниченный доступ», — сказал Манн.
  
  — Доступ ограничен, — сказал Гринвуд. — Я много слышу от ваших людей об ограниченном доступе.
  
  — Любое нормальное обращение через офис ЦРУ в Сенате вряд ли насторожит мистера Джерри Харта.
  
  — И вы не хотите предупредить его?
  
  'Нет, сэр. Мы не.'
  
  — Мы говорим о неофициальных материалах, или об утечках в прессу, или мы говорим о научных данных, которые мой комитет решил опубликовать, но которые вам, ребята из ЦРУ, не нравятся?
  
  «Речь идет о важных секретных материалах, направляемых в СССР через шпионскую сеть».
  
  — Джерри Харт работает на русских? — сказал Гринвуд. Он выпил немного своего бурбона. — Это парень, который раньше работал с вами — вы знали об этом?
  
  — Значит, он знает, как передать это. Верно, сенатор, вы поняли, — сказал Манн, делая вид, что благодарен Гринвуду за то, что он того же мнения. — А теперь мы хотим взглянуть на этот дом, который принадлежит Джерри Харту, недалеко от Брендивайна.
  
  — И его квартира в Джорджтауне, — бесстрастно добавил Гринвуд.
  
  Манн кивнул. 'И сказал он. Он махнул расплющенной рукой в момент колебания. Даже сквозь стеклопакеты мы слышали полицейские сирены. Это был лимузин «Линкольн» с развевающимися флагами в сопровождении трех полицейских на мотоциклах. Мы смотрели, как они шли по мосту, вероятно, направляясь в аэропорт.
  
  — И его кабинет, — сказал Гринвуд.
  
  — И его кабинет, — сказал Манн. 'Да это оно.'
  
  — И тем не менее, майор, вы говорите мне, что у вас нет действительно веских доказательств, — сказал Гринвуд. Он откинулся на спинку своего вращающегося стула и легонько брыкался, чтобы развернуться достаточно далеко, чтобы увидеть Потомак. Вода казалась очень спокойной, и слышалось тихое урчание реактивного самолета.
  
  — Зависит от того, что вы называете неопровержимыми доказательствами, — печально сказал майор Манн. — Мы узнали его имя, когда проследили еще одно направление расследования.
  
  Я чувствовал нерешительность Манна, когда он задавался вопросом, следует ли подчеркнуть наши подозрения в отношении Джерри Харта или свести их к минимуму и предположить, что нам нужна не более чем обычная проверка, которая исключит Джерри Харта из нашего списка подозреваемых. Он решил не распространяться об этом и сделал глоток из своего напитка, выжидающе наблюдая за Гринвудом.
  
  Гринвуд поднял одну из своих самодельных туфель достаточно высоко, чтобы снова завязать шнурок. «Что я имею в виду под неопровержимыми доказательствами, майор, — сказал он мягким хриплым голосом, который я слышал от него в своей предвыборной агитации, — … то, что, на самом деле, все в этой стране подразумевают под неопровержимыми доказательствами, это то, что может признать человека виновным в соответствии с надлежащей правовой процедурой». Он оторвал взгляд от шнурков и улыбнулся Манну.
  
  Не было необходимости рисовать какие-либо диаграммы; мы все знали, как все пойдет. Но Манн прошел через движения. Он сказал: «Мы находимся на предварительной стадии сложного и чрезвычайно деликатного расследования, сенатор. У нас нет таких веских доказательств, которые вы определяете, но это не значит, что таких доказательств не существует. Теперь я прошу вашей помощи, чтобы мы могли получить ее или исключить мистера Харта из расследования.
  
  Гринвуд уставился на Манна и сказал: «Ну, я подумал, что позволю вам, ребята, спуститься сюда, чтобы я мог рассмотреть вас поближе. Ну, теперь я увидел тебя, и мне не нравится то, что я вижу. Двое мужчин смотрели друг на друга. — Так что бей! — сказал Гринвуд. — И возьми с собой мешочника. Он отвел взгляд от Манна, чтобы указать на меня.
  
  Манн встал, не сказав ни слова, и я тоже.
  
  Гринвуд не вставал. Он сказал: «Вы действительно думали, что я брошу Джерри Харта в вашу волчью стаю?»
  
  Манн холодно улыбнулся ему и сказал: — В снег, ты имеешь в виду? Что ж, сенатор, вам лучше позаботиться о том, чтобы Джерри Харт не сбросил вас с тройки, когда хочет подхлестнуть лошадей.
  
  — Вы меня слышали, — мягко сказал Гринвуд. 'Убирайся!'
  
  Он позволил нам добраться до двери, прежде чем снова заговорить. Когда он это сделал, в его голосе и манере было все то же очарование, что и раньше. — О, майор Манн, — сказал он и подождал, пока Манн снова повернется к нему лицом. «На всякий случай, если вы думаете подать какой-то отчет, в котором говорится, что я не сотрудничаю, просто позвольте мне еще раз сказать вам, что я имею дело с вами, людьми из ЦРУ, только если это сделано должным образом — через Сенат. Так что не позволяйте мне слышать, что вы приближаетесь к кому-либо, работающему в моем офисе, пока вы не согласуете это со мной через свой офис. У вас есть это, майор?
  
  — Да, сенатор. Вы очень ясно изложили свою позицию.
  
  Манн молчал, пока мы шли к машине. В течение, казалось, часов он бесцельно ехал по городу: по щегольским улицам Джорджтауна, где у Джерри Харта была его шикарная квартира, мимо аккуратных лужаек Белого дома, обесцвеченных зимними морозами, через черные гетто и обратно. по Внутренней кольцевой автостраде.
  
  Когда, наконец, Манн заговорил — помимо бормотания проклятий, которые он использовал в адрес других водителей, — он сказал: «На прошлой неделе этот министр иностранных дел из какой-то маленькой западноафриканской республики обедал в Государственном департаменте… на следующий день он поехал вниз. на шоссе, и какой-то деревенщина из Вирджинии вышвырнул его из закусочной.
  
  — Вот как, — сказал я вежливо. Это был один из стандартных анекдотов Вашингтона, и, как и большинство вашингтонских клише, он обычно был правдой.
  
  Мысли Манна мчались дальше. — Это суд здесь, в Вашингтоне. Это не правительство, это суд. Знаешь что я имею ввиду?'
  
  'Нет, я сказал.
  
  «Как в средневековом дворце — президент приводит своих и выметает прежних. Некоторые избранные люди… другие – аутсайдеры… придворные: шуты, акробаты, жонглеры и рассказчики… много рассказчиков».
  
  «Рыцари, плуты и донкихоты, — добавил я, — благородные мужчины и придворные дамы… ну, это один из способов взглянуть на это».
  
  Движение остановилось, и Манн выругался. Один из больших правительственных зданий пустел, и поток секретарш хлынул сквозь стационарное движение.
  
  — А что такое Гринвуд? Я спросил его. — Шут, шутник, зеленый чертик?
  
  — Фаворит двора, — сказал Манн. «Ухо короля и целая армия людей, чтобы поддержать его». Движение снова тронулось, пешеходы разбежались, и Манн ударил по клаксону, резко ускорился и перестроился в другую полосу с такой безрассудной ловкостью, что водитель грузовика завопил. — Не только люди, которые должны ему услугу, и те, кто хочет, чтобы он был должен им, — сказал Манн, — но и все эти ублюдки, питающие к нам навязчивую ненависть. У ЦРУ много врагов, и никто не собирается благодарить нас за то, что мы мобилизовали их под флагом Гринвуда».
  
  — Но разве вы не сделали бы то же, что и Гринвуд?
  
  'Что он делал?'
  
  — Задержали нас, — сказал я. — Он не хочет, чтобы мы разобрали Харта на куски и забрызгали кровью и дерьмом всех в офисе Гринвуда. Я предполагаю, что он медленно вытащит Джерри Харта на середину океана и потопит его с глаз долой.
  
  — Ты пытаешься подбодрить меня? — с горечью сказал Манн. — Если Харт — влиятельный агент КГБ, о котором мы оба начинаем думать, то к тому времени он мог бы передать всю операцию. И, может быть, даже очиститься сам.
  
  — Вы идете за Хартом напрямую?
  
  — Не сейчас.
  
  — Вы идете выше? Я спросил его.
  
  Манн усмехнулся. — Президент, вы имеете в виду? Как в тех фильмах, где какой-нибудь седовласый старый актер, которого вы считали мертвым много лет назад, торжественно пожимает нам руку и говорит, что это последний ролик, ребята, идите и становитесь в очередь на софт-фокус. Ха. Нет, ничего подобного, но я могу заставить мурашки пробежать по спине Гринвуда.
  
  'Как?'
  
  — Он боится забрызгаться кровью Джерри Харта? Я ткну его носом в это.
  
  'Как?'
  
  — Он не будет сотрудничать? Что ж, я покажу ему несколько трюков. Он боится того, что скажут его друзья, если его увидят сотрудничающим с ЦРУ? … Что ж, я нацараплю ЦРУ на стене его сада, мистер, и буду посылать ему благодарность с каждой почтой. Я сделаю этого ублюдка притчей во языцех в Вашингтоне, я сделаю его знаменитым стукачом ЦРУ.
  
  — Ему это не понравится, — сказал я.
  
  Манн улыбнулся. «Было бы здорово, если бы мы могли получить ему официальную благодарность».
  
  Казалось, мы едем по кругу. Я сказал: «Мы останемся на ночь здесь, в Вашингтоне?»
  
  Манн закусил губу. «Моя жена сходит с ума в этом отеле… Сегодня годовщина моей свадьбы. Может, мне стоит купить ей какой-нибудь подарок?
  
  — Значит ли это, что вы остаетесь?
  
  «Если ты увидишь кондитерскую и место, где я могу припарковаться».
  
  Они сказали, что это была самая дождливая зима на памяти живущих, но ведь они всегда так говорят. Небо приобрело грязно-оранжевый цвет, а теперь шел сильный дождь.
  
  Это был своего рода тропический душ, который напоминает вам, что Вашингтон, округ Колумбия, находится почти так же далеко на юге, как и Тунис. Манн включил дворники, и от металла машины поднялось дуновение пара. Он попытался настроиться на сводку новостей, но помехи и провода под высоким напряжением блокировали передачу. Нервно Манн вытряхнул сигарету из пачки и зажег ее одной рукой. Я предложил ему помочь, но он отказался.
  
  Мы были на улице Южного Капитолия, направляясь к автостраде Анакостия, а майор Манн все еще пытался решить, оставаться ли в городе, чтобы начать фабриковать тоску по Гринвуду, когда в машине зазвонил телефон. Я возьму это. Это была информационная комната в Лэнгли. — Автомобиль-хоп, — сказал голос.
  
  «Лидер группы поддержки, — сказал я, — вперед».
  
  — Сообщение от Джонатана, — произнес голос. — Фабиан попытался покончить жизнь самоубийством сегодня в 14:30. Ему ничего не угрожает. Повторяю: ему ничего не угрожает, но он будет госпитализирован на семь-десять дней. Вы это читаете? Над.'
  
  «Пять на пять, автомобильный прыжок».
  
  — Сумасшедший ублюдок, — сказал Манн.
  
  Лэнгли сказал: — Джонатан спрашивает, расскажет ли он Эмброузу.
  
  Я посмотрел на Манна. Он прикусил губу. Я передал ему телефон.
  
  Лэнгли сказал: «Вы читали это, лидер группы поддержки?»
  
  Манн сказал: «Громко и четко, автомобильный прыжок. Никому не говори. Конец связи.' Он повесил трубку.
  
  Манн взглянул на меня краем глаза. Я повернулся к нему. — Да, извини, — сказал он. — Это нужно знать.
  
  — О, конечно, — сердито сказал я. «Или это, сколько вы можете вырвать? Кто, черт возьми, такой Эмброуз?
  
  Манн не ответил.
  
  — Эти сотрудники с кодом А — из отдела операций, — сказал я. — У нас есть кое-кто, кто работает над этим расследованием, а ты мне не сказал.
  
  — Это было опасное задание, — защищаясь, сказал Манн. «А классификация по принципу «необходимо знать» означает, что сообщают только тем, кто должен знать».
  
  — Значит, теперь так и будет? Я сказал. «Хорошо, только потом не жалуйся».
  
  — Мисс Бэнкрофт, — сказал Манн.
  
  Теперь пришла моя очередь надолго замолчать. 'Красный?' — сказал я наконец. «Агент кода А? Мне потребовалось десять лет, чтобы понять это».
  
  Манн потушил сигарету, которую только что начал. «Временный код А. Исключительно с госпожой Бекув. Никакого принятия решений… — он махнул рукой на телефонную трубку… — никакого доступа — вы сами это слышали — никакой документации, кроме как через меня. Просто работа няней. Он сунул тлеющий окурок в пепельницу и закрыл ее.
  
  — Как долго она работает на ЦРУ?
  
  — Это все еще продолжается — ты и девушка Бэнкрофт? Окурок давал много дыма. Манн постучал по пепельнице, чтобы убедиться, что она закрыта, но дым все равно пошел из нее. 'Это? Это все еще серьезно?
  
  — Не знаю, — сказал я.
  
  «Да, хорошо, когда парень говорит, что не знает, серьезно ли что-то подобное — это все еще серьезно».
  
  — Наверное, да, — признал я.
  
  — Что ж, тебе придется забыть ее на несколько дней. Ты отправляйся в норфолкскую психушку и вышиби дерьмо из нашего приятеля Джонатана. А вы скажите профессору проклятому Бекуву, что если он захочет еще раз покончить жизнь самоубийством и не знает, как это сделать, я спущусь туда и протяну ему руку помощи.
  
  — Хорошо, — сказал я.
  
  — И выкрути ему руку, покажи ему еще несколько фотографий Джерри Харта. Он по-прежнему знает намного больше, чем говорит нам. Манн снова открыл пепельницу и нанес окурок смертельный удар .
  
  — Я мог бы съездить в Норфолк, — предложил я. «Если бы я начал прямо сейчас, я мог бы быть там так же быстро, как самолет».
  
  Это было преувеличением. Манн улыбнулся. -- И заехать в Петербург по пути, значит? Остановитесь и поговорите с мисс Бэнкрофт.
  
  — Да, — сказал я.
  
  — Лети на самолете, малыш. Я говорил тебе держаться от нее подальше. Должен ли я изложить это в письменном виде?
  
  'Но …'
  
  Он сказал: «Мы друзья, не так ли? Я имею в виду настоящих друзей?
  
  — Да, — сказал я. Я смотрел на него, ожидая, что последует за этими зловещими и, для майора Манна, необычайно личными словами. 'Почему?'
  
  Что бы он ни собирался мне сказать, он передумал. — О, я как раз хотел сказать, береги себя. Он сменил полосу движения, чтобы добраться до съезда с автострады. — Я отвезу вас в аэропорт, — сказал он.
  
  Я должен был подчиняться приказам. Я этого не сделал, и то, что случилось потом, было полностью моей ошибкой. Я не имею в виду, что мог повлиять на события, для этого было слишком поздно, но я мог защитить себя от этого ужаса. Или я мог позволить Манну защищать меня, как он уже пытался это сделать.
  18
  
  После того, как Манн высадил меня в аэропорту, я сразу же пошел в пункт проката автомобилей и спросил о быстрых машинах. Наконец-то у меня появился Corvette Stingray. Пока я его ждала, я купила коробку шоколадной помадки в форме сердца. Пожилая дама за прилавком, казалось, с облегчением избавилась от него.
  
  Моя машина была золотой, с обивкой из натуральной кожи, двигателем V-образной восьмерки мощностью 200 л. Я сказал себе, что мне нужна быстрая машина, чтобы нанести короткий визит Рэду и при этом добраться до Норфолка вовремя, чтобы позвонить Манну и убедить его, что я сел на самолет. Но, оглядываясь назад, я понимаю, что яркая машина была лишь еще одной частью моей решимости заставить Рыжую полюбить меня так же отчаянно, как я любил ее.
  
  Ред Бэнкрофт, миссис Бекув и три смены тяжеловесов спрятались в загородном доме недалеко от Сент-Питерсберга, Флорида. Была темная ночь, и место было трудно найти. Мои фары уловили табличку с надписью «Крюки для прицепов и кемперов». К линии электропередач было подключено всего два трейлера, и я услышал, как щелкнула дверь ближайшего из них, как только остановился. Мужчина сошел. На другой стороне дороги была небольшая вывеска «Ферма Педерсона по выращиванию трав и фруктов — частная». Я припарковался у дороги рядом с рекламным щитом, который советовал мне: «В следующий раз летай в дружественном небе».
  
  Почти не сказав ни слова, он отвел меня к трейлеру, но перед этим посветил фонариком в заднюю часть моей машины и проверил багажник, чтобы убедиться, что я один. В трейлере их было еще двое, рослые мужчины в тяжелых шерстяных куртках на молнии и ботинках с высокими шнурками, но их лица были мягкими и бледными, и никто из них не выглядел из тех, кто отправляется в поход посреди зимы. За трейлерами я увидел три машины и пару сторожевых собак, привязанных к столбу.
  
  — Думаю, все в порядке, — неохотно сказал он. Он передал карточку, и ЦРУ проскальзывает обратно через стол ко мне. — Идешь по дорожке — через желтые ворота возле знака. Я позвоню в дом, чтобы сказать им. Он выключил свет, прежде чем открыть дверь трейлера: он был осторожным человеком.
  
  — Давайте сделаем сюрприз, — сказал я.
  
  Он посмотрел на меня с интересом. Впоследствии я задавался вопросом, много ли он знает о том, что там происходит, но он был не из тех людей, которые раздают дельные советы. — Как хочешь, — сказал он.
  
  Я бросил ключи от машины на стол и шагнул в грязь. До дома было далеко, но когда я приблизился, из окна наверху стало достаточно света, чтобы помочь мне пробраться по садовой дорожке и через яблоневый сад. Кухонные часы показывали полночь, и я мог видеть поднос с фарфоровой посудой и цветами, готовый к следующему утру.
  
  Тихо, словно издалека, я слышал голоса, громко спорившие.
  
  Кухонная дверь была не заперта — с такой охраной не было страха перед грабителями — и я вошел. Я прошел через холл и в гостиную, откуда доносились голоса. Посреди ковра лежала брошенная игра в нарды, а на полу были разбросаны подушки. Все было освещено пыльно-голубым светом телевизора, и голоса были голосами телевизионной викторины. Прозвучала пара аккордов из электрооргана и аплодисменты публики в студии. «… и за десять тысяч долларов… жмите на гудки, все вы, милые люди… В 1929 году Дуглас Фэрбенкс снял свой первый фильм, посвященный разговорам. В этом вопросе, состоящем из двух частей, мне нужно, во-первых, имя его звезды женского пола, а во-вторых, название фильма».
  
  В воздухе я чувствовал запах сигарет с ментолом, которые курил Ред. Я включил свет — две большие китайские вазы с пергаментными абажурами — здесь никого не было. В очаге догорали дрова, а рядом стояли кувшин с водой и чаша с тающим льдом. Еще была бутылка виски и два стакана; все они пустые. Телевизионщики погрузились в размышления. Во время этой тишины я услышал стоны наверху. 'Боже мой!' Это был женский голос – Катерины Бекув, и раздался пронзительный сдавленный крик.
  
  Не знаю, сильно ли я шумела, бегая по лестнице по двое за раз; или если бы я крикнул что-нибудь, или что я мог бы сказать. Помню только, что стоял в дверях спальни и смотрел на них: помню, каким загорелым было обнаженное тело Катерины Бекув на фоне бледной кожи Рыжего Бэнкрофта, стоявшего над ней на коленях. Стоны, которые я слышал, не были стонами боли. Сцена врезалась мне в память: Катерина Бекув, распростертая и обмякшая, с откинутой назад головой, так что ее длинные светлые волосы почти доставали до пола. Рыжая напряглась, выпрямила спину, чтобы сесть и посмотреть на меня, ее глаза были широко раскрыты и полны страха. От Катерины донесся долгий оргазмический шепот. Я стоял в оцепенении.
  
  — Оденься, Эмброуз, — сказал я наконец. 'Прийти вниз. Я хочу поговорить с тобой.'
  
  Когда Рыжая Бэнкрофт вошла в гостиную, на ней не было ничего, кроме шелкового кимоно, да и то не завязанного. В этом свете ее волосы казались скорее каштановыми, чем рыжими, и все еще были растрепаны. На ней не было макияжа, и ее лицо было похоже на лицо маленького ребенка, но ее поведение не было детским. Она подошла к телевизору. Я потягивал бренди и смотрел невидящими глазами на экран телевизора, но теперь, когда она стояла там, я услышал, как ведущий сказал: «Одно из самых шокирующих преступлений десятилетия произошло в 1929 году в Чикаго… вот ваш вопрос…»
  
  «Ты смотришь это?» — спросила она с притворной вежливостью.
  
  Я покачал головой.
  
  «… четверо мужчин, двое из них в полицейской форме…» Когда она выключила телевизор, конферансье затрепетал, как сожженный мотылек, и рухнул в маленькое голубое пламя, которое исчезло.
  
  «Резня в день святого Валентина», — сказала она. 'Аль Капоне.' Она сорвала целлофан с упаковки Kools, вынула одну и зажгла.
  
  — Включи еще раз и попроси свои десять штук.
  
  Она подошла к буфету, нашла новую бутылку скотча и щедро налила себе. Это был совсем другой Рэд Бэнкрофт, чем та мягкая милая девушка, в которую я влюбился. — Вы понимаете, какой приоритет у этого расследования? она сказала.
  
  — Не разговаривай со мной так, словно я твой охранник, — сказал я.
  
  Она отпила немного своего напитка, прошлась по ковру и обратно, а затем потерла лицо, словно пытаясь решить, что она хочет сказать дальше. «Я не знаю, сколько вам наговорили, — сказала она, что было хорошим оскорблением, которое я еще не встречала, — но миссис Бекув — полевой офицер КГБ. Вы знали это?
  
  — Нет, — признал я.
  
  Она выпила еще немного виски. — Хочешь выпить? — спросила она вдруг.
  
  — Я уже налил себе, — сказал я, указывая на стакан бренди, оставленный на столике. Она кивнула.
  
  «Когда поняли, что Бекув ушел и что он у нас, в Москве началась паника. Они пытались убить его той ночью на вечеринке. Потом они изменили тактику. Госпожу Бекув послали за ним. Москва прислала ее. Ее послали контролировать его, контролировать и модифицировать то, что он нам сказал.
  
  — Поножовщина, — сказал я.
  
  — Это было хорошо, не так ли? Она как будто гордилась опытом своего возлюбленного. «Она достаточно ловко ухватилась за острый край, чтобы порезаться, не слишком сильно повредив связки. Затем она сделала пару глубоких надрезов на своем пальто.
  
  — Тяжелый порез в животе… четыре шва, — сказал я.
  
  — Это профессионал, — сказал Ред. «Ты не получишь полевой чин в КГБ, если боишься вида крови». Она поднесла стакан с виски к лицу и нежно вдохнула его, как дорогие духи.
  
  — А Джерри Харт вывел ее и доставил нам.
  
  Она посмотрела на меня с некоторым пренебрежением. «Джерри Харт работает на русских не менее пятнадцати лет. Он старший офицер КГБ — вы знаете, как этим людям дают воинские звания и медали, чтобы они чувствовали себя важными».
  
  — Значит, вывоз г-жи Бекув из России был полностью операцией КГБ?
  
  «Всю дорогу, детка. Весь путь.' Она завязала узел на шнуре кимоно.
  
  — Манн все это знает?
  
  — Я знаю его всего тридцать минут, — сказала она.
  
  Я слышал, как госпожа Бекув двигалась этажом выше нас. Я сказал: «Ты и… она. Это что-то, что только что произошло? Или это было частью плана?
  
  — Это был план, — тут же сказала она. — Это был единственный план. Вы с майором Манном, гоняясь тут и там по всему миру, просто отвлекали внимание. Удержать здесь миссис Бекув и повернуть ее так, чтобы она разорвала сеть Харта, — вот в чем был настоящий план.
  
  Я не спорил с ней; всем агентам говорят, что их вклад является самой важной частью плана. Я сказал: «Но почему бы не сказать мне?»
  
  «Мы влюбились друг в друга», — сказала она. — Ты и я — этого было не скрыть. Сначала я хотел отказаться от всего остального, но взял себя в руки и приступил к своей работе. Тогда-то я и обнаружил, какой эффект произвела наша любовная связь на госпожу Бекув.
  
  — Вы имеете в виду, что госпожа Бекув ревновала меня?
  
  — Не говори так недоверчиво. Да, именно это я вам и говорю. Она отвоевала меня у тебя и гордилась собой за это.
  
  — Что ж, спасибо за память, — сказал я.
  
  Красный подошел ко мне и коснулся моей руки. — Я любила тебя, — сказала она. 'Я любил тебя. Помните об этом, не так ли?
  
  Сверху мы услышали, как миссис Бекув прошлась по полу. «Просто на время я хотел от всего этого дела».
  
  — Из этого бизнеса? Или из этого бизнеса? Я повернул голову, указывая на комнату наверху, где все еще бродила миссис Бекув.
  
  — Я все еще не уверен, — сказал Ред. Она посмотрела мне прямо в глаза, и ее голос был спокойным и ровным. — Не вините Маннов, — сказала она. «Они хотели лучшего для нас обоих».
  
  — А что было лучше для нас обоих?
  
  Она не ответила. Сверху я услышал рыдания госпожи Бекув. Было очень тихо, такие рыдания, которые продолжаются долгое время.
  
  — У тебя краска на этом красивом кожаном пальто, — сказал Рыжий. — Когда ты это сделал?
  
  — Рождество, — сказал я. — Это не краска, это кровь госпожи Бекув.
  
  Я взял стакан бренди, который налил, и выпил его залпом. Затем я взял свою десятидолларовую коробку помадки и ушел.
  19
  
  После барочной ночи наступает рассвет в стиле рококо. Кипящее небо с бушующими облаками и солнце, пробивающее сквозь него золотой туннель. Достаточно было Тьеполо, чтобы нарисовать там грудастую Аврору, окружить ее обнаженными нимфами и какими-то невероятными пастухами.
  
  'На что ты смотришь?'
  
  — Оставайтесь в постели, профессор Бекув. Доктор говорит, что вам нужен полный покой.
  
  «Эта больничная еда ужасна. Не могли бы вы организовать доставку еды для меня?
  
  — Это может быть трудно, профессор. Вы сейчас находитесь в режиме максимальной безопасности. Люди, которые готовят вам еду, может быть, и не выпускники кордон блю, но они допущены к системе безопасности с тремя звездами.
  
  — Значит, вы думаете, что кто-то может попытаться отравить мою еду?
  
  Я сосчитал до десяти. «Нет, я не думаю, что кто-то отравит вашу еду. Это обычная мера предосторожности, которая всегда сопровождается максимальной безопасностью… люди.
  
  — Пленные, — сказал Бекув. — Вы хотели сказать «заключенные».
  
  — Я собирался сказать «пациенты».
  
  — Никто не говорит мне правду.
  
  Я повернулся к нему лицом. Мне было трудно его жалеть. Завтрак, на который он так горько жаловался, был полностью съеден. Теперь он жевал дорогой черный виноград из вазы с фруктами. На другом прикроватном столике были расположены элементы управления его hi-fi. Его состояние было данью современной медицине или осмотрительности его попытки самоубийства. Бекув вставил кассету в проигрыватель. Внезапно четыре гигантских громкоговорителя, расставленных вокруг его кровати, наполнили маленькую больничную палату вступительными тактами вальса Розенкавалера .
  
  Я подошел к столу и выключил музыку.
  
  — Я хочу послушать музыку, — сказал Бекув. «Я не чувствую себя достаточно хорошо, чтобы продолжать говорить».
  
  Я смотрел на него и обдумывал всевозможные ответы, но не использовал ни один из них. — Хорошо, — сказал я. Я спустился вниз, чтобы поговорить с Джонатаном.
  
  Музыка Штрауса все еще была слышна. — Расскажите мне еще раз о самоубийстве, — сказал я.
  
  — Он в хорошей форме, не так ли, — с тревогой сказал Джонатан.
  
  — Вы уверены, что он принял передозировку?
  
  «Они выкачали его досуха и проанализировали».
  
  — Лучше расскажи мне обо всем, что произошло незадолго до этого.
  
  'Я говорил тебе. Это была такая же рутина, как и каждое утро. Он встал в шесть, когда прозвенел будильник. Он принял душ, побрился, и в семь мы сели завтракать».
  
  — Час на то, чтобы побриться, принять душ и одеться?
  
  «Он слушает новости и читает почту».
  
  — Вы отдали ему почту?
  
  — Журналы Hi-Fi, « Ньюсуик», «Тайм» , два научно-фантастических журнала, рекламирующих дерьмо из тех мест, где он купил свой проигрыватель и прочее, небольшие заметки от его жены, русскоязычный еженедельник из Нью-Йорка, все это идет через адрес проживания, конечно…'
  
  — У вас есть ксерокопия записей его жены?
  
  — А потом конверт снова запечатывают — я уверен, он не знает.
  
  'Позволь мне увидеть это.'
  
  — Вы читаете по-русски?
  
  — И поторопитесь, пожалуйста.
  
  — Вам лучше спуститься к устройству для чтения микрофильмов.
  
  Письма жены Бекува — и даже все страницы журналов и т. д. — были записаны на микропленку.
  
  Переводчик посмотрел. Он смотрит на все. Он сказал, что это обычное дело.
  
  Паутинное письмо в лабиринте русского письма стало еще труднее расшифровывать, когда оно проецировалось в негативе на стеклянный экран ридера.
  
  Моя любовь,
  
  Я надеюсь, что с тобой все в порядке. Не принимайте снотворное каждую ночь, иначе вы можете стать от него зависимым. Молочный напиток раньше был всем, что вам нужно, чтобы заснуть, почему бы не попробовать это снова.
  
  Здесь очень холодная погода и много дождей, но они очень добры ко мне. Я ошибался насчет мисс Бэнкрофт, она действительно замечательная девушка. Она делает все возможное, чтобы устроить нам с тобой серьезный разговор, но пока нам лучше порознь. Это важно, Андрей.
  
  Всегда любящий тебя К.
  
  Я прочитал грубый перевод вслух человеку, которого звали Джонатаном.
  
  — Там ничего нет, верно?
  
  — Ничего, — сказал я.
  
  — Ты кажешься не очень убежденным. Вы думаете, что у них может быть какой-то код? он сказал.
  
  «Каждый мужчина и жена разговаривают шифром, — сказал я.
  
  — Не надо меня философствовать, приятель. Я специализировался на химии.
  
  — Это может что-то значить для него, — сказал я.
  
  — Имеешь в виду что-то такое, что заставило бы его захотеть взять всю банку дураков?
  
  'Может быть.'
  
  Джонатан вздохнул. Из соседнего дома доносилось жужжание телексной сигнализации и треск принтера. Он пошел отвечать.
  
  Я стал смотреть на Андрея Бекува в новом свете, и мне стало немного стыдно за то, как я с ним обошлась. Его ворчливые жалобы и настойчивый интерес к музыке и Hi-Fi аппаратуре я видел теперь как отчаянные попытки помешать себе думать о своей жене-лесбиянке и о том, как сильно он в ней нуждается. Этого письма было бы более чем достаточно, чтобы понять, что она влюблена в Реда Бэнкрофта.
  
  Джонатан прервал эту мысль телексом, который он оторвал от принтера. Он был закодирован и снабжен условным шифром, но подпись была четкой в трех экземплярах.
  
  СООБЩЕНИЕ НАЧИНАЕТ ПЕРЕЕЗЖАТЬ ФАБИАНА В АЭРОПОРТ НЕМЕДЛЕННО ДЛЯ ПЕРЕМЕЩЕНИЯ ПО ВОЗДУХУ FOXGLOVE СТОП ПРЕДСТАВИТЕЛЬ ЦРУ НА КОНЕЧНОЙ ОСТАНОВКЕ АМБРОУЗ ПРИВЕЗЕТ ЛЮЦИУСА ТАМ ОСТАНОВИТЬСЯ ЗА ВАШУ РАСПОРЯЖЕНИЕ ТАКЖЕ АМБРОУЗ ДЖОНАТАН И ПЕРСОНАЛ ОСТАНОВИТЬСЯ ЖДАТЬ МЕНЯ И ПРИНИМАТЬ ЗАКАЗЫ ОТ ХОЛДСОН ОТ ДРУГОГО ОТ ВАШЕГО ПОЛНОМОЧИЯ СТОП СООБЩЕНИЕ ПРИОРИТЕТ РАБОТЫ SANDMAN ПРИОРИТЕТ ПРЕЗИДЕНТСКОГО ПОВТОР СООБЩЕНИЕ ПРЕЗИДЕНТА ЗАКАНЧИВАЕТСЯ MANN MANN MANN ПОДТВЕРЖДЕНИЕ
  
  'Сознавать?' — сказал Джонатан.
  
  — На другом конце есть кто-нибудь?
  
  — Только оператор.
  
  — Признайте это. Затем попросите Лэнгли дать нам закодированные телексы в аэропорту и кое-что подкрепить. Что у тебя здесь?
  
  — Две машины и четырнадцать человек, но шестеро уволены на три дня.
  
  — Бронеавтомобили?
  
  «Лобовое стекло и бензобаки — обычный дизайн агентства».
  
  — Нам понадобится больше машин. Попросите пару ваших людей использовать свои собственные. Не говори Бекуву, что происходит.
  
  — Что происходит ? он спросил.
  
  «Мы движемся, вот что происходит».
  
  — Ты знаешь, что я думаю, — сказал Джонатан. — Я думаю, это тревога. Я думаю, что русские нанесут удар по этому месту и попытаются вырвать у нас профессора.
  
  «Отправить подтверждение».
  
  — Ты имеешь в виду, чтобы Бекув не знал, пока мы не будем готовы?
  
  — Я имею в виду, не сообщай Бекуву. Ты собираешь этот поезд, и я хочу, чтобы он выглядел действительно впечатляюще. Бекув поедет со мной на «Стингрее», и мы не будем рядом с тобой.
  
  — Я хочу, чтобы это было в письменном виде. Это опасно. А в одиночку у тебя могут возникнуть проблемы с тем, чтобы заставить Бекува шевелить задницей.
  
  — Не понимаю, почему я должен, — сказал я. — Он собирается увидеть свою благоверную, не так ли?
  20
  
  Прибывающие рейсы отклоняются и задерживаются. Самолеты кружили и штабелировались на всем пути от Чесапикского залива до гор Аллегейни. Исходящие рейсы отставали от запланированного времени на несколько часов. Здания аэровокзала представляли собой шумный хаос разгневанных путешественников, но мы были в полумиле от нас, и аэропорт казался очень тихим из служебной зоны, где Манн импровизировал аварийную диспетчерскую. Там было полдюжины телефонов, которые постоянно звонили, потому что клерки ЦРУ лгали прессе и уклонялись от официальных запросов. В четверти мили вдоль перрона стоял самолет «Ильюшин» Algerian Airways. Он был окружен служебными машинами, и люди заливали в него керосин, откачивали нечистоты, загружали сотни пластиковых блюд, перематывали фильмы, вырабатывали электричество, выгружали багаж и загружали груз.
  
  Я доставил Бекува сотруднику ЦРУ и вошел в импровизированный офис Манна.
  
  Манн издавал односложные звуки в телефон, когда я вошел в комнату. 'В чем дело?' Я сказал.
  
  Он указал на стул и, повесив трубку, сказал: «Джерри Харт там, с «холодным боевым магнумом» в одной руке и галстуком сенатора Гринвуда в другой».
  
  'Ты шутишь.'
  
  «Да, я шучу — это всего лишь Centennial Airweight». Мы смотрели, как мимо нас по периметру проползает громадный хлам.
  
  — Тогда ты заставил его бежать.
  
  Он кисло улыбнулся. — Он летит прямым рейсом в Алжир в четыре часа, и я действительно имею в виду. Он хочет, чтобы Бекувы были с ним, и он угрожает снести Гринвуду голову, если они не будут доставлены ему.
  
  — Ты собираешься передать их?
  
  «Я не собираюсь называть его блефом. Все указывает на Харта как на давнего агента коммунистов. Он профессионал — я думаю, он бы это сделал, а вы?
  
  — Не знаю, — сказал я. Я пододвинул стул ближе к тому месту, где он сидел за столом. «Это не побег. У такого парня, как Харт, под половицами должна быть дюжина хороших паспортов. И, используя имя Гринвуда, он мог пробиться к любому реактивному самолету ВВС.
  
  «Так почему же он там с пушкой и прыгает, как реклама витаминных таблеток?» — сказал Манн. Он сунул свои самодельные английские туфли и галоши в середину своих бумаг, откинулся на спинку вращающегося стула и выпустил кольцо дыма в потолок.
  
  Я сказал: «Он хочет Бекувов — ты мне это сказал — он ждет Бекувов».
  
  «Москва не даст ему медаль за этот цирк, — сказал Манн. «Это не вписывается в ту чепуху о разрядке, которую русские навязывают Вашингтону».
  
  Я снял свое кожаное пальто и закурил одну из сигарет Манна. — Если Харту нужны Бекувы, то Москве нужны Бекувы, — сказал я.
  
  — Нет, — сказал Манн. — Насколько знает вся Москва, мы выдали Бекува всухую.
  
  — Нет, если бы Бекувам было известно что-то настолько важное, что мы обязательно отреагировали бы на это, как только узнали бы.
  
  Манн задумчиво кивнул. «И что-то, что Москва знала бы о наших действиях, в тот момент, когда мы это сделали». Он встал и подошел к окну, чтобы посмотреть на самолет Ильюшина. Затем он посмотрел туда, где гигант достиг дальнего конца взлетно-посадочной полосы; теперь это была не более чем алюминиевая крупинка, сверкающая в зимнем дневном свете.
  
  — Как Харт установил контакт? Я попросил.
  
  'Очень круто. Он телетайпировал Лэнгли – Шеф – сказал им, что если все будут играть на этом конце, он гарантирует, что никто не будет публично упомянут с московского конца.
  
  «Всегда политик».
  
  — Он знал, что это понравится начальству, — сказал Манн. «Шанс убрать засор под ковром… и, пройдя через телетайп, он знал, что одна из копий пойдет в кабинет директора… никаких шансов, что мы потеряем предложение между батареей и стеной».
  
  Манн все еще смотрел в окно, наблюдая за обслуживанием алжирского самолета, когда издалека раздался внезапный рев, и он на полной мощности понесся по взлетно-посадочной полосе. Он казался очень близким, прежде чем нос поднялся во вращении, и он пронесся над нашими головами с таким шумом, что стекла задрожали. «Летающий танцевальный зал!» — сказал Манн и снова повернулся к столу, усыпанному его проблемами.
  
  — Мы следим за самолетом? Я попросил.
  
  «В Алжир? Чтобы Харт и Бекувы могли объединиться со всеми этими чернокожими беженцами, угонщиками самолетов и головорезами из Калифорнии и ткнуть в нас своими проклятыми носами, когда связь с Аэрофлотом исчезнет в закате.
  
  — Это была просто мысль.
  
  'Что у тебя на уме?'
  
  Я сказал: «Предположим, что то, что делает Бекувов важными, еще не произошло».
  
  «И это произойдет. Это то, что вы имели ввиду?'
  
  — Если бы вы были Бекувом, приняв наше предложение отпустить вас, вы бы вложили небольшую страховку в сейф?
  
  — Электронные секреты, вы имеете в виду? Мазерное оборудование?
  
  — Кто знает что.
  
  — Так где сейф? — сказал Манн.
  
  — Где-то к югу от Ин-Салаха. Где-нибудь в пустыне Сахара, например? Где-то, чего ты не мог бы найти, если бы сам Бекув не был рядом, чтобы помочь тебе.
  
  — Господи Иисусе, — сказал Манн. Он взял телефон и набрал трехзначный номер.
  
  — Думаешь, я прав? Я сказал.
  
  «Нет, — сказал Манн, — но я не могу рисковать, что вы можете быть». В трубку он сказал: «В конце концов, мне понадобится этот самолет. В самом деле, вы бы лучше добыли мне корабль, который может добраться до Алжира намного быстрее, чем этот «Ильюшин».
  
  В комнату вошел мужчина. В верхнем кармане у него был зуммер федерального маршала, а под мышкой сидел «Смит и Вессон» Heavy-Duty 44-го калибра в наплечной кобуре вроде кубинской наплечной кобуры, которую носят охранники, когда не стесняются. Он отсалютовал по-военному и сказал: «Мисс Бэнкрофт хочет вас видеть, майор».
  
  — Проводи ее, — сказал Манн.
  
  — Как скажете, сэр, — сказал федеральный маршал и удалился.
  
  Манн улыбнулась мне так, как вы улыбаетесь Свидетелям Иеговы, прежде чем сказать им уйти. Я понял, что у него есть отчет Реда Бэнкрофта о моем посещении дома. Он сказал: «Миссис Бекув хочет, чтобы мисс Бэнкрофт поехала с ней». Он повернулся и увидел сквозь матовое стекло, что кто-то ждет за дверью. — Входи, дорогая, — позвал он.
  
  Рэд Бэнкрофт был одет в трикотажное платье горчичного цвета со значком федерального маршала над сердцем.
  
  Манн сказал: «Мы только что говорили об этом».
  
  — Джерри Харт, вероятно, летит на этом самолете в Москву, — сказал я. Я посмотрел на нее. — Вы знаете, что может случиться с вами в Москве?
  
  Манн спросил: «Вы уверены, что миссис Бекув не знает, что вы работаете в ЦРУ?»
  
  — Я так не думаю, — сказал Рэд Бэнкрофт.
  
  «Это все равно, что зайти в полицейский участок и спросить, который час сразу после того, как вы украли миллион долларов», — сказал я. «Не думать так недостаточно. И кроме того, какой от вас прок нам — у вас нет ни линии связи, ни сети, ни даже контакта. У вас нет полевой подготовки, и вы не говорите по-русски, не так ли?
  
  Она покачала головой.
  
  Я сказал: «Вы можете совершить величайший прорыв в истории шпионажа, и как вы собираетесь нам об этом рассказать?»
  
  — Я найду способ, — сказала она. — У меня есть полевой опыт.
  
  — Послушайте, — сказал я так ласково и мягко, как только мог. «Москва — не Монреаль, а КГБ — не причудливая группа недоученных марксистов. Карту города вам не дадут и в паспорте не проштампуют добро только потому, что госпожа Бекув без ума от вас… и это будет только для начала.
  
  — А теперь успокойся, — сказал Манн.
  
  Рэд Бэнкрофт был зол. Ее щеки раскраснелись, и она прикусила губу, чтобы сдержать поток протестов. Манн сказал: «Ну, это мое решение, и я полагаю, что оно того стоит». Рэд Бэнкрофт просиял. Манн сказал: «То, что вы расскажете миссис Бекув о своей связи с ЦРУ, полностью зависит от вас. Это деликатная ситуация, и я не хочу быть второстепенным водителем. Но — и вот большое но, дорогая, — если я скажу тебе сойти с этого самолета в Алжире или в любом другом месте, куда Харт может лететь, я хочу, чтобы ты двигалась быстро. И мне не нужны никакие аргументы — понял?
  
  — Вы можете на это рассчитывать, — сказала она.
  
  — Теперь вы можете вернуться к миссис Бекув, — сказал Манн. — И если у вас есть какие-то сомнения относительно того, как все складывается, я хочу, чтобы вы ушли. Верно?'
  
  — Верно, — сказала она. Она взяла свою сумочку со стола и сказала: «Спасибо, сэр». Мне она только кивнула.
  
  Когда она ушла, я спросил: «Чья это была идея?»
  
  — Ее, — сказал Манн. «Она из психологического отдела; ты знаешь, какие они.
  
  — Она слишком самоуверенна, — сказал я. «Мы привлекли привлекательную лесбиянку, чтобы отвлечь госпожу Бекув от мужа и от ее обязанностей в КГБ… но предположим, что в ходе любовной связи наша девушка влюбляется. Предположим, мы видим, что миссис Бекув везет нашу девочку обратно в Москву в качестве крупного приза — и способ избавиться от ответственности и отвлечь себя и своего мужа.
  
  «Ну, не думайте, что это не приходило мне в голову», — сказал Манн. Он убрал ноги с промокашки и повернулся на стуле, чтобы наблюдать за мной, пока я подошел к окну и посмотрел на жесткое серое небо.
  
  «Не жертвуйте девушкой, чтобы доказать, что Психологическая дирекция тупая».
  
  — Я бы этого не сделал, — сказал Манн. Он схватился за нос и покрутил им, словно пытаясь заставить его хрипеть. — Она чертовски хороший оперативник. Если у нас когда-нибудь будет женщина, руководящая подразделением, это будет Рэд Бэнкрофт.
  
  — Нет, если она поедет в Москву, то не будет, — сказал я.
  
  Манн нажал кнопку на своем телефоне. — Скажите мисс Бэнкрофт, чтобы она сняла этот чертов маршальский значок, прежде чем пойдет по коридору и поговорит с русскими, — сказал он в трубку. — Я собираюсь увидеть Харта. Он положил трубку. «Сейчас мы отдаем Бекува Харту», — сказал он мне. — Он не настолько глуп, чтобы позволить нам забрать его, пока Гринвуд не доберется до него первым — но кто знает. Манн вздохнул.
  
  Они пили кофе в грузовой конторе в дальнем конце коридора. На первый взгляд это была уютная маленькая сценка, пока не присмотришься к сенатору Гринвуду. Его первоклассный сшитый вручную костюм Cheviot был измят, а шелковая рубашка была расстегнута спереди, открывая не только золотой медальон, но и свободный воротник из веревки, который таким образом был прикреплен к пистолету-пулемету M.3. что дуло всегда было у него под подбородком, а палец Джерри Харта на спусковом крючке.
  
  Лицо Гринвуда было напряжено, и его загар потускнел. Когда мы вошли в комнату, он повернулся к нам и начал свои громкие мольбы. — Вытащите меня отсюда, — сказал он. «Я гарантирую вылет алжирского самолета — честное слово сенатора, — а теперь давайте действовать как разумные люди». Голос Гринвуда был хриплым, как будто он уже много раз говорил одно и то же.
  
  — Ты едешь с нами, — сказал Харт.
  
  Гринвуд перевел взгляд на Манна. — Надеюсь, вы довольны, — сказал он. — Это все твои дела. Всему виной был ваш визит.
  
  — Вот как, — вежливо сказал Манн, и именно его вежливое равнодушие привело сенатора в ярость.
  
  «Когда я выйду отсюда, я приду за тобой с…»
  
  — Закройте рот, сенатор, — сказал Манн.
  
  «Я не закрою…»
  
  Джерри Харт дернул за веревку достаточно сильно, чтобы задушить его слова, и сказал: «Да, делайте, как говорит этот человек, сенатор».
  
  На Харте была водонепроницаемая куртка на молнии со значком авиакомпании; он был похож на грузчика.
  
  — Значит, вы отправляете этих людей в Алжир? — спросил Манн у Харта.
  
  — Я еще не знаю, — сказал Харт. Отсутствие враждебности между двумя мужчинами сбило Гринвуда с толку и напугало его, но он ничего не сказал.
  
  — Что ж, вам лучше поскорее узнать, если вы берете с собой алжирский летный экипаж, — сказал Манн. «У них нет такого опыта полета, который доставит вас в любое место на карте, куда вы нанесете удар».
  
  — Зачем вам беспокоиться об этом, майор Манн?
  
  — Потому что я не хочу, чтобы этот самолет ковылял по чертовым трассам и разбрасывал ильюшинские запчасти по округе, а то моя задница будет в перевязке.
  
  — Что ж, это будет неплохой путь для меня, — сказал Джерри Харт. Он улыбнулся.
  
  Я посмотрел в окно. Нижняя сторона облака была плоской и невыразительной, как зеркальный лист, отражающий мокрый бетон взлетно-посадочных полос. И было так холодно, что местами был лед под ногами.
  
  Манн привёз много местной помощи. На крышах обоих ангаров техобслуживания, а также в грузовом административном блоке и вдоль проходов были люди. Мужчины были парами: снайпер с винтовкой и человек из тыла с радиотелефоном. Между нами и «Ильюшиным» на взлетной полосе было большое ровное открытое пространство. Мы все знали, что Харту придется идти туда пешком — использование автотранспорта сделало бы его более уязвимым, — и все надеялись, что он совершит ошибку.
  
  В радиотелефоне потрескивало, и Манн сказал: — Скажите на вышке, чтобы стояли наготове. И скажите всем подразделениям, что группа выдвигается к самолету. Он сложил антенну и положил радиотелефон обратно на стол, но из него доносился непрекращающийся треск процедур.
  
  На лице Гринвуда отразилось облегчение, когда сотрудник ЦРУ привел в комнату профессора Бекува. Вскоре появился Рэд Бэнкрофт с миссис Бекув. Две женщины взялись за руки. Это достаточно распространенный жест в России, даже между мужчинами, идущими вместе по улице, но не было сомнений, что профессор Бекув видел его в другом свете. Он улыбнулся своей жене; это была грустная улыбка.
  
  Теперь в маленьком кабинете было тесно. Обе группы смотрели друг на друга над крышами загонов для быков, где обычно работали клерки грузовых контор. На каждой из этих настольных коробок было граффити его владельца: обнаженные тела, виды, открытки с картинками, номера телефонов, карикатуры и бесчисленные оттиски резиновых штампов авиакомпании. Воздух был густой от сигаретного дыма, а на окнах запотевал конденсат. Харт развязал своего заложника, чтобы он мог свободно пользоваться пулеметом.
  
  — Проходите, мистер, — сказал Манн Харту. Мы стояли у двери, пока они проходили. — Сохраняйте спокойствие, сенатор, — сказал Манн Гринвуду. «Даже русские отпустят сенатора США целым и невредимым. Они могут даже подвергнуть Харта пытке, чтобы показать свою добрую волю.
  
  — Они устроят пресс-конференцию, — сказал Гринвуд. «Они выставят меня напоказ. Они выставят меня дураком из-за того, что у меня есть русский агент в качестве моего помощника. Для политика было типично, что он заглядывал так далеко вперед, и также типично, что он должен был больше заботиться о том, как это будет выглядеть для избирателей, чем о том, как его глупость поставила под угрозу его страну.
  
  — Боюсь, я не могу помешать вам выглядеть дураком, — сказал Манн. — Это твой отдел. Он улыбнулся Гринвуду.
  
  Когда мы вышли за дверь вслед за ними, ледяной ветер пронзил меня, как ржавая сабля. Мы держались на расстоянии друг от друга, следуя за группой, которая брела к самолету.
  
  Алжирский авиалайнер был припаркован по ту сторону теплоотражателей. Эта серия металлических лопаток, образующих зубчатую стальную стену, улавливала горячие газы реактивных двигателей и выбрасывала их вместе с оглушительным шумом высоко в воздух.
  
  Заправка закончилась, и все обслуживающие машины уехали, кроме передвижных пассажирских трапов. Летный экипаж находился на борту и проводил летные проверки. Их голоса иногда можно было услышать по личному радио Манна.
  
  Это началось, когда Гринвуд сбежал. Должно быть, он решил броситься на защиту дефлекторной стены. Но, пробежав всего несколько шагов, он остановился и оглянулся в агонии нерешительности. Следующим выстрелил один из снайперов на крыше ремонтного ангара. Пуля попала в передник, где-то между Гринвудом и остальными. Если это было задумано как способ побудить Гринвуда бежать за ней, то это явный провал, потому что он застыл на месте.
  
  Харт, должно быть, подумал, что пулю выпустили либо я, либо Манн. Он развернулся и выстрелил в нас из М-3. Мы были примерно в сотне ярдов позади них. M.3 был модифицирован для одиночного выстрела, и пули летели высоко, свистя над нашими головами. Манн был на полпути между мной и дефлекторной стеной. Он опустился на одно колено, выхватив при этом пистолет. Орудие дернулось, но звук выстрелов затерялся в реве реактивных двигателей, когда пилот открыл дроссели авиалайнера.
  
  Манн вскочил на ноги и побежал. Он был легкой мишенью, и выстрел в него был неизбежен. Харт боролся с затвором пистолета. Он нашел автоматический переключатель и выстрелил короткой очередью в Манна, который бежал изо всех сил по ледяному бетону. Манн был поражен. Он упал, скользя по льду, а затем во весь рост рухнул на твердую землю. Он перевернулся пару раз, но у него не было никаких шансов добраться до укрытия, предлагаемого металлическим барьером.
  
  К этому времени мое ружье было поднято, и я выстрелил, но мои выстрелы пошли высоко, и я услышал, как они ударяются о металл и свистят в небе. Миссис Бекув выхватила М-3 из рук Джерри Харта и развернулась, чтобы выстрелить в сенатора Гринвуда. В упор эти большие пули 45-го калибра пробивают дыру во всем, но прежде чем она успела нажать на спусковой крючок, Харт уже стоял перед ней, хватаясь за пистолет, чтобы вернуть его.
  
  Я побежал. Везде был лед. Я слышал, как он трещал под моими пальцами ног, как стекло толщиной с бумагу, и не раз я скользил и почти терял равновесие. Я бросился вниз рядом с Манном. — Вы ранены? Я спросил его. Он не ответил. Его глаза были закрыты.
  
  Я провел рукой по его голове, и она осталась вся в крови. Я обхватил его одной рукой и потащил к металлической стене. Пронзительный вопль реактивного двигателя сменился ревом, я услышал кашель пистолета и почувствовал, как осколки бетона ударили мне в лицо и руки. Манн боролся и пришел в сознание. — Оставь меня, — сказал он. — Оставь меня, или они прикончат нас обоих.
  
  Я опустился на колени и повернулся, чтобы увидеть, как Харт и миссис Бекув борются за обладание масленкой. Он держал его обеими руками и пытался увести от нее. Я пыхтел и пыхтел от напряжения, и, чтобы удержать пистолет, я уперся кулаком в плечо Манна. Я прицелился и дважды выстрелил. Обе пули попали в Джерри Харта. Он вскинул руки, как человек, пытающийся поймать мяч, который был слишком высок для него, и его ноги оторвались от земли, когда сила пуль отбросила его назад на всю длину.
  
  Теперь я схватил Манна и, наполовину волоча его, наполовину неся, протащил его до больших металлических лопастей дефлектора и бросил его туда. Обеими руками сжав пистолет, я повернул его туда, где стояла госпожа Бекув с автоматом. Но она не смотрела на меня. Когда Харт растянулся на земле с закрытыми глазами, она снова смогла вернуть пистолет сенатору Гринвуду. Его глаза широко раскрылись от ужаса, и я увидел, как его рот бормочет поток слов, которые были сметены газами реактивного шума, когда пилот вывел все четыре двигателя на полную мощность.
  
  За шумом струй камея была немой, как пародия на немой фильм. В тусклом свете пасмурного дня автомат стрелял оранжевым огнем, крутясь в ее руках. Гринвуд съёжился, умоляюще подняв тонкую руку, но поток крупнокалиберных пуль разорвал его надвое. Госпожа Бекув крепче сжала пистолет, чтобы он не выстрелил вверх, и это напряжение исказило ее лицо гримасой ярости и ненависти, которую можно было ожидать только от плохой актрисы. Кровь Гринвуда брызнула достаточно высоко, чтобы забрызгать нижнюю часть законцовки крыла реактивного самолета. А затем Бекувы и Рэд Бэнкрофт скрылись из виду за беспорядком синей формы, когда их окружил летный экипаж.
  
  — Беги, Рыжая, — закричал я и почти ожидал, что она вернет Бекувов. Но профессор Бекув наставил на нее пистолет. Мои слова развеялись по ветру, и в любом случае было слишком поздно.
  
  — Не стреляйте, — сказал Манн.
  
  Я посмотрел вниз, и он перевернулся, чтобы увидеть, что происходит. Его плащ был грязным, а волосы слиплись от грязи и от крови, стекавшей по лицу. — Ударьте кого-нибудь из алжирского летного экипажа или даже этот проклятый самолет, и мы получим международный инцидент.
  
  — Я думал, у нас уже есть один, — сказал я. Но я опустил ружье и увидел, как миссис Бекув подтолкнула Рэда Бэнкрофта и ее мужа вверх по ступенькам и в самолет. Дверь захлопнулась, авиалайнер завибрировал от колесных тормозов, мигнули огни. Зазвонил радиотелефон Манна. Я подобрал его.
  
  «Башня — майору Манну», — сообщило радио. «Капитан просит, чтобы мы убрали ступеньки для пассажиров».
  
  Манн был не в себе. Он почти незаметно кивнул. — Уберите ступеньки, — сказал я им.
  
  Манн увидел кровь на моей рубашке и понял, что это его собственная кровь. Он потянулся к своей голове и коснулся места, где пуля пронзила его череп. Боль от этого заставила его очень сильно стиснуть зубы, но только когда он повернулся достаточно далеко, чтобы увидеть авиалайнер, он сказал: «Ой!»
  
  — Ты спас меня, — сказал Манн. — И это было близко — чертовски близко.
  
  — Да, — сказал я. «Еще один такой грохот, и я попрошу скидку на мою страховку жизни».
  
  — Наценка на одну услугу, — сказал Манн и в знак признательности ударил меня по руке.
  
  — Харт пытался защитить Гринвуд, — сказал я. 'Ты это видел?'
  
  Манн мрачно улыбнулся. «Харт не хотел терять хорошего заложника, — сказал он.
  
  — Возможно, — сказал я.
  
  — А наша мисс Бэнкрофт не усердно трудилась, чтобы вытащить чью-то руку с оружием, не так ли? — сказал Манн.
  
  — Возможно, у нее не было особого шанса, — сказал я.
  
  — И, возможно, мы потеряли ее из-за мадам Бекув. Возможно, вместо перебежчика мы потеряли оперативника.
  
  Я смотрел, как ступеньки отошли, и «Ильюшин» отпустил колесные тормоза левого борта и развернулся лицом к кормовому каналу. Растущая жара самолетов превратила здания аэропорта в серое желе и послала нам столько несгоревших углеводородов, что у нас слезятся глаза. Струи летели над фартуком, заставляя лужи мерцать и мягко взъерошивая одежду двух мертвецов.
  
  Я переключил рацию Манна на контрольную частоту и услышал, как алжирский пилот сказал: «Вышка, это Альфа-двойная восьмерка, запрашиваю разрешение на взлет».
  
  Ответ пришел незамедлительно: «Роджер Альфа, двойная восьмерка, разрешение на взлетно-посадочную полосу два-пять, разрешение на взлет. Ветер два семь ноль, восемь узлов, порыв пятнадцать… Я выключил, и мы смотрели, как «Ильюшин» катится к дальнему концу взлетно-посадочной полосы.
  
  Манн сильно истекал кровью. — Пойдем лучше к доктору, — сказал я.
  
  — Тебе плохо? — вежливо спросил Манн.
  
  Двигатели Ильюшина работали на полную мощность, один за другим. Затем, когда все тормоза были отпущены, он становился все больше и больше, пока, когда казалось, что он должен перевернуться через нас, не поднялся. С оглушающим ревом он пронесся низко над нашими головами.
  
  — Да, — сказал я.
  21
  
  Город Алжир уютно вписывается в изгиб массивной бухты. Это город узких улочек и крутых лестниц, лачуг и офисных зданий, тайных садов и бульваров. У его ног оживленный порт. За ним дороги резко уходят в пышные зеленые холмы и сосновые леса, взбираясь все выше в Атласские горы. Это неудобное место. Из всей африканской береговой линии только Красное море становится более жарким летом, и лишь в немногих местах зимой выпадает столько дождей. Когда мы приехали, было уже темно и шел сильный дождь.
  
  Перси Демпси был в аэропорту. Он привез свой личный Peugeot 504. Вы не увидите многих разбитых на пустынных дорогах, отполированных песком серебристых. На юге, в Сахаре, были только Пежо, Лендроверы и изящные маленькие автомобили, которые приезжали на транспорте. И Перси был особенным; он убрал отстойник, чтобы обеспечить ровную нижнюю часть. Масло выкачивалось из бачка в багажнике. Это уменьшило багажное отделение, но это была небольшая цена за машину, достойную пустыни.
  
  На Перси Демпси был костюм — возможно, телеграф и контактное лицо ЦРУ давали ему надежду на долгосрочный контракт с американцами — и жилет, и школьный галстук, Чартерхаус, насколько я его помню. Грязный плащ подвел его, или он думал, что это было обязательным для агентов. Движение в Алжире медленно двигалось всю ночь. Желтые фары ярко светили сквозь брызги и темноту.
  
  — Я отправил одного из своих людей в Гардайю, — сказал Перси. «Если они идут на юг, в Сахару, им придется идти туда».
  
  — У него в машине есть рация? — сказал Манн.
  
  — Это было бы довольно опасно, майор, — сказал Перси. — Только полиции разрешена такая роскошь. В любом из этих городов и деревень вы можете найти полицейский участок, просто отыскав единственное здание с радиомачтой». Перси пробормотал какую-то нежную арабскую ругательство, когда грузовик впереди нас остановился и дал понять, что собирается свернуть в доки.
  
  — Как мы узнаем, что там происходит?
  
  — Мой человек живет в отеле, майор. Мы можем поговорить с ним по телефону. Водитель позади нас подал сигнал, и еще один за ним.
  
  — Мы даже не знаем, пойдут ли они на юг, — сказал Манн. — Они могут просто пересесть на рейс «Аэрофлота» и продолжить путь в Москву.
  
  — Я думал, мы что-нибудь перекусим, — сказал Перси. — Их не будет здесь еще несколько часов. Вы хорошо провели время. Грузовик развернулся, и мы двинулись дальше в город.
  
  — Они продали им горючего ровно столько, чтобы добраться до Лондона. Это задержит время их прибытия почти на два часа, — сказал я ему.
  
  — Вас не беспокоит, что в Лондоне они могут изменить планы? — спросил Перси.
  
  — Это будет предотвращено, — сказал я. Мы остановились на большом перекрестке, а гаишник крутил жезлом и дул в свисток.
  
  — Бекув пойдет на юг, — сказал Перси. «У меня было такое чувство, когда мы встретились с ним в тот день. У него остались незаконченные дела здесь, в пустыне. Он свернул с главного бульвара в череду все более узких улиц.
  
  — Где ты был, когда ты был нам нужен? — саркастически сказал Манн.
  
  — Оглядываясь назад, — признал Перси. — Чисто ретроспективно, признаю. Но если подумать о его нерешительности в тот день… — Он указал. — Это Касба, — сказал он. — Это большой рынок.
  
  Манн кивнул.
  
  Перси сказал: «Люди идут на юг, только если у них есть цель. Вы не идете в Сахару, чтобы спрятаться. Они что-то ищут? Знаешь что?' Он припарковал машину на месте с пометкой «частное».
  
  'Нет, я сказал.
  
  'Большой или маленький?'
  
  — Большой, — сказал я.
  
  — Как, черт возьми, ты мог это знать? — сказал Манн.
  
  «Дедукция. Что-то очень маленькое, и он, возможно, пытался это скрыть. Даже что-то среднего размера вызвало бы у него искушение отнести его на сельскую почту и отправить до востребования в США».
  
  — К черту, — сказал Манн. «Может быть, они даже не покинут аэропорт».
  
  — Большой, — сказал я. «Это будет большой».
  
  Перси запер машину и пошел вперед по лабиринту переулков, каждый из которых был уже предыдущего. Каждая третья лавка казалась мясной, и туши выставлялись целиком со шкурами и мехами. — Угу, — сказал Манн.
  
  Перси впервые обнаружил это место во время войны, когда он был молодым офицером Первой армии. Он вернулся в 1955 году и с тех пор время от времени жил здесь, несмотря на войну и последовавшие за ней ограничения и трудности. Конечно, Перси говорил по-арабски; не только элегантная материя каирских яйцеголовых, приезжавших в университет читать лекции по поэзии, но и грубые диалекты южных деревенских жителей и лаконичное бормотание кочевников.
  
  Переулок, в котором жил Перси, был крутым и узким. Большинство окон были закрыты ставнями, но кафе было отмечено яркими желтыми пятнами света и ликующей песней Ом Калсум, Эллы Фицджеральд арабской поп-музыки.
  
  Эта часть старого арабского квартала, должно быть, не менялась тысячу лет. Только по общему согласию определялись помещения, ибо комнаты одного дома были наверху соседнего дома. Фасад Перси был не больше, чем ширина его старой потрепанной двери, но, оказавшись внутри, помещение распахнулось, превратившись в дюжину комнат, из которых — сзади — вид во двор полуразрушенной мечети.
  
  Я слышал, как Перси Демпси прошел в заднюю часть дома и велел слуге принести еды. Затем он вернулся на фронт и налил вина некоторым и Джек Дэниелс майору Манну. У Перси была именно такая память.
  
  Три из первоначальных похожих на камеры комнат были сколочены вместе. Изменения уровня, которые обеспечили ступеньку при входе в каждую комнату, поставили столовую на платформу в конце гостиной. Старинные мечи были расставлены над камином, где поднимался дым от только что зажженного дровяного костра. Над обеденным столом — он был слишком велик, а потолок слишком низок, чтобы поместиться где-нибудь еще — висела медная люстра, которую, как говорили, украли из дома в Оране, когда французы ушли. Богато украшенное зеркало «Китайский Чиппендейл» давало любому сидящему во главе стола возможность заглянуть на кухню. Пол был из сосновых досок, отполированных как стекло. Ковры были вычищены, книги расставлены на полках по размеру, а не по тематике, а зеркало сияло так же ярко, как медная люстра и лезвия мечей. И все же не было уюта. Здесь царила навязчивая чистота в сочетании с мужской аккуратностью, которую редко встретишь, разве что на маяке.
  
  Манн опустился на диван, высоко держа свой напиток, чтобы он не пролился. — Откуда ты знаешь, что они позвонят вовремя?
  
  Перси сказал: «Просто расслабься на мгновение, ты проделал долгий путь».
  
  — Почему бы вам просто не проверить, работает ли ваш телефон? Это было не предложение, это был приказ.
  
  — Потому что я уже это сделал, — сказал Перси. Он налил себе немного тоника и повернулся к Манну. Теперь, когда его шляпа была снята, можно было увидеть выбритый участок черепа, пятна антисептика и большой розовый кусок лейкопластыря, который доктор приложил к царапине от пули. Синяк от его удара простирался от его обесцвеченного глаза до затекшей шеи. Перси с интересом изучил его, но ничего не сказал.
  
  Манн нахмурился и отхлебнул из своего «Джека Дэниэлса». Я мог сказать, что он одобрял высокие стандарты гигиены, которые присутствовали со всех сторон.
  
  Перси сказал: «Надеюсь, тебе нравится арабская еда». Он наклонился над обеденным столом, чтобы переставить столовые приборы и стаканы. У меня возникла идея, что он переставлял их весь день.
  
  «Я проделал весь этот путь не для изысканной кулинарии, — сказал Манн.
  
  — Но это восхитительно, — сказал Перси.
  
  — Смотри, приятель. Мое представление о кулинарной экзотике — это горячая пастрами на ржаном хлебе».
  
  Перси улыбнулся, но улыбка стала довольно застывшей, и он продолжал более механически регулировать сервировку стола.
  
  Я прошел через кухню на балкон сзади. Как в кукольном домике, балкон был не больше носового платка, а отсюда до улицы было плевать. Там был прекрасный вид. Дождь почти прекратился, и сквозь просветы в облаках проглядывали звезды. Вы могли видеть старый порт и черный океан за его пределами. Большая мечеть вырисовывалась на фоне ночного неба, и я слышал ту же арабскую музыку, что и с улицы.
  
  Перси вошел на кухню, насвистывая. Он поднял крышку с кастрюли и достал из воды приготовленного омара. Он разделил его на секции со всеми навыками и силой профессионального повара. — Ваш друг… — сказал он, все еще глядя на омара, —… как вы думаете, эта трещина на голове повлияла на него?
  
  — Нет, он всегда такой, — сказал я.
  
  «Странный парень… и он не может усидеть на месте ни на минуту». Послышался звук открывающейся входной двери. — Это мой слуга с едой, — сказал Перси.
  
  Из соседней комнаты проревел Манн. «Привет, папа. Пришел официант с горой еды.
  
  — О боже, — сказал Перси и вздохнул.
  
  К тому времени, как я вернулся к обеденному столу, стол был уставлен крошечными тарелками, которые арабы называли меззе . Там были миниатюрные кебабы, нарезанные помидоры, блестящие маслины, фаршированные виноградные листья и маленькие пирожки из мягкого слоеного теста. Слуга был молодым человеком. На его накрахмаленном белом пиджаке был дождь, и я догадался, что он был в каком-то местном ресторане за едой и крепким арабским кофе, запах которого я чувствовал. Это был красивый юноша, очень стройный, с тщательно уложенными волосами и большими грустными карими глазами. Он все время наблюдал за Перси. В свое время я был бы равнодушен к выбору Перси таких красивых молодых служащих — даже улыбнулся — но теперь мне было труднее списать это как часть увлекательного спектра человеческих страстей.
  
  — Я не хочу фола, — сказал Манн. Он засунул салфетку за воротник и наклонился над столом, нюхая меззе и отодвигая тарелки, пока не наткнулся на блюдо с горячими лобстерами. Он пронзил его большой кусок.
  
  — Ничего не случится, — сказал Перси. Он отдал слуге пустой поднос и дал понять, что сам подаст кофе. Мальчик удалился. — Я поведу, — сказал Перси. — Я знаю эти дороги. Я провел большую часть двадцати лет, отправляясь в пустыню. Но дороги через горы опасны и узки, с крутыми поворотами, многолюдными деревнями и водителями автобусов, знающими только гудок и акселератор. Если человек достаточно молод и достаточно безрассуден… — Перси сделал паузу, — …не говоря уже о том, что он достаточно напуган, он обгонит любую машину, которая следует за ним.
  
  — Или сам погибнет, — сказал Манн с большим куском омара во рту.
  
  — Или сам убьюсь, — сказал Перси, беря в руки нож и вилку. «Есть местное пиво или узо, или вы можете продолжить с Jack Daniels».
  
  — А когда вы переберетесь через горы? — спросил Манн. Он откинулся на спинку мягкого кресла, пока оно не заскрипело, а затем поднял надрезанный на гармошке кусок омара, пережевывая его кусочки и кивая, одобряя вкус.
  
  «Высокое плато, а затем еще горы — Улед-Нейл — прежде чем вы достигнете Лагуата, где начинается настоящая пустыня: всего около 400 километров».
  
  — К тому времени они узнают, что за ними следят, — сказал Манн.
  
  — Мой дорогой друг, — сказал Перси. Он усмехнулся. — Он узнает, что за ним следят, еще до того, как вы окажетесь в горах, еще до того, как вы уедете из пригорода. Если вы надеялись быть незаметным, забудьте об этом. В это время года там, в пустыне, почти не бывает частных автомобилей. Он увидит твою пыль за сто километров.
  
  Манн потыкал несколько кубиков жареного сыра, прежде чем положить один в рот. Они были очень горячими. Он старался не показывать своего дискомфорта, хотя на его глаза навернулись слезы.
  
  — Думаю, Перси должен водить, — сказал я.
  
  Манн прижал ко рту салфетку, кивнул, посмотрел вверх, чтобы посмотреть, не наблюдает ли кто-нибудь за ним, и, наконец, проглотил раскаленный сыр.
  
  — Тогда решено, — сказал Перси и потянулся за такими же жареными кубиками сыра. Он положил три из них в рот и бесстрастно жевал. Я понял тогда, что сходство их воспитания сделало их такими антагонистическими. Обменяйте государственную школу Перси на военную академию Среднего Запада, куда его отправили отчужденные родители Манна, и каждый стал бы другим.
  
  Это было за несколько часов до прибытия алжирского самолета в аэропорт Алжира. Госпожа Бекув, должно быть, знала, что мы будем ждать ее по ту сторону шлагбаума. Какую бы сделку мужчины из торгового представительства России ни заключили с властями, она включала в себя разрешение ей покинуть аэропорт на противоположной стороне. Мы чуть не пропустили ее, но приятель Перси из иммиграционной службы предупредил нас, и мы бросились в погоню.
  
  Они были в «Лэнд Ровере»: двое Бекувов, Рэд Бэнкрофт и водитель, доставивший машину. Это был тот темный предрассветный час, о котором вы читали в книгах, лобовое стекло было залито дождем, а машина впереди нас представляла собой не более чем расплывчатое пятно желтых фар с парой красных точек, когда водитель нажимал на тормоза.
  
  Мы мало разговаривали, шум двигателя, сильный дождь и стук дворников заставляли Перси кричать. — Этот парень чертовски хорош, и я вам это даром скажу!
  
  Мы поднимались. Деревни были закрыты ставнями и молчали. Когда мы прорывались сквозь них, раздался ответный рев нашего отраженного звука. Все время продолжался дождь. Шины вели себя неуверенно на крутой извилистой дороге. Перси вцепился в руль, и за каждой шпилькой открывалась другая шпилька, и вскоре ветровое стекло вспыхнуло розовым в ярком свете рассвета.
  
  — Он у нас на скорости, — сказал Перси, — но тяга у него лучше. Черт тебя подери!' Он протрубил в рог, когда человек на муле выехал на наши пути. «Это как в той игре, в которую играют дети — камни, бумага и ножницы — еще неизвестно, что окажется самым важным».
  
  — Они знают, что мы за ними, — сказал Манн.
  
  — Такой водитель, — сказал Перси с нескрываемым восхищением, — уже подсчитал давление в наших шинах и сколько я выпил прошлой ночью.
  
  Солнце взошло очень быстро, его свет то и дело гасился черными тучами, мчащимися по небу, и его почти горизонтальные лучи били нам в глаза и искривлялись при каждом движении машины. Перси полностью опустил солнцезащитный козырек, но это мало помогло.
  
  Теперь они стали форсировать темп, и дорога стала труднее. С одной стороны были крутые берега, сосны и выходы отвесных скал; с другой — отвесное падение над немаркированным краем. И не вся дорога была тяжелой. Не раз внезапный участок рыхлой поверхности ударял по металлу днища, приводил машину в скольжение и заставлял колеса пробуксовывать.
  
  Перси смотрел вперед, концентрируясь на ближнем краю дороги, нажимая на педаль газа, как только поворот начинал казаться не чем иным, как изломом. Он также использовал изгиб дороги, поворачивая ее под углом к направлению дороги, чтобы получить максимальное сцепление с дорогой и ускорение, которое она обеспечивала. На одном участке дороги мы фактически прыгали в воздух от одного изгиба к другому.
  
  — Боже, — сказал Манн в первый раз, когда Перси сделал это, но резкий грохот, когда машина приземлилась на дорогу, заставил его прикусить язык и упасть на бок на заднее сиденье.
  
  — Держись, — сказал Перси и фруктово усмехнулся. Манн выругался сквозь зубы.
  
  Перед нами Ленд Ровер исчез в фонтане брызг, ударившись о залитый дождем гребень и поднявшись в воздух. Перси нажал на тормоза, сбрасывая давление каждый раз, когда передняя часть автомобиля прогибалась на подвеске. К тому времени, когда мы достигли хребта, наша скорость упала до сорока. Другая машина пролила достаточно дождевой воды, чтобы мы могли видеть ряд рваных выбоин. Перси щелкнул рулем, чтобы ударить его по извилистой дорожке и таким образом вывести внешние колеса — с более легкой нагрузкой — через самую глубокую яму.
  
  Несмотря на все его мастерство, мы приземлились с душераздирающим ударом и ужасным стоном металла. Манн сложил руки на голове, пытаясь уберечь себя от еще большей боли.
  
  Но у Land Rover тоже были проблемы. Их было четверо, и большая ухаба, должно быть, встряхнула их, потому что они замедлились настолько, что мы успели съесть их брызги.
  
  — Хватай ее за задницу, — сказал Манн. Перси подошел ближе, и теперь мы могли видеть, что миссис Бекув была водителем. Пару миль мы промчались вместе.
  
  «Они будут смеяться над нами на мягком песке, — сказал Перси. «С этим полным приводом они могут уползти в пустыню и снова вернуться к щебню, пока мы еще копаем».
  
  — Ты принес циновки с песком? — сказал Манн, готовый к ссоре.
  
  — Что такое песчаные маты? — сказал Перси, наклонив голову, чтобы увидеть в зеркале реакцию Манна. Манн невесело улыбнулся и ничего не сказал.
  
  Хотя солнце встало, его закрыло дождевое облако. Несколько желтых огней высоко на дороге перед нами быстро превратились в деревню. Гудок «лендровера» эхом отозвался на узкой улице. Едва сбавляя скорость, мы последовали за ними по извилистым улочкам. Внезапный визг тормозов сообщил нам, что госпожа Бекув видела огромный автобус в пустыне, припаркованный посреди дороги, но «Лэнд Ровер» мчался вперед, едва сдерживая скорость. Избежав лобового столкновения лишь по самому узкому краю, «Ленд Ровер» дернулся, вылез на тропинку и с визгом проскочил через узкую щель. Перси последовал за ним. Мужчины и женщины разбежались. Налетела метель из куриных перьев, когда куры вырвались из багажника автобуса и забились в воздухе, и раздался тошнотворный стук, когда одна из них ударилась о борт автомобиля. Потом мы проехали и снова оказались на горной дороге. Поверхность представляла собой рыхлый гравий, и Перси упал, когда часть его попала в наше лобовое стекло.
  
  «Просто держите их вот так», — сказал Манн, и несколько минут мы так и делали. Затем, после прямого участка, когда Перси продвинул стрелку далеко за сотню, дорога внезапно сделала петлю и спуталась в клубок шпилек, бежав по короткой роскошной долине.
  
  'Иисус!' — закричал Манн, и я услышал, как Перси задохнулся. Перед нами притормозил «Лэнд Ровер». На этом прямом участке дороги это означало, что им по-прежнему хорошо за пятьдесят. Он немного скользнул в сторону, виляя задом, а затем снова набрал скорость, когда его большой кусок упал на обочину. Рука Перси легла мне на грудь, когда он сильно ударил ногой по тормозам. Мы резко остановились. Тем не менее, нам пришлось включить задний ход, чтобы найти сверток, который они выбросили за дверь.
  
  Манн вышел из машины раньше меня. Промокшая от дождя трава была высокой, и в ней запуталось скрюченное тело человека. Мы склонились над ним, и Манн взял его обмякшую руку и проверил пульс.
  
  — Водитель из Торгового представительства — похож на русского, а?
  
  — Бедный ублюдок, — сказал я. Мужчина застонал, и когда он открыл рот, я увидел, что его зубы были в крови. — Они бросили его, чтобы облегчить вес, — сказал я. Мальчика вырвало. В основном это была кровь.
  
  — Похоже на то, — сказал Манн. Мальчику он сказал: «Кто из них сделал это?» но он получил только хныканье в ответ.
  
  — С какими людьми мы имеем дело? Я сказал. Я вытер лицо мальчика своим носовым платком.
  
  — Мне пора, — сказал Манн, вставая на ноги.
  
  — Мы не можем просто оставить его здесь, — возразил я.
  
  — Альтернативы нет, — сказал Манн. — Господи, ты знаешь это. Они просто рассчитывают на то, что мы достаточно мягкосердечны, чтобы остаться с ребенком.
  
  Я поднялся на ноги. 'Нет, я сказал. «Я думаю, что они хотели замедлиться достаточно, чтобы безопасно выпустить его, но недооценили ситуацию».
  
  — Верно, — сказал Манн. «И Санта-Клаус действительно существует — пошевели хвостом, детка».
  
  Раздался рык двигателя, когда Перси нажал на педаль акселератора. Умирающий мальчик умоляюще посмотрел на меня, но я отвернулась от него и последовала за Манном обратно к машине. Перси отстранился до того, как двери закрылись.
  
  'Настигнуть!' заказал Манн.
  
  — Проблема не в этом, — сказал Перси. «Проблема в том, чтобы найти их снова, если они свернут с дороги и спрячутся». Я понял тогда, что оба этих человека были такими честными и преданными долгу, что позволили им не обращать внимания на умирающего мальчика. Я не восхищался этим.
  
  — Там, там, там! — сказал Манн.
  
  Темно-зеленый «Лэнд Ровер» был не больше игрушки, и его трудно было разглядеть среди сосен, кустов и забрызганных грязью скал. Но теперь, когда Манн указал на него, я увидел, как он мчится за деревья и брыкается пятками, перепрыгивая через горбатый мост, обозначавший дно долины.
  
  Теперь это был другой стиль вождения; местами крутой спуск, на дороге все больше и больше людей, да и лошадей тоже. В какой-то момент какие-то солдаты попытались помахать нам рукой. Перси протрубил в рог, и они отскочили в сторону.
  
  — Это был блокпост? — спросил Манн.
  
  — Автостопщики, — сказал Перси.
  
  — Будем надеяться, что вы правы, — сказал Манн.
  
  Ленд Ровера мы больше не видели. К этому времени они прошли, должно быть, милю или две по долине. Перси увеличивал скорость до тех пор, пока мы не начали скользить по грязи и гравию. Потом дорога снова пошла вверх. Он поднялся на тысячу футов, и здесь было суше, если не считать дождевой воды, которая хлестала через дорогу из переполненных оврагов. Мы пересекли гребень следующего холма и оказались лицом к лицу с холодным небом, стеклянным, как зеркало с розовым оттенком. Перси прищурился, чтобы увидеть дорогу, извивающуюся вдоль отрога. Мы больше не могли видеть другую машину, и Перси ехал все быстрее и быстрее. Впервые в жизни меня тошнило от машины.
  
  У Перси была потрясающая техника для шпилек: он заходил в них на полном ходу, а незадолго до поворота сворачивал не в ту сторону — терять скорость — и потом рулил в другую сторону. Эффект маятника закинул нас за изгиб шпильки. И Перси вдавил педаль газа еще до того, как машина накренилась достаточно далеко, чтобы выдержать следующий участок. Мы рванули вперед так яростно, что спинка сиденья выбила мне почки. Не было права на ошибку. Слева от дороги был зубчатый обрыв, а справа пропасть. Все окна машины теперь были заляпаны водянистой грязью, и только место, прикрытое дворниками, было чистым.
  
  Мелкий дождь продолжал лить, но его было недостаточно, чтобы смыть грязь с боковых стекол, а лишь смазать дворники. Следующий поворот принес приливную волну грязи и рыхлого песка. Перси опустил окно, чтобы обеспечить лучшую видимость, и со своей стороны я сделал то же самое. Холодный влажный ветер завывал в машине.
  
  Мы делали сотню по слепому горбу, когда увидели это.
  
  Теория гласит, что если вы столкнетесь со стадом овец на такой скорости, вы проедете через них, как конькобежец на скотобойне. Это неправда. — Вот оно, — крикнул Перси. Не было никакой возможности избежать их; они были повсюду на дороге, их, должно быть, были сотни, они баа-бааали, бегали или смотрели на нас, замерев от страха.
  
  Перси нажал на педаль акселератора и направился прямо к скале. Мы врезались в него с пронзительным грохотом, от которого корпус машины запел, как камертон. Затем беспорядок из подвески и металлоконструкций оторвался от остальной части автомобиля. Передняя часть упала и врезалась в дорожное покрытие, вызвав поток мелких камней, которые выбили лобовое стекло, словно огонь из крупнокалиберного пулемета. Мы «сбрасывали» скорость, и по мере того, как машина замедлялась, ее задняя часть разворачивалась, пока мы не оказались лицом к тому пути, по которому пришли.
  
  Перси делал все по книге. Он сильно надавил на газ, и вращающиеся колеса начали немного замедлять нас, разрывая резину в клочья и создавая облако черного дыма, затмившее мир. Но это не замедлило нас в достаточной мере, и двигатель все еще протестующе вопил, и мы мчались назад со скоростью семьдесят миль в час.
  
  Я рванул дверь, чтобы открыть ее, но не смог найти защелку. Мое сиденье сломалось, и моя голова ударилась о крышу, когда мы рухнули с края мира. Взвизгнул двигатель, и земля перекосилась, и мы скатились в пропасть с оглушительным обстрелом автомобильных деталей и зеленой метелью. Дважды машина чуть не остановилась среди деревьев и кустов и дважды прорвалась сквозь них. Но теперь, с разорванной подвеской и отсутствующим колесом, мы бороздили мягкий склон холма. Мы замедлились, качнулись, наклонились и, наконец, остановились под крутым углом, окруженные путаницей шипов, камней и кустов. Я растянулся на своем сломанном сиденье, прислушиваясь к бульканью вытекающей жидкости. Воздух был наполнен вонью горючего, и я бы подавился этим, если бы меня не задушил ремень безопасности.
  
  Глаза Перси были закрыты, а на лице была кровь. Я не мог достаточно повернуться, чтобы увидеть, где находится Манн. Я попытался высвободить ногу, но она застряла в искореженном металле, между разбитыми приборами и рулем. Я дернул себя за ногу. Кто-то кричал «огонь», но вскоре голос смягчился до шепота и растворился в темноте. Было холодно, очень-очень холодно.
  22
  
  Ослепляющий свет вспыхнул в моих глазах, и, когда я пришел в себя, я увидел, как его луч скользнул по потолку, а затем вперед и назад по ярким исламским текстам, приколотым к стене. Железная кровать скрипнула, когда я двинулся под грубым одеялом, укрывавшим мои ноги. Лишь медленно я сосредоточилась на мужчине. Он неподвижно сидел в углу, толстяк с небритым лицом и полуприкрытыми глазами. За его спиной висели сломанные часы и сильно отретушированная цветная литография политика в форме.
  
  Толстяк говорил, не двигая ни одним мускулом и почти не двигая ртом. «Человек в шляпе просыпается». Его арабский язык был далеко к востоку отсюда; Египет, возможно, где человек в шляпе – чарваджа – неверующий, неверный, враг.
  
  Голос из соседней комнаты сказал: «Это воля Божья», но без особого энтузиазма одобрял решение Бога.
  
  — Хватай его, — сказал толстяк.
  
  Я услышал движения из соседней комнаты и с трудом повернул голову, пока не увидел дверной проем. В конце концов прибыл Перси Демпси. Ослепляющий свет снова встретил мои глаза, и я увидел, что он исходил от маленького настенного зеркала, которое двигало сквозняком от двери.
  
  'Как ты себя чувствуешь?' — сказал Перси. В руке у него была чашка кофе.
  
  — Паршиво, — сказал я. Я взял кофе, который он предложил. Он был крепким, черным и очень сладким.
  
  — Твой друг получил еще одну трещину в голове, — сказал Перси. «Он в сознании, но спит. Вам лучше прийти и посмотреть на него. Я говорю! постойте с моим кофе.
  
  Я встал с кровати и обнаружил, что я был полностью одет, за исключением моих туфель. Я надела их и, наклонившись, почувствовала боль в дюжине мышц, о существовании которой даже не подозревала. — Ты хорошо поработал, Перси, — сказал я. 'Спасибо.'
  
  «Если вам нужно попасть во что-нибудь: ударьте его назад. Мой старый папа научил меня этому, и он выиграл Монте два года подряд».
  
  «Ну, он должен был попробовать себя за рулем», — сказал я.
  
  Перси вежливо улыбнулся и показал мне маленькую пустую комнату, где лежал майор Манн. Кто-то снял с него галстук и ботинки, а куртку сложил под голову. Его волосы были взлохмачены, а лицо небрито, а синяк от пулевого ранения превратил половину его лица в радугу синего, розового и пурпурного цветов.
  
  Я наклонился над ним и потряс его. «Что? — сказал Манн.
  
  'Кофе, чаю или меня?' Я сказал.
  
  — Ладно, — сказал Манн, не открывая глаз. — Уходи и дай мне спокойно умереть.
  
  — Не балуй меня, — сказал я. «Мы хотим посмотреть».
  
  Манн снова хмыкнул и посмотрел на свои наручные часы. Он двигал рукой вперед и назад, как будто чтобы сфокусироваться. Наконец он сказал: «Нам пора в путь».
  
  — Что взять с собой в дорогу? Я попросил. «Наша машина разбита».
  
  Перси сказал: «Ты хочешь купить машину? Восемьдесят пять тысяч на часах, один хозяин. Никогда не участвовал в гонках и митингах».
  
  «Ну, возьми напрокат другую машину», — сказал Манн.
  
  — Да, — сказал Перси. — Я сделал это около пяти часов назад, когда ты крепко спал. Он должен прибыть в любое время.
  
  «Ну, не сидите сложа руки в ожидании аплодисментов», — сказал Манн. — Возьми трубку и поторопи их.
  
  — Не волнуйся, — сказал Перси. — Я связался со своим парнем в Гардайе. Ленд Ровер заполнился там. Он следует за вами и будет оставлять сообщения по пути.
  
  'Как?' — сказал Манн.
  
  — Это не Оксфорд-стрит, — объяснил Перси. — Это Транссахарское шоссе. Либо им придется идти на юг через Ин-Салах, либо они пойдут другим путем вниз через Адрар, Регган и, наконец, в Тимбукту.
  
  — Так, как мы пришли в прошлый раз, — сказал Манн. Он вытер лицо рукой и коснулся опухшего синяка на подбородке и щеке. Затем он с трудом принял сидячее положение и развернул куртку, которая была у него под головой. Он посмотрел на меня. «Ты не очень хорошо выглядишь, — сказал он мне.
  
  — И я не очень хорошо себя чувствую, — признался я, — но, по крайней мере, мой мозг все еще работает. Вы двое думаете, что миссис Бекув хотела Лендровер, потому что он подходил по цвету к ее серьгам? Или потому, что на этой неделе они были со скидкой. Я предпочитаю предположить, что она связалась с Алжиром из самолета и указала ту машину.
  
  'Почему?' — сказал Манн.
  
  «Ах. Действительно, почему? Зачем выбирать автомобиль, который может обогнать что угодно, от Fiat домохозяйки до местного автобуса. До сих пор мы дышали им в затылки – так почему она не попросила тюнингованную машину. Держитесь щебня, и вы сможете отправиться в путешествие на «Феррари», плюс-минус пара песчаных фильтров и защита отстойника».
  
  — Но они не могли пройти дальше края щебня, — сказал Перси. «Уложенная дорога заканчивается в Ин-Салахе на одном маршруте и к югу от Адрара на другом. После этого остается только один след».
  
  — Великолепно, — саркастически сказал я. — Ты думаешь, она недостаточно сообразительна, чтобы на юге ее ждал автомобиль, достойный пустыни. Она машет рукой на прощание, и они получают лучшее из обоих миров».
  
  — Сегодня не мой день для загадок, — сказал Манн. 'Дай это мне.'
  
  — Они сойдут с дороги, — сказал я. «Что бы они ни собирались делать, это не будет происходить у бассейна в каком-нибудь государственном отеле. Они собираются уехать в пустыню. А если она такая сообразительная, как я думаю, ночью они сойдут с дороги.
  
  «И именно поэтому Бекув приехал на север, чтобы встретить нас на этом ГАЗе », — сказал Манн. «Это была такая бросающаяся в глаза машина — это единственный ГАЗ , который я видел во всем Алжире, — он взял его, чтобы перед встречей с нами выехать в пустыню и закопать то, что они собираются собирать. .'
  
  — Он слишком велик, чтобы его закопать, — сказал я. — Я говорил тебе это.
  
  — Если ты прав, — сказал Перси, — нам тоже понадобится «Лэнд Ровер».
  
  — Да, — сказал я.
  
  — Или большой грузовик, — сказал Перси. «Легко загруженный грузовик так же достоин пустыни, как и Land Rover».
  
  Манн повернулся к Перси и ткнул его в грудь запачканным никотином указательным пальцем. — Я хочу следовать за ними через пустыню, куда бы они ни пошли, — сказал Манн. — Почини его, чтобы мы могли путешествовать по песку, вади, скалам — куда угодно.
  23
  
  Мужчины загипнотизированы пустыней, так же как другие одержимы морем; не из-за какой-то любви к песку или воде, а потому, что океаны и пустыни — лучшие места для наблюдения за волшебным эффектом постоянно меняющегося дневного света. Небольшие хребты, сглаженные высоким солнцем, становятся зубчатыми горами, когда на них падает солнечный свет, а их тени, бледно-золотые в полдень, становятся черными бездонными лужами.
  
  Когда мы добрались до пустыни, солнце уже было высоко. Человек может стоять в собственной тени, если захочет выдержать полуденный зной. Не многие. В это время дня ни козы, ни верблюды, ни даже змеи или скорпионы не движутся. Просто бешеные псы, англичане и майор Манн из ЦРУ.
  
  Через вентилятор машины шел постоянный дождь из мелкого песка. Я закрыл форточку и открыл окно – дул горячий ветер. Я снова закрыл его. Перси вытер лоб. Впереди дорога мерцала в жару. Небо не было голубым; оно было туманно-белым, как далекий песок. Не было горизонта. Яркий солнечный свет вызвал в воображении большие озера, которые исчезли за мгновение до того, как мы погрузились в них.
  
  Дорога на юг построена вдоль края песчаного моря размером с Англию. Дюны были похожи на чешуйчатых коричневых доисторических монстров, дремлющих от жары и дышащих облачками песка, слетающими с их пиков. А через дорогу извивалось еще больше песка, его призрачные змеи шипели под днищем машины, когда мы прорезали их. Местами посыпавшийся песок оседал на дорогу, образуя трудноразличимые пандусы. Мы все были пристегнуты настолько сильно, насколько могли, но они не помешали нам удариться о крышу или окно, когда наша подвеска попала в большой удар.
  
  «Для того, чтобы списать нас со счетов, потребуется только один, немного больше этого, — сказал я после одного особенно резкого удара о песчаную гряду.
  
  — В это время года патрули очищают их каждую неделю или около того, — сказал Перси. «Стоит рискнуть, пока ветер остается там, где он есть».
  
  — А ветер остается на месте?
  
  Он убрал руку с руля достаточно долго, чтобы показать мне пятно пыльной бури, за которой он наблюдал. — Думаю, она идет нас встречать, — сказал он.
  
  «Господи, — сказал Манн, — это все, что мне нужно». Мы смотрели молча, пока Манн не сказал: «Это впереди деревня или оазис?»
  
  — Ни то, ни другое, — сказал Перси.
  
  — Все равно остановись, — сказал Манн. «Пришло время для утечки».
  
  То, что выглядело как деревья, оказалось дюжиной колючих кустов, растянувшихся таким образом, что можно было предположить, что они обозначают подземный водоток, если только копнуть достаточно глубоко. Там тоже стоял старый «Рено», лишенный всего, так что остался только стальной корпус. Снаружи он был до блеска отполирован принесенным ветром песком, а внутри был закопчен. Путешественникам было бы удобно развести костер. Я заглянул внутрь и нашел несколько обгоревших кусков резиновой покрышки — топлива кочевников — и несколько разбитых бутылок, осколки вычищенные и белые. Там же была испорченная сигаретная пачка. Я взял его и расплющил — сигареты Kool Mentholated Filter Longs, сигареты, которые курил Рэд Бэнкрофт. Я снова выбросил ее, но я знал, что все еще не свободен от нее.
  
  — Утечка, я сказал! Ни хрена, душ, бритье, шампунь и набор. Это Манн угощал нас любимым образцом своих армейских острот, стоя у дверцы машины и нетерпеливо постукивая пальцами. — А я за рулем, — сказал он, когда я сел.
  
  — Очень хорошо, — сказал Перси. — Мы не торопимся.
  
  Я вытянулся сзади и задремал. Время от времени меня подбрасывал внезапный толчок на крышу машины. Солнце опустилось и стало желтым, а затем золотым. Небо стало розовато-лиловым, а дюны, казалось, выгнули спины, отбрасывая тени. Теперь на ветровом стекле не было мух, воздух был сухим, а температура достаточно понизилась, чтобы стоило открыть окно. Песок шипел на нас, и наши номерные знаки были уже из сырого металла, без букв и цифр, это был след машин, которые уходили вглубь пустыни, и в деревнях люди нас замечали.
  
  Я спал беспокойно, иногда просыпаясь от приближающихся машин, которые сбивали нас с трассы, а иногда от падения в невесомости в кошмарных снах. Солнце скрылось из виду, и остался только туннель, пробитый нашими фарами в бескрайней ночи.
  
  — Мой товарищ будет ждать, — сказал Перси. Его голос был холодным и отстраненным, как все мужские голоса по ночам. — У него будут верблюды — если они нам понадобятся.
  
  — Не для меня, — сказал Манн. — Я пытаюсь отказаться от них. Он громко рассмеялся, но Перси не присоединился к нему. Вскоре после этого я, должно быть, заснул.
  
  «Вы можете разместить и США, и Китай на Африканском континенте, и у вас все еще будет место, где их можно трясти», — сказал Перси Демпси. Он был за рулем.
  
  — Я знаю некоторых людей в Вермонте, которым это не понравилось бы, — сказал Манн.
  
  Демпси небрежно рассмеялся. Впереди дорога тянулась прямо, как по линейке, в дымку зноя. Лишь случайные наносы песка заставляли Демпси снижать скорость. — Конвой… судя по всему, стоит. Глаза Демпси казались близорукими и слезящимися, когда он читал газету или одного из своих любимых Сименонов, но здесь, в пустыне, его зрение было острым, и он мог различать пятна на горизонте задолго до того, как Манн или я могли их увидеть. — Не грузовики… автобусы, — добавил он. «Слишком рано для заваривания».
  
  Гигантские грузовики-трейлеры ехали колонной на юг, в Тимбукту, водителей в каждой машине было достаточно, чтобы поесть и поспать попеременно. Если они и останавливались, то обычно только на время, необходимое для кипячения воды для очень крепкого и очень сладкого настоя мятного чая, в котором пустынный араб нуждается даже больше, чем в сне. Но когда мы подошли ближе, я увидел, что Перси был прав. Это были такие же гигантские шасси с колесами в человеческий рост, но это были автобусы — с хромированной отделкой, с темными тонированными стеклами, а на кузове было написано название и адрес немецкого туристического агентства. Небольшая оранжевая палатка у обочины трассы была отмечена табличкой «Damen», но для мужчин подобного помещения не было, большинство из которых выстраивались в группу для фото.
  
  — Не останавливайся, — сказал Манн.
  
  — Возможно, придется, — сказал Перси. «Если они попадут в беду, а мы пройдем мимо, не помогая, придется заплатить ад». Он притормозил, когда мы проехали два автобуса, пока мужчина средних лет в белом пыльнике жестом не помахал нам, показывая, что все в порядке.
  
  — Знак времени, — сказал Перси. «Английские дети приезжают в эти походы на старых бедфордских армейских грузовиках».
  
  Прошло больше часа, прежде чем мы достигли отметки на карте, где нас ждал человек Перси. Было дико жарко, когда мы вышли из машины, чтобы осмотреть место, где «Лэнд Ровер» Бекувов сошел с трассы и направился на запад через открытую пустыню. Следы от шин все еще были видны на мягком песке, но был слой твердой пропеченной земли, которая местами потрескалась, образовав ямки — впадины — шириной иногда в полмили.
  
  Мы пересели в ожидавший нас «Лэнд Ровер», и человек Перси продолжил путь на юг на нашей арендованной машине. Лучше бы он вовремя миновал очередной полицейский пост. О перемещениях араба Перси и этого потрепанного «лендровера» не сообщалось бы так усердно.
  
  — Помедленнее, — приказал Манн. «У него шины такие же, как у нас».
  
  — Менее изношен, — сказал Перси. «И есть один, который выглядит совершенно новым».
  
  «Ну, я не хочу ползать на солнышке, разглядывая следы шин в карманный микроскоп», — сказал Манн.
  
  — У вас есть микроскоп? — сказал Перси. «На некоторые из этих пустынных цветов стоит взглянуть под стеклом». Невозможно было сказать, насколько это было серьезно, а насколько насмешкой.
  
  Мы ушли с ровного твердого грунта, который облюбовали дорожники, и движение сменилось на гравийное покрытие «рега», а затем на шероховатую «стиральную доску», от которой тряслась подвеска. Перси ускорился, пока не нашел скорость, при которой неровности, казалось, сглаживались, и мы шли с хорошей скоростью больше часа, пока не натолкнулись на первые участки мягкого песка. Перси мчался сквозь них с самого начала и каждый раз находил твердую поверхность, прежде чем увязнуть; но наша удача не могла длиться вечно, и в конце концов ему пришлось включить полный привод и ползти в безопасное место.
  
  Движение становилось все мягче и мягче, пока мы не пробрались через серию дюн. Следы огибали высокие песчаные холмы, но даже в этом случае «Ленд Ровер» мчался, как на американских горках. Преобладающий восточный ветер превращал верхнюю сторону каждой дюны в пологий склон, но противоположная сторона иногда была крутой. Тем не менее, не было альтернативы тому, чтобы разогнаться до предела. Никто не говорил, но становилось очевидным, что только небольшая разница в песке или минутная неосторожность со стороны Перси заставят нас застрять либо на вершине, либо на дне одной из этих дюн. Мы преодолели один из самых пологих склонов, когда я услышал, как песок забивает днище «Лендровера», а затем Перси дернул руль так, что мы соскользнули в долину дюны по боковому скольжению, которое накрыло нас бурей летящего песка. . Мы остановились под крутым углом, Манн ругался и потирал больную голову. Даже сквозь клубящуюся коричневую пыль я мог видеть, что заставило Перси свернуть. Там, менее чем в пятидесяти ярдах, стоял еще один «Лэнд Ровер» — пустой и заброшенный. Еще до того, как песок осел, Манн вышел из машины и пошел по все еще видимым следам, оставленным другими. Рыжая Бэнкрофт бросила туфли, а мужчина — профессор Бекув — споткнулся и упал, оставив на гладком песке длинный шрам.
  
  Мы прошли по следам около пятидесяти ярдов, а затем они сменились широкими неглубокими желобами, изрезанными ровным узором из линий. Манн был первым, кто распознал странный след. — Багги для дюн! Он спешил вперед, пока не нашел место, где мягко накачанные шины вздулись на гребне следующей дюны. — Без сомнения — багги для езды по дюнам. Любопытные маленькие автомобили, на которых калифорнийцы резвились на пляжах, были единственными транспортными средствами, которые могли обогнать «Лэндровер» в такой сельской местности.
  
  — Багги для дюн? — сказал Перси.
  
  — Легкая открытая машина, — сказал я. «Формованный корпус, четыре колеса, специально изготовленные мягкие шины с очень широким протектором и брезентовым верхом для защиты от солнца… дуга безопасности для защиты, можно использовать для установки крупнокалиберного пулемета…»
  
  — Что ты говоришь… — сказал Манн, а потом поднял глаза на гребень следующей дюны и тоже увидел их.
  
  В багги находились трое мужчин. Я внимательно изучил их в поисках признаков их происхождения или принадлежности. У них была очень темная кожа, какую можно увидеть на далеком юге. Защищая головы от палящего солнца, они носили хаули , а их одежды были рваными и грязными, но когда-то носили стиль бубу в Мавритании далеко на западе. Их лица были бесстрастны, но мужчина на заднем сиденье властно взмахнул автоматом АКМС, который держал в руке. Послушные ему мы карабкались по раскаленному песку.
  
  Они патрулировали, и, пройдя еще полчаса, мы заметили, откуда они пришли. Он был выбелен почти до цвета окружавшего его бледного песка, огромная крепость с зубчатыми стенами и сторожевыми башнями. Еще со времен римлян армии строили такие укрепленные лагеря, чтобы господствовать над караванными тропами, колодцами и пустынными тропами. Французы построили больше и использовали Иностранный легион для их укомплектования. Но на мачте этого форта не развевался флаг, только путаница коротковолновых антенн; тарелки, стержни, спирали, решетки, петли и рамки, больше антенн, чем я когда-либо видел в одном месте.
  
  С первого взгляда я не понял размеров крепости, но почти через час, когда мы еще не подошли к ее массивным дверям, я увидел, что ее валы были высотой с шестиэтажный дом. Наконец мы добрались до него, и арабы загнали нас через главный вход.
  
  Там было два набора дверей, и, подняв глаза, я увидел дневной свет через отверстия, из которых лилось кипящее масло на осаждающих рыцарей. Второй набор дверей выходил во двор. Были припаркованы еще багги, а за ними вертолет. Это было похоже на маленький двухместный боевой корабль «Камов», который преследовал Бекува по дороге в тот день, когда он дезертировал, и подстрелил машину с мальчиком-арабом в ней. Теперь его лопасти были сняты, и пара механиков возилась с соединением несущего винта. Но большую часть двора занимали два огромных радиотелескопа с тарелками около шестидесяти футов в диаметре. Бекув был там, обходя оборудование и прикасаясь к органам управления, проводке и краю чаши с тактильным трепетом, который большинство мужчин приберегают к очень старым машинам или совсем новым любовницам.
  
  'Иисус Христос!' — тихо спросил Манн, когда увидел радиотелескопы и понял, для чего они использовались. Он позвал Бекува: «Привет, профессор. Ты в порядке?'
  
  Бекув долго смотрел на нас, прежде чем ответить. Затем он сказал: «Иди сюда». Это была команда. Мы поплелись к нему.
  
  — Почему ты не сказал нам? — сказал Манн. — Почему вы не сказали, что установили эту станцию слежения, чтобы доить спутники связи. Это была твоя идея?
  
  Манн не смог сдержать восхищения в голосе, и Бекув одобрительно улыбнулся. Он вручил Манну фляжку с водой, которая висела на спинке его сиденья. Манн выпил немного и передал Демпси, а потом мне. Вода была теплой и сильно хлорированной, но это было приятным облегчением после долгой прогулки по песку.
  
  Бекув все время наблюдал за Манном, изучая его лицо в сильных синяках и штукатурку — теперь еще более грязную — которая виднелась под полями его шляпы. Глаза Бекува были широко распахнуты и сверкали, или, может быть, я просто был мудр после этого события. — Я думал, ты умер, — сказал он Манну. — Я думал, тебя застрелили в аэропорту.
  
  — Да, я сожалею об этом, — сказал Манн. Он сел на сломанный упаковочный ящик и закрыл глаза. Прогулка по мягкому песку утомила его.
  
  Бекув сказал: «Я был прав, не доверяя тебе. Моя жена догадалась, что в Нью-Йоркском университете нет кафедры… она догадалась, что вы мне все лжете…
  
  — …и она договорилась с Москвой, чтобы вы могли вернуться сюда, — сказал Манн. — Да, да, да, мы все это знаем. Но почему ты захотел вернуться сюда?
  
  — Она сказала, что я должен разобрать аппарат и уничтожить все свои записи, — сказал Бекув.
  
  — Но ты же не собираешься этого делать? Я сказал.
  
  — Нет, — сказал Бекув. «Я собираюсь продолжить свою работу. Прошлой ночью я получил сигналы с Тау Кита.
  
  — Ну, это замечательно, — сказал я, изображая энтузиазм.
  
  «Кто такая Тау Кита?» — сказал Манн.
  
  — Это звезда, — сказал я ему. — Профессор Бекув уловил его сигналы в прошлом году.
  
  'Это правильно?' — сказал Манн.
  
  — Значит, ты читал те книги, которые я тебе одолжил, — сказал Бекув.
  
  — И ваши лекции, и записи, — сказал я. — Я все прочитал.
  
  Бекув взмахнул рукой и быстро пробормотал что-то по-арабски. Я не мог уследить за ним, но догадался, что он велел охранникам куда-то увести Манна и Перси Демпси. Бекув взял меня под руку и повел к главному зданию крепости. Стены были толщиной в ярд и, возможно, стояли здесь веками.
  
  «Сколько лет этому месту?» — спросил я больше для того, чтобы он оставался приветливым, чем потому, что хотел знать. Он полез в карман и вынул горсть каменных наконечников для стрел, какие продают дети кочевников в южных деревнях.
  
  — Роман, — сказал он. — Должно быть, с тех пор здесь был какой-то форт. У нас есть вода, видите ли. Расположение оставляет желать лучшего, но у нас есть единственная вода на сто миль». Он толкнул огромную, обитую железом дверь. Внутри форт был темным и еще более странным. Лучи жесткого сахарского солнца стояли контрфорсами в щелях оконных ставней. В шестидесяти футах над нашими головами была огромная лестница, залитая светом, исходившим из сломанных частей крыши. Но комната, в которую вошел Бекув, была оборудована как современный кабинет: гладкий письменный стол, три мягких кресла, Ленин на стене и столько книг, что понадобилась маленькая складная стремянка. Там была еще одна дверь. Бекув прошел через комнату, чтобы закрыть ее, но прежде чем он это сделал, я мельком увидел блестящие серые стеллажи с радиооборудованием, которое усиливало сигналы радиотелескопов.
  
  Бекув сел. — Итак, вы все прочитали.
  
  «Некоторые из них были слишком техническими для меня».
  
  — Прошлой ночью я получил сигналы с Тау Кита.
  
  — Какие сигналы?
  
  Бекув улыбнулся. — Ну, я не имею в виду сводку новостей или спортивный репортаж. Контакт был бы более научным описанием. Я всегда говорил, что первым межпланетным обменом будет какое-то ясное указание числа и порядка, выраженного в электрической активности, близкой к 1420 мегациклам».
  
  — Да, я помню, — сказал я. «Атом водорода, вращающийся вокруг своего ядра, колеблется с частотой 1 420 405 752 раза в секунду. Идея этих огромных облаков водорода, плывущих по галактике и гудящих на той же длине волны в электромагнитном спектре… захватила мое воображение, профессор. Если бы я встретил кого-то вроде тебя, когда был молодым, я бы выбрал науку.
  
  Бекув был доволен мной. — И помните, я сказал около 1420 мегациклов. Именно на этой длине волны вы не услышите ничего, кроме гула.
  
  — И вы отправили ответ?
  
  «Серия двоичных цифр — импульсы и паузы для обозначения единиц и нулей — которые являются схематическими изображениями атомарной формы углерода и кислорода. В худшем случае это будет истолковано как признак того, что здесь есть некий интеллект. В лучшем случае это расскажет им о среде, в которой мы живем».
  
  «Блестящий».
  
  Бекув посмотрел на часы. Он был возбужден до возбуждения. «Мы готовимся к сегодняшнему вечеру. Оба телескопа будут работать. Один будет нацелен на Тау Кита, а другой на открытое небо рядом с ним. Оба телескопа передают полученный сигнал обратно в соседний компьютер. Это сравнивает оба потока материала и отменяет все, что поступает с обоих телескопов. Так я избавляюсь от всех фоновых потрескиваний и космического беспорядка. На выход поступают сигналы только Тау Кита. Он взял длинный рулон бумаги с компьютерными данными. Это был лабиринт непонятных символов. — Это было обработано всего три часа назад. Кто бы что ни говорил, в импульсах Тау Кита есть закономерность.
  
  — Настоящий сон, профессор.
  
  — Не откажи ни одному человеку в его мечте, мой друг.
  
  — Вы заслуживаете честного ответа, профессор, — сказал я ему. «Кажется, вы не понимаете, в каком опасном положении находитесь. Вы позорите правительство США и представляете угрозу для одного из самых дерзких образцов советского электронного подслушивания, о котором я когда-либо слышал. Вы помогли Москве организовать это место для прослушивания американских спутников связи, расположенных над Атлантикой. Получение материалов с коммерческих и правительственных спутников и, если я не ошибаюсь, с федсата, который передает все секретные дипломатические материалы и приоритетные данные ЦРУ между США и Европой. Вы, должно быть, передавали Москве все, начиная от телефонных звонков президента и заканчивая газетой Daily Yellows, которую Лэнгли отправляет в Лондон, Бонн и Париж.
  
  — Это был компромисс, — сказал Бекув. «Все ученые идут на компромисс с властью… спросите Леонардо да Винчи, спросите Эйнштейна. Я хотел электронной тишины Сахары — это самое «холодное» место в мире, если использовать жаргон электроники. И единственный способ продать эту идею Министерству — это сказать им, что здесь мы можем забраться достаточно далеко на запад, чтобы «увидеть» ваши спутники.
  
  Я подошел к окну. Солнце было кроваво-красным и падало на землю, и дуновение ветра, которое так часто приходит с закатом. Он всколыхнул песок и поднял облака пыли, которые покатились по пустыне, как перекати-поле. — Вечеринка окончена, профессор, — сказал я. «Угон авиалайнера, убийство сенатора США, предательство и смерть его помощника — как вы думаете, какой приоритет это получает в Вашингтоне… это просто вопрос времени, когда они найдут это место. Триумф Москвы вдруг становится обузой, и Москве захочется щелкнуть пальцами, чтобы это место исчезло. И ты исчезнешь вместе с ним.
  
  «Ну, даже Москва не может щелкнуть пальцами и заставить исчезнуть такое место за одну ночь».
  
  — Я бы не был так в этом уверен, профессор Бекув.
  
  'Что ты имеешь в виду?' он сказал. Я долго ждал, наблюдая, как садится солнце. Небо пустыни было ясным, как хрусталь, и звезды были собраны вместе, как рассыпанный сахар. Ему можно было поверить. В такую ночь можно было поверить во что угодно. — Я имею в виду, что радиосигналы могут быть подделаны, — грубо сказал я. «Эксперты — ученые-эксперты, готовые пойти на небольшой компромисс, такие как Леонардо да Винчи, — могли бы разработать серию сигналов, которые вы хотели бы услышать. Одна из летающих электронных лабораторий советских ВВС, вероятно, могла бы поддерживать правильную высоту и кружить над местом, которое будет находиться в прямой видимости от Марса, Тау Кита или Шангри-Ла.
  
  'Нет.'
  
  — А там, в пустыне, профессор, есть пара больших пустынных автобусов. Когда они останавливаются, то ставят маленькие палатки и отмечают дамский туалет, но дам нигде не видно. Все пассажиры — боеспособные мужчины лет двадцати пяти. И адрес немецкого туристического агентства сбоку от автобуса, и если вы знаете адреса берлинских улиц, вы знаете, что они находятся по ту сторону стены, без рекламы и кабин для голосования. Они просто могут ждать, чтобы войти сюда и подмести мусор.
  
  — Что именно ты говоришь?
  
  — Я говорю, уходите отсюда, профессор.
  
  — И поехать с вами в Америку или в Британию?
  
  — А пока просто убирайся отсюда.
  
  — Ты имеешь в виду, — сказал Бекув. — Я должен поблагодарить вас за это… предупреждение.
  
  — И ради бога, не передавайте никаких сигналов, на которые мог бы нацелиться самолет.
  
  Он снова вытер нос. У него была одна из тех вирусных инфекций, которые распространены в пустыне; слизистая оболочка воспаляется от песка и пыли в воздухе, и когда это начинается, трудно стряхнуть. «Вот где я должен быть, и это то, что я должен делать», — сказал он. Теперь его голос стал хриплым, а нос заложен. «Вся моя жизнь шла к этому моменту, теперь я это понимаю».
  
  — У тебя впереди жизнь, полная достижений, — уговаривал я его.
  
  «У меня ничего нет впереди. Моим людям нужна только та часть моего опыта, которую они могут использовать в военных целях. Меня интересует только чистая наука — меня не интересует политика — но в моей стране быть аполитичным считается всего лишь в одном шаге от того, чтобы стать фашистом. Ни одному мужчине, женщине или ребенку не позволено прожить свою жизнь без политической деятельности… а для настоящего ученого это невозможно. Ваши люди были не лучше… Я вам доверял, а вы унизили меня фальшивыми бумагами, назначив меня на несуществующую кафедру в университете, который никогда обо мне не слышал и не желал слышать обо мне. Мой сын хочет стать джазовым певцом, а жена меня предала». Он чихнул. — Предал меня с другой женщиной. Это комично, не правда ли? Истинная трагедия моей жизни состоит в том, что мои трагедии комичны».
  
  «Жизнь — это комедия для тех, кто думает, и трагедия для тех, кто чувствует», — сказал я.
  
  'Кто это сказал?'
  
  — Не знаю, — сказал я. «Боб Хоуп, или Вольтер, или Эйхман; какая разница, кто это сказал?
  
  — Я должен послать сигналы сегодня ночью. Даже если бы был миллион к одному шансов связаться с какими-то другими мирами, все равно было бы преступлением — преступлением против науки — упустить его.
  
  — Другие миры ждали миллион миллионов лет, — сказал я. — Они могут подождать еще одну ночь. Люди, которые хотят вас убить, сегодня вечером будут настроены на 1420 мегациклов.
  
  — Ваш голос невежества и подозрительности. Те же самые мысли и страхи тянут цивилизацию обратно в Средневековье. Ни один ученый, достойный этого имени, не может поставить свою личную безопасность выше стремления к знаниям».
  
  — Я не ставил твою личную безопасность выше погони за знаниями, — сказал я. «Я ставил свою личную безопасность превыше всего. Если вы хотите остаться здесь, поговорить с Тау Кита и доказать мне, что я неправ — окей. Но почему бы не позволить остальным уйти в пустыню?
  
  — Потому что ты поедешь по Транссахарскому шоссе, а оттуда поедешь на север и уйдешь. Не притворяйся, что не будешь.
  
  — Я не могу говорить за остальных, — сказал я. — Но лично я постараюсь сделать именно это.
  
  Бекув нахмурился, встал и сделал вид, что смотрит на полки с книгами. Дневной свет быстро угасал, и тусклые желтые огни во дворе загорелись ярче, когда заработали генераторы, заставившие пол вибрировать с очень тихим рокочущим звуком.
  
  «Ваша жена водит машину так, как никто из тех, кого я когда-либо видел, профессор, — сказал я. Бекув повернулся ко мне, кивнул и достал из ящика стола пачку сигарет. Это были американские сигареты, и здесь, в Алжире, они были драгоценны. Он предложил мне один, и я принял его с благодарностью.
  
  — Нас обоих предали, — сказал Бекув. — Твоя женщина и моя… они унизили нас.
  
  Я посмотрел на него, но не ответил.
  
  — Я убью их обоих, — сказал Бекув.
  
  — Твоя жена и Рэд Бэнкрофт?
  
  — Да, я убью их обоих. Это единственный способ вернуть себе честь.
  
  — Как вы это сделаете? Я попросил.
  
  — Моими голыми руками, — он поднял их и сделал жест клешнями. «И это будет приятно», — добавил он.
  
  — Вы не говорите по-научному, профессор, — сказал я.
  
  — Вы хотите сказать, что я веду себя по-детски? Он повернулся ко мне и мгновение смотрел, прежде чем высморкаться.
  
  «Хуже – ребенок, у которого украли игрушки, бежит и хватает их обратно; он их не разбивает».
  
  — Я люблю ее, я признаю это. Он глубоко вдохнул, а затем позволил дыму вырваться из него.
  
  — Мисс Бэнкрофт — ваша проблема. Устраните ее, и ваша жена вернется к вам.
  
  — Да, я убью мисс Бэнкрофт.
  
  — Это заставит вашу жену возненавидеть вас навсегда.
  
  — Я прикажу одному из этих арабов убить девушку.
  
  — Ваша жена догадается, что вы отдали приказ.
  
  — Да, — сказал он. Он затушил сигарету в пепельнице. — Должно быть, это похоже на несчастный случай.
  
  Я покачал головой. — Ваша жена догадается. Она очень умная женщина, профессор Бекув.
  
  — Я должен избавиться от девушки Бэнкрофт. Я вижу это сейчас. Ты прав. Она злая. Это женщина Бэнкрофт развратила мою жену и ввела ее в эти противоестественные действия.
  
  'Верно!' Я сказал. — И есть только один способ, которым девушка Бэнкрофт может умереть, оставив вас совершенно безупречным в глазах вашей жены.
  
  — Ты имеешь в виду, если убьешь ее?
  
  «Теперь вы ведете себя по-научному», — сказал я.
  
  Бекув уставился на меня. — Почему я должен тебе доверять?
  
  Я сказал: «Если я вас обману, вам нужно будет только рассказать майору Манну, что я сделал, и я предстану перед судом за убийство, когда вернусь домой».
  
  — Значит, ты хочешь, чтобы я отпустил тебя?
  
  — Ну, ты же не думаешь, что я хочу остаться здесь, не так ли?
  
  — Наверное, нет. Только усилием воли он мог представить себе кого-то столь равнодушного к его драгоценным радиотелескопам.
  
  «Мне понадобится багги для езды по дюнам, немного воды и еды».
  
  «Вы не можете иметь багги для дюн».
  
  — Хорошо, мы пойдем пешком, но мы должны уехать сегодня вечером. Манн болен. Он не смог бы пересечь пустыню в разгар дня. До шоссе чертовски далеко, и кто знает, как долго мы будем там ждать. Он кивнул. — Есть только одно, профессор, — сказал я. «Это должно быть сделано таким образом, чтобы майор Манн и мистер Демпси — старик — не знали, что это был я».
  
  Глаза Бекува замерцали, когда он улыбнулся. Та настороженность, которая всегда присутствует в сумасшедшем уме, оценила такую осторожность. Он протянул мне руку. — Двое мужчин могут идти, — сказал он, — но вы не уйдете отсюда, пока женщина Бэнкрофт не будет мертва.
  
  Я пожал ему руку.
  
  Уже стемнело, когда я поднялся в комнаты, где находились Манн, Демпси и две женщины. До его побега это было жилое помещение Бекува. Двое мужчин были в гостиной. Это было удобное место. Там была пара ковриков, чтобы скрыть трещины в стене, деревянный пол, настолько новый, что еще пах антитермитным спреем, кожаные кресла, старое распятие, коллекция пластинок, сложный усилитель и динамики. Из заколоченного окна мягко мурлыкал новый американский кондиционер.
  
  Перси Демпси сказал: «Мы должны выбраться отсюда». Он сидел на диване. Манн тоже был там, но он спал. Перси Демпси сказал: «Ваш друг болен. Он должен был вернуться на север после автокатастрофы.
  
  Я подошел к Манну и посмотрел на него. Он выглядел так, как будто у него поднялась температура, но пульс у него был сильный, а дыхание ровное. — С ним все будет в порядке, — сказал я.
  
  Перси Демпси не ответил, но явно был не согласен. Он натянул на Манна ярко-красное одеяло. Манн не проснулся. Я сказал: «Вы можете разбудить его и поставить на ноги». Отведите его во двор и выходите через главные ворота. Направляйтесь прямо на запад — у вас ведь есть компас?
  
  — Он отпускает нас?
  
  — Я заключил с ним сделку. Где женщины?
  
  — Через кухню. Есть еще одна комната. Мне может понадобиться ваша помощь с майором Манном, — сказал Демпси.
  
  — Подтолкни его, — сказал я. — Я догоню тебя позже.
  
  — У тебя есть компас?
  
  «Я смотрел, как садится солнце. Я буду в порядке. Подожди меня на шоссе…»
  
  — Он довольно тяжелый, — сказал Демпси. Он схватил руку Манна и грубо встряхнул его. — Пойдемте, — сказал он.
  
  Я прошел через кухню, чтобы найти женщин.
  24
  
  Тихую пустынную ночь разорвали отвратительные крики госпожи Бекув. Она пробивалась сквозь арабов, слонявшихся в дверях у подножия лестницы. Яростные сдирающие кожу руки сбили одного из мальчиков с ног, а другому разбили нос. Они едва задержали ее, когда она в истерике и криках побежала через тускло освещенную территорию к большим радиотелескопам. Огромные тарелки были едва различимы в свете убывающей луны и тысячи звезд. Только когда госпожа Бекув добралась до места, где стоял ее муж, ее искаженные крики стали понятны. Это был русский. Тут и там я мог выделить несколько фраз: «Девушка умерла»… «…кто бы это сделал, если бы не ты…? Кому я могу сказать, кому я могу сказать? … Я ненавижу тебя… почему она должна была умереть? …Если бы только это был я…» многие из них повторялись в той горестной литании, которой люди притупляют свой разум до тоски.
  
  — Это был не я и не кто-либо из арабов, — сказал Бекув, но голос его не успокоил ее, и вскоре он начал заболевать той самой истерией, которую пытался вылечить.
  
  Он закричал и ударил ее по лицу – очень сильно, как это делают в старых голливудских фильмах, – но от этого ей стало только хуже. Теперь она сопротивлялась, била, пинала и пинала его, так что ему приходилось прижимать ее очень близко, чтобы удержать. Это было похоже на попытку поймать в клетку дикую кошку. Полдюжины арабов вышли посмотреть на борьбу, а четверо мужчин за пультом — русские техники — остановили свою работу, чтобы посмотреть, что происходит. Но никто из них не сделал ничего, чтобы разлучить пару.
  
  Я отвернулся от окна и посмотрел на Рэда Бэнкрофта. — Она заставила тебя гордиться, — сказал я. «Никто не мог и мечтать о лучшем исполнении».
  
  — Она любит меня, — сказал Ред Бэнкрофт. Ее голос был фактом.
  
  'И ты?'
  
  — Я никого не люблю, — сказала она. «Мой аналитик говорит, что я бисексуал. Он не понимает. Я кастрирован.
  
  — Тебе не нужно ненавидеть себя, — сказал я. — Вы не причинили ей никакого вреда.
  
  — Нет, — презрительно сказала она. «Я увела ее от мужа, она больше никогда не увидит своего взрослого сына. Если мы все выберемся отсюда живыми, она навсегда останется мишенью КГБ. И что я дал ей взамен – ничего, кроме приятного времяпрепровождения в постели и множества бесполезных обещаний».
  
  Я посмотрел вниз, в центральный двор. Двое арабских охранников удерживали г-жу Бекув. Она все еще разговаривала со своим мужем, но слов я не слышал. Рыжий Бэнкрофт подошел к окну и тоже посмотрел вниз.
  
  — Она сделает это, — сказал я.
  
  — Да, она это сделает, — сказал Ред Бэнкрофт. «Она невероятно умна со всеми, кроме меня».
  
  — Что случилось? Я сказал.
  
  «Я не могу спуститься по этой веревке. Я боюсь высоты… У меня кружится голова, когда я смотрю вниз, в этот двор.
  
  — Я обвяжу тебя и спущу вниз. Держи глаза закрытыми, и все будет в порядке.
  
  — Он придет сюда искать труп? она спросила.
  
  — Возможно, но не раньше, чем он закончит передачу. И это займет несколько часов.
  
  Она подошла к другому окну и посмотрела на песок далеко внизу. Демпси и Манн уже ушли, но их не было видно. — А часовые?
  
  — Перестань волноваться, — сказал я. Я подошел к ней и обнял ее за талию. Это был не более чем братский жест, и она не отшатнулась от меня, как раньше.
  
  — Мне очень жаль, — сказала она. — Мы оба проиграли, но теперь я начинаю думать, что потерял больше, чем ты.
  
  — Давай-ка обвяжем тебя веревкой, — сказал я. — Темнее этого не будет.
  
  Ночной воздух был прохладным, но песок под ногами был теплым и достаточно мягким, чтобы продвигаться было медленно и трудно. Даже ориентируясь по звездам, мы сбились с пути после того, как луна исчезла. Песчаные холмы, словно застывший навеки великий бушующий океан, сияли в пыльном звездном свете.
  
  Не было звука; он, должно быть, летел очень высоко. Была вспышка, подобная вспышке молнии, и грохот, похожий на гром. В любом другом месте мы бы списали это на грозу, расставили зонтики и стали ждать дождя. Но это было на тысячу миль вглубь Сахары.
  
  — Умная бомба, — сказал Манн. «Вы направляете лазерный луч от самолета к цели и позволяете бомбе скользить по лучу».
  
  — Если только ты не сможешь убедить цель поставить для тебя луч, — сказал я.
  
  Ред Бэнкрофт ничего не сказал. С тех пор как мы догнали Манна и Демпси, она шла в нескольких шагах позади нас. Несколько раз я видел, как она оборачивалась, надеясь увидеть там госпожу Бекув.
  
  Звук взрыва прогрохотал по пустой пустыне, а затем снова покатился назад, ища место, чтобы исчезнуть. Я ждал, пока Ред Бэнкрофт догонит меня. Она отказалась от обуви. Я протянул руку, предлагая ей помощь, но она, не говоря ни слова, проковыляла мимо меня, иногда скользя по мягкой крутой дюне. После взрыва она больше не оглядывалась.
  
  Если вам понравились эти четыре романа о шпионаже и интригах, почему бы не сделать своей следующей миссией рандеву с двумя величайшими шпионами Лена Дейтона: безымянным агентом «IPCRESS FILE», которого блестяще сыграл бы Майкл Кейн, и Бернардом Самсоном, героем из девяти книг серии современных романов, более сложной личности, которая должна ориентироваться в неопределенном и смертельном ландшафте мира после холодной войны.
  
  
  
  
  об авторе
  
  Лен Дейтон родился в 1929 году. Он работал железнодорожным служащим, прежде чем отправиться на национальную службу в Королевские ВВС в качестве фотографа в Отделе специальных расследований.
  
  После демобилизации в 1949 году он поступил в художественную школу – сначала в Школу искусств Святого Мартина, а затем на стипендию в Королевский колледж искусств. Его мать была профессиональным поваром, и он вырос с интересом к кулинарии - предмету, который он позже сделал своим собственным в анимационной ленте для Observer и в двух кулинарных книгах. Некоторое время он работал иллюстратором в Нью-Йорке и арт-директором рекламного агентства в Лондоне.
  
  Решив, что пора остепениться, Дейтон переехал в Дордонь, где начал работу над своей первой книгой «Файл Ipcress» . Опубликованная в 1962 году книга имела немедленный успех.
  
  С тех пор его работа становилась все сильнее и сильнее, варьируясь от шпионских романов до войны, художественной литературы и документальной литературы. BBC превратила Bomber в однодневную радиодраму в «реальном времени». Книга Дейтона о Второй мировой войне «Кровь , слезы и безумие » была опубликована и получила широкое признание — Джек Хиггинс назвал ее «абсолютно важной вехой».
  
  Как заметил Макс Гастингс, Дейтон уловил время и настроение: «Тем из нас, кому в 1960-х было за двадцать, его книги казались самыми крутыми, самыми прикольными и самыми сложными вещами, которые мы когда-либо читали», — и его книги сейчас заслуженно стали классикой.
  
  Лен Дейтон
  
  ВЫМЫСЕЛ
  
  Файл Ipcress
  
  Лошадь под водой
  
  Похороны в Берлине
  
  Мозг на миллиард долларов
  
  Дорогое место, чтобы умереть
  
  Только когда я Ларф
  
  Бомбардировщик
  
  Объявления войны
  
  Крупный план
  
  Шпионская история
  
  Вчерашний шпион
  
  Мерцай, мерцай, маленький шпион
  
  СС-ГБ
  
  XPD
  
  Прощай, Микки Маус
  
  МАМиста
  
  Город золота
  
  Жестокий Уорд
  
  СЕРИЯ САМСОН
  
  Берлинская игра
  
  Мексиканский сет
  
  Лондонский матч
  
  Зима: Трагическая история берлинской семьи 1899–1945 гг.
  
  Шпионский крючок
  
  Шпионская линия
  
  Шпионское грузило
  
  Вера
  
  Надеяться
  
  Благотворительная деятельность
  
  ПОПУЛЯРНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ
  
  Кулинарная книга действий
  
  Истребитель: Правдивая история битвы за Британию
  
  Дирижабль
  
  Французская кухня для мужчин
  
  Блицкриг: от возвышения Гитлера до падения Дюнкерка
  
  Азбука французской кухни
  
  Кровь, слезы и глупость
  Об издателе
  
  Австралия
  
  HarperCollins Publishers (Австралия) Pty. Ltd.
  
  Уровень 13, улица Элизабет, 201
  
  Сидней, Новый Южный Уэльс, 2000, Австралия
  
  http://www.harpercollins.com.au
  
  Канада
  
  HarperCollins Канада
  
  2 Bloor Street East – 20-й этаж
  
  Торонто, Онтарио, M4W, 1A8, Канада
  
  http://www.harpercollins.ca
  
  Новая Зеландия
  
  HarperCollins Publishers (Новая Зеландия) Лимитед
  
  Почтовый ящик 1
  
  Окленд, Новая Зеландия
  
  http://www.harpercollins.co.nz
  
  Соединенное Королевство
  
  Издательство ХарперКоллинз Лтд.
  
  1 Лондон Бридж Стрит
  
  Лондон, SE1 9GF
  
  http://www.harpercollins.co.uk
  
  Соединенные Штаты
  
  Издательство HarperCollins Inc.
  
  195 Бродвей
  
  Нью-Йорк, NY 10007
  
  http://www.harpercollins.com
 Ваша оценка:
Связаться с программистом сайта.

Новые книги авторов СИ, вышедшие из печати:
О.Болдырева "Крадуш. Чужие души" М.Николаев "Вторжение на Землю"

Как попасть в этoт список

Кожевенное мастерство | Сайт "Художники" | Доска об'явлений "Книги"