Курланд Майкл : другие произведения.

Шэрлак Холмс: Скрытыя гады

Самиздат: [Регистрация] [Найти] [Рейтинги] [Обсуждения] [Новинки] [Обзоры] [Помощь|Техвопросы]
Ссылки:
Школа кожевенного мастерства: сумки, ремни своими руками
 Ваша оценка:
  
  
  Змест
  
  Тытульны лiст
  
  Апавяшчэнне аб аѓтарскiх правах
  
  Змест
  
  Шэрлак Холмс: Скрытыя гады
  
  Звер з пiка Гуагмин
  
  Вада з Месяца
  
  Мiстэр Сигерсон
  
  Таямнiца доктара Торвальда Сигерсона
  
  Выпадак са Журботным Слугой
  
  Выхадка з Вар'ята дома
  
  1
  
  2
  
  3
  
  4
  
  5
  
  6
  
  7
  
  8
  
  9
  
  10
  
  11
  
  12
  
  13
  
  14
  
  15
  
  Reichenbach
  
  Дзiѓны выпадак са жрыцай вуду
  
  Прыгода знiклага дэтэктыва
  
  Залаты крыж
  
  Бог голага аднарога
  
  Я
  
  II
  
  III
  
  IV
  
  Таксама Майклам Курландом
  
  Пра аѓтараѓ
  
  Заѓвагi
  
  Старонка аѓтарскiх правоѓ
  
  
  
  
  OceanofPDF.com
  
  Аѓтар i выдавец падалi вам гэтую электронную кнiгу толькi для асабiстага выкарыстання. Вы не маеце права якiм-небудзь чынам рабiць гэтую электронную кнiгу агульнадаступнай. Парушэнне аѓтарскiх правоѓ супярэчыць закону. Калi вы лiчыце, што копiя гэтай электроннай кнiгi, якую вы чытаеце, парушае аѓтарскiя правы аѓтара, калi ласка, паведамiце выдаѓцу па адрасе: us.macmillanusa.com/piracy.
  
  OceanofPDF.com
  
  Змест
  
  Тытульны лiст
  Апавяшчэнне аб аѓтарскiх правах
  Шэрлак Холмс: Скрытыя гады
  Звер з пiка Гуагмин
  Вада з Месяца
  Мiстэр Сигерсон
  Таямнiца доктара Торвальда Сигерсона
  Гэты Выпадак з змрочны Слуга
  Выхадка з Вар'ята дома
  
  1
  2
  3
  4
  5
  6
  7
  8
  9
  10
  11
  12
  13
  14
  15
  
  Reichenbach
  Дзiѓны выпадак са жрыцай вуду
  Прыгода знiклага дэтэктыва
  Залаты крыж
  Бог голага аднарога
  
  Я
  II
  III
  IV
  
  Таксама Майклам Курландом
  Пра аѓтараѓ
  Заѓвагi
  Старонка аѓтарскiх правоѓ
  
  OceanofPDF.com
  
  Шэрлак Холмс: Скрытыя гады
  
  Увядзенне
  
  Майкл Курланд
  
  Я не хачу адрываць вас ад чытання гэтых выдатных гiсторый даѓжэй, чым неабходна, праѓда, не хачу. Такiм чынам, усяго некалькi кароткiх слоѓ, каб расказаць вам, пра што гэтая кнiга.
  
  Гэтая кнiга цалкам прысвечана сусветна знакамiтаму дэтэктыву-кансультанта Шэрлаку Холмсу. У ёй вачыма самых розных людзей расказваецца аб серыi прыгод вялiкага шпiка, якiя раней не былi прадстаѓлены шырокай публiцы. Сапраѓды, аб некаторых з iх доктар Джон Ватсан нiчога не ведаѓ аб сваiх памочнiках. Холмсу так падабалася захоѓваць свае маленькiя сакрэты.
  
  За мiнулае стагоддзе было шмат спекуляцый з боку тых, хто разважае аб такiх рэчах, як тое, што рабiѓ Шэрлак Холмс на працягу трох гадоѓ, не апiсаных Ватсан; так званыя знiклыя або схаваныя гады. Або, як iх называюць заѓзятыя шерлокианцы, "Вялiкая паѓза". Для тых з вас, хто не так добра знаёмы з жыццём знакамiтага дэтэктыва-кансультанта, як варта было б, - а на занятках на наступным тыднi будзе тэст, - дазвольце мне растлумачыць.
  
  У сваiх мемуарах пад назвай "Апошняя праблема", напiсаных дзе-то ѓ 1893 годзе, доктар Ватсан пiша:
  
  
  З цяжкiм сэрцам я бяру ѓ рукi пяро, каб напiсаць гэтыя апошнiя словы, у якiх я калi-небудзь адзначу незвычайныя здольнасцi, якiмi вылучаѓся мой сябар, мiстэр Шэрлак Холмс.
  
  
  Далей ён распавядае нам, як прыкладна двума гадамi раней у Холмса адбылася сустрэча са сваiм заклятым ворагам прафесарам Джэймсам Марыярцi на Рейхенбахском вадаспадзе ѓ Швейцарыi, у вынiку якой загiнулi i Марыярцi, i Холмс, якога Ватсан апiсвае як "лепшага i наймудрэйшага чалавека, якога я калi-небудзь ведаѓ".
  
  Але аказалася, што ѓсхваленне было трохi заѓчасным, як гэта было паказана ѓ "Прыгоды ѓ пустым доме", дзе Холмс вяртаецца пасля трохгадовага адсутнасцi, прымушаючы Ватсана ѓпершыню ѓ жыццi звалiцца ѓ прытомнасць, калi ён абарочваецца i бачыць, якi стаяѓ там Холмса. Апраѓданне Холмса за тое, што Ватсан тры гады насiѓ жалобу, з'яѓляецца неадэкватным, як i яго аповед пра тое, што ён перажыѓ падчас сваёй адсутнасцi:
  
  
  Таму я два гады падарожнiчаѓ па Тыбету i забаѓляючы сябе наведваннем Лхасы i правядзеннем некалькiх дзён з галоѓным Ламай. Магчыма, вы чыталi пра выдатных даследаваннях нарвежца па iмя Сигерсон, але я ѓпэѓнены, што вам нiколi не прыходзiла ѓ галаву, што вы атрымлiваеце весткi аб сваiм сябру. Затым я праехаѓ праз Персiю, зазiрнуѓ у Меку i нанёс кароткi, але цiкавы вiзiт халiфу ѓ Хартуме, аб вынiках якога я паведамiѓ Мiнiстэрства замежных спраѓ. Вярнуѓшыся ѓ Францыю, я выдаткаваѓ некалькi месяцаѓ на даследаванне вытворных каменнавугальнай смалы, якое праводзiѓ у лабараторыi ѓ Манпелье, на поѓднi Францыi.
  
  
  Давайце разгледзiм некалькi праблем. Па-першае, у "Апошняй праблеме" Холмс апiсвае Марыярцi як "Напалеона злачыннасцi". I ѓсё ж Ватсан нiколi раней пра яго не чуѓ. Холмс гатовы аддаць сваё жыццё, каб пазбавiць свет ад гэтай пагрозы, пра якую ён нiколi не удосуживался згадаць свайму лепшаму сябру i биографу. Вядома. Гiсторыя пачынаецца з таго, што Холмс iдзе да Ватсону, каб сказаць яму, што яму (Холмсу) пагражае непасрэдная смерць ад стрэлу з пнеѓматычнай зброi. Што Марыярцi i ѓся яго банда будуць схоплены праз некалькi дзён, але пакуль гэта не будзе зроблена, Марыярцi палюе за iм. Так што нiчога не застаецца, як Холмсу бегчы з краiны i падарожнiчаць па Еѓропе.
  
  Цяпер я пытаюся ѓ вас, калi б хто-то спрабаваѓ забiць вас, i вы ведалi, што ён павiнен быць арыштаваны брытанскай палiцыяй праз некалькi дзён, з'ехалi б вы ѓ Еѓропу, ведаючы, што ваш вораг рушыць услед за вамi, i, такiм чынам, выйшлi б за рамкi ордэраѓ Скотленд-Ярда на арышт? Не маглi б вы, магчыма, правесцi пару дзён на канапе Лестрейда ѓ яго офiсе ѓ Скотленд-Ярдзе, пакуль не будзе праведзены арышт?
  
  I тады Холмс апранае адну з сваiх мудрагелiстых маскировок, каб сустрэцца з Ватсана ѓ Кантынентальным экспрэсе. Ватсан, вядома, не переодет, на самай справе, не змог бы паспяхова маскiравацца, нават калi б ад гэтага залежала яго жыццё. Цi павiнны мы паверыць, што Марыярцi або яго паслугачам нiколi б не прыйшло ѓ галаву рушыць услед за Ватсан, калi б яны страцiлi след Холмса?
  
  Ёсць i iншыя праблемы з гiсторыяй, якую Ватсан распавядае ѓ "Апошняй праблеме", але мы павiнны выказаць здагадку, што Ватсан верыѓ у тое, што яму казалi, i што любая хiтрасць была чыста Холмсовской. Я падаю вам самiм знайсцi лагiчныя неадпаведнасцi з запiскай, клюшкай i самiм боем. Цяпер я злёгку перайду да "Прыгоды ѓ пустым доме", i мы разгледзiм прабелы ѓ тлумачэннi Холмса аб тым, дзе ён быѓ гэтыя тры гады.
  
  
  Таму я два гады падарожнiчаѓ па Тыбету i забаѓляючы сябе наведваннем Лхасы i правядзеннем некалькiх дзён з галоѓным Ламай.
  
  
  Гэта быѓ добры трук, паколькi блiжэйшыя ламы, з галавой цi без яе, знаходзiлiся прыкладна ѓ 3000 мiлях адсюль, у Паѓднёвай Амерыцы. Бо, як заѓважыѓ Огден Нэш: "Лама з двума Я" - гэта звер". Холмс, калi ён увогуле там быѓ, меѓ зносiны з ламай з адным Я, або святарскай версiяй роду Лама.
  
  Iснуе таксама той факт, што, калi ѓ 1903 годзе брытанская экспедыцыя, якую ѓзначальвае падпалкоѓнiкам Янгхасбендом, ѓварвалася ѓ Лхасу, не было нiякiх згадак пра норвежце па iмя Сигерсон або якiм-небудзь iншым еѓрапейцаѓ, якiя калi-небудзь раней бывалi ѓ святым горадзе.
  
  
  Магчыма, вы чыталi пра выдатных даследаваннях нарвежца па iмя Сигерсон, але я ѓпэѓнены, што вам нiколi не прыходзiла ѓ галаву, што вы атрымлiваеце весткi аб сваiм сябру.
  
  
  I чаму гэта павiнна было здарыцца? Нiдзе ѓ "Хронiках прыгод Холмса", за выключэннем гэтага адзiнага праклятага месца, няма нiякiх указанняѓ на тое, што Холмс гаварыѓ па-нарвежску.
  
  
  
  Затым я праехаѓ праз Персiю, зазiрнуѓ у Меку i нанёс кароткi, але цiкавы вiзiт халiфу ѓ Хартуме, аб вынiках якога я паведамiѓ Мiнiстэрства замежных спраѓ.
  
  
  Павiнна быць, гэта быѓ сапраѓды цiкавы вiзыт, бо Хартум быѓ захоплены i разбураны махдистами (рэлiгiйнай сектай, якая верыла, што iх лiдэр, нехта Мухамад Ахмад, быѓ Махдзi [Месiяй], але не мела пачуцця гумару па гэтай нагоды) яшчэ ѓ 1885 годзе. Праз шэсць месяцаѓ пасля рабавання Хартума Махдзi памёр ад тыфу, i пасля кароткай барацьбы памiж рознымi групамi iнтарэсаѓ Абдаллахи iбн Мухамад, званы халiфай (пераемнiкам), узяѓ пад свой кантроль махдистов, кiроѓных з горада Омдурман. 2 верасня 1898 года Герберт (пазней лорд) Кiтчэнера зрынуѓ халiфу ѓ жорсткiм бiтве пры Омдурмане, а Халiфа быѓ забiты ѓ адным бiтве пры Умм-Дивайкарате у лiстападзе 1899 года.
  
  
  Вярнуѓшыся ѓ Францыю, я выдаткаваѓ некалькi месяцаѓ на даследаванне вытворных каменнавугальнай смалы, якое праводзiѓ у лабараторыi ѓ Манпелье, на поѓднi Францыi.
  
  
  Манпелье - сталiца штата Вермонт. Манпелье - горад на поѓднi Францыi.
  
  
  
  
  
  "Гэта мая старая максiма: калi вы выключаеце немагчымае, усё, што застаецца, якiм бы неверагодным яно нi было, павiнна быць праѓдай", - кажа Холмс у "Берилловой кароне". I зноѓ, у "Таямнiцы далiны Боскомб", ён кажа Ватсону: "Вы ведаеце мой метад. Ён заснаваны на захаваннi дробязяѓ".
  
  Такiм чынам, што мы можам атрымаць з гэтых, па агульным прызнаннi, нязначных памылак у апавяданнi Ватсана або Холмса? Проста Холмс расказаѓ Ватсону фантастычную гiсторыю, заклiканую задаволiць цiкаѓнасць Ватсана, але якая мае мала дачынення да праѓды.
  
  "Што такое iсцiна?" - спытаѓ Понцiй Пiлат. Мы пастараемся не ѓпадаць тут у метафiзiку. Праѓда аб тым, дзе Холмс правёѓ гэтыя знiклыя гады, можа хавацца ѓ гэтай кнiзе; або, магчыма, гэта проста зборнiк вясёлых добрых гiсторый, не больш i не менш праѓдзiвых, чым гiсторыя, якую Холмс расказаѓ Ватсону.
  
  
  
  Эйнштэйн паказаѓ нам1, што тое, што мы ѓспрымаем як працягу часу, вызначаецца нашай сiстэмай адлiку. Так што калi здаецца, што некаторыя з гэтых гiсторый адбылiся як да, так i пасля адзiн аднаго, то гэта проста таму, што ѓ кожнага аѓтара была розная сiстэма адлiку. Апавяданнi апавядаюць пра Холмса ѓ Гiмалаях, Тайландзе, герцагстве Борниц, Нью-Ёрку, Сан-Францыска i Новым Арлеане, за Палярным кругам i ѓ некаторых яшчэ менш верагодных месцах. Яны з'яѓляюцца годным дадаткам да сусвету Холмса, i я з гонарам ѓяѓляю вам тут.
  
  Чытайце i атрымлiвайце асалоду ад!
  
  Майкл Курланд
  
  Дзе - то недалека ад Рейхенбахского вадаспаду,
  
  Студзень 2004 года
  
  OceanofPDF.com
  
  
  
  Я прысвячаю гэтую кнiгу яе аѓтарам
  i дзякую iх за ѓяѓленне,
  досцiп i працавiтасць.
  
  OceanofPDF.com
  
  Звер з пiка Гуагмин
  
  Майкл Мэллори
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  "Прачынайцеся, палкоѓнiк Маккей, пара вячэраць", - сказала медсястра, асцярожна падтрасаючы пажылога мужчыну, прыкаванага да iнвалiднага крэсла, i абуджаючы яго ад сну похрапывающего.........."Прачынайцеся, палкоѓнiк Маккей, пара вячэраць". Запалыя вочы мужчыны адкрылiся, i ён паглядзеѓ на яе. Сапраѓдная мiлка, была першая думка, промелькнувшая ѓ яго ѓ галаве, амаль анёл - i ѓ дадатак я ёй падабаюся. У думках Колiн Маккей лiчыѓ, што яму каля трыццацi васьмi. Аднак фiзiчна яму было семдзесят сем гадоѓ, i ён адчуваѓ кожны пражыты дзень. Па крайняй меры, у мяне ѓсё яшчэ ёсць мае мары, падумаѓ ён. Нават iнвалiднае крэсла не магло перашкодзiць яго марам. Ён усмiхнуѓся ёй, агалiѓшы дзесяць пакiнутых зубоѓ, i яна ѓсмiхнулася яму ѓ адказ з ямачкамi на шчоках. "Што я прапусцiѓ, Сiнцiя?" - спытаѓ ён.
  
  " Нiчога, палкоѓнiк, але прыйшоѓ час вячэраць, хоць, баюся, сёння ѓ нас няма мяса.
  
  "Усё роѓна", - прамармытаѓ Маккей, выпростваючыся ѓ iнвалiдным крэсле i моршчачыся ад болю ѓ правым сцягне, якое ён зламаѓ два гады таму. "Я праходзiѓ праз горшае".
  
  Сiнцiя абыйшла крэсла ззаду i запхнула яго ѓ сталовую дома састарэлых, дзе стол ужо быѓ накрыты. Там сядзелi яшчэ дзевяць ваенных пенсiянераѓ, усе з розных войнаѓ, хоць нi адзiн з iх не прайшоѓ такi доѓгi шлях, як англа-бурскi канфлiкт, калi Маккей упершыню паспрабаваѓ порах. Як звычайна, некаторыя мужчыны абуралiся з нагоды недахопаѓ меню.
  
  
  
  "Праклятая вайна скончылася сем гадоѓ таму, а мяса па-ранейшаму няма", - сказаѓ Глендауэр, вайсковец, якi ѓвесь час на што-то скардзiѓся. "Я проста спадзяюся, што пражыву дастаткова доѓга, каб убачыць канец гэтага дэфiцыту".
  
  Рунi, у мiнулым якi служыѓ у Каралеѓскiх ваенна-паветраных сiлах, сказаѓ: "Ах, перад вамi можа ляжаць цэлая тушонка, i вы ѓсё роѓна будзеце марнаваць столькi часу на скаргi, што зусiм яе прапусцiце!"
  
  Хто-небудзь з мужчын засмяяѓся, адзiн прамармытаѓ: "Слухаю, слухаю", а Глендауэр проста фыркнуѓ i адвярнуѓся. Але жарты за сталом спынiлiся, калi Маккей сеѓ на чале стала. "Добры вечар, палкоѓнiк", - сказаѓ кожны з iх, прызнаючы той факт, што ён быѓ самым высокапастаѓленым чалавекам сярод iх.
  
  "Добры вечар, хлопцы," адказаѓ Маккей, i вячэру пачаѓся.
  
  Калi з ежаю было скончана, Маккей, як заѓсёды, першым адышоѓ ад стала. Сiнцiя падштурхнула яго назад у гасцiную, блiжэй да потрескивающему камiна. Быѓ снежань, i персанал дома пачаѓ развешваць калядныя ѓпрыгажэннi.
  
  Сьнежня 1951 года, разважаѓ стары ... Кароль Георг VI, праѓнук гаспадарынi, якая правiлы на працягу першых дваццацi васьмi гадоѓ кiравання Маккей i якая дала сваё iмя цэлай эпохi, i ад iмя якой Маккей упершыню ѓзяла ѓ рукi вiнтоѓку i штык, цяпер сядзеѓ на троне. Яе праѓнук. Маккей з цяжкасцю мог у гэта паверыць. Ён прайшоѓ праз тры розныя вайны i пазбег большай колькасцi куль, чым любы чалавек калi-небудзь меѓ права. За сваё жыццё ён пабываѓ у большай колькасцi непрыемнасцяѓ, чым большасць людзей палiчылi б магчымым, i ѓсё ж яму ѓдалося пратрымацца да пачатку другой паловы дваццатага стагоддзя. Вядома, гэта было непрыемна - страцiць здольнасць хадзiць, але той факт, што ён наогул быѓ тут, калi загiнула так шмат яго суайчыннiкаѓ, быѓ амаль дзiѓны.
  
  " Хочаце газету, палкоѓнiк? - Спытала Сiнцiя, працягваючы яму лонданскi нумар "Таймз" за той дзень. Маккей заѓсёды першым зазiраѓ у газету, што не было дасканалай ласкавасцю, паколькi толькi двое цi трое iншых пенсiянераѓ знайшлi час яе прачытаць. Стары дастаѓ з кiшэнi швэдры акуляры i прагартаѓ старонкi, выявiѓшы, што яму цяжка праявiць цiкавасць да таго, што Банк Англii прагназаваѓ на новы год у эканамiчным плане, або да таго, што ђiнстан Чэрчыль сказаѓ пра шанцы на перамовы аб спыненнi агню ѓ Карэi. Ён ужо збiраѓся скласцi раздзел, калi раптам яго ѓвагу прыцягнула фатаграфiя на дванаццатай старонцы. Прачытаѓшы тэкст пад ёй, ён прамармытаѓ: "Божа."
  
  " Вы што-то хацелi, палкоѓнiк? - Спытала Сiнцiя.
  
  "Мая дарагая, не маглi б вы падвесцi мяне блiжэй да святла, калi ласка?" - папрасiѓ ён, i маладая медсястра падпарадкавалася, подкатив яго блiжэй да стала i лямпе, што дазволiла яму лепш разглядзець фатаграфiю.
  
  Фатаграфiя была зроблена Эрыкам Шиптоном, якi здзяйсняѓ ѓзыходжанне па Гiмалаях разам з хлопцам па iмi Майкл Уорд. На iм быѓ намаляваны велiзарны адбiтак ногi, аддалена якi нагадвае чалавечы па форме, але з даѓжынёй наканечнiк сякеры, адзiн з якiх быѓ змешчаны побач з адбiткам на фатаграфii для параѓнання. Што, аднак, уразiла Макея ѓ адбiтку, так гэта не памер, а той факт, што ѓ яго, здавалася, было ѓсяго чатыры пальца. "Божа лiтасцiвы", - прамармытаѓ ён.
  
  Ён перачытаѓ суправаджальную артыкул, на гэты раз павольней, яго розум ледзь мог змясцiць прапанаваныя навiны: адбiтак ногi, па думку Times, быѓ самым пераканаѓчым доказам iснавання мiркi, метоха, кан-мi, ецi, або, як яго сталi называць у заходнiм свеце, Брыдкага Снежнага чалавека.
  
  Пакуль ён працягваѓ глядзець на фатаграфiю, у пакоi стала халаднавата. Калядныя ѓпрыгажэннi знiклi з-пад увагi, а драѓляныя крысы сталi белымi i порошкообразных. Яго лёгкiя пачалi балець, i яму, здавалася, даводзiлася змагацца за кожны ѓдых. Ён зноѓ быѓ маладым чалавекам, за ѓсё дзевятнаццацi гадоѓ ад роду, падцягнутым, як бык, з поѓным ротам моцных белых зубоѓ. Ён iшоѓ па пронизывающему холаду магутнымi нагамi спартсмена.
  
  Ён зноѓ быѓ на гары. На гары. Зноѓ тварам да твару з небяспекай ...
  
  
  
  
  
  Колiн Маккей больш не адчуваѓ сваiх ног, што было нядобрым знакам. Усё яшчэ быѓшы адносным пачаткоѓцам ѓ скалалажаннi, ён, тым не менш, бачыѓ, як некалькi чалавек памерлi ад раптоѓнага абмаражэння, i пакляѓся, што з iм гэтага не здарыцца. Ён не збiраѓся развiтвацца з каштоѓнай канечнасцю да свайго дваццацiгоддзя. Але ён не мог адмаѓляць здранцвення ... Не, гэта было нават не здранцвенне, гэта было поѓнае адсутнасць пачуццяѓ, пустата адчуванняѓ, гэтак жа вiдавочная, як i поѓная адсутнасць колеру, якое распасцiралася, наколькi ён мог бачыць, ва ѓсiх напрамках. Белы ... Нiчога, акрамя белага. Працягвай рухацца, загадаѓ ён сабе, свядома прымушаючы свае лёгкiя вымяраць кожны халодны, пякучы ѓдых i захоѓваючы пiльнасць, пракручваючы ѓ галаве песнi Гiлберта i Саллiвана наперад i назад. Калi наступiць момант, калi ён больш не зможа засяродзiцца на тым, што менавiта мелася на ѓвазе пад камiсарыятам, Маккей зразумее, што гара перамагла.
  
  Але ён так лёгка не здасца, па меншай меры, пакуль у яго галаве ёсць хоць абрывак думкi або кубiчны цаля кiслароду ѓ яго целе.
  
  Як, чорт вазьмi, ён прымудрыѓся страцiць ѓсялякi кантакт з астатнiмi? Як доѓга ён цягнуѓся скрозь снег i вецер без компаса, адчайна спадзеючыся знайсцi якi-небудзь знак, якi падказаѓ бы яму, што ён знаходзiцца паблiзу ад астатняй часткi экспедыцыi? Як далёка знаходзiѓся лагер?
  
  "Досыць далёка, каб твае ногi перасталi адчуваць", - змрочна падумаѓ ён.
  
  "Няма", - сказаѓ ён, выпускаючы каштоѓны ѓздых. Павiнен быѓ быць шлях назад. Ён быѓ не больш чым у дзесяцi хвiлiнах язды ад лагера, калi раптам наляцеѓ парыѓ ветру, якi збiѓ яго з ног, затуманивший зрок i замевший усе сляды, якiя ён пакiнуѓ, занесеным снегам. З гэтага моманту Маккей быѓ фактычна страчаны. Чаму менавiта яму было загадана адправiцца на пошукi крынiцы таямнiчага крык, якi яны чулi, выцця настолькi жудаснага i злавеснага, што ён не мог паверыць думку Фосса аб тым, што ён зыходзiѓ ад аброслай ездавы сабакi? Чаму Фосса не адправiлi туды? У рэшце рэшт, ён быѓ больш дасведчаным альпiнiстам. Але гэта быѓ ён, Маккей, якога паслаѓ капiтан, i капiтан быѓ галоѓным.
  
  Ён працягваѓ iсцi, хоць яго крокi станавiлiся ѓсё больш цяжкiмi. Нарэшце ён апусцiѓся на каленi i утрамбовал снег вакол ног, молячыся, каб гэта нейкiм чынам дазволiла пачуццю вярнуцца. Ён чуѓ, як iншыя альпiнiсты казалi аб тым, каб загарнуць обмороженную канечнасць ѓ лёд, i не мог сабе ѓявiць, як гэта будзе працаваць, але гэта было лепш, чым нiчога не рабiць.
  
  Пакуль ён сядзеѓ там, цытуючы гiстарычныя бiтвы ад Марафона да Ватэрлоо ѓ катэгарычным парадку, у Колiна Маккея раптам паѓстала жудаснае пачуццё, што ён сышоѓ з розуму. Як яшчэ можна было растлумачыць тонкую струменьчык чорнага дыму, якая з'явiлася з нiадкуль удалечынi? Спачатку ён падумаѓ, што гэта, павiнна быць, яго ѓяѓленне цi, што яшчэ горш, галюцынацыя, возвещающая аб пачатку прыпадку, выклiканага высотнай хваробы. Але пакуль ён глядзеѓ, немагчыма было памылiцца ѓ выгiне струменьчыкi дыму. Хто-то дзе-то наперадзе што-то падпальваѓ!
  
  
  
  Маккей пабег да паласе дыму, не выпускаючы яе з-пад увагi, зноѓ адмаѓляючыся паддавацца белай iмгле, удыхаючы кожны ѓдых i затрымлiваючы яго як мага даѓжэй, каб не задыхацца i не марнаваць марна кiсларод. Ён па-ранейшаму не адчуваѓ ног, але яны працягвалi рухацца па яго камандзе. Ён дабярэцца да месца, дзе быѓ дым, або памрэ, спрабуючы гэта зрабiць, падумаѓ ён, а ѓ Колiна Макея не было нi найменшага жадання памiраць, спрабуючы.
  
  Цяпер ён быѓ досыць блiзка, каб адчуць пах дыму - хоць, магчыма, гэта была нюхальная галюцынацыя. Няма ... няма, гэта павiнна было быць рэальна. I цяпер там быѓ iншы пах. ... Божа лiтасцiвы, гэта быѓ кава! Ён засяродзiѓ усе сваю iстота на гэтым кава, прадстаѓляючы густ, неверагодную горыч, цяпло ѓ жываце. Ён прадставiѓ, як вылiвае кубак гэтага напою сабе на ногi, калi гэта тое, што трэба, каб аднавiць адчуванне.
  
  Падышоѓшы блiжэй, ён убачыѓ, што дым выходзiць з чаго-то, падобнага на пячору. Шерпа? ён задумаѓся. Ён мала што ведаѓ пра плямёны, якiя засялялi горныя раёны Непала i Тыбету, але ён заѓсёды чуѓ, што яны былi вясковымi жыхарамi, а не пячорнымi. Калi ён быѓ досыць блiзка да адтулiны, Маккей крыкнуѓ: "Хеллооооо!" - i стаѓ чакаць. Працягваючы бегчы, ён збiраѓся паклiкаць зноѓ, калi ѓбачыѓ постаць, якая з'явiлася з пячоры.
  
  "Прывiтанне," адазваѓся незнаёмы. Голас брытанца; суайчыннiк. Маккей кiнуѓся бегчы прама зараз, насустрач дыму, кава, постацi высокага, хударлявага барадатага мужчыны, апранутага ѓ што-то накшталт паркi са скуры i футра. I калi чалавек i адтулiну ѓ пячоры апынулiся досыць блiзка, каб дакрануцца, ён упаѓ, i ѓсё пагрузiлася ѓ цемру.
  
  Наступным адчуваннем Колiна Макея было цёпла - цёпла i мiльён iголачак у нагах, паколвала яго, як быццам ён пагрузiѓ нiжнюю палову свайго цела ѓ пчалiны вулей. Адкрыѓшы вочы, ён зразумеѓ, што ляжыць дзе-то ѓнутры, у месцах, далёкiх ад холаду i ветру, побач з вогнiшчам, пад грудай коѓдраѓ i мяхоѓ. Ускочыѓшы, ён пачаѓ выконваць дзiѓны танец, напераменку то радуючыся, то пагарджаючы шпiлькавыя ѓколы ѓ сваiх нагах.
  
  "Ты быѓ амаль обморожен", - сказаѓ чыйсьцi голас, i Колiн, павярнуѓшыся, убачыѓ барадатага мужчыну. Ён зразумеѓ, што знаходзiцца ѓнутры пячоры. Ценi ад вогнiшчы скакалi па няроѓным сцен вакол яго.
  
  "I я расплачваюся за гэта цяпер", - сказаѓ Маккей, працягваючы свой танец. "Божа, як балюча!"
  
  " Паколванне хутка пройдзе, мiстэр Маккей.
  
  "Адкуль ты ведаеш маё iмя?"
  
  
  
  " Гэта быѓ цалкам вiдавочны выснова. Калi мы прывялi вас сюды, я зняѓ з вас палiто i ѓбачыѓ ѓнутры бiрку, на якой было вышыта ваша iмя. Менш вiдавочнымi, але ѓсё ж прыкметнымi былi факты аб тым, што вы ляѓшун i што ваш бацька нядаѓна памёр. Калi ласка, прымiце мае спачуваннi".
  
  "Мой бацька" ... адкуль ты ѓвогуле можаш ведаць?"
  
  "Калi вы здымалi палiто, у вас выпалi гадзiны. Гэта добрыя гадзiны, але даволi старыя i паношаныя. Больш таго, на iм выгравiраваны iнiцыялы '. П. МАК", якiя дастаткова моцна адрознiваюцца ад назвы на вашым палiто - 'с. МАККЕЙ' - што азначае сваяка, хутчэй за ѓсё, бацькi. I той просты факт, што гадзiннiк знаходзяцца ѓ вас, паказвае на тое, што яны былi часткай спадчыны, калi толькi вы не злодзей, - магчымасць, якую я адразу ж выключыѓ, паколькi злодзей з значна большай верагоднасцю прадасць або закладзе скрадзены прадмет, а не панясе яго на схiл гары.
  
  Ногi Маккея цяпер адчувалi сябе больш-менш нармальна, хаця галава ѓ яго iшла кругам. "Добра, але як вы даведалiся, што мой бацька нядаѓна памёр?"
  
  "Па той жа прычыне, па якой ты не злодзей", - сказаѓ мужчына. "Нiхто не бярэ з сабой у экспедыцыю ѓ Гiмалаi такi сувенiр на памяць, як гэты, калi толькi асабiстая прыхiльнасць да яго як да артэфакце не перавышае верагоднасцi таго, што ён, хутчэй за ѓсё, будзе зламаны або страчаны ѓ снезе, асаблiва калi насiць яго свабодна ѓ кiшэнi. Такога роду пачуццi, праяѓленыя гэтым даволi нелагiчным учынкам, маюць на ѓвазе, што вы ѓсё яшчэ оплакиваете свайго бацькi i хацелi б заѓсёды мець пры сабе што-то ад яго, што мае на ѓвазе, што яго скон, павiнна быць, адбылася зусiм нядаѓна, i яшчэ раз прымiце мае спачуваннi ".
  
  "Дзякуй," прамармытаѓ Маккей. - Гэта здарылася тры месяцы таму. Затым: "Секунду: хвiлiну таму ты сказаѓ 'мы" - 'мы прывялi цябе сюды', - але я больш нiкога не бачу ѓ пячоры. Хто з табой?"
  
  "Мой гiд, Чатанг. Ён шерп з вёскi недалёка ад Ронгбука. Я папрасiѓ яго вызiрнуць вонкi, каб паглядзець, цi зможа ён знайсцi дзённiк, якi вы вялi, якога не было пры вас, але якi, магчыма, расказаѓ бы нам больш пра вас i аб тым, адкуль вы родам.
  
  "Гэта там, у лагеры ... Чакай, адкуль ты ѓвогуле можаш ведаць, што я вяду дзённiк?"
  
  Лёгкая задаволеная ѓсмешка прабiлася скрозь густую бараду мужчыны, якая была дзiѓнага чырванавата-каштанавага адцення, кантрастуе з яго чорнымi валасамi. "Калi я зняѓ з вас пальчаткi, я заѓважыѓ след графiту на кончыку сярэдняга пальца вашай левай рукi, прыкмета таго, што вы пiсалi алоѓкам - цалкам разумны, паколькi чарнiла тут маглi змерзнуць. Адзнака дастаткова выказана, каб паказаць на тое, што вы пiсалi даволi шмат, дакладна больш, чым проста лiст, больш падобна на штодзённыя запiсы ѓ дзённiку. Паколькi пляма было ѓ вас на левай руцэ, я зразумеѓ, што вы, павiнна быць, ляѓшун.
  
  " Божа мой, - прамармытаѓ Маккей. " Хто вы такi?
  
  "Мяне клiчуць Грейсон", - сказаѓ мужчына, працягваючы руку, якая выглядала тонкай i вытанчанай, але выявiла дзiѓную сiлу, калi Маккей пацiснуѓ яе. "Не хочаце цi кава?"
  
  "Сама думка аб гэтым - вось што прывяло мяне сюды".
  
  Калi Грейсон ѓзяѓ з вогнiшчы пачарнелую рондаль, напоѓненую моцнай гарачай вадкасцю, шерпа Чатанг вярнуѓся ѓ пячору. Грейсон загаварыѓ з iм на мове, якi, як Маккей мог толькi выказаць здагадку, быѓ тыбецкiм, i тубылец проста кiѓнуѓ i сеѓ ля агню. Затым, павярнуѓшыся да Маккею, Грейсон патлумачыѓ: "Я папрасiѓ у яго прабачэння за тое, што без неабходнасцi адправiѓ яго на холад, паколькi дзённiк, аб якiм iдзе гаворка, вярнуѓся ѓ ваш лагер".
  
  "Вы папрасiлi прабачэння перад слугой?" Азадачана спытаѓ Маккей.
  
  " Я сказаѓ, што Чатанг быѓ маiм праваднiком, а не слугой. Грейсон налiѓ дымiлася духмяную чорную вадкасць з памятага кафейнiк у валавяную кружку i працягнуѓ яе Маккею, якi абхапiѓ яе абедзвюма рукамi i з вялiкiм задавальненнем сербануѓ.
  
  "Як кава?" Спытаѓ Грейсан.
  
  "Абсалютна жудасна," адказаѓ Маккей, "i неапiсальна цудоѓна".
  
  У дрыготкiм святле вогнiшча Маккей змог разгледзець чалавека, якi стаѓ яго выратавальнiкам у барацьбе з суровай, няѓмольнай гарой. Верагодна, Грейсону было не больш за сорак, ён быѓ худым, амаль як шкiлет, i на яго твары быѓ прыкметны глыбокi загар, на самай справе не нашмат святлей, чым у шерпа, што азначала, што ён прабыѓ у гарах некаторы час, не баючыся яркага сонечнага святла, отражавшегося ад паверхнi белага снегу. Дзiѓна ясныя шэрыя вочы ззялi так, нiбы былi падсвечаны ззаду.
  
  "Ты з групай?" Спытаѓ Маккей.
  
  Грейсон падкiнуѓ у агонь палку i з яе дапамогай палiѓ глiняную люльку з доѓгiм тронкам. "Мы выконваем мiсiю па пошуку сёе-каго," сказаѓ ён, - iншага шерпа, якi, па словах яго сям'i, дапамагае кiраваць экспедыцыяй нейкага сэра Джорджа Ленакса".
  
  " Божа мой! - усклiкнуѓ Маккей. " Капiтан Ленакс! Гэта мая экспедыцыя!
  
  
  
  Грейсон паглядзеѓ на маладога чалавека. "У самай справе? Тады мы блiжэй, чым я думаѓ". Павярнуѓшыся да Чатангу, ён сказаѓ што-то на роднай мове, затым зноѓ павярнуѓся да Маккею. " Тады вы павiнны ведаць чалавека, якога мы шукаем. Яго клiчуць Ниму.
  
  "О, Божа лiтасцiвы", - сказаѓ Макей. "Так, я ведаѓ Ниму".
  
  " Ведала яго?
  
  "Так, я баюся, што ён мёртвы".
  
  Грейсон нахмурыѓся, кiнуѓ погляд на свайго спадарожнiка-шерпа i што-то цiха сказаѓ яму. Чатанг напружыѓся, затым схiлiѓ галаву, i Грейсон паклаѓ руку на плячо Шерпа. "Якiя падрабязнасцi яго смерцi?" - спытаѓ ён Маккея.
  
  Малады чалавек кашлянуѓ i памарудзiѓ, перш чым адказаць. "Ну, сэр, падобна на тое, што яго забiѓ ецi".
  
  Пры гуку гэтага слова вочы Чатанга пашырылiся, i ён з трывогай павярнуѓся да Грейсону.
  
  "Вы сказалi, ецi?" Спытаѓ Грейсан.
  
  " Так сказаѓ капiтан. Каля чатырох дзён таму капiтан Ленакс i Ниму самастойна адправiлiся на пiк Бэй, пакiнуѓшы нас з Фоссом ѓ лагеры. Фосс - яшчэ адзiн член нашай партыi. Капiтан сказаѓ нам, што калi яны дабяруцца да вяршынi, ён вернецца i павядзе наверх астатнiх з нас, але пакуль ён не будзе ѓпэѓнены, што вяршыня можа быць дасягнута, ён палiчыѓ занадта небяспечным браць з сабой усю групу. Яны дабралiся да вяршынi пiка, усё ѓ парадку, але на зваротным шляху ѓнiз капiтан сказаѓ, што яны чулi бязбожны выццё, а затым з'явiлася гэта iстота. Капiтан апiсаѓ яго як iстота ростам каля сямi футаѓ i цалкам пакрытае жаѓтлявай поѓсцю. Паколькi ѓ iх не было з сабой зброi, усё, што яны маглi зрабiць, гэта паспрабаваць уцячы ад яго, але стварэньне злавiла Ниму i ... увогуле, ён пацягнуѓ небараку прэч, а капiтан бездапаможна назiраѓ. Усё, што ён змог вярнуць, - гэта адзiн з чаравiк Ниму. Капiтан быѓ моцна ѓзрушаны, магу вам сказаць, а каб патрэсцi сэра Джорджа Ленакса, патрабуецца нямала намаганняѓ. На самай справе, менавiта па гэтай прычыне ён адаслаѓ мяне мiнулай ноччу пасля таго жудаснага крыку. Ён баяѓся, што гэта вяртаецца ецi. Я заблукаѓ, шукаючы яго ".
  
  " Пачуѓшы, што здарылася з Ниму, я падумаѓ, якое шчасце, што ты яе не знайшоѓ.
  
  "Дакладна". Затым Маккей ѓсвядомiѓ увесь падтэкст таго, што сказаѓ пажылы горац, i дадаѓ: "Божа, я нiколi пра гэта не думаѓ".
  
  
  
  "Я павiнен расказаць Чатангу аб гэтым iнцыдэнце". Павярнуѓшыся да шерпу, Грейсон пачаѓ размаѓляць на незнаёмай мове. Маккей змог разабраць словы "Ленакс", "Ниму", "Бi" i, вядома, "ецi". Што б нi гаварыѓ ангелец, Маккею здалося, што гэта знервавала мясцовага гiда настолькi, што ён пачаѓ пярэчыць, здавалася, нават спрачацца. Маккей нiколi раней не бачыѓ, каб шерп спрачаѓся з белым чалавекам, але Грейсон працягваѓ казаць, цяпер ужо больш заспакаяльна, i ѓ рэшце рэшт яму ѓдалося супакоiць тубыльца. Чатанг кiнуѓ змрочны погляд на Маккея, затым устаѓ i адышоѓ у дальнi кут пячоры.
  
  "Што ѓсё гэта значыла?" Спытаѓ Маккей.
  
  "Натуральна, ён засмучаны", - адказаѓ Грейсан. "Ниму быѓ яго братам".
  
  " Яго брат? О, прабачце. Навошта вы ѓвогуле яго шукалi?
  
  "Сямейныя справы ѓ вёсцы". Затым Грейсон падняѓ галаву, заплюшчыѓ вочы i склаѓ пальцы хаткай, дэманструючы ѓсе прыкметы таго, што збiраецца заснуць седзячы.
  
  "Эм, тады спакойнай ночы", - сказаѓ Маккей, затым дапiѓ сваю каву i слiзгануѓ назад да iмправiзаванай ложка, якую збудаваѓ для яго Грейсон, i слiзгануѓ памiж коѓдрамi i футравымi шкурамi, змучаны падзеямi дня.
  
  Калi Маккей прачнуѓся на наступную ранiцу, ён адчуваѓ сябе на здзiѓленне адпачылым. Грейсон i Чатанг ѓжо ѓсталi i, здавалася, рыхтавалiся адправiцца на гару. Маккей быѓ уражаны тым, як мала ѓ iх было рыштунку. Выбраѓшыся з-пад коѓдраѓ, ён падышоѓ да ѓваходу ѓ пячору i ѓбачыѓ яркае сонца i нiякiх слядоѓ шторму, з-за якога ён заблудзiѓся.
  
  "У нейкiм сэнсе гэта быѓ благi вецер, якi занёс вас да нас, мiстэр Маккей," сказаѓ Грейсон, выбiваючы муштук з сваёй трубкi, " але ѓ iншым сэнсе гэта была наша вялiкая ѓдача. Калi вы будзеце гатовыя, мы адправiмся на пошукi вашай групы ".
  
  "Добра", - сказаѓ Маккей, отваживаясь выйсцi на холад роѓна настолькi, каб набраць жменю снегу i растер iм твар, праганяючы рэшткi сну, якiя яшчэ заставалiся ѓ яго. Кiнуѓшыся назад за сваiм палiто, ён убачыѓ, што Грейсон што-то пiша мелам на сцяне пячоры. "С. Грейсон-Римпоче Чатанг, май 1892 года", - абвяшчала надпiс. Маккей вывучыѓ iмя, i тут яго асянiла. "Божа, я толькi што зразумеѓ, хто вы!" - усклiкнуѓ ён.
  
  Мужчына старэй павярнуѓся да яго. " У самай справе?
  
  
  
  Падышоѓшы да сцяны пячоры, Маккей ѓзяѓ мел. "Павiнна быць, начны сон прасвятлiѓ маю галаву", - сказаѓ ён. "Глядзi: калi ты перастаючы лiтары S. Грейсон, то атрымаеш вось гэта". Ён напiсаѓ "Сигерсон" на каменнай сцяне. "Ты Сигерсон! Ты той, пра каго ѓсе кажуць. Кажуць, вы выратавалi групу з шасцi чалавек пасля таго, як яны патрапiлi ѓ пастку пад лавiнай.
  
  "Калi б яны паслухалi мяне загадзя i выбралi iншы маршрут, яны б наогул нiколi не патрапiлi ѓ пастку", - адказаѓ Грейсан.
  
  "Гэй, ты ж быццам бы нарвежац. Як атрымалася, што ты кажаш без акцэнту?"
  
  "Мой дарагi Маккей, - адказаѓ Грейсан з лёгкай усмешкай, - калi я кажу з Чатангом, я таксама раблю гэта без акцэнту. Пры належным увазе i вывучэннi можна авалодаць любым мовай без акцэнту. Што тычыцца майго iмя, то зараз, калi вы даведалiся, я спадзяюся, што вы захаваеце яго пры сабе. Як вы заѓважылi, усе кажуць пра Сигерсоне, i гэты факт бясконца ѓскладняе непрыкметнае праходжанне праз лагера ". Рукавом свайго палiто Грейсон сцёр са сцяны пячоры напiсанае крэйдай слова "Сигерсон".
  
  "Вы рэдкi чалавек, калi дазволiце мне так выказацца", - сказаѓ Макей. "Кожны другi альпiнiст тут, таму што мы хочам зрабiць што-то, што прымусiць астатняй свет казаць пра нас. Ты кажаш так, нiбы спрабуеш пазбегнуць гэтага.
  
  "Мой дарагi Маккей, я не столькi спрабую пазбегнуць гэтага, колькi iгнарую. Цi магу я прапанаваць вам наведаць адзiн з некалькiх манастыроѓ у гэтым рэгiёне. Яны цалкам адкрыты для наведвальнiкаѓ з Захаду. На самай справе, я лiчу, што ѓсе мужчыны, якiя жадаюць заваяваць Гiмалаi, павiнны гэта зрабiць. Гэта творыць цуды з светапоглядам. Такiм чынам, ты iдзеш з намi цi не?"
  
  "Iду, iду," сказаѓ Маккей, зашпiльваючы палiто i выходзячы ѓслед за iмi на холад.
  
  Выгляд з вусця пячоры быѓ бясконца белым. Грейсон дастаѓ з кiшэнi складаны падзорную трубу i агледзеѓ шырокi гарызонт. "Як доѓга вы iшлi, перш чым натыкнулiся на пячору?" - спытаѓ ён. " Гадзiну? Больш за гадзiну?
  
  "Каля гадзiны," адказаѓ Маккей, прыкрываючы вочы ад сляпучага сонца, "хоць цяжка было сказаць".
  
  "Шкада, што вы не скарысталiся кiшэннымi гадзiнамi. Падчас паходу вам не здавалася, што вы iдзяце ѓ гару або пад гару?"
  
  
  
  "Усё было даволi прамым i роѓным, па меншай меры, пакуль я не наблiзiѓся да пячоры".
  
  "Прамы i роѓны", - прамармытаѓ ён, аглядаючы акiян снегу i беласцi. "Ах! У той бок, калi я не памыляюся". Чатанг узяѓ iнiцыятыву на сябе, калi яны ѓтрох накiравалiся да таго, што Маккею здавалася бясконцай белiзной.
  
  Аднак праз гадзiну паказалiся палаткi. "Будзь я пракляты, - сказаѓ Маккей," гэта дакладна лагер!"
  
  Калi яны падышлi на адлегласць оклика, да iх падышоѓ правадыр-шерп з лагера, i калi ён убачыѓ Макея, то пабег у самую вялiкую з палатак, адкуль праз некалькi iмгненняѓ выйшаѓ з буйным мужчынам з густой капой цёмна-русых валасоѓ, якiя падалi на яго обветренный лоб, i непаслухмянай барадой, якая пачынала сiвець. "Ёй-богу, Маккей", - голас Джорджа Ленакса рэхам разнёсся па ледавiк. "Мы думалi, што ты прапаѓ! Iдзi сюды!"
  
  Яны накiравалiся да палаткi, дзе Ленакс вiтаѓ Маккея як строгi бацька. "Што, чорт вазьмi, з табой здарылася, хлопчык?" - патрабавальна спытаѓ ён. "Я павiнен быѓ паслаць Фосса, у яго лепшае пачуццё напрамкi".
  
  Маленькi, моцны, падобны на бульдога мужчына выйшаѓ з iншай палаткi, i калi ён заѓважыѓ Макея, то шырока усмiхнуѓся i усклiкнуѓ: "Ну што, блудны сын вярнуѓся!" Ён падбег, каб павiтаць яго, хоць i не так экспансiѓная.
  
  Паглядзеѓшы на Грейсан, Ленакс спытаѓ: "Я мяркую, вы той, хто знайшоѓ яго?"
  
  " Наогул-то, мiстэр Маккей знайшоѓ нас. Мяне завуць Грейсан.
  
  "Сэр Джордж Ленакс, мiстэр Грейсон, а гэта Патрык Фосс", - сказаѓ ён, паказваючы на горца паменш ростам. Затым ён зiрнуѓ на Чатанга, якi стаяѓ ззаду. " Я бачу, ты прывёѓ свайго ѓласнага вьючного мула.
  
  " Я мяркую, вы кажаце аб маiм попутчике?
  
  "Называйце iх як хочаце, але яны па-ранейшаму лепшыя клуначныя мулы, якiх толькi можна знайсцi. Чортавы штукi, здаецца, выпрацоѓваюць уласны кiсларод знутры"
  
  "Дарэчы, аб памяшканнi, не маглi б мы скарыстацца палаткай?" Спытаѓ Грейсан.
  
  " Вядома, заходзь i выпi чаго-небудзь. Фосс, ты ѓжо праверыѓ запасы?
  
  "Пакуль няма, капiтан," адказаѓ Фосс. " Я як раз збiраѓся гэта зрабiць.
  
  
  
  " Тады прыступiм. Грейсан, твой шерп можа дапамагчы маiм мулам.
  
  "Як пажадаеце", - сказаѓ Грейсан. Затым, павярнуѓшыся да Чатангу, ён вымавiѓ некалькi слоѓ па-тыбецку i назiраѓ, як мужчына адышоѓ да iншых гiдам, якiя ѓ цяперашнi час аглядалi вяроѓкi для лазанiя. Ленакс тым часам адкрыѓ цяжкi брызентавы клапан палаткi i ѓпусцiѓ Грейсан i Маккея ѓнутр. У цэнтры палаткi стаяѓ складаны стол, завалены картамi i паперамi, якiя ѓтрымлiвалiся на месцы адрэзанай i захавалася лапай чырвонага мядзведзя. "Сядай," сказаѓ Ленакс, паказваючы на тры складаных зэдлiка, расстаѓленых вакол стала. Ён узяѓ з кута невялiкую торбу i дастаѓ з яе бутэльку брэндзi i барановы рог, поѓны цыгарэт. Знайшоѓшы тры маленькiя слоiчкi, ён разлiѓ напоi i прапанаваѓ двум цыгарэт. "Мне не трываецца пачуць аб прыгодзе Макея, якi заблукаѓ у гарах".
  
  Маккей распавёѓ як мага больш з гэтай гiсторыi, патлумачыѓшы, як ён выкарыстаѓ песнi Гiлберта i Саллiвана, каб засяродзiцца. Калi ён скончыѓ, Грейсон падрабязна распавёѓ пра тое, як яны з Чатангом зацягнулi якi страцiѓ свядомасць маладога чалавека ѓ пячору.
  
  "Клянуся Богам, - сказаѓ Ленакс з шчырым смехам, - гэта, верагодна, адзiны раз, калi "Пiраты Пензанс" каго-небудзь выратавалi. Я павiнен памятаць аб гэтым i ѓважлiва сачыць за партытурамi. У юнацтве я нiколi асаблiва не захапляѓся тэатрам, тым больш опереттами, хаця, калi-то трохi гуляѓ на горне. Хоць я не думаю, што гэта мае вялiкае значэнне. Ён зноѓ напоѓнiѓ банкi Грейсан i Маккея i налiѓ сабе трэцюю, затым падняѓ яе ѓ тосце. "Вып'ем за цябе, хлопец, за таго, хто змагаѓся з абмарожаннем разам з Гiлберт i крывавым Салливаном".
  
  "Цяпер, калi мы пачулi гiсторыю хлопчыка, - сказаѓ Грейсон, " я б вельмi хацеѓ пачуць яе ад вас, сэр Джордж. Я разумею, што вы страцiлi чалавека ѓ гарах".
  
  Ленакс залпам дапiѓ каньяк. " Ну, не зусiм чалавек, проста адзiн з чортавых шэрпаѓ. Але так, я страцiѓ яго з-за ецi. Цяпер вы можаце сказаць, што ецi - гэта не што iншае, як легенда, але Джордж Ленакс паправiць вас, таму што я бачыѓ гэта сваiмi ѓласнымi вачыма. Госпадзе, я нiколi не забуду яго крык ... Гук настолькi жудасны, што вы не можаце сабе ѓявiць, што iстота з плоцi i крывi магло выдаваць яго. Як быццам гэта было зусiм не жывёлiна, а нейкi вылюдак Пекла. Запэѓнiваю цябе, Грейсон, ты нiколi не чуѓ нiчога падобнага гэтаму крыку ".
  
  " Наогул-то, магчыма, калi-то i бачыѓ. Гэта апынулася вельмi вялiкая ганчак.
  
  "Гэта была не сабака. Гэта быѓ звер. Я бачыѓ нянавiсць у яго жоѓтых вачах. Я бачыѓ, што ён зрабiѓ з шерпом. Мяркую, тутэйшы хлопчык сказаѓ вам, што я адаслаѓ яго, калi мiнулай ноччу зноѓ пачуѓ гэты гук.
  
  "Ён так i зрабiѓ", - сказаѓ Грейсон, пацягваючы брэндзi. "I гэта быѓ той жа крык?"
  
  "Той жа крык", - адказаѓ Ленакс. "Спадзяюся, вы не збiраецеся пераконваць мяне, што гэта была адна з маiх ездавых сабак, як спрабаваѓ зрабiць Фосс".
  
  "Зусiм няма. Я разумею, што iнцыдэнт адбыѓся на пiку Бэй".
  
  Ленакс кiѓнуѓ i налiѓ сабе яшчэ. " Спускаюся з вяршынi.
  
  " На паѓночнай баку? Я мяркую, вы выбралi паѓночны маршрут?
  
  "Вядома. I так, напад адбылося на паѓночнай баку".
  
  "Адсюль да пiка Бi даволi далёка", - разважаѓ Грейсан. "Цi магло iстота сапраѓды прарабiць ѓвесь гэты шлях?"
  
  " Чорт вазьмi, калi гэтая пачвара перасьледуе нас, - сказаѓ Маккей, - можа быць, нам варта сабраць рэчы i пераехаць куды-небудзь яшчэ?
  
  "Не, мы застанемся тут, па меншай меры, на некаторы час", - сказаѓ Ленакс. "Мы проста будзем уважлiва сачыць. Акрамя таго, паколькi вы былi блiзкiя да абмаражэнню, вам, верагодна, варта крыху адпачыць перад наступным доѓгiм пераходам. Дайце вашым ног магчымасць цалкам аднавiцца. "
  
  "Дзякуй, сэр. Я некаторы час вельмi турбаваѓся, калi мае ногi зусiм страцiлi адчувальнасць".
  
  "Я ведаю, як гэта бывае", - адказаѓ Ленакс i пачаѓ расшнуроѓвае чаравiк. На вачах у двух гасцей ён зняѓ чаравiк i цяжкi ваѓнянай шкарпэтку i падняѓ босую левую нагу, каб яны ѓбачылi. Другога пальца, блiжэйшага да вялiкага, не было.
  
  "Гэта здарылася пяць гадоѓ таму, калi я быѓ за палярным кругам", - сказаѓ iм Ленакс. "Я злёг з абмарожаннем i нават не ведаѓ пра гэта. Гэта не падобна на тое, што вы звычайна ѓсведамляеце свой высокi палец на назе, таму, калi адчуванне праходзiць, вы нават не заѓважаеце гэтага. Але затым адчуванне ва ѓсёй маёй ступнi пачатак праходзiць ". Джордж Ленакс паварушыѓ астатнiмi чатырма пальцамi на нагах i змоѓнiцку ѓсмiхнуѓся. - А цяпер я пакажу табе тое, што рэдка каму паказваѓ. Ён апусцiѓ нагу, сунуѓ руку ѓ кiшэню пiнжака i што-то выцягнуѓ адтуль, паклаѓшы на стол.
  
  " Божа мой, - прамармытаѓ Маккей.
  
  " Талiсман на поспех? - Спытаѓ Грейсан.
  
  "Хутчэй напамiн", - сказаѓ Ленакс, падымаючы чорны, высушаны чалавечы палец i вывучаючы яго. "Гэта напамiн аб тым, што я павiнен ведаць свае межы i нiколi не рабiць глупстваѓ, знаходзячыся ѓ гарах". Затым ён узяѓ са стала прэс-пап'е ѓ выглядзе мядзведжай лапы. "Па крайняй меры, мне пашанцавала больш, чым гэтаму хлопцу", - сказаѓ ён, смеючыся. "Я застрэлiѓ ѓладальнiка гэтага некалькi гадоѓ таму i захаваѓ яго лапу ѓ якасцi яшчэ аднаго напамiнку".
  
  "Аб чым?" Спытаѓ Грейсан.
  
  "Трымацца трывала i захоѓваць мужнасць".
  
  Раптам зноѓ падняѓся вецер, б'ючы па сценак палаткi, калi Ленакс зноѓ апранаѓ шкарпэтку i чаравiк. Чатанг з'явiѓся ѓ дзвярах i жэстам паклiкаѓ Грейсан, якi ѓстаѓ i некаторы час цiха гутарыѓ з iм, затым вярнуѓся да стала, паколькi Шерп знiк так жа хутка, як i з'явiѓся.
  
  "Улiчваючы вецер, не будзе занадта цяжка, калi мы застанемся тут на вечар?" Спытаѓ Грейсан. "Чатанг сказаѓ мне, што ѓ намёце шерпа ёсць вольнае месца, i я ѓпэѓнены, што мог бы дзе-небудзь уладкавацца".
  
  "У што бы то нi стала, заставайся тут", - сказаѓ Ленакс. "Мне б не хацелася прагнаць чалавека падчас шторму i нiколi больш яго не ѓбачыць. Магчыма, вы маглi б пераначаваць у намёце Маккея, раз ужо вы цяпер старыя сябры.
  
  "Цудоѓна," сказаѓ Грейсан.
  
  Маккей дапiѓ свой келiх i сказаѓ: "Небарака Чатанг, ва ѓсякiм выпадку, здаецца, добра ѓспрыняѓ вестку аб смерцi свайго брата".
  
  Ленакс раздушыѓ недакурак цыгарэты. " Яго брат? Вы хочаце сказаць, што ваш шерпа - брат Ниму?
  
  "Баюся, што так", - сказаѓ Грейсан. "Свет цесны, цi не так?"
  
  "Хм. Яны былi блiзкiя?"
  
  "Яны былi братамi. Памiж братамi заѓсёды iснуе сувязь, якiмi б адчужаныя яны нi здавалiся навакольным. Прычына, па якой мы апынулiся тут, на гары, заключалася ѓ тым, каб высачыць Ниму i вярнуць яго ѓ вёску.
  
  " Чаму? Што ён зрабiѓ?
  
  "Ён нiчога не зрабiѓ", - сказаѓ Грейсан. "Але я баюся, што яго мацi памерла. З-за гэтага мы з Чатанг i прыехалi за iм".
  
  "Божа", - сказаѓ Макей. "Я ведаю, якое гэта - страцiць аднаго з бацькоѓ. Але страцiць мацi i брата проста так..."
  
  "Гэта трагедыя", - пагадзiѓся Грейсан.
  
  "Як ты наогул даведаѓся, дзе шукаць Ниму?" Спытаѓ Ленакс.
  
  "О, гэта не было праблемай. Мы ѓжо ведалi, што Ниму далучыѓся да вашай экспедыцыi. Ён сказаѓ пра гэта свайму брату перад ад'ездам. Затым паѓстала пытанне аб тым, каб высветлiць ваша месцазнаходжанне на гары. Нягледзячы на тое, што мы былi недалёка, Маккей выпадкова наткнуѓся на пячору, якую мы выкарыстоѓвалi ѓ якасцi хованкi ".
  
  Ленакс запалiѓ яшчэ адну цыгарэту i уцягнуѓ у сябе столькi дыму, колькi маглi змясцiць яго лёгкiя на вялiкай вышынi. " Ниму яшчэ што-небудзь расказваѓ свайму брату пра мяне?
  
  "Паняццi не маю", - адказаѓ Грейсан. "Што ён павiнен быѓ яму сказаць?"
  
  "О, можа быць, таму, што я плачу за правадыроѓ больш, чым хто-небудзь iншы на гары. Я прапаную пяць рупiй у дзень, што ѓдвая больш, чым гэтыя тыбецкiя сабакi атрымлiваюць ад каго-небудзь яшчэ. Я б не хацеѓ, каб гэта стала агульнавядомым сярод клуначных мулаѓ, таму што тады яны акружылi б мяне, выпрошваючы працу правадыра, незалежна ад iх майстэрства ѓ ѓзыходжаннi ".
  
  " Вы, здаецца, невысокага меркавання пра тутэйшых туземцах, сэр Джордж.
  
  "Яны такiя, якiя яны ёсць", - адказаѓ ён. "У iх ёсць пэѓны аб'ём ведаѓ аб скалалажаннi, i ѓ iх ёсць нейкая дзiѓная мутацыя, якая дазваляе iм выжываць пры недахопе кiслароду, але ѓ iх няма нi схiльнасцi, нi iнтэлекту аддаваць загады iншым. Вы не бачыце шерпа, вядучага экспедыцыю, цi не так? Няма, таму што яны не могуць. Яны паслядоѓнiкi. Клуначныя мулы. Але я дам вам вось што: калi я змагу знайсцi прыдатнага чалавека, якi падтрымае мяне, Джордж Ленакс ѓвойдзе ѓ гiсторыю як першы чалавек, якi падняѓся на вяршыню Эверэста ".
  
  Вецер узмацняѓся, i Ленакс ѓстаѓ. " Я лепш прасачу, каб сабак змясцiлi ѓ належны вальер, - сказаѓ ён. " Я спадзяюся, што мой лагер апынецца для вас зручным, Грейсан. Гэта не Букiнгемскi палац, але гэта лепш, чым замерзнуць да смерцi.
  
  "Я ѓпэѓнены, што гэтага будзе больш чым дастаткова".
  
  "Мне трэба працаваць", - сказаѓ Ленакс. "Калi хочаш, можаш застацца тут на некаторы час, але пакiнь крыху брэндзi. О, i тут ёсць яшчэ адно правiла, i яно заключаецца ѓ тым, што гэта мой лагер i мая экспедыцыя, а ѓ маiх экспедыцыях шерпа не заходзяць у палаткi мужчын. Я буду ѓдзячны вам за тое, што вы прытрымлiваецеся гэтага, Грейсан.
  
  "Я буду памятаць".
  
  "Добра," сказаѓ сэр Джордж Ленакс i, нацягнуѓшы на галаву падбiты мехам капюшон, выслiзнуѓ за дзвярную створку.
  
  "Толькi уявi, Эверэст!" Казаѓ Маккей. "Я б хацеѓ быць на гэтай вечарыне".
  
  
  
  "Я думаю, што вельмi малаверагодна, што якi-небудзь чалавек падымаецца на вяршыню найвышэйшага пiка свету, "сказаѓ Грейсон, - па меншай меры, не пры маiм жыццi".
  
  "О, я б паставiѓ свае грошы на тое, што капiтан зробiць гэта. Яны сказалi, што пiк Гуанмин таксама нельга скарыць, але ён зрабiѓ гэта, толькi ѓ мiнулым годзе. Каралева была настолькi ѓражаная, што прысвяцiла яго за гэта ѓ рыцары.
  
  "Але Гуанмин - гэта не Эверэст. Акрамя таго, ёсць горныя багi, з якiмi трэба змагацца. Адважуся выказаць здагадку, што яны не хацелi б, каб iх турбавалi".
  
  "Цяпер ты здзекуешся нада мной, таму што я ѓсяго толькi пачатковец альпiнiст," Маккей заявiѓ, " але мяне нялёгка напалохаць. I я не веру ѓ мясцовыя забабоны".
  
  "Мой дарагi юны сябар, перафразуючы драматурга, яшчэ больш пранiклiвага, чым Гiлберт i Салiван, скажу, што на небе i зямлi ёсць больш рэчаѓ, чым можа прыснiцца ѓ вашай фiласофii".
  
  "Што ж, на дадзены момант я буду прытрымлiвацца сваёй фiласофii".
  
  "Як пажадаеце", - сказаѓ Грейсон, устаючы з-за стала. "Раз ужо мы тут, давайце паглядзiм, цi можам мы як-небудзь дапамагчы ѓ лагеры".
  
  На працягу дня яны ѓдваiх дапамагалi рыхтаваць лагер да магчымага чарговага моцнага шторму, i некалькi разоѓ Маккей бачыѓ, як Грейсон проскальзывал туды, дзе знаходзiѓся Чатанг, i заводзiѓ з iм кароткiя гутаркi. Незадоѓга да вячэрняй трапезы Грейсон пагаварыѓ з усiмi трыма шерпами. Маккей тады нiчога не сказаѓ, але пазней, у iх палатцы, пасля заходу сонца, адцягнуѓшыся ад алоѓкам у сваiм дзённiку, ён закрануѓ гэтую тэму ѓ размове з Грейсаном. "Ты ж нiчога не плануеш, цi не так?" - спытаѓ ён.
  
  Унутраная частка палаткi была асветлена толькi чырвоным агеньчыкам цыгарэты Грейсан. " Што вы маеце на ѓвазе? - спытаѓ я.
  
  "Ты правёѓ большую частку дня, размаѓляючы з шерпами. Я не адзiны, хто заѓважыѓ. Я бачыѓ, як капiтан назiраѓ за табой, як драпежная птушка. Ты ж не плануеш ... Я не ведаю ... Падбухторванне да бунту або што-то ѓ гэтым родзе, цi не так?
  
  "Шерпа не рэвалюцыянеры па натуры, мой сябар. Нават калi б я захацеѓ, сумняваюся, што змог бы справакаваць нешта гэтак драматычнае".
  
  "Тады што ты робiш?"
  
  " Я проста папрасiѓ iх паназiраць.
  
  " Прыглядаць за чым?
  
  " З-за паѓторнага з'яѓлення ецi, вядома.
  
  "Спадзяюся, што мне нiколi не прыйдзецца сутыкнуцца з чым-то падобным", - заявiѓ Макей. "Чуць гэта было дастаткова дрэнна".
  
  
  
  Грейсон раптам сеѓ на сваёй койцы. " Раз ужо вы загаварылi пра гэта, як бы вы апiсалi гук, якi чулi мiнулай ноччу, перад тым як выйсцi ѓ шторм? - спытаѓ я.
  
  "Гэта было менавiта так, як апiсаѓ капiтан: жудасна, амаль неземно".
  
  "Гэта было што-то накшталт гэтага?" Зацiснуѓшы рот рукой, Грейсон пачаѓ выдаваць пранiзлiвы крык, якi рэхам разнёсся па палатцы, прымусiѓшы Маккея ускочыць са сваёй койкi, як быццам яго ѓдарыла токам. "Вось менавiта! Вось менавiта! Ты таксама гэта чуѓ!"
  
  "Я чуѓ гэта, усё дакладна, але гэта не ецi. Я iмiтаваѓ снежнага барса. Пры пэѓных абставiнах iх выццё сапраѓды можа гучаць неземно".
  
  "Значыць, мы чулi не што iншае, як снежнага барса?"
  
  "Няма прычын здавацца расчараваным, Маккей. Снежны барс па-ранейшаму ѓяѓляе сур'ёзную пагрозу".
  
  " Справа не ѓ гэтым, проста...
  
  Яго словы былi раптоѓна перапыненыя лямантам, донесшимся аднекуль звонку. Маккей пачаѓ што-то казаць, але Грейсон прымусiѓ яго замаѓчаць. Гук пачуѓся зноѓ, страшэнны, жаласны выццё звера дзе-то недалека ад лагера. Затым ноч разарваѓ iншы гук: калектыѓныя панiчныя крыкi паѓтузiна мужчын. За гэтым рушыѓ услед крык.
  
  Грейсон i Маккей неадкладна ѓскочылi, надзелi курткi i чаравiкi i выбеглi на вулiцу. Фосс быѓ ужо там, запальваючы факел, хоць было занадта холадна, каб разводзiць агонь. Затым з'явiѓся Джордж Ленакс з крыкам: "Што здарылася?"
  
  "Мы пакуль не ведаем", - сказаѓ Фосс.
  
  "Праверце палатку шэрпаѓ", - крыкнуѓ Грейсон, i мужчыны пабеглi туды, але толькi для таго, каб выявiць вялiкую няроѓную дзiрку ѓ брызентавай сцяне.
  
  "Вось гэта ды!"
  
  "Зiрнiце на гэта, капiтан!" Фосс апусцiѓ факел на снег, выявiѓшы крывавы след. Iдучы па iм, яны хутка натыкнулiся на аднаго з шэрпаѓ, якi ляжыць тварам унiз ѓ снезе. "Не чапайце яго, ён можа быць яшчэ жывы!" Сказаѓ Ленакс, апускаючыся на каленi, каб агледзець распростертое цела. Аднак праз некалькi iмгненняѓ ён паглядзеѓ на астатнiх i пакiваѓ галавой. Затым ён перавярнуѓ цела. Выгляд асобы шерпа, здавалася, патрос Джорджа Ленакса. "Божа лiтасцiвы, гэта Энг!"
  
  "Так, i паглядзi на яго", - сказаѓ Фосс, зморшчыѓся.
  
  
  
  Твар Шерпа было парэзана, як быццам кiпцюрамi вялiзнага жывёльнага.
  
  "Хто-небудзь яшчэ прапаѓ?" Спытаѓ Грейсан.
  
  Фосс хутка агледзеѓ групу i сказаѓ: "Тут два iншых шерпа".
  
  "Але я нiдзе не бачу Чатанга", - сказаѓ Макей.
  
  "Можа быць, гэтая праклятая штука зачапiла i яго таксама", - выказаѓ меркаванне Фосс.
  
  "Тут ёсць яшчэ паходнi?" Спытаѓ Грейсан.
  
  "Так, вунь там". Фосс падвёѓ астатнiх да скрынi з харчамi, выцягнуѓ i запалiѓ яшчэ два паходнi.
  
  " Значыць, мы павiнны шукаць Чатанга? - Спытаѓ Маккей.
  
  "Так, але таксама шукайце сляды", - сказаѓ Грейсан.
  
  " Якога роду сляды? - спытаѓ я.
  
  " Усё, што зможаце знайсцi. Маккей, Фосс, праверце вунь там. Я пагляджу ѓ гэтым кiрунку.
  
  Яны ѓтраiх адправiлiся ѓ розныя бакi ад лагера, iх пакiдалi паходнi светлавыя адтулiны ѓ цёмнай халоднай ночы. Ленакс тым часам iнструктаваѓ двух пакiнутых шэрпаѓ выцягнуць цела Энга з лагера. Але яны адмовiлiся дакранацца да яго, што раззлавала кiраѓнiка экспедыцыi.
  
  "Энг не прычынiць табе шкоды!" Раѓнуѓ Ленакс. "Прыбяры яго адсюль да чортавай мацi, iнакш гэтая пачвара вернецца ѓ лагер, каб забраць яго, а можа быць, i цябе таксама!" Яны па-ранейшаму адмаѓлялiся дакранацца да яго. "Я ведаю, што вы, сабакi, дастаткова добра гаворыце па-ангельску каралевы, каб разумець, аб чым я кажу, так што з вамi не так? Рухайцеся! Варушыся цяпер жа, цi я ..." Ленакс падняѓ руку, каб ударыць блiжэйшага, але ѓ гэты момант Грейсон з'явiѓся ѓ яго за спiной i схапiѓ яго за руку, утрымлiваючы яе. Ленакс зароѓ: "Якога чорта ты робiш? Адпусцi мяне!"
  
  "ђдар па iм не прынясе карысцi", - сказаѓ Грейсан.
  
  "Я не дазволю, каб мой аѓтарытэт аспрэчваецца ѓ гэтай экспедыцыi, нi iмi, нi вамi!"
  
  "Прычына, па якой яны не падпарадкоѓваюцца вам, заключаецца ѓ тым, што яны хочуць вымавiць манi над целам, перш чым перамясцiць яго".
  
  "Што-што?"
  
  Грейсон адпусцiѓ руку Ленакса. "Малiтва".
  
  "Малiтва," паѓтарыѓ Ленакс, " як быццам у iх ёсць душа? Ha! Гэта двухногiя якi, не больш таго.
  
  " Калi вы хочаце, каб цела перавезлi, баюся, вам прыйдзецца дазволiць iм паступiць па-свойму.
  
  
  
  Пераводзячы халодны погляд з Грейсан на гiдаѓ i назад, Ленакс выплюнуѓ: "Тады паспяшайся з гэтым".
  
  Двое шэрпаѓ кiѓнулi Грейсону i пачалi што-то напяваць над парэшткамi свайго сябра.
  
  "А што з гэтым тваiм кулi?" Ленакс спытаѓ Грейсан. "Яго ѓжо знайшлi?"
  
  " Пакуль няма, хоць я ѓпэѓнены, што мы ѓбачым яго зноѓ.
  
  " Не, калi снегавiк дабярэцца да яго першым.
  
  "Я лiчу, што спрабаваць стварыць снегавiка было б па-дурному".
  
  "Што, чорт вазьмi, гэта павiнна азначаць?"
  
  У гэты момант падбег Маккей, цяжка дыхаючы i высока трымаючы свой палаючы факел. "Нiякiх слядоѓ," выдыхнуѓ ён.
  
  "Нiколi не бегай на такой вышынi, хлопец", - сказаѓ Ленакс. "Няѓжо ты нiчому не навучыѓся?"
  
  Фосс з'явiѓся iмгненнем пазней з тым жа дакладам. Нiдзе вакол лагера не было выяѓлена свежых слядоѓ, акрамя тых, што пакiнулi альпiнiсты.
  
  "Гэта вельмi цiкава", - сказаѓ Грейсон, падносячы рукi ѓ пальчатках да рота.
  
  "I наогул, да чаго ѓвесь гэты смецце з адбiткамi пальцаѓ?" Спытаѓ Ленакс.
  
  " Мы ѓсе чулi крык ецi, цi не так? I мы бачылi, як яго прысутнасць падзейнiчала на беднага Энга?
  
  "Мы рабiлi i маем", - сказаѓ Ленакс. "Да чаго ты клонишь?"
  
  "Тады як дзiѓна, што тут няма слядоѓ", - сказаѓ Грейсан. "Павiнна быць ланцужок даволi значных слядоѓ, якая iдзе з нейкага напрамкi ѓ лагер, i ѓсё ж, падобна, iх няма. Сапраѓды гэтак жа няма слядоѓ, якiя пакiдаюць лагер. Вядома, ён не заляталi, не забiваѓ сваю ахвяру, а затым зноѓ ляцеѓ."
  
  "Божа, ён мае рацыю!" Маккей усклiкнуѓ.
  
  "Дык гэта значыць..." пачаѓ Фосс.
  
  "Гэта азначае, што забойца Энга нiколi не прыязджаѓ у лагер i нiколi не пакiдаѓ яго. Ён ёсць i заѓсёды быѓ тут".
  
  У дрыготкiм святле паходняѓ мужчыны пераводзiлi позiрк з аднаго на iншага.
  
  "Ты спрабуеш сказаць, што ецi наогул не iснуе?" Спытаѓ Ленакс. "Што адзiн з нас забiѓ Энга?"
  
  "Гэта здаецца найбольш верагодным высновай", - адказаѓ Грейсан.
  
  "Лухта сабачая!" Ленакс закрычаѓ. "Я бачыѓ гэтую штуку, чувак! Мы ѓсе гэта чулi! Чаго ты яшчэ хочаш?"
  
  Выраз твару Фосса было як у чалавека, якi спрабуе вырашыць галаваломку ѓ розуме. "Мы ѓсё яшчэ не знайшлi шерпа, якога вы прывялi з сабой, Грейсон", - сказаѓ ён. " Можа быць, ён забiѓ Энга, а потым збег.
  
  "Тады яму таксама прыйшлося б бегчы, паколькi няма нiякiх слядоѓ, якiя вядуць прэч ад лагера", - сказаѓ Грейсан.
  
  "Цьфу!" - выплюнуѓ Ленакс. "Я ѓзяѓ столькi, колькi збiраѓся. У мяне памёр яшчэ адзiн правадыр, а ты турбуешся аб слядах. Грейсан, я гатовы спiсаць вашыя недарэчныя сцвярджэннi на прыдуркаватасць, выклiканае недахопам кiслароду ѓ мозгу, i пакiнуць усё як ёсць. Як толькi ѓзыдзе сонца, я ѓпэѓнены, вы зможаце знайсцi ѓсе сляды, якiя вам спадабаюцца. Але калi вы хочаце працягваць шукаць iх у цемры, узброiѓшыся толькi паходнямi, iдзiце прама наперад. Я збiраюся пайсцi ѓ сваю палатку. Спакойнай ночы."
  
  "Прыемных сноѓ, сэр Джордж," сказаѓ Грейсон, калi мужчына накiраваѓся да сваёй палаткi. "О, дарэчы, я б не занадта турбаваѓся з нагоды знiкнення Чатанга, я ѓпэѓнены, што ён аб'явiцца. Хутчэй за ѓсё, ён аплаквае смерць свайго брата ѓ адзiноце. Аказваецца, яны з Ниму былi даволi блiзкiя. На самай справе, ён сказаѓ мне, што Ниму часта давяраѓ яму i расказваѓ усё аб розных экспедыцыях, якiмi ён кiраваѓ, уключаючы вашу апошнюю."
  
  Ленакс спынiѓся i павярнуѓся. " Ён паведамiѓ якiя-небудзь падрабязнасцi?
  
  " Так, некаторыя з iх маюць дачыненне да справы, але гэта нi да чаго. Я згадваю пра гэта толькi для таго, каб прадэманстраваць, наколькi блiзкiя былi браты. Вы пыталiся мяне аб гэтым раней, калi памятаеце.
  
  "Я памятаю". Затым Ленакс зноѓ павярнуѓся i паплёѓся да сваёй палаткi.
  
  Як толькi Ленакс апынуѓся ѓнутры палаткi, Маккей сказаѓ: "Ты бачыѓ выраз асобы капiтана, калi ён убачыѓ, што гэта Энг? Я думаѓ, ён быѓ узрушаны смерцю Ниму, але гэта падзея сапраѓды ѓзрушыла яго ".
  
  "Ага," сказаѓ Фосс, на твары якога адбiлася неспакой. " Нам таксама пара класцiся.
  
  "Я згодны", - сказаѓ Грейсан. Затым незвычайна гучным голасам ён дадаѓ: "Я прапаную вам дваiм сёння пераначаваць у адной палатцы. Фосс, чаму б табе не перабрацца ѓ палатку, якую я дзялiѓ з Маккеем. Я вазьму гэтую."
  
  Фосс збiраѓся запярэчыць, але Грейсон ѓжо тушыѓ свой факел звонку палаткi, аб якой iшла гаворка. Падняѓшы полаг, ён знiк ѓнутры.
  
  "Гэта дзiѓная качка, якую ты прывёз з сабой", - сказаѓ Фосс маладому чалавеку. "Дарэчы, хто ён такi?"
  
  
  
  "Я не ведаю, цi павiнен я казаць вам гэта," сказаѓ Маккей, " але вы чулi пра Сигерсоне, праѓда?"
  
  " Сигерсон? Ты хочаш сказаць, што ён Сигерсон?
  
  "Па нейкай прычыне ён не хоча, каб людзi ведалi. Божа, у мяне гараць лёгкiя. Мне трэба, каб патрапiць унутр ".
  
  Калi Маккей i Фосс адышлi ѓ сваю палатку на вечар, праваднiкi-шерпа скончылi выносiць цела Энга за край лагера, досыць далёка, каб, калi б жывёла - цi стварэньне - вярнулася за iм, яно не рызыкнула б пранiкнуць у раён палаткi. Затым яны вярнулiся ѓ сваю палатку.
  
  Праз гадзiну ѓсё пагрузiлася ѓ цемру i цiшыню, адзiнымi гукамi былi бесперапынны выццё ветру i час ад часу дзяѓканне адной з ездавых сабак, якiя цiснулiся адзiн да аднаго ад холаду ѓ будане. Адзiны святло зыходзiѓ ад месяца, якая кiдала халодныя блакiтныя прамянi на заснежанае горнае плато. Нiхто не бачыѓ, як цень прайшла па лагеры. Нiхто нiчога не чуѓ, нават павольнага трэска брызента палаткi.
  
  Ён прайшоѓ скрозь адкрытую сценку палаткi i вобмацкам дабраѓся да ложка ѓнутры. Затым ён пачаѓ наносiць ѓдары па постацi на ложку, наносячы ѓдары зноѓ i зноѓ.
  
  Гэта быѓ крык, якi разбудзiѓ Фосса i Маккея, жудасны енк, падобны на крык баншы, якi, здавалася, iснаваѓ толькi для таго, каб абвяшчаць аб смерцi. Ускочыѓшы, яны ѓдваiх нацягнулi курткi i чаравiкi i выбеглi з палаткi. Ленакс i праваднiкi-шерпа былi ѓжо там. "Вы чулi гэта?" Ленакс закрычаѓ.
  
  "Так", - адказаѓ Фосс. Затым: "Дзе Грейсон?"
  
  "Божа, ты ж не думаеш, што гэта закранула яго, цi не так?"
  
  I тут, нiбы ѓ адказ, крык пачуѓся зноѓ, напалохаѓшы Ленакса настолькi, што ён ледзь не страцiѓ раѓнавагу i не ѓпаѓ. " Што, дзеля ѓсяго Святога- - закрычаѓ ён.
  
  "Гэта данеслася адтуль", - сказаѓ Фосс.
  
  "Гэта даносiцца з вашай палаткi, капiтан!" - сказаѓ Макей.
  
  Пакуль яны ѓтрох назiралi, з палаткi прабiѓся цьмяны святло, i яны змаглi разглядзець сiлуэты двух фiгур ѓнутры. Маккей i Фосс накiравалiся да яго, але Ленакс сказаѓ: "Не, хлопцы, не хадзiце туды. Не трэба!"
  
  Полаг палаткi адкрыѓся, i Грейсон выйшаѓ адтуль з запаленай свечкай у руцэ.
  
  " Няма! Ленакс закрычаѓ. " Як ты мог...
  
  
  
  "Заходзьце, пакуль не змерзлi, джэнтльмены," сказаѓ Грейсан.
  
  "Хто там з табой?" Паклiкаѓ Фосс.
  
  "Толькi мой сябар Рампоче Чатанг". У праёме палаткi з'явiѓся раней адсутнiчаѓ шерпа.
  
  "Рампоче?" Перапытаѓ Фосс. "Хiба гэта не тытул для ламы?"
  
  "Для Вярхоѓнага ламы", - адказаѓ Грейсан.
  
  "Вось гэта так".
  
  Фосс i Маккей ѓвайшлi ѓ палатку, але сэр Джордж Ленакс застаѓся на месцы.
  
  " Сэр Джордж, тут таксама патрабуецца ваша прысутнасць, калi вы не пярэчыце.
  
  "Я, чорт вазьмi, пярэчу", - заявiѓ даследчык. "Прыбярыце гэтую чортаву сабаку-шерпа з маёй палаткi!"
  
  Грейсон ѓздыхнуѓ. "Я спадзяваѓся, што ѓ гэтым не будзе неабходнасцi. Сангва, Пассанг..." У адно iмгненне двое шэрпаѓ з экспедыцыi схапiлi Ленакса за рукi i, моцна трымаючы, ѓпiхнулi ѓ перапоѓненую палатку. "Адпусцiце мяне, вы, горныя нiгер!" - закрычаѓ ён, але не змог вызвалiцца ад iх.
  
  "Што, чорт вазьмi, тут адбываецца, Сигерсон?" запатрабаваѓ адказу Фосс.
  
  " Сигерсон? - Паѓтарыѓ Ленакс, злосна гледзячы на мужчыну.
  
  "Я бачу, Маккей раскрыѓ гэты канкрэтны сакрэт", - сказаѓ Грейсан. "Цяпер гэта не мае значэння: тое, што адбываецца, мой дарагi Фосс, з'яѓляецца самым свядомым забойствам - у прыватнасцi, забойствам Энга i Ниму, дасканалым рукой сэра Джорджа Ленакса".
  
  "Вось гэта ды!"
  
  Ленакс слаба ѓсмiхнуѓся. "Ты вар'ят", - сказаѓ ён.
  
  "Няма нiякiх сумневаѓ у тым, што вы забiлi iх, сэр Джордж", - сказаѓ Грейсан. "I не спрабуйце вырвацца. Пассанг i Сангва цяпер падпарадкоѓваюцца Римпоче Чатангу, а не вам".
  
  "Гэта па-чартоѓску сур'ёзнае абвiнавачванне, чувак", - сказаѓ Фосс. "Я не думаю, што ѓ цябе ёсць якiя-небудзь доказы, цi не так?"
  
  " Мяркую, ѓ кiшэнi палiто Ленакса вы знойдзеце адарваную мядзведжую лапу.
  
  " Прэс-пап'е капiтана? - Спытаѓ Маккей.
  
  Ленакс распачаѓ яшчэ адну спробу вызвалiцца ад шэрпаѓ, але гэта было немагчыма. Ён вылаяѓся i плюнуѓ, калi Фосс падышоѓ да яго i сунуѓ рукi ѓ кiшэнi яго палiто, выцягваючы муштук з барановага рога i, у рэшце рэшт, мядзведжую лапу. "Будзь я пракляты," прамармытаѓ Фосс.
  
  
  
  Узяѓшы ѓ яго лапу, Грейсон паднёс да яе свечку i агледзеѓ кiпцюры. "Бачыш? Усё яшчэ вiдаць трохi крывi Энга".
  
  " Значыць, гэтай лапай забiлi Энга? - Спытаѓ Фосс.
  
  "О, я сумняваюся ѓ гэтым. Калi б цела Энга было старанна агледжана, я ѓпэѓнены, што выявiлася б нажавое раненне. Але няма нiякiх сумненняѓ у тым, што гэтая лапа выкарыстоѓвалася для iмiтацыi нападу дзiкага звера, якога, як спадзяваѓся сэр Джордж, прымуць за ецi. Я нiколькi не сумняваюся, што кiпцюры iдэальна падыдуць да парэзах на яго твары.
  
  "Божа усемагутны," прамармытаѓ Фосс. " Вы што, нейкi дэтэктыѓ, мiстэр Грейсон, або Сигерсон, цi як там вас завуць?
  
  Погляд Грейсан па-ранейшаму быѓ прыкаваны да напружанай постацi сэра Джорджа Ленакса. "Яшчэ два тыднi таму я быѓ не больш чым падарожнiкам ѓ гэтай краiне, як i вы, атрымлiваючы асалоду ад гасцiннасцю манастыра Ронгбук, як я рабiѓ гэта некалькi разоѓ раней. З дапамогай Ламы я амаль перамог сваю жахлiвую нецярпiмасць да нудзе, а таксама некалькi iншых асабiстых праблем ... Але ѓ цяперашнi час гэта неiстотна. Праз некаторы час цiхамiрнасць гэтага месца была парушаная весткай аб тым, што Лхаму, мацi Ниму i Чатанг, раптоѓна памерла. сям'я, ведаючы, што Ниму паехаѓ у экспедыцыю, хацела паведамiць яму аб смерцi i, калi магчыма, вярнуць яго ѓ вёску. Сам Чатанг вырашыѓ паехаць, паколькi да атрымання статусу римпоче Ён шмат падарожнiчаѓ па горах i даволi добра ведаѓ мясцовасць. Аднак ён папрасiѓ мяне суправаджаць яго, мяркуючы, што я, будучы суайчыннiкам-еѓрапейцам, даб'юся большага поспеху, пераканаѓшы сэра Джорджа дазволiць Ниму пакiнуць экспедыцыю. У той час я думаѓ, што ѓ гэтым няма неабходнасцi, улiчваючы становiшча Римпоче Чатанга. Аднак, асабiста пераканаѓшыся ѓ крайнiм фанабэрства i манii перавагi гэтага чалавека, я цяпер разумею яго неспакой ".
  
  " Пайшоѓ ты да д'ябла! Ленакс плюнуѓ, усё яшчэ утрымоѓваны шерпами.
  
  "Чаго я не разумею, так гэта чаму?" Сказаѓ Маккей. "Навошта каму-то накшталт капiтана стрымана забiваць гэтых шэрпаѓ?"
  
  "Каб захаваць сваю таямнiцу," адказаѓ Грейсон, кладучы лапу i свечку на стол. " Цi бачыце, джэнтльмены, знакамiты сэр Джордж Ленакс не толькi забойца, але i махляр i ашуканец. Ён зрабiѓ паѓзу, каб даць гэтаму осмыслиться, затым загаварыѓ зноѓ: "Яго леташняя экспедыцыя на пiк Гуанмин прынесла яму рыцарскае званне, цi не так? Гэта таксама стварыла яму рэпутацыю выбiтнага брытанскага альпiнiста сучаснасцi i, без сумневу, дапамагло забяспечыць фiнансаванне не толькi гэтай экспедыцыi, але i будучых. Як было б сумна, калi б свет даведаѓся, што гэта заснавана на хлуснi - нага Джорджа Ленакса нiколi не ступала на пiк Гуанмин. Ён нiколi не падыходзiѓ блiзка ".
  
  "Хлус!" Ленакс закрычаѓ.
  
  "Адкуль ты ведаеш?" Спытаѓ Фосс.
  
  "Менавiта таго, чаго баяѓся Ленакс, я i ведаѓ: Ниму, якi суправаджаѓ Ленакса падчас узыходжання i якi на самай справе сапраѓды дасягнуѓ вяршынi, распавёѓ праѓду аб сiтуацыi свайму брату Римпоче Чатангу, якi, у сваю чаргу, распавёѓ мне. Сэр Джордж сапраѓды саслабеѓ i стаѓ недзеяздольным з-за вышынi i быѓ вымушаны спынiць ѓзыходжанне, у той час як Ниму, працягваючы iсцi наперад, дасягнуѓ вяршынi. Для чалавека, гэтак перакананага ва ѓласнай перавазе, як сэр Джордж Ленакс, той факт, што мясцовы жыхар дасягнуѓ вяршынi, выканаѓшы тое, што ён сам апынуѓся няздольным зрабiць, быѓ невыносны. Таму ён выцягнуѓ з Ниму усю iнфармацыю пра ѓзыходжаннi, нават распытаѓ яго аб выглядзе, якi адкрываецца з вяршынi, i пачаѓ распаѓсюджваць хлусня аб тым, што ён на самай справе пакарыѓ гару. Ён атрымаѓ рыцарскае званне i незаслужаную рэпутацыю, i нiхто не стаѓ мудрэй - нiхто, акрамя, вядома, Ниму. Усё гэта я ведаѓ яшчэ да таго, як мая нага ступiла ѓ гэты лагер, але ѓ той час гэта не мела асаблiвага адносiны да прычыне майго знаходжання тут, якая заключалася ѓ тым, каб знайсцi Ниму i вярнуць яго ѓ вёску. Маральныя хiбы сэра Джорджа мяне не хвалявалi.
  
  Ленакс перастаѓ супрацiѓляцца i цяпер вар'яцка ѓтаропiѓся на Грейсан, яго твар сапраѓды было мокрым ад поту, нягледзячы на рэзкую тэмпературу.
  
  "Аднак усё змянiлася, калi я даведаѓся аб смерцi Ниму i звязаных з ёй абставiнах", - працягнуѓ Грейсан. "Я задаваѓ сэру Джорджу пытаннi аб маршруце, якiм ён дабiраѓся да пiка Бi, i яго адказы толькi пацвердзiлi падазрэннi, якiя зараджалiся ѓ маёй свядомасцi".
  
  "Я памятаю гэта", - сказаѓ Макей. "Вы спыталi, абраѓ ён паѓночны маршрут, i ён сказаѓ "так"".
  
  " Цалкам дакладна. Гэта, аднак, даказала мне, што ён наогул нiколi не быѓ на пiку Бэй, таму што да яго няма паѓночнага шляху. З гэтага кiрунку ён зусiм недаступны. Я сам узлез на вяршыню, таму правяраѓ яго на веданне горы, i ён з трэскам правалiѓся. Аднак на гэты раз яго хлусня была выклiканая не жаданнем захаваць сваю рэпутацыю, а хутчэй жаданнем прыкрыць сваю сапраѓдную дзейнасць. Бачыце, спачатку сэр Джордж лiчыѓ, што яму няма чаго баяцца Ниму, адзiнага чалавека на зямлi, якi мог абвергнуць яго заяву. Але пасля атрымання рыцарскага звання i спадарожнай яму благi славы ён зразумеѓ, што стаѓкi ѓ гульнi значна ѓзраслi. Калi веды, якiя насiѓ Ниму, калi-небудзь выйдуць вонкi, гэта пазбавiць яго рыцарскага звання i знiшчыць яго. Таму ён павiнен быѓ пазбавiцца ад Ниму. Сэр Джордж адмыслова адшукаѓ яго для гэтай экспедыцыi, усё гэта час замышляя яго смерць. Ён узяѓ Ниму з сабой на меркаванае узыходжанне на пiк Бэй, спаслаѓшыся на тое, што iсцi туды было занадта небяспечна для ѓсёй групы. Ён адышоѓ досыць далёка, каб яго не заѓважылi, забiѓ Ниму, схаваѓ цела, затым вярнуѓся ѓ лагер з гiсторыяй аб тым, што выжыѓ пры сустрэчы з ецi. I на гэтым, як ён думаѓ, усё скончылася. Але потым ён даведаѓся, што ѓ Ниму ёсць брат, i пачаѓ асцерагацца - як аказалася, справядлiва, - што Ниму даверыѓ свайму брату таямнiцу экспедыцыi ѓ Гуанмин.
  
  " Тады навошта забiваць Анга? Перабiѓ яго Фосс. " Чаму б не забiць ламу?
  
  Твар Грейсан пацямнела. "Гэта была трагiчная памылка. У спешцы - паколькi ѓ яго было ѓсяго некалькi iмгненняѓ, каб здзейснiць сваю атаку, - ён забiѓ не таго чалавека. Гэта трагедыя, у якой я павiнен панесцi долю вiны, i я нясу яе ѓ значнай ступенi. Я папярэдзiѓ Римпоче Чатанга аб сваiх падазронах i падрыхтаваѓ яго да таго, што можа адбыцца, але я належным чынам не праiнфармаваѓ гiдаѓ экспедыцыi. Калi б я гэта зрабiѓ, Энг мог бы быць сёння жывы. Аднак, калi Ленакс ѓсвядомiѓ сваю памылку, ён прыйшоѓ у моцнае хваляванне, як вы, Маккей, згадалi ѓ той час. Я загадаѓ Чатангу схавацца, i яму ѓдалося адасобiцца з ездавымi сабакамi. Цалкам усвядомiѓшы, наколькi небяспечны сэр Джордж Ленакс, я зразумеѓ, што павiнен быць тым, хто спынiць яго, перш чым загiне яшчэ адзiн нявiнны чалавек - i, чуеш мяне, Ленакс, я сказаѓ, чалавек, не як, не сабака, не мул. Я намякнуѓ сэру Джорджу, што мне таксама вядомая таямнiца, дзеля абароны якой ён быѓ гатовы забiць. Вы памятаеце, раней гэтым вечарам я спецыяльна прапанаваѓ вам дваiм падзялiць палатку, у той час як я вазьму адну з сваiх? Я зрабiѓ гэта досыць гучна, каб сэр Джордж таксама мог мяне пачуць. Гэта быѓ мой спосаб паведамiць яму, дзе я буду спаць, каб ён мог прыйсцi i напасцi на мяне, калi б яму было так хочацца, як я яму i меркаваѓ. I ён сапраѓды напаѓ на мяне - па крайняй меры, так ён думаѓ.
  
  Маккей пакiваѓ галавой. " Цi ён так думаѓ?
  
  "Калi вы агледзiце палатку, якую я выбраѓ, то выявiце, што адна сцяна прарэзаная, а на ложку ляжыць скрутак коѓдраѓ i шкур, разарваных ѓ шматкi. Я разьмясьцiѓ гэтыя коѓдры такiм чынам, каб атрымлiвалася дакладнае малюнак спячага чалавека ѓ цемры. Думаючы, што гэта я, моцна спячы, сэр Джордж атакаваѓ iх мядзведжай лапай, а затым выбег назад, перш чым у яго быѓ шанец усвядомiць падман. Я мяркую, што яго шакаваная рэакцыя, калi ён убачыѓ, як я выходжу з яго палаткi, цэлая, i некалькi iмгненняѓ праз, казала сама за сябе ".
  
  "А што наконт таго крыку, якi мы чулi?" Спытаѓ Фосс.
  
  "Дай мне гэты барановы рог," сказаѓ Грейсан. "Вядома, я не такi дасведчаны гарнiст, якiм сцвярджае сэр Джордж, аднак ..." Грейсон паднёс да вуснаѓ ражок i выдзьмуѓ пераканаѓчую iмiтацыю крыку, якi мужчыны чулi раней той ноччу.
  
  Цяпер Маккей выглядаѓ збянтэжаным. "Але што наконт таго апошняга крыку, якi мы пачулi?" ён запратэставаѓ. "У той раз з намi быѓ капiтан, i я нiколi не бачыѓ, каб ён даставаѓ рог i трубiѓ у яго. Так як жа ты гэта растлумачыш?"
  
  Грейсон злёгку ѓсмiхнуѓся i працягнуѓ свечку i ражок Маккею. "На самай справе, мой хлопчык, якая ѓ цябе кароткая памяць. Хiба ты не памятаеш наш размова аб снежным барсе?" Затым ён склаѓ далонi рупарам каля рота, выдаѓшы высокi, пранiзлiвы крык, дзiѓна падобны на гук барановага рога. "Гэта самае блiзкае, што я мог прыдумаць, але яно паслужыла мэты".
  
  "Так, гэта было дастаткова блiзка, каб падмануць мяне", - прызнаѓ Фосс. "I што цяпер будзе з капiтанам?"
  
  "Гэта залежыць не ад мяне", - сказаѓ Грейсан. Затым ён павярнуѓся да Чатангу i пачаѓ гаварыць па-тыбецку, пасля чаго апусцiѓся на ложак.
  
  Гледзячы на римпоче, сэр Джордж Ленакс зарагатаѓ. "Пасля таго колькасцi мячоѓ, якое мне толькi што давялося вынесцi, вы цяпер збiраецеся перадаць мяне Шерпу?" - сказаѓ ён. "Вы маглi б з такiм жа поспехам адпусцiць мяне прама цяпер, таму што гэтыя сабакi нiчога мне не зробяць. Гэта супраць iх прыроды".
  
  Чатанг узмахнуѓ рукамi, i двое шэрпаѓ, якiя трымалi Ленакса, расцiснулi хватку. Горац патрос рукамi, затым абтрос рукавы палiто, як быццам спрабуючы выдалiць усе з iх непрыемнае пляма. Выпрастаѓшыся ва ѓвесь свой немалы рост, ён змераѓ Грейсан спапяляючым позiркам. "Ты нiчога не можаш мне зрабiць", - сказаѓ ён ледзяным тонам. "Нiхто нiчога не можа мне зрабiць. I ты нiчога не зможаш даказаць. Ты мог бы выкрасцi лапу гэтага мядзведзя i падрапаць яе сам, Грейсон, а потым папрасiць адну з гэтых сабак падсунуць яе мне ѓ кiшэню, калi яны заганялi мяне сюды. Ты або твой сябар, Крывавы Вярхоѓны Лама. Ты ѓжо даказаѓ, што можаш выць, як ецi, дык чаму ты не мог зрабiць усё астатняе, а? Так што будзьце вы праклятыя! Ён павярнуѓся да Чатангу з нянавiсцю ѓ вачах. " Асаблiва ты.
  
  Римпоче Чатанг азiрнуѓся, яго погляд быѓ цьвёрды, але на твары не было гневу. Замест гэтага, гэта быѓ погляд жалю. Ён вымавiѓ адно слова па-тыбецку, затым адвярнуѓся.
  
  "Што ён сказаѓ?" Спытаѓ Ленакс.
  
  Грейсон ѓстаѓ. "Ён сказаѓ: 'сыходзiце'. Гэта ваша рашэнне".
  
  " Сысцi? I гэта ѓсё?
  
  "Гэта ѓсё".
  
  Сэр Джордж Ленакс нахабна ѓсмiхнуѓся. "Скажы гэтаму краснокожему ублюдку, каб отваливал", - сказаѓ ён. "Гэта мая чортава экспедыцыя, i я пакiну яе толькi тады, калi буду гатовы пакiнуць яе".
  
  "Вы маглi б, вядома, не падпарадкавацца яго рашэнню i застацца," сказаѓ Грейсон, "але калi вы гэта зробiце, я без згрызот сумлення звяжу вас вяроѓкай i пакiну ѓ такiм стане да таго часу, пакуль не змагу даставiць вас назад з гары ѓ брытанскае консульства, чыноѓнiкам якога я раскажу ѓсю гiсторыю".
  
  Ленакс пераводзiѓ позiрк з аднаго чалавека на iншага i, здавалася, упершыню ѓсвядомiѓ, што ѓ яго больш няма аднаго ѓ лагеры. "Бегчы цi здацца, а?" - сказаѓ ён. "Добра, я пайду, але спачатку зайду ѓ консульства i распавяду iм сваю версiю таго, што здарылася. Як ты думаеш, каму яны хутчэй павераць?"
  
  Римпоче Чатанг загаварыѓ зноѓ, цiха, i Грейсон перавёѓ: "Ён сказаѓ: 'Ты нiколi не збяжыш з гор".
  
  " Гэта праѓда? Маккей, дапамажы мне сабраць рэчы. Я еду прама зараз i буду праз два днi.
  
  Маккей застаѓся стаяць на месцы.
  
  " Маккей, давай за справу, хлопец! Дапамажы мне з маiм заплечнiкам.
  
  "Няма", - сказаѓ Макей.
  
  Ленакс падышоѓ да Маккею, i на iмгненне здалося, што ён ударыць маладога чалавека, але Маккей не завагаѓся. - Такiм чынам, - усмiхнуѓся Ленакс, - мяркую, цяпер ты адчуваеш сябе мужчынам, а, хлопчык? Кiдаеш выклiк свайму капiтану? Бунтуешь? Гэта тое, што, па-твойму, трэба, каб абкласцi валасы нiжэй?"
  
  Маккей адказаѓ Ленноксу пiльным позiркам. "Я адчуваю сябе лепшым чалавекам, чым вы, сэр Джордж".
  
  
  
  "Ага," сказаѓ Фосс, " i да мяне гэта таксама ставiцца. Збяры сваю ѓласную чортаву зграю".
  
  "Добра, я так i зраблю", - сказаѓ Ленакс. "Я паеду адсюль, вярнуся да цывiлiзацыi i ѓбачу, як усiх вас выкрыюць як заѓзятых хлусам. Але вось у чым пытанне, хлопцы, хто-небудзь з вас наогул вернецца да цывiлiзацыi?
  
  " Гэта пагроза, сэр Джордж? - Напружана спытаѓся Грейсан.
  
  "Пагроза? Няма. Гэта канстатацыя факту. Ты сапраѓды думаеш, што зможаш спусцiцца з гары без майго кiраѓнiцтва? Падумайце пра гэта, i як толькi вы гэта зробiце, правальвайце, смярдзючыя вы ѓсе!" Сэр Джордж Ленакс выскачыѓ з палаткi i правёѓ наступныя чвэрць гадзiны, рыская па лагеры, збiраючы правiзiю, якая яму спатрэбiцца для спуску, у тым лiку зняѓ адну з намётаѓ i згарнуѓ яе для пераноскi, а таксама ѓзяѓ кiрку, каб выкарыстоѓваць яе як кiй для хады. Затым, кiнуѓшы выклiк цемры i пронизывающему холаду, ён пачаѓ спускацца з гары.
  
  Унутры палаткi нiхто не вымавiѓ нi слова. Затым Маккей парушыѓ маѓчанне. "Ты ведаеш, што ён памрэ там".
  
  "Так", - сказаѓ Фосс. "Калi мы дазволiм яму сутыкнуцца з гарой ноччу, мы заб'ем яго так жа дакладна, як ён забiѓ Энга i Ниму".
  
  "Няма", - сказаѓ Римпоче Чатанг па-ангельску, здзiвiѓшы альпiнiстаѓ. "Не памру. Нiколi не памру. Багi гор атрымаюць, атрымаюць..." Апошняе слова ён вымавiѓ па-тыбецку, падаѓшы Грейсону перакладаць яго як помста. Затым Чатанг i iншыя шерпа ѓрачыста выйшлi з палаткi.
  
  Пасля таго, як сышоѓ апошнi, Маккей спытаѓ: "Што ён меѓ на ѓвазе пад "помстай"?"
  
  "Гэта азначае, што гара абвесцiць яго сваёй чарговай ахвярай", - сказаѓ Фосс.
  
  Грейсон сеѓ на зэдлiк. "Адважуся выказаць здагадку, што вы маеце рацыю, хоць, магчыма, не ѓ тым сэнсе, у якiм вы думаеце", - сказаѓ ён. "Вы калi-небудзь чулi легенду пра ецi?"
  
  Фосс i Маккей пакiвалi галовамi.
  
  "Паводле легенды, калi-то ѓ гэтым рэгiёне жыѓ прынц, якi лiчыѓ сябе кiраѓнiком усяго Гiмалайскага хрыбта. Ён быѓ ганарлiвы i заносчив, i ён кiнуѓ выклiк багам, якiя, як лiчыцца, засяляюць гэтыя горы. Раззлаваныя яго фанабэрыстасцю, гэтыя багi праклялi яго вечна бадзяцца па гарах, не як чалавека, а, хутчэй, як найнiжэйшае жывёла, якога баялiся i ненавiдзелi ѓсе, хто сутыкаѓся з iм. У вынiку чалавек ... якi цяпер стаѓ ецi ... схаваѓся ад вачэй iншых людзей, пражываючы сваё вечнае iснаванне ѓ галечы i адзiноце. Ну, ва ѓсякiм выпадку, такая гiсторыя. Маккей, твае гадзiны ѓсё яшчэ працуюць?
  
  Выцягнуѓшы з кiшэнi патрапаныя гадзiны, ён адкрыѓ крышку i абвясцiѓ: "Ужо палова на адзiнаццатую".
  
  " Сонца ѓзыдзе раней, чым ты паспееш азiрнуцца. Ранiцай мы з Чатанг адпраѓляемся ѓ манастыр. Нам усiм варта паспрабаваць крыху паспаць. I дзеля нашай бяспекi, джэнтльмены, я прапаную нам застацца разам, у адной палатцы.
  
  "Ага," сказаѓ Фосс.
  
  "Дакладна," прамармытаѓ Маккей, прыбiраючы гадзiны назад у кiшэню i выцягваючы замест iх свой патрапаны дзённiк i агрызак алоѓка.
  
  
  
  
  
  " Вось гэта так, - прамармытаѓ Маккей, вытрасаючы сябе з успамiнаѓ. Так даѓно ... цэлае жыццё назад ... няѓжо гэта адбылося на самай справе?
  
  " З вамi ѓсё ѓ парадку, палкоѓнiк? - Спытала Сiнцiя, медсястра.
  
  "Хммм? О, так, цалкам."
  
  "На iмгненне ты выглядаѓ трохi... ... Я не ведаю... страчаным".
  
  "Цяпер я ѓ парадку", - сказаѓ ён, нацягваючы ѓсмешку. Затым зноѓ утаропiѓся на газетную фатаграфiю.
  
  Калi сэр Джордж Ленакс пакiнуѓ лагер той ноччу ѓ маi 1892 года, гэта быѓ апошнi раз, калi хто-небудзь бачыѓ яго. Яго знiкненне было расцэнена як смерць на гары, i яго вiталi як героя. Маккей, Фосс, чалавек, якi называѓ сябе Грейсаном, i шерпа, вядома, вярнулiся ѓ вёску без здарэнняѓ, i ѓ наступныя гады Маккей нiколi не спрабаваѓ абвергнуць гераiчную легенду, навакольнае сэра Джорджа Ленакса, i адчуваѓ, што нiхто б яму не паверыѓ, калi б ён паспрабаваѓ. Як i, наколькi яму вядома, Фосс, з якiм ён падтрымлiваѓ кантакт да тых часоѓ, пакуль падобны на бульдога альпiнiст не загiнуѓ падчас iншай экспедыцыi, неѓзабаве пасля пачатку стагоддзя.
  
  Акрамя шэрпаѓ, якiх Маккей больш нiколi не бачыѓ, толькi адзiн чалавек ведаѓ праѓду.
  
  Праз некаторы час пасля экспедыцыi ён даведаѓся сапраѓдную асобу чалавека, падарожнiчаць пад iмёнамi Сигерсон i Грейсан. Падчас iх сустрэчы, вядома, ён, як i ѓвесь астатнi свет, меркаваѓ, што Шэрлак Холмс мёртвы. Толькi пасля Першай сусветнай вайны ён набраѓся смеласцi напiсаць яму лiст, адрасаваѓшы яго проста "С. Холмс, Сасэкс." У лiсце ён зноѓ прадставiѓся i выпадкова згадаѓ, што, хоць ён так i не даслужыѓся да звання генерал-маёра, ён, па меншай меры, можа адрознiць вiнтоѓку Маѓзера ад дроцiка.
  
  Прайшоѓ амаль год, перш чым прыйшоѓ адказ - кароткая запiска наступнага зместу:
  
  
  Мой дарагi Маккей:
  
  
  
  Я рады чуць, што з вамi ѓсё ѓ парадку. I цяпер, калi гэта больш не пытанне жыцця i смерцi, дазвольце мне прызнацца, што я заѓсёды ненавiдзеѓ Гiлберта i Саллiвана.
  
  Гадоѓ
  Ш
  
  
  Маккей усё яшчэ захоѓваѓ дзе-то запiску разам са сваiм старым дзённiкам. Але цяпер усе яго ѓвага была прыкавана да газетнай фатаграфii. Цi магло гэта быць праѓдай? Цi магло гэта сапраѓды быць праѓдай?
  
  Вядома, няма, гэта абсурд, сказаѓ яго рацыянальны розум, яго ваенны розум. Усё яшчэ ...
  
  Дрыжачымi старэчымi пальцамi Колiн Маккей загарнуѓ у газету вакол фатаграфii i асцярожна разарваѓ па згiбам, пакуль не прыбраѓ фатаграфiю са старонкi. Ён захавае гэтую фатаграфiю. Упершыню за даволi доѓгi час ён сапраѓды з нецярпеннем чакаѓ, калi прачнецца на наступны дзень, толькi для таго, каб правесцi дзень, разважаючы пра загадку фатаграфii, гэтай нiбыта зробленай Шиптоном фатаграфii ецi, на якой быѓ намаляваны жахлiвы адбiтак левай ногi без другога пальца ...
  
  Сапраѓды гэтак жа, як нага сэра Джорджа Ленакса.
  
  OceanofPDF.com
  
  Вада з Месяца
  
  Кэралiн Уит
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Быць цi не быць -Сигерсон. Вось у чым пытанне. Высокi ангелец з ястрабiных носам разважаѓ пра асобу, пакуль яго скакун нязграбна прабiраѓся па густым лясах паѓночнага Сiяма, разгойдваючы хауду на спiне з боку ѓ бок з рытмiчнай рэгулярнасцю, ад якой страѓнiкi большасцi брытанцаѓ заклiкалi аб лiтасцi.
  
  Ён атрымаѓ тэлеграму ѓ Катманду: НЕАДКЛАДНА АДПРАђЛЯЙСЯ ђ ЧИАНГМАЙ, СПЫНI КАНТАКТЫ З АГЕНТАМ КАМПАНII "БАРНЭА", СПЫНI "ПОЛЛУКС".
  
  Поллуксом быѓ, вядома, яго брат Майкрофт. Ён павiнен быѓ знайсцi агента кампанii "Барнэа" i ѓвесцi ѓ размову слова "кастор". Узамен ён атрымлiваѓ разведданыя для адпраѓкi па некалькiх бяспечным адрасах назад у Уайтхолл. Так пачалася Вялiкая гульня на ђсходзе; нарвежскi даследчык выпадкова пазнаёмiѓся з брытанскiм валлахом з цiкаѓ дрэва, якi перадаѓ iнфармацыю, атрыманую ад сiямскага наследнага прынца, качыньскага кантрабандыста опiуму, карэнскiх дрэсiроѓшчыка сланоѓ i кiтайскага гандляра. Такiм чынам, Уайтхолл працягнуѓ свае шчупальцы ѓ самыя далёкiя куткi сваёй iмперыi i за яе межы.
  
  Цi бачыѓ хто-небудзь, як ён атрымлiваѓ тэлеграму? Падазраваѓ цi хто-небудзь, што чалавек, якi стаѓ сенсацыяй, пракраѓшыся ѓ таемную сталiцу Тыбету Лхасу i сустрэѓшыся з вярхоѓным ламай, цяпер прыбывае ѓ Сiям з мiсiяй брытанскага ѓрада?
  
  
  
  Калi хто-то на зямлi западозрыць нядобрае, то ён не павiнен насiць прозвiшча Сигерсон.
  
  Ён не мог аднавiць сваё ѓласнае iмя, таму што гэта iмя належала мёртваму чалавеку.
  
  Ён i не падазраваѓ, што памiраць будзе так нязручна.
  
  Паганяты прабурчаѓ загад, i слон спынiѓ сваё дзiѓна хуткае прасоѓванне скрозь густую лiстоту. "Хутчэй за падыходзiце да лодцы, мисса Сигсон", - сказаѓ карычневы чалавек. Куткi рота ангельца кранула ѓсмешка. Чаму такое трехсложное iмя, як Сигерсон, здавалася прамаѓляльнымi народу, караля якога звалi Чулалонгкорн?
  
  Стрэл напалохаѓ слана, якi падняѓ сваю вялiкую галаву i зайграѓ пра сваё гора. Павольная, нязграбная хада змянiлася галопам, якi мог бы кiнуць выклiк пераможцу дэрбi. Холмс ѓчапiѓся ѓ хауду абедзвюма рукамi, затым зразумеѓ, што нiчога не даб'ецца, застаючыся са зверам. Ён выслiзнуѓ з скрынi, ухапiѓся адной рукой за вяроѓку слана i саскочыѓ на зямлю. Ён на хуткасцi ѓрэзаѓся ѓ папараць, удар сцягно i вывiхнуѓ шчыкалатку, у той час як слон зароѓ i пабег, у панiцы збiваючы маленькiя дрэѓцы. Холмс перакацiѓся i схаваѓся ѓ густым падлеску, калi трое ѓзброеных стрэльбамi мужчын прамчалiся мiма яго, пераследуючы звера.
  
  Паганяты быѓ мёртвы. Холмс знайшоѓ яго цела недалёка ад таго месца, дзе пачуѓ першы стрэл. Холмс прыкрыѓ цела некалькiмi галiнкамi, але толькi пасля таго, як забраѓ харчы забiтага. Яму трэба было падтрымлiваць свае сiлы - i яму трэба было скiнуць сваю апошнюю асобу. Было ясна, што Сигерсон больш не быѓ надзейным iмем, пад якiм можна падарожнiчаць.
  
  
  
  
  
  Луiс Леоновенс хваляваѓся. Ён чакаѓ Кастару амаль тры тыднi. Ён сядзеѓ у сваiм офiсе кампанii "Барнэа" у Чиангмае i глядзеѓ на знаёмае вiдовiшча: сланы цягнуць цiкаѓ бервяна да ракi, адкуль iм трэба было плыць у бок Бангкока. Нават пасля столькiх гадоѓ, праведзеных у Сiяме, звяры працягвалi зачароѓваць яго. Хоць яны валодалi дастатковай сiлай, каб спустошыць усю плантацыю, яны дазвалялi малюсенькiм погонщикам i iх добра пастаѓленым крючьям падганяць сябе.
  
  
  
  Гаплiкi выглядалi больш небяспечнымi, чым былi на самай справе. Доѓгiя палкi з металiчным кручком на канцы выкарыстоѓвалiся для таго, каб тыкаць сланоѓ ѓ ногi цi казытаць адчувальнае месца за хлопающими вушамi. Як патлумачыѓ адзiн паганяты, штурхялi не былi балючымi, дзякуючы тоѓстай шкуры таѓстаскурага, ѓразiѓшай, але служылi напамiнам звера, што яго дрэсiроѓшчык побач i чакае паслушэнства. Статкавыя жывёлы, сланы павiнны былi падпарадкоѓвацца важаку, i праца паганятага заключалася ѓ тым, каб быць важаком свайго падапечнага. Абодва трэнiравалiся разам з юных гадоѓ, i паганяты i яго слон былi такiмi ж жанатымi - у некаторых выпадках значна больш жанатымi, - чым той жа паганяты i яго жонка. Сапраѓды, у сиамцев была прымаѓка, што шлюб падобны да слана: муж - гэта пярэднiя ногi, якiя выбiраюць кiрунак, а жонка - заднiя ногi, якiя забяспечваюць сiлу.
  
  Мужчына прыйдзе, нагадаѓ сабе Луiс. Мужчына прыходзiѓ заѓсёды. Ён атрымлiваѓ таямнiчае паведамленне, у якiм гаварылася, што яму варта чакаць каго-небудзь, хто скажа пэѓнае слова, i калi ён чуѓ гэтае слова, ён павiнен быѓ перадаць дэпешы. Такiм чынам, карона была ѓ курсе пастаянна змяняецца сiтуацыi ѓ шанских штатах на поѓначы, дзе больш ваяѓнiчыя горныя плямёны змагалiся з брытанскiм праѓленнем ѓ Бiрме. Карона трымала руку на пульсе, а сiямскi кароль, кампанiя Барнэа i Луi Леоновенс - усё захоѓвалi бачнасць нейтралiтэту.
  
  Калi мужчына не прыйдзе- Але Луiс не хацеѓ засяроджвацца на такой магчымасцi.
  
  
  
  
  
  Змардаваны, ахоплены лiхаманкай полукостюм, якi, спатыкаючыся, выбраѓся з джунгляѓ на паляну, меѓ толькi аддаленае падабенства са здаровым ангельцам з ястрабiных носам, якiя пазбеглi нападу трыма тыднямi раней. Накульгваючы на пашкоджаную нагу, напераменку сястры i дрыжучы ад лiхаманкi, змучаны iнфекцыяй, якая аслабiла яго, i востра маючы патрэбу ѓ ежы i пiтво, гэты нiкчэмны абломак ляжаѓ, дергаясь i стогнам, на паляне, пакуль добры рисовод не закiнуѓ яго на запрэжаную валамi калёсы i не адвёз да мiсiянерам ѓ бальнiцу Маккормика.
  
  Большую частку тыдня ён праляжаѓ у ложку, метаясь i стагнала ѓ прыступах лiхаманкi, амаль не дамагаючыся прагрэсу, нягледзячы на вялiкiя дозы хiнiну.
  
  
  
  "Слон нiчога не рабiѓ ноччу", - прамармытаѓ у трызненнi ангелец. "Гэта быѓ цiкавы iнцыдэнт". Ён варочаѓся на прасякнутых потым прасцiнах, перабiраючы выпадковыя ѓспамiны ѓ сваiм запаленым малярыяй мозгу.
  
  Медсястра Сакавiка Стаббинс не звярнула на яго ѓвагi. Хто ведаѓ, што скажуць людзi, калi iх ахопiць лiхаманка? У шпiталi iндыйскай армii, дзе яна праходзiла падрыхтоѓку, ёй даводзiлася чуць значна горшае. Яна жэстам загадала Люсi падсунуць пад стонущее iстота судна, на ѓсялякi выпадак.
  
  Яе памочнiца, Люсi Прытчард, была дачкой амерыканскага мiсiянера, цвёрда якi рашыѓ асвоiць прафесiю медсёстры, нягледзячы на сваю маладосць i навiзну ѓ краiне. Яна была валявой дзяѓчынай, якая iмкнецца вучыцца, але ѓсё яшчэ адчувала поѓнае глыбокай пашаны трапятанне, замяшанне, а часам i адкрыты жах ад чужасцi навакольнага. Цяпер яна падскочыла, калi ѓ палату ѓвайшоѓ пакрыты татуiроѓкамi Шан i спытаѓ аб сваiм суайчыннiкi з палаты тубыльцаѓ.
  
  "Хто гэта быѓ?" Спытала Люсi, калi мажны мужчына накiраваѓся ѓ паказаным Мартай кiрунку. "Ён выглядае такiм лютым. Ён не сиамец, цi не так?"
  
  Сакавiка хмыкнула. З аднаго боку, яна не ѓхваляла, што выхаваныя юныя лэдзi гуляюць у лэдзi Баунтифул ѓ яе бальнiцы; з другога, яна неахвотна прызнавала, што да гэтага часу Люсi рабiла ѓсё, аб чым яе прасiлi, без скаргаѓ. Не яе вiна, што яна была родам з далёкага месцы пад назвай Канзас i нiколi раней не бачыла прадстаѓнiкоѓ племя шан.
  
  "Ён слуга палкоѓнiка Працёр. Ён родам з штатаѓ Шан на поѓначы", - патлумачыла Сакавiка. "Гэта частка Сiяма, якая таксама распасцiраецца ѓ Бiрму. Гэта было стрэмкай ѓ баку iмперыi з тых часоѓ, як упаѓ Мандалай. Мужчыны робяць сабе шнары i афарбоѓваюць iх сiняй фарбай. Гэта спосаб адганяць зло. Часам, "працягнула яна, пераходзячы да сваёй тэме," у парэзы ѓстаѓляюць каштоѓныя камянi. Мяркуецца, што гэта робiць iх неѓспрымальныя да кулявых раненняѓ ".
  
  Твар Люсi азарыѓся усмешкай, обнажившей яе няроѓныя зубы i лагоднасць. "У Амерыцы ёсць такiя iндзейцы, Танцоры-Прывiды. Яны думаюць, што, танцуючы пэѓным чынам i носячы пэѓную вопратку, яны таксама не памруць. Вядома, - сказала яна, i яе ѓсмешка пацьмянела, - небаракi памыляюцца, i iх адразу ж заб'юць, калi яны сустрэнуць кавалерыю.
  
  
  
  "Апельсiны, прынясiце мне апельсiны", - умольвала пацыентка кранальна тонкiм голасам. "Пяць апельсiнавых костачак, усе рудыя. Усе рудыя, i ѓсё ѓ лiзе". Змардаваны мужчына рэзка сеѓ на ложку, вылупiѓшы вочы, на твары застыѓ непадробны жах. "Беражыцеся Рудавалосай Лiгi!" - закрычаѓ ён жахлiвым голасам.
  
  "Цяпер, зараз", - сказала Марта сваiм самым заспакаяльным тонам, схапiѓшы мужчыну за кастлявыя плечы, спрабуючы павалiць яго на ложак. "Тут няма рыжавалосых мужчын".
  
  Нягледзячы на сваю слабасць, невядомы пацыент быѓ занадта моцны для Марты i Люсi разам узятых. - Iдзi прывядзi Кхун Сена, - сказала Сакавiка памiж ѓздыхамi, пераносячы ѓвесь свой вага на ногi мужчыны.
  
  "Хто?" Спытала Люсi.
  
  "Мужчына з сiнiмi шнарамi," патлумачыла Сакавiка. " Ён у аддзяленнi для тубыльцаѓ.
  
  Калi Кхун Верасня прыбыѓ, ён адразу ж узяѓ сiтуацыю пад кантроль. Гады службы ѓ палкоѓнiка Працёр ѓ Бiрме навучылi яго армейскай дысцыплiне i армейскай дыспетчарызацыi. Ён абхапiѓ пацыента за грудкi, падняѓ яго з ложка, як быццам ён быѓ не больш чым шытая лялькай, i пачакаѓ, пакуль Люсi памяняе прасякнутыя потым прасцiны. Сакавiка Стаббинс сунула мужчыну ѓ рот лыжку настойкi опiю, i Кхун Сенг з дзiѓнай пяшчотай паклаѓ пацыента на ложак.
  
  Апускаючыся ѓ наркатычны сон, мужчына прамармытаѓ: "Сiнi карбункул. У мяне павiнен быць сiнi карбункул".
  
  "Дзiѓныя прадстаѓлення бываюць у гэтых лiхаманкавых пацыентаѓ", - сказала Сакавiка. Яна не заѓважыла, што Кхун Сен пiльна паглядзеѓ на мужчыну ѓ ложку, як быццам упершыню ясна ѓбачыѓ яго.
  
  
  
  
  
  На наступную ранiцу лiхаманка спала, i хворы зноѓ здабыѓ розум. Ён больш не мармытаѓ па начах аб рыжавалосых сланах i не клiкаѓ да сябе доктара Ватсана. Ён быѓ слабы, як кацяня, i ледзь мог праглынуць вадкую рысавую кашу, якую яму далi, але ён, нарэшце, прачнуѓся i прыйшоѓ у прытомнасць. Ён ведаѓ сваё iмя.
  
  "Сигерсон," сказаѓ ён скрыпучым голасам. " Арнэ Сигерсон.
  
  Як толькi Луiс Леоновенс даведаѓся, што Сигерсон, знакамiты даследчык, ляжыць у мiсiянерскай бальнiцы Маккормика, выздоравливая ад лiхаманкi, ён уздыхнуѓ з палёгкай. Хоць Чиангмай прыцягваѓ мноства наведвальнiкаѓ, у большасцi з iх былi афiцыйныя справы, занадта вiдавочна звязаныя з тиковыми плантацыямi, каб квалiфiкаваць iх як шпiёнаѓ Мiнiстэрства замежных спраѓ. Але Сигерсон, чалавек, якi вандруе па небританскому пашпарце, чалавек, вiдавочна якi адправiѓся ѓ кругасветнае падарожжа, быѓ iдэальным шпiёнам. Такiм чынам, Сигерсон павiнен быѓ быць яго чаканым госцем.
  
  З лёгкiм сэрцам ён адправiѓся ѓ бальнiцу. Неѓзабаве ён дамогся вызвалення мужчыны, паабяцаѓшы даглядаць за iм у яго ѓласным доме.
  
  Ён амаль чакаѓ, што яго госць вымавiць слова "кастор", як толькi яны пакiнуць бальнiцу, але Сигерсон нiчога падобнага не зрабiѓ. Калi яны павольнай хадой хворых накiроѓвалiся да шэрагу самлоров за межамi бальнiцы - рыкшаѓ з роварамi, якiя прыводзяць у рух трохколавыя каляскi, - нарвежац схапiѓ Луiса за руку i цiха сказаѓ: "Нiколi не сядай на першым самлор".
  
  Луiс сур'ёзна кiѓнуѓ; ён ведаѓ, што дэпешы паведамлялi аб апошняй успышцы вайны сярод саубва, дробных правадыроѓ плямёнаѓ шан у Брытанскай Бiрме, але ён не меркаваѓ, што прама тут, у Чиангмае, можа адбыцца здрада.
  
  Апынуѓшыся ѓ экiпажы, Сигерсон сеѓ, накiнуѓшы на плечы коѓдру, i ѓтаропiѓся на Стары горад Чиангмай з яго мудрагелiстымi асабнякамi з цiкаѓ дрэва, пагада з белымi купаламi i адкрытымi рынкавымi плошчамi. Луi, якому не цярпелася хутчэй завяршыць сваю частку справы, ухвалiѓ асцярожнасць гэтага чалавека. Дома ѓ яго будзе дастаткова часу, каб абмеркаваць iх сур'ёзныя справы.
  
  Ён быѓ раззлаваны, выявiѓшы, што яму не наканавана застацца сам-насам са сваiм госцем. Палкоѓнiк Працёр, у мiнулым якi служыѓ у брытанскай армii, сядзеѓ на адкрытай верандзе з цiкаѓ дрэва з куфлем джына з тонiкам ѓ руцэ.
  
  "Леоновенс," сказаѓ ён сваiм гулкiм, як на пляцы, голасам, - я ѓзяѓ на сябе смеласць зайсцi, каб пазнаёмiцца з вашым паважаным госцем. Я ѓпэѓнены, вы ведаеце, што Сигерсон - гэта чалавек, якi пранiк у таямнiцы Тыбету ".
  
  Луiс дазволiѓ прадставiць сябе свайму госцю, даѓшы сабе толькi iмгненне на тое, каб задацца пытаннем, адкуль палкоѓнiк ведаѓ, што Сигерсон будзе там. Палкоѓнiк, як ён ведаѓ на свой страх i рызыка, умеѓ ѓсё даведацца i заѓсёды быѓ у курсе падзей у Чиангмае. Палкоѓнiк таксама ѓмеѓ прымаць камандаванне незалежна ад таго, дзе ён знаходзiѓся i ѓ чыiм доме знаходзiѓся. Луiс даволi шматзначна выказаѓ здагадку, што даследнiку патрэбен адпачынак, але Сигерсон сказаѓ, што яму хочацца пасядзець на верандзе i выпiць фруктовага соку, таму Луiс патэлефанаваѓ слузе.
  
  
  
  "Такiм чынам, Леоновенс," прагрымеѓ палкоѓнiк, - наша маленькая вёска i ваш дом будуць ганарыцца двума знакамiтымi людзьмi, пакуль Сигерсон тут". Ён падмацаваѓ свае словы брэхам, у якiм Луiс даведаѓся асаблiва невясёлы смех.
  
  Даследчык прыпадняѓ брыво. Было ясна, што ён паняцця не меѓ, чаму Луi можа прэтэндаваць на славу. Луi уздыхнуѓ i пачаѓ свой аповяд.
  
  "У палкоѓнiка будзе свая маленькая жарт", - ветлiва сказаѓ Луi, хоць у глыбiнi душы яму хацелася, каб гумар палкоѓнiка быѓ не такiм грубаватым. "Уласна кажучы, гэта не мая слава, а маёй мацi. Шмат гадоѓ назад яна напiсала кнiгу, у якой распавяла гiсторыю нашага прыезду ѓ Сiям.
  
  "Ах, вядома", - адказаѓ хударлявы нарвежац. "Ваша мацi была каралеѓскiм настаѓнiкам. Цяпер я ѓспамiнаю. Яна напiсала самы захапляльны справаздачу аб сваiм вопыце зносiн з бацькам цяперашняга караля".
  
  "На мой густ, аповяд маёй мацi быѓ занадта маляѓнiчым. Тыя, хто падштурхнуѓ яе да напiсання гэтай гiсторыi, былi зачараваныя аповядамi аб усходнiм варварстве, i, баюся, яна аказала iм занадта вялiкую паслугу ". Ён усмiхнуѓся, але ва ѓсмешцы быѓ намёк на боль. "Не заѓсёды можна аддзялiць факт ад выдумкi, калi Босвелл публiкуе тваю жыццё".
  
  Згадка пра Босуэлле абудзiла што-то ѓ падсвядомасцi даследчыка. Босуэлл, якi дадаѓ занадта шмат рамантыкi ѓ тое, што павiнна было быць гiсторыямi аб навуцы, - але што гэта значыла? Якое дачыненне ён меѓ да навукi? Ён адкiнуѓ гэтую думку; несумненна, яна прыйшла з туману хваробы.
  
  
  
  
  
  Праз Два днi, калi Сигерсон пачаѓ праяѓляць прыкметы нарастаючым сiлы, палкоѓнiк зладзiѓ званы абед у яго гонар. Да таго часу Луiс пачаѓ задавацца пытаннем, цi быѓ Сигерсон на самай справе Кастором. Расчараваны стрыманасцю свайго госця, ён сам увёѓ у размову тэму касторовых бабоѓ, якiя выгадоѓвалiся ѓ гэтым раёне, але без бачных вынiкаѓ. Увесь размова гэтага чалавека быѓ безжыццёвы, нават калi яны былi сам-насам.
  
  Цi магло быць так, што Сигерсон не быѓ Кастором, i што яго сапраѓдны кантакт ѓсё яшчэ быѓ на волi?
  
  Што ж тады ён будзе рабiць з сабранай iм iнфармацыяй - iнфармацыяй, якая павiнна была трапiць у рукi Уайтхолл пры першай жа магчымасцi? Ён не адважваѓся выкарыстоѓваць больш адкрытыя каналы; кароль Сiяма, адзiн яго дзяцiнства, захаваѓ незалежнасць сваёй краiны толькi таму, што навучыѓся хадзiць па тонкай гранi. Луi не хацеѓ быць тым, хто размывае гэтую грань i стварае праблемы свайму былому школьнаму таварышу. Луi так засяроджана разважаѓ над пытаннем, што ледзь прыслухоѓваѓся да ветлiвым размоѓ, тым, што адбываецца вакол яго.
  
  Палкоѓнiк сядзеѓ на чале свайго вытанчана сервированного стала, яго жонка - у нагах. "Звычайна мы падаем ангельскую кухню," сказала яна сваiм высокiм, трэснутым голасам, " але ѓ гонар нашага выбiтнага госця я падумала, што было б пацешна прыгатаваць стравы сiямскi кухнi. Мае кухары рыхтавалi гэта пачастунак на працягу двух дзён.
  
  Маленькiя, тонкiя смуглявыя жанчыны ѓ доѓгiх квяцiстых спаднiцах на дыбачках увайшлi ѓ сталовую бунгала, несучы падносы са мноствам маленькiх талерачак. Iх яны паставiлi ѓ цэнтры стала, а не на месца, дзе звычайна вячэраюць асобна. Вiдавочна, хто-то ѓзяѓ ѓзоры кожнага стравы i прыправы дадаѓ у выглядзе здробненай зялёнай зелянiны, вострага на выгляд аранжавага перцу чылi i iншых, менш вядомых рэчываѓ буянства кветак, варьирующихся ад шафраново-жоѓтага да цёмна-фiялетавага i пылающе-чырвонага.
  
  "Кажуць," заѓважыѓ Сигерсон сваiм лёгкiм, iранiчным тонам, "што сiямскiя кары джалiць, як змяя, ѓзбуджае, як стрыхнiн, i такое ж тонкае i пачуццёвае, як кiтайская куртызанка".
  
  Палкоѓнiку атрымалася ад душы засмяяцца, у той жа час выказаѓшы незадавальненне "не пры дамах".
  
  "Што тычыцца апошняй хвалы," ветлiва працягнуѓ даследчык, - то я не магу судзiць".
  
  Потрясенное, але употай задаволены выраз твару жонкi палкоѓнiка было неацэнным. Для чалавека, якi любiць тэатр, выкананне ролi дастаѓляла масу задавальненняѓ. На жаль, гэты канкрэтны акцёр забыѓся, што ён адыгрывае пэѓную ролю.
  
  Гэта быѓ Сигерсон, якi цьмяна прыпамiнаѓ, што чуѓ iмя Шэрлака Холмса, але не мог дакладна ѓспомнiць яго.
  
  Пасля вячэры дамы пайшлi, а палкоѓнiк разлiѓ брэндзi па куфлях i раздаѓ iх па крузе, прапанаваѓшы таксама содавую. Да гэтага часу Сигерсон быѓ ужо дастаткова здаровы, каб прыняць прыстойны напой.
  
  "Для мясцовай трапезы патрэбен мясцовы дым", - сказаѓ палкоѓнiк Працёр, падмiргнуѓшы. У пакой увайшла самая прыгожая з служанак, несучы вялiкую срэбную чару. З чары тырчалi доѓгiя трубачкi белыя, абгорнутыя чырвонымi палоскамi фальгi; дзяѓчына абрала адну i працягнула Сигерсону.
  
  
  
  "Вы калi-небудзь спрабавалi сапраѓдную цыгару?" Палкоѓнiк ухвальна ѓсмiхнуѓся, калi даследчык уважлiва агледзеѓ цыгару. "Гэта лепшыя цыгары ѓ Бiрме, прывезены з уласных каралеѓскiх запасаѓ у Мандалае. Я сам забраѓ iх з палаца ѓ якасцi маленькага сувенiра.
  
  " Палкоѓнiк, - Луiс адчуѓ сябе змушаным паказаць, - прысутнiчаѓ, калi кароль Тiбо быѓ сасланы ѓ Iндыю ѓ 1885 годзе.
  
  Гнуткая смуглокожая служанка дастала пачак запалак i доследнай рукой запалiла кожнаму мужчыну па цыгары, затым пайшла, пакiнуѓшы чару на стале.
  
  Сигерсон некалькi разоѓ зацягнуѓся, яго твар засяроджана выцягнуѓся. Ён выпусцiѓ колца дыму, падняѓ вочы да па-майстэрску выразаным столi з цiкаѓ дрэва i сказаѓ: "Лiсце Таната, сушаныя, з прысмакам драѓнiны, запраѓленай тамариндом, здробненыя тытунёвыя лiсце, загорнутыя ѓ пальмавую галiну з арэхам бетэль. Цудоѓна. Досыць мяккi для лэдзi - а мне казалi, што бiрманскi дамы любяць свае цыгары не менш, чым любы мужчына ".
  
  "Што яны робяць, сэр, што яны робяць". Палкоѓнiк шырока ѓсмiхнуѓся; ён быѓ чалавекам, якi любiѓ пакрасавацца, i яшчэ больш яму падабалася, калi яго жэсты належным чынам ацэньвалiся.
  
  "Я напiсаѓ манаграфiю," працягваѓ даследчык, - пра 140 разнавiднасцях ясеня, з якiмi я сутыкнуѓся ѓ сваiх даследаваннях. Я мяркую, што ѓ iндыйскай лункi быѓ нумар 135, а ѓ бiрманскай черуты - 136. Вядома, "працягваѓ ён," гэта, як вы кажаце, вышэйшая форма мастацтва; сяляне паляць мярзотнае зялёную траѓку.
  
  "Навошта," услых здзiвiѓся палкоѓнiк, " каму-то спатрэбiлася пiсаць манаграфiю аб эше?
  
  Хоць забi, Арнэ Сигерсон не ведаѓ адказу на гэтае пытанне. Ён паняцця не меѓ, чаму гэтыя словы сарвалiся з яго вуснаѓ.
  
  Луiс Леоновенс пачынаѓ верыць не толькi ѓ тое, што яго наведвальнiк не быѓ доѓгачаканым Кастором, але i ѓ тое, што ён быѓ зусiм вар'ятам.
  
  Вячэрнi забаѓка не скончылася выкуриванием черут. Палкоѓнiк арганiзаваѓ для свайго высокага госця яшчэ адно мясцовае пачастунак - выставу сiямскiх байцовых рыбак.
  
  - Бэцi спленденс, - сказаѓ ён, паказваючы на дзве маленькiя мiскi на стале з цiкаѓ дрэва.
  
  "Сапраѓды, цудоѓна", - заѓважыѓ даследчык. Рыбы былi пышныя: адна цёмна-сiняга колеру, а iншая - ярка-аранжавага. У кожнага былi доѓгiя перыстыя плаѓнiкi i хвасты, i кожны плаваѓ з вытанчанасцю.
  
  Палкоѓнiк зачэрпнуѓ рукой рыбу колеру iндыга i кiнуѓ яе ѓ мiску, занятую аранжавай беттой. Гэтыя двое кiнулiся адзiн на аднаго, змагаючыся ѓ вадзе, як змагары, колеру ѓспыхвалi, вада пенiлася.
  
  Праз некалькi секунд усё было скончана. Вада стала ружовай ад крывi, а вогненнага колеру рыба ляжала зверху мёртвай, у той час як яе пераможны блакiтны супернiк плаваѓ хуткiмi ѓсхваляванымi коламi вакол чары.
  
  Назiраючы за двума iстотамi, сцепившимися ѓ смяротнай сутычцы, Сигерсон адчуѓ дзiѓнае адчуванне. Яму здалося, што ён падае. Ён пачуѓ гук нясецца вады, хуткi i смяротны, i адчуѓ, што кiдаецца насустрач сваёй гiбелi, абхапiѓшы рукамi цела iншага чалавека. Як i ѓ выпадку з рыбай, адзiн павiнен памерцi, iншы павiнен жыць.
  
  Але кiм жа ён быѓ?
  
  Ён схапiѓся за край стала, але гэтага было недастаткова. Ён споѓз на падлогу ѓ глыбокiм непрытомным стане.
  
  Калi ён прачнуѓся, з яго вуснаѓ сарвалася адно-адзiнае слова. "Ватсан," слаба прамовiѓ ён. " Прывядзiце доктара Ватсана.
  
  "Тут няма нiкога з такiм iмем", - няѓпэѓнена сказаѓ Луiс. Мужчына быѓ альбо вар'ятам, альбо ѓ яго пачаѓся рэцыдыѓ лiхаманкi. Паколькi ён клiкаѓ лекара, апошнi здавалася больш верагодным. Але калi лекар, якi лячыѓ Сигерсона ѓ бальнiцы Маккормика, прыйшоѓ наведаць яго, ён абвясцiѓ, што лiхаманкi ѓ даследчыка няма, i сказаѓ, што ён iдзе на папраѓку.
  
  Луiс быѓ не адзiным чалавекам у пакоi, сомневавшимся ѓ здравомыслии даследчыка. Сам Сигерсон, спакойна седзячы ѓ сэмлоре на зваротным шляху да дома свайго гаспадара, прыйшоѓ да аналагiчнага высновы. Палкоѓнiк вельмi цiкавiѓся яго падарожжам у Лхасу, i на гэтыя пытаннi ён адказваѓ з лёгкасцю, але калi размова зайшла аб яго жыццi да Тыбету, ён стаѓ маѓклiвым i няёмкiм.
  
  Ён успомнiѓ Тыбет. Ён нiчога не памятаѓ да Тыбету.
  
  З такiм жа поспехам ён мог нарадзiцца ѓ храме, дзе сядзеѓ ля ног галоѓнага ламы.
  
  I навошта каму-то пiсаць манаграфiю аб попеле?
  
  На наступны дзень Луi прапанаваѓ свайму госцю экскурсiю па Чиангмаю, i запрашэнне было з удзячнасцю прынята. Праходзячы мiма Замежнага могiлак, на якiм ѓзвышалася статуя каралевы Вiкторыi ѓ натуральную велiчыню, яны заѓважылi, што адна з магiл была адкрыта i двое сиамцев падымалi труну з месца пахавання.
  
  "Без сумневу, вязуць яго дадому для належных пахавання", - заѓважыѓ Луiс. "Некаторым сем'ям не падабаецца думка пра тое, што iх сваякi пахаваныя так далёка.
  
  
  
  У гэты момант рука аднаго з рабочых саслiзнула з вяроѓкi, i труну пакацiѓся па смарагдава-зялёнай лужку. Яна расхiнулася, i адтуль вывалiлася не забальзамаванае цела, загорнутае ѓ прасцiну, а куча пакрытыя карычневымi плямамi костак, якiя больш былi падобныя на сухiя дровы, чым на рэшткi чаго-небудзь чалавечага.
  
  Тубылец закрычаѓ i ѓцёк. Яго таварыш затрымаѓся ѓсяго на секунду даѓжэй, але сышоѓ з яшчэ большай хуткасцю.
  
  "Дрэнная прыкмета", - патлумачыѓ Луiс. "Без сумневу, яны думаюць, што тут замяшаныя злыя духi. Яны зробяць паднашэнне ѓ доме духаѓ, каб ѓласкавiць дэманаѓ".
  
  Сигерсон хутка ступiѓ да адкрытага труне. Ён апусцiѓся на каленi на роѓную палянку i агледзеѓ косткi, паварочваючы iх у руцэ i ѓглядаючыся ѓ iх так, нiбы спрабаваѓ прачытаць пасланне ѓ iх расколiнах. Ён павярнуѓ галаву i паглядзеѓ на Луiса з сур'ёзным выразам на худым твары. "Калi ѓ гэтым горадзе ёсць такое паняцце, як палiцэйскi, "сказаѓ ён, - нам лепш выклiкаць яго".
  
  "Чаму?" Спытаѓ Луiс. "Я бачу, што цела не было належным чынам падрыхтавана да пахаваньня, але, вядома, гэта не злачынства".
  
  "Гэта цела," адказаѓ даследчык, " належыць не еѓрапейцу. Больш таго, - працягнуѓ ён, - гэта была жанчына. У рэшце рэшт, яно было забiта".
  
  
  
  
  
  Палiцэйскi ѓчастак у Лампанге ѓяѓляѓ сабой доѓгае будынак на палях з пакоямi па абодвух канцоѓ i адкрытым прасторай у цэнтры на сiямскi манер. Ён быѓ выфарбаваны ѓ белы колер зверху i чорны знiзу, а яго садовы ѓчастак тануѓ у яркiх колерах. Сяржант Тэд Чутима уздыхнуѓ за сваiм сталом з цiкаѓ дрэва, перачытваючы справаздачы шасцi сваiх афiцэраѓ. Некалькi п'яных пагонцаѓ пагналi сваiх сланоѓ па рысавым палях фермера, у кiтайскага гандляра скралi тры свежевыловленных рыбiны, а адзiн сампаны, як паведамлялася, быѓ скрадзены толькi для таго, каб выявiцца ѓ рацэ каля дома швагер ѓладальнiка.
  
  Тэд часам задаваѓся пытаннем, чаму ён стаѓ палiцыянтам. Ён вывучыѓ ангельскую i трохi французская ѓ мiсiянераѓ i любiѓ чытаць крымiнальныя апавяданнi на гэтых мовах. Ён захапляѓся Видоком i лiчыѓ К. Агюста Дюпена найвялiкшым дэтэктывам ѓ свеце - пакуль не знайшоѓ стары нумар "Часопiса "Стрэнд" у кнiжным кiёску Бангкока. Там ён з завороженным цiкавасцю прачытаѓ гiсторыю дэтэктыва, значна больш блiскучага, чым усе астатнiя, - Шэрлака Холмса.
  
  
  
  Але злачынства, расчыненыя вялiкiм Холмсам у лонданскiм сiцi, былi сапраѓднымi злачынствамi, дасканалымi сапраѓднымi злачынцамi, а не паѓсядзённымi дробнымi разборкамi вясковых жыхароѓ, якiя занадта шмат выпiлi або бралi рэчы ѓ пазыку без дазволу. Ён прагнуѓ забойства, таямнiцы, расследавання.
  
  Косткi на Замежнай могiлках у Чиангмае абяцаюць многае, сказаѓ ён сабе, сядаючы на паравой катэр, якi даставiць яго ѓверх па рацэ. Па крайняй меры, гэта была б перадышка ад штодзённасцi, шанец адправiцца на месца здарэння i дапытаць сведак. Ён задаволена ѓсмiхнуѓся, атрымлiваючы асалоду ад знаёмым вострым густам бетэля на мове i назiраючы за барж з рысам, павольна плылi ѓнiз па рацэ ѓ бок Бангкока.
  
  Сведкамi, ожидавшими яго на месцы пахавання, былi трое фаранг: адзiн высокi i хударлявы ястрабiных з носам, якi прадставiѓся Сигерсоном; iншы вусаты i лысаваты, якi прадставiѓся Луiсам Леоновенсом з кампанii па вытворчасцi цiка на Барнэа; i трэцi, сiвы, прамы, як шомпал, мужчына з чырвоным тварам, якi запатрабаваѓ растлумачыць сэнс гэтага бязладдзя.
  
  "Палкоѓнiк Працёр", - сказаѓ Тэд з нацягнутай усмешкай. "Як мiла з вашага боку прыйсцi i ѓзяць на сябе адказнасць за гэтую прискорбную сiтуацыю". Ветлiвасць была неад'емнай часткай сiямскага ладу жыцця; Тэду нiколi б не прыйшло ѓ галаву паслаць старога канюка прэч i дазволiць яму спакойна разабрацца, хоць кожнай клетачкай сваёй iстоты ён горача жадаѓ зрабiць менавiта гэта. Былы армейскi афiцэр, здавалася, быѓ няздольны ѓсвядомiць, што Сiям не быѓ брытанскай калонiяй.
  
  "Труна i надмагiльны камень належаць ветэрану брытанскай армii. Вядома, я павiнен узяць на сябе адказнасць. Гэта меншае, што я магу зрабiць для сям'i беднага хлопчыка ".
  
  "Дзе б нi быѓ ваш "бедны хлопчык", "мякка заѓважыѓ Сигерсон," яго няма ѓ адведзенай яму магiле.
  
  "Чаму вы так упэѓненыя?" спытаѓ палкоѓнiк. "Усё, што ѓ нас тут ёсць, - гэта косцi. Хто можа сказаць, мужчынскiя або жаночыя, еѓрапейскiя або азiяцкiя?"
  
  "Што тычыцца полу," спакойна адказаѓ даследчык, " паглядзiце на таз. Па вiдавочным прычынах ён шырэй мужчынскага. Вымераѓшы берцовую костка, мы бачым, што яе рост быѓ усяго пяць футаѓ. Дадайце да гэтага той факт, што яе скулы больш выдатныя, чым у еѓрапейка, i ѓ яе ёсць паглыбленне ѓ форме рыдлёѓкi за пярэднiмi верхнiмi зубамi, i я скажу, што яна азiяцкага паходжання. I паглядзi на яе берцовую костка, вось тут.
  
  
  
  "Што наконт гэтага?" Палкоѓнiк нiколi не адрознiваѓся цярпеннем, i Тэду было цiкава ѓбачыць, што ён ставiѓся да сваiх субратам-еѓрапейцам з тым жа грэбаваннем да пачуццяѓ, што i да тых, каго называѓ "тубыльцамi".
  
  "Бачыш гэтыя шышкi на канцы косткi, блiжэйшай да лодыжцы?" Тэд прасачыѓ за пальцам даследчыка, указывавшим на доѓгую костка ногi. У iмгненне вока ён зразумеѓ, што азначае фаранг, i яго вочы загарэлiся пазнаваннем i захапленнем. Ён павiнен быѓ убачыць гэта сам.
  
  " I што з гэтага? Ты хочаш сказаць, што яна была страхоццем?
  
  "Паглядзiце на гэтага чалавека, якi сядзiць на кукiшках побач з прылаѓкам з ежай", - скамандаваѓ Сигерсон, паказваючы костлявым пальцам. Шыракатвары жабрак прысеѓ на кукiшкi, жуючы бетэль i з задаволеным выразам твару разглядаючы мiнакоѓ. "Бачыце, як ён прысядае з паднятымi каленамi i ягадзiцамi на пятках? Гэта прысяданне стварае гранi косткi на нiжняй частцы большеберцовой косткi. Вы калi-небудзь бачылi еѓрапейца, якi мог бы так прысядаць? - з выклiкам спытаѓ ён палкоѓнiка.
  
  Тэд здушыѓ ѓсмешку. Бачанне палкоѓнiка або любога iншага краснолицего фаранга, калi ѓжо на тое пайшло, якi сядзiць на кукiшках i скручивающего лiст бетэля, было занадта каштоѓным, каб iм не атрымаць асалоду ад.
  
  "Добра," злосна пагадзiѓся палкоѓнiк, " яна мясцовая. Але што яна робiць на магiле Робiнсана i чаму вы кажаце, што яе забiлi?
  
  Тэд мог бы адказаць на гэтае пытанне сам, але ён навучыѓся трымацца ѓ ценi, наколькi гэта магчыма, калi мае справу з еѓрапейскiм супольнасцю. Ён возьме справу ѓ свае рукi, калi яны стомяцца ад сваёй гульнi. Як толькi навiзна пройдзе, ён ведаѓ, што iх мала зацiкавiць забойства мясцовай жанчыны.
  
  У гэтым ён быѓ няправы. Леоновенс, валлах з цiкаѓ дрэва, спаслаѓся на неадкладныя справы i вярнуѓся ѓ свой кабiнет, але высокi хударлявы мужчына i палкоѓнiк засталiся на месцы. Shan слуга палкоѓнiка, Кхун Сенг, прынёс кошыкi i сiта, шчоткi i невялiкiя металiчныя iнструменты. Тэд ѓзяѓ на сябе ролю асiстэнта, дапамагаючы Сигерсону раскладваць косткi ѓ належным парадку: спачатку буйныя, затым дробныя па меры iх здабывання, выкарыстоѓваючы сiта для прасейвання бруду i збору нават самых маленькiх пальцаѓ рук i ног. Сигерсон i Тэд выкарыстоѓвалi шчоткi i iнструменты, каб прыбраць бруд пасля таго, як косткi былi вынятыя з кошыка. За ѓсе гады службы ѓ палiцыi Тэд нiколi не бачыѓ, каб з целам звярталiся так спрытна i з такой навуковай дакладнасцю. Ён не быѓ упэѓнены, што нават вялiкi Холмс праявiѓ бы такую асцярожнасць.
  
  
  
  У якой-то момант Сигерсон пагрузiѓ пiнцэт у бруд i што-то выцягнуѓ. "Сяржант, - паклiкаѓ ён, - падыдзiце, паглядзiце на гэта, калi будзеце так ласкавы. Я не ведаю дакладна, што гэта такое, але гэта можа быць важна ".
  
  Тэд паспяшаѓся да месца пахавання. Ён узяѓ пiнцэт выраблены з рук еѓрапейца i даследаваѓ яго змесцiва.
  
  "Валасы з хваста слана", - сказаѓ ён. "Скручаныя ѓ кольца. Гэта звычай некаторых горных плямёнаѓ". З раптоѓнай усмешкай, осветившей яго арэхава-карычневае твар, ён крыкнуѓ: "Кхун Сенг, ты раней бачыѓ падобнае кальцо?"
  
  "Як вы можаце звяртацца да майму слузе без майго дазволу", - сказаѓ палкоѓнiк. "Я не пацярплю непадпарадкавання ад мясцовага жыхара".
  
  Але ён спазнiѓся. Кхун Сенг стаяѓ над мiнiяцюрным Тэдом, яго вочы былi прыкаваныя да плетеному кольцы, i ѓ iх цёмнай глыбiнi чытаѓся жах. Яго твар колеру какава пабялеѓ, з-за чаго сiнiя татуiроѓкi-шнары вылучалiся, як лiнii на карце.
  
  "Гэтыя кольцы даволi распаѓсюджаныя ѓ штатах Шан", - сказаѓ палкоѓнiк, вымаючы iх пiнцэтам i кiдаючы на зямлю. " Гэта проста амулет на ѓдачу, вось i ѓсё.
  
  "У гэтага небаракi было мала гэтага", - заѓважыѓ Сигерсон. "Паглядзiце на шнары на гэтых костках. Яе забiлi да смерцi".
  
  Кхун Сенг выдаѓ жывёльны лямант i пабег з могiлак, як быццам за iм гналiся ѓсе дэманы пекла.
  
  "Забабонны," фыркнуѓ палкоѓнiк, " як i ѓсе гэтыя азiяты.
  
  
  
  
  
  Праз Два днi Кхун Сенг з'явiѓся ѓ бунгала Леоновенов, каб абвясцiць, што палкоѓнiк захварэѓ i не зможа прысутнiчаць на сённяшнiх скачках у клубе Turf Club. На пакрытым татуiроѓкамi твары шанцаѓ гуляла прыязная ѓсмешка, калi ён паѓтарыѓ самодiагностiкi палкоѓнiка: "Працёр такин кажа, што гэта лiхаманка денге, праклён тропiкаѓ".
  
  "Тады праз дзень цi два, з iм усе будзе ѓ парадку", - адказаѓ Луiс. Ён патлумачыѓ свайму госцю: "Палкоѓнiк за час службы ѓ армii падхапiѓ разнастайныя замежныя заразы; ён прымае iх сам i праз некалькi дзён выходзiць як з вядра".
  
  Але на наступны дзень палкоѓнiк Працёр быѓ мёртвы.
  
  Сiям - гэта не Англiя, а Чиангмай - не Бангкок, не кажучы ѓжо пра Лондане. Не было iнспектара Лестрейда, якi стаѓ бы над целам i абвясцiѓ смерць натуральнай, адважыѓшыся першага ѓ свеце дэтэктыва-кансультанта заявiць адваротнае. Чалавек па iменi Сигерсон суправаджаѓ свайго гаспадара ѓ дом палкоѓнiка, каб засведчыць пашану ѓдаве, не думаючы нi аб чым, акрамя таго, што ваенны, павiнна быць, памёр ад сваёй трапiчнай хваробы.
  
  Наведвальнiкаѓ сустрэѓ ля дзвярэй не Кхун Сенг, а сяржант Чутима. "Калi ласка, ѓваходзiце, джэнтльмены", - з паклонам прамовiѓ невысокi смуглы чалавек. " Я праводжу расследаванне абставiнаѓ смерцi палкоѓнiка i быѓ бы вельмi рады вашай дапамогi.
  
  "Расследаванне?" Луiс быѓ вiдавочна шакаваны. "Што тут расследаваць?"
  
  "Што тычыцца гэтага, спадары абодва, я яшчэ не ѓпэѓнены. Мяне сюды выклiкала гаспадыня дома. Яна цвёрда ѓпэѓнена, што яе муж памёр не сваёй смерцю".
  
  " Якiя былi сiмптомы ѓ палкоѓнiка? - Спытаѓ Сигерсон, усiм сваiм выглядам дэманструючы жывую цiкавасць. Тэд адказаѓ, што ѓ палкоѓнiка былi ѓсе прыкметы вострага страѓнiкавага прыступу, разам з лiхаманкай i потлiвасць - карацей кажучы, яго сiмптомы адпавядалi сiмптомаѓ малярыi i лiхаманкi денге, а таксама некалькiх ядаѓ. Нядзiѓна, што дамачадцы не западозрылi, што смерць была ненатуральнай.
  
  "Што прымусiла гаспадыню дома змянiць сваё рашэнне?" Пацiкавiѓся Сигерсон. Ён сядзеѓ на канапе з, здавалася, празмерна томнай натуральнасцю, але яго глыбока пасаджаныя шэрыя вочы iскрылiся цiкавасцю.
  
  "Адно-адзiнае слова, мiстэр Сигерсон," адказаѓ сиамец. " Адно-адзiнае слова на бiрманскiм мове. Слова падамья.
  
  "Што гэта значыць?" Леоновенс ѓскрыкнула. "Гэта азначае помста цi забойства?"
  
  "Рубiн", - адказаѓ Тэд. "Гэта азначае рубiн. Лалы далiны Могок ѓ Бiрме добра вядомыя сваёй прыгажосцю. Я не ведаю, чаму палкоѓнiк пакiнуѓ такое перадсмяротны пасланне або што яно азначае, але я дакладна ведаю, што ѓ былога караля Бiрмы было стан у рубинах ѓ яго палацы ѓ Мандалае ".
  
  "Палац, якi, па прызнаннi палкоѓнiка, ён разрабаваѓ падчас заваёвы сталiцы," нагадаѓ Сигерсон Луiсу.
  
  "Я пытаюся, цi не занадта далёка зайшло слова "разрабавана'? Мужчына прызнаѓся, што ѓзяѓ некалькi цыгар з каралеѓскага палаца, вось i ѓсё".
  
  "Чалавек у форме, якi хоча скрасцi цыгары, цалкам можа скрасцi i каштоѓныя камянi, калi прадставiцца такая магчымасць", - адказаѓ Сигерсон. "Каштоѓныя камянi велiзарнай каштоѓнасцi - любiмая прынада д'ябла; яны з'яѓляюцца ядром i цэнтрам злачыннасцi ва ѓсiм свеце. Калi-то я ведаѓ, што блакiтны карбункул з'яѓляецца ѓ самых нечаканых месцах, напрыклад, у страѓнiку каляднага гусака.
  
  На твары Луiса Леоновенса застыѓ выраз ветлiвага недаверу, але яно пабялеѓ па параѓнаннi з выразам твару Сигерсона. Таму што валасы ѓ яго на патылiцы ѓсталi дыбам, калi ён успомнiѓ, так жыва, як быццам гэта было ѓчора, взволнованного мужчыну, якi прынёс гэтага гусака, набытага ѓ гасцiнiцы "Альфа Iнаѓ", у свае пакоi на Бэйкер-стрыт.
  
  Той, хто пачаѓ падазраваць, што ён не Сигерсон, нарэшце-то даведаѓся сваю сапраѓдную асобу. Ён быѓ Шэрлакам Холмсам, ён павiнен быѓ быць мёртвы, ён знаходзiѓся на iншым канцы святла ад свайго дома i зноѓ глядзеѓ у твар збiтым з панталыку палiцэйскаму, якi меѓ патрэбу ѓ яго дапамогi.
  
  " Па майму вопыту, - пачаѓ ён, але тут жа паправiѓся. - Я чуѓ, што некаторыя следчыя па крымiнальных справах вядуць ѓлiк незвычайных злачынстваѓ i звяртаюцца да гэтых запiсах, калi адбываецца што-то падобнае. Цi ведалi вы калi-небудзь, - звярнуѓся ён да Тэду, - аб смерцi з падобнымi сiмптомамi, якая не была выклiканая хваробай?"
  
  Натхнёны вялiкiм Холмсам i яго банальнай кнiгай, Тэд вёѓ такiя запiсы, зробленыя яго акуратным почыркам на выдатным плыѓным сiямскiм мове. Запiсы былi ѓ асноѓным аб рабаваннях, рэдка аб забойствах, але яму ѓдалося раскрыць злачынства, у ходзе якога ѓсе члены сям'i былi адурманеныя атрутным коранем, кiнутым у камiн, у той час як iх дом быѓ разрабаваны бандытамi, дзякуючы артыкуле, выразанай з "Iравадзi газетт". Менавiта гэта блiскучае рашэнне галаваломкi, якая лiчылася невырашальнай, прынесла яму павышэнне да сяржанта.
  
  Ён перабраѓ у думках некалькi забойстваѓ, якiя былi ѓ яго ѓ дасье. Нiшто i блiзка не падыходзiла да гэтага; ён бачыѓ мала выпадкаѓ атручвання. Большасць яго забойстваѓ былi здзейсненыя ѓ запале п'янага гневу членамi сям'i.
  
  Смерць ад таго, што здавалася хваробай, але аказалася атрутай - раптам яго вочы загарэлiся, i ён закрычаѓ: "Бенджа".
  
  "Што гэта значыць?" Спытаѓ Луiс.
  
  "Ён быѓ хлопчыкам, пятым дзiцем у сям'i, вось чаму яго назвалi Бенджа", - патлумачыѓ Тэд. "Ён памёр ад чаго-то падобнага на лiхаманку, як i палкоѓнiк. Але калi я пайшоѓ у свой пакой, я знайшоѓ бабы лахунга. Хлопчык з'еѓ iх i памёр ".
  
  З дзiѓным выразам на твары Леоновенс патлумачыѓ: "Касторовые бабы. Ведаеце, яны даволi атрутныя".
  
  
  
  Кастар - гэта азначала што-то iншае. Што-тое, што ён павiнен быѓ зрабiць для чалавека па iмя Поллукс. Кастор i Поллукс. Ён павiнен быѓ звязацца з агентам кампанii з Барнэа.
  
  Але Леоновенс быѓ агентам кампанii "Барнэа". Ён глядзеѓ на гаспадара з пытаннем у вачах, пытаннем, якi ён не адважваѓся задаць i спадзяваѓся, што яго зразумеюць.
  
  Луiс, убачыѓшы хуткую выблiск iнтэлекту, уздыхнуѓ з палёгкай. Ён коратка кiѓнуѓ i працягнуѓ: "У пяцьсот разоѓ мацней яду кобры".
  
  "Мы ведаем як", - сказаѓ Холмс цвёрдым голасам. "Атручэнне рицином. Цяпер пытанне ѓ тым, хто гэта зрабiѓ".
  
  "Ты думаеш, гэтая смерць звязаная з косткамi на могiлках?" - Спытаѓ Луiс.
  
  Холмс адкрыѓ рот, каб адказаць, затым павярнуѓся да сиамскому палiцэйскаму. " Што вы пра гэта думаеце, сяржант?
  
  Спачатку Тэду было цяжка адказаць. Ён прывык саступаць еѓрапейцам, i гэта быѓ не сiямскi спосаб, каб прасоѓвацца наперад. Супярэчыць iншаму чалавеку было верхам нявыхаванасцi, а занадта дакладнае i пераканаѓчае выказванне ѓласнага меркавання магло прывесцi да адкрытага нязгоды, з-за якога ѓсё страцiлi б твар. Але гэты фаранг адрознiваѓся ад усiх астатнiх, каго ён сустракаѓ; у адрозненне ад палкоѓнiка, ён, здавалася, не лiчыѓ сябе вышэй за ѓсiх, хто не быѓ англiчанiнам. Здавалася, ён шчыра цiкавiѓся меркаваннем Тэда.
  
  "Палкоѓнiк, здавалася, вельмi настойваѓ на тым, што кольца з слановай воѓны мала што значыць", - павольна пачаѓ Тэд. "Ён кiнуѓ яго, як быццам гэта нiчога не значыла, але Кхун Сенг падумаѓ, што гэта што-то асаблiвае. Памятаеш, як ён павёѓ сябе, калi ѓбачыѓ гэта кальцо?
  
  "Забабоны", - грэблiва сказаѓ Леоновенс. "Зусiм як тыя людзi, якiя ѓцяклi, калi ѓпершыню ѓбачылi косткi".
  
  Пад пiльным, якою была поглядам фаранга з ястрабiных тварам Тэд здзейснiѓ неймавернае. Ён паглядзеѓ ангельцу прама ѓ вочы i прама не пагадзiѓся з iм. "Але Кхун Сенг не ѓцёк, калi ѓпершыню ѓбачыѓ косткi. Калi ён баяѓся злых духаѓ, чаму ён не ѓцёк, калi прыйшоѓ сюды ѓ першы раз? Не, "працягнуѓ ён," менавiта кольца прымусiла яго бегчы. Ён ведаѓ гэта кольца. Ён ведаѓ гэтую жанчыну.
  
  "Цудоѓна," абвясцiѓ Холмс, пацiраючы рукi. " У вас задаткi прыгожага дэтэктыва, сяржант. Той факт, што ѓ вас няма начальства, таго, хто гаворыць вам, што думаць - гэта паводзiны, непрыстойныя палiцэйскаму, дазволiѓ вам выдатна развiць свае здольнасцi ".
  
  
  
  Да канца сваiх дзён сяржант, а пасля капiтан Каралеѓскай палiцыi Сiяма Тэд Чутима сцвярджаѓ, што, хоць Шэрлак Холмс меѓ рэпутацыю найвялiкшага дэтэктыва ѓ свеце, яго зацямнiѓ малавядомы нарвежац па iмя Сигерсон, з якiм ён калi-небудзь меѓ гонар працаваць.
  
  "Мы павiнны пагаварыць з Кхун Сенам", - сказаѓ Тэд, прымушаючы сябе не пачырванець ад хвалы еѓрапейца. "Мы павiнны распытаць яго аб гэтай жанчыне".
  
  Калi Леоновенс патэлефанавала, выклiкаючы слугу, дзяѓчына, подававшая черуты на адным званым абедзе, паведамiла iм, што Кхун Сенг знаходзiцца ѓ сваёй маленькай хацiне за домам. Яго не бачылi ѓсю ранiцу, i меркавалася, што ён аплакваѓ свайго гаспадара.
  
  Звонку хацiны, якую займаѓ шан, стаяѓ моцны пах пахошчаѓ. Пахошчы змешвалiся з чым-то яшчэ, з чым-то больш элементарным. Кроѓ.
  
  Кхун Сен быѓ жывы, але ледзь жывы. Сiнiя шнары, якiя перасякалi яго цела, былi разрэзаныя, i кроѓ сачылася з свежых ран. Ён выразаѓ сваё ѓласнае цела, знявечыѓ сябе дэкаратыѓным криссом, якi ляжаѓ на маленькiм столiку з цiкаѓ дрэва побач з таннай статуэткай Буды.
  
  У чары на тым жа стале ляжалi чатырнаццаць блiскучых каштоѓных камянёѓ, такiх жа чырвоных, як кроѓ, запятнавшая прасцiны.
  
  Трое замежнiкаѓ моѓчкi глядзелi на мужчыну ѓ ложку. Нанясенне калецтваѓ было свайго роду прызнаннем - але прызнаннем у чым? Чаму ён прычынiѓ сабе шкоду i што ён ведаѓ аб мёртвай жанчыне на могiлках?
  
  Тэд пачаѓ допыт. Ён ведаѓ, як яму варта паступiць: ён павiнен быѓ закрычаць Кхун Сену, што ѓсё вядома i што яму лепш прызнацца, iнакш яго чакае такое збiццё, якога ён нiколi ѓ жыццi не цярпеѓ. Менавiта так яго вучылi паводзiць сябе з чалавекам, якога ён падазраваѓ у забойстве.
  
  Але ён паглядзеѓ на якiя гнояцца раны на целе Шана i боль на яго твары, i замест гэтага мякка сказаѓ: "Ты любiѓ яе, цi не так? Ты зрабiѓ кольца для яе".
  
  "Яе звалi Кьи Нанда, што на мове нашага народа азначае Чыстая рака. Яна была прыгожая, i я яе вельмi любiѓ". Вочы Кхун Сена засцiлiся, i ён пакiваѓ галавой, нiбы спрабуючы стрэсцi павуцiнне успамiнаѓ. " Дзiцем яе прывезлi ѓ Каралеѓскi палац у Мандалае i навучылi быць служанкай каралевы Супаялат.
  
  
  
  "Каралева нiколi б не дазволiла ёй выйсцi замуж за чалавека вашага становiшча", - заѓважыѓ Людовiк. Ён бачыѓ падобную сiтуацыю ѓ каралеѓскiм палацы Сiяма, калi быѓ дзiцем; дзяѓчына-рабыня, прывезеная з глыбiнкi, якая хацела толькi кахаць i быць каханай маладым чалавекам са сваёй вёскi, была збiтая амаль да смерцi за тое, што таемна сустракалася са сваiм каханым.
  
  "Вось чаму я пагадзiѓся з планам Працёр такина", - адказаѓ Кхун Сенг, вiдавочна жадаючы, каб яго зразумелi. "Гэта быѓ адзiны спосаб, якiм мы з Кi Нандой маглi быць разам. Салдаты дазволiлi каралеѓскiм слугам увайсцi ѓ палац i забраць некаторыя каштоѓныя рэчы. Кьи Нанда адкрыѓ каралеѓскiя скрынi i дастаѓ лалы, але не для каралевы, а для нас. Для нашай будучынi. Палкоѓнiк павiнен быѓ узяць трохi i пакiнуць нам, каб мы маглi пачаць новае жыццё ".
  
  "Але палкоѓнiк забраѓ усё гэта, пакiнуѓшы цябе без сродкаѓ да iснавання," выказаѓ здагадку Луiс.
  
  "Горш, чым гэта," паправiѓ Холмс, кiваючы галавой.
  
  "Гэта было горш, Сигерсон такин", - пагадзiѓся шан, аказваючы свайму допрашивающему гонар бiрманскiм эквiвалентам сахиба. " Палкоѓнiк сказаѓ мне, што Кьи Нанда забрала сваю порцыю рубiнаѓ i збегла з англiчанiнам, вайсковым сяржантам. Я ведаѓ гэтага сяржанта. Я ведала, што ён паклаѓ на яе вачэй, i я ведала, што яму падабаюцца мясцовыя жанчыны. Я паверыла палкоѓнiку i пакiнула Бiрму, каб прыехаць сюды з iм, таму што маё сэрца было разбiта. Мне было ѓсё роѓна, куды я пайду, як толькi я страцiѓ Кi Нанда ".
  
  "Але калi вы ѓбачылi кольца з косткамi на еѓрапейскiм могiлках, вы зразумелi, што Кi Нанда шукаѓ вас", - сказаѓ Холмс, яго ѓласны голас быѓ такiм жа пяшчотным, як у Тэда. " Вы падазравалi, што палкоѓнiк схлусiѓ вам пра яе дэзерцiрства. Вы зразумелi, што палкоѓнiк Працёр забiѓ яе, каб не рызыкаваць выкрыццём.
  
  "Так", - сказаѓ Кхун Сенг, яго вочы гарэлi чым заѓгодна, толькi не шкадаваннем i раскаяннем. "Я ведаѓ, што маё шчасце было разбурана не жанчынай, якую я любiѓ, а прагным фаранг з такой моцнай запалам да рубiнамi, што ён быѓ гатовы скрасцi нават у бедняка. Ён забiѓ яе; я забiѓ яго. Я кажу гэта з гонарам, бо якi чалавек, варты гэтага iмя, не зрабiѓ бы таго ж?"
  
  "Я мяркую, што вольны доступ палкоѓнiка на Замежнае могiлках дазволiѓ яму лёгка арганiзаваць пахаванне неiснуючага салдата i пакласцi цела жанчыны ѓ труну", - заѓважыѓ Луiс.
  
  "Ён нават не зладзiѓ ёй належных пахавання", - сказаѓ Кхун Сенг сонным голасам. "Ён не спалiѓ яе, як мы, будысты, спальваем сваiх мерцвякоѓ. Нават пасля смерцi ён выкарыстаѓ яе так жа, як выкарыстаѓ усiх сваiх слуг.
  
  
  
  "Гэта скрадзеныя каштоѓныя камянi?" Луiс звярнуѓся да Сигерсону за тлумачэннямi. Чаму чалавек, вядомы як даследчык i альпiнiст, павiнен быць у стане адказаць на яго пытанне, ён не ведаѓ, але тое, што ён мог адказаць на яго, не выклiкала сумневаѓ. "Як Кхун Сенг дастаѓ iх? Хiба палкоѓнiк не схаваѓ бы iх у надзейным месцы?
  
  Холмс працягнуѓ руку i схапiѓ Кхун Сена за татуированную руку. Луiс адразу зразумеѓ праѓду. Кхун Сен кiѓком галавы пацвердзiѓ гэта. "Мой народ лiчыць лалы самымi удачлiвымi з каштоѓных камянёѓ", - сказаѓ ён. "Мы татуируем сябе святымi рунамi, каб адганяць дэманаѓ, i часам устаѓляемы лалы або сапфiры ѓ парэзы ад нажа, каб абаранiць сябе ад шкоды. Чалавек з рубiнам пад скурай не можа быць забiты нажом або дзiдай, гэта ведаюць усе ѓ штатах Шан.
  
  " Колькi рубiнаѓ было ѓ тваёй плоцi? Луi здрыгануѓся, гледзячы на знявечаныя рукi i ногi мужчыны, усвядомiѓшы, што ён насiѓ здабычу свайго гаспадара пад самай скурай - насiѓ прычыну смерцi свайго каханага.
  
  " У мяне iх было чатырнаццаць. У маiх калег-слуг-шанов было столькi ж. Палкоѓнiк ведаѓ аб нашых традыцыях, i ён таксама ведаѓ, што яго могуць западозрыць у крадзяжы каштоѓных камянёѓ з палаца. Калi яму спатрэбiлiся грошы, ён зарэзаѓ аднаго з нас i адвёз рубiн ѓ Бангкок для продажу. Яго не западозраць, калi ён прадасць па адным рубину розных дылерам ".
  
  "Табе прыйдзецца адправiцца са мной у турму ѓ Лампанге", - сказаѓ Тэд, пакiваѓшы галавой. У глыбiнi душы ён думаѓ, што ѓ Кхун Сена былi важкiя прычыны, каб забiць палкоѓнiка, але ѓ яго быѓ свой абавязак, i ён яго выканае.
  
  "Ён не дажыве да гэтага падарожжа", - сказаѓ Холмс.
  
  " Яго раны зажывуць. "Тэд казаѓ коратка, каб схаваць жаль у сваiх вачах.
  
  "Яго раны не заб'юць яго. Гэта зробiць рыцын".
  
  Тэд кiѓнуѓ. Гэта была свайго роду справядлiвасць.
  
  "Ён хацеѓ вады з Месяца", - сумна сказаѓ ён. "Гэта тое, што мы, сиамцы, гаворым, калi мужчына хоча таго, чаго не можа мець. Вады з Месяца".
  
  Усе, хто чытаѓ аб гэтай падзеi ѓ Bangkok Times, меркавалi, што ордэнам Белага слана быѓ узнагароджаны нарвежац Арнэ Сигерсон за яго блiскучыя прыгоды ѓ Тыбеце. Тэд ведаѓ адваротнае; несумненна, вялiкi гонар была аказана Сигерсону за тое, што ён раскрыѓ забойства палкоѓнiка Працёр, але не раскрыѓ праѓду аб крадзяжы палкоѓнiка. Ён ведаѓ дастаткова аб брытанцах, каб разумець, што крадзеж у зрынутага азiяцкага караля мала што значыла б для iх, але як толькi палац стаѓ уласнасцю iмперыi, палкоѓнiка палiчылi б чалавекам, якi абакраѓ сваю ѓласную каралеву. Менавiта па гэтай прычыне ён схаваѓ сваю крадзеж, забiѓшы Кi Нанда.
  
  Лалы былi цiха канфiскаваныя ѓ iншых слуг Шаня i адпраѓленыя ѓ Брытанскi музей у Лондане, а палкоѓнiк быѓ пахаваны на Замежнай могiлках з усiмi ѓшанаваннямi. Толькi Луiс Леоновенс ведаѓ поѓную праѓду: ордэн Белага слана быѓ таксама ѓручаны за выратаванне Сiяма ад крывавага сутыкнення з войскамi брытанскай армii ѓ Бiрме, сутыкнення, справакаванага шанскими лiдэрамi, якiя ѓ чарговы раз спрабавалi аддзялiцца ад Бiрмы.
  
  
  
  
  
  Холмс нязмушана сядзеѓ на верандзе гатэля "Ориентал", лепшай гасцiнiцы Бангкока. Ён мог бы напiсаць лiст ѓнутры, за пiсьмовым сталом, але яму падабалася назiраць за бесперапынным рухам на рацэ, а вечар быѓ душным. На адкрытым паветры было значна камфортней, чым у душнай пакоi для лiсты.
  
  Прахладны вячэрнi ветрык данёс да яго носа мускусный водар Чао Прайя. Ён чуѓ крыкi лодачнiкаѓ i бачыѓ мiгатлiвыя лiхтары на насах iх маленькiх сампанов. Гатэль "Ориентал" мог пахвалiцца электрычнасцю, але вакол яго раскiнуѓся горад, мiгатлiвы газавым святлом, вогнiшчамi для падрыхтоѓкi ежы i алейнымi лямпамi. Усяго на iмгненне яго мiтусня i рачныя пахi нагадалi яму Лондан дваццацiпяцiгадовай даѓнiны, калi ён быѓ хлопчыкам, толькi што скончылi унiверсiтэт, каб пазбiваць стан у сталiцы.
  
  Думкi аб Лондане няѓмольна вялi да думак аб яго мiнулым жыццi. Ён сербануѓ брэндзi, узяѓ пяро, абмакнуѓ яе ѓ туш i пачаѓ пiсаць на цiснення пергаментнай паперы гатэля.
  
  
  Мой дарагi доктар Ватсан,
  
  
  
  Я хачу, каб вы ведалi з самай глыбiнi маёй душы, як моцна я шкадую аб тым, што быѓ вымушаны падмануць вас. Мой брат Майкрофт пераканаѓ мяне, што ѓрад Яе Вялiкасцi патрабуе, каб я заставаѓся ѓ стане "смерцi", а гэта азначае, што гэты лiст нiколi не будзе адпраѓлена. Я буду выконваць даручэннi Мiнiстэрства замежных спраѓ у тых месцах, дзе будучыня iмперыi няпэѓна, i я буду гуляць ролю, да якой мяне доѓга рыхтавалi, - ролю аб'ектыѓнага назiральнiка iсцiны, там, дзе яе зусiм не чакаюць i не паважаюць.
  
  Магчыма, калi-небудзь ты прачытаеш гэтую неотправленную карэспандэнцыю i зразумееш, як шмат значыць для мяне тваё адсутнасць. Я магу раскрыць адно-два злачынствы, разгадаць пастаѓленую перада мной галаваломку, але я толькi напалову той чалавек, якiм быѓ у Англii, паколькi ѓ мяне няма сябра, чый розум я выкарыстоѓваю як тачыльны камень для свайго ѓласнага.
  
  Я нiколi не адпраѓлю гэты лiст. Мой брат Майкрофт i яго банда галаварэзаѓ з Уайтхолл паклапацiлiся пра гэта. Я звязаны сотняй клятваѓ захоѓваць таямнiцу, заблытанай павуцiннем абавязацельстваѓ, якiя ѓ сукупнасцi мала што значаць для мяне, але повязi крывi перавешваюць повязi жадання. Акрамя таго, я цалкам упэѓнены, што нават калi б я адправiѓ адно з гэтых пасланняѓ, яно было б эфектыѓна перахоплена i знiшчана да таго, як дасягнула сiямскi мяжы.
  
  Я сумую па твайму добраму брытанскаму здароваму сэнсу, мой сябар, гэтак жа моцна, як па абеду з добрай брытанскай ялавiчыны ѓ "Савое", канцэрта ѓ "Ковент-Гардэне" i келiху брэндзi перад палаючым камiнам на Бэйкер-стрыт. Могуць прайсцi гады, перш чым мы сустрэнемся тварам да твару ...
  
  
  Холмс адклаѓ ручку i пацёр стомленыя вочы. Якi сэнс заканчваць лiст, якое нiколi не будзе прачытана? Калi падумаць, якi сэнс было думаць пра Бэйкер-стрыт i пакоях, якiя чакалi яго вяртання?
  
  З такiм жа поспехам ён мог бы папрасiць вады каля месяца.
  
  OceanofPDF.com
  
  Мiстэр Сигерсон
  
  Пiтэр Бигл
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Мянецябе клiчуць Флореш Такести. Я канцэртмайстар мунiцыпальнага аркестра Вялiкага Борница у горадзе Святой Радамiр, у герцагстве Борниц, у краiне Сельмира. Я заяѓляю гэта толькi таму, што, па-першае, iснуе шматвяковы спрэчка памiж нашай княжацкiм сям'ёй i суседнiм княствам Граджа па нагоды межаѓ, подкупленных каморнiкам i таго, кiм менавiта некаторыя людзi iх лiчаць; i, па-другое, таму што Борниц, большы або меншы, даволi маленькае валоданне, i ѓ ёй вельмi мала таго, што можна шчыра назваць яго ѓласным. Наш нацыянальны мова - гэта што-то накшталт неахайна нiжненямецкай, яшчэ больш яна iшла румынскiмi няправiльнымi дзеясловамi; наша гiсторыя, па-вiдаць, у значнай ступенi выпадковая, а наша лiтаратура складаецца ѓ асноѓным з застольных песень (некаторыя з iх даволi энергiчныя). Нашы фермеры вырошчваюць ячмень i рэпу, а асаблiва непрыемную зялёную штуку, аб якой мы гаворым незнаёмым людзям, - гэта капуста. Наша валюта - усё, што не крышыцца пры кусании; наша ежа гнятлiва славацкая, а наша мясцовая адзенне, калi шчыра, цьмяна нагадвае швейцарскiх званароѓ у касцюмах радасных манiякальных турак. Аднак наша народная музыка, як я магу засведчыць лепш, чым большасць iншых, з'яѓляецца цалкам мясцовай, паколькi нi адзiн iншы народ нiколi не стаѓ бы прэтэндаваць на яе. Мы з'яѓляемся ѓласнасцю Аѓстра-Венгерскай iмперыi, цi ж мы належым османам; меркаваннi разыходзяцца, i нiкога нi з той, нi з другога боку, падобна, гэта па-сапраѓднаму не цiкавiць. Як я ѓжо сказаѓ, я расказваю вам усё гэта для таго, каб у вас не ѓзнiкла магчымых памылак адносна нашага значэння ѓ гэтай вялiкай турбулентнасцi Еѓропы. У нас яго няма.
  
  Нават маё ѓласнае становiшча канцэртмайстра тут ставiць своеасаблiвы, але законны пытанне. Традыцыйна, як i ѓсюды, першы скрыпач аркестра называецца канцэртмайстрам i служыць дырыжору памочнiкам i кансультантам, а пры неабходнасцi i свайго роду пасярэднiкам памiж iм i iншымi музыкамi. Калi-то, шмат гадоѓ таму, у нас сапраѓды быѓ кандуктар, але ён сышоѓ ад нас пасля асаблiва непрыемнага iнцыдэнту з удзелам палiцэйскага i козы, i з тых часоѓ Гарадскi савет так i не змог знайсцi прыдатную замену. Такiм чынам, добра гэта цi дрэнна, але я быѓ дырыжорам дэ-факта вось ужо некалькi дзясяткаѓ гадоѓ, i наш аркестр, здаецца, ад гэтага анi не горш. Вядома, нам заѓсёды не хапала належнай - цi павiнен я сказаць выразнасцi? - аддачы належнае кампазiтараѓ эпохi барока, i мы, як правiла, ведаем, што лепш увогуле не брацца за Бетховена; але я сцвярджаю, што мы цалкам нiштавата выконваем Лизста, Сен-Санса i трохi Мендэльсона, не кажучы ѓжо пра больш лёгкiх творах розных Штраусов i нават Расiнi. I наша заключнае папуры Гiлберта i Саллiвана амаль заѓсёды выклiкае авацыi стоячы, калi наша публiка дастаткова трезва, каб ѓстаць. Магчыма, мы не венскiя Schausspielthaus, але мы робiм усё магчымае. У нас ёсць наша гонар.
  
  Вясновым вечарам 1894 года ён з'явiѓся ѓ маёй дзверы: высокi, раздражняльны мужчына, якога мы ведалi як нарвежца гер Сигерсона. Вы зараз кажаце мне, што ѓ яго былi iншыя iмёны, чаго я цалкам магу паверыць - я, у сваю чаргу, магу сказаць вам, што заѓсёды падазраваѓ, што ён дакладна не нарвежац. У нарвежцаѓ ёсць манеры, калi ѓ iх няма кухнi; нi адзiн нарвежац, якога я калi-небудзь ведаѓ, не быѓ нават аддалена такiм напышлiвым, няяѓна праѓзыходным i наогул немагчымым, як гэты "Сигерсон". I няма, перш чым вы спытаеце, для мяне было б амаль немагчыма растлумачыць, што менавiта зрабiла яго такiм невыносным. Яго голас? яго пастава? на яго думку, гэты спосаб вывучаць чалавека, як калi б ён быѓ каналам на Марсе цi бактэрыяй, дагэтуль невядомай чалавецтву? Якая б нi была непасрэдная прычына, ён мне не спадабаѓся з першага погляду; i калi б я даведаѓся ад вас сёння, што на самой справе ён быѓ прынцам вашай Англii, гэта нi на волас не змянiла б майго меркавання. На самай справе, я павiнен думаць, узмацнiць яго.
  
  Тым не менш. Тым не менш, ён быѓ, па-за усялякiх спрэчак або прыдзiрак, лепшым скрыпачом, чым я. Яго тон быѓ багацей, яго атака адначасова плыѓней i ѓ той жа час ярчэй; яго фразiроѓка была значна больш авантурнай, чым я калi-небудзь адважыѓся б - цi змог бы дамагчыся, калi б адважыѓся. Я магу быць такiм жа раѓнiвым i нават злосным, як любы iншы мужчына, але я не дурань. Ён заслужыѓ сядзець у крэсле першай скрыпкi - маiм крэсле ѓ працягу дзевятнаццацi гадоѓ. Гэта была проста справядлiвасць, не больш таго.
  
  Калi ён упершыню прыйшоѓ да мяне дадому - наколькi я памятаю, ён лiтаральна толькi што сышоѓ з паштовага вагона, якi часам забiрае аднаго-двух пасажыраѓ з штотыднёвага цягнiка ѓ Бухарэст, - ён спытаѓ маё iмя, прадставiѓся сам i ѓручыѓ мне рэкамендацыйны лiст, напiсаны маiм былым школьным таварышам, даѓно якiя пайшлi ѓ свет iншай. У лiсце паведамлялася, што предъявителем быѓ "першакласны музыка, добра навучаны i дасведчаны, якi па асабiстых прычынах вырашыѓ ѓладкавацца ѓ невялiкi правiнцыйны аркестр, пажадана размешчаны як мага далей ад звычайных гандлёвых i турыстычных маршрутаѓ. Натуральна, стары сябар, я падумаѓ пра цябе ...
  
  Натуральна. Сигерсон - тады ён не назваѓ iншага iмя - моѓчкi назiраѓ з-пад цёмных, злёгку выгнутых броваѓ, пакуль я перачытваѓ лiст. Як я ѓжо казаѓ, гэта быѓ высокi мужчына, на выгляд яму было недзе крыху за сорак, з дзёрзкiм носам з высокай пераноссем - нос тэнара - на хударлявым твары. Я выразна памятаю тонкi шнар, на выгляд даволi свежы, рэзка перасякае яго выступае левую скулу. Рот быѓ амаль блiзнюком гэтага шнара, такi ж напружаны i бледны, i ѓ iм не было больш гумару, наколькi я мог разгледзець. Яго вочы былi плоскага шэрага колеру, без найменшага намёку на блакiт, як гэта часцей за ѓсё бывае ѓ такiх вачэй, i ѓ яго была звычка закрываць iх i прыцiскаць адзiн да аднаго кончыкi пальцаѓ правай i левай рукi, калi ён быѓ максiмальна уважлiвы. Мяне гэта асаблiва раздражняла, як i яго голас, якi быѓ трохi высокiм i трохi рэзкiм, па меншай меры, для майго вуха. Iншы мог бы гэтага i не заѓважыць.
  
  Я павiнен быць сумленны i прызнацца вам, што калi непрыязнасць пры нашай першай сустрэчы ѓзнiкла адразу, то яна таксама была цалкам на маiм баку. Я не думаю, што гер Сигерсон хоць у найменшай ступенi клапацiѓся аб маiм добрым меркаваннi i што ён нават на iмгненне пакрыѓдзiѓся з-за таго, што ѓ яго не было. Ён прыняѓ абразлiвую плату, якую мог прапанаваць яму Святы Радамiр, так жа абыякава, як i маё глыбокая павага - так, таксама прызнаѓ, - калi на праслухоѓваннi ён выканаѓ за маiм кухонным сталом "Жудасна цяжкi эцюд ля мажор" шевалье Сен-Жоржа, а ѓслед за iм што-то належнае страшнейшы"Паганiнi. Я сказаѓ яму, што ѓ ѓдавы Риднак ёсць свабодная пакой на гарышчы практычна за бесцань, на што ён досыць ветлiва падзякаваѓ мяне i падняѓся, каб сысцi, не сказаѓшы больш нi слова, павярнуѓшыся толькi ѓ дзвярах, калi я вымавiѓ яго iмя.
  
  
  
  "Гер Сигерсон? Як вы думаеце, цi зможаце вы аднойчы раскрыць мне свае асабiстыя прычыны, па якiх вы закапалi свае значныя дары у гэтым канкрэтным кутку нiдзе? Я пытаюся не з вульгарнага цiкаѓнасцi, а проста як адзiн музыкант iншага".
  
  Тады ён усмiхнуѓся - я магу цалкам дакладна злiчыць, колькi разоѓ я бачыѓ, як ён рабiѓ што-то падобнае. Гэта было вельмi дзiѓнае iстота, гэтая яго ѓсмешка: не без весялосцi (у гэтым чалавеку былi досцiп i iронiя, калi не тое, што я б назваѓ гумарам), але прама пад павольнай усмешкай яго вуснаѓ я хутчэй адчуѓ, чым убачыѓ, лёгкую презрительную грымасу, амаль презрительную грымасу. Ваш гер Сигерсон на самай справе не вельмi любiць людзей, цi не так? Музыка, ды.
  
  "Спадар Такести," адказаѓ ён досыць ласкава, - калi ласка, зразумейце, што тыя прычыны, якiя могуць быць у мяне для майго прысутнасцi тут, нiякiм чынам не павiнны турбаваць святога Радамiр. У мяне няма нiякай мiсii, нiякай шкоднай мэты - наогул нiякай мэты, на самай справе, а толькi глыбокае iмкненне да спакою разам з даволi сентыментальным цiкаѓнасцю адносна сапраѓдных крынiц музыкi, якiя знаходзяцца не ѓ Вене цi Парыжы, а як раз у такiх захолустьях i ѓ такiх малаадукаваных аркестрах, як ваш ". Я як раз вырашаѓ, цi варта з абурэннем ѓстаць на абарону свайго горада, нават нягледзячы на тое, што яго з'едлiвая ацэнка была абсалютна дакладнай, калi ён працягнуѓ, яго ѓсмешка стала крыху цяплей: "I, калi вы дазволiце мне так выказацца, хоць я, магчыма, i зрушыѓ першую скрыпку -" паколькi я ѓжо паведамiѓ яму аб гэтым; навошта адкладаць вiдавочна непазбежнае?- "правадыр палiчыць мяне лаяльным i добрасумленным, пакуль я застаюся ѓ Санкт-Радомире". Пасля чаго ён пайшоѓ, а я стаяѓ у дзвярах свайго дома i глядзеѓ, як яго высокая фiгура адкiдвае наперадзе сябе изможденную цень, пакуль ён спускаѓся па сцежцы да грунтавай дарозе, якая вядзе да ферме ѓдавы Риднак. У адной руцэ ён трымаѓ чамадан, у другой - футляр для скрыпкi, i насвистывал мелодыю, падобную на Сарасате. Так, я думаю, гэта была Сарасате.
  
  У той вечар я згадваѓ пра рэпетыцыi, але не прасiѓ i не чакаѓ, што ён прыйдзе, за ѓсё ѓ некалькiх гадзiнах язды ад цягнiка. Я нават не памятаю, як сказаѓ яму, як знайсцi мясцовую пiѓную, дзе мы заѓсёды рэпетавалi; i ѓсё ж ён быѓ там, абыякава ветлiвы, як заѓсёды, наладжваючы астатнiя струны. Я вымавiѓ кароткую, нязграбную гаворка, прадставiѓшы аркестру нашу новую першую скрыпку (па маёй падказцы ён назваѓ вiдавочна фальшывае хрысцiянскае iмя Оскар) i дадаѓшы, што, мяркуючы па тым, што я пачуѓ за сваiм кухонным сталом, мы маглi толькi выйграць ад таго, што ён заняѓ маё былое крэсла. Большасць з iх былi вiдавочна незадаволеныя гэтым аб'явай - флейта i трамбон нават ненадоѓга заплакалi, што, павiнен прызнацца, мне падалося, было прыемна. Але я запэѓнiѓ iх, што цвёрда мае намер працягваць быць iх адданым настаѓнiкам i лiдэрам, i яны, падобна, сапраѓды чэрпалi хоць нейкае суцяшэнне ѓ гэта абяцанне. Нi адзiн аркестр нiколi не быѓ адной вялiкай, шчаслiвай сям'ёй, але ѓсе мы былi старымi таварышамi, што вызначана лепш для музыкi. Яны хутка адаптавалiся да якая змянiлася сiтуацыi.
  
  На самай справе, яны адаптавалiся, магчыма, трохi занадта хутка для поѓнага майго камфорту. На працягу гадзiны яны захаплялiся тонам Сигерсона i яго пачуццём рытму, ѓсхвалялi яго дынамiку, якой у iх нiколi не было ѓ мяне - не, гэта не зайздрасць, проста факт - i ѓжо пачалi балбатаць пра магчымасцi пашырэння нашага ѓсё больш састарэлага рэпертуару, аб тым, што адзiн-адзiны свежы i наватарскi голас зменiць увесь характар аркестра. Сигерсон быѓ сцiплы пад iх захапленнем, нават сарамлiвы, адмахваючыся ад усiх апладысментаѓ; што тычыцца мяне, то я наогул нiчога не казаѓ, хiба што пры неабходнасцi прыводзiѓ рэпетыцыю ѓ парадак. Мы разышлiся, поѓныя мрояѓ - ва ѓсякiм выпадку, так яно i было. Я памятаю, што пара драѓляных духавых iнструментаѓ прапаноѓвалi Скрыпiчны канцэрт Моцарта, што было, па меншай меры, мажлiва; i той жа самы трамбон нават прашаптаѓ:Фантастычная сiмфонiя,", што было проста па-дурному. Цi бачыце, ён прымусiѓ iх думаць падобным чынам на адной рэпетыцыi, нават не спрабуючы.
  
  I мы ѓнеслi змены. Вядома, мы гэта зрабiлi. Вы выкарыстоѓваеце iснуючы ѓ вас талент, i прысутнасць Сигерсона дазволiла мне падумаць аб тым, каб паспрабаваць сачыненнi, якiя патрабуюць значна больш намаганняѓ, чым аркестр Вялiкага Борница выконваѓ за ѓсю сваю кар'еру. Няма, я павiнен быѓ сказаць "iснаванне". У iншых аркестраѓ ёсць кар'еры. Мы проста шчаслiвыя заставацца тут.
  
  Берлiёза, няма. Яны не могуць граць тое, што ён напiсаѓ у Парыжы, Лондане, Вене - як жа тады ѓ Святым Радомире? Бетховен, няма, нават з цэлай струннай секцыяй Сигерсона. Але Гендэль ... Haydn ... Моцарт ... Телеман ... Так, так, чым больш я думаѓ пра гэта, тым больш разумеѓ, што нiколi не было нiякай рэальнай прычыны, па якой мы не маглi б прыстойна справiцца з такiмi работамi; гэта нiколi не было нiчым iншым, як з маiм дурным непакоем - i, калi быць справядлiвым да самому сабе, нашым нацыянальным комплексам непаѓнавартаснасцi, калi мы наогул нацыя. Хто мы такiя ѓ мрачнейшей Сельмире, аперэтачнай Сельмире, жартаѓлiвай Сельмире, камiчна адсталай Сельмире, Сельмире, пасмешышча паныла адсталай Усходняй Еѓропы - цi такiмi б мы былi, калi б хто-небудзь дакладна ведаѓ, дзе мы знаходзiмся, - каб думаць, што мы хоць аддалена здольныя ствараць сапраѓдную музыку? Што ж, клянуся Богам, мы збiралiся гэта ѓявiць, i калi мы выставiм сябе дурнямi ѓ спробе, што ѓ гэтым новага? Па крайняй меры, мы будзем зусiм iншымi дурнямi, чым былi раней. Святы Радамiр, Борниц, Сельмира ... Яны нiколi б не ѓбачылi такiх дурняѓ.
  
  Вось якi эфект ён аказаѓ на нас, ваш мiстэр Сигерсон, i што б я аб iм нi думаѓ, за гэта я заѓсёды буду ѓдзячны. Верны свайму слову, ён не прадпрымаѓ абсалютна нiякiх намаганняѓ, каб падмянiць маё музычнае меркаваньне сваiм уласным або якiм-небудзь чынам падарваць маё лiдэрства. Вядома, былi тыя, хто звяртаѓся да яго за саветам па ѓсiх пытаннях, ад вуснага перакладу да аплiкатуры i сучаснай тэхнiкi смычка, але па ѓсiх пытаннях, акрамя самых тэхнiчных, ён заѓсёды адсылаѓ iх да мяне. Я думаю, што гэта, магчыма, было звязана не столькi з лаяльнасцю, колькi з поѓнай адсутнасцю цiкавасцi да якога-небудзь аѓтарытэту або ѓплыву - паколькi я ведаѓ гэтага чалавека, гэтага у iм проста не было. Здавалася, што ѓ першую чаргу ён хацеѓ займацца музыкай i каб яго пакiнулi ѓ спакоi. I якое жаданне было прыярытэтным, я не змог бы сказаць вам нi тады, нi цяпер.
  
  Вельмi добра. Вы пыталiся мяне пра iнцыдэнт, якi, у сiлу майго, несумненна, скажонага гумару, я аддаю перавагу запамiнаць як Справа аб Праславутай виолончелистке. Мы з Сигерсоном былi саюзнiкамi - падыходзiлi адзiн аднаму, несумненна, але, тым не менш, саюзнiкамi - у гэтым неверагодным справе, i калi б мы iмi не былi, хто ведае, чым бы ѓсё скончылася? З iншага боку, калi б мы пакiнулi ѓсё як ёсць... Што ж, мяркуйце самi. Судзiце самi.
  
  Мунiцыпальны аркестр Вялiкага Борница па якой-то прычыне, заѓсёды быѓ слабы ѓ гульнi на нiжнiх струнах - у нас гэта амаль традыцыя. Характэрна, што ѓ тым годзе мы маглi пахвалiцца чатырма виолончелистками, дзве з якiх былi даволi далiкатнымi маладымi жанчынамi, якiя з неспакоем i няѓпэѓненасцю выглядалi з-за сваiх iнструментаѓ. Трэцiм, аднак, быѓ мажны руска-балгарын па iмя Валодзя Андричев: блакiтнавокi, з сiнiм падбародкам, растрапанымi валасамi, памерам прыкладна з царкоѓную дзверы (тут я маю на ѓвазе праваслаѓную царкву), апантаны - або дзякуючы - атацы, якая па праве павiнна была прывесцi да яго перамогi. Ён харчаваѓся музыкай, калi вы мяне разумееце; ён ставiѓся да ѓсяго складання як да спажывання, ад Лiста i Расiнi, з якiмi ён быѓ цудоѓны, да Шумана, ад якога ён нязменна сыходзiѓ у ѓрыѓках, як бы я нi спрабаваѓ звесцi да мiнiмуму яго прысутнасць або цалкам схаваць яго. Тым не менш я паважаѓ яго запал i жвавасць; i, акрамя таго, гэты чалавек мне падабаѓся. У iм было сопящее, нязграбнае зачараванне чорных мядзведзяѓ, якiя ѓсё яшчэ блукаюць па нашым дуброве, як быццам не зусiм ѓпэѓнены, што яны там робяць, але, тым не менш, дастаткова задаволеныя. Я вельмi сумую па iм, колькi б часу гэта нi было.
  
  Яго жонка, Людмiла Плашчак, была адной з нашых лепшых драѓляных духавых, але пайшла на пенсiю ѓ дзень iх вяселля, што ѓ тыя часы лiчылася адзiна правiльным паводзiнамi для замужняй жанчыны. Я мяркую, яна была багемнага паходжання: маленькая кругленькая бландынка, вiдавочна якая адказвае вызначаным гусце. Я памятаю, як яна спявала (альт) са сваiм царкоѓным хорам, зачынiѓшы вочы i склаѓшы рукi на грудзях - боская карцiна нявiннага захаплення. I ѓсё ж час ад часу, у сярэдзiне кантаты Баха або якой-небудзь Памiнальнай iмшы, я бачыѓ, як гэтыя шырока расчыненыя блакiтныя вочы вельмi ненадоѓга приоткрывались, разглядаючы теноровую секцыю з лёгкiм паганскiм бляскам у кутках. Басы таксама, але асаблiва тэнары. Дзiѓна, з якой дэталiзацыяй ѓспамiнаюцца гэтыя рэчы.
  
  Ён любiѓ яе, гэтую вялiкую, нязграбную, панурую Андричеву, нават больш, чым сваю цудоѓную вiяланчэль Фабрэгаса, i шмат у чым у той жа манеры, паколькi, вiдавочна, адчуваѓ, што яны абодва былi занадта добрыя для яго. Абсалютная любоѓ - я не часта сутыкаѓся з такiм у сваiм жыццi, не цяперашнi, сэрца, нiколi не прызначанае для паказухi, якое не можа не праявiць сябе. Гэта было кранальнае вiдовiшча, але часам i раздражняльнае: падчас рэпетыцыi або нават выступу я заѓсёды магла сказаць, калi яго думкi адляталi дадому, да яго пухнатай залаты багiнi. Магу вам сказаць, што кожны раз ён гуляѓ д'ябла сваiм вiбрата.
  
  
  
  
  
  Трэба аддаць ёй справядлiвасць - вельмi неахвотна, - у яе хапiла прыстойнасцi або проста здаровага сэнсу пазбягаць кантактаѓ з кiм-небудзь з калегаѓ яе мужа. Як я ѓжо меѓ на ѓвазе, яна ѓ любым выпадку аддавала перавагу калегаѓ-спевакоѓ инструменталистам; i паколькi Андричев цярпець не мог нiякiх вакальных выступаѓ ("Лепш кошкi на заднiм плоце", - звычайна рыкаѓ ён, "лепш поле, поѓнае аслоѓ ѓ спякоту"), яе схiльнасцi рэдка ѓступалi ѓ прамой канфлiкт з яго ѓласнымi. Такiм чынам, калi б нам давялося выступаць, скажам, у Красногоре, адлегласць да якога патрабуе начоѓкi, у той час як яна весялiлася дома з Уладам, клоунским басам, або, магчыма, з Руськой, гугнявым, фальшивящим лiрычным тэнарам (там было вiбрата, якiм можна было кiраваць на дрожках) ... Што ж, што б астатнiя з нас нi ведалi, або думалi, мы трымалi рот на замку. Мы гулялi нашу Смятану i папуры Гiлберта i Саллiвана i трымалi рот на замку.
  
  
  
  Я не ведаю, калi i як Андричев даведаѓся пра гэта. Я нават не магу сказаць, як мы ѓсе раптам зразумелi, што ён ведае, таму што яго сарамлiвыя, ворчливые, але, па сутнасцi, добрыя манеры, здавалася, нiколькi не змянiлiся з гэтым адкрыццём. Я думаю, музыка падказала нам - яна стала яшчэ мацней, страстнее - карацей кажучы, злей, нават падчас таго, што павiнна было быць выкананнем пасажаѓ legato. Я нават цяпер адмаѓляюся верыць, што хто-небудзь з аркестра Вялiкага Борница паведамiѓ б яму пра гэта. Мы ѓсе любiлi яго, па-рознаму; i ѓ гэтай частцы свету мы схiльныя разглядаць iсцiну не як абсалютная, лiмiтавае карысць, а як нешта, што лепш за ѓсё вымяраць разумна кантраляваным чынам. Гэта цалкам мог быць хто-небудзь з сяброѓ яго жонкi, хто аддаѓ яе - нават адзiн з яе сяброѓ па гульнях, якi занадта шмат выпiѓ. Я не думаю, што зараз гэта мае значэнне. Я не ѓпэѓнены, што хацеѓ бы ведаць гэта зараз.
  
  У любым выпадку, у гэтай частцы свету на такi выпадак прапануюцца пэѓныя традыцыйныя варыянты. Ашуканы муж мае неаспрэчнае права - боскае права, калi хочаце, - збiць сваю няслушную жонку так жорстка, як таго патрабуе яго гонар, але ён не можа адрэзаць ёй нос або вушы, за выключэннем, магчыма, адной варварскай паѓднёвай правiнцыi, дзе мы амаль нiколi не выступаем. Ён можа адправiць яе назад да сям'i, якая, як правiла, зусiм не будзе рада яе бачыць, або, як гэта зрабiѓ адзiн мой знаёмы альтыст, дазволiць ёй застацца ѓ яго доме, але на такiх умовах ... Адпусьцi гэта. Мы можам гуляць iх музыку, але мы не зусiм заходнi народ.
  
  Але Андричев не зрабiѓ нiчога з гэтага. Я сур'ёзна сумняваюся, што ён калi-небудзь абвiнавачваѓ Людмiлу ѓ яе няслушнасцi, i я ведаю, што ён нiколi не шукаѓ нiкога з яе палюбоѓнiкаѓ, кожнага з якiх ён мог бы бiць да таго часу, пакуль не паляцiць пыл, як дываны на бялiзнавай вяроѓцы. Усё больш i больш замкнёны, выпiвае, як нiколi раней, ён праводзiѓ вялiкую частку свайго часу на рэпетыцыях, вiдавочна знаходзячы прыстанiшча ѓ Брамсе, Чайковском i Григе i ѓсё з большай неахвотай вяртаючыся дадому. Часта сканчалася тым, што ён заставаѓся на ноч у нейкага Рыгора Прогорного - нашага чацвёртага вiяланчэлiста, дастаткова кампетэнтнага тэхнiка i блiжэйшага да яго блiзкага чалавека - цi ѓ мяне, цi нават расцягнуѓся на трох крэслах у той халоднай пусты пiѓной, заѓсёды люта прыцiскаючы да сябе вiяланчэль, як ён, павiнна быць, прывык прыцiскаць да сябе сваю жонку. Нiхто з нас нiколi не выказваѓ нi найменшага спагады да яго пакутам. Яму б гэта не спадабалася.
  
  Сигерсон быѓ выдатна дасведчаны аб сiтуацыi - нягледзячы на ѓвесь яго выгляд, быццам ён заклапочаны выключна тонам, тэмпам i дакладнасцю фармулёвак, я зразумеѓ, што ён выпускаѓ вельмi мала з таго, што адбывалася вакол яго, - але ён нiколi не каментаваѓ гэта; толькi пасля выступу ѓ суседнiм горадзе Ильяги. Наш паступова пашыраецца рэпертуар выклiкаѓ у нас як авацыi, так i новыя заказы, але ѓсё роѓна я быѓ занепакоены. Гульня Андричева ѓ той вечар была, несумненна, энергiчнай, але зусiм не адпавядала патрабаванням Шуберта i Скрабiна, i нават найменш крытычныя з нас не маглi гэтага не заѓважыць. Па дарозе дадому, калi мы ехалi, падскокваючы на выбоiнах i лясных сцяжынках, у двух фургонах, у якiх мы ѓсё яшчэ падарожнiчаем, Сигерсон цiха сказаѓ: "Я думаю, вам, магчыма, прыйдзецца пагаварыць з мiстэрам Андричевым".
  
  Большасць астатнiх спалi, i мне трэба было даверыцца каму-небудзь, нават халоднага герру Сигерсону. Я сказаѓ: "Ён пакутуе. У яго няма выйсця сваiм пакутам, акрамя музыкi. Я не ведаю, што рабiць цi што яму сказаць. I я не звольню яго".
  
  Дзiѓна, але Сигерсон усмiхнуѓся мне ѓ амаль поѓнай цемры фургона. Гэта была цьмяная, нацягнутая ѓсмешка, але тым не менш гэта была ѓсмешка. "Я нiколi не думаѓ, што вы гэта зробiце, гер Такести. Я кажу толькi, - i тут ён на iмгненне завагаѓся, - я кажу, што, калi вы не пагаворыце з iм, цалкам верагодна, адбудзецца што-то трагiчнае. Тое, што вы можаце сказаць, далёка не так важна, як той факт, што ён ведае, што вы турбуецеся за яго. Вы даволi замкнёны чалавек, канцэртмайстар."
  
  "Я?" - патрабавальна спытала я. Я была зусiм агаломшана. "Я забараняю? У гэтым аркестры няма нiкога, нiкога, хто не мог бы падысцi да мяне - хто не падыходзiѓ да мяне - нi пры якiх абставiнах, каб абмеркаваць што-небудзь наогул i ѓ любы час. Вы i самi гэта ведаеце, гер Сигерсон. О, як добра я памятаю, у якой лютасьцi я быѓ. Сапраѓды, запретно - гэта ад яго!
  
  ђсмешка стала шырэй; яна нават крыху пацяплела. "Гер Такести, гэта чыстая праѓда, i я б нiколi не стаѓ гэтага адмаѓляць. Любы можа прыйсцi да вас i павiтаць - але вы самi да iх не выходзiце. Вы разумееце рознiцу?" Пасля яшчэ адной кароткай паѓзы, пакуль я ѓсё яшчэ асэнсоѓваѓ сказанае, ён дадаѓ: "Мы больш падобныя, чым вы можаце падумаць, гер Такести".
  
  Жахлiвая думка аб тым, што ѓ тым, што ён сказаѓ, можа быць доля праѓды, прымусiла мяне некаторы час маѓчаць. Нарэшце, я прамармытаѓ: "Я пагавару з iм. Але гэта не дапаможа. Павер мне, я ведаю.
  
  
  
  " Я табе веру. "Голас Сигерсона быѓ амаль пяшчотным - зусiм ненатуральным для яго бурклiвага хрипа. "Я ведаѓ такiх людзей, як Андричев, у iншых месцах, i я баюся, што музыка не заѓсёды будзе дастатковай аддушынай для таго, што з iм адбываецца. Гэта ѓсё, што я магу сказаць ".
  
  Так яно i было. Ён пачаѓ нешта цiха напяваць сабе пад нос, што было яшчэ адной яго раздражняльнай звычкай, i да таго часу, калi нашы конi спынiлiся перад стайняй, ён ужо хроп, як i ѓсе астатнiя. Усе разышлiся, сонна бурчаѓ, акрамя Андричева, якi настаяѓ на тым, каб спаць у павозцы, i быѓ вельмi ѓсхваляваны гэтым. Вядома, ён бы замёрз да смерцi, чаго, як я цяпер думаю, ён i дамагаѓся, i, магчыма, праявiѓ мiласэрнасць, але я не мог гэтага дапусцiць. У рэшце рэшт Прогорный ѓгаварыѓ яго пайсцi з iм дадому, дзе ён моѓчкi пiѓ рэшту ночы i ѓвесь наступны дзень праспаѓ на падлозе. Але ѓ той вечар ён чакаѓ мяне на рэпетыцыi.
  
  Чаго вы чакаеце? Я павiнен спытаць вас аб гэтым на дадзеным этапе. Вы чакаеце, што бедны гер Андричев заб'е сваю жонку - зарэжа, застрэлiць цi задушыць не менш нiкчэмную Людмiлу Пласку - або што адзiн з яе палюбоѓнiкаѓ дасць яму па галаве i збяжыць з гэтым бедным дурнем у Прагу або Сафiю? Прыношу свае выбачэннi, але нiчога з гэтага не адбылося. Гэта тое, што адбылося.
  
  Усё пачынаецца з вiяланчэлi: "Фабрэгас" Андричева, зробленай у Лiсабоне ѓ 1802 годзе не старым Жоао, а яго другiм сынам Антонiа, якi быѓ лепш. Хто-небудзь думае аб Фабрегасе як аб скрыпцы або на гiтары, але яны зрабiлi i некалькi вiяланчэляѓ, i нiдзе няма нiчога лепш, i мала хто так добры; багатае, ганарлiвае, далiкатнае гучанне, несумненна, нi з чым не зблытаеш ѓ гэтым свеце. I што, у iмя ѓсяго Святога, Валодзя Андричев рабiѓ з сапраѓдным Фабрэгасам, я па гэты дзень не маю больш ѓяѓлення, чым вы. Таксама я не магу сказаць, чаму я нiколi не пытаѓся ѓ яго, як у яго гэта атрымалася, - магчыма, я баяѓся, што ён можа мне расказаць. У любым выпадку, яна належала яму, i, як я ѓжо казаѓ, ён любiѓ яе другi пасля Людмiлы Плашчакi. I гэтая вiяланчэль, па меншай меры, сапраѓды адказвала на яго любоѓ. Вы павiнны былi б чуць яго, проста разучивающего гамы ѓ сваiм маленькiм домiку зiмовым ранiцай, каб зразумець.
  
  Такiм чынам, затым - вiяланчэль. Цяпер наступнае - у пачатку восенi Людмiла захварэла. Раптам, што немалаважна, адчайна захварэѓ, па словах Прогорного; сам Андричев амаль нiчога не сказаѓ пра гэта астатнiм з нас, за выключэннем таго, што гэта было якое-то рэспiраторнае захворванне. Альбо гэта, альбо калечащее, пакутлiвае засмучэнне кiшачнiка; на дадзеным этапе такiя падрабязнасцi цяжка ѓзгадаць, хоць я ѓпэѓнены, што змог бы паведамiць iх, калi б Людмiла падабалася мне больш. Як бы тое нi было, я адчуваѓ толькi неспакой - прабачце старому непрыемную шчырасць - за турботы Андричева аб ёй, якое, здавалася, магло разбурыць яго кар'еру. Ён не мог засяродзiцца на рэпетыцыi; iнстыктыѓнае пачуццё рытму, пульсу, якое было яго найвялiкшай сiлай, пахiснулася; яго смычок выйшаѓ з ладу, а фразiроѓка - заѓсёды iмпульсiѓная, як у пятнаццацiгадовага падлетка ѓ чэрвенi - стала зусiм бязладнай, i, паверце мне, гэта самае добрае слова, якое я магу прыдумаць. У дадатак да ѓсяго, ён неадкладна кiдаѓ рэпетыцыю - цi, аднойчы, у iмя ѓсяго Святога, прадстаѓленне!- таму што да яго даходзiлi чуткi, што хвароба Людмiлы прыняла нейкi жудасны абарот. Я мог бы без зазренiя сумлення зарэзаць яго i пасля гэтага моцна спаць; так што вы цалкам можаце сабе ѓявiць, што я думаѓ пра Людмiлу Плашчацы. Забойныя фантазii цi не, але я, вядома, спрыяла да яго. Не таму, што ён пакутаваѓ больш, чым яна - хто ведае? - а таму, што ён быѓ адным з нас. Вось так - як мы. У рэшце рэшт, усё зводзiцца да гэтага.
  
  Ён прадаѓ вiяланчэль. Свайму сябру Прогорному. Нiякай мiтуснi, нiякага сентыментальнага патураньня сваiм жаданням - яго жонцы патрабавалася шырокая (i дарагая) медыцынская дапамога, i на гэтым усё скончылася. Любы з нас паступiѓ бы гэтак жа; да чаго ѓсё гэта было? Па крайняй меры, Фабрегасы заставалiся ѓ сям'i, злева ад яго, кожны вечар, у той час як сам ён весела абыходзiѓся ѓжываных "ДеЛукой", знойдзеным у ламбардзе ѓ Град-хэнд. Ёсць вiяланчэлi горай, чым Делюка. Я не кажу, што iх няма.
  
  Але гэтая чортава штука цалкам вывела з раѓнавагi струны. Як мне растлумачыць гэта цябе, заявляющему, што ты не музыкант? Мы заѓсёды былi слабыя ѓ нiжнiх рэгiстрах, як я ѓжо прызнаваѓ: Андричев i гэты яго iнструмент сталi, у пэѓным сэнсе, нашымi выратавальнiкамi, даѓшы нам глыбiню, самавiтасць, стрыжневы корань, месца, куды можна вярнуцца дадому. Дырыжор i канцэртмайстар, я магу сказаць вам, што нiхто з Мунiцыпальнага аркестра Вялiкага Борница - i ѓ гэты лiк, я ѓключаю самага гер Сигерсона - на самай справе не адбiраѓ у мяне свайго часу. О, яны глядзелi на мяне досыць паслухмяна, але куткi iх вачэй ѓвесь час былi сканцэнтраваны на секцыi вiяланчэлi. Так i павiнна было быць. Рытм нiколi не быѓ маёй моцнай бокам, i я не дурань - я ѓжо казаѓ вам пра гэта.
  
  Але ёсць вiяланчэлi i вiяланчэлi, i адсутнасць Фабрэгаса мела для нас вялiкае значэнне ѓ свеце. Гэты бедны ламбард "ДеЛука" меѓ на ѓвазе як лепш, i ён вытрымаѓ сваю падачу i сыграѓ па нотах, якiя ад яго патрабавалi, так добра, як нiхто iншы мог бы папрасiць. Любы, хто не прывык - не, настроены - да мяккаму грому Фабрэгаса, паколькi ѓвесь наш аркестр быѓ настроены на яго. Гэта было несправядлiвае меркаваньне, але як яно магло быць? Гук быѓ не той; i, нарэшце, гук - гэта ѓсё. Усе. З усiм астатнiм - балансам, тэмпам, iнтэрпрэтацыяй - вы можаце што-то зрабiць, калi захочаце; але гук ёсць цi яго няма, але гэты чортаѓ старажытны Фабрэгас быѓ нашым гукам i нашай душой. Так, я ведаю, гэта павiнна здацца вам абсурдным. Я спадзяюся на гэта.
  
  Прогорный выклаѓся на ѓсе сто - у гэтым нiхто нiколi не сумняваѓся. Гэта было кранальна, у якiм-то сэнсе пранiзлiва: здавалася, ён так шчыра верыѓ, што простае валоданне гэтым непараѓнальным iнструментам зробiць яго - ужо зрабiла яго - музыкам, годным такой адказнасцi. Сапраѓды, на мой слых, яго тэмбр прыкметна палепшыѓся, рытм стаѓ некалькi цвярдзей, меладычная лiнiя адначасова больш стройнай i асэнсаванай. Але што з гэтага? Як бы ѓважлiва нi прыслухоѓвалiся, гэта быѓ не той гук. Вiяланчэль не адчувала да яго таго, што яна адчувала да Андричеву, i ѓсе гэта ведалi, вось i ѓсё. У музычных iнструментаѓ няма нi жалю, нi якога-небудзь паняцця аб справядлiвасцi, наколькi я ведаю. Асаблiва ѓ струнных.
  
  Колькi б Прогорный нi заплацiѓ яму за вiяланчэль, гэта не магло быць i блiзка да яе рэальнай кошту. А Людмiле станавiлася ѓсё горш. Не тое каб я калi-небудзь наведваѓ яе ѓ ложку хворы, вы разумееце, але вы можаце паверыць, што я штодня - штогадзiны - атрымлiваѓ дэпешы i бюлетэнi ад Андричева. Маё сварливое, цынiчнае старое сэрца ледзь не разбiлася, калi я ѓбачыѓ яго такiм звар'яцелым, такiм адчайна дезорганизованным, пастаянна мечущимся туды-сюды памiж рэпетыцыйным залай, кабiнетам лекара i ѓласным домам, робячы усё магчымае, каб адначасова клапацiцца аб дабрабыце сваёй жонкi i аб сваёй музыцы. Для мастака гэта, вядома, немагчыма. Праца цi блiзкiя, захапленнi або адказнасць ... калi справа даходзiць да гэтага, як гэта заѓсёды бывае, хто-то перагiбае палку. Правiльна, няправiльна, так iдуць справы. Мы такiя, якiя ёсць.
  
  Так, вядома, я выдатна ведаю, што з майго боку было недаглядам не пайсцi да Людмiле пры першай вестцы аб яе хваробы. Але, па-першае, нам амаль адразу сказалi, што яе лекар - румын па iмя Нэстасе - змясцiѓ яе ѓ каранцiн; i калi гэта слова мае нейкi рэзананс для вашых адукаваных вушэй, паспрабуйце ѓявiць, як яно павiнна было адбiцца ѓ суседняй вёсачцы на самым аддаленым краi Усходняй Еѓропы, дзе людзi ѓсё яшчэ шчыра вераць, што дзiця можа нарадзiцца з благiм вокам. Нават у хоры у яе было мала сяброѓ у Сэнт-Луiсе. Радамiр, i з таго часу, як яна выйшла замуж, яе бачылi там усё радзей i радзей. Цяпер кухарка з тупым тварам (вiдавочна, найманая доктарам Нэстасе; Андричев нiколi не змог бы дазволiць сабе прыслугу любога гатунку) адвезла сваю двуколку ѓ горад, зрабiла пакупкi ѓ мiнiмальнай колькасцi неабходных слоѓ i з'ехала з такiм жа маѓчаннем, як i прыехала. Так што, верагодна, было больш размоѓ i здагадак аб Людмiле Плашчацы, чым калi-небудзь раней, але нiякiх рэальных ведаѓ - i ѓжо дакладна нiякiх свецкiх званкоѓ.
  
  Па-другое, цi бачыце, мне не спадабалася гэтая жанчына - якiм кiслым старикашкой я, павiнна быць, здаюся вам, раз так лёгка i зьненавiдзеѓ яе, i вашага героя мiстэра Сигерсона, - i ѓ тыя днi я не быѓ настолькi крывадушны, каб зазiрнуць у гэтыя прастадушныя блакiтныя вочы i сказаць, што малюся аб тым, каб святло здароѓя хутчэй вярнуѓся да iх зноѓ. Так, я хацеѓ, каб яна ачуняла, амаль гэтак жа моцна, як я хацеѓ, каб яна пакiнула свайго мужа ѓ спакоi i дазволiла яму рабiць тое, што ён павiнен быѓ рабiць - вельмi добра, тое, што мне было ад яго трэба. Хай у яе будуць палюбоѓнiкi, у што бы то нi стала; хай яна спявае дуэтам з усiмi iмi, пакуль не лопне яе галубiная грудка; але хай у мяне мой лепшы вiяланчэлiст зноѓ у цэнтры маёй струннай секцыi - i хай ён зноѓ трымае свайго прыгожага Фабрэгаса ѓ сваiх тоѓстых, брудных, сялянскiх руках. Там, дзе яму i месца.
  
  Майце на ѓвазе, я паняцця не меѓ, як я змагу выкупiць яго назад i пакрыць Прогорному (сумнага ѓзурпатару, наставившему рогi сваiм уласным iнструментам) грошы, якiя так хутка перайшлi да доктара Нэстасе. I, па-вiдаць, працягвала хадзiць да яго, таму што стан Людмiлы, здавалася, чаму-то так i не палепшылася. Неѓзабаве Андричев пачаѓ прадаваць або закладваць iншыя рэчы - ад кнiг да пасцельных прыналежнасцяѓ, ад старой адзення да старых кветкавых гаршкоѓ, ад пакручаных бузук без аборкi, ад патрэсканай посуду - усё, за што хто-небудзь даѓ бы яму яшчэ некалькi манет для догляду за жонкай. Многiя з нас куплялi ѓ яго нiчога не якiя стаяць вырабы з жалю, якiя незадоѓга да гэтага ён бы адразу адкiнуѓ. Цiкава, цi захавалася ѓ Сигерсона тая трохi скураная дарожная сумка са зламаным замком - думаю, пабiтая моллю футравая накiдка дзе-то ѓ мяне на гарышчы. Я думаю, што так.
  
  Такiм чынам, хоць нiхто з нас наогул нiколi не бачыѓ Людмiлу Пласку, мы прачыталi на твары Андричева яе пагаршаецца стан i поѓную бескарыснасць кожнага новага лячэння. Ён съеживался на нашых вачах, гэты мядзведзь, гэты бык, называйце, як хочаце; ён опустошался i зьнерухомеѓ да тых часоѓ, пакуль, здавалася, у iм не засталося нiчога большага, чым можна было знайсцi ѓнутры яго вiяланчэлi. Менш, таму што Фабрэгас i нават ДеЛука стваралi музыку з сваёй пустэчы, а гук Андричева - вось ён зноѓ, заѓсёды той самы гук - станавiѓся танчэй, сушы, аддаляцца, як крык адзiнокага цвыркуна ѓ пустынi. Я да гэтага часу курчыѓся ад горкага сораму, успамiнаючы, як цяжка мне было глядзець на яго, як быццам яго адчай нейкiм чынам было маiх рук справай. Маё адзiнае апраѓданне складаецца ѓ тым, што мы ѓсе былi такiмi з iм тады, усё, акрамя яго таварыша Прогорного. I Сигерсон, адхiлены i ѓтойлiвы, як заѓсёды, якi, тым не менш, рабiѓ камплiменты яго гульнi пасля кожнага выступу. Я павiнен быѓ гэта зрабiць, да чорта сумленнасць - я ведаю, што павiнен быѓ. Магчыма, менавiта таму ѓспамiн пра гэтага чалавека да гэтага часу раздражняе мяне, нават цяпер.
  
  Пра- сам доктар Нэстасе? Так, вядома, у яго былi i iншыя пацыенты, але, мяркуючы па ѓсiм, ён не давяраѓ iм i вельмi паступова адпускаѓ iх аднаго за iншым, альбо запэѓнiваючы, што яны цалкам ачунялi, альбо ветлiва перадаючы iх iншым лекарам, вiдавочна, для таго, каб цалкам сканцэнтраваць свае навыкi на крытычным стане фраѓ Андричевы. Усе яны сышлi да вечара позняга лета, калi каментар Сигерсона: "Мы падобныя больш, чым вы можаце падумаць, гер Такести", працягваѓ даймаць мяне, я вырашыѓ сам нанесцi вiзiт Людмiле Плашко. Я нават прынёс кветкi, не з спагады, а таму, што кветкi (асаблiва вiльготныя, злёгку завялыя) звычайна прапускаюць паѓсюль. Павiнен сказаць, мне падабаецца не хлусiць вам.
  
  Дом Андричева, выглядаѓ амаль гэтак жа, як у старыя добрыя часы, - пастарэлы, але дужы, - знаходзiѓся ѓ асноѓным у кiрунку фермы ѓдавы Риднак, але прыкладна ѓ васьмi мiлях назад, сярод ячных палёѓ, дзе цёмныя пагоркi навiсаюць над усiм, як навальнiчныя хмары, гатовыя пралiцца дажджом. Я прыбыѓ як раз своечасова, каб убачыць, як доктар Нэстасе - маладжавы, моцна складзены мужчына, трохi дэндзi, з прыкметным варненским акцэнтам - выводзiць абарванага, дрэнна пахкага жабрака з тэрыторыi гатэля, энергiчна заяѓляючы: "Дружа, я ѓжо казаѓ табе раней, у нас тут такiх, як ты, не будзе. Хутка переодевайся, цi я спущу на цябе сабак! Дзiѓная пагроза, памятаецца, падумаѓ я тады, паколькi ѓсе сабачае пагалоѓе гэтага месца складалася толькi з тоѓстага вушамi спанiэля Людмiлы, якога з цяжкасцю можна было ѓгаварыць прыставаць да котцы, не кажучы ѓжо пра великоватом попрошайке. Мужчына мармытаѓ невыразныя пагрозы, але доктар быѓ няѓмольны, упiхнуѓ яго ѓ брамку, замкнуѓшы яе на засаѓку i папярэдзiѓшы: "Больш гэтага не будзе, сэр, вы мяне зразумелi? Пакажыся тут яшчэ раз, i ты выявiш, што палiцыя праяѓляе цiкавасць да тваiм звычкам. Вы разумееце? Жабрак паказаѓ, што разумее, i пабрыѓ прэч, невыразна лаючыся, калi доктар Нэстасе павярнуѓся да мяне, расплываясь ѓ ветлай усмешцы.
  
  "Гер Такести, павiнна быць? Я так шчаслiвы i задаволены знаёмствам з вамi, што ледзь знаходжу словы. Фраѓ Людмiла так добра адклiкаецца пра вас, а што тычыцца гер Андричева ... I тут ён лiтаральна пацалаваѓ кончыкi сваiх пальцаѓ, хай мяне ѓ гэтую хвiлiну ѓразiць маланка, калi я маню. Апошнiм, каго я бачыѓ за падобным заняткам, быѓ баснiйская шэф-кухар, расхвальвалi ѓласныя цялячыя катлеты.
  
  "Я прыйшоѓ наведаць фраѓ Людмiлу", - пачаѓ я, але доктар апярэдзiѓ мяне, адрэзаѓшы, як хворы апендыкс. - На жаль, маэстра, у цяперашнi час я не магу дазволiць наведванне пакоя хворага. Вы павiнны зразумець, што яе хвароба такога роду, што вельмi, вельмi лёгка можа перарасцi ѓ... - тут ён далiкатна пацiснуѓ плячыма, - ... самы нязначны неспакой, найменшы намёк на беспарадак. Пры захворваннях такога роду лекар праводзiць тонкую грань - як музыкант, калi вы дазволiце мне, - памiж асцярожнасцю i нядбайнасцю, празмернай апекай i проста бестурботнай нядбайнасцю. Я аддаю перавагу памылiцца ѓ бок пiльнасцi, як, я ѓпэѓнены, вы можаце ацанiць ".
  
  Было яшчэ шмат чаго ѓ гэтым духу. У рэшце рэшт я сам перапынiѓ яго, сказаѓшы: "Iншымi словамi, фраѓ Людмiла не павiнна прымаць наведвальнiкаѓ, акрамя свайго мужа. А можа быць, нават не ён?" Доктар Нэстасе пачырванеѓ - зусiм злёгку, але ѓ яго была такая гладкая скура, якая робiць усе эмоцыi выразнымi, - i я ведала тое, што ведала. Гэтак жа, я не сумняваѓся, паступiѓ i Валодзя Андричев, i яго бiзнэс, як заѓсёды, быѓ яго бiзнесам. Я ѓручыла кветкi, пакiнула шчырае пасланьне, а затым сышла сама, пасьпяшаѓшыся праз палi, каб дагнаць таго жабрака. Было нешта такое ѓ яго каламутных жаѓтлявых вачах. ...
  
  Аб, але ён быѓ проста ѓ лютасьцi! Гэта быѓ адзiны раз, калi я бачыѓ яго ахопленым якiмi-небудзь моцнымi эмоцыямi, асаблiва гневам. "Як ты даведаѓся?" - працягваѓ ён патрабаваць. "Я павiнен настойваць, каб ты сказаѓ мне - гэта важней, чым ты можаш сабе ѓявiць. Як ты пазнаѓ мяне?"
  
  Я адгаворваѓ яго, як мог. "Цяжка сказаць, гер Сигерсон. На самай справе гэта проста здагадка - называйце гэта фантазiяй старога, калi хочаце. З такiм жа поспехам я мог памылiцца.
  
  Ён нецярплiва пакiваѓ галавой. " Няма, няма, так зусiм не падыходзiць. Спадар Такести, па цэлым шэрагу прычын, якiя нас не павiнны дакранацца, я выдаткаваѓ шмат часу на ѓдасканаленне мастацтва маскiроѓкi. Камуфляж крыецца не столькi ѓ касцюмах, касметыцы - напрыклад, у кроплях на маiх вачах, з-за якiх яны здаюцца слязлiвымi i дэгенератыѓнымi, - колькi ѓ драбнюткiх асаблiвасцях паставы, паставы, рухаѓ, у тым, як чалавек кажа цi трымае сябе. Я магу крочыць, як беларуская прынц, калi спатрэбiцца, або клыпаць гэтак жа пакорлiва, як яго конюх-" I ён тут жа прадэманстраваѓ мне абодва хады там, на брудных ячных палях. " Цi скуголiць, як п'яны стары жабрак, каб гэты нягоднiк доктар нiколi не прымаѓ мяне нi за што, акрамя таго, што ён бачыѓ. I ѓсё ж вы..." i тут ён проста пакiваѓ галавой, што зусiм ясна сказала мне яго меркаванне аб маёй пранiклiвасцi. "Я павiнен ведаць, гер Такести".
  
  "Ну", - сказаѓ я. Я не спяшаѓся з гэтым. "Незалежна ад таго, якую сумесь вы можаце налiць у свае вочы, няма нiякага спосабу, каб схаваць iх пыху, iх выгляд - няма, iх веданне - таго, што яны ведаюць больш, чым iншыя людзi. Добра, што ты, вядома, нiколi не наблiжаѓся да Людмiле Плашчацы ѓ такiм выглядзе. Гэты доктар, можа, i дурань, але яна нiякая. Гэта было жорстка з майго боку, але я не змагла ѓтрымацца, каб не дадаць: "I нават духавы iнструмент звярнуѓ бы ѓвагу на гэтыя пазногцi. Па-сапраѓднаму брудныя, ды - але такой iдэальнай формы? Магчыма, няма. Гэта было вызначана жорстка, i мне гэта вельмi спадабалася.
  
  На гэты раз поцiск рукi было некалькi iншым. "Вы мяне прынiжаеце, гер Такести", чаму я не паверыѓ нi на хвiлiну. Затым галава паднялася з вiдавочным трыумфам. "Але я сапраѓды бачыѓ нашу инвалидку Людмiлу Плашчак. Гэта ѓсё, што я магу сцвярджаць".
  
  Надышла мая чарга разинуть рот ад засмучэння. - Ты зрабiѓ? Яна бачыла цябе? Ён шчыра засмяяѓся, як i варта было: кароткiм покашливанием. "Яна засмяялася, але толькi на iмгненне - недастаткова доѓга, каб мой пагардлiвы погляд выдаѓ мяне. Як вы, павiнна быць, ведаеце, тут ёсць кухар, спецыяльна наняты доктарам Нэстасе для падрыхтоѓкi пажыѓных страѓ для яго згасанне пацыента. Добрая жанчына, чым можна было меркаваць па яе некалькi мрачноватому ѓвазе, яна ѓпусцiла мяне на кухню i прыгатавала невялiкае, але гарачае страва - вiдавочна нездаровае, блаславi гасподзь яе тоѓстыя чырвоныя рукi. Калi яе ѓвага была адцягнута чымсьцi iншым, я скарыстаѓся магчымасцю агледзець гэтую частку дома i зрабiѓ шэраг цiкавых адкрыццяѓ, калi па калiдоры бадзёра пакрочыла Людмiла Плашчак - заѓважце, не ѓ начной кашулi i не ва ѓтульнай пасцельнай кофце з падшэѓкай, а апранутая як любая прыстойная вясковая хатняя гаспадыня, якiя накiроѓваюцца перакусiць памiж прыёмамi ежы. Яна зусiм справядлiва ѓскрыкнула, калi заѓважыла мяне, i я даволi паспешлiва выдаляѓся з памяшкання, калi сутыкнуѓся з добрым доктарам ". Ён зноѓ выдаѓ гук смеху. "Астатняе, вiдавочна, ты ведаеш".
  
  
  
  У момант сутыкнення я ѓсё яшчэ быѓ ззаду. " Спатыкаешся? Ярка?
  
  "Фраѓ Плашчак," цiха сказаѓ Сигерсон, - хворая не больш, чым вы цi я. "Ён зрабiѓ паѓзу, наѓмысна тэатральную, атрымлiваючы асалоду ад маiм здзiѓленнем, i працягнуѓ:" Цалкам вiдавочна, што разам са сваiм палюбоѓнiкам, доктарам Настасся, яна распрацавала план выцягнуць з Валодзi Андричева усё да апошняга пенi, што ѓ яго ёсць, каб вылечыць яе ад неiснуючага хваробы. Магчыма, яна пераканае яго прадаць дом, калi ён прадаѓ сваю вiяланчэль дзеля яе, магчыма ѓсё. Ты зразумееш гэта лепш за мяне.
  
  Апошняе было падачкай майго ѓласным марнае славы, але я не звярнуѓ на гэта ѓвагi. " Я не магу паверыць, што яна ... што хто-то мог зрабiць такое. Я ѓ гэта не паверу.
  
  Сигерсон уздыхнуѓ, i, як нi дзiѓна, у гэтым уздыху не было нi найменшага пагарды. "Я зайздрошчу вам, гер Такести. Я шчыра зайздрошчу ѓсiм тым, хто можа абмежаваць свае назiраннi, хто можа выбiраць, у што яны будуць верыць. Для мяне гэта немагчыма. У мяне няма выбару, акрамя як убачыць тое, што перада мной. У мяне няма выбару. Ён таксама меѓ на ѓвазе менавiта гэта - я нiколi ѓ гэтым не сумняваѓся - i ѓсё ж я таксама нiколi не сумняваѓся, што ён калi-небудзь зрабiѓ бы iншы выбар.
  
  "Але чаму?" Я адчуваѓ сябе жудасна па-дурному, проста задаючы гэтае пытанне. Я дастаткова добра ведаѓ, чаму, i ѓсё ж я павiнен быѓ гэта сказаць. "Андричев - самы адданы муж, якога я калi-небудзь бачыла ѓ сваiм жыццi. Людмiла Плашчак нiколi не знойдзе нiкога, хто любiѓ бы яе так, як ён. Няѓжо яна гэтага не бачыць?"
  
  Сигерсон не адказаѓ, а толькi пiльна паглядзеѓ на мяне. Я думаю, што на самой справе гэта быѓ камплiмент. Я павольна вымавiѓ: "Так. Я ведаю. Некаторым людзям невыносна, калi iх так любяць. Я ведаю гэта, гер Сигерсон.
  
  У той момант мы сталi саюзнiкамi; самымi блiзкiмi сябрамi, якiмi мы калi-небудзь маглi стаць. Сигерсон па-ранейшаму нiчога не казаѓ, назiраючы за мной. Я сказаѓ: "Гэта несправядлiва. Гэта горш, чым злачынства. Iх трэба спынiць, i яны павiнны быць пакараныя. Што нам рабiць?"
  
  "Пачакайце", - сказаѓ Сигерсон проста i спакойна. "Мы чакаем абставiнаѓ i належных доказаѓ. Калi мы двое - i, магчыма, адзiн цi два эфiру - настроiмся пастаянна прыглядаць за гэтай каштоѓнай парай, то мала шанцаѓ, што яны распачнуць найменшы крок без нашага ведама. Крыху цярпення, гер Такести, цярпення i пiльнасцi. Ён злёгку дакрануѓся да майго пляча кончыкамi пальцаѓ, упершыню на маёй памяцi з яго боку быѓ нават такi нязначны жэст iнтымнасцi. "Яны ѓ нас будуць. Сумны трыумф, я згодны з вамi, але яны ѓ нас яшчэ будуць. Цярпенне, цярпенне, канцэртмайстар".
  
  
  
  I вось мы чакалi да глыбокай восенi, i мы непазбежна завабiлi iх у пастку: не як Афрадыту i Арэса, ѓ залатую сетку, прыдуманую нябесным рогоносцем, а ѓ зблытаныя, пропотевшие прасцiны iх уласнай дурасцi. Людмiла Плашчак i яе лекар нi разу не падазравалi, што знаходзяцца пад пастаянным наглядам, калi не Сигерсона i мяне, якiя маглi надаць час музыцы, то стайкi чумазых падшыванцаѓ, дзяцей мясцовых прыезджых. Сигерсон сказаѓ, што ён часта выкарыстоѓваѓ такiх распоясавшихся, сквернословящих беспрытульнiкаѓ у аналагiчным якасцi ѓ iншых сiтуацыях. Я нiколi ѓ iм не сумняваѓся. Яны аказалiся не толькi пунктуальныя i лаяльнымi, але i маленькiмi помешанными на дэталях. Пераважны гадзiну, у якi доктар Нэстасе наведваѓ сваю палюбоѓнiцу (сам жанаты, яго рухомасць была некалькi абмежаваная); рэгулярны распарадак фраѓ Андричева перад сном, якi ѓключаѓ бельгiйскi лiкёр i талерачку марцыпаны; нават звычайны графiк заняткаѓ Валодзi i заѓвагi, якiя ён бурчаѓ сабе пад нос, наладжваючы сваю вiяланчэль, - у iх было ѓсё, не толькi жэсты i словы, але i выраз, з якiм яны прамаѓлялiся. Яны маглi б сабраць доказы для Запiсвае Анёла, гэтыя агiдныя отродья.
  
  "Я высветлiѓ час i пункт прызначэння iх палёту", - сказаѓ мне Сигерсон аднойчы ранiцай, калi я змянiѓ яго на пасадзе вартаѓнiка - дакладней, шпiёна; я не люблю эѓфемiзмаѓ. З моманту заснавання ён некалькi раз пранiкаѓ у дом, да таго часу ѓжо настолькi добра ведаючы звычкi жыхароѓ, што больш нiколi не здзiѓляѓся. "Яны цiкавыя змоѓшчыкi - я досыць лёгка выявiѓ скрынi i сакваяжы, якiя захоѓвалiся ѓ апусцелым паѓразбураным флiгелi, але мне спатрэбiлася больш часу, чым я чакаѓ, каб знайсцi два чыгуначных квiтка першага класа ад Бухарэста да Неапаля i ваѓчары на параход да Нью-Ёрка. Вы ведаеце, дзе яны былi схаваныя? Я няѓцямна пакруцiѓ галавой. "На самым дне дрывотнi, даволi акуратна загорнутыя ѓ цырату. Вiдавочна, што нашы сябры з'едуць на працягу наступных двух-трох тыдняѓ, перш чым ночы стануць дастаткова халоднымi, каб паѓстала неабходнасць у развядзеннi вогнiшча ".
  
  "ђражлiвая логiка", - сказаѓ я. Сигерсон дазволiѓ сабе адну са сваiх адхiленых усмешак. Я спытаѓ: "А як наконт грошай, якiя яны падманам выцягнулi з беднага Андричева? Яны, напэѓна, схавалi iх на якiм-небудзь банкаѓскiм рахунку - магчыма, у Iталii, Швейцарыi цi нават Амерыцы. Як мы калi-небудзь вернем iх яму?
  
  Калi б толькi Сигерсон мог бачыць на свае ѓласныя вочы ѓ той момант, ён, магчыма, зразумеѓ бы, што я меѓ на ѓвазе пад немагчымасцю схаваць iх натуральнае ѓзвышанае выраз. "Я думаю, нам не аб чым турбавацца на гэты конт", - адказаѓ ён. "Гэтыя двое наѓрад цi з тых, хто давярае такiя лiквiдныя актывы банку, i я б рызыкнуѓ выказаць здагадку, што Людмiла Плашчак занадта добра ведае мужчын, каб выпускаць з-пад увагi сваю здабычу. Няма, грошы будуць там, дзе яна зможа хутка накласцi на iх рукi ѓ любы момант. Я чакаѓ бы знайсцi iх у яе спальнi, хутчэй за ѓсё, у маленькiм скураным дарожным футарале пад далёкiм акном. Хоць, калi быць шчырым, - тут ён задуменна пацёр пераноссе, - ёсць адно або два iншых магчымых месцазнаходжання, на жаль, за межамi майго поля зроку. Хутка мы даведаемся праѓду.
  
  Мы даведалiся пра гэта крыху раней, чым хто-небудзь з нас чакаѓ; не ад нашых нямытых гадзiнных, а ад уладальнiка платнай стайнi, у якой мы заѓсёды наймалi нашы перасоѓныя фургоны. Мы з iм даволi прыязна гандлявалiся аб кошту корму для нашага звычайнага восеньскага тура па правiнцыях, калi ён згадаѓ, што яго добры настрой паѓстала з-за нядаѓняй дамоѓленасцi асабiста даставiць двух пасажыраѓ на чыгуначны вакзал Бухарэста ѓ яго калясцы, ззаду яго лепшай запрэжкi. Спатрэбiлася дзiѓна мала сербскiх дынараѓ, каб выкупiць у яго iмёны яго новых клiентаѓ разам з часам - адзiнаццаць гадзiн заѓтрашняга вечара!- i яшчэ трохi, каб прымусiць яго пагадзiцца ѓзяць нас з сабой, калi ён адправiцца за iмi. Баюся, здрада - нацыянальны вiд спорту селмири. Для гэтага патрабуецца менш людзей, чым для футбола, i наогул нiякай формы.
  
  На гэтым этапе я хацеѓ перадаць усе справа ѓ палiцыю, але Сигерсон запэѓнiѓ мяне, што ѓ гэтым не будзе неабходнасцi. "Мяркуючы па тым, што я бачыѓ у палiцыi Святога Радамiр, яны яшчэ больш тупоголовые, чым тыя, хто..."Няѓжо ён на iмгненне запнуѓся? - "жандары Осла, што я нiколi не лiчыѓ магчымым. Паверце мне, цяпер наша здабыча не выслiзне ад сеткi". Тады ён сапраѓды злёгку прыхарошваецца. "Калi доктар Нэстасе акажа фiзычны супрацiѓ, я, так ужо здарылася, практыкую старажытнае мастацтва барицу, i вы павiнны быць у стане справiцца з любой сутычкай з фраѓ Андричевой."Я шчыра думаю, што гэта не было задумана як ласку, хоць у выпадку з Сигерсоном гэта было цяжка сказаць. Месяц назiрання даѓ зразумець нам абодвум, што Людмiла Плашчак, калi не знаходзiлася на смяротным ложы, безумоѓна, была энергiчнай жанчынай.
  
  Поѓная рэпетыцыя была запланавана на наступны вечар; я вырашыѓ цалкам адмянiць яе, а не скарачаць, паколькi музыкi лёгка ѓпадалi ѓ дэпрэсiю з-за перапынкаѓ у руцiне. Было некалькi пытанняѓ, некаторы бурчанне, але нiчога такога, ад чаго я не змог бы абысцiся частковымi тлумачэннямi. Мы з Сигерсоном былi ѓ стайнi да дзесяцi гадзiн, i было яшчэ без некалькiх хвiлiн адзiнаццаць, калi брычка пад'ехала да дома Андричевых i фурман зайграѓ у клаксон, абвяшчаючы аб нашым прыбыццi.
  
  Багаж ѓжо стаяѓ на парозе, як i нецярплiвая Людмiла Плашчак, апранутая ѓ практычную шэрую дарожную спаднiцу i блузку, умела выбраѓшы замест капелюша грубую сялянскую шаль, каб схаваць валасы i зацень рысы асобы. Аднак яна не змагла ѓтрымацца i надзела тое, што, павiнна быць, было яе лепшым дарожным плашчом, досыць багата отороченным мехам для сiбiрскай зiмы; павiнна быць, гэта каштавала Валодзю Андричеву шасцiмесячнага жалавання. Яна выглядала ѓсхваляванай, як дзiця, якi спяшаецца на вечарыну з нагоды дня нараджэння, але я сапраѓды адчуѓ, як маё сэрца ачарсьцьвела, назiраючы за ёй.
  
  Я выйшаѓ з каляскi з блiзкай боку, Сигерсон - з другога, калi ѓ дзверы ѓвайшоѓ доктар Настасся. Ён быѓ апрануты яшчэ больш элегантна, чым звычайна, пачынаючы ад чаравiк, у якiх нават я мог распазнаць лонданскае вытворчасць, i заканчваючы капелюшом з авечай воѓны ѓ рускiм стылi. Калi ён убачыѓ нас - i фурмана на козлах, наклонившегося наперад, нiбы чакае, як любы театрал, ѓзняцця заслоны, - ён прыѓзняѓ бровы, але толькi мякка сказаѓ: "Я так зразумеѓ, што гэта павiнен быѓ быць прыватны экiпаж".
  
  "I гэта сапраѓды так", - адказаѓ яму Сигерсон, яго ѓласны голас гучаѓ лёгка i насмешлiва. "Але пункт прызначэння можа быць не зусiм па вашаму густу, доктар". Ён абышоѓ карэту, рухаючыся вельмi асцярожна, нiбы стараючыся не вспугнуть дзiкая жывёла. Ён працягнуѓ: "Мне паведамiлi, што кухня турмы Святога Радамiр лiчыцца, - ён зрабiѓ паѓзу, каб абдумаць mot juste, - "сумнеѓнай".
  
  Доктар Настасся мiргнуѓ, гледзячы на яго, не выказваючы нi вiны, нi страху, а толькi зараджаецца раздражненне. " Я вас не разумею. "Людмiла Плашчак досыць мякка, але даволi цвёрда адхiлiла яго ад сябе i, падышоѓшы блiжэй, запатрабавала: - А што вам тут трэба? У нас няма на вас часу. "Звяртаючыся да фурмана, яна рэзка дадала: - Цана, пра якую мы дамовiлiся, не ѓключае iншых пасажыраѓ. Вазьмiце наш багаж i дазвольце iм iсцi дадому пешшу.
  
  Кучар плюнуѓ тытунёвы дым i застаѓся на месцы. Сигерсон сказаѓ, падкрэслена звяртаючыся да яе i iгнаруючы доктара: "Мадам, вы ведаеце, чаму мы тут. Хоспiс зачынены, маскарад скончаны. Мы б параiлi вам мiрна прайсцi з намi ѓ палiцэйскi ѓчастак ".
  
  
  
  Я ведаѓ людзей, чыя сумленне была амаль ненатуральна чыстая, яны выглядалi больш вiнаватымi, чым яны самi. Людмiла Плашчак, запiнаючыся, спытала: "Палiцэйскi ѓчастак? Вы з палiцыi? Але што мы зрабiлi?"
  
  Мая ѓпэѓненасць некалькi поколебалась пры гэтых словах - яна магла быць школьнiцай, несправядлiва абвiнавачанай у тым, што перапiсала адказы на экзамене, - але Сигерсон заставалася зусiм упэѓненай у сабе. "Вы абвiнавачваюцца ѓ тым, што падманам пазбавiлi свайго мужа буйной сумы грошай, сiмулюючы хранiчную, невылечную хваробу, i ѓ далейшых спробах збегчы з краiны з вашымi несправядлiва нажытымi грашыма i вашым палюбоѓнiкам. усё, што ѓ вас ёсць сказаць па гэтым абвiнавачваннi, вы можаце сказаць уладам ". I ён ступiѓ наперад, каб узяць яе за руку, як быццам ён сам быѓ аѓтарытэтам.
  
  Тады доктар Настасся прыйшоѓ у сябе, абурана адштурхнуѓшы руку Сигерсона перш, чым яна паспела паяднацца на локцi Людмiлы Плашчакi. "Вы не тронете яе!" - раѓнуѓ ён. "Гэта праѓда, што мы даѓно планавалi збегчы, пачаць нашу новую сумесную жыццё ѓ больш цёплай, больш адкрытай краiне" - у гэты момант локаць закрануѓ яго рэбраѓ, але ён працягваѓ настойваць. - "але мы нiколi не разглядалi магчымасць падмануць Валодзю Андричева нi на адзiн дынар, злоты, рубель або любую iншую манету. Мы выязджаем сёння ѓвечары нi з чым, акрамя таго, што ёсць у маёй сумачцы на дадзены момант, i не абапiраючыся нi на што, акрамя маiх медыцынскiх талентаѓ, якiмi б яны нi былi, i вакальных дадзеных фраѓ Андричевы. Дзякуючы iм, мы выжывем i здабудзем наша шчасце".
  
  Так, так, я ведаю - ён быѓ не толькi пралюбадзеям i здраднiкам, але i вельмi дрэнным аратарам. I ѓсё ж я не мог не захапляцца iм, па меншай меры ѓ той час. Нават дрэнныя прамоѓцы могуць быць шчырымi, i я не мог пазбавiцца ад трывожнага адчуваннi, што гэты чалавек меѓ на ѓвазе тое, што казаѓ. Гэта, здавалася, не занепакоiла Сигерсона, якi холадна адказаѓ: "Я не буду вам пярэчыць, доктар Нэстасе. Я проста папрашу вас адкрыць маленькi дарожны чамаданчык побач з саквояжем Людмiлы Плашчакi - вунь той, ды. Калi дазволiце? Дзякуй."
  
  Я магу быць адштурхвалай асобай, а магу i не быць; ён, безумоѓна, мог бы, калi захацеѓ, быць значна больш уладным, чым я калi-небудзь сабе ѓяѓляѓ. Доктар Нэстасе за ѓсё вагаѓся iмгненне, перш чым моѓчкi папрасiць ключ у Людмiлы Плашчакi i павярнуѓ яго ѓ вытанчаным срэбным замочке дарожнага чамадана. Я памятаю, што тады ён адступiѓ назад, каб дазволiць ёй самой адкрыць вечка. Каханне надзяляе некаторых мужчын добрымi манерамi, i я па-ранейшаму аддаю перавагу верыць, што доктар Нэстасе любiѓ жонку Валодзi Андричева, справядлiва гэта цi не.
  
  У дарожным сакваяжы не было грошай. Я паглядзеѓ, я быѓ там. Нiчога, акрамя велiзарнай колькасцi крэмаѓ, ласьёнаѓ, мазяѓ, адвары ... у рэшце рэшт, мой слабое мозг прыйшоѓ да высновы, што устрывожаная Джульета, на некалькi гадоѓ старэйшыя за свайго Рамэа, можа звярнуцца да ѓцёкаѓ, каб захаваць незаконную магiю адносiн. Мне досыць было зiрнуць на пристыженное твар Людмiлы Плашчакi, каб пераканацца ѓ праѓдзiвасцi гэтага.
  
  Трэба аддаць належнае Сигерсону, яго рашучасць не слабела нi на iмгненне. Ён проста сказаѓ: "З вашага дазволу", - i пачаѓ корпацца ѓ рэчах доктара Нэстасе i Людмiлы Плашчакi так, як быццам меѓ на гэта законнае права. Яны моѓчкi стаялi, назiраючы за iм, нейкiм чынам якiя сталi патрапанымi i адзiнокiмi, прыцiскаючыся адзiн да аднаго, не датыкаючыся i не гледзячы адзiн на аднаго. I я назiраѓ за iмi усiмi гэтак жа адхiлена, як кучар: напалову спадзеючыся, што Сигерсон знойдзе доказы таго, што Валодзя Андричев быѓ жорстка падмануць чалавекам, якога ён любiѓ больш за ѓсё на сьвеце; у той жа час у глыбiнi душы спадзеючыся ... Я не ведаю. Я не ведаю, на што я ѓ рэшце рэшт спадзяваѓся.
  
  Ён знайшоѓ грошы. Пачак банкнот памерам з цаглiна; маленькi, але туга набiты мяшочак з манетамi; i тое, i iншае акуратна схавана ѓ фальшывай вечку потертого параходнага валiзкi, як i квiткi, якiя ён выявiѓ раней. Няправiльная жонка i падступны доктар разьзявiлi рты ѓ такiм тэатральна-недоверчивом шоку, што гэта, здавалася, рабiла iх вiну больш вiдавочнай. Яны не аказалi нiякага супрацiву, калi Сигерсон досыць мякка ѓзяѓ iх за рукi i загадаѓ фурману адвезцi нас назад у горад.
  
  У палiцэйскiм участку яны афiцыйна заявiлi аб сваёй невiнаватасцi, настойваючы на тым, што нiколi не бачылi грошай i нiколi не патрабавалi iх у Валодзi Андричева; але яны здавалiся настолькi ашаломлена нявер'ем, што я мог бачыць, як дзяжурныя констебли ѓспрынялi гэта як вiну i сорам. Iх змясцiлi ѓ камеру - разам, так, як вы думаеце, колькi камер у нас у Святым Радомире? - i заключылi пад варту да суда ѓ чаканнi прыбыцця выязнога суддзi, якi павiнен быѓ прыбыць з дня на дзень. Доктар са скаванымi лодыжкi зачыкiльгаѓ прэч разам са сваiм наглядчыкаѓ, не азiрнуѓшыся; але Людмiла Плашчак - сама вызваленая - павярнулася, каб кiнуць на нас з Сигерсоном погляд, адначасова горды i жаласлiвы. Яна сказала ѓслых: "Вы ведаеце, што мы зрабiлi i чаго не рабiлi. Вы не можаце ухiлiцца ад свайго веды". I яна пайшла ад нас услед за доктарам Настасся.
  
  Мы з Сигерсоном адправiлiся дадому. На развiтанне перад маiм домам, я сказаѓ: "вартае Жалю справа. Я смуткую пра ѓсiх, хто ѓ iм замешаны. Уключаючы нас самiх". Сигерсон кiѓнуѓ, не адказваючы. Я стаяѓ i глядзеѓ яму ѓслед, калi ён накiраваѓся да дома ѓдавы Риднак. Яго рукi былi счэплены за спiной, высокiя худыя плечы апушчаныя, i ён пiльна глядзеѓ у зямлю.
  
  Наш тур пачаѓся на наступны дзень - мы добра выступiлi ѓ Град-Нi, вельмi добра ѓ Плинте, прыстойна ѓ Шрикельде, Джинджи, Гаврике i Бачачни i, як заѓсёды, жудасна ѓ Босквиле. Я не магу сказаць вам, чаму я ѓсё яшчэ настойваю на тым, каб кожны год прызначаць нашы выступленнi ѓ Босквиле, ведаючы пра гэта нашмат лепш, але гэта павiнна распавесцi вам хоць бы што-то пра мяне.
  
  Але нават у фоле ѓ Босквиле Валодзя Андричев гуляѓ лепш, чым я калi-небудзь чуѓ ад яго. Я ненавiджу людзей, якiя вечна балбочуць аб мастацтве з пункту гледжання чалавечых эмоцый, але, безумоѓна, у яго музыцы, а значыць, i ва ѓсiх нашых, было што-то новае - не сiла, не зусiм цеплыня, але што-то накшталт глыбокага, велiчнага сэрцабiцця, калi хочаце. Ён нiкому нiчога не сказаѓ аб арышце сваёй жонкi разам з яе каханкам, i нiхто, уключаючы Сигерсона i яго сябра Прогорного, не задаваѓ яму нiякiх пытанняѓ i наогул не размаѓляѓ з iм, хiба што хвалiѓ. Мы не бачылi св. Радамiр зноѓ затрымаѓся на паѓтары тыднi, i ѓ той момант, калi мы прыехалi, Андричев паспрабаваѓ пакончыць з сабой.
  
  Няма, няма, не ѓ той дакладны момант, вядома, няма, i гэта адбылося не адразу, як фургоны выехалi за межы горада. I нiхто не зразумеѓ, што гэта было за дзеянне, акрамя Сигерсона. Як быццам ён чакаѓ менавiта гэтага, ён хутка нахiлiѓся наперад амаль да таго, як Андричев перавалiѓся праз борт у вынiку падзення, якое прывяло б яго прама пад капыты нашай каманды i акутыя жалезам колы нашай падводы. ђдар адной рукой, адно-адзiнае бурчанне, i Андричев расцягнуѓся ля нашых ног перш, чым астатняя частка кампанii набрала ѓ грудзi паветра, каб закрычаць. Сигерсон паглядзеѓ на яго зверху ѓнiз i спакойна заѓважыѓ: "Перастаньце, гер Андричев, мы не так ужо дрэнна гулялi ѓ Босквиле". Зараджаюцца крыкi змянiлiся смехам, хутка растворившим любыя намёкi на што-небудзь больш злавеснае, чым няшчасны выпадак. У стайнi, перш чым сысцi, Андричев грубавата падзякаваѓ Сигерсона, некалькi раз папрасiѓшы прабачэння за сваю нязграбнасць. Быѓ раннi вечар, i я памятаю, што пачатак падаць некалькi сняжынак, зусiм трохi, на iмгненне замерцавших ѓ яго вусах.
  
  
  
  Гэтай ноччу, па якой-то невыказнаю прычыне, я прайшоѓ мiма ѓласнага дома i моѓчкi iшоѓ з Сигерсоном ѓсю дарогу да фермы Риднак. Удава i яе сыны ѓжо спалi. Сигерсон запрасiѓ мяне на заднюю кухню, налiѓ кожнаму з нас па шклянцы хатняга квасу, i мы паднялi тост адзiн за аднаго за кухонным сталом, не кажучы нi слова. Нарэшце Сигерсон сказаѓ: "Сапраѓды, сумнае справа, гер Такести. Я мог бы пажадаць нам ѓдалага выхаду з яго".
  
  "Але, вядома ж, мы скончылi, - адказаѓ я яму, - i, па меншай меры, нейкая справядлiвасць перамагла. Сусветнай суддзя ѓжо вынес прысуд - тры гады турэмнага зняволення для жанчыны, пяць для мужчыны, як натуральнага завадатая змовы, - i грошы будуць вернутыя Валодзю Андричеву на працягу некалькiх дзён. Без сумневу, непрыемнае справа, але, вядома, не без праведнага завяршэння.
  
  Сигерсон пакiваѓ галавой, як мне здалося, дзiѓна неахвотна. "Нiшто не даставiла б мне большага задавальнення, чым пагадзiцца з вамi, канцэртмайстар. I ѓсе ж што-то ѓ гэтай справе ѓсё яшчэ турбуе мяне, i я не магу выцягнуць гэта з глыбiнi свайго свядомасцi на святло божы. Доказы амаль абсурдна неабвержныя - вiнаватыя вiдавочна вiнаватыя - усе належным чынам ѓвязана ... I ѓсё ж, i ѓсё ж, што-тое... Ён зноѓ змоѓк, i мы выпiлi наш квас, i я назiраѓ за iм, пакуль ён сядзеѓ з зачыненымi вачыма, моцна прыцiснуѓшы адзiн да аднаго кончыкi пальцаѓ. Упершыню за некаторы час - бо няма нiчога, да чаго нельга было б прывыкнуць, - я ѓспомнiѓ, што мяне раздражняла гэтая ягоная звычка i ѓсё тое самотнае ганарлiвасць, якое яна мела на ѓвазе. I ѓсё ж я разумеѓ таксама, што гэты дзiѓны чалавек быѓ пасланы на зямлю не толькi для таго, каб азадачваць i правакаваць мяне; што ѓ яго была душа i ён змагаѓся, як i ѓсе мы. Магчыма, вам гэта не будзе адкрыццём, але для мяне гэта было адкрыццём, i так працягваецца да гэтага часу.
  
  Немагчыма сказаць, як доѓга мы маглi б заставацца на той фермерскай кухнi, нерухомыя, безмолвствующие, не дзелячы нiчога, акрамя гэтага гiдкага брэндзi з ванны. Чары рассеялiся, калi Сигерсон без папярэджання раптам ускочыѓ на ногi i тым жа рухам адкацiѓся ѓ бок, прыцiскаючыся спiной да блiжэйшай сцяны. Я адкрыла рот, але Сигерсон прымусiѓ мяне замаѓчаць адным шалёным жэстам. Рухаючыся так жа павольна, як яшчарка, крадущаяся за матылькоѓ, ён нячутна краѓся ѓздоѓж сцяны, пакуль не апынуѓся досыць блiзка да задняй дзверы, каб адной рукой адчынiць яе, а iншы схапiць грувасткую постаць на парозе за каѓнер i ѓцягнуць унутр, пратэстуючы, але на самой справе не супрацiѓляючыся. Сигерсон сарваѓ з мужчыны патрапаную фуражку i адступiѓ назад, нi даць нi ѓзяць мастак, якi адкрывае свой апошнi партрэт. Гэта быѓ Валодзя Андричев.
  
  "Так", - сказаѓ Сигерсон. "Я падумаѓ, што, магчыма, гэта маглi быць вы". Iмгненне Андричев стаяѓ, цяжка дыхаючы, яго блакiтныя вочы сталi амаль чорнымi на бледным, отчаявшемся твары. Затым з драматычнай рэзкасцю ён працягнуѓ рукi да Сигерсону, скрыжаваѓ iх у запясцях i прашаптаѓ: "Арыштуйце мяне. Вы павiнны арыштаваць мяне цяпер".
  
  "На жаль, усе мае кайданкi старыя i саржавелi", - мякка адказаѓ Сигерсон. "Аднак тут ёсць нейкi напой, якi, безумоѓна, павiнен служыць той жа мэты. Сядайце з намi, гер Андричев.
  
  ђладны чалавек, як я ѓжо сказаѓ, але той, хто, здавалася, не камандаваѓ. Андричев ѓпаѓ на кухонны крэсла гэтак жа бязвольна, як выкацiѓся з фургона ѓсяго гадзiну цi два таму. З яго буйнымi кроплямi лiѓ пот, i ён выглядаѓ як вар'ят, але вочы ѓ яго былi ясныя. Ён сказаѓ: "Яны не павiнны быць у турме. Я той самы. Вы павiнны арыштаваць мяне. Я здзейснiѓ жудасную, страшную рэч".
  
  Я цвёрда сказаѓ: "Андричев, супакойся гэтую ж хвiлiну. Я ведаю цябе даѓно. Я не веру, што ты здольны на якое-небудзь зло. П'янства, так, i часам вульгарныя нападкi, калi мы гуляем Шуберта. Злосць, помслiвасць, жорсткасць - нiколi ".
  
  "Не, нiхто нiколi не паверыць у гэта пра мяне", - разгублена усклiкнуѓ ён. "Я ведаю, якiм мяне бачаць: стары добры Валодзя - магчыма, трохi бесцырымонным, крыху грубаваты, але выдатны хлопец, калi пазнаеш яго па-сапраѓднаму блiжэй. Залатое сэрца i д'ябальскi вiяланчэлiст, але ѓсё, аб чым ён калi-небудзь думае, - гэта музыка, музыка i гарэлка. Гэты чалавек не мог спланаваць пiкнiк, не кажучы ѓжо пра помсты ".
  
  У Сигерсона хапiла прысутнасцi духу укласцi яму ѓ руку келiх, у той час як я сядзеѓ з адвiслай скiвiцай, як у самiх Людмiлы Плашчакi i доктара Нэстасе пры выглядзе грошай, у махлярстве з якiмi iх абвiнавацiлi, атрыманых ад адурманенага мужа Людмiлы. Андричев глядзеѓ на нас з-за шкла дзiѓным, сарамлiвым позiркам, цяпер у яго вачах свяцiлася хiтрая гонар, якой я нiколi раней у iх не бачыѓ.
  
  " Так, помста, - паѓтарыѓ ён, вiдавочна атрымлiваючы асалоду ад густам, пахам i тэкстурай гэтага слова. "Помста, але не за ѓсiх мужчын, не за ѓсе падманы, не за ѓсе дурныя маленькiя хiтрыкi, не за дзiцячую хлусня - гэта проста тое, што яна ёсць. З такiм жа поспехам можна выракаць матылька харчавацца ёгуртам, як i яе вечна дзялiць з ёй адну ложак. Яе лекар даведаецца пра гэта дастаткова хутка. I ён усмiхнуѓся, спрабуючы гэтую думку на густ.
  
  Словы, развагi, гук - усё гэта было настолькi далёкiм ад Валодзi Андричева, што я быѓ упэѓнены, што ведаю, што да гэтага часу не магу закрыць рот. Сигерсон здаваѓся значна стрымана, нецярплiва кiваючы, пакуль Андричев казаѓ, як быццам ён атрымлiваѓ пацверджанне поспеху якой-небудзь буйной авантуры, замест таго каб атрымаць неабвержныя доказы таго, што яго i мяне грунтоѓна надзьмулi. Ён сказаѓ: "Доктар зрабiѓ гэта па-iншаму".
  
  Затым твар Андричева ашаламляльна змянiлася, усё рэзкiя рысы, здавалася, зблiзiлiся, нават лоб апусцiѓся. Ён паѓтарыѓ слова "iншы", як вымавiѓ слова "помста", але ѓ роце ѓ яго з'явiѓся непрыемны прысмак. "Гэты дурань, гэты злы, амаральны дурань! Ён думае, што любiць яе, i ён прымусiѓ яе саму так думаць. Дзеля гэтага яна б кiнула мяне, сышла назаѓжды. Я павiнен быѓ спынiць яе ". Але цяпер яго голас гучаѓ так, нiбы ён пераконваѓ самога сябе ѓ тым, што ѓ яго не было выбару.
  
  "Грошы," мякка падказаѓ яму Сигерсон. - Гэта сапраѓды былi вашы грошы, якiя я знайшоѓ у багажнiку парахода?
  
  Самазадаволеная выраз вярнулася на твар Андричева, i ён зрабiѓ вялiкi глыток свайго напою. "О, так, усё да кроплi. Усё, што я мог сабраць, незалежна ад таго, што мне даводзiлася прадаваць, закладваць або выпрошваць, незалежна ад таго, як мне даводзiлася жыць. Вiяланчэль - гэта было цяжка для мяне, але не так цяжка, як вы думалi. Можна атрымаць iншую вiяланчэль, але iншую Людмiлу..." Ён на iмгненне змоѓк, гледзячы ѓ падлогу, затым з выклiкам падняѓ на нас вочы. "Не ѓ гэтым жыццi. Не ѓ маiм жыццi. Гэта павiнна было быць зроблена".
  
  I iншага такога вiяланчэлiста мы не знойдзем, падумаѓ я горка i эгаiстычна. Сигерсон сказаѓ: "Гэта вы адзiн распаѓсюдзiлi гiсторыю пра хранiчнай смяротнай хваробы фраѓ Андричева. Нi яна, нi доктар Нэстасе нiчога не ведалi".
  
  "Не, сам доктар аказаѓ там вялiкую дапамогу", - сказаѓ Андричев з дзiѓным з'едлiвым гумарам. "Ён змясцiѓ яе ѓ карантын, каб трымаць пры сабе i даць iм час, каб спланаваць ѓцёкi. Мы проста распаѓсюдзiлi гэтую гiсторыю больш шырока, Прогорный i я, i некалькi больш падрабязна. Справiцца з ёй было досыць лёгка; цяжкасць заключалася ѓ тым, каб яна не дасягнула вушэй Людмiлы або Нэстасе. Прогорный - сапраѓдны сябар, - ён упершыню паглядзеѓ прама на мяне, - хоць ён нiколi не стане сапраѓдным вiяланчэлiстам. Але я шчаслiвы, што ѓ яго ёсць Фабрэгас ".
  
  Я зразумеѓ, што з таго часу, як ён пачаѓ гаварыць, я ѓвесь час круцiѓ галавой, не ѓ сiлах па-сапраѓднаму ѓбачыць гэтага новага Валодзю Андричева; спрабуючы, калi хочаце, сфакусаваць свой розум. - Значыць, Прогорный паклаѓ грошы ѓ вечка багажнiка? - спытаѓ я нязграбна i недарэчна.
  
  
  
  Андричев насмешлiва фыркнуѓ. "Не- калi ѓ яго была б для гэтага магчымасць? Квiткi пад мiнулi дроѓ - гэта было Рызыкоѓна, але ѓсё астатняе было маёй iдэяй. Палiцыя была гатовая спынiць iх на дарозе, - тут яго голас задрыжаѓ, а вусны раптам сморщились, як быццам ён збiраѓся заплакаць, - як раз тады, калi яны думалi, што знаходзяцца ѓ бяспецы i ... i вольныя. Ён зрабiѓ яшчэ адзiн глыбокi глыток. " Але вы двое зрабiлi гэта непатрэбным. Я не разлiчваѓ на вашае ѓмяшанне, але гэта быѓ апошнi штрых да майго плану. Наяѓнасць двух такiх паважаных сведкаѓ iх злачынствы i спробы ѓцёкаѓ - i нават тое, што адзiн з iх знайшоѓ грошы, - гэта зачынiла за iмi дзверы. Гэта закрыла i замкнулi дзверы ".
  
  "Так," цiха сказаѓ Сигерсон. " А потым, калi твой план атрымаѓся, твая помста адбылася, твая няверная жонка i яе палюбоѓнiк апынулiся ѓ турме, ты паспрабаваѓ пакончыць з сабой. У яго голасе не было нi пытання, нi абвiнавачваннi. З такiм выглядам, нiбы ён чытаѓ уголас газету.
  
  "Пра", - сказаѓ Андричев. "Гэта". Некаторы час ён больш нiчога не гаварыѓ, як i Сигерсон. На кухнi было так цiха, што я магла чуць цiхi скрежещущий гук мышы, скребущейся аб дзверы каморы. Андричев, нарэшце, устаѓ, асцярожна пагойдваючыся, як чалавек, якi спрабуе вырашыць, цi сапраѓды ён п'яны. Ён больш не пацеѓ так жудасна, але яго твар быѓ белым i нацягнутым, як ветразь, якi спрабуе стрымаць шторм. Ён сказаѓ: "Я не хачу жыць без яе. Я магу, але не хачу. Помста ... гэта было не з-за яе, а з-за мяне. За тое, што я так любiѓ яе. За тое, што любiѓ яе больш, чым музыку. Гэта была помста ". Ён зноѓ працягнуѓ рукi да Сигерсону за нябачнымi кайданкамi. "Выведзiце яе з гэтага месца", - сказаѓ ён. "Яго таксама. Выцягнi iх i упусцi мяне. Цяпер. Цяпер."
  
  
  
  
  
  Людмiла Плашчак i доктар Нэстасе былi вызваленыя з турмы, як толькi ѓдалося знайсцi сусветнага суддзю, якi вынес iм прысуд. Гэта выдатная гiсторыя сама па сабе ... але я бачу, што вам гэта было б нецiкава. Людмiла Плашчак прыстрашыла падаць у суд на свайго мужа, суд, горад i герцагства Вялiкi Борниц на сапраѓды ашаламляльную суму грошай. Аднак доктару Настасся, павiнна быць, удалося атрымаць верх, паколькi яна не наняла адваката, не падала нiякiх пазоваѓ i неѓзабаве пасля гэтага знiкла з iм у кiрунку Новага Паѓднёвага Уэльса. Я мяркую, што яе стрыечны брат з Граджи атрымаѓ паштовую паштоѓку.
  
  
  
  Валодзя Андричев быѓ афiцыйна абвiнавачаны ѓ мностве бясспрэчных правiн i парушэнняѓ, нi адзiн з якiх нашы два юрыста з Святога Радамiр не ведалi, як пераследваць у судовым парадку - цi абараняць, калi ѓжо на тое пайшло, - таму было вялiкае агульнае палёгку, калi ён таксама знiк з поля зроку людзей, не пакiнуѓшы нi адрасы для перасылкi, нi якiх-небудзь iнструкцый адносна таго, што рабiць са сваiм мiрскiм маёмасцю. Адзiн з юрыстаѓ паспрабаваѓ завалодаць яго домам у якасцi аплаты неаплачаных судовых выдаткаѓ; але паколькi нiхто не мог нават выказаць здагадку, у што яны могуць вылiцца, дом у рэшце рэшт перайшоѓ ва ѓласнасць мунiцыпальнага аркестра Вялiкага Борница. Ён спецыяльна прызначаны для размяшчэння прыезджых артыстаѓ, але пакуль, калi быць зусiм шчырым ... Няма, вас гэта таксама не цiкавiць, цi не так? Вам патрэбна толькi iнфармацыя аб гер Сигерсоне.
  
  Што ж, мне шкада вас расчароѓваць, але яго таксама больш няма. О, ужо некаторы час - магчыма, месяцы праз два пасля знiкнення Валодзi Андричева. Так атрымалася, што я праводзiѓ яго да паштовай карэты, на якой ён прыбыѓ у Святой Радамiр. Наколькi я памятаю, я нават нёс яго футарал для скрыпкi. Нiколi не былыя сябрамi, калегамi па збегу абставiнаѓ, мы мала што маглi сказаць адзiн аднаму, але i не мелi патрэбы ѓ гэтым. Тое, што мы зразумелi адзiн аднаго, мы зразумелi; астатняе заставалася такой жа загадкай, як i ѓ той самы першы вечар, i мы былi задаволеныя, што так яно i засталося.
  
  Большую частку чакання яго цягнiка мы маѓчалi, пакуль ён раптам не сказаѓ: "Я хацеѓ бы, каб вы ведалi, гер Такести, што я буду ѓспамiнаць праведзены тут час з любоѓю i весялосцю, але таксама i з некаторым збянтэжанасцю". Калi я выказаѓ сваё здзiѓленне, ён працягнуѓ: "З-за справы Андричева. Таму што мяне падманулi".
  
  "Я таксама", - адказаѓ я. "Як i ѓвесь аркестр - як i ѓсе, хто хоць крыху разбiраѓся ѓ гэтай справе". Але Сигерсон пакiваѓ галавой, сказаѓшы: "Не, канцэртмайстар, для мяне ѓсё па-iншаму. Гэта проста па-iншаму".
  
  "I менавiта таму я пазнаѓ цябе ѓ тваiм аблiччы жабрака", - адказаѓ я з некаторым жарам. "Для вас гэта заѓсёды як-то па-iншаму, i гэтая так званая рознiца заѓсёды будзе бачная ѓ вашых вачах i ва ѓсiм, што вы робiце. Як вы маглi здагадацца пра таямнiцы помсты Валодзi Андричева сваёй жонцы i яе каханка? Чаго вы чакаеце ад сябе, гер Оскар Сигерсон? Чым - , кiм- ты павiнен быць у гэтым свеце?"
  
  
  
  Мы пачулi свiсток цягнiка, але такi далёкi, што не маглi разглядзець дым, якi ѓздымаецца на павароце за фермай Риднак. Сигерсон на iмгненне лёгенька паклаѓ руку мне на плячо; гэта быѓ другi i апошнi раз, калi ён дакранаѓся да мяне. Ён сказаѓ: "Вы крыху ведаеце аб маiх думках, гер Такести. Я заѓсёды лiчыѓ, што калi выключыць немагчымае, тое, што застаецца, якiм бы неверагодным яно нi было, павiнна быць праѓдай, адзiным рашэннем праблемы. Аднак у дадзеным выпадку ѓсё выйшла наадварот. Я яшчэ доѓга буду разглядаць справу Андричева".
  
  Цягнiк пад'ехаѓ, мы пакланiлiся адзiн аднаму, Сигерсон ускочыѓ на борт, i гэта было апошняе, што я калi-небудзь бачыѓ. Паштовы дылiжанс курсiруе ѓ Бухарэст i назад; акрамя таго, я паняцця не маю, куды ён накiроѓваѓся. Я не ѓпэѓнены, што сказаѓ бы вам, калi б ведаѓ. Ты задаеш занадта шмат пытанняѓ, i з тваiм акцэнтам што-то не так. Сигерсон заѓважыѓ такiя рэчы.
  
  OceanofPDF.com
  
  Таямнiца доктара Торвальда Сигерсона
  
  Лiнда Робертсан
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Мыс Стывенсан,
  тэрыторыя Аляскi
  , 30 верасня 1894 года
  
  Рэдактар
  Iлюстраваныя Штотыднёвыя Навiны
  Маркет-стрыт, 755
  Сан-Францыска, Калiфорнiя
  
  
  
  
  
  Рэдактару:
  
  
  
  Нядаѓна я атрымаѓ некалькi нумароѓ вашай публiкацыi за мiнулае лета i быѓ здзiѓлены i засмучаны, даведаѓшыся з iх аб таямнiчым знiкненнi даследчыка Торвальда Сигерсона. Я таксама быѓ засмучаны, прачытаѓшы, што былi выяѓленыя сумневы адносна сапраѓднасцi запiсных кнiжак прафесара Сигерсона, праѓдзiвасцi аповяду мiстэра Генры Мэйса, вашага рэпарцёра, аб iх падарожжах па палярным льдах i, больш таго, самога iснавання прафесара Сигерсона.
  
  Мы на мысе Стывенсан можам паручыцца за iснаванне прафесара Сигерсона. Некаторыя з нас сапраѓды правялi нямала часу з iм i з Генры Мэйсом. У мяне таксама ёсць доказы таго, што часопiсы i запiсныя кнiжкi, якiя знаходзяцца ѓ валоданнi мiстэра Мэйса, з'яѓляюцца сапраѓднымi дакументамi экспедыцыi прафесара ѓ палярныя льды, у тым лiку копii, якiя я асабiста зрабiѓ з арыгiналаѓ прафесара. I той жа карабель, якi прывёз мне апошнiя нумары " Званка з Сан -Францыска " i " Iлюстраваныя штотыднёвыя навiны, якiя змяшчаюць паведамленнi аб знiкненнi прафесара Сигерсона, таксама прынеслi мне лiст ад самога прафесара. Лiст кароткi i мала што кажа пра яго абставiнах, за выключэннем таго, што ён накiроѓваѓся ѓ Францыю, каб працягнуць там сякiя-такiя даследаваннi. Ён напiсаѓ, што яму стала вядома аб абвiнавачваннях, высунутых супраць мiстэра Мэйса, яго спадарожнiка ѓ арктычным падарожжы, i папрасiѓ мяне дапамагчы, наколькi гэта было ѓ маiх сiлах, пацвердзiць аповяд мiстэра Мэйса аб экспедыцыi i яе дасягненнях. У далейшым аповедзе я паспрабую гэта зрабiць.
  
  Мяне клiчуць Джон Осбарн, i я ѓладальнiк гандлёвай станцыi на мысе Стывенсан, недалёка ад Пойнт-Бароѓ. Гiсторыя пра тое, як я тут апынуѓся, доѓгая i наѓрад цi зацiкавiць вас. Дастаткова сказаць, што я быѓ наравiстым, непрактычныя юнакоѓ, i мая сям'я думала, што гэта "выправiць мяне", калi адправiць у моры. Але мае фiзiчныя сiлы былi не ѓ стане вытрымаць нягоды жыцця марака, i, знаходзячыся ѓ Арктыцы, я смяротна захварэѓ, i мяне пакiнулi тут на апецы пары мiсiянераѓ, з усiм чаканнем, што я хутка памру. Гэтым я абавязаная клопату i дабрынi прападобнага i мiсiс Стронг, а таксама Люсi Элисаок, асiрацелай эскiмоска дзяѓчынкi, якая працуе ѓ iх, якая дапамагала мiсiс Стронг даглядаць за мной. Пасля доѓгага выздараѓлення я цалкам ачуняѓ, калi не лiчыць невялiкай слабасцi ѓ лёгкiх, i знайшоѓ працу клерка i бухгалтара ѓ мiстэра Гуткинда, якi кiраваѓ факторией, прадаючы тавары першай неабходнасцi эскiмосы i трапперам ѓ абмен на футра. Да таго часу мы з Люсi палюбiлi адзiн аднаго, i як толькi я ѓстаѓ на ногi i пачаѓ працаваць, вялебны Стронг абвянчаѓ нас. Калi мiстэр Гуткинд вырашыѓ паспрабаваць шчасця ѓ пошуках золата на тэрыторыi Юкон. Праз Год я стаѓ уладальнiкам крамы. Гэта было тры гады таму. За гэты час я сёе-тое даведаѓся аб гэтай зямлi i мясцовых туземцах, крыху авалодаѓ эскимосским мовай i стаѓ думаць пра мысе Стывенсан, нягледзячы на ѓсю яго суровую аддаленасць, як аб сваiм доме, аб стронгах - як пра маiх мацi i бацьку, а аб Люсi i яе жыхарах вёскi - як аб маёй сям'i i сяброѓ.
  
  Прафесар Сигерсон прыбыѓ на мыс Стывенсан ѓ жнiѓнi мiнулага года на параходзе Уiльям Сьцюарда, якi таксама прывёз харчы на зiму для мiсii, майго крамы i метэаралагiчнай даследчай станцыi ѓ Пойнт-Бароѓ. З iм быѓ мiстэр Мэйс, а таксама нарвежац па iмя Эйлиф Бергссон, якi, па-вiдаць, быѓ памочнiкам або слугой прафесара. Iх прыбыццi папярэднiчалi рэкамендацыйныя лiсты для ѓсiх iх лейтэнанту Эджуотеру на метэастанцыю, i нам было цiкава пазнаёмiцца з iмi i даведацца больш аб iх меркаванай экспедыцыi.
  
  Натоѓп людзей была на беразе, калi прыбыѓ катэр з "Уiльяма Сьцюарда". Лейтэнант Эджуотер адплыѓ з Пойнт-Бароѓ на шлюпцы метэастанцыi, калi ѓбачыѓ на даляглядзе дым ад карабля, i быѓ на прыстанi, каб павiтаць сваiх гасцей. Сигерсону было каля сарака, высокi i хударлявы, з арлiным тварам i глыбока пасаджанымi вачыма. Мэйса, вядома, вы ведаеце. Бергссон быѓ самым буйным i рослым з траiх; светлавалосы, з квадратным падбародкам, ён выпраменьваѓ спакой i сiлу. Лейтэнант цёпла пацiснуѓ iм рукi. "Прафесар, мiстэр Мэйс, прыемна пазнаёмiцца з вамi. Спадзяюся, у вас было лёгкае падарожжа".
  
  "Вядома, настолькi добра, наколькi можна было чакаць", - адказаѓ прафесар Сигерсон. "За апошнiя некалькi дзён мы сутыкнулiся з бурнай надвор'ем за Кацэбу i невялiкiм колькасцю лёду, але капiтан Феллоуз прарабiѓ выдатную працу, правёѓшы карабель праз гэта". Ён гаварыѓ, як адукаваны ангелец, без найменшага следу нарвежскага акцэнту.
  
  "Рады чуць, што ѓсё прайшло добра. Але тут пачынае iсцi снег; баюся, вы прапусцiлi тое, што тут прынята называць летам. Давайце адвядзем вас усiх у дом. Мы мала што можам прапанаваць наведвальнiкам у плане выгод, але ѓ прападобнага i мiсiс Стронг ёсць пакой у iх доме, пакуль мы не зможам задаволiць вас у бярвенiстай доме, якi мы выкарыстоѓваем тут, калi прыязджаем з метэастанцыi. Ён павярнуѓся да мяне i звышгоднаму Стронгу. "Гэта Джон Осбарн, кiраѓнiк нашым унiверсальным крамай, i вялебны Стронг, наш настаѓнiк i мiсiянер сярод мясцовых жыхароѓ".
  
  "А, мiстэр Осбарн, вялебны Стронг", - сказаѓ прафесар Сигерсон. " Разам з лейтэнантам вы - тыя людзi, якiх мне загадалi паклiкаць сюды, каб дапамагчы мне пагаварыць з эскiмосамi i заручыцца iх дапамогай у маiм прадпрыемстве.
  
  Стронг адказаѓ: "Мы будзем рады дапамагчы ѓсiм, чым зможам.
  
  "Як i мы з жонкай", - пагадзiѓся я.
  
  На працягу наступных некалькiх дзён я быѓ заняты кожны гадзiну няспання, загружаючы футра на карабель i назiраючы за разгрузкай i захоѓваннем маiх тавараѓ i харчоѓ, таму ѓ мяне не адразу знайшлося час пазнаёмiцца з нашымi наведвальнiкамi, за выключэннем Бергссона. Ён адправiѓся на карабель у умиаках, скураных лодках эскiмосаѓ, нанятых для перавозкi грузаѓ з карабля, i сам выгрузiѓ з iх многiя скрынi экспедыцыi, амаль без намаганняѓ пагрузiѓшы iх на санi, якiя мы выкарыстоѓвалi, каб цягнуць iх у вёску. Некаторыя ён нёс на плячах ѓсю дарогу да бярвенiстага дома, дзе павiнна была спынiцца кампанiя.
  
  Калi я скончыѓ распакоѓваць i инвентаризировать нашы тавары, мы з Люсi запрасiлi нашых гасцей на вячэру разам з лейтэнантам i Стронгами. За стейк з цюленя i пiрагом з сушанымi яблыкамi Сигерсон распавёѓ аб сваёй запланаванай экспедыцыi, а мы слухалi i давалi парады, якiя, па нашаму думку, маглi апынуцца карыснымi.
  
  "Я маю намер прайсцi па лёдзе так далёка на поѓнач, як толькi змагу", - сказаѓ Сигерсон, праводзячы пальцам лiнiю па карце паѓночнага краю тэрыторыi Аляска i ледзянога поля над ёй. "Мая мэта - даследаваць магчымасць таго, што сiстэма выспаѓ, падобная Чоуз над Канадай, схаваная ѓ лёдзе над Пойнт-Бароѓ. Адначасна я правяду вымярэння, якiя, як я спадзяюся, дапамогуць вызначыць рух паѓночнага магнiтнага полюса. Каб пераадолець як мага большую адлегласць, мы плануем выкарыстоѓваць сабачыя запрэжкi, i наша група будзе невялiкi: я, мiстэр Бергссон, мiстэр Мэйс i эскiмоскiх правадыр.
  
  "Тутэйшыя эскiмосы не заходзяць далёка на ледзяное поле," умяшаѓся я. " Кажуць, там няма дзiчыны.
  
  "Калi там няма выспаѓ i мала участкаѓ адкрытай вады, гэта цалкам можа быць праѓдай", - дадаѓ лейтэнант Эджуотер. "Вам спатрэбяцца харчы па меншай меры на тры месяцы, каб быць у бяспецы. Калi ты думаѓ пачаць?"
  
  " Думаю, у лютым, калi зноѓ пачне свiтаць. Гэта дасць нам час прасунуцца даволi далёка на поѓнач i вярнуцца да таго, як крануцца паковые льды. Я прывёз, спадзяюся, дастаткова харчоѓ для ѓдзельнiкаѓ экспедыцыi. Аднак мне спатрэбяцца нарты i сабакi, а таксама сушеная рыба, каб накармiць iх. I адзенне з аленевых шкур, палаткi i спальныя мяшкi. Усё гэта, я спадзяюся, я змагу набыць тут на працягу наступных некалькiх месяцаѓ ".
  
  Я сказаѓ, што мы з Люсi маглi б знайсцi добрыя шкуры i мясцовых жанчын, якiя маглi б пашыць тое, што iм трэба. "Я ведаю пару чалавек, з якiх маглi б атрымацца добрыя праваднiкi," сказаѓ я, "але мужчыну будзе цяжка пакiнуць сваю сям'ю на такi доѓгi тэрмiн без каго-то, хто мог бы паляваць за iмi".
  
  
  
  "Дайце iм ведаць, што я заплачу вельмi добра", - адказаѓ Сигерсон.
  
  На працягу наступных некалькiх тыдняѓ мы некалькi разоѓ сустракалiся за вячэрай i доѓга абмяркоѓвалi планы Сигерсона i навiны з навакольнага свету. Сигерсон падарожнiчаѓ па горах Iндыi i Тыбету, i вялебны Стронг быѓ зачараваны яго апiсаннямi старажытных манастыроѓ, якiя прыляпiлiся да голым скалах гор у двух з паловай мiлях над узроѓнем мора, i дзiѓных i аскетычны практык манахаѓ, якiя засялялi iх. Мы абмяркоѓвалi справу Лiззi Борден, даказваючы яе вiнаватасць або невiнаватасць на аснове фактаѓ, запазычаных з старых газет, якiя патрапiлi да нас з "Уiльямам Сьюардом". Прафесар Сигерсон, здавалася, праявiѓ цiкавасць да гэтай справы. Ён прывёѓ пераканаѓчыя аргументы ѓ карысць яе вiны, абапiраючыся на дэталi, у якiх мы не пабачылi нiякага значэння, i на тое, што ён назваѓ "навукай дэдукцыi", каб паказаць, як ёй удалося схаваць доказы свайго злачынства ад палiцыi. "Справа было разгледжана вельмi дрэнна", - сказаѓ ён. " Улiчваючы, што ѓвесь дзень забойстваѓ у доме гаспадарылi суседзi, а палiцыя Фол-Рывер дзейнiчала з лепшых падахвочванняѓ, мiс Борден магла схаваць або знiшчыць тузiн скрываѓленых сукенак, i нiхто пра гэта не здагадаѓся.
  
  Мiсiс Стронг настойвала на невiнаватасцi мiс Борден, сказаѓшы нарэшце: "Прафесар, нягледзячы на вашыя доказы, мне цяжка паверыць, што добрага выхавання жанчына была здольная на такое жорсткае злачынства".
  
  "Я не сумняваюся, што прысяжныя адчувалi тое ж, што i вы", - адказаѓ Сигерсон. "Здаецца, гэта адно з дзiѓных уяѓленняѓ сучаснага цывiлiзаванага свету аб тым, што жанчыны сярэдняга i вышэйшага класаѓ валодаюць некаторым перавагай духу, якое не падахвочвае iх прычыняць шкоду iншаму сутнасцi. Праѓда, значна больш жанчын забiваюць ѓпотай, чым сiлай, але я мяркую, што гэта больш звязана з iх нiзкай сiлай i уменнем, чым з якiм-небудзь агiдай да забойства ".
  
  Я быѓ трохi здзiѓлены вiдавочным цынiзмам прафесара. Мiсiс Стронг, аднак, адказала ѓ сваёй мяккай, але цвёрдай манеры. "Я думаю, вы аказваеце нам, жанчынам, мядзведжую паслугу, прафесар. Гатоѓнасць забiваць у нас не выхавана, i большасць з нас не вучаць гэтаму, гэтак жа як i дзяцей. Калi мiс Борден сапраѓды забiла сваiх бацькоѓ, я падазраю, што гэта было вынiкам нейкiх жудасных пакут або вар'яцтва.
  
  "Але гэтага няма нiякiх доказаѓ", - умяшаѓся лейтэнант Эджуотер. "Па агульным меркаваннi, Бордены былi прыстойнай сям'ёй".
  
  
  
  Прафесар адказаѓ: "Ах, але такiя сем'i часта хаваюць жудасныя сакрэты за безмятежными асобамi, якiя яны ѓяѓляюць свеце. Я бачыѓ iх, i мiстэр Мэйс, i вялебны Стронг, я мяркую, таксама павiнны былi бачыць вас у вашай працы.
  
  "На жаль, так", - адказаѓ мой сябар, i яго жонка кiѓнула ѓ знак згоды.
  
  "О, вызначана", - дадала Мэйс i працягнула распавядаць гiсторыю пра вытанчанай i чароѓнай жанчыне з Сан-Францыска, якая выйшла замуж i забiла трох багатых мужоѓ, а затым збегла са сваiмi несправядлiва нажытымi грашыма ѓ Паѓднёвую Амерыку, калi закон пачаѓ наблiжацца да яе.
  
  Восень i халодная надвор'е да таго часу, безумоѓна, дагналi нас. Штармы пранеслiся над мысам, забелив карычневыя пагоркi снегам i замарозiѓшы залiѓ ѓсё далей ад берага. Эскiмосы, вярнуѓшыся з летняй палявання i гандлю, адрамантавалi свае зiмовыя хацiны з дзёрну i кiтоѓ вуса i напоѓнiлi свае схованкi маржамi, цюленямi, карыбскiя астравы i сушанай рыбай на доѓгую будучую зiму. Некалькi разоѓ наша маленькае паселiшча наведвалi кiтабойнай суда, спяшалiся на поѓдзень, апярэджваючы крыгаход. Яны прыносiлi прыбытак у мой краму i эскiмосаѓ, якiя прадавалi iм свежае мяса, але яны таксама прыносiлi загана i хваробы. Нягледзячы на закон, якi забараняе прадаваць алкаголь эскiмосам, китобойные суда часта прадаюць яго iм, i мужчыны напiваюцца, б'юцца, а часам i страляюць адзiн у аднаго. Па нашых мерках, норавы эскiмосаѓ таксама асаблiва распущенны, i маладыя жанчыны i дзяѓчаты сцякаюцца на караблi, каб мець зносiны з маракамi, да пастаяннага жаль прападобнага i мiсiс Стронг.
  
  Люсi, калi не дапамагала мiсiс Стронг у мiсiянерскай школе, была занятая купляй адзення i гiда для экспедыцыi прафесара Сигерсона. Яна пагаварыла з жанчынай з вёскi, якая, па яе словах, лепш за ѓсiх шыла паркi, i з другога, якая шыла лепшыя боты з аленевай скуры - камики, як называюць iх эскiмосы. Калi разнёсся слых, што белыя людзi шукаюць карыбы шкуры i ласося, у краму сталi прыходзiць людзi з вёсак па ѓсiм узбярэжжы, iх сабачыя запрэжкi былi нагружаныя цюкамi мяхоѓ i вяленай рыбы. Жанчыны-шитейщицы прыходзiлi ѓ краму i разглядалi скуркi, выбiраючы то тут, то там па адной. Аднойчы Люсi падышла да мяне i сказала: "Джонi, я думаю, Тунгверук, магчыма, захоча стаць гiдам для мiстэра Сигерсона, але табе трэба пагаварыць з iм".
  
  "Вядома, дарагая," сказаѓ я, " але чаму?"
  
  "Конок i Онгуалук сказалi яму, што ён павiнен папрасiць мяне стаць яго жонкай, i цяпер я надта збянтэжана, каб гаварыць аб iм з кiм-небудзь у вёсцы".
  
  Я не быѓ здзiѓлены. Жанчыны ѓ вёсцы заѓсёды жартавалi над Люсi, кажучы ёй, што яна павiнна пайсцi з мужчынам, якi ѓмее паляваць. "Ты не можаш шыць футравую вопратку цi рабiць шмат чаго карыснага", - казалi яны ёй. "Калi гэты белы мужчына сыдзе, ты не атрымаеш добрага мужа, а толькi лянiвага, якi не зможа прымусiць жыць з iм нi адну iншую жанчыну".
  
  Пакуль Люсi назiрала за крамай, Сигерсон, Бергссон i я адправiлiся ѓ вёску, каб знайсцi Тунгверука, будучага гiда. Я ведаѓ яго, таму што ён часам заходзiѓ у краму, каб абмяняць шкуры i мяса на свiнец для куль, чай, муку i тавары для дома. Мы знайшлi яго ѓ вялiкiм доме яго кiтабойным каманды, i ён прывёѓ нас у сваю хацiну. Вiдавочна, у яго ѓжо была жонка, таму што звонку маладая жанчына чысцiла шкуру карыбскiя астравы. Яна рушыла ѓслед за намi ѓ хацiну i слухала, як мы размаѓляем, час ад часу робячы заѓвагi тунгверукам на iх мове. Яны былi прыгожай парай, з шырокiмi, прывабнымi асобамi i густымi чорнымi валасамi. Iх адзенне з аленевых шкур быѓ прыгожа аздобленая трусам, лiсой i гарнастаем, а iх хацiна была ахайнай i добра забяспечаная прыладамi, кухоннымi прыладамi i шкурамi для пасцельных прыналежнасцяѓ.
  
  Жонка Тунгверука заварыла чай, кiнуѓшы жменю лiсця ѓ кацёл з вадой, нагревающейся над лямпай з цюленi тлушчам. Пакуль мы пiлi, мы абмяркоѓвалi, калi i як доѓга Сигерсон меѓ намер падарожнiчаць па ледзяным полi. Тунгверук таксама спытаѓ, чым ён збiраецца харчавацца, сказаѓшы: "Там няма дзiчыны: нi цюленяѓ, нi мядзведзяѓ, толькi лёд". Пакуль я перакладаѓ для iх, яны абмяркоѓвалi набыццё сабак i харчоѓ, колькасць сабак i санак, якiя спатрэбяцца, i тое, як Тунгверуку будуць плацiць за яго працу. У Тунгверука быѓ добры сезон кiтабойнай здабычы i палявання на карыбы, i ён назапасiѓся добрым запасам мяса на зiму, але ён хацеѓ, каб яго жонка назапасiлi правiзiяй на час яго адсутнасцi, у неѓраджайным часы ранняй вясны. Яны з Сигерсоном лёгка прыйшлi да пагаднення, i ѓ канцы мы адсвяткавалi iх здзелку карабельнымi сухарамi i палоскамi сушеного кiтоѓ тлушчу.
  
  З дапамогай Тунгверука Сигерсон неѓзабаве набыѓ пару саней i тузiн сабак, каб яны маглi пачаць вучыцца кiраваць iмi. Яны дамовiлiся аб пабудове чатырох новых саней для перавозкi мужчын i iх харчоѓ i пачалi купляць сабак, каб цягнуць iх. Затым Сигерсон, Мэйс i Бергссон пакiнулi мыс Стывенсан, каб застацца з лейтэнантам i яго людзьмi на метэастанцыi. Тунгверук са сваёй жонкай таксама пераехалi ѓ метэаралагiчную абсерваторыю, каб навучыць траiх мужчын кiраваць сабачымi упряжками.
  
  Восенню я час ад часу бачыѓ Сигерсона i яго спадарожнiкаѓ, звычайна ѓ ясныя днi, калi адзiн цi двое з iх прыязджалi сюды на санках, каб забраць сёе-тое з харчоѓ, якiя Сигерсон захоѓваѓ на маiм складзе. Мiстэр Мэйс, здавалася, быѓ самым энергiчным госцем. З самага пачатку ён заахвоцiѓся катацца побач з сабачай запрэжкай на пары незвычайных снегоступов, падобных на палазы для саней. "Гэта нарвежскае вынаходнiцтва," сказаѓ ён, калi я спытаѓ, " называецца лыжы. Нансен выкарыстаѓ iх, калi перасякаѓ Грэнландыю, i Сигерсон таксама хоча iмi карыстацца, а Бергссон вучыць нас. Гэта значна хутчэй, чым бегчы на санках - глядзi! I, адштурхнуѓшыся кiем, ён панёсся ѓнiз па невялiкiм схiле.
  
  Сигерсон вывучаѓ звычаi i мову мясцовых жыхароѓ. Ён праводзiѓ днi за днямi ѓ вёсцы, назiраючы за мужчынамi i жанчынамi за iх паѓсядзённымi справамi i распытваючы пра iх стронгов, Люсi i мяне. Яны з Бергссоном адправiлiся з Тунгверуком паляваць на цюленяѓ i карыбы. I ён працаваѓ над вывучэннем мясцовага мовы, уразiѓшы ѓсiх нас тым, як хутка авалодаѓ яго тонкасцямi.
  
  У сярэдзiне лiстапада сонца апусцiлася за гарызонт, каб вярнуцца толькi ѓ лютым. Як толькi я набраѓ дастаткова плаѓнiка для печы, i ѓмацаваѓ лаву i наш дом ад зiмовых штармоѓ, у мяне амаль не засталося спраѓ, i ѓсё роѓна зiмовая цемра наводзiць на мяне тугу. Я шмат спаѓ, выразаѓ талеркi i кубкi з плаѓнiка i наведваѓ эскiмосаѓ з вёскi, якiя прыходзiлi гандляваць цi проста прабавiць час у нашай гасцiнай, а таксама чытаѓ кнiгi i абменьваѓся з iмi вялебным Стронгом. Люсi дапамагла мiсiс Стронг выкладала ѓ мiсiянерскай школе, вязала шкарпэткi i шапкi, а таксама рабiла маленькiя падарункi да Свята нараджэння хрыстовага i вялiкiм зiмовага фестывалю, якi жыхары вёскi называюць Кивик.
  
  Той зiмой наша маленькае паселiшча таксама папоѓнiлася насельнiкамi "Майры", паравога кiтабойнай судна, якое занадта позна пакiнула кiтабойнай ѓгоддзi над Канадай i, паколькi яго шлях на поѓдзень быѓ заблякаваны льдамi, было вымушана вярнуцца i перазiмаваць на мысе Стывенсан. Яна была асаблiва сумным прыкладам гэтага прадпрыемства: карабель заржавел i знаходзiѓся ѓ дрэнным стане, яе капiтан быѓ слабым i раздражняльным чалавекам, а каманда ѓ асноѓным хулiганамi. Нават эскiмоскiя жанчыны неѓзабаве стамiлiся ад iх неотесанности i па большай частцы пакiнулi карабель у адзiноце.
  
  Бацька адной дзяѓчынкi, Некпук, аднак, абмяняѓ яе на першага памочнiка капiтана ѓ абмен на тытунь i ром. Памочнiк капiтана, Сандэрс, быѓ грубiянаѓ i п'янiцам. Калi ён быѓ п'яны, што здаралася часта, ён бiѓ Накпук i абзываѓ яе самым мярзотным з iмёнаѓ. Бедная дзяѓчына, якая раней была вясёлай, просты маладой жанчынай, цяпер ледзь падымала галаву i рэдка ѓсмiхалася. Вялебны Стронг, якi часта наведваѓ карабель, каб пагаварыць з матросамi, не раз казаѓ Сандэрсу i капiтану Белчеру аб звароце Сандэрса з Некпуком, але безвынiкова.
  
  Многiя члены каманды сталi прыходзiць у царкву па нядзелях пад уплывам добрага i жыццярадаснага прысутнасцi вялебнага цi проста ѓ пошуках чаго-небудзь, чым можна было б запоѓнiць свой час доѓгай зiмовай ноччу. Адным з iх быѓ сын Сандэрса Тым, шаснаццацiгадовы юнак, гэтак жа зычлiвы, шчодры i працавiты, калi Сандэрс быѓ заганны i подл. Сандэрса, здавалася, абурала лагоднасць свайго сына i яго папулярнасць сярод таварышаѓ па караблю, i ён не выпускаѓ магчымасцi абрынуцца на яго з абразамi, з'едлiвымi заѓвагамi i тумаками. Аднойчы я быѓ побач i пачуѓ, як ён нешта мармыча, калi ѓбачыѓ Тома каля царквы. "Хлопчык з нядзельнай школы, прама як твая мацi. Табе што, зусiм няма чым заняцца? Любiш сядзець без справы, зусiм як яна, i проста чакаць, калi я прынясу дадому грошы, а?" Том нiчога не сказаѓ, але я ѓбачыѓ, як сцiснулася яго скiвiцу, калi ён адвярнуѓ галаву.
  
  Карабельны цясляр, грубаваты мужчына па iмя Эверс, здавалася, выяѓляѓ бацькоѓскi цiкавасць да юнаму Таму i не адчуваѓ асаблiвай карысцi ад Сандэрса, якога ён называѓ "старым балбатуном" i нават горш. "Не дазваляй яму дабрацца да цябе, малыш", - казаѓ ён Таму, пляскаючы загрубевшей рукой па плячы хлопчыка.
  
  У самую змрочную частку зiмы, дажджлiвай ноччу, неѓзабаве пасля заканчэння калядных вакацый, Сандэрс знiк. Ён гуляѓ у карты з некалькiмi таварышамi па караблi i моцна прайграѓся. Ён устаѓ з-за стала, праклiнаючы iншых гульцоѓ i пасылаючы iх да Д'ябла, i выйшаѓ з пакоя. У яго каюце хто-то з матросаѓ чуѓ, як ён лаяѓся, а Некпук плакала i ѓмольвала яго - "як звычайна", - цынiчна сказаѓ адзiн з iх. Адзiн цi двое пачулi крокi, як быццам яна выбегла на палубу, а ён гнаѓся за ёй.
  
  На наступны дзень Сандэрса не было за сняданкам, i калi капiтан зазiрнуѓ у яго каюту, яна была пустая. Ператрус на караблi не выявiѓ нiякiх прыкмет нi яго, нi Накпука, але шторм i цемра зрабiлi немагчымымi больш шырокiя пошукi. Прайшло яшчэ два днi, перш чым надвор'е супакоiлася настолькi, каб дазволiць камандзе карабля i некаторым з нас з паселiшча з лiхтарамi i паходнямi шукаць па лёдзе ѓ пошуках цела Сандэрса, паколькi меркавалася, што ён не мог перажыць шторм. Некпук цудоѓным чынам апынуѓся ѓ вёсцы жывым i цэлым. Калi яе спыталi аб знiкненнi Сандэрса, яна пахiтала галавой, сказаѓшы: "Я не ведаю, я збегла".
  
  "Подлы маленькi дзiкун," зароѓ капiтан. "Яна ведае больш, чым кажа; вы гэта бачыце". Iншыя выказалi здагадку, што Сандэрс, п'яны бродивший ѓ цемры, верагодна, правалiѓся ѓ яму, выкапаную эскимосом, охотившимся на рыбу або цюленя.
  
  Таямнiца знiкнення Сандэрса неѓзабаве адышла на другi план у параѓнаннi з хваляваннем, выклiканым з'яѓленнем сонца над гарызонтам у лютым, а неѓзабаве пасля гэтага - ад'ездам Сигерсона ѓ яго ледзяную экспедыцыю на поѓнач. Закупiѓшы сабак, санi, сушаную рыбу, адзенне i iншыя харчы, Сигерсон стаѓ добра вядомым дабрачынцаѓ эскiмосаѓ у вёсцы. Яны смяялiся над глупствам белых людзей, якiя прыкладалi столькi намаганняѓ, падарожнiчаючы там, дзе не было дзiчыны, якую можна было б злавiць, але многiя з iх iшлi пешшу або каталiся на санках да метэастанцыi, каб праводзiць атрад. Некалькi жыхароѓ вёскi некаторы час ехалi за падарожнiкамi на сваiх санях. Астатнiя назiралi, як iх постацi з доѓгiмi ценямi памяншалiся з адлегласцю, пакуль не ператварылiся ѓ кропкi, ледзь адрозныя ѓ сгущающейся цемры.
  
  Пасля iх ад'езду жыццё ѓ селiшчы хутка вярнулася ѓ сваё звычайнае рэчышча. Гэта было самае галодны час года, калi дзiчыны было мала, а мяса i рыба, назапашаныя мiнулым летам, падыходзiлi да канца. Жонка Тунгверука, маленькая дробка, кутающаяся ѓ капюшон сваёй паркi, пару разоѓ прыходзiла ѓ краму, каб атрымаць ад мужа карабельнае печыва, вяленага ласося i чай. Мужчыны ѓ вёсцы палявалi на цюленяѓ, з бясконцым цярпеннем чакаючы ля палонак у лёдзе, а жанчыны i дзецi праводзiлi доѓгiя гадзiны на падлёднай рыбалцы. Люсi часам хадзiла з iмi, каб мы маглi паесцi свежай рыбы, але рыбы было няшмат, i мы з Люсi харчавалiся ѓ асноѓным кансервамi, вяленым ласосем i праснакамi, а часам куплялi кавалачак цюленя, калi ѓ каго-то было досыць на абмен. Тым не менш, нам пашанцавала, што нам не прыйшлося галадаць, i наш настрой паднялося па меры таго, як днi станавiлiся даѓжэй i святлей.
  
  Некалькi чалавек з карабля часам хадзiлi з намi на рыбалку цi праводзiлi вольныя гадзiны, седзячы ля плiты ѓ краме, чытаючы старыя часопiсы, абменьваючыся гiсторыямi i бурчаѓ аб тым, што пара прыбiрацца з "гэтага богам забытага месцы" i вяртацца да лоѓлi кiтоѓ. Час ад часу мы абмяркоѓвалi, як справы ѓ Сигерсона i яго каманды, асаблiва калi надвор'е сапсавалася. "Я думаю, нам лепш заставацца ѓ гэтай пацуковай нары, чым iм прама цяпер", - прабурчаѓ цясляр Эверс аднойчы снежным днём, калi бушаваѓ вецер i бразгаталi вокны ѓ доме.
  
  " А што, калi яны ѓ рэшце рэшт з'ядуць адзiн аднаго, як тыя небаракi з Кейп-Сабiна? Будзе вялiкае расследаванне, мы ѓсе паедзем у Вашынгтон даваць паказаннi ", - дадаѓ Гест, трэцi памочнiк капiтана, з нейкiм змрочным прадчуваннем. Час ад часу хто-небудзь згадваѓ Сандэрса, i з таго, што казалi мужчыны, было ясна, што яны не сумавалi па iм, i iм, здавалася, было нецiкава разважаць пра яго лёс.
  
  Насуперак жахлiвым прадказанням Геста, Сигерсон i яго каманда вярнулiся, абарваныя i змучаныя, але здаровыя, у канцы красавiка. Яны дабралiся да восемдзесят другой паралелi, праводзячы назiрання па шляху, прарабiѓшы падарожжа працягласцю каля шаснаццацi сотняѓ мiль, у ходзе якога не выявiлi нi зямлi, нi чаго-небудзь яшчэ, акрамя вялiзнага прасторы пакавага лёду. "Падобна на тое," сказаѓ нам Сигерсон за вячэрай праз некалькi дзён пасля iх вяртання, " што на поѓнач ад Пойнт-Бароѓ, магчыма, няма выспаѓ, падобных тым, што ёсць над Канадай. Замест гэтага, па-вiдаць, iснуе пастаянны, круглагодны пакавых iльдах, якi, магчыма, распасцiраецца да самага полюса ".
  
  У мяне быѓ добры, разборлiвы почырк, i ѓ той час мне амаль няма чым было заняцца, таму Сигерсон наняѓ мяне, каб я зрабiѓ дакладную копiю яго суднавых часопiсаѓ за час экспедыцыi. У наступныя тыднi Мэйс частаваѓ нас драматычнымi апавяданнямi аб смеласцi i беды - пра тое, як адны з саней соскользнули ѓ расколiну ѓ лёдзе i былi б страчаныя разам з усiмi сваiмi сабакамi, калi б Бергссон з велiзарнай сiлай не ѓтрымаѓ iх, пакуль не ѓдалося адцягнуць у бяспечнае месца; пра тое, як яны ледзь уратавалiся, калi iх палаткi былi пахаваныя пад снегам i лёдам пасля шторму; i як вядучая сабака Сигерсона, Хеда, выратавала iх ад белага мядзведзя, утрымлiваючы яго на адлегласцi да тых часоѓ, пакуль Бергссон не змог звалiць яго трапным стрэлам. Сигерсон i Бергссон ѓсмiхнулiся яго энтузiязму, але амаль нiчога не сказалi. Дзённiкi Сигерсона пацвярджалi апавяданнi Мэйса, але ѓ самай празаiчнай манеры, як быццам падобныя прыгоды былi ѓсяго толькi невялiкiмi перашкодамi, преодолеваемыми iнтэлектам i дбайным обдумыванием.
  
  Аднойчы вясновым вечарам, вярнуѓшыся з палявання на гусей, я даведаѓся аб жудасным адкрыццi. Цела мужчыны было знойдзена ѓ павалiлася снежным доме на замёрзлым беразе залiва, памiж Майрай i вёскай. Я адразу ж накiраваѓся туды, дзе невялiкая натоѓп матросаѓ з карабля i некалькi эскiмосаѓ сабралiся каля кучы бруднага снегу, якая раней была снежным домам. Мой погляд упаѓ на Тома Сандэрса, якi стаяѓ крыху наводдаль з Эверсом. Па яго бледным, здзiѓленаму твару адразу стала ясна, чыё гэта цела. Некалькi чалавек павiталi мяне i прапусцiлi ѓ цэнтр круга. Там, да майго здзiѓлення, я ѓбачыѓ Сигерсона, якi стаяѓ над трупам, якi быѓ выкапаны з заснежанай магiлы i пакладзены на дошку прама на снег. Я мала што мог разгледзець, акрамя яго цёмнай адзежы i мокрых зблытаных валасоѓ. Калi я наблiзiѓся, Сигерсон павярнуѓ галаву i нецярплiва памахаѓ мне, каб я вяртаѓся. "Колькi разоѓ я павiнен паѓтараць вам, што гэта месца злачынства. Не знiшчайце доказы, топчучы iх, як лонданская банда - а, гэта вы, мiстэр Осбарн. Калi ласка, адыдзiце, дзякуй." Ён зноѓ паглядзеѓ на труп, затым на мяне. "Гэта знiклы мiстэр Сандэрс, " сказаѓ ён, - забiты гэтым. Ён узяѓ нейкi прадмет са стала побач з целам. Я пазнаѓ у iм вышчэрблены наканечнiк гарпуна з слановай косцi, з узростам стаѓ амаль карычневым, як чырвонае дрэва.
  
  "Гэта эскiмоскiя прадмет. Даволi прыгожы артэфакт". Ён паказаѓ на нейкiя знакi на яго баку, i я ѓпершыню заѓважыѓ, якiя доѓгiя i тонкiя ѓ яго рукi. "Звярнiце ѓвагу на разьбярства; гэта даволi характэрны артэфакт. Капiтан адправiѓся з атрадам людзей у вёску, каб арыштаваць Накпука. Я спрабавала сказаць яму, што ён памыляѓся, думаючы, што яна забойца, але ён нiчога гэтага не хацеѓ чуць.
  
  З хвiлiну я проста стаяѓ у замяшаннi, пераводзячы позiрк з яго на цела Сандэрса i назад. Затым Сигерсон спытаѓ у сваёй звычайнай, рэзкай манеры: "цi Магу я скарыстацца вашым сховiшчам для парэшткаѓ мiстэра Сандэрса, пакуль не дараблю абследаванне?"
  
  Я кiѓнуѓ у знак згоды.
  
  " Добра. Я папрашу каго-небудзь з каманды, каб дапамагчы мне несцi яго.
  
  Я павярнуѓся i накiраваѓся назад да пасёлка, каб адамкнуць дзверы склада. Сыходзячы, я спынiѓся побач з Томам Сандэрсам. "Мне вельмi шкада", - сказаѓ я.
  
  Ён паглядзеѓ на мяне з чым-то накшталт адчаю. "Яны абвiнавачваюць дзяѓчыну," сказаѓ ён. " Гэта...
  
  "Ну вось, давайце не будзем абмяркоѓваць гэта, пакуль не даведаемся больш", - умяшаѓся Эверс. "Ён не ѓ сабе, сэр, - сказаѓ ён мне, "з-за перажытага шоку i ѓсяго астатняга".
  
  На складзе я дапамог збудаваць iмправiзаваны стол з дошак i казёл для пiлы, на якiм магло ляжаць цела Сандэрса. Затым, пакiнуѓшы Сигерсона з ключом, я накiраваѓся да дома прападобнага Стронг. Я не мог адкараскацца ад надзеi, што хто-то своечасова папярэдзiѓ Никпук, каб яна дазволiла ёй ѓцячы цi схавацца; але група капiтана знайшла яе каля яе хацiны i прывяла да звышгоднаму Стронгу, настойваючы, каб яе дзе-небудзь замкнулi, пакуль не выклiчуць лейтэнанта Эджуотера для правядзення свайго роду расследавання.
  
  
  
  Дом быѓ акружаны цiкаѓнасцю эскiмосамi i мужчынамi з Свету. Вялебны Стронг павiтаѓ мяне, калi я ѓвайшоѓ у яго перапоѓненую гасцiную. "Осбарн, прывiтанне. Люсi ѓ спальнi з Кэтрын i Накпуком, а я спрабую захаваць тут мiр ". Ён стаяѓ з двума мужчынамi, у якiх я даведалася старэйшын з вёскi. Яшчэ з паѓтузiна жыхароѓ вёскi сядзелi на крэслах i на падлозе. У адным канцы пакоя, хмурачыся, сядзеѓ капiтан з парай мужчын з свайго атрада. Тым Сандэрс стаяѓ ля сцяны, ссутулив плечы, i глядзеѓ на свае складзеныя рукi.
  
  "Добра, што большасць маладых людзей зараз адправiлiся паляваць на маржоѓ," сказаѓ мне Стронг, кiваючы галавой, - iнакш, я падазраю, было б кровапралiцце. Мы i так у пэѓным тупiку. Старэйшыны лiчаць, што гэтым павiнны займацца яны, а капiтан Белчер i чуць пра гэта не хоча. Ён хоча, каб ён i Эджуотер судзiлi дзяѓчыну i пакаралi так, як яны таго пажадаюць.
  
  " Сигерсон кажа мне, што яна не забiвала Сандэрса.
  
  "Я не разумею, як ён можа гэта сказаць, але я спадзяюся, што ён зможа гэта даказаць".
  
  Мы праседзелi гадзiну цi больш, Стронг i я вялi свецкую гутарку, у той час як капiтан i двое, што суправаджалi яго мужчын сядзелi ѓ няёмкiм маѓчаннi у адным канцы пакоя, а двое старэйшын з абыякавымi тварамi стаялi ѓ адным. Лейтэнант Эджуотер прыбыѓ разам з Мэйсом i Бергссоном, якiя адправiлiся за iм з метэастанцыi. Сакавiка, дзяѓчына-эскимоска, помогавшая мiсiс Стронг па хаце, прыгатавала ѓсiм чай, i мы сабралiся за абедзенным сталом, каб абмеркаваць, як варта весцi справу аб забойстве Сандэрса.
  
  Ледзь мы ѓладкавалiся, як дзверы адчынiлiся, i ѓ пакой нясмела ѓвайшоѓ хлопчык з вёскi i што-то прамармытаѓ звышгоднаму Стронгу. Стронг устаѓ i накiраваѓся праз перапоѓнены зала да капiтана. "Прафесар Сигерсон папрасiѓ вас i мiстэра Осбарна зайсцi да яго на склад, дзе знаходзiцца цела". Мы паднялiся на ногi, нацягнулi курткi i чаравiкi i накiравалiся на склад. Сигерсон павiтаѓ нас у дзверы i з некаторым драматызмам жэстам запрасiѓ ѓнутр, да iмправiзаванага стала, на якiм у святле лiхтара, падвешанага да потолочной бэльцы, ляжаѓ труп Сандэрса. Адзенне была знятая з цела, а нiжняя палова пакрыта кавалкам палатна. Доѓгi разрэз у форме лiтары Y пачынаѓся ѓ грудзях i знiкаѓ пад палатном на станы. Крыху лявей я разгледзеѓ няроѓныя краю раны, з якой тырчаѓ тонкi драѓляны загваздка.
  
  
  
  Сигерсон падышоѓ да цела i пачаѓ свае тлумачэннi. "Як вы можаце бачыць, я паспрабаваѓ правесцi прыблiзнае пасмяротнае абследаванне пашкоджанняѓ. Хоць я не лекар, я вывучаѓ анатомiю i бачыѓ некалькi выкрыццяѓ трупаѓ, а таксама за гэтыя гады сее-чаму навучыѓся ѓ старога сябра, якi быѓ ваенным хiрургам. Я хацеѓ, каб вы, капiтан Белчер, сваiмi вачыма ѓбачылi траѓму, якая стала прычынай смерцi мiстэра Сандэрса. Як вы бачыце, цела знаходзiцца ѓ выдатнай захаванасцi, паколькi яно было замарожана i пазначана пад снегам i лёдам на працягу некалькiх месяцаѓ.
  
  "На жываце мiстэра Сандэрса вы можаце бачыць след ад адзiнай колатай раны. Калi было знойдзена цела, гэта, - ён узяѓ са стала наканечнiк гарпуна з слановай косцi, - тырчала з раны.
  
  "Гэта належала Сандэрсу", - усклiкнуѓ капiтан. "Я памятаю, як ён выйграѓ яго ѓ косткi ѓ матроса з выспы Гершэль. Вы хочаце сказаць, што яна забiла яго гэтым?"
  
  "Гэта зброя, з якога ён быѓ забiты", - адказаѓ Сигерсон.
  
  "Ну, гэта вызначана паказвае на яе як на забойцу, цi не так? Яна была ѓ яго пакоi i магла дастаць гэта - што б гэта нi было - схаваць i чакаць свайго шанцу".
  
  Сигерсон нацягнуѓ брызентавую прасцiну, пакуль яна цалкам не накрыла цела. "Давайце вернемся ѓ дом прападобнага", - сказаѓ ён.
  
  Калi мы вярнулiся з Сигерсоном ѓ перапоѓненую пакой, я ѓбачыѓ, што Накпук стаiць у дзвярах спальнi, трымаючы мiсiс Стронг за руку. На яе твары я ѓбачыѓ пакора, з якiм эскiмосы, здаецца, прымаюць жудасныя рукi, якiя Лёс так часта наносiць iм, i гэта пранiзала маё сэрца, калi я ѓбачыѓ гэта ѓ такой юнай дзяѓчыне. Тым не рушыѓ з месца, але назiраѓ за намi, калi мы ѓвайшлi, вывучаючы кожную з нашых асоб.
  
  Пасля таго як мы селi за стол, першым загаварыѓ капiтан Белчер. "Ну, я бачыѓ цела Сандэрса i чуѓ, што кажа прысутны тут прафесар, i гэта настолькi ясна, наколькi гэта магчыма, што дзяѓчына забiла яго - я мяркую, чакала свайго шанцу, пакуль ён не пакiнуѓ карабель той ноччу, i закалола яго там, на лёдзе, яго ѓласным нажом ".
  
  У пакоi падняѓся гул галасоѓ, паколькi прысутныя адрэагавалi на абвiнавачванне капiтана i перавялi яго сваiм суседзям. Люсi цiха звярнулася да старэйшынам, якiя пакiвалi галовамi i выглядалi сур'ёзнымi.
  
  На фоне галасоѓ хто-то падняѓся з глыбiнi пакоя. Тым протолкался наперад, да стала. Яго твар быѓ бледным i змучаным, але выказваѓ рашучасць. "Не, калi ласка, няма. Гэта была не Нэцi, гэта быѓ я. Я- я забiѓ яго.
  
  Капiтан Белчер адказаѓ яму лаянкай. "Аб чым ты кажаш, Том? Гэтая дзяѓчынка проста дзiчка-забойца, хлопчык, пакiнь яе ѓ спакоi".
  
  Том павярнуѓся тварам да капiтана i адказаѓ больш цвёрдым голасам: "Няма. Не, гэта няправiльна".
  
  "Чорт вазьмi, Тым," пачаѓ капiтан, але быѓ перапынены Сигерсоном, якi сказаѓ: "Хай хлопчык раскажа сваю гiсторыю".
  
  "Так, раскажыце нам, што адбылося", - дадаѓ Мэйс.
  
  Вялебны Стронг прапанаваѓ Таму свой крэсла, але Том пакруцiѓ галавой. Трымаючыся адной рукой за спiнку крэсла, каб не ѓпасцi, ён вагаѓся секунду або дзве. Затым ён падняѓ галаву i пачаѓ. "Ён - мой бацька - збiваѓ яе - ты ведаеш, якiм ён быѓ. Ён зноѓ быѓ п'яны - хто-небудзь з мужчын падрыхтаваѓ хатнi самагон - i ён гуляѓ у карты i прайграваѓ. Калi ён устаѓ i пайшоѓ у каюту, я рушыѓ услед за iм. Я ведаѓ Нэцi - так мы яе называлi, таму што мой бацька не мог вымавiць яе iмя, - я ведаѓ, што яна была там у тую ноч, i я ведаѓ, што ён адыграецца на ёй. Так было ѓсю нашу жыццё, калi ён быѓ дома, калi ён напiваѓся i спаганяѓ гэта на маёй маме. Я падумала, што паспрабую - часам у мяне атрымлiваецца - спынiць яго, пагаварыѓшы з iм, цi замест гэтага раззлавала яго на мяне. Мне было так шкада яе. Яна ѓсяго толькi малая, не старэйшыя за маёй малодшай сястры.
  
  "Але ён дабраѓся туды i паводзiѓ сябе як дзiкi мужчына. Ён схапiѓ яе, як толькi ѓбачыѓ, назваѓ iлжывай, зладзеявата шлюхай i пачаѓ бiць кулакамi. Я забег i паспрабаваѓ адцягнуць яго, але ён накiнуѓся на мяне. Ён абвiнавацiѓ мяне ѓ тым, што я быѓ закаханы ѓ яе i ... ну, ты разумееш... за яго спiной i ѓсё такое, а потым сказаѓ, што заб'е нас абодвух, i выцягнуѓ з кiшэнi лязо гарпуна.
  
  Нэцi выбегла з хаты i взбежала па лесвiцы на тэрасу, а ён пабег за ёй. Яна сышла з карабля i пабегла па снезе, уцякаючы ад яго, але было ветрана i цёмна, i яна спатыкнулася i ѓпала, i ён дагнаѓ яе. Я крыкнула яму, каб ён спынiѓся, i ён павярнуѓся i схапiѓ мяне. Я паспрабавала вырвацца, але не змагла. Ён быѓ як вар'ят. Я схапiѓ яго за руку з нажом i з усiх сiл спрабаваѓ утрымаць яго ад удару нажом у мяне. Я штурхнуѓ яго, i ён выпусцiѓ гарпун, i я адабраѓ яго ѓ яго. Але потым ён пераехаѓ мяне i проста ѓпаѓ на наканечнiк гарпуна ѓ маёй руцэ. Павiнна быць, нож трапiѓ яму ѓ жыццёва важнае месца, таму што ён пахiснуѓся, адпусцiѓ мяне i сеѓ, обмякнув, прама там, на снезе. Я ѓпаѓ разам з iм.
  
  "Я спрабаваѓ прывесцi яго ѓ пачуццё, але ён памёр там праз некалькi iмгненняѓ. Потым я сядзеѓ там, i ѓсё, аб чым я мог думаць, гэта аб тым, што я толькi што забiѓ свайго бацьку ". Тым на iмгненне спынiѓся, уражаны, затым узяѓ сябе ѓ рукi i пайшоѓ далей. "Я не думаѓ, што змагу аднесцi яго назад на карабель, таму я шукаѓ месца, дзе я мог бы пакiнуць яго цела, пакуль хто-небудзь не дапаможа вярнуць яго назад. I вецер выѓ, i снег валiѓ з такой сiлай, што я не мог ясна думаць. Непадалёк быѓ маленькi снежны домiк, якi хто-то пабудаваѓ, я думаю, для падледнай рыбалкi. Я проста ѓбачыѓ гэта i падумаѓ, што, можа быць, мне ѓдасца ѓтрымаць яго там. Таму я зацягнуѓ яго туды. I пакуль я быѓ там, лёд пада мной ссунуѓся, i снежны дом пачаѓ разбурацца. Я ѓскочыѓ i ледзь выбраѓся адтуль. Я памятаю, як клiкаѓ Нэцi, таму што пачынаѓся сапраѓдны шторм, i я баяѓся, што яна там заблудзiцца, але яна не прыйшла. Я мог бачыць толькi агнi карабля, i мне ледзь удалося дабрацца туды, напалову замёрзлым, i забрацца ѓ сваю ложак.
  
  "Прайшло некалькi дзён, перш чым бура сцiхла, i калi гэта адбылося, уся кроѓ або сляды, якiя мы маглi пакiнуць, знiклi, а снежны дом быѓ настолькi разбураны i пахаваны пад снегам i лёдам, што я нiчога не мог зрабiць з яго целам. У мяне быѓ час падумаць пра тое, што я зрабiѓ i што можа здарыцца, калi яны мне не павераць, i я баяѓся што-небудзь сказаць. З тых часоѓ я проста чакаѓ, не ведаючы, што рабiць. Я падумаѓ, што калi карабель паляцiць да таго, як будзе знойдзена яго цела, я пакiну якую-небудзь запiску звышгоднаму Стронгу, каб Нэцi не абвiнавачвалi.
  
  Капiтан усё яшчэ не верыѓ сваiм вушам. "Але, Том," сказаѓ ён, кiваючы галавой, " Джон Сандэрс, твой уласны бацька...
  
  "Я нiколi не хацеѓ прычынiць яму боль, сэр", - адказаѓ Том. "Але вы, як нiхто iншы, ведаеце, якiм ён быѓ". Калi ён сказаѓ гэта, яго голас задрыжаѓ, i ён расплакаѓся.
  
  "Падыдзi, сядзь," мякка сказаѓ Стронг, устаючы i абдымаючы Тома за плечы.
  
  "Я думаѓ пра маёй беднай мацi", - сказаѓ Тым, абхапiѓшы галаву рукамi. "Што яна цяпер будзе рабiць?"
  
  Лейтэнант Эджуотер, якi сядзеѓ побач са мной, сказаѓ сабе пад нос: "Падобна на тое, яна добра пазбавiлася ад яго". Звяртаючыся да астатнiм за сталом, ён сказаѓ: "Я думаю, грунтуючыся на тым, што нам распавёѓ Тым, што мы павiнны вызвалiць дзяѓчыну".
  
  
  
  Капiтан Белчер быѓ непахiсны. "Усё, што ѓ нас ёсць, - гэта яго слова", - сказаѓ ён. "Iншых доказаѓ няма".
  
  "Я магу сёе-што даць", - умяшаѓся Сигерсон.
  
  Мы ѓсе павярнулiся да яго. "Добра," сказаѓ капiтан, - раскажыце нам, што ѓ вас ёсць".
  
  " Вы бачылi цела Сандэрса, капiтан.
  
  "Так".
  
  " Вы гэтага не бачылi, але калi цела было знойдзена, яно ляжала на спiне. Ён быѓ апрануты ѓ боты, дзве пары панчоха, доѓгае нiжняе бялiзну, кашулю, швэдар, ваѓняную куртку, але без пальчатак або капелюшы. Iншымi словамi, адзенне, у якой мужчына мог бы сядзець у халоднай пакоi, але ён не быѓ апрануты для выхаду на вулiцу. Былi выяѓленыя сляды крывi на лёдзе пад целам i трохi крывi пад самiм целам. Гэта наводзiла на думку, што цела перанеслi пасля смяротнага ранення, але толькi на невялiкую адлегласць. З гэтага я зрабiѓ выснову , што мiстэр Сандэрс сустрэѓ свой канец не на караблi, а звонку, недалёка ад таго месца, дзе было знойдзена яго цела.
  
  "Як вы бачылi, адзiная рана стала вiдавочнай, калi з цела знялi вопратку. Я зрабiѓ разрэз ѓ грудной паражнiны, каб вызначыць, якiя органы былi пашкоджаныя. У грудной паражнiны было шмат крывi i вады, але я змог вызначыць, што лязо ѓвайшло крыху нiжэй грудной клеткi i пранiзала аорту. Для забойцы гэта быѓ ѓдалы або, як апiсаѓ гэта Тым, няѓдалы ѓдар, якi прывёѓ да смерцi ѓ лiчаныя хвiлiны.
  
  " З дапамогай загваздкi, якi вы бачылi ѓ ране, я прасачыѓ шлях дзiды праз цела. Куля ѓвайшла трохi правей яго грудзiны i пайшла налева, практычна паралельна зямлi, не моцна уверх цi ѓнiз. Гэта ѓзгадняецца з расповедам Тома аб тым, што Сандэрс наткнуѓся на дзiду, калi Том трымаѓ яго ѓ левай руцэ.
  
  "Нарэшце, узнiкае пытанне аб адносным росце мiстэра Сандэрса i таго, хто нанёс яму ѓдар нажом. Рост мiстэра Сандэрса быѓ каля пяцi футаѓ дзесяцi цаляѓ. Мiстэр i мiсiс Осбарн, магу я скарыстацца вамi на хвiлiнку для дэманстрацыi?
  
  Люсi збянтэжана паглядзела на мяне i далучылася да мяне побач з крэслам Сигерсона.
  
  "Мiстэр Осбарн, як вы думаеце, якога вы росту?" Спытаѓ Сигерсон.
  
  " Крыху менш шасцi футаѓ.
  
  " Мiсiс Осбарн, вы не моцна адрознiваецеся ростам ад Некпука, гэта праѓда?
  
  
  
  "Мне здаецца, я трохi вышэй", - адказала Люсi.
  
  "Цудоѓна", - адказаѓ Сигерсон. "Мiстэр Осбарн, не маглi б вы аказаць мне паслугу i зняць сваю парку?" Я падпарадкаваѓся, i ён працягнуѓ Люсi наканечнiк гарпуна. " Прыцiснiце яго да пояса i падыдзiце да мiстэру Осбарн. Вось так - iдэальна. Цяпер уторкнiце лязо - асцярожна, яно ѓсё яшчэ вострае - у жывот вашага мужа, як быццам вы збiраецеся нанесцi яму ѓдар. Спынiся, калi вастрыё зброi закране яго цела - ах, вось тут, сапраѓды! Паглядзi, наколькi нiжэй яго рэбраѓ ѓпiраецца лязо. Гэта было праѓдай: лязо гарпуна ѓперлася мне нiжэй пояса.
  
  "Зараз, мiсiс Осбарн, - працягнуѓ Сигерсон, - калi ласка, паднiмiце руку, як быццам вы збiраецеся усадзiць лязо у мiстэра Осбарна ѓ тым месцы, дзе быѓ нанесены ѓдар мiстэру Сандэрсу".
  
  Люсi зрабiла, як ён прасiѓ, i Сигерсон паказаѓ доѓгiм пальцам на становiшча яе рукi. "Звярнiце ѓвагу, якая ѓ яе ненатуральная рука", - сказаѓ ён. "Вы павiнны разумець, што гэта не той спосаб, якiм хто-небудзь можа нанесцi ѓдар iншаму чалавеку, i не той, пры якiм у нападнiка была б якая-небудзь сiла, якая стаiць за ударам".
  
  Загаварыѓ лейтэнант Эджуотер. "Дзякуй, прафесар. Мне здаецца, што ваша выкрыццё фактычна выключае Никпука як забойцу мiстэра Сандэрса ". Ён павярнуѓся тварам да капiтана. "Капiтан Белчер, я шчыра лiчу, што мы павiнны назваць iнцыдэнт самаабаронай i больш не займацца iм".
  
  Капiтан Белчер, бачачы па нашых асобам, што важкасць нашага агульнага меркавання на баку лейтэнанта, саступiѓ i сказаѓ з некаторай неахвотай: "Я мяркую, вы даказалi сваю правату".
  
  Люсi i мiсiс Стронг паведамiлi Некпук навiна аб тым, што яна зноѓ вольная. Бедная дзяѓчына, здавалася, ледзь цi разумела, што адбылося, але калi ёй стала ясна, што белыя людзi больш не вераць, што яна забiла Сандэрса, i яна можа iсцi, яна толькi на iмгненне затрымалася каля дзвярэй, перш чым пабегчы да двух дзяѓчатам з лiку людзей, якiя чакалi звонку дома. Ажыѓлена размаѓляючы, яны ѓтрох накiравалiся ѓ бок вёскi.
  
  Мы пахавалi Сандэрса на наступны дзень пад грудай камянёѓ на маленькiм хрысцiянскiм могiлках недалёка ад паселiшча. Я зрабiла крыж для яго магiлы i выкрасила яго ѓ белы колер у рускiм стылi, а мiсiс Стронг намалявала эскiз магiлы, каб Том перадаѓ яе сваёй мацi. Сигерсон выказаѓ зацiкаѓленасць у куплi ѓ Тома наканечнiка гарпуна з слановай косцi, але Тым настаяѓ на тым, каб аддаць яго яму. "Гэта было не маё," сказаѓ ён, "i я не мог ѓзяць за гэта грошы пасля таго, што я нарабiѓ".
  
  
  
  Надвор'е працягвала потепляться, i ѓ лёдзе пачалi з'яѓляцца ѓчасткi адкрытай вады. "Майра" пайшла, як толькi капiтан змог вызвалiць яе ад лёду ѓ залiве. Ледзь я скончыѓ капiяваць запiсныя кнiжкi i часопiсы прафесара Сигерсона, як Мядзведзь прыбыѓ з зiмовай поштай i навiнамi. Сигерсон, Мэйс i Бергссон павiнны былi адплыць на "Мядзведзя" у Анкорыджы, i перад ад'ездам Сигерсон папрасiѓ мяне захаваць копiю яго запiсаѓ. Ён даѓ мне iмя i адрас свайго сябра ѓ Лондане. "Адпраѓ яму копiю, - сказаѓ ён мне, - калi да лета наступнага года ад мяне не будзе вестак".
  
  У той дзень, калi Мядзведзь сышоѓ, многiя з нас сабралiся, каб развiтацца. Там былi мiстэр i мiсiс Стронг са сваiмi двума старэйшымi дзецьмi, а таксама лейтэнант Эджуотер i мiстэр Харыс з метэастанцыi i Некпука. Тунгверук i яго жонка таксама былi ѓ натоѓпе добразычлiѓцаѓ. Жонка Тунгверука была апранута па-над паркi ѓ новае сукенка з паркалю у блакiтную кветачку - лепшае з нашага невялiкага запасу дваровых тавараѓ, а дзiця, спаѓ у яе башлыку, быѓ буйней. Назiраючы, як тавары апошнiх нашых наведвальнiкаѓ грузяць на карабель, я адчуѓ больш чым лёгкую сум, бачачы, як яны сыходзяць.
  
  Але я адцягнуѓся. Я хацеѓ сказаць вам, што не толькi тузiн або больш чалавек, у тым лiку лейтэнанта Эджуотера, мiстэра i мiсiс Стронг, Тунгверука i Некпука, Люсi i мяне, могуць пацвердзiць, што прафесар Сигерсон быѓ тут, на мысе Стывенсан, i што ён адправiѓся адсюль у сваю экспедыцыю, але ѓ мяне ѓсё яшчэ ёсць копiя запiсных кнiжак i часопiсаѓ Сигерсона. Я напiсаѓ лiст сябру прафесара Сигерсона ѓ Лондан, каб адправiцца з iм на "Мядзведзя", просячы яго дазволу даслаць вам маю копiю запiсаѓ экспедыцыi прафесара. Калi я атрымаю ад яго дазвол, я адпраѓлю iх. Аднак малаверагодна, што яго адказ дойдзе да мяне раней наступнай вясны. Тым часам, я спадзяюся, што вы паверыце мне на слова адносна iснавання прафесара i сапраѓднасцi яго дасягненняѓ. Калi ласка, перадайце мае найлепшыя пажаданнi мiстэру Мэйсу.
  
  З павагай,
  Джон Осбарн. Л.
  
  OceanofPDF.com
  
  Гэты Выпадак з змрочны Слуга
  
  Гiсторыя пра Шэрлака Холмсе
  
  
  
  Рыс Боуэн
  
  
  
  
  
  
  
  Гадзiну напружанай хады па лясной сцежцы прывядзе вас да прыемнай маленькай гасцiнiцы пад назвай White Horse Inn (Gasthaus Zum Weissen Rossli). Гасцiнiца пышна размешчана на стромкiм беразе, з якога адкрываецца выдатны вiд на горад Интерлакен i азёры Бриенце i Тун. Ежа простая, але багатая, ложка чыстыя i застелены раскошнымi пуховыми коѓдрамi, гаспадары прыязныя, а выгляд захоплiвае дух. У цэлым, гэта выдатнае прытулак ад мiрскiх клопатаѓ.
  
  Даведнiк для кожнага чалавека па Швейцарыi, Выдавецтва Кассельс, Лондан, 1890 г.
  
  
  
  
  
  
  
  Мужчына, якi сядзеѓ за вясковым столiкам на адкрытым паветры, атрымлiваючы асалоду ад выглядам, открывавшимся ѓнiзе. Далiна была напалову схаваная ружовай восеньскай смугой, праз якую ѓ промнях ранiшняга сонца паблiсквалi возера-блiзняты. Сасновы лес, што акружаѓ гасцiнiцу, быѓ усеяны ярка-жоѓтымi плямамi рэдкiх букаѓ або бяроз. Сонца грэла яго твар. Ён выцягнуѓ ногi i задаволена ѓздыхнуѓ. Ён быѓ стройным, цёмнавалосы, з акуратнай бародкай i сур'ёзным выразам твару. Яго нарад быѓ залiшне змрочным i гарадскiм для гэтага выпадку, хоць адзiнай саступкай, якую ён зрабiѓ свайму атачэнню, была щегольская цiрольскiя капялюш.
  
  " Выдатны дзень, вы не згодныя, гер доктар?
  
  Мужчына адарваѓ погляд ад гэтага вiдовiшча, калi да яго падышла гаспадыня гасцiнiцы, несучы паднос, застаѓлены свежымi булачкамi, жоѓтым маслам, стравай з клубнiчны джэмам i вялiкiм кофейником кавы.
  
  "Гэта сапраѓды так, фраѓ Мюлер," адказаѓ мужчына, не зводзячы вачэй з пастаѓленай перад iм ежы. "i паветра тут такi падбадзёрлiвы, што выклiкае цудоѓны апетыт".
  
  Гаспадыня ласкава ѓсмiхнулася, налiваючы яму кавы i назiраючы, як ён накiдваецца на першую булачку. "Вы, павiнна быць, рады апынуцца удалечынi ад гэтага прокуренного, шумнага горада", - сказала яна. "Я быѓ на Люцэрне ѓсяго адзiн раз у жыццi, але для мяне гэтага было дастаткова. Недастаткова месца, каб вольна дыхаць, калi вы разумееце, што я маю на ѓвазе".
  
  Мужчына грэблiва змахнуѓ крошкi з барады, затым прамакнуѓ куткi рота сурвэткай. " Вы маеце рацыю, фраѓ Мюлер. Калi б у мяне быѓ выбар, я б не жыла ѓ такiм вялiкiм горадзе, як Вена. На жаль, абраная мною прафесiя патрабуе, каб я жыла недалёка ад аднаго з найбуйнейшых цэнтраѓ медыцынскiх даследаванняѓ ".
  
  "Значыць, вы ѓсё яшчэ вучыцеся?" - спытала жанчына, рыхтуючыся да добрай паклёпу. "Вы яшчэ не цалкам квалiфiкаваны лекар?"
  
  "Я прадбачу, што буду вучыцца ѓсё астатняе жыццё, - сказаѓ ён, - бо мне яшчэ шмат чаму трэба навучыцца. Аднак я ѓжо некаторы час з'яѓляюся практыкуючым лекарам, а таксама збiраюся стаць прафесарам у унiверсiтэце ".
  
  "Такiя высокiя дасягненнi для такога маладога чалавека", - сказала яна.
  
  Ён усмiхнуѓся, i гэтая ѓсмешка сапраѓды надала яму маладжавы выгляд. "Мне блiжэй да сарака, чым да трыццацi, - сказаѓ ён, - але вы маеце рацыю. Мае калегi часта лiчылi мяне занадта маладым, каб ѓспрымаць сур'ёзна. Некаторыя з маiх работ былi высмеяць ".
  
  " Дакументы? Ты маеш на ѓвазе, як газеты?
  
  "У мяне ёсць апублiкаваныя артыкулы ѓ маёй вобласцi спецыялiзацыi, якая заключаецца ѓ хваробах розуму".
  
  "Цi можа быць хворы розум гэтак жа, як i цела?" - спытала яна.
  
  Доктар усмiхнуѓся. "Не ѓсе хваробы маюць фiзiчнае паходжанне. Хваробы розуму могуць уплываць на наша паводзiны i фiзiчнае дабрабыт да такой ступенi, што вы не паверыце. Я лячыѓ пацыентаѓ, якiя не маглi хадзiць, але без якiх-небудзь фiзiчных прычын. Iх розум быѓ паралiзаваны. Мой калега, доктар Брейер i я лячылi маладую дзяѓчыну, з-за iстэрыi якой яна не магла гаварыць на сваёй роднай нямецкай, але магла мець зносiны на французскай i англiйскай. Што ты аб гэтым думаеш, а?"
  
  "Дзiѓна. У гэта цяжка паверыць". Яна пахiтала галавой. "I цi можна тады вылечыць гэтыя хваробы розуму з дапамогай лекаѓ?"
  
  
  
  "Гэта тое, чаго я спадзяюся дасягнуць у сваiм жыццi, фраѓ Мюлер", - сказаѓ доктар. "Мы з Брейером спрабавалi гiпноз з умераным поспехам, але я прытрымлiваюся думкi, што лекi заключаецца ѓ разуменнi мiнулага пацыента. У цяперашнi час я праводжу эксперыменты па тлумачэнню сноѓ. Я веру, што мы осмеливаемся выказваць у снах тыя рэчы, якiя занадта турбуюць, каб пускаць iх у наша прытомнасць ".
  
  "Уявiце сабе,." фраѓ Мюлер паспрабавала адлюстраваць зацiкаѓленасць, але было вiдавочна, што гэта выходзiла ѓ яе з-пад кантролю.
  
  Яна падняла вочы, калi адчынiлiся дзверы i высокi хударлявы мужчына перасёк двор, несучы кошык з дровамi.
  
  "Калi б вы не былi ѓ адпачынку, гер доктар, я б сказала, што ѓ нас тут ёсць для вас справа", - сказала яна, праводзячы поглядам высокага хударлявага хлопца. "Наша Фрици вунь там - беднае змучанае стварэнне, калi я калi-небудзь бачыѓ такое.
  
  "Слуга, якi ѓчора ѓвечары ѓнёс мае рэчы?" спытаѓ доктар.
  
  Яна кiѓнула. " Бедны, просты прыдуркаваты, калi я калi-небудзь бачыѓ яго.
  
  Доктар усмiхнуѓся. "Баюся, медыцынская навука нiчога не можа зрабiць, каб палепшыць iнтэлект прыдуркаватых. На жаль, яны нараджаюцца без мазгавых здольнасцяѓ астатнiх з нас".
  
  "Але ѓ гэтага цiкавая гiсторыя", - працягнула яна, цяпер досыць смелая, каб прымасцiѓся сваё буйное цела на краi лаѓкi насупраць. "Ён прыйшоѓ да нас усяго паѓгода таму па просьбе маёй сястры. Менавiта яе муж знайшоѓ гэтага хлопца распростертым на каменi пасярод iмклiвага патоку. Спачатку мой швагер падумаѓ, што гэты чалавек мёртвы, i сапраѓды, ён быѓ хутчэй мёртвы, чым жывы. Павiнна быць, яго моцна ѓдарылi па галаве, таму што, калi ён расплюшчыѓ вочы, ён страцiѓ дар прамовы i разуменне. Ён глядзеѓ, як спустошаная душа. Ён не памятаѓ, хто ён такi i як звалiѓся ѓ раку. На самай справе ён быѓ настолькi дрэнны, што яны ѓсе былi гатовыя адправiць яго ѓ псiхiятрычную лякарню. Але мая сястра злiтавалася над iм, ведаючы, што ѓ гэтым жудасным месцы яму прыйдзе канец. Яна прыйшла да мяне i спытала, цi не можам мы наняць дадатковага слугу, каб дапамагаць майму мужу па гаспадарцы. Яна ѓмольвала мяне даць яму шанец, што мы i зрабiлi.
  
  Доктар цяпер уважлiва слухаѓ. " Вы кажаце, ён страцiѓ памяць пасля ѓдару па галаве i ледзь не патануѓ?
  
  " Мы так лiчым, гер доктар, хоць, вядома, гэты хлопец мог нарадзiцца прасцяком i ѓ яго нiколi не хапала мазгоѓ даведацца пра сваё iмя або становiшча.
  
  " I па сканчэннi некалькiх месяцаѓ да яго так i не вярнулася памяць аб яго мiнулым жыццi?
  
  Гаспадыня пакiвала галавой. "Зусiм нiякiх. Але яго гаворка сапраѓды паляпшаецца, павольна, але дакладна. Спачатку здавалася, што ён з цяжкасцю разумее нi слова з таго, што мы гаворым. Я падумаѓ, памiж намi кажучы, не паѓплываѓ ѓдар па галаве на яго слых. Цяпер ён разумее нас, але на ѓзроѓнi дзiцяцi. З iм трэба казаць павольна i мякка. Але горш за ѓсё жудасная меланхолiя - тое, як ён сядзiць i глядзiць сваiмi пустымi вачыма. Гэта проста разбiвае сэрца, гер доктар. Калi б ты мог што-небудзь для яго зрабiць, хоць што-небудзь ...
  
  Доктар праводзiѓ позiркам слугу, якi вяртаѓся з дроѓнай хлеѓ з поѓнай кошыкам паленаѓ. "Я пакляѓся, што знаходжуся ѓ адпачынку i не притронусь нi да адной кнiзе або газеце, але яго выпадак мяне заiнтрыгаваѓ. Я пагавару з гэтым хлопцам, калi хочаце. Вядома, я нiчога не магу абяцаць.
  
  "Я вельмi ѓдзячная, гер доктар". Гаспадыня паднялася з лавы i прысела ѓ полупоклоне.
  
  У гэты момант гук паляѓнiчага рога рэхам разнёсся ѓ свежым ранiшнiм паветры. Твар фраѓ Мюлер азарыѓся. "Гэта яны!" - усклiкнула яна. "Яны наблiжаюцца. Ханс, Фрици, неадкладна выходзьце сюды!"
  
  " У гасцiнiцу прыбудзе яшчэ адна кампанiя? Твар маладога доктара выцягнуѓся. Яму не хацелася шумнай кампанii.
  
  "Не ѓ гасцiнiцу - не такiя знакамiтыя людзi, як гэтыя, - сказала яна ѓ жаху, - але iм даводзiцца праязджаць мiма па шляху да паляѓнiчай хаткi барона, i яны звычайна робяць перапынак у шляху, каб даць адпачынак коням пасля ѓздыму. Вы, павiнна быць, чулi пра баронаѓ Вискелети?
  
  " З венгерскай банкiрскага сям'i? Вядома, я чуѓ аб iм. Казачна багаты i мае сувязi па ѓсяму цывiлiзаванаму свету.
  
  Фраѓ Мюлер кiѓнула, нiбы нейкiм чынам ставячы гэта сабе ѓ заслугу. "У яго ёсць замак на Жэнеѓскiм возеры, як вы, верагодна, ведаеце, але менш вядома, што яго паляѓнiчы домiк знаходзiцца ѓ лесе, у пяцi мiлях адсюль. Час ад часу ён прыязджае на выхадныя з гасцямi, якiя хочуць пабыць удалечынi ад цiкаѓных вачэй. Iду ѓ заклад, што ѓсе каранаваныя асобы Еѓропы бывалi тут у той цi iншы час. Ды бо я нават падаваѓ пiва кайзеру - наша лепшае пiва, натуральна.
  
  Пакуль яны размаѓлялi, з дарогi пачулася пабразгванне збруi, i неѓзабаве ѓ поле зроку паказалiся першыя з атрада - двое верхавых, апранутых у паляѓнiчыя зялёныя лiѓрэi. Ззаду iх з'явiѓся першы з трох выдатных закрытых экiпажаѓ i спынiѓся прама ѓ гасцiнiцы. Лёкай саскочыѓ на зямлю i адкрыѓ дзверцы экiпажа, паставiѓшы перад ёй падножку. Першым выскачыѓ малады чалавек ваеннай выпраѓкi, павярнуѓшыся, каб дапамагчы дородному барадатаму джэнтльмену ѓ тѓiдавага пiнжаку, затым элегантнай седовласой жанчыне ѓ цудоѓнай, аблямаванай мехам накiдцы i, нарэшце, седовласому мужчыну з тонкiмi славянскiмi рысамi асобы i высакароднай выправай, якi стаяѓ, глыбока дыхаючы i задаволена азiраючыся па баках.
  
  Ззаду iх з другога экiпажа выехала бледная i поѓная пара сярэднiх гадоѓ, якiя абодва выглядалi так, нiбы ѓ iх пад носам пастаянна пахла чым-то, затым ѓзрушаюча прыгожая маладая жанчына, апранутая ѓ яркiя шоѓку па апошняй модзе. Апошнiм у дзвярах другога вагона з'явiѓся буйны чырванатвары мужчына, гузiкi камiзэлькi якога, здавалася, вось-вось лопнуць на яго шырокiм жываце.
  
  "Чаму мы спыняемся тут?" спытаѓ той на ламанай нямецкай. "Што-то не так з коньмi?"
  
  " Запэѓнiваю вас, граф, з маiмi коньмi або рыштункам заѓсёды ѓсё ѓ парадку. Сiвавалосы мужчына накiраваѓся да вясковых столiкаѓ на адкрытым паветры. " У нас стала традыцыяй перарываць наша падарожжа тут, каб даць коней перавесцi дух, а нам атрымаць асалоду ад адкрываным выглядам i напоѓнiць страѓнiкi пiнту добрага швейцарскага пiва, калi фраѓ Мюлер будзе ветлiвая.
  
  Гаспадыня прысела ѓ глыбокiм рэверанс. " З найвялiкшым задавальненнем, гер барон. Я скажу мужу, каб ён заняѓся разлiѓкi. А для дам? Можа быць, трохi вiна з рэзкiмi затаѓкамi, каб прагнаць ранiшнюю прахалоду?
  
  " Выдатная iдэя. Барон усмiхнуѓся.
  
  "Мне толькi каву", - сказала прыгожая маладая жанчына па-нямецку з моцным амерыканскiм акцэнтам. "Мяне выхоѓвалi не для таго, каб пiць вiно па ранiцах".
  
  Доктар падняѓся на ногi, калi прыбыла кампанiя. Ён стаяѓ, назiраючы, як яны перасоѓваюцца, любуючыся выглядам. Барон заѓважыѓ, што ён стаiць, i падышоѓ да яго.
  
  " Калi ласка, не дазвольце нам перашкодзiць вашага сняданку, малады чалавек. Барон жэстам запрасiѓ яго заняць сваё месца. " Некалькi хвiлiн, i мы зноѓ адправiмся ѓ шлях. Вы спынiлiся тут?
  
  Доктар пстрыкнуѓ абцасамi. " Яволь, гер барон. Доктар Зiгмунд Фрэйд, да вашых паслуг. Прыехаѓ з Вены.
  
  
  
  " Барон Вискелети, як, я ѓпэѓнены, вам распавяла наша ахвотна фраѓ Мюлер. I, калi я не памыляюся, доктар Фрэйд, я чуѓ пра вас. Не вы-той малады чалавек, якi напiсаѓ тыя цiкавыя артыкулы аб псiхiчных захворваннях? Я чытаѓ пра вашай працы з маладой дзяѓчынай, з-за iстэрыi якой яна забылася родную мову i нават тое, як глынаць. Гэта быѓ ты, цi не так?"
  
  " Так яно i было, гер барон. I, можа быць, вы чыталi артыкул, апублiкаваны ѓ "Вiнер цайтунг" мiнулай вясной, аб схаваных сьведчаньнi нашых сноѓ.
  
  "Я мяркую, што мая жонка прачытала гэта. Нашы сны раскрываюць нашы схаваныя думкi? Чароѓна ".
  
  Доктар Фрэйд сцiпла схiлiѓ галаву. "Я толькi пачынаю прыадчыняць таямнiцы розуму, гер барон".
  
  "Вы павiнны нанесцi нам вiзiт, пакуль мы тут. Мая жонка была б вельмi заiнтрыгавана размовай з вамi. Яна заѓсёды спрабавала вытлумачыць свае сны - з пераменным поспехам, павiнен дадаць. "Ён хiтра ѓсмiхнуѓся. " Прыходзь заѓтра папаляваць з намi, а потым застанься на ланч.
  
  "Баюся, я не вельмi добры стралок, гер барон", - сказаѓ доктар. "За доѓгiя гады вучобы ѓ мяне было мала магчымасцяѓ для прагулак на свежым паветры".
  
  "Тады мы павiнны гэта выправiць".
  
  Фрэйд ѓсмiхнуѓся. "Я павiнен прызнацца, што нiколi не трымаѓ у руках зброi. Калi б я зрабiѓ гэта цяпер, баюся, я мог бы прадстаѓляць больш небяспекi, чым карысцi для здымачнай групы, але я б вельмi хацеѓ прыняць ваша запрашэнне наведаць вас у зручны для вас час.
  
  " Тады ѓсё роѓна прыходзьце заѓтра. Чаму б i не? Я ѓпэѓнены, фраѓ Мюлер можа арганiзаваць транспарт, калi вы не хочаце iсцi пешшу па лесе. Ты можаш пацешыць маю жонку, пакуль я буду на здымках, i, можа быць, яна не заѓважыць, як доѓга мы адсутнiчалi. Потым мы ѓсе выдатна поболтаем за ланчам ". Ён лагодна ѓсмiхнуѓся, i доктар схiлiѓ галаву.
  
  "Вельмi ласкава з вашага боку, гер барон", - сказаѓ ён. "Я скарыстаюся гэтым".
  
  З'явiѓся гаспадар з падносам, абстаѓленым пiѓнымi кружкамi, у той час як яго жонка ѓвайшла следам за iм з парай келiхамi глiнтвейну для дам i адной кубкам кавы. Куфаль пiва перадалi спачатку барадатаму дородному джэнтльмену, затым астатнiм удзельнiкам вечарыны. Келiхi былi паднятыя ѓ тосце. Мажны джэнтльмен i тыповы ваенны разам падышлi да парэнчаѓ, каб палюбавацца выглядам.
  
  
  
  "Слухай, Вискелети, мы можам рухацца? Мая жонка адчувае холад, ты ведаеш", - раздражнёна сказаѓ буйны чырванатвары мужчына.
  
  Астатнiя члены групы павярнулiся i ѓтаропiлiся на яго з выразам жаху на тварах, якое доктар Фрэйд не мог растлумачыць. Ён пачуѓ, як паважаная пара прамармытала нешта пра "не прынята" i "пратаколе", перш чым мажны мужчына вярнуѓся да групы i лагодна ѓсмiхнуѓся юнай прыгажунi. "Так, вядома. Нельга дазволiць маленькай лэдзi замерзнуць. Ён узяѓ яе за руку, каб дапамагчы сесцi ѓ экiпаж.
  
  "Гэта так доѓга ѓ Паѓднёвай Амерыцы. Гэта разрэджвае кроѓ", - сказаѓ малады ваенны па-ангельску.
  
  Звон б'ецца шкла прымусiѓ iх падняць вочы. Фрици, тракцiрнымi слуга, стаяѓ, утаропiѓшыся на iх, ля яго ног стаяѓ паднос з разбiтымi шклянкамi. Ён, хiстаючыся, накiраваѓся да iх, але карчмар ѓтрымаѓ яго. "Iдзi ѓ дом, Фрици, i не перашкаджай джентри," спакойна сказаѓ ён. " Вы павiнны мне прабачыць яго, ваша гонар. Не зусiм у парадку з галавой, але досыць бясшкодны.
  
  Слуга працягваѓ тарашчыцца. "Я ведаю вас", - крыкнуѓ ён дородному джэнтльмену, якому дапамагалi сесцi ѓ экiпаж. "Я ведаю вас. Вы ведаеце мяне?"
  
  Пачуѓся выбух смеху, калi дзверцы карэты зачынiлiся, i кампанiя рушыла ѓ шлях.
  
  "Гэты хлопец ведае мяне. Хiба гэта не неацэнна?" - сказаѓ мажны мужчына па-ангельску, усё яшчэ пасмейваючыся.
  
  "Магчыма, ён бачыѓ фатаграфiю вашага высокасьцi ѓ газетах", - адказаѓ малады чалавек.
  
  "Так, але ён чакае, што я яго ведаю!"
  
  Пасажыры карэты засмяялiся.
  
  "Ну, не стой проста так, Фрици. Подмети тут усё", - сказала фраѓ Мюлер, пакуль слуга глядзеѓ услед удаляющимся коней.
  
  
  
  
  
  Рассвет наступнага дня выдаѓся ясным, з лёгкiм марозцам ѓ паветры. Пах драѓнянага дыму змешваѓся са свежым водарам соснаѓ, калi доктар Фрэйд рыхтаваѓся адправiцца ѓ паляѓнiчы домiк барона.
  
  "Я павiнен пачаць крыху раней, калi гэта пятимильная прагулка", - сказаѓ ён фраѓ Мюлер.
  
  Гаспадыня ѓ жаху пахiтала галавой. " Вы ж не пройдзеце такое адлегласць пешшу, такi гарадскi чалавек, як вы.
  
  " Запэѓнiваю вас, дарагая лэдзi, гэта не праблема.
  
  
  
  Але фраѓ Мюлер пахiтала галавой яшчэ больш люта. "Гэта няправiльна, што я не павiнна лепш клапацiцца аб сваiх гасцях. I гэта няправiльна, што ты прыбываеш да такiм высокородным людзям пешшу. Фрици зловiць цябе ѓ пастку. Мы можам пакiнуць яго на адзiн дзень, i гэта дасць вам магчымасць дапытаць яго на вольным часе.
  
  Фруэд ветлiва пакланiѓся. " Вельмi ласкава з вашага боку, фраѓ Мюлер. Я прымаю вашу прапанову i з нецярпеннем чакаю магчымасцi пагаварыць з вашым слугой.
  
  З'явiѓся Фрици, вiдавочна, принаряженный гаспадыняй па такiм нагоды, яго чорныя валасы былi расчесать на прамы прабор i прилизаны, а куртка была яму вялiкая на два памеру.
  
  "Ты разумееш, куды iдзеш, Фрици", - цярплiва сказала фраѓ Мюлер. "Памятай сваё месца. Нiякiх размоваѓ з дваранамi. Ты подождешь побач з пасткай, пакуль гер доктар не будзе гатовы вярнуцца дадому.
  
  Мужчына кiѓнуѓ i залез на кiроѓчае сядзенне. Доктар Фрэйд сеѓ побач з iм.
  
  "Глядзi, вяртайся да цемры", - сказала яна. "У фургоне няма лiхтароѓ, а ѓначы няма нiчога цямней хваёвага лесу".
  
  За гасцiнiцай бесперапынна распасцiраѓся сасновы лес, пакуль не змыкаѓся з высакагорнымi лугамi i снягамi першае альпiйскiх вяршыняѓ. Менавiта гэты лес паглынуѓ iх цяпер, iдучы па цёмнай i змрочнай вузкай сцежцы памiж высокiмi дрэвамi. Дыван хваёвых iголак приглушал стук капытоѓ моцнага понi, якi ахвотна сунуѓся наперад.
  
  " Мне сказалi, што ѓ цябе няма памяцi, Фрици, - пачаѓ доктар, калi гасцiнiца засталася ззаду. " Нiякiх успамiнаѓ пра дом, сям'i, сябрах?
  
  Слуга пакiваѓ галавой. " Зусiм нiякiх. Нiчога. Часам мне здаецца, што я, павiнна быць, заѓсёды быѓ вар'ятам.
  
  "Напрыклад, што прыходзiць табе ѓ галаву, калi ты чуеш слова 'мацi'?
  
  Мужчына памаѓчаѓ, затым пакiваѓ галавой. "Нiчога, я не магу ѓявiць сваю мацi".
  
  Фруэд кiѓнуѓ. "Тваё свядомасць блакуе тваё мiнулае з-за траѓмы. Скажы мне, табе сняцца сны?"
  
  На секунду твар мужчыны на момант прасвятлеѓ. "Мары? Так, у мяне ёсць адна мара, зноѓ i зноѓ".
  
  " Раскажы мне пра гэта.
  
  "Я знаходжуся ѓ вёсцы - спрэс прыгожыя дома, дыхтоѓна пабудаваныя, зручныя. Унутры iх гарыць святло, але я не магу патрапiць нi ѓ адзiн з iх. Нiякiя дзверы мне не адкрыюцца, i я разумею, што ѓ iх вельмi сучасная сiстэма замкаѓ для кожнага дома. У мяне ѓ руцэ ключ, але ён не спрацуе нi з адной з iх. Я адзiн. Звонку."
  
  "Вельмi цiкава," сказаѓ доктар, " i лёгка iнтэрпрэтаваць ѓ дадзеных абставiнах. Паколькi вы страцiлi ѓсе сувязi са сваiм мiнулым, вы адчуваеце сябе iзаляваным ад нармальнага грамадства. Ты хочаш знайсцi дарогу дадому, але не можаш. Ты не ведаеш, якi з гэтых дамоѓ твой дом, праѓда? Пакуль я тут, я зраблю ѓсё, што змагу, каб дапамагчы табе."
  
  "Дзякуй, гер доктар. Я вельмi ѓдзячны".
  
  "Цiкава, можа быць, какаiн аблегчыць тваё неспакой", - сказаѓ ён амаль пра сябе.
  
  Слуга адрэагаваѓ. "Какаiн?" спытаѓ ён высокiм i напружаным голасам.
  
  Фрэйд паглядзеѓ на яго з цiкавасцю. "Гэта слова вам знаёма? Вы чулi аб гэтым рэчыве?"
  
  "Ja", - сказала Фрици.
  
  "Цiкава, цiкава, якiм чынам? Скажы мне, што гэта?"
  
  "Уайт," хутка сказаѓ Фрици, затым на яго твары зноѓ з'явiлася абыякавы выраз. " Прабач. Больш я нiчога не магу табе сказаць. Гэта было ѓсяго толькi мiмалётнае ѓражанне, а цяпер яно знiкла ".
  
  "Але гэта сапраѓды абнадзейлiвы знак, Фрици", - сказаѓ доктар Фрэйд. "Гэта кажа мне аб тым, што тваё мiнулае iснуе i чакае, калi яго адкрыюць. Усё, што нам трэба зрабiць, гэта знайсцi ключ. Шкадую, што не захапiѓ з сабой какаiну. Магчыма, мне ѓдасца пераканаць фраѓ Мюлер, каб вы суправаджалi мяне ѓ маю клiнiку ѓ Вене ".
  
  "Ты маеш на ѓвазе, пакiнуць гэта месца?" слуга дзiка агледзеѓся. " Я не ведаю.
  
  " Аб табе б добра паклапацiлiся, запэѓнiваю цябе. I калi б твае пакуты можна было палегчыць, як ты магла б адмовiцца?
  
  "Ты права," сказаѓ ён нарэшце. - Я б зрабiѓ усё, што заѓгодна, толькi б палегчыць свае пакуты.
  
  Слуга глядзеѓ прама перад сабой, яго вочы былi сканцэнтраваны на дарозе, i ѓ iх зноѓ з'явiлася выраз змрочнай безнадзейнасцi.
  
  Нарэшце яны дабралiся да высокiх кованых жалезных варот, преградивших iм шлях. Перш чым доктар паспеѓ вырашыць, што з гэтым рабiць, пачуѓшы iх наблiжэнне, з хаты выскачыѓ слуга ѓ зялёнай лiѓрэi.
  
  "Доктар Фрэйд?" спытаѓ ён. "Мой гаспадар чакае вас. Калi ласка, працягвайце". Вароты адкрылiся, i яны прайшлi. Скрозь дрэвы здаѓся паляѓнiчы домiк, зусiм не сцiплых памераѓ, але пабудаваны ѓ вясковай манеры з сасновага дрэва, з разьбянымi гаѓбцамi i хiсткай драѓлянай дахам. Кампанiя ѓжо сабралася на добра дагледжанай лужку, мужчыны ѓ паляѓнiчай форме стаялi разам i балбаталi, у той час як жанчыны сядзелi ѓ плеценых крэслах вакол пакрытага белым абрусам стала, сабакi i збраяносца цярплiва чакалi ѓ белых варот.
  
  Перш чым Фрици паспела спешыцца, каб дапамагчы доктару Фрэйду, слуга заѓважыѓ iх i падбег, каб дапамагчы доктару.
  
  "Сюды, калi ласка, гер доктар", - сказаѓ ён i праводзiѓ доктара да групы, якая сабралася на лужку.
  
  "А, вось i вы, доктар Фрэйд". Барон перапынiѓ свае размовы i выйшаѓ яму насустрач. "Ваша прыбыццё вельмi своечасовае. Мы як раз збiралiся адпраѓляцца, так як маiм гасцям не трываецца хутчэй прыступiць да працы. Я рады магчымасцi павiтаць вас асабiста i прадставiць, перш чым мы паедзем. Ты ѓпэѓнены, што не думаеш i не паспрабуеш свае сiлы з зброяй?
  
  " Сардэчна дзякую вас, барон, але, думаю, я вымушаны адмовiцца. У мяне больш шанцаѓ збiць з ног аднаго з маiх таварышаѓ-паляѓнiчых, чым здабычу.
  
  Барон Вискли засмяяѓся i жэстам запрасiѓ жонку далучыцца да яго.
  
  Седовласая гаспадыня дома паклала руку ѓ пальчатцы на плячо свайго мужа. "Тое, што ты любiш паляванне, не азначае, што астатнi цывiлiзаваны свет падзяляе тваю страсць, Рудзi. Ясна, што доктара Фрэйда мала цiкавiць ваш варварскi спорт. Ён застанецца са мной i раскажа мне пра маiх снах", - сказала яна. " У вас будзе магчымасць пабалбатаць з iм, калi вы вернецеся са сваiмi трафеямi. Я баранэса Вискелети, гер доктар, i я чытала аб вашай працы. Хадзем, дазвольце мне прадставiць вас маiм гасцям, - Яна ѓзяла доктара пад руку i падвяла яго да кампанii, якая сабралася вакол стала на адкрытым паветры, на якiм на грубай дошцы былi раскладзеныя разнастайныя сыры, а таксама мясцовая чорная барада, кава i шнапс.
  
  " Ваша каралеѓскае высокасць. Яна падышла да дородному мужчыну ѓ тѓiдавага гарнiтуры. " Дазвольце прадставiць доктара Зiгмунда Фрэйда з Вены. Доктар заваёѓвае рэпутацыю спецыялiста па псiхiчным захворванням. Доктар Фрэйд, Яго Каралеѓскае высокасць прынц Валiйскi."
  
  Доктару ѓдалося перамагчы здзiѓленне, калi ён пакланiѓся. "Пошту за гонар, сэр", - прамармытаѓ ён.
  
  " Дазвольце мне таксама прадставiць доктара Фрэйда iх высочествам прынцу Рупрехту фон Саксен-Кобургскому i прынцэсе Гизеле.
  
  " Ваш пакорны слуга, вашы Высокасцi. Доктар зноѓ пакланiѓся напышлiвай пары сярэднiх гадоѓ, якая адказала лёгкiм кiѓком.
  
  
  
  " А таксама граф i графiня фон Штрецль.
  
  Буйны чырванатвары мужчына хмурна паглядзеѓ на яго. "Я сам не маю зносiны з лекарамi. Нi дня ѓ жыццi не хварэѓ. Нават калi ѓсе захварэлi жоѓтай лiхаманкай".
  
  "Граф i графiня жылi ѓ Бразiлii, дзе, як мне сказалi, у графа ёсць каѓчукавая плантацыя памерам са Швейцарыю", - працягнула баранэса Вискелети.
  
  "Невялiкае перабольшанне," сказаѓ граф, "але мы знаходзiмся ѓ тыднi язды на каноэ ад нашых блiжэйшых суседзяѓ".
  
  "Чароѓна", - прамармытаѓ доктар Фрэйд, разглядаючы маѓклiвую прыгажуню, якая глядзела на яго не самым прыязным чынам.
  
  " А завяршае нашу вечарыну маёр Джонi Уотлинг-Смайт, канюшы Яго Каралеѓскага высокасцi. Баранэса паклала руку на плячо прыгожага маладога афiцэра. " Мяркую, вы таксама калi-то былi ѓ Паѓднёвай Амерыцы, не так, маёр?
  
  "Я быѓ удзельнiкам Каралеѓскай геаграфiчнай экспедыцыi на Амазонку два гады таму". Ён бегла гаварыѓ па-нямецку, але з вiдавочнымi англiйскiмi галоснымi. "Гэта было вельмi цiкава".
  
  "I вы пазнаёмiлiся з графам i графiняй, пакуль былi там?" спытала пагардлiвая прынцэса Гiзела.
  
  "Яны былi досыць ветлiвыя, каб запрасiць нашу экспедыцыю пагасцяваць у iх, пакуль некаторыя з нас здаравеюць ад лiхаманкi".
  
  "Жывучы так далёка ад цывiлiзацыi, чалавек вiтае любых гасцей з вонкавага свету", - сказала амерыканская графiня, на iмгненне адарваѓшы погляд ад габелена, якi яна вышывала.
  
  "А ты ведаѓ, што вам наканавана сустрэцца зноѓ менавiта тут, з усiх месцаѓ?" прынцэса працягнула.
  
  "Гэта было поѓнай нечаканасцю для абодвух бакоѓ", - сказаѓ маёр.
  
  "Якi гэта маленькi свет", - сказала баранэса Вискелети. "Рудзi запрасiѓ графа Стрезля, таму што ведаѓ, што графу не трываецца паѓдзельнiчаць у стральбе, пакуль ён будзе удалечынi ад Бразiлii, а нядаѓна стаѓ маёр конюшим Яго каралеѓскага высокасцi. Толькi не кажаце мне, што ѓ вас ёсць невядомыя сувязi з нашай партыяй, доктар Фрэйд?
  
  " Баюся, я не вращаюсь ѓ гэтак высокiх колах, баранэса. Я праводжу час сярод беднякоѓ i псiхiчнахворых.
  
  Прынц Валiйскi усмiхнуѓся. "Ён, верагодна, зацiкавiѓся б маёй сям'ёй, улiчваючы нашу гiсторыю".
  
  "О, ваша высокасць, я ѓпэѓненая..." - пачала баранэса, але прынц перабiѓ яе.
  
  
  
  "Гэта праѓда. Мой прадзед, бедны даѓнiна Джордж Трэцi. Вар'ят, як капялюшнiка. Калi б я даѓ добраму доктару шанец агледзець мяне, ён, верагодна, сказаѓ бы мне, што я таксама цалкам поддаюсь сертыфiкацыi. Тое, што мы называем ѓ Англii "лятучыя мышы на званiцы". Ён вымавiѓ гэтыя словы па-ангельску, усё яшчэ пасмейваючыся. " Хiба не так, Джонi?
  
  " Лятучыя мышы на званiцы? Не вы, сэр, " сказаѓ канюшы па-ангельску. "Востры, як цвiк".
  
  Кампанiя ветлiва засмяялася. Незаѓважаны слуга адпусцiѓ аброць каня i падышоѓ блiжэй да групы з выразам глыбокай засяроджанасцi на змучаным твары. Калi доктару прапанавалi кава i шнапс, а мужчыны падрыхтавалiся адпраѓляцца на паляванне, ён бясшумна абышоѓ край лужка i накiраваѓся да маёру, якi стаяѓ у адзiноце, гледзячы ѓ лес.
  
  "Прабачце мяне, сэр," пачаѓ ён няѓпэѓнена па-ангельску, - але мне здаецца, я калi-то казаѓ на гэтай мове".
  
  "Вы сапраѓды кажаце на iм, i вельмi добра", - сказаѓ маёр, з цiкавасцю разглядаючы яго. "У вас, павiнна быць, быѓ выдатны настаѓнiк або тонкi слых да моѓ".
  
  "Не, я меѓ на ѓвазе, што гэта, магчыма, калi-то быѓ мой родны мову. Я думаѓ, што гэта проста мова маiх начных кашмараѓ, якi больш нiхто не разумее. Што гэта можа быць за мова?"
  
  " Ну, англiйская, мой дарагi. Самы выдатны мова ѓ свеце, толькi хай французы не чуюць, як я гэта кажу. Яны ѓсё яшчэ думаюць, што толькi на iх мове варта казаць.
  
  " Ангелец. Слуга смакаваѓ гэта слова. " Значыць, я, магчыма, калi-то жыѓ у ... Англii?
  
  "Вы хочаце сказаць, што не памятаеце?" - спытаѓ маёр.
  
  "Усё маё мiнулае для мяне загадка. Пакуль я не пачуѓ, як ты гаворыш на гэтай мове, я думаѓ, што сышоѓ з розуму".
  
  "Вам варта абмеркаваць гэта з доктарам. Я разумею, што ён эксперт у такiх рэчах". Маёр Уотлинг-Смайт паклаѓ руку на плячо слузе. "Вельмi цiкава, даѓнiна. Але я бачу, што яго высочеству не трываецца адправiцца ѓ шлях. Мы ж не можам выпусцiць здабычу, цi не так? Ён паспяшаѓся да прынца, калi атрад накiраваѓся ѓ лес у суправаджэннi збраяносцаѓ i сабак. Слуга пайшоѓ за iм, затым застаѓся ля плота, азадачана хмурачыся, гледзячы ѓслед удаляющимся паляѓнiчым.
  
  "Англiйская," прамармытаѓ ён сабе пад нос. - Я размаѓляю па-ангельску.
  
  
  
  Баранэса паляпала па пустым плетеному крэсла побач з сабой. "Праходзьце, сядзьце побач са мной, доктар Фрэйд, i давайце абмяркуем вашу займальную прафесiю". Доктар Фрэйд сеѓ, яго погляд з задавальненнем слiзгаѓ па гладкай зялёнай траве i апошнiм ружам сезону, усё яшчэ квiтнеючым на дагледжаных клумбах. Гэта сапраѓды было маленькае прытулак цывiлiзацыi пасярод дзiкай прыроды.
  
  "Я чытала пра вас, гер доктар," сказала баранэса, - але, можа быць, вам варта растлумачыць прынцэсе i графiнi, чым вы займаецеся".
  
  "Я вывучаю хваробы розуму, вашы Высокасцi", - сказаѓ доктар Фрэйд. "Мы ѓсё яшчэ знаходзiмся на стадыi вывучэння таго, як працуе розум i як ён кантралюе цела. Чым больш я пазнаю, тым больш дзiѓлюся ".
  
  "Я мяркую, вы працавалi з тлумачэннем сноѓ", - сказала баранэса. "Гэта тое, што мяне сапраѓды зачароѓвае".
  
  "Я толькi пачынаю сур'ёзна вывучаць гэта, але я спадзяюся, што сны сапраѓды апынуцца дзвярыма ѓ падсвядомасць".
  
  "Такiм чынам, скажыце мне, доктар Фрэйд," спытала прынцэса Гiзела, " цi праѓда, што калi мне прыснiцца, што я еду на цёмнай конiку, я атрымаю трохi грошай?"
  
  "Больш верагодна, што гэта азначае, што вашы падаѓленыя сэксуальныя жадання выходзяць на першы план", - сур'ёзна сказаѓ Фрэйд.
  
  Прынцэса ахнула i схапiлася за горла. "Дарагi мой, пра такiя рэчы не прынята казаць у прыстойным грамадстве. Жанчынам майго ѓзросту i становiшча не дазваляецца душыць сэксуальныя жаданнi. Я нiколi не чуѓ падобнай глупства.
  
  Амерыканская графiня адвяла погляд i ѓпершыню за ѓвесь час ѓсмiхнулася.
  
  "I пра што ж вы марыце, графiня?" Фрэйд спытаѓ маладую жанчыну.
  
  Яна глядзела кудысьцi мiма яго. "Лячу", - сказала яна. "Я матылёк, якi спрабуе выбрацца з закрытай пакоя. Я ѓзлятаюць да столi, да вокнаѓ, шукаю выхад".
  
  "Цiкава", - сказаѓ Фрэйд, але нiчога не патлумачыѓ. "А вы, дарагая баранэса?"
  
  Баранэса Вискелети ѓсмiхнулася. "Пасля вашага адказу прынцэсе я не магу сказаць. Але я запэѓнiваю вас, што большасць маiх сноѓ банальныя: страцiць каштоѓнасцi, забыцца ѓзяць прыдатныя бальныя сукенкi - усё тыя трывiяльныя рэчы, якiя займаюць розумы жанчын ".
  
  "Я ѓпэѓнены, што ѓ вашых думках няма нiчога трывiяльнага, баранэса", - ласкава сказаѓ доктар Фрэйд.
  
  
  
  "Такiм чынам, раскажыце мне, як Вена гэтай восенню?" - спытала яго баранэса. "Цi ёсць якiя-небудзь новыя захапляльныя оперы, якiя я прапусцiла?" Мы былi ѓ Лондане i Нью-Ёрку i цалкам адарвалiся ад еѓрапейскага грамадства".
  
  " Нью-Ёрк? Прыгажуня па-амерыканску задуменна падняла вочы, затым вярнулася да свайго габелену.
  
  "Баюся, я мала што магу расказаць вам аб грамадстве або операх", - сказаѓ Фрэйд. "Калi я ѓ Вене, мая праца - гэта маё жыццё. Вось чаму я прымусiѓ сябе зрабiць перапынак i падыхаць добрым горным паветрам".
  
  "Таксама дакладна. Уся праца i адсутнасць забаѓ робяць Джэка сумным хлопчыкам, цi не так?" - сказала баранэса. Фрэйд заѓважыѓ, што прынцэса не вымавiла нi слова з тых часоѓ, як ён вытлумачыѓ яе сон. Цяпер яна оглядывала сад. "Хто гэты дзiѓны хлопец, якi стаiць вунь там?" спытала яна. " Ужо, вядома, не адзiн з слуг Рудзi ѓ гэтым дрэнна якi сядзiць уборы?
  
  "Ён слуга ѓ гасцiнiцы, дзе я спынiѓся, прынцэса", - сказаѓ Фрэйд. "Ён прывёз мяне сюды сёння ѓ двуколке i чакае мяне".
  
  " Тады скажы яму, каб iшоѓ i чакаѓ дзе-небудзь у iншым месцы. Ён прымушае мяне нервавацца сваiм такiм поглядам.
  
  " Гэты хлопец не прычыняе шкоды, Гiзела. Я ѓпэѓнены, што ён нiчога не можа зрабiць са сваiм змрочным выглядам. Давай я пашлю за свежым кавы i, можа быць, за мядовым пiрагом?
  
  Прынеслi каву i пiрожнае, i прынцэса з энтузiязмам прыняѓся за ежу. Юная прыгажуня-амерыканка нiчога не ела, але была занятая сваiм габеленам i казала толькi тады, калi да яе звярталiся.
  
  Праз некаторы час яна паднялася на ногi. " Прашу прабачэння, мне трэба ѓзяць свой плашч. Я адчуваю, што тут жудасна холадна.
  
  " Сядай, мая дарагая. Хто-небудзь з слуг прынясе табе, " адказала баранэса.
  
  "Аб няма, у гэтым няма неабходнасцi. Акрамя таго, мне таксама трэба падабраць пражу для майго габелена. Нi адзiн слуга не зможа зрабiць гэта за мяне. Яны заѓсёды прымудраюцца памылiцца. Калi ласка, прабачце мяне, баранэса. Яна сунула габелен ѓ сваю вялiкую сумку для рукадзелля i паспяшалася ѓ хату.
  
  "Нядзiѓна, што яна такая халодная," прамармытала прынцэса. " Гэтыя яркiя шоѓку зусiм не падыходзяць для паляѓнiчай хаткi.
  
  "Я мяркую, у яе мала шанцаѓ надзець свой парыжскi нарад дома", - сказала баранэса, гледзячы ѓслед бяжыць дзяѓчыне.
  
  Дзве жанчыны паглядзелi адзiн на аднаго. Прынцэса ѓздыхнула. "Небарака. Яна як рыба, выцягнутых з вады, не цi так? Яе нямецкi проста недастаткова добры для размовы. Цiкава, як яна мае зносiны з графам дома, у Бразiлii?
  
  "Я б выказала здагадку, што яны не размаѓляюць. Ён загадвае, яна падпарадкоѓваецца", - адказала баранэса з усмешкай.
  
  " Як ты думаеш, з якой нагоды яна выйшла за яго замуж? Прынцэса Гiзела нахiлiлася блiжэй, хоць у межах чутнасцi не было слуг, за выключэннем слугi, непрыкметна стаяѓ ля агароджы.
  
  " Тытул, вядома. Уяѓляла сябе графiняй. Занадта позна выявiла, што тытулы ѓ Еѓропе стаяць дзесяць цэнтаѓ за пенi. Ён ажанiѓся на ёй з-за яе славутага амерыканскага стану, а потым выявiѓ, што яго не iснуе, так што, магчыма, яны заслугоѓваюць адзiн аднаго.
  
  " Але, як я зразумеѓ, ён вельмi багаты?
  
  "Цяпер гэта так". Баранэса азiрнулася на дом на выпадак, калi маладая жанчына вяртаецца. "Ён пазбiваѓ стан на сваiх каѓчукавых плантацыях, але якой цаной? Каму захочацца жыць у нетрах Бразiлii? У небаракi ледзь цi ёсць шанец выдаткаваць гэтыя мiльёны ѓ Еѓропе, перш чым яе зноѓ затащат ѓ джунглi ".
  
  " Цiкава, навошта ваш муж запрасiѓ iх сюды? Наѓрад цi для iх дасцiпнай гутаркi.
  
  "Мая дарагая, гэта ж вiдавочна, цi не так?" Баранэса зноѓ агледзелася па баках з гарэзлiвай усмешкай на вуснах. "Рудзi папрасiлi запрасiць iх. Прынц Валiйскi пакiдае сваю жонку дома ... ён адпраѓляецца на новае заваёва."
  
  "Ах так. Ненаедны апетыт Берцi па адносiнах да жанчынам. Будзе пацешна назiраць, калi яна саступiць ".
  
  Жанчыны абмянялiся ѓсмешкамi. У гэты момант у лесе пачулiся стрэлы.
  
  "Ах, добра, яны што-то знайшлi", - сказала баранэса. "Цяпер Рудзi будзе ѓ добрым настроi да канца дня. Ён заѓсёды вiнавацiць сябе, калi няшчасныя жывёлы не дазваляюць сябе забiць.
  
  Прынцэса паднялася на ногi. " На самай справе становiцца даволi халаднавата. Можа, нам лепш пайсцi ѓ дом, да агню?
  
  Баранэса таксама ѓстала i жэстам папрасiла доктара ѓзяць яе пад руку. Затым яны перасеклi роѓны дыван травы. З лесу пачулiся новыя стрэлы, рэхам отразившиеся ад горных схiлаѓ за iмi.
  
  "Альбо яны прамахнулiся ѓ першы раз, альбо сёння iм выключна пашанцавала", - пракаментавала баранэса. "Давайце памолiмся за апошнi, тады джэнтльмены будуць у добрым настроi да канца свайго знаходжання".
  
  
  
  "Якi цудоѓны сад вам атрымоѓваецца ѓтрымлiваць тут, у глушы", - усклiкнуѓ доктар Фрэйд.
  
  "Мне падабаецца быць акружанай прыгажосцю, нават тут, у глушы", - сказала баранэса. "Калi мой муж знiкае, каб што-то паздымаць, я настойваю на спакойным месцы для прыёму маiх гасцей - i, вядома, мой муж нi ѓ чым мне не адмаѓляе. Хочаце, я пакажу вам мае ружы, перш чым мы ѓвойдзем ѓнутр?"
  
  "Для мяне было б гонарам", - сказаѓ доктар.
  
  Баранэса накiравалася да блiжэйшай клумбе. "У гэтым годзе яны былi пышныя, цвiлi так позна восенню", - сказала яна. "Мне больш падабаецца гэты чырвоны, а вам? У яго цудоѓны водар.
  
  "Цiкава, цi дазволена графiнi стварыць для сябе выдатную турму ѓ сваiх джунглях?" - цiха, амаль пра сябе, сказаѓ доктар Фрэйд.
  
  "Так, сапраѓды шкада небараку. Калi б толькi ѓ яе былi лепшыя манеры i яна больш прывыкла да парадкаѓ грамадства", - адказала баранэса. "Мiнулай ноччу яна замкнулася ѓ сваiм пакоi i выдаткавала ацкi шмат часу, каб падабраць нiтку для вышывання. Можа быць, нам варта пайсцi i выцягнуць яе адтуль".
  
  Яны як раз падышлi да прыступках старожкi, калi пачуѓся крык, i з лесу, хiстаючыся, выйшаѓ чалавек. Гэта быѓ адзiн з збраяносцаѓ, па яго твары струменiѓся пот.
  
  "Хутчэй! Паклiчце лекара - адбыѓся жудасны няшчасны выпадак", - выдыхнуѓ ён.
  
  " Няшчасны выпадак? З кiм-небудзь з гасцей? Баранэса збялела.
  
  " Так, ваша высокасць. Джэнтльмен з Бразiлii. У графа стралялi.
  
  Доктар Фрэйд адпусцiѓ руку баранэсы. "Я атрымаѓ адукацыю доктара медыцыны", - сказаѓ ён. "У апошнi час у мяне мала вопыту ѓ аказаннi першай дапамогi, але я зраблю ѓсё, што змагу. Мне спатрэбiцца спiрт, бiнты, востры нож. Давайце паглядзiм, што мы зможам знайсцi на вашай кухнi, з вашага дазволу, баранэса.
  
  " Усё, што вам заѓгодна, доктар Фрэйд. Гарэлка, шнапс? Як вы думаеце, што будзе лепш? I, вядома, у нас ёсць лепшы каньяк. Спытаеце слуг...
  
  Доктар Фрэйд зiрнуѓ на плот i заѓважыѓ, што слуга падышоѓ да дому ззаду iх i цяпер стаяѓ пасярод лужка. "Пойдзем, Фрици. Ты панясеш мае харчы, " сказаѓ ён.
  
  
  
  Фрици падбег да доктара з выразам взволнованного чакання на змрочным твары. Па шляху ѓ дом яны сутыкнулiся з маладой амерыканкай, якая стаяла ля падножжа лесвiцы, цяпер закутанной ѓ доѓгую цёмна-зялёную ваѓняную накiдку. Яе твар раскраснелось, а вочы пашырылiся ад страху: "Што здарылася?" - запатрабавала яна адказу. " Я спускалася з свайго пакоя, калi мне здалося, што я пачула крыкi.
  
  Баранэса ѓзяла яе пад руку. " Праходзь i сядай, мая дарагая. Яна шчоѓкнула пальцамi чакалi лакею. " Брэндзi для графiнi, Ганс.
  
  "Здарылася што-то дрэннае. Скажы мне. Мне трэба ведаць", - галасiла амерыканка, калi баранэса вяла яе ѓ гасцiную.
  
  Слуга з цiкавасцю назiраѓ за iмi. У гасцiнай быѓ падлогу з палiраванага дрэва. Ён утаропiѓся на гэты падлогу, затым зноѓ на лужок.
  
  "Ну жа, Фрици, вазьмi гэта". Доктар сунуѓ яму ѓ рукi пакет i выбег праз парадную дзверы. Фрици рушыла ѓслед за iм. Збраяносец вёѓ iх праз лес, пакуль яны не выйшлi на край паляны. Першае, што яны заѓважылi, быѓ цудоѓны алень, якi ляжыць мёртвым на далёкай баку паляны, а вакол яго стаялi на варце сабакi i збраяносца. Але паляѓнiчы атрад стаяѓ не вакол жывёлы. Яны адышлi ѓ бок ад вузкай сцяжынкi, сгрудившись вакол цела, якi ляжыць у лесе сярод дрэѓ. Група расступiлася, калi доктар i слуга наблiзiлiся, i яны ѓбачылi чалавека, якi ляжыць на спiне на лясной падсцiлцы. Яго зялёная паляѓнiчая куртка была адчынены, а на белай кашулi вiднелася непрыгожая чырвоная рана.
  
  " Баюся, вы спазнiлiся, гер доктар. Барон ступiѓ наперад, каб павiтаць яго. " Баюся, небарака ѓжо выпусьцiѓ дух.
  
  Доктар Фрэйд апусцiѓся на каленi, памацаѓ пульс, затым разарваѓ кашулю. З маленькай круглай дзiрачкi на левай баку грудзей ѓсё яшчэ сачылася кроѓ. Доктар зноѓ устаѓ, сумна кiваючы галавой. "Ён сапраѓды мёртвы. Як здарылася, што ѓ яго стралялi? Ён выпадкова не трапiѓ на лiнiю вашага агню?"
  
  "Я не бачу, як", - сказаѓ барон. "На самой справе я перакананы, што нiхто з нас не мог яго забiць. Калi наш следапыт паведамiѓ нам, што наперадзе з'явiѓся цудоѓны алень, мы разышлiся i рушылi наперад у лiнiю - маёр на крайнiм левым флангу, затым граф фон Стрези, затым яго Каралеѓскае высокасць прынц Рупрэхт, а я заняѓ правы фланг. Мы заѓважылi аленя, i, натуральна, яго Каралеѓскае высокасць атрымаѓ права стрэлiць першым.
  
  
  
  "I я стрэлiѓ з абодвух ствалоѓ у жывёлiна, трапiѓ у яго, але не здолеѓ збiць з ног", - сказаѓ прынц Валiйскi.
  
  "Ён пачаѓ уцякаць. Астатнiя з нас рушылi ѓслед за iм, адкрылi агонь i паспяхова збiлi яго", - сказаѓ маёр Уотлинг-Смайт. "Мы пабеглi наперад, каб агледзець жывёла, i ѓбачылi, што гэта сапраѓды цудоѓны четырехпалый. Мы пагаварылi аб тым, каб усталяваць галаву, i барон выказаѓ здагадку, што, магчыма, граф фон Штрецль захоча забраць яе з сабой у Бразiлiю. Менавiта тады мы заѓважылi, што графа з намi няма. Мы паклiкалi яго па iменi; слугi шукалi яго i знайшлi якi ляжыць тут.
  
  "Так што не магло быць, каб хто-небудзь з нас стрэлiѓ у яго па памылцы", - сказаѓ прынц Рупрэхт. "Мы падышлi да аленя бок аб бок, на ѓвазе адзiн у аднаго".
  
  Фрици апусцiѓся на каленi побач з целам. "Вы маеце рацыю", - сказаѓ ён. "У вас вялiкiя паляѓнiчыя стрэльбы. Гэта раненне было нанесена дробнакалiбернай куляй, выпушчанай з блiзкай адлегласцi".
  
  Члены групы здзiѓлена ѓтаропiлiся на яго.
  
  "Для прасцяка ён, здаецца, ведае, за што бярэцца," прамармытаѓ прынц Рупрэхт.
  
  "Значыць, усё так, як я i баяѓся", - усклiкнуѓ маёр. "За справу ѓзялiся анархiсты. Перад тым, як мы прыехалi сюды, нас папярэдзiлi, што ѓ iх ёсць вiды на прынца; на самай справе, яе Вялiкасць была супраць яго прыезду ѓ Еѓропу ѓ гэты час.
  
  "Гэта не першы раз, калi яны спрабуюць забiць мяне", - сказаѓ прынц. Ён не выглядаѓ занадта занепакоеным.
  
  "Мярзотнiкi," прамармытаѓ барон Вискелети. " Як iм атрымалася пракрасцiся ѓ мой маёнтак - вось што я хацеѓ бы ведаць?
  
  "Я б выказаѓ здагадку, што было б дастаткова лёгка падкапацца пад плотам або знайсцi дрэва з навiсае галiнамi, гер барон", - сказаѓ маёр. " Гэтыя хлопцы вельмi дасведчаныя i знаходлiвыя. Яны стралялi ѓ прынца, калi ён быѓ на сваёй яхце ѓ мiнулым годзе, цi не так, сэр?
  
  "Значыць, ты думаеш, што гэтая куля прызначалася мне, Джонi?" - спытаѓ прынц.
  
  Уотлинг-Смайт кiѓнуѓ. " Гэта вiдавочна, сэр. I ѓсё гэта было вельмi добра спланаванае. Яны, павiнна быць, выявiлi наша сакрэтнае месцазнаходжанне i асобу нашага знакамiтага госця. Яны чакалi нас i стралялi, калi мы стралялi, так што iх стрэлу не было чуваць. Граф iшоѓ побач з вамi, цi не так, сэр? Вы носiце падобныя курткi i шапкi i падобныя ростам. Я быѓ пасланы абараняць цябе i не справiѓся са сваёй задачай.
  
  
  
  Барон дакрануѓся да яго рукi. " Вы не павiнны вiнавацiць сябе, маёр. Хто мог чакаць такога дзёрзкага нападу сярод белага дня? Мы павiнны выклiкаць палiцыю, хоць я баюся, што нашы забойцы да гэтага часу будуць ужо далёка, а мясцовая палiцыя апынецца безнадзейна няѓмелай.
  
  "Мы не павiнны таптаць тэрыторыю больш, чым неабходна". Слуга Фрици што-то прамармытаѓ маёру па-ангельску.
  
  " Што? Няма, вядома, няма. Хоць я баюся, што ён ужо добра затоптан намi i нашымi слугамi. I вы наѓрад цi знойдзеце характэрныя сляды на гэтым тоѓстым дыване з iголак. Баюся, што любыя пошукi ѓ гэтым раёне апынуцца безвынiковымi. Гер барон, я павiнен неадкладна суправадзiць Яго Каралеѓскае Высокасць назад у паляѓнiчы домiк. Я ѓпэѓнены, што гэта вельмi знервавала яго, тым больш што, мяркуючы па ѓсiм, ён быѓ вызначанай мэтай ".
  
  "Не нянчитесь са мной, Уотлинг-Смайт," сказаѓ прынц. " Са мной усё ѓ поѓным парадку. Гэта барону не перашкодзiѓ бы дужы скотч. Яго твар белы, як прасцiна.
  
  Маёр Уотлинг-Смайт узяѓ барона за руку. " Хадзем, барон. Няхай вашы людзi прынясуць насiлкi, каб перанесцi графа назад у вартоѓню. Мы тут не зможам зрабiць нiчога карыснага. Больш няма сэнсу чакаць. Доктар будзе ахоѓваць цела ".
  
  Каралеѓская свiта рушыла па сцяжынцы, гук iх крокаѓ неѓзабаве растварыѓся ѓ цiшынi лесу. доктар Фрэйд застаѓся на каленях, промывая выродлiвую рану на грудзях графа. Фрици ѓтаропiлася на труп, затым прайшлася па наваколлi.
  
  "Доктар," сказаѓ ён нарэшце. " Вы кажаце па-ангельску?
  
  "Нядрэнна", - адказаѓ лекар. "Чаму вы пытаецеся?"
  
  "Таму што я падумала, што вам, магчыма, будзе цiкава даведацца, што гэта мой родны мова", - сказала Фрици па-ангельску.
  
  "Майн Готт, гэта сюрпрыз. Ты не згадваѓ пра гэта, калi мы размаѓлялi раней".
  
  "Я выявiѓ гэты факт толькi тады, калi пачуѓ, як маёр размаѓляе з прынцам. Да гэтага я думаѓ, што гэта мова маiх начных кашмараѓ, паколькi нiхто iншы, здавалася, яго не разумеѓ ".
  
  "Вельмi цiкава", - сказаѓ Фрэйд. "Цi азначае гэта, што да вам цяпер вярнулася памяць?"
  
  "На жаль, няма. Пэѓныя словы або фразы выклiкалi кароткiя проблiскi памяцi, як бывае, калi чалавек прачынаецца i спрабуе ѓспомнiць сон, але я адчуваю, што мой мозг распагоджваецца з кожнай хвiлiнай ".
  
  "Мой дарагi чалавек, я вельмi рады за вас", - сказаѓ доктар.
  
  
  
  "Я рады за сябе. Я амаль паверыѓ, што я iдыёт, якiм не на што больш спадзявацца, акрамя як цягаць дровы i мыць посуд. Несумненна, мой мозг быѓ пашкоджаны ѓ вынiку нейкага няшчаснага выпадку. Можа быць, я звалiѓся ѓ раку, дзе мяне знайшлi. Можа быць, мяне скiнулi тыя, хто нападаѓ. Я не ведаю. Усё, што я ведаю, гэта тое, што, калi мяне знайшлi, у мяне не было памяцi, i я не мог зразумець нi слова з таго, што хто-небудзь казаѓ ".
  
  "Гэта таму, што гэтыя людзi гавораць на швейцарскiм нямецкай, якi нават я з цяжкасцю разумею. Зусiм незразумелы для таго, як сяляне кажуць на iм у гарах", - сказаѓ Фрэйд са смехам.
  
  "Я паняцця не меѓ, дзе я i хто я. Нядзiѓна, што яны класiфiкавалi мяне, як на вар'ята ".
  
  Фрэйд падняѓся на ногi. "Я больш нiчога не магу зрабiць для гэтага небаракi", - сказаѓ ён. "Вы аглядалi наваколле. Знайшлi што-небудзь цiкавае?"
  
  "Некалькi белых пёраѓ," адказаѓ слуга.
  
  "Можа быць, у мiнулы раз паляѓнiчы атрад паляваѓ на качак?"
  
  "Малаверагодна сустрэць качак пасярод лесу", - сказала Фрици. "Каб пастраляць качак, ходзяць на возера, цi не так?"
  
  " Тады як ты растлумачыш з'яѓленне пёраѓ?
  
  "Я пакуль не ѓпэѓненая", - сказала Фрици. "Ёсць некалькi аспектаѓ гэтага справы, якiя я знаходжу загадкавымi. Напрыклад, становiшча раны. Цi можаце вы сказаць, зыходзячы з вашага медыцынскага вопыту, што адзiная куля, якая трапiла ѓ грудзi ѓ такiм становiшчы, забiла б чалавека наповал?
  
  Фрэйд вывучыѓ труп, затым зiрнуѓ на Фрици. "Вы маеце рацыю. Рана занадта высокая. Яна павiнна была не закрануць сэрца i лёгкiя, а прайсцi праз плячо. Колькасць крывацёку паказвае на тое, што куля не зачапiла нi адзiн важны орган або артэрыю. Магчыма, небарака памёр ад шоку."
  
  " Можа, i не, - сказала Фрици. " А гэтая маленькая кропелька крывi ѓ яго на шыi?
  
  "У акрузе поѓна ажыны. Калi ён меѓ намер пераследваць аленя, ён мог лёгка заблытацца ѓ iх. Бачыш, у яго таксама драпiна на руцэ". Ён пiльна паглядзеѓ на слугу. " На што менавiта вы намякаеце? Вы не верыце, што анархiсты чакалi ѓ лесе? У вас ёсць iншае тлумачэнне?
  
  Фрици павярнулася i паглядзела назад, на сцежку, якая вядзе да паляѓнiчай хаткi.
  
  "Mein Gott. Ты думаеш, гэта зрабiѓ хтосьцi з групы? Але гэта немагчыма, чувак. Яны стаялi ѓ шарэнзе. Той, хто страляѓ у графа, стаяѓ тварам да яго - прама. Калi б хто-небудзь з членаѓ партыi быѓ у стане застрэлiць яго, за iм назiралi б усе".
  
  "I ѓсё ж граф быѓ забiты стрэлам у грудзi з блiзкай адлегласцi", - сказаѓ слуга. "Я думаю, што яшчэ адзiн ператрус у гэтым раёне можа пацвердзiць маю тэорыю". Ён перасунуѓ цела i просеял сасновыя iголкi, затым пакiваѓ галавой. "Не, забойца знайшоѓ гэта i забраѓ. Вядома. Гэта было вельмi добра спланаванае".
  
  " Вы хочаце сказаць, што ѓ графа стралялi наѓмысна? Яго не прынялi за прынца Валiйскага?
  
  "Менавiта гэта я i маю на ѓвазе. Я пайду яшчэ далей, доктар. Я думаю, што графа прывезлi сюды, каб забiць".
  
  " Божа Лiтасцiвы, чувак. Кiм? Ты можаш гэта даказаць?
  
  "Верагодна, няма, але я паспрабую".
  
  Доктар Фрэйд ѓтаропiѓся на яго. "Гэта самая дзiѓная трансфармацыя, сведкам якой я калi-небудзь быѓ. Вы, вiдавочна, чалавек з выдатнымi iнтэлектуальнымi здольнасцямi, прыгнечаны i аглушаны ѓдарам па галаве i адсутнасцю моѓных навыкаѓ. Я хацеѓ бы правесцi над вамi далейшыя тэсты, калi мы вернемся ѓ гасцiнiцу. Тады, з вашага дазволу, я напiшу артыкул на гэтую тэму, калi вярнуся ѓ Вену".
  
  "Будзем спадзявацца, што гэтыя далейшыя тэсты змогуць раскрыць таямнiцу маёй асобы", - сказаѓ Фрици. "Па крайняй меры, цяпер я магу вярнуцца ѓ Англiю. Хто-то там, магчыма, шукае мяне, заявiѓ, што я прапаѓ".
  
  "Дадому, у лона жонкi i сям'i, так?" Фрэйд падняѓ брыво.
  
  "Я чаму-то не ѓяѓляю сябе з жонкай i сям'ёй, але ёсць адно iмя, якое рэхам аддаецца ѓ мяне ѓ галаве. Як звалi маёра?"
  
  "Уотлинг-Смайт".
  
  "Гэта той самы. Што-то ѓ гэтым iмя мне знаёма. Але мы павiнны адкласцi мой сумны выпадак на потым, пакуль не разгадалi гэтую таямнiцу. Вось iдуць насiльшчыкi з насiлкамi. Я пакiну вас прыглядаць за iх працай, а сам паспяшаюся ѓ вартоѓню, каб затрымаць забойцу.
  
  "Паслухай, будзь асцярожны, добра?" - крыкнуѓ Фрэйд яму ѓслед. "Ты ледзь пазбег смерцi адзiн раз у сваiм жыццi".
  
  "Я буду асцярожны". Ён накiраваѓся па сцежцы шырокiмi, плаѓнымi крокамi. "Падазраю, што я ѓжо не раз сутыкаѓся з небяспекай".
  
  Калi ён дабраѓся да хаткi, то выявiѓ, што кампанiя сабралася ѓ гасцiнай, яны сядзелi вакол палаючага камiна, пацягваючы гарачы пунш. Яны сядзелi моѓчкi, здавалася, знаходзячыся ѓ стане шоку. Яны не заѓважылi яго, калi ён стаяѓ у дзвярах, i хуткi агляд групы паказаѓ, што графiнi сярод iх не было. Ён адышоѓ ад дзвярэй i падняѓся па лесвiцы. Спалоханая пакаёѓка ахнула, убачыѓшы яго наблiжэнне.
  
  "Што ты тут робiш?" - патрабавальна спытала яна.
  
  " Графiня- якая ѓ яе пакой? - патрабавальна спытаѓ ён.
  
  "Тая, што справа ад лесвiцы, але яна ѓ шоку i адпачывае", - сказала пакаёѓка. "Гаспадыня сказала, каб яе не турбавалi".
  
  "Я павiнен перадаць важнае паведамленне, якое яна захоча пачуць", - сказаѓ Фрици, працiскаючыся паперадзе мiма пакаёѓкi. Ён цiхенька пастукаѓ у дзверы, затым увайшоѓ сам. Графiня стаяла ля акна, учапiѓшыся рукамi ѓ цяжкiя аксамiтныя парцьеры. Яна рэзка павярнулася, пачуѓшы, як адкрываецца дзверы.
  
  "Якога д'ябла ты врываешься сюды без запрашэння?" спытала яна па-нямецку.
  
  "Вы можаце гаварыць са мной па-ангельску, паколькi гэты мову вам блiжэй", - сказала Фрици. Ён асцярожна прыкрыѓ за сабой дзверы i падышоѓ да жанчыны ля акна. "Я прыйшоѓ пахвалiць вас за ваш маленькi план. Ён быѓ вельмi добра прадуманы i прыведзены ѓ выкананне. На самай справе, ён атрымаѓся б, не будзь мяне тут".
  
  Вочы графiнi пашырылiся, але твар заставаѓся абыякавым. " Аб чым ты кажаш? А цяпер выбiрайся з майго пакоя, пакуль я не паклiкала на дапамогу. Яна пранеслася мiма яго, нiбы збiраючыся адкрыць дзверы.
  
  "Вы сапраѓды хацелi б, каб астатнiя пачулi тое, што я збiраюся вам сказаць?" - цiха спытаѓ ён. "Вы б хацелi, каб яны даведалiся, як вы забiлi свайго мужа?"
  
  Графiня рэзка павярнулася. " Забiѓ майго мужа? Ты з розуму сышоѓ? Я была тут, у доме, усё гэта час.
  
  Слуга пакiваѓ галавой. " Не ѓсе час, графiня. Калi вы з'явiлiся ѓ плашчы, вашыя шчокi палалi. Звычайна ад страху шчокi бляднеюць. I калi баранэса вяла вас у гасцiную, вы пакiнулi плямкi бруду на палiраваным падлозе. На туфлях баранэсы не было бруду ад таго, што яна перасякала лужок. Твае шчокi пачырванелi, таму што ты толькi што прабегла па дарожцы i праслiзнула ѓ дом праз чорны ход.
  
  "Што за лухту ты нясеш", - сказала яна. " Вы намякаеце на тое, што я змагла прабегчы па лесе незаѓважанай перад паляѓнiчым атрадам, а затым застрэлiць свайго мужа, калi ён наблiзiѓся? Даволi неверагодная тэорыя, табе не здаецца?
  
  
  
  "Цалкам немагчыма", - адказаѓ слуга, "але ж гэта было зроблена не так, цi не так? Ваш план патрабаваѓ вялiкага супрацоѓнiцтва i iдэальнага выбару часу. Я б выказаѓ здагадку, што маёр брытанскай армii павiнен даволi шмат ведаць аб баявой стратэгii.
  
  Упершыню выраз напышлiвага выклiку знiкла, i яна насцярожылася. " Вы спрабуеце сказаць, што маёр Уотлинг-Смайт быѓ датычны да забойства майго мужа? Як ён мог? Барон сказаѓ мне, што нiхто з нас не мог быць вiнаваты ѓ смерцi майго мужа. Ён сказаѓ, што яны стаялi ѓ шарэнзе, прасоѓваючыся бок аб бок, на вачах у iншых паляѓнiчых i насiльшчыкаѓ. I адзiныя стрэлы былi зроблены ѓ аленя, калi ён спрабаваѓ уцячы.
  
  Яна ѓсё яшчэ глядзела на яго з выклiкалай упэѓненасцю.
  
  "Як я ѓжо сказаѓ, час было выбрана iдэальна. Я б, магчыма, не здагадаѓся пра гэта, калi б не заѓважыѓ невялiкую колотую рану на шыi вашага мужа. Мне было цiкава даведацца пра гэта. Драпiна ад ажыны? Але там не было ажыны, якая расце так высока. Потым я ѓспомнiѓ, што вы пазнаёмiлiся з маёрам, калi абодва былi ѓ Бразiлii. Цi бачыце, я страцiѓ памяць, але гэтая сустрэча тое-сёе патлумачыла для мяне. Твар маёра было мне знаёма. Я пазнаѓ яго, калi ѓпершыню ѓбачыѓ у гасцiнiцы. Калi ён згадаѓ Бразiлiю, я ѓспомнiѓ пра гэта ѓ iмгненне вока - я быѓ на лекцыi ѓ Каралеѓскiм геаграфiчным таварыстве ѓ Лондане. Маёр распавёѓ аб сваёй экспедыцыi. Ён патлумачыѓ, як мясцовыя жыхары выкарыстоѓвалi атручаныя дроцiкi, каб забiць буйных жывёл. Ён прадэманстраваѓ выкарыстанне духавы трубкi. Яна бясшумная i смяротна дакладная. Павiнен сказаць, ён быѓ вельмi спрытны. Курарэ, цi не так называецца гэты яд? Ён iмгненна паралiзуе нервовую сiстэму. У графа не было б часу нават вскрикнуть.
  
  Графiня адвярнулася i зноѓ ѓтаропiлася ѓ акно.
  
  "Маёр пачакаѓ, пакуль алень не будзе заѓважаны", - працягнуѓ Фрици. "Ён ведаѓ, што ѓсе погляды будуць прыкаваныя да жывёлы. Спатрэбiлася ѓсяго секунда, каб паднесцi духавую трубку да яго вуснаѓ, i ён пусцiѓ фатальны дзiда як раз у той момант, калi прынц зрабiѓ першы стрэл, каб гук падзення вашага мужа на зямлю быѓ замаскiраваны гукамi стрэлаѓ i кiданнем параненага жывёлы. Я пашукаѓ дзiда на зямлi, але ён, вядома, дабраѓся да цела першым i падабраѓ яго. Калi атрад стрэлiѓ з стрэльбаѓ i кiнуѓся да параненаму жывёле, граф ужо ѓпаѓ на зямлю незаѓважаным. А хто чакаѓ у лесе, добра накрыты доѓгiм зялёным плашчом, як не вы, графiня?
  
  " Вы выйшлi, дасталi падушку з сваёй сумкi для рукадзелля i стрэлiлi праз яе ѓ грудзi вашага мужа як раз у той момант, калi прагучалi апошнiя стрэлы па аленю. Вы, верагодна, не заѓважылi, што некалькi пёраѓ з падушкi былi раскiданыя па ѓсiм месца. Я падазраю, што ѓ ране таксама маглi быць пёры, але ваш маёр Джонi дабраѓся туды першым i выдалiѓ iх. Вельмi эфектыѓна, графiня. Добра спланавана. Вышэйшыя ацэнкi."
  
  Графiня павярнулася i холадна паглядзела на яго. " Усё гэта вельмi цiкава, але ѓ вас няма доказаѓ, цi не так? Нi доказаѓ, нi сведак, нiчога.
  
  " Я магу папрасiць палiцыю агледзець падушку, праз якую быѓ зроблены стрэл, i сам пiсталет.
  
  "Калi яны ѓсё яшчэ будуць знойдзеныя да таго часу, калi прыбудзе палiцыя", - сказала яна, на гэты раз з усмешкай.
  
  "I я сапраѓды знайшоѓ гэта". Ён паказаѓ шматок зялёнай тканiны. "Ад вашага плашча, мадам, зачапiѓся за ажыну побач з целам. У той час я задаваѓся пытаннем, чаму вы выбралi такую немодную, непахвальныя вопратку, калi ѓся ваша астатняя вопратка на пiку моды. Гэта было зроблена для таго, каб зрабiць цябе нябачным, калi ты будзеш перасоѓвацца па лесе, цi не так?
  
  "Учора я шпацыравала па лесе", - сказала яна. "Тады мой плашч, павiнна быць, зачапiѓся за ажыну. Хопiць пра гэта. Я стамiлася".
  
  " Тады, можа быць, мне паклiкаць iх i паѓтарыць сваю гiсторыю перад усёй кампанiяй?
  
  "I хто цябе паслухае?" - запатрабавала яна. "Ты ѓсяго толькi слуга, прытым слуга-iдыёт. Мы отмахнемся ад твайго трызнення i адправiм цябе ѓ вар'ят дом. Ты нават не ведаеш свайго ѓласнага iмя.
  
  "Дзесяць хвiлiн назад гэта было праѓдай, графiня," сказаѓ слуга, " але, працуючы над гэтай справай, я зразумеѓ, што ѓ падобнай сiтуацыi я ѓжо шмат разоѓ трапляѓ раней. Цяпер я ведаю, што па прафесii я дэтэктыѓ - не проста дэтэктыѓ, мадам, але, магчыма, найвялiкшы з калi-небудзь якiя жылi. Зiрнiце на свайго заклятага ворага, мадам. Вы глядзiце не на каго iншага, як на Шэрлака Холмса.
  
  Жанчына ахнула i пабегла за сваёй торбай для рукадзелля. Холмс кiнуѓся на яе як раз у той момант, калi яна выхапiла рэвальвер. Ён схапiѓ яе за запясце, i куля адляцела ѓ драѓляны столь. Пачулiся крыкi i тупат бягучых ног па лесвiцы. Барон i яго спадарожнiкi ѓварвалiся ѓ пакой.
  
  "Ён вар'ят. Ён спрабаваѓ напасцi на мяне. Хай яго арыштуюць", - закрычала графiня.
  
  
  
  Холмс ступiѓ наперад i ѓладна падняѓ руку, спыняючы iх наблiжэнне.
  
  " Дзякую вас, мадам. Цяпер вы далi мне доказы, якiх мне не хапала, " спакойна сказаѓ Холмс. " Калi вы дастанеце кулю з столi, гер барон, вы выявiце, што яна супадае з куляй у грудзях графа фон Штрецля. Яны былi выпушчаныя з аднаго i таго ж рэвальвера. I калi мы прааналiзуем кроѓ небаракi, у ёй выявiцца курарэ - мясцовы яд, якi сустракаецца толькi ѓ Бразiлii. Я не мае рацыю, маёр?
  
  Маёр Уотлинг-Смайт паглядзеѓ на графiню. "Паспрабаваць варта, цi не так?" - сказаѓ ён. "Мы закахалiся ѓ яе доме ѓ Бразiлii. Калi я ѓбачыѓ, як яна была няшчасная, замкнутая ѓ джунглях з гэтым эгаiстычным быдлам, я б зрабiѓ усё, каб вызвалiць яе.
  
  " Гэта б таксама спрацавала, - вiскнула графiня, - калi б вы не сунулi свой нос у гэта справа. Будзь вы праклятыя, Шэрлак Холмс.
  
  "Як ты яго назваѓ?" патрабавальна спытаѓ барон.
  
  "Я рады паведамiць вам, што да мяне вярнулася памяць", - адказаѓ Шэрлак Холмс. "I менавiта вы паставiлi мяне на шлях выздараѓлення, маёр. Я пачуѓ, як вы кажаце па-ангельску, i ваша iмя чаму-то здалося мне знаёмым. Гэта прымусiла мой мозг злучыцца з маiм старым сябрам Ватсана. Затым, калi ты сказаѓ тыя словы аб тым, што дазволiѓ здабычы сысцi, з майго свядомасцi нiбы спала заслона. Да таго часу, як я разабраѓся ѓ хiтраспляценнях гэтай справы, я нарэшце зразумеѓ, хто я такi.
  
  "Вы сапраѓды Шэрлак Холмс?" спытаѓ маёр. "Але ѓсё ѓ Англii вераць, што вы памерлi".
  
  "Я ледзь пазбег смерцi. I пры ѓсёй павазе да доктару Фрэйду i яго аналiзу, я ѓвесь час ведаѓ сваё iмя, па меншай меры, у сваiх снах. Яно глядзела мне прама ѓ твар. Аб чым я марыѓ, як не пра зачыненых хатах? Не толькi пра зачыненых хатах, але i аб тым, што яны былi зачыненыя на самы сучасны бяспечны замак. Яго назва можна было б выразна прачытаць, калi б я папрацаваѓ яго прачытаць. Надзейныя замкi. "
  
  Ён адарыѓ кампанiю пераможнай усмешкай i выйшаѓ з пакоя.
  
  OceanofPDF.com
  
  Выхадка з Вар'ята дома
  
  Бiл Пронзини
  
  
  
  1
  
  Дом на заходняй ускраiне Рускай пагорка уяѓляѓ сабой двухпавярховы будынак з мансардай i вежкай i прыкладна тузiнам пакояѓ, з круглым ганкам i ладнай доляй имбирной аздаблення. Ён знаходзiѓся на значнай выдаленнi ад вулiцы i на значным выдаленнi ад сваiх суседзяѓ, што забяспечвала адзiнота дзякуючы цянiстым дрэвам, квiтнеючым хмызняках i мармуровым скульптурам. Цудоѓны дом, як i належыць Элмеру Трусдейлу, старэйшаму вiцэ-прэзiдэнту Марскога банка Сан-Францыска. Дом, напоѓнены усiмi цацкамi багатых.
  
  Дом, пабудаваны для таго, каб яго абрабавалi.
  
  У трыццацi футах ад галоѓных варот Квинкэннон заняѓ пазiцыю ѓ густы ценi куста бэзу. З гэтай выгаднай пазiцыi яму былi добра бачныя дом, двор з паѓднёвага боку i вулiца. Ён амаль не мог бачыць заднюю частку ѓчастка, дзе вымалёѓвалася грамада каретного хлява, а закрыты плот даваѓ доступ да праезнай часткi, падзяляѓ квартал напалову, але гэта не мела значэння. Яго ахвяра цалкам магла пракрасцiся на тэрыторыю з гэтага боку, але задняга ѓваходу ѓ дом не было, i пераважным спосабам пранiкнення была дзверы, а не вокны першага або другога паверха; гэта азначала, што яму прыйдзецца абыйсцi дом з бакавой або параднай боку, абодва з якiх былi ѓ межах бачнасцi.
  
  Нiдзе на тэрыторыi не гарэла святло. Банкiр Трусдейл i яго жонка, апранутыя ѓ пух i прах, з'ехалi двума гадзiнамi раней у асабiстым экiпажы, i ѓ iх не было прыслугi. Адзiны святло ѓ непасрэднай блiзкасцi зыходзiѓ ад вулiчнага лiхтара, якi стаяѓ прыкладна ѓ пяцiдзесяцi ярдаѓ ад нас, мiгатлiвы святло, якi не дасягаѓ двара Трусдейла. Высокiя пёрыста-слаiстай аблокi прочерчивали тонкiя паласы па небе, дакранаючыся, але не засланяючы раннюю месяц. Нябеснае цела не было нi сярпом, нi тым, што йегги называлi месяцам-падсадной качкай, але амаль паловай, якая рассеивала цемру дастаткова бледным ззяннем, каб можна было бачыць.
  
  Ноч, створаная для рабаѓнiкоѓ i налётчыкаѓ. I дэтэктываѓ, якiя iдуць па следзе.
  
  Спалучэнне уласнасцi i ѓмоѓ было адной з прычын, па якой Квинканнон атабарыѓся тут. Iншым быѓ спiс iмёнаѓ у кiшэнi яго "Чэстэрфiлдзе", прадстаѓлены Джэксанам Поллардом з страхавой кампанii "Грэйт Вестэрн" - спiс, якi таксама знаходзiѓся ѓ кiшэнi ѓзломшчыка, атрыманы ад нядобрасумленнага служачага або iншымi гнюснымi спосабамi. Якiя б нi былi выдаткi рабаѓнiка, гэта сто разоѓ вознаградило яго за два папярэднiх рабавання. Сёння вечарам, калi ѓсё пойдзе па плане, менавiта Карпэнтэр i Квинкэннон, Прафесiйныя дэтэктывы, атрымаюць апошнюю ѓзнагароду ѓ спiсе.
  
  Так, i чым хутчэй, тым лепш. Падняѓся сырой вецер пачатку траѓня, напоены пахам солi з залiва, i яго холад пранiкаѓ скрозь палiто, чевиот, пальчаткi, шыйны хустку i кепку, якiя былi на Квинкэнноне. Ён бясшумна прытупваѓ нагамi i разьмiнаѓ пальцы, каб падтрымлiваць кровазварот. У яго ѓяѓленнi паѓстаѓ вобраз дымных кубкаѓ з кавай i супам. Аб гарачым i потрескивающем камiне ѓ яго пакоях на Ливенворт-стрыт. Аб цяпле вуснаѓ Сабiны ѓ тыя гнятлiва рэдкiя моманты, калi ён спрабаваѓ iх на смак, i пра занадта кароткiм прыцiсканнi яе пышнага цела да яго целе, i аб спякоце яго страсцi да яе-
  
  Ах, няма. Цяпер нiчога гэтага няма. Увага да бягучаму справе, дэтэктыѓным бiзнэсу ѓ першую чаргу. Навошта зацыклiвацца на яго адзiнай прыкрай няѓдачы, калi iншы з яго прафесiйных трыѓмфаѓ быѓ непазбежны? Лягчэй злавiць махляра, чым зламаць супрацiѓ упартай жанчыны: Закон Квинканнона.
  
  
  
  Грукат i цоканне па брукаванай каменем вулiцы прыцягнулi яго ѓвагу. Iмгненне праз мiма, не збаѓляючы хуткасцi, праехаѓ экiпаж, бакавыя лiхтары якога адкiдвалi вузкiя палосы святла. Калi гук зацiх, яго месца заняѓ iншы гук - музыка, слабая i меладычная. Хто-то гуляѓ на скрыпцы, i даволi добра. Квинкэннон некаторы час прыслухоѓваѓся, вырашыѓшы, што гучаць урыѓкi з "Lieder" Мендэльсона. Яго наѓрад цi можна было назваць экспертам у класiчнай музыцы цi нават вялiкiм прыхiльнiкам, але ён дазволiѓ Сабiне запрасiць яго на дастатковую колькасць канцэртаѓ, каб вызначыць асобныя творы. Сярод яго моцных бакоѓ як дэтэктыва былi фатаграфiчная памяць i добра развiты слых.
  
  Паѓзком прайшло яшчэ трохi часу. Вецер крыху сцiх, але да таго часу ён так грунтоѓна прамок, што ледзь заѓважыѓ. Нягледзячы на цяжкiя пальчаткi i пастаяннае згiнанне, яго пальцы здранцвелi; яшчэ трохi часу тут, на холадзе, i ѓ яго цалкам маглi ѓзнiкнуць цяжкасцi з атрыманнем свайго цёмна-сiняга кольта, калi ѓ гэтым узнiкне неабходнасць.
  
  Чорт бы пабраѓ гэтага праклятага ѓзломшчыка, кiм бы ён нi быѓ! Сёння ноччу ён павiнен быѓ прыйсцi за здабычай; Квинканнон быѓ упэѓнены ѓ гэтым, а iнстынкты рэдка падводзiлi яго. Дык чаго ж чакаѓ гэты неахайны? Цяпер, павiнна быць, ужо больш за дзевяцi. Куды б банкiр Трусдейл i яго жонка нi адправiлiся на вечар, былi шанцы, што яны вернуцца да адзiнаццацi. Паколькi сёння чацвер, прысутнасць Трусдейла напэѓна спатрэбiцца заѓтра ранiцай у яго банку.
  
  Квинканнон яшчэ раз задумаѓся пра асобу сваёй ахвяры. У Сан-Францыска i яго ваколiцах былi дзясяткi кватэрных узломшчыкаѓ, але прадуманасць метаду i ѓменне пранiкнуць у гэта справа звузiлi кола падазраваных да некалькiх прафесiяналаѓ. З тых, каго ён ведаѓ, найбольш верагоднымi кандыдатамi былi Ханжа Кiд i Доджэр Браѓн. Было вядома, што абодва ѓ цяперашнi час знаходзяцца ѓ раёне залiва, але нi адзiн з iх не зрабiѓ нiчога iншага, каб прыцягнуць да сябе ѓвагу, напрыклад, неадкладна забраѓ скрадзеныя каштоѓнасцi i iншыя каштоѓнасцi. I калi адказны за гэта чалавек быѓ пачаткоѓцам, то ён належаѓ да таго ж прафесiйнага разраду. У любым выпадку, здабыча, несумненна, была падкiнутая для аднаразовага выкарыстання, каб пазбавiцца ад яе пасля таго, як злодзей перабярэцца большасць цi ѓсе пяць iмёнаѓ з спiсу мэтаѓ.
  
  Па крайняй меры, так паверыѓ бы йегг. Квинканнону падабалася перспектыва пераканаць яго ѓ зваротным, амаль гэтак жа моцна, як яму падабалася думка аб атрыманнi самавiтага ганарару ад Great Western Insurance.
  
  Скрыпiчная музыка змоѓкла; ноч зноѓ пагрузiлася ѓ цiшыню. Ён выгибался, прытупваѓ, круцiѓся i дрыжаѓ, яго настрой мрачнело з кожнай хвiлiнай. Калi рабаѓнiк даставiць якiя-небудзь непрыемнасцi, ён пашкадуе аб сваiх намаганнях. Квинканнон ганарыѓся сабой як чалавекам хiтрым i вострым, як брытва, розумам, але ён таксама быѓ мускулiстым мужчынам з пенсильванских шатландцаѓ i не прэч быѓ трохi пакалацiць i працягнуць па галаве, калi таго патрабавала сiтуацыя.
  
  Яшчэ адзiн аѓтамабiль, на гэты раз маленькая калыска, прогрохотал мiма. На тратуары з'явiлася постаць, i Квинкэннон напружыѓся ѓ чаканнi - але гэта быѓ усяго толькi грамадзянiн, выгуливающий сваю сабаку, i неѓзабаве ён знiк. Пекла i праклён! Калi па нейкай шчаслiвай выпадковасцi ён памылiѓся наконт месца i часу наступнай крадзяжу з узломам, i яму прыйдзецца правесцi яшчэ адзiн вечар, змагаючыся з пнеѓманiяй цi чаго горай, ён запатрабуе ад Джэксана Поларда прэмiю. I калi ён гэтага не атрымае, то, чорт вазьмi, папоѓнiць рахунак выдаткаѓ, незалежна ад таго, ѓхвалiць Сабiна гэта цi няма.
  
  Але ён не памылiѓся. Гэта стала вiдавочна ѓ наступныя некалькi секунд, калi ён перавёѓ позiрк з вулiцы на ѓнутраны двор i дом.
  
  Хто-то рухаѓся там, менш чым у пяцiдзесяцi ярдаѓ ад таго месца, дзе хаваѓся Квинканнон.
  
  Усе яго пачуццi адразу абвастрылiся; ён стаяѓ нерухома, узiраючыся скрозь галiны бэзу. Рух паѓтарылася, цень плыла сярод нерухомых ценяѓ пад вуглом ад задняй частцы дома да бакавога ганка. Як толькi фiгура дасягнула прыступак i пачала падымацца, на iмгненне з'явiѓся сiлуэт - мужчына ѓ цёмнай вопратцы i нiзка насунутай кепцы. Затым ён злiѓся з больш густой чарнатой ганка. Прайшло некалькi секунд. Затым рушыла ѓслед кароткая ѓспышка святла - прамень ад патаемнага лiхтара, такога ж, як той, што быѓ у кiшэнi Квинкэннона, - за якой рушылi ѓслед ледзь слышные скребущие гукi, калi няпрошаны госць працаваѓ сваiмi iнструментамi.
  
  Зноѓ запанавала цiшыня. Цяпер ён быѓ ѓнутры. Квинкэннон застаѓся там, дзе быѓ, адзначаючы час. За цёмнымi вокнамi не было вiдаць святла. Прафесiйны баглар дзейнiчаѓ у асноѓным на навобмацак i iнстынктыѓна, эканомна выкарыстоѓваючы свой лiхтар i прыкрываючы прамень.
  
  Калi Квинканнон вырашыѓ, што прайшло дзесяць хвiлiн, ён пакiнуѓ сваё сховiшча i прабраѓся скрозь ценi, пакуль не апынуѓся паралельна прыступках бакавога ганка. Ён спынiѓся, прыслухоѓваючыся, але з хаты нiчога не пачулася, i ён хутка перасек вулiцу, нiзка прыгнуѓшыся, да высокага рододендрону, посаженному ѓздоѓж прыступак. Там ён прысеѓ на адно калена i стаѓ чакаць.
  
  Чаканне можа заняць яшчэ дзесяць хвiлiн, а можа i на паѓгадзiны цi больш. Няважна. Цяпер, калi злачынства было здзейснена, ён больш не звяртаѓ увагi на халодную ноч, на сырую зямлю там, дзе ён стаяѓ на каленях. Нават калi б там быѓ зачынены сейф, нi адзiн рабаѓнiк не пакiнуѓ бы такое памяшканне без якой-небудзь здабычы. Прадметы мастацтва, сталовае срэбра, усё каштоѓнае, што можна было панесцi i пасля прадаць лiхвярам або адным з шматлiкiх скупшчыкаѓ крадзенага, якiя дзейнiчалi ѓ горадзе. З чым бы нi з'явiѓся гэты хлопец, Квинкэннону гэтага будзе дастаткова, каб адолець яго. Перадасць ён свайго чалавека гарадской палiцыi неадкладна цi не, залежала ад гатоѓнасцi гэтага неахайны раскрыць месцазнаходжанне здабычы з яго папярэднiх месцаѓ працы. Вымагаць у зняволенага iнфармацыю было неэтычна, калi не незаконна; але Квинканнон справядлiва лiчыѓ, што ѓ iмкненнi да справядлiвасцi, не кажучы ѓжо пра самавiтым ганарар, мэта апраѓдвае сродкi.
  
  Яго чаканне доѓжылася менш трыццацi хвiлiн. Пры скрипе маснiчыны ён навастрыѓ вушы, у предвкушающей ѓсмешцы зморшчыѓ бараду флибустьера. Яшчэ адзiн рыпанне, ледзь чутны рыпанне дзвярных завес, крокi на ганку. Цяпер, спускаючыся па прыступках, я ѓбачыѓ Квинкэннона - невысокага, стройнага, але павярнуцца ѓ профiль, так што яго твар было ѓтоена. Ён спынiѓся на нiжняй прыступцы, i ѓ гэты момант Квинкэннон падцягнуѓся i перахапiѓ яго.
  
  Ён быѓ значна буйней мяне, i з уловам не павiнна было ѓзнiкнуць нiякiх праблем. Але як раз перад тым, як яго рукi стулiлiся вакол жилистого цела, егг пачуѓ цi адчуѓ небяспеку i не адрэагаваѓ спробай уцячы або разгарнуцца для барацьбы, а раптоѓным прысяданнем. Рукi Квинканнона слiзганулi уверх i ѓнiз, як быццам змазаныя тлушчам, што вывела яго з раѓнавагi. Карак выпрастаѓся, разгарнуѓся, абдаѓшы Квинканнона кiслым пахам вiна ѓ твар, адначасова нанёсшы яму колючы ѓдар нагой у галёнка. Квинканнон завыѓ, пахiснуѓся i ледзь не ѓпаѓ. Да таго часу, як ён прыйшоѓ у сябе, яго ахвяра была ѓжо ѓ бегах.
  
  Ён пагнаѓся за сляпым, вынаходлiва i люта лаючыся, кульгаючы першыя некалькi крокаѓ, пакуль боль ад удару не сцiхла. Да таго часу рабаѓнiк быѓ ужо ѓ дваццаць ярдаѓ ад яго, рухаючыся зiгзагамi да тисовым дрэвах, окаймлявшим дом, а затым адыходзячы ад iх у напрамку каретного хлява. У месячным святле ён уяѓляѓ сабой выдатную мiшэнь, але Квинкэннон не стаѓ выцягваць свой цёмна-сiнi кольт. З тых самых часоѓ, як даѓным-даѓно адбыѓся эпiзод у Вiрджынiя-Сiцi, штат Невада, калi адна з яго шальных куль, выпушчаных падчас бiтвы з фальшываманетчыкамi, забрала жыццё нявiннай жанчыны i прывяла яго да двухгадоваму пачуцця вiны перад Demon Rum, ён пакляѓся выкарыстоѓваць сваю зброю толькi ѓ тым выпадку, калi яго жыццё будзе пагражаць смяротная небяспека. Ён нiколi не парушаѓ гэтую клятву. I не дакрануѓся нi да кроплi спiртнога з тых часоѓ, як стаѓ партнёрам Сабiны.
  
  Не даязджаючы да хлява, яго чалавек згарнуѓ пад iншым вуглом i прарваѓся праз вароты на праезную частку за iмi. Квинканнон на некалькi секунд страцiѓ яго з-пад увагi; зноѓ заѓважыѓ, калi ён дасягнуѓ варот i пранёсся праз iх. Гонка па завулку? Няма. Карак быѓ спрытным i слiзкiм; ён кiнуѓ погляд праз плячо, убачыѓ, што Квинкэннон перасьледуе яго, раптам павярнуѓ убок, пераскочыѓ праз шестифутовый дашчаны плот у адзiн з суседнiх двароѓ.
  
  У шэсць доѓгiх крокаѓ Квинкэннон апынуѓся ля плота. Ён ухапiѓся за верхнiя дошкi i падцягнуѓся на ѓзровень падбародка. Прыкладна ѓ пяцiдзесяцi ярдаѓ ад iх вiднелася задняя частка велiчнага дома з двума вокнамi i парай французскiх дзвярэй, асветленых электрычным святлом; у спалучэннi з бледным месяцовым святлом яны акрэслiвае зарослы джунглямi сад, сцяжынка, вядучая скрозь багацце раслiн i дрэѓ да альтанцы злева. Ён мiмаходам убачыѓ цёмную постаць, нырнувшую ѓ хмызняк побач з альтанкай.
  
  Квинканнон ѓскараскаѓся па грубых дошках i перекатил сваё цела праз верхавiну. I меѓ няшчасце няёмка прызямлiцца на сваю хворую нагу, якая падкасiлiся, i ён упаѓ, паслiзнуѓшыся на каленях па вiльготнай траве. Ён зароѓ сабе пад нос лаянка, нязграбна ѓзняѓся на ногi i застыѓ, прыслухоѓваючыся. Зашамацелi лiсце i хруснулi галiнкi - яны выдалялiся ад альтанкi, накiроѓваючыся да дома.
  
  Сцяжынка была выкладзеная здробненай шкарлупiнай, якая поблескивала слабым, прывiдным ззяннем; ён плыѓ паралельна ёй, прытрымлiваючыся травы, каб змякчыць гук крокаѓ. Скрыѓлены кiпарыс i высокiя калючыя кусты пираканты часткова хавалi дом, ценi пад iмi i вакол былi чорнымi, як туш. Ён спынiѓся, каб зноѓ прыслухацца. Больш нiякiх гукаѓ руху. Ён рушыѓ наперад i асцярожна абмiнуѓ адзiн з кiпарысаѓ.
  
  Чалавек, якi падышоѓ да яго ззаду, зрабiѓ гэта з такой бясшумнай ѓтоенасць, што ён i не падазраваѓ аб прысутнасцi iншага, пакуль у яго пазваночнiк не ткнулся цвёрды прадмет i не напружыѓся, i ѓладны голас не прамовiѓ: "Стой цверда, калi табе дарога твая жыццё. Гэта добры хлопец".
  
  Квинканнон устаѓ як укапаны.
  
  
  
  2
  
  Той, хто напаѓ на яго, быѓ не тым чалавекам, якога ён пераследваѓ. Спакойны, культурны голас з брытанскiм акцэнтам i амаль нядбайны падбор слоѓ сказалi яму пра гэта. - Я не валацуга, - сказаѓ ён, душачы свой гнеѓ i расчараванне.
  
  "Тады хто ж ты такi?"
  
  " Дэтэктыѓ, якi iдзе па следзе злодзея. Я загнаѓ яго ѓ гэты двор.
  
  "У самай справе?" Яго выкрадальнiк здаваѓся зацiкаѓленым, калi не перакананым. "Што за злодзей?"
  
  " Пракляты узломшчык. Ён уварваѓся ѓ дом Трусдейлов.
  
  " Так, гэта быѓ ён, мiстэр Трусдейл, банкiр?
  
  "Цалкам дакладна. Твой сусед праз дарогу".
  
  " Памылковае меркаванне. Гэта не мой дом, i я толькi сёння ѓвечары пазнаёмiлася з мiстэрам Трусдейлом.
  
  "Тады хто ты такi?"
  
  " Усяму свой час. Наѓрад цi гэта падыходнае месца для знаёмства.
  
  "Да рысу прадстаѓлення," прагыркаѓ Квинканнон. " Пакуль мы стаiм тут i гутарым, злодзей ѓцякае.
  
  "Я павiнен думаць, што ён ужо ѓцёк. Магчыма".
  
  "Магчыма?"
  
  "Калi ты той, за каго сябе выдаеш, i сам не злодзей". Цвёрды прадмет ткнуѓ яго ѓ хрыбетнiк. "Рухай да дому, i мы хутка ѓсё ѓладзiць".
  
  "Ба," сказаѓ Квинкэннон, але пайшоѓ далей.
  
  У задняй частцы дома была выкладзеная плитняком тэраса, i калi яны падышлi да яе, ён убачыѓ людзей у вячэрнiх касцюмах, расхаживающих па добра асветленай гасцiнай. Выкрадальнiк падвёѓ яго да французскiх дзвярэй i загадаѓ увайсцi. Калi яны ѓвайшлi, актыѓнасць у пакоi спынiлася. Шэсьць пар вачэй, тры мужчынскiх i тры жаночых, утаропiлiся на яго i мужчыну ззаду яго. Адной з пар, поѓных i сярэднiх гадоѓ, былi Сэмюэл Трусдейл i яго жонка. Астатнiя былi незнаёмцамi.
  
  Гасцёѓня была вялiкай, прыгожа абстаѓленай, у ёй дамiнаваѓ масiѓны раяль. На лаѓцы побач з пiянiна ляжалi патрыманая скрыпка i смык - крынiца ѓрыѓкаѓ з Мендэльсона, якiя ён, без сумневу, чуѓ раней. У камiне палаѓ агонь. Спалучэнне спякота ад агню i пара рабiла пакой занадта цёплай i душнай. Онемевшие шчокi Квинканнона амаль адразу ж пачатак паколвала.
  
  Першым, хто парушыѓ застылую карцiну, быѓ круглатвары джэнтльмен з линкольновскими бакенбардамi i вушамi памерам з ручкi банкi з-пад марынаваных агуркоѓ. Ён ступiѓ наперад i спытаѓ ангельца: "Адкуль узяѓся гэты чалавек? Хто ён?"
  
  " Шпацыруючы па садзе, я заѓважыѓ, як ён пералазiѓ праз плот, i затрымаѓ яго. Ён сцвярджае, што з'яѓляецца дэтэктывам, якiя iдуць па следзе прыбiральнiка. Гэта значыць ѓзломшчыка.
  
  - Я не называю сябе дэтэктывам, - сказаѓ кiсла Квинкэннон. - Я i ёсць дэтэктыѓ. Мяне завуць Квинкэннон, Джон Квинкэннон.
  
  "Доктар Калеб Аксминстер," прадставiѓся джэнтльмен з бакенбардамi. " Што там наконт ѓзломшчыка?
  
  Гэты абмен рэплiкамi зблiзiѓ астатнiх у маленькую цесную групу. Гэта таксама вывела ѓладальнiка культурнага брытанскага галасы туды, дзе Квинкэннон мог убачыць яго ѓпершыню. Ён быѓ не такiм ужо i выбiтным. Высокi, празмерна хударлявы, з тонкiм ястрабiных носам i выступоѓцам падбародкам. У адной руцэ ён трымаѓ терновую кiй, пасярэдзiне тронка. Квинканнон нахмурыѓся. Павiнна быць, менавiта палка, а не пiсталет прапарола яму пазваночнiк i дазволiла рабаѓнiку збегчы.
  
  "Я папрашу вас яшчэ раз", - сказаѓ доктар Аксминстер. "Што там наконт ѓзломшчыка?"
  
  " Я загнаѓ яго сюды з участка суседа. Квинкэннон перавёѓ погляд на пухлай банкiра. Ён быѓ не з тых, хто саромеецца ѓ выразах, нават у лепшыя часы. I гэта былi не лепшыя часы. "Ваш дом, мiстэр Трусдейл," сказаѓ ён прама.
  
  Мiсiс Трусдейл i iншыя жанчыны ахнулi. Твар яе мужа страцiла здаровы колер. " Маё? Божа Лiтасцiвы, стары, ты хочаш сказаць, што нас абрабавалi?
  
  " На жаль, так. Вы захоѓваеце свае каштоѓнасцi ѓ сейфе?
  
  " Так, каштоѓнасцi маёй жонкi i некалькi сертыфiкатаѓ на акцыi.
  
  "Наяѓнымi?"
  
  "У маiм стале" ... сотня даляраѓ або каля таго ѓ зялёных паперках... Трусдейл пакiваѓ галавой; ён здаваѓся ашаломленым. "Вы былi там?"
  
  "Я быѓ. Чакаѓ звонку".
  
  " Чакаеш? Я не разумею.
  
  " Каб злавiць рабаѓнiка з доказамi злачынства.
  
  "Але як ты даведаѓся..."
  
  
  
  " Дастаткова сказаць, што дэтэктыѓная праца.
  
  Пяты мужчына ѓ пакоi да гэтага моманту захоѓваѓ маѓчанне. Ён быѓ некалькi маладзейшы за астатнiх, гадоѓ сарака або каля таго, цемнавокая, чыста выгалены; самай прыкметнай рысай яго асобы быѓ пачварны грудок скуры з чырвонымi пражылкамi, падобны на напалову сдувшийся паветраны шар, якi, здавалася, вiсеѓ у яго памiж вачыма i тонкогубым ротам. Ён нацэлiѓ келiх з брэндзi на Квинкэннона i з выклiкам спытаѓ: "Калi цябе паставiлi лавiць ѓзломшчыка, чаму ты гэтага не зрабiѓ? Што здарылася?"
  
  " Неспадзяваны выпадак. Квинкэннон скоса зiрнуѓ на свайго змардаванага выкрадальнiка. " Я б пагнаѓся за iм, калi б гэты чалавек не звярнуѓся да мяне.
  
  " Да вас прыставалi? Ангелец брыво выгнуѓ. "Божа мой, наѓрад цi гэта так. Я нiяк не мог ведаць, што вы не рабаѓнiк".
  
  Мiсiс Трусдейл тузала мужа за руку. " Элмер, цi не лепш нам вярнуцца дадому i высветлiць, што было выкрадзена?
  
  "Так, так. Неадкладна".
  
  "Маргарэт," звярнуѓся Аксминстер да адной з iншых жанчын, стройнай пасiвелай брунетцы з арыстакратычнымi рысамi асобы, " знайдзi Джэймса i папрасi яго адвезцi Трусдейлов.
  
  Жанчына кiѓнула i выйшла з гасцiнай разам з банкiрам i яго жонкай.
  
  Доктар сказаѓ тады: "Гэта вельмi сумна", але ѓ яго голасе не было засмучэння. Ён здаваѓся усхваляваным, як быццам знаходзiѓ гэтую сiтуацыю стымулюючай. Ён дастаѓ з кiшэнi папяровы пакуначак, адправiѓ у рот лядзяш "Хорехаунд". " Але гэта як раз па вашай частцы, а, мiстэр Холмс?
  
  Ангелец пакланiѓся.
  
  " I твой, Эндру. А? Закон i ѓсё такое.
  
  "Наѓрад цi," сказаѓ цемнавокая мужчына. - Ты ж ведаеш, я вяду грамадзянскiя, а не крымiнальныя справы. Чаму б табе не пазнаёмiць нас, Калеб? Калi толькi Квинкэннон таксама не ведае, хто я такi.
  
  Квинкэннон вырашыѓ, што гэты хлопец яму не асаблiва падабаецца. Цi эксминистр, калi ѓжо на тое пайшло. Цi пракляты ангелец. На самай справе, сёння ѓвечары яму нiхто не падабаѓся, нават ён сам.
  
  "Вядома," сказаѓ доктар. " Гэта Эндру Костейн, мiстэр Квинкэннон, i яго жонка Пенелопа. I гэты самы выбiтны джэнтльмен...
  
  " Костейн? Перабiѓ Квинкэннон. " Офiс на Гiры-стрыт, рэзiдэнцыя побач з Паѓднёвым паркам?
  
  
  
  "Клянуся Богам, - сказаѓ Костейн, - ён сапраѓды ведае мяне. Але калi мы i сустракалiся, я не памятаю нi часу, нi месца. У судзе, цi не так?"
  
  " Мы нiдзе не сустракалiся. Так атрымалася, што тваё iмя ёсць у спiсе.
  
  " Спiс? - Спытала Пенелопа Костейн. Гэта была стройная шэравокая жанчына з каштанавымi кудзеркамi, на некалькi гадоѓ маладзейшы за свайго мужа, досыць прывабная, хоць, на густ Квинканнона, здавалася занадта адчужанай i карысталася надта вялiкай колькасцю румяны i пудры. "Нейкi спiс?"
  
  "Аб патэнцыйных ахвяраѓ крадзяжоѓ з узломам, ва ѓсiх з якiх ёсць каштоѓнасцi, застрахаваныя страхавой кампанiяй "Грэйт Вестэрн".
  
  "Дык вось яно што", - сказаѓ Костейн. "Мяркую, iмя Трусдейла таксама ёсць у гэтым спiсе. Гэта тое, што прывяло вас да яго дадому сёння ѓвечары".
  
  "Сярод iншага", - прызнаѓ Квинканнон.
  
  Эксминистр пасмактаѓ лядзяш horehound, задуменна наморщив лоб. "Квинкэннон, Джон Квинкэннон ... ну, вядома! Я ведаѓ, што чуѓ гэтае iмя раней. Карпэнтэр i Квинканнон, прафесiйныя дэтэктыѓныя паслугi. Так, i ваш партнёр - жанчына. Сабiна Карпэнтэр."
  
  "Жанчына", - сказаѓ ангелец. "Як цiкава".
  
  Квинкэннон працяѓ яго вострым позiркам. " Што ѓ гэтым цiкавага? I яна, i яе нябожчык муж былi каштоѓнымi аператыѓнiкамi, прымацаванымi да денверскому офiсу Агенцтва Пiнкертон.
  
  " Клянуся душой. Ведаеце, у Англii для жанчыны было б незвычайна абраць прафесiю дэтэктыва-кансультанта, тым больш стаць партнёрам у прыватным дэтэктыѓным агенцтве.
  
  "Яна не была 'ашукана', як ты выказаѓся. Наша партнёрства было па ѓзаемнай дамоѓленасцi.
  
  "Ах".
  
  " Што вы ведаеце аб прыватных дэтэктывах у Англii цi дзе-небудзь яшчэ?
  
  "На самой справе, ён шмат чаго ведае", - з задавальненнем сказаѓ эксминистр. Ён спытаѓ ангельца: "Вы не пярэчыце, калi я адкрыю вашу асобу калегу?"
  
  " Нiякiх, паколькi вы ѓжо распавялi пра гэта сваiм гасцям.
  
  Доктар празьзяѓ. Ён сказаѓ так, нiбы прадстаѓляѓ члена брытанскай каралеѓскай сям'i: "Мой ганаровы госць, ласкава прадстаѓлены агульным знаёмым з поѓдня Францыi, не хто iншы, як мiстэр Шэрлак Холмс з Бэйкер-стрыт, 221Б, Лондан".
  
  Ангелец пакланiѓся. " Да вашых паслуг.
  
  
  
  "Я ѓжо паспрабаваѓ вашыя паслугi," пакрыѓджана сказаѓ Квинканнон. " Я аддаю перавагу свае ѓласныя.
  
  "Nous verrons."
  
  " Холмс, цi не так? Мне знаёма гэта iмя.
  
  "Вядома, вы гэта чулi", - сказаѓ эксминистр. "Мiстэр Холмс не толькi раскрыѓ мноства заблытаных спраѓ у Англii i Еѓропе, але i аб яго вiдавочнай смерцi ад рук свайго заклятага ворага, прафесара Марыярцi, шырока паведамлялася тры гады таму".
  
  " Я рэдка чытаю сенсацыйныя навiны.
  
  "Афiцыйна," сказаѓ Холмс, " я ѓсё яшчэ мёртвы, паколькi быѓ адпраѓлены на Рейхенбахский вадаспад у Швейцарыi. Па асабiстых прычынах я вырашыѓ пакiнуць гэта зман ѓ сiле, да нядаѓняга часу не давяраючы нiкому, акрамя майго брата Майкрофта. Нават мой добры сябар доктар Ватсон не ведае, што я ѓсё яшчэ жывы."
  
  " Калi ён такi добры сябар, чаму ты яму не сказала?
  
  Холмс адлюстраваѓ загадкавую ѓсмешку i нiчога не адказаѓ.
  
  Аксминстер сказаѓ: "Доктар Джон Х. Ватсан - бiёграф мiстэра Холмса, а таксама яго сябар. Доктар вёѓ хронiку многiх яго выпадкаѓ.
  
  "Так?"
  
  - "Эцюд у пунсовых тонах", "Лiга рудых", "Знак чатырох", "Жах у Баскервiль-холе", "Прыгода шасцi апельсiнавых костачак" ...
  
  "Пяць," сказаѓ Холмс.
  
  " А? Ах ды, пяць апельсiнавых костачак.
  
  - Я нiколi нi пра каго з iх не чуѓ, - сказаѓ Квинканнон. - У душнай, напаленай пакоi ён змакрэѓ. Ён зняѓ пальчаткi, расшпiлiѓ свой "чэстэрфiлдзе" i адкiнуѓ фалды таму. У той жа час ён паспрабаваѓ блiжэй прыгледзецца да ангельцу, што прымусiла яго некалькi перагледзець сваю ранейшую ацэнку. Гэты хлопец мог быць змардаванай, амаль падобным на труп у сваiм вячэрнiм гарнiтуры, але яго падбародак i арлiны нос сведчылi аб сiле духу i рашучасцi, а вочы былi вострымi, пранiзлiвымi, поѓнымi вострага iнтэлекту. Было б памылкай занадта легкадумна адмахвацца ад яго.
  
  " Адважуся выказаць здагадку, што ѓ вас была свая доля поспехаѓ, Квинкэннон, - сказаѓ Холмс з проблiскам цiкавасцi.
  
  " Больш, чым я магу разлiчваць.
  
  "О, так, мiстэр Квинкэннон добра вядомы ѓ акрузе", - сказаѓ доктар. "Некалькi яго расследаванняѓ, звязаных з, здавалася б, немагчымымi злачынствамi, набылi дурную славу. Калi я правiльна памятаю, там быѓ "Стваральнiк дажджу", застрэлены ѓ замкнёным пакоi, дзiѓнае знiкненне на борце "Дезерт Лiмiтэд", даволi дзiѓнае забойства фальшывага медыума ...
  
  Холмс нахiлiѓся наперад. " Мне было б вельмi цiкава даведацца, якiя метады ѓжываеце вы i ваш партнёр.
  
  "Метады?"
  
  " У раскрыццi вашых спраѓ. Акрамя выкарыстання зброi, кулачных баёѓ i такiх метадаѓ назiрання, якiя вы ѓжылi сёння ѓвечары.
  
  "У тым, што адбылося сёння ноччу, няма маёй вiны," раздражнёна сказаѓ Квинканнон. " Што тычыцца нашых метадаѓ - тых, што вы згадалi, плюс хiтрасць, досцiп, увага да дэталяѓ i дэдукцыя.
  
  "Цудоѓна! Мае метады таксама заснаваныя на назiраннi, у асаблiвасцi на прыкмеце дробязяѓ, i на дедуктивном развазе - пабудове серыi высноѓ, кожны з якiх залежыць ад папярэдняга. Дакладнае веданне ѓсiх аспектаѓ злачыннасцi i яе гiсторыi таксама неацэнна, як вы, я ѓпэѓнены, ведаеце.
  
  Самаѓпэѓнены джэнтльмен! Квинкэннону не ѓдалося ѓсмiхнуцца.
  
  "Напрыклад, - сказаѓ Холмс, усмiхаючыся, - я б сказаѓ, што вы не жанатыя, палiце добра вытрыманы шыпшыннiк, аддаеце перавагу тытунь cable twist Virginia, правялi частку сённяшняга дня ѓ гасцiнай для прыняцця пострыгу, а iншую частку - за гульнёй у бiльярд, павячэралi курынымi крокетами, перш чым адправiцца ва ѓладаннi Трусдейлов, чакалi свайго рабаѓнiка ѓ кустах сiрынга персiкавая, i ... о так, пад вашай даволi грубай знешнасцю я бачу, што вы начитанны, даволi адчувальныя i сентыментальныя".
  
  Квинкэннон ѓтаропiѓся на яго. " Адкуль, чорт вазьмi, ты ѓсё гэта ведаеш?
  
  "На вашым камiзэльцы адарвалася гузiк i адвалiлася нiтка, а каѓнер вашай кашулi злёгку пацёрты - вiдавочныя прыкметы нашага агульнага халасцяцкага стану. Калi я стаяѓ побач з вамi ѓ садзе, я адчуѓ пах вашага тытуню; а апынуѓшыся тут, я заѓважыѓ невялiкае плямка попелу на рукаве вашага палiто, што пацвярджала наяѓнасць сумесi i той факт, што яе палiлi з добра вытрыманага шыпшыннiка. Цi бачыце, так здарылася, што аднойчы я напiсаѓ невялiкую манаграфiю пра попеле 140 розных вiдаѓ цыгарнага, люлькi i цыгарэтнага тытуню i лiчуся аѓтарытэтам у гэтым пытаньнi. Ваша барада была нядаѓна акуратна падстрыжаная, як i вашы валасы, якiя захавалi слабы водар лаѓровага лiста - адсюль i ваш вiзiт у прыёмную для прыняцця пострыгу. Пад пазногцем вялiкага пальца вашай левай рукi пыл ад мелу, якi звычайна выкарыстоѓваецца на кончыках бiльярдных кi, i хоць у Амерыцы часта гуляюць у бiльярд, у стрыт-пула больш прыхiльнiкаѓ, i мне здаецца, што ён больш па гусце. На насавым хустцы, якiм вы хвiлiну таму выцiралi лоб, засталося невялiкае свежае пляма, па колеры i тэкстуры якога спрактыкаванае вока вызначыць, што яно з'явiлася на талерцы з курынымi крокетами. Iншы пах, якi слаба адчуваецца на вашым палiто, - гэта пах Syringa persica, або персiдскай бэзу, якi паказвае на тое, што вы нядаѓна праводзiлi час у непасрэднай блiзкасцi ад такога квiтнеючага хмызняку; i паколькi ѓ садзе доктара Аксминстера кустоѓ бэзу няма, вiдавочным высновай з'яѓляецца ѓласнасць мiстэра Трусдейла. Я бачу, што вы добра начитанны, мяркуючы па тонкiм томику вершаѓ, засунутому ѓ кiшэню вашага сюртука, i што вы адчувальныя i сентыментальныя, мяркуючы па асобы аѓтара гэтага тома. Наколькi мне далi зразумець, вершы Эмiлi Дзiкiнсан славяцца менавiта гэтымi якасцямi".
  
  На iмгненне запанавала маѓчанне. Квинкэннон, упершыню ѓ жыццi, не знаходзiѓ слоѓ.
  
  Эксминистр запляскаѓ у ладкi i захоплена усклiкнуѓ: "Цудоѓна!"
  
  "Элементарна," сказаѓ Холмс.
  
  Пенелопа Костейн пазяхнула. "Мiстэр Холмс ѓвесь вечар частаваѓ нас сваёй назiральнасцю i дедукцией. Шчыра кажучы, яго майстэрства гульнi на скрыпцы мяне пацешыла больш".
  
  Яе муж таксама не быѓ уражаны. Ён зноѓ напоѓнiѓ свой келiх з блiжэйшага буфета i цяпер асушыѓ яе адным глытком; твар яго раскраснелось, вочы злёгку остекленели. "Разумовая гiмнастыка - гэта ѓсё добра, - сказаѓ ён з некаторай рэзкасцю, " але тут мы моцна адхiлiлiся ад тэмы. А менавiта, што маё iмя, Пенелопа i маё ѓласнае, ёсць у спiсе патэнцыйных ахвяр рабавання Квинкэннона.
  
  "Я б не турбаваѓся, Эндру", - сказаѓ Аксминстер. "Пасля сённяшняй выхадкi гэты хлопец не асмелiѓся б зрабiць яшчэ адну спробу рабавання".
  
  - Цалкам дакладна, - пагадзiѓся Квинкэннон. Асаблiва калi ён падазрае, што я ведаю, хто ён такi.
  
  " Вы пазналi яго? - спытаѓ я.
  
  "У пэѓным сэнсе".
  
  "Тады чаму б табе не пайсцi i не арыштаваць яго?" Запатрабаваѓ Костейн.
  
  "Усяму свой час. Я гарантую, што гэтай ноччу ён больш не зробiць нiякiх узломаѓ ".
  
  
  
  - Вы таксама гарантавалi, што зловiце яго з доказамi злачынства ѓ доме Трусдейлов? - спытала мiсiс Костейн.
  
  Квинкэннон быѓ сыты па горла гэтай кампанiяй; яшчэ трохi, i ён цалкам мог бы сказаць што-небудзь, аб чым нават сам бы пашкадаваѓ. Ён зладзiѓ невялiкае шоѓ, параiѓшыся са сваiм "стемвиндером". "Калi вы мяне прабачце," сказаѓ ён потым, - я, мабыць, пайду.
  
  " Звярнуцца за дапамогай у палiцыю?
  
  " Каб вызначыць маштабы страт Трусдейлов.
  
  Доктар Аксминстер праводзiѓ яго да ѓваходных дзвярэй. Костейны засталiся ѓ гасцiнай, але Шэрлак Холмс рушыѓ услед за iмi. Ля ѓваходных дзвярэй ангелец сказаѓ: "Я павiнен сказаць, Квинкэннон, я шкадую аб сваiм ѓмяшаннi ѓ сад, якiм бы добрым намерам яно нi было, але я павiнен сказаць, што знайшоѓ гэтую интерлюдию стымулюючай. Не часта я маю задавальненне сустрэцца з паважаным калегам падчас гульнi ".
  
  Квинкэннон неахвотна прыняѓ працягнутую ангельцам руку, гэтак жа коратка пацiснуѓ руку доктара i пайшоѓ. Па шляху ён песцiѓ змрочную думка аб гульнi з удзелам яго ногi, у якую ён з задавальненнем пагуляѓ бы з мiстэрам Шэрлакам Холмсам.
  
  
  
  3
  
  Сабiна ѓжо сядзела за сваiм сталом, калi на наступную ранiцу Квинкэннон прыбыѓ у офiс "Карпэнтэр энд Квинкэннон, Прафесiйныя дэтэктыѓныя паслугi" на Маркет-стрыт. Вывучаць iх фiнансавую кнiгу i банкаѓскiя запiсу - задачу, якую ён з радасцю даѓ ёй, паколькi не разбiраѓся ѓ лiчбах. Акрамя яе, гэта было.
  
  Яна не была прыгожай жанчынай, але ѓ трыццаць адзiн год валодала здаровай i сталай прывабнасцю, якая растапiла яго суровае шатландскае сэрца. У яе твар з высокiмi скуламi была сiла, у вачах колеру цёмна-сiняга аксамiту - розум. Яе чорныя валасы, выкладзеныя ѓ высокую прычоску i змацаваныя грэбнем з каштоѓнымi камянямi, адлiвалi блакiтнаватымi блiкамi ѓ бледным сонечным святле, коса променем праз вокны, вокны, i за яе спiной. I яе постаць ... ах, яе постаць. Вытанчаная, стройная, з вытанчанымi округлостями, у белай карункавай блузцы i спаднiцы Balmoral. Несумненна, многiя мужчыны знаходзiлi яе прывабнай, а як маладую ѓдаву - годнай здабычай. Калi каму-то i дазвалялася заходзiць у яе кватэру на Рускай ђзгорку, ён пра гэта не ведаѓ; яна строга ахоѓвала сваю асабiстую жыццё. Ён ведаѓ, што ён ёй падабаѓся, але яна пастаянна адхiляла яго заляцаннi. Гэта не толькi хвалявала яго, але i пакiдала ѓ стане пастаяннага турботы. Сама думка аб тым, што яна можа прыняць прапанову флiрту або выйсцi замуж ад каго заѓгодна, акрамя Джона Квинкэннона, зводзiла з розуму.
  
  У яе быѓ востры вачэй на яго настрой. Першае, што яна сказала, было: "Ну, Джон, мяркуючы па тваiм выглядзе, у доме Трусдейлов ѓсё пайшло не так, як планавалася".
  
  " Справядлiвая ацэнка. Квинкэннон зняѓ "Чэстэрфiлдзе" i "дэрбi", павесiѓ iх на вешалку для адзення i вярнуѓся да свайго стала. Ён зарадзiѓ свой "бриар" скручанай дротам з кисета, падпалiѓ тытунь "люцыпара". Калi ён зацягнуѓся, скура ѓ яго на лбе наморщилась. "Унiкальны водар", - прамармытаѓ ён. "Манаграфiя аб 140 розных вiдах тытунёвай попелу. Фу!"
  
  "Аб чым гэта ты час бурчыць?"
  
  " Джэнтльмен, з якiм я сутыкнуѓся мiнулай ноччу, будзь яна праклята. Чортаѓ ангелец, якi прыводзiць у шаленства. Мала таго, што ён каштаваѓ мне злову ѓзломшчыка, ён яшчэ i зрабiѓ усё, што мог, каб выставiць мяне дурнем з дапамогай набору салонных фокусаѓ.
  
  Сабiна падняла брыво. " Як гэта адбылося? Што менавiта адбылося мiнулай ноччу, Джон?
  
  Ён распавёѓ ёй сякiя-такiя падрабязнасцi, па большай частцы дакладныя да агiднасцi. Калi ён скончыѓ, яна сказала: "Так гэты ангелец таксама дэтэктыѓ. Вы сказалi, яго завуць Холмс?"
  
  " Шэрлак Холмс. Квинкэннон люта зацягнуѓся шыпшынай. " Шэрлак! Што гэта за iмя такое?
  
  " Мяркую, самы дарагi з iх.
  
  "А?"
  
  "Я чула згадкi пра подзвiгi мiстэра Шэрлака Холмса," сказала Сабiна. " У яго бездакорная рэпутацыя. Па агульным меркаваннi, чароѓны чалавек.
  
  " Не маiм. "Чароѓны" - гэта не тое слова, якое я б выкарыстоѓвала, каб апiсаць яго.
  
  " Што ж, вы пазнаёмiлiся з iм не пры лепшых абставiнах.
  
  "Не мела б значэння, дзе я з iм пазнаёмiѓся. Калi б ён уручыѓ мне мяшок, поѓны залатых соверенов, я б усё роѓна палiчыѓ яго напышлiвым выхвалякi".
  
  " Ведаеш, пыху - адметная рыса паспяховага дэтэктыва.
  
  "Так? Я дабраславiѓ тое нямногае, што было ѓва мне".
  
  Сабiна засмяялася. " Перастань, Джон. Ты хочаш сказаць, што назiральнасць i дэдукцыя Холмса цябе нi кропелькi не ѓразiлi? Або яго паслужны спiс поспехаѓ у Англii i Еѓропе?
  
  "Нi гроша не варта," схлусiѓ Квинкэннон. " Можа, ён i дасведчаны лятун у сваiм уласным акрузе, але яго генiяльнасць выклiкае падазрэннi. Менталист у вар'етэ "Каѓнер i локцi" ѓ "Бэла Юнiён" мог бы выконваць тыя ж трукi. Найвялiкшы дэтэктыѓ у свеце? Бах!"
  
  " Бедны Джон. У цябе быѓ даволi цяжкi вечар, цi не так?
  
  "Цяжка, так, але не зусiм непрадуктыѓна".
  
  " Вы перакананыя, што Доджэр Браѓн - той чалавек, за якiм мы палюем?
  
  " Разумна. Калi ён выслiзнуѓ i развярнуѓся, каб ударыць мяне ...
  
  " Штурхнуць цябе? Ты, здаецца, сказаѓ, што паслiзнуѓся на мокрай траве.
  
  "Так, так," зноѓ схлусiѓ Квинкэннон, - але як ён збег, не мае значэння. Важны той факт, што ён быѓ падыходнага росту i ад яго патыхала танным вiном. Слабасць Доджера Браѓна - 'сок для ног".
  
  "Так, я памятаю".
  
  Ён пакорпаѓся ѓ паперах на сваiм стале. " Дзе гэта дасье на Доджера?
  
  " Твая левая рука спачывае на iм.
  
  Так яно i было. Ён схапiѓ газету, прагледзеѓ яе, каб асвяжыць у памяцi. Фiнт Браѓн, пры хрышчэннi названы Езекией Гэбрыэлам Браѓнам, нарадзiѓся ѓ Стоктоне дваццаць дзевяць гадоѓ таму. Асiрацеѓ ѓ раннiм узросце, збег у трынаццаць, звязаѓся з бандай якiя ехалi па чыгунцы йеггов i з тых часоѓ быѓ пагружаны ѓ злачынную дзейнасць, у апошнiя гады займаючыся выключна кватэрнымi крадзяжамi з узломам. Неаднаразова арыштоѓваѓся i "лiчыѓся пад падпiскай аб нявыездзе" - як падазроны персанаж - палiцыяй Сан-Францыска, Окленд i iншых гарадоѓ. Адседзеѓ два тэрмiну ѓ турме, апошнi - у Фолсоме за крадзеж пачкi зелянiны з тлушчам у скупога палiтыка з Iст-Бэй. Вядомыя рысы характару: негаманлiвы, гатовы трываць любыя абразы, але не адмаѓляцца ад здабычы або знаёмстваѓ. Вядомыя давераныя асобы: адсутнiчаюць. Вядомыя звычкi: заѓсёднiк ѓсходнiх салонаѓ, iгральных залаѓ з танным джэкам i вiнных крам ѓзбярэжжа Барбара, у прыватнасцi "У Джэка Фойлза на Керн". Бягучы месцазнаходжанне: невядома. Па-чартоѓску мала iнфармацыi, але, магчыма, цалкам дастаткова.
  
  Калi ён апусцiѓ дасье, Сабiна сказала: "Калi ён даведаѓся цябе мiнулай ноччу, магчыма, ён ужо схаваѓ сваю здабычу i адправiѓся на ламмас".
  
  
  
  " Я так не думаю. Было занадта цёмна, каб ён мог разгледзець маё твар лепш, чым я яго. Наколькi ён ведае, я магла быць Трусдейлом, якi вярнуѓся дадому крыху раней, або суседкай, якая заѓважыла, як ён крадзецца. Такi прагны хлопец, як Доджэр, наѓрад цi стане зрывацца з месца i ѓцякаць, калi ѓ яго поѓна грошай, i ён наткнуѓся на шэраг прыбытковых адзнак.
  
  "Пасля такога цудам ацалелага, цi хопiць у яго смеласцi паспрабаваць абрабаваць iншы дом з спiсу страхавой кампанii?"
  
  " Магчыма. Ён не занадта разумны, дурны i па-свойму пыху, як гэты Холмс. Два гады таму ён трапiѓ у турму Фолс з-за дурдома. Iду ѓ заклад, ён не вышэй за iншага.
  
  " Што ты будзеш рабiць, калi знойдзеш яго?
  
  "У тым, каб арыштоѓваць яго, мала карысцi. Я знайду месца, дзе ён хаваецца, обыщу яго пакоi ѓ пошуках доказаѓ або слоѓ аб тым, да якога фехтовальщику ён звяртаѓся ".
  
  " Я мяркую, вы маюць намер спачатку не дакладваць Джэксану Полларду?
  
  Квинкэннон змрочна кiѓнуѓ. З дома Трусдейлов былi скрадзеныя не толькi наяѓныя, але i каштоѓнае каралi, якое жонка банкiра забылася замкнуць у iх сейф. Учорашнiя заклiкi банкiра пачакаць, перш чым падаваць страхавое заяву, засталiся без увагi; Трусдейл меѓ намер зрабiць гэта неадкладна. Полларду не спадабалася б нi заява, нi словы аб тым, што Квинкэннон не змог затрымаць злодзея.
  
  "Калi Поллард завiтае сюды, - сказаѓ ён," скажыце яму, што мiстэр Шэрлак Холмс вiнаваты ѓ начным фiяска, i я заняты тым, што спрабую загладзiць яго памылку".
  
  " Наѓрад цi гэта тактоѓна, Джон.
  
  " Да рысу тактоѓнасць. Факт ёсць факт.
  
  Ён як раз апранаѓ палiто, калi пачуѓся стук ва ѓваходныя дзверы i ѓвайшоѓ юнак з лягушачьим тварам у кепцы i цельпукаваты штанах. На кепцы красавалася прышыта налепка, якая абвяшчае, што яго працадаѓцам з'яѓляецца Агульнагарадскi кур'ерская служба. Юнак пацвердзiѓ гэта скрыпучым голасам i заявiѓ, што ѓ яго ёсць паведамленне для мiстэра Джона Квинканнона, эсквайра.
  
  "Я вазьму гэта," Квинкэннон ѓзяѓ канверт, распiсаѓся за яго, выявiѓ. Юнак, поѓны надзеi, застаѓся стаяць на месцы. " Ну што? Ты выканаѓ свой абавязак, хлопец. Пайшоѓ вон! Загад, якi суправаджаецца лютым хмурным поглядам i крокам наперад, адправiѓ пасыльнага хуценька схавацца за дзвярыма.
  
  
  
  - Ты мог бы даць яму на чай манетку, Джон, - сказала Сабiна.
  
  " Я зрабiѓ яму паслугу, не даѓшы чаявых. Ён бы выдаткаваѓ iх толькi на марнатраѓным задавальнення.
  
  Ён скончыѓ распячатваць канверт, дастаѓ лiст паперы для паручыцельства з фiрмовым бланкам i подпiсам Эндру Костейна, адваката. Кароткае пасланне, напiсанае даволi мудрагелiстым почыркам, абвяшчала:
  
  
  Я хацеѓ бы абмеркаваць з вамi дзелавой пытанне. Калi вы зойдзеце да мяне сёння ѓ мой офiс у зручны для вас час, я ѓпэѓнены, што гэта прынясе вам прафесiйную i фiнансавую выгаду.
  
  
  Ён прачытаѓ паведамленне ѓслых Сабiне. Яна спытала: "Вы мяркуеце, гэта тычыцца крадзяжоѓ з узломам?"
  
  " Верагодна. Ён з тых, хто турбуецца.
  
  " Тады ты, вядома, навестишь яго.
  
  Квинкэннон зноѓ зiрнуѓ на паперу, на сладкозвучную фразу ""Фiнансавая выгада""". ✓ "Вядома", - сказаѓ ён. - "Фiнансавая выгада". "Фiнансавая выгада". "Вядома", - сказаѓ ён.
  
  
  
  4
  
  "У Джэка Фойлза" была крыху менш сумнеѓная рэпутацыя, чым у большасцi вiнных лавак, хоць бы таму, што там быѓ невялiкi абедзенны прылавак, дзе яго заѓсёднiкi маглi дапоѓнiць свае вадкiя стравы чэрствым хлебам i талеркай тушанай мяса, прыгатаванага з выкiнутых гароднiны, абрэзкаѓ мяса, костак i кавалкаѓ тлушчу. У астатнiм яго мала што адрознiвала ад яго субратаѓ. Бочачкi з "сокам для ног" i "чырвонымi чарнiламi" за доѓгай стойкай, шэрагi хiсткiх столiкаѓ у трох асобных пакоях, за якiмi размясцiлiся мужчыны i некалькi жанчын усiх тыпаѓ, узростаѓ i паходжання, вялiкая пляцоѓка пад адкрытым небам для размяшчэння тых, хто напiѓся да одури. Насiльшчыкi, якiя самi былi алькашамi, разносiлi танны i смяротны напой у посудзе, якая пастаѓляецца старьевщиками, - пiѓных куфлях, гуртках з-пад пiва, алавяных гуртках, трэснутых супавыя мiсках, кансервавых банках. Было шмат гучных размоѓ, але нiколi не чуваць смеху. Клiенты Фойлза даѓно страцiлi здольнасць да весялосцi.
  
  Нiхто не звяртаѓ на Квинканнона нi найменшага увагi, пакуль ён павольна iшоѓ па перапоѓненым залах. Невыразныя галасы, нiбы прыбой, даносiлiся да яго вушэй, опознавая у якiя гаварылi юрыстаѓ, маракоѓ, паэтаѓ, вазакоѓ, гультаёѓ, навукоѓцаѓ, фабрычных рабочых, дробных злачынцаѓ. Там не было нi класавых адрозненняѓ, нi рэдка якiх-небудзь непрыемнасцяѓ; усiх iх аб'ядноѓвалi няѓдачы, горыч, расчараванне, старасць, хваробы i неспатольная смага вiнаграду. Калi i можна было сказаць што-тое станоѓчае аб вiнных звалках, так гэта тое, што яны былi сховiшчамi дэмакратыi. Большасць клiентаѓ прыходзiлi туды кожны дзень або так часта, як толькi маглi, попрошайничая або крадя дастаткова грошай, каб заплацiць за сваю долю павольнай смерцi, але некаторыя, яшчэ не сышлi далёка, былi меней частымi наведвальнiкамi - запойными п'янiцамi i жыхарамi трушчоб, якiм атмасфера i кампанiя прыйшлiся па душы. Многiя з iх былi ашуканцамi таго цi iншага кшталту, у тым лiку i Доджэр Браѓн.
  
  Але Фiнта нiдзе не было вiдаць. Квинкэннон распытаѓ двух насiльшчыкаѓ; адзiн ведаѓ яго i паведамiѓ, што не быѓ у Фойлза больш тыдня. Ведаѓ цi парцье, дзе можна знайсцi Фiнта Браѓна? Парцье не ведаѓ.
  
  Квинкэннон пакiнуѓ "Фойлс" i накiраваѓся ѓ самае сэрца Берберийского ѓзбярэжжа. У дзённы час "гульнявая пляцоѓка д'ябла" здавалася цiхай, амаль ручной - падман, калi такi наогул iснаваѓ. Па перакапаных язвамi вулiцах блукаѓ менш трацiны таго колькасцi драпежнiкаѓ i iх здабычы, якое можна было знайсцi там пасля заходу сонца; большасць гульцоѓ, кiшэннiкаѓ, махляроѓ, шанхайцаѓ, разбойнiкаѓ i бадзяжных прастытутак былi спараджэннямi ночы, i менавiта ѓ цёмныя гадзiны пераважная частка iх здабычы паддавалася яркаму спакусе граху i заганнасцi. Некаторыя з найбольш вядомых гульнявых прытонаѓ i салуноѓ былi адкрыты для бiзнесу, як i больш неахайныя прытоны i тупiкi, але ѓ гэты раннi гадзiну яны былi малолюдны. I па большай частцы адсутнiчаѓ начны гул пiянiна, катрынкi, п'яны смех, крыкi зазывал i заклiкаѓ зазывал, а таксама крыкi ахвяр. Квинканнон быѓ кiм заѓгодна, толькi не ханжой, ён ладна попотчевался падчас п'янства, але Узбярэжжы нiколi не прыцягвала яго. Ён аддаваѓ перавагу задавальняць свае заганы ѓ адзiноце.
  
  Побач з Брадвеем размяшчаѓся раён заняпалых гасцiнiц i пансiёнаѓ. Ён зайшоѓ у адзiн з апошнiх i перакiнуѓся парай слоѓ з парцье, невысокiм хлопцам па iмi Голуэй - адным з некалькiх прадстаѓнiкоѓ нiжэйшага класа ђзбярэжжа, якiя былi гатовыя прадаць iнфармацыю за наяѓныя або паслугi. Голуэй прызнаѓся, што бачыѓ Доджера Браѓна "раз цi два" за апошнiя тыднi i падумаѓ, што ён, магчыма, пражывае ѓ "Фогхорн Энi", адным з пансiёнаѓ для маракоѓ на набярэжнай.
  
  
  
  Квинкэннон знайшоѓ падмену ѓ Мантгомеры - ён заѓсёды ездзiѓ у экiпажы, калi клiент аплачваѓ выдаткi, - i неѓзабаве яго даставiлi ѓ Эмбаркадеро. Паездка апынулася выдаткаваныя марна часам. Было вядома, што скрэффы час ад часу шукалi прытулку сярод маракоѓ, выдаючы сябе за былых маракоѓ або доплачивая за ахоѓную афарбоѓку. Доджэр Браѓн быѓ вядомы ѓ "Фогхорн Энi", але ѓ цяперашнi час не пражываѓ там. Наведвання двух iншых дамоѓ у гэтым раёне не далi нi Доджера, нi падказкi да яго месцы знаходжання.
  
  Голад загнаѓ Квинкэннона ѓ прыбярэжную забягалаѓку, дзе ён хутка ѓправiѓся з паѓтузiна вустрыц у палоѓках ракавiн i талеркай тушанай рыбы. Яшчэ адна авантура вярнула яго на Берберийское ѓзбярэжжа. Ён абследаваѓ яшчэ дзве вiнныя крамы, паѓтузiна iгральных залаѓ i два ѓстановы, якiя спецыялiзуюцца на "азiяцкiх далiкатэсах", нават не намякнуѓшы аб сваёй здабычы. Махляр, магчыма, i быѓ дурным дурнем, але ён таксама быѓ дастаткова хiтры, каб утаймаваць свае нiзiнныя апетыты i на якое-то час пазбягаць сваiх звычайных месцаѓ пражывання.
  
  "Хопiць бадзяцца па ѓзбярэжжы", - вырашыѓ Квинканнон. Прыйшоѓ час зноѓ наведаць Эзру Блуфилда. Ён ужо звяртаѓся да гэтага чалавека адзiн раз на тым тыднi, усяго два днi таму, у пошуках iнфармацыi аб кватэрных крадзяжах i магчымым перапродажы нарабаванага, i Блуфилд ускiпеѓ, калi яго папрасiлi аб занадта многiх одолжениях. Але калi i быѓ хоць адзiн хлопец на гульнявой пляцоѓцы д'ябла, якi мог даведацца, дзе хаваецца Доджэр Браѓн, то гэта быѓ Блуфилд.
  
  Квинкэннон дайшоѓ да Узрушаючай вулiцы, як называлася Пасифик-авеню, збочыѓ у завулак i ѓвайшоѓ у прысадзiстая будынак у сярэдзiне квартала. Шыльда крывава-чырвонымi лiтарамi над уваходам аб'яѓляла ѓстанова салуном "Пунсовая лэдзi". Таблiчка паменш пад ёй абвяшчала: "ЭЗРА БЛУФИЛД, РЭКВIЗIТ".
  
  Калi-то "Пунсовая лэдзi" была сумна вядомым абцiскны установай, дзе маракоѓ паiлi напоямi з даданнем настойкi опiю i хлоралгидрата, а затым шанхайцы везлi iх i прадавалi нядобрасумленным судоводителям, якiя жывуць у нястачы ѓ камандзе. Саюз маракоѓ Цiхага акiяна спынiѓ гэтую практыку i вымусiѓ салун зачынiцца, але толькi да таго часу, пакуль Блуфилд не паабяцаѓ спынiць сваё супрацоѓнiцтва з шанхайцами i не падмацаваѓ абяцанне шчодрымi хабарамi гарадскiм уладам. "Пунсовая лэдзi" цяпер была "сумленным" установай, у якiм працэнтныя стаѓкi, хiтрыкi бандытаѓ i сфальсiфiкаваныя азартныя гульнi выкарыстоѓвалiся для таго, каб пазбавiць маракоѓ i iншых наведвальнiкаѓ iх грошай.
  
  
  
  Як звычайна, Блуфилд знаходзiѓся ѓ сваiм кабiнеце ѓ задняй частцы будынка. Ён быѓ былым шахцёрам, якi насыцiѓся суровай жыццём на розных заходнiх залатых капальнях i пакляѓся адмовiцца ад сваiх буяных звычак, калi пераедзе ѓ Сан-Францыска i адкрые "Пунсовую лэдзi". Ён не прымаѓ актыѓнага ѓдзелу ѓ крымiнальнай дзейнасцi i, як было вядома, заставаѓся за зачыненымi дзвярыма свайго офiса, калi ѓспыхвалi бойкi, што здаралася часта; камандзе выбiвалаѓ, якiх ён наняѓ, было даручана спыняць беспарадкi i падтрымлiваць тое, што лiчылася светам. Гэта было яго заяѓлены намер аднойчы стаць уладальнiкам салуне лепшага класа ѓ лепшым раёне, i ѓ вынiку ён заваяваѓ грамадства i добразычлiвасць рэспектабельных грамадзян. Квинканнон быѓ адным з iх, у асноѓным таму, што аднойчы перашкодзiѓ якi канкурыруе ѓладальнiку салуне праткнуць шкуру Блюфилда куляй.
  
  Блуфилд пiѓ пiва i падлiчваѓ прыбытак - два яго любiмых заняткаѓ - i, здавалася, не пярэчыѓ, што яго зноѓ наведалi так хутка. "У мяне пакуль нiчога для цябе не, Джон, дружа", - сказаѓ ён. " Ты ж ведаеш, я прышлю вестачку, калi даведаюся.
  
  "Гэта ѓ мяне сёння навiны", - сказаѓ Квинкэннон. "Узломшчык, за якiм я палюю, - Доджэр Браѓн".
  
  "Доджэр, цi не так? Што ж, я не здзiѓлены. Як ты ѓпаѓ?"
  
  " Мiнулай ноччу я быѓ на валасок ад таго, каб схапiць яго на месцы злачынства. Ён збег не па маёй вiне.
  
  " Значыць, ён ведае, што ты за iм сочыш?
  
  "Я не веру, што ён гэта робiць, як бы цёмна гэта нi было".
  
  "Значыць, ты думаеш, ён усё яшчэ дзе-то паблiзу", - сказаѓ Блуфилд. Ён падняѓ куфаль з лагером тоѓстым пальцам, адпiѓ, слизнул пену з вусатай верхняй губы. Вусы ѓяѓлялi сабой ѓражлiвы руль вугальна-чорнага колеру, iх канцы былi навощены да вострага рапiры, чым ён надзвычай ганарыѓся. " I, можа быць, даѓнiны Эзре атрымаецца высветлiць, дзе ён вешае сваю капялюш.
  
  " Ты зробiш мяне шчаслiвым чалавекам, калi гэта ѓдасца зрабiць хутка.
  
  "Я перадам слова. Паслуга наѓзамен, Джон?"
  
  "Назавi гэта".
  
  " У верхнiм раёне Тендерлойна толькi што выстаѓлены на продаж салун i рэстаран. "Адкупленне" на Элiс-стрыт.
  
  "Я ведаю гэта. Паважанае ѓстанова".
  
  " Я хачу яго купiць. Мне даѓно пара выставiць гэтую чортаву дзiрку на продаж i назаѓсёды пакiнуць ђзбярэжжа. Нiколi не будзе месца, больш падыходнага або названага так, як я, для таго, каб памерцi добрапрыстойным грамадзянiнам. У мяне ёсць грошы, я рабiѓ прапановы, але ѓладальнiкi не ѓпэѓненыя, што мае высакародныя намеры. Яны баяцца, што ѓ мяне ёсць планы ператварыць "Адкупленне" у мудрагелiстую копiю "Пунсовай лэдзi".
  
  " I ѓ цябе няма такiх планаѓ.
  
  " Нiякiх, хлопец, клянуся табе.
  
  " Значыць, вам трэба рэкамендацыйны лiст?
  
  "Так. Тваё iмя мае вагу ѓ гэтым горадзе".
  
  " Вы атрымаеце яго заѓтра з пасланцам.
  
  Блуфилд нязграбна ѓзняѓся на ногi i ляпнуѓ Квинкэннона па спiне мясiстай лапай. " Ты не пашкадуеш аб гэтым, Джон. Ты i твая партнёрка нiколi не заплацiце за вячэру ѓ "Адкупленнi Эзры Блуфилда".
  
  Квинкэннон нiколi ѓ жыццi не адмаѓляѓся ад бясплатнай ежы i нiколi не адмовiцца. "Я пагаджуся на iнфармацыю пра месцазнаходжанне Фiнта Браѓна", - схлусiѓ ён.
  
  "На працягу дваццацi чатырох гадзiн," сказаѓ Блуфилд, - i гэта, чорт вазьмi, абяцанне. Нават калi для гэтага прыйдзецца наняць банду людзей, каб яны прачасалi ѓсё пацучыныя пасткi адсюль да Чайна-Бейсин.
  
  
  
  5
  
  Офiс Эндру Костейна знаходзiѓся ѓ цагляным будынку на Гiры-стрыт, дзе працавала тузiн адвакатаѓ i ѓдвая менш за iншых прафесiяналаѓ. У прыёмнай стаяѓ секретарский стол, але сакратаркi не было; пусты працоѓны стол i пыльныя картотечные шафы за iм наводзiлi на думку, што тут яе даѓно не было. Пара акуратна напiсаных i некалькi супярэчлiвых таблiчак былi прымацаваны да адной з двух закрытых дзвярэй ва ѓнутранай сцяне. Верхняя абвяшчала "ЗАКРЫТА", нiжняя запрашала ПАСТУКАЦЬ Для ђВАХОДУ.
  
  Квинкэннон пастукаѓ. Барытон Костейна з вiскi запрасiѓ яго ѓвайсцi. Юрыст сядзеѓ за заваленым паперамi сталом, якiя стаялi перад сцяной, заваленай юрыдычнымi кнiгамi, сярод якiх, падобна, быѓ поѓны камплект Blackstone. Яшчэ больш кнiг i папер было раскiдана па пыльнай мэблi. На iншай сцяне, побач з дыпломам юрыста ѓ рамцы, вiсела лiтаграфiя Джона Л. Саллiвана ѓ баявой паставе.
  
  Сам Костейн выглядаѓ больш ахайна, чым у сваiм кабiнеце; на iм быѓ дарагi тѓiдавага касцюм i модны паласаты камiзэлька, а калi ён ѓстаѓ, на канцы цяжкай залаты ланцужкi ад гадзiн блiснуѓ ласiны зуб. ђдалы вобраз, аднак, быѓ сапсаваны яго пах ромам носам i слабым водарам сорокапроцентного вiскi, якi можна было ѓлавiць за дзесяць крокаѓ. Калi б Квинкэннон быѓ патэнцыйным клiентам, ён б двойчы падумаѓ, перш чым даверыць свой юрыдычны бiзнес мiстэру Эндру Костейну.
  
  " Што ж, Квинкэннон, я чакаѓ цябе значна раней.
  
  "У зручны для мяне час", - гаварылася ѓ вашым паведамленнi.
  
  "Гэта таксама дало вам фiнансавае перавага".
  
  " Так яно i было. За нейкую паслугу, мiстэр Костейн?
  
  " Гэта даволi вiдавочна, не так лi, пасля ѓчорашняга вечара? Присаживайся, Квинкэннон. Цыгару? Выпiѓку?
  
  " Нi тое, нi iншае. Ён прыбраѓ цяжкi тым Блэкстоуна з адзiнага клiенцкага крэсла i паставiѓ яго на сваё месца.
  
  - Вы ѓжо злавiлi гэтага нягоднiка? - спытаѓ Костейн.
  
  " Калi ты маеш на ѓвазе ѓзломшчыка, то няма, пакуль няма.
  
  " Пазналi яго?
  
  "Так. Гэта толькi пытанне часу, калi яго пасадзяць у гарадскую турму".
  
  "Колькi часу?"
  
  " Дзень або два.
  
  "Як ты плануеш злавiць яго? З доказамi злачынства?"
  
  "Магчыма".
  
  "Не будзь двухсэнсоѓным, чувак. Я маю права ведаць, што ты задумаѓ".
  
  "Мой клiент - страхавая кампанiя "Грэйт Вестэрн", - сказаѓ Квинкэннон. " Мне трэба адказваць толькi перад iмi.
  
  " Маё iмя ёсць у спiсе патэнцыйных ахвяр: вы сказалi гэта мiнулай ноччу. Натуральна, я занепакоены. Выкажам здагадку, яго не адпудзiла блiзкасць злову ѓ Трусдейлов? Выкажам здагадку, у яго хопiць смеласцi паспрабаваць ѓламiцца ѓ мой дом у наступны раз, нават гэтай ноччу? Я не магу дазволiць, каб мой дом абшуквалi i кралi каштоѓнасцi. Гэтыя праклятыя страхавальнiкi нiколi не расплачваюцца па поѓнай кошту. "
  
  "Законны страх".
  
  "Я хачу, каб вы прадухiлiлi гэта. Наняць вас, каб прадухiлiць гэта. Сачыце за маiм домам кожную ноч, пакуль злодзей не будзе арыштаваны, пачынаючы з сённяшняга вечара ".
  
  - Ведаеце, ёсць iншыя альтэрнатывы, - неахвотна сказаѓ Квинканнон, - якiя вам нiчога не будуць каштаваць.
  
  
  
  "Так, так, я ведаю. Перанясiце нашы каштоѓнасцi ѓ бяспечнае месца i проста заставайцеся дома па начах, пакуль пагроза не спынiцца. Але ѓ нас занадта шмат рэчаѓ, якiя мы воляй-няволяй павiнны павезцi, i занадта мала часу для гэтага. Нават калi б мы забралi ѓсё каштоѓнае, рабаѓнiк усё роѓна мог бы пракрасцiся ѓнутр i ѓчынiць пагром, калi б не знайшоѓ нiчога, што варта было б скрасцi. Вядома, што такое здаралася, цi не так?"
  
  "Гэта здаралася, хоць i не вельмi часта".
  
  "Мне ѓ любым выпадку не падабаецца думка пра тое, што ѓ мой дом ѓварвалiся. I гэта па-чартоѓску магчыма. У нас з жонкай прызначаныя асобныя сустрэчы сёння ѓвечары i сумесная сустрэча заѓтра ѓвечары, якую мы не хочам адмяняць. Дом будзе пусты, i з сямi да паѓночы або пазней у абедзве ночы будзе сапраѓдная гульня ".
  
  " У вас няма слуг? - спытаѓ я.
  
  "Нi адзiн з тых, хто жыве в. I было б бескарысна звяртацца за дапамогай у гарадскую палiцыю, не ведаючы, напэѓна, аб рыхтаваным злачынстве ".
  
  "Так яно i было б".
  
  " Ну? У рэшце рэшт, тут няма нiякага канфлiкту iнтарэсаѓ.
  
  Дастаткова дакладна. Калi Костейн хацеѓ заплацiць яму за выкананне адной i той жа працы, за якую яму плацiла Great Western Insurance, не было нi канфлiкту, нi разумных аргументаѓ супраць гэтага. Думка аб тым, каб яшчэ адну-другую ноч хавацца ѓ кустах i рызыкаваць падхапiць пнеѓманiю, не прыцягвала, але дробныя цяжкасцi былi неад'емнай часткай дэтэктыѓнай гульнi. Акрамя таго, нiшто так не сагравала яго шатландскую кроѓ, як павелiчэнне банкаѓскага рахунку агенцтва.
  
  " Значыць, вы згодны на гэтую працу?
  
  "Я зраблю гэта," ветлiва сказаѓ Квинкэннон, - пры ѓмове, што вы гатовыя заплацiць дадатковую плату.
  
  "Што гэта? За што?"
  
  "Назiранне за вашым домам - гэта праца для дваiх мужчын".
  
  " Чаму? Ты была адна ѓ Трусдейлах.
  
  - У доме Трусдейлов ёсць пярэднi i бакавы ѓваходы, за якiмi можа назiраць толькi адзiн чалавек. У вашым доме ёсць пярэднi i заднi ѓваходы, таму патрабуецца другi аператыѓнiк.
  
  " Адкуль ты ведаеш мой дом? - спытаѓ я.
  
  "Я ѓнёс яго ѓ спiс разам з iншымi ѓ той дзень, калi мяне нанялi".
  
  "ђнесла ѓ яго ѓкладку?"
  
  " На жаргоне ашуканцаѓ. Нанёс вiзiты i старанна агледзеѓ маёмасць, гэтак жа, як зрабiѓ бы узломшчык, каб ацанiць абстаноѓку.
  
  
  
  Костейн высунуѓ скрыню стала, дастаѓ пляшку i шклянку з паметкай ад пальца, налiѓ шклянку напалову i, нахмурыѓшыся, сядзеѓ, сёрбаючы. Нарэшце хмурны погляд разгладился, i ён залпам дапiѓ рэшту вiскi. "Вельмi добра", - сказаѓ ён. "У колькi мне гэта будзе каштаваць?"
  
  Квинкэннон назваѓ суму сутачных, толькi трохi перавышае яго звычайную для аперацыi з двух чалавек. Ён мала клапацiѓся аб Костейне, але непрыязнасцi было недастаткова, каб апраѓдаць празмернае збiццё чалавека.
  
  Сума заахвоцiла адваката налiць сабе яшчэ. "Гэта па-чартоѓску блiзка да вымагальнiцтва", - прамармытаѓ ён.
  
  " Наѓрад цi. Мае стандартныя ганарары.
  
  " I не падлягае абмеркаванню, я мяркую.
  
  "Пры любых абставiнах," схлусiѓ Квинканнон.
  
  " Тады вельмi добра. Колькi задатку?
  
  " Плата за адзiн дзень у поѓным аб'ёме.
  
  " Яшчэ За не аказаныя паслугi? Не, клянуся Богам! Палову, i нi пенi больш.
  
  Квинкэннон пацiснуѓ плячыма. Палова авансу была больш, чым ён звычайна запытваѓ у сваiх клiентаѓ.
  
  "Табе лепш не падводзiць мяне, Квинкэннон", - сказаѓ Костейн, выпiсваючы банкаѓскi чэк. " Калi твая памылка ѓ Трусдейлах паѓторыцца, ты пашкадуеш пра гэта - гэта я табе абяцаю.
  
  " Я не аблажаѓся ѓ Трусдейлах. Тое, што адбылося мiнулай ноччу...
  
  " гэта была не твая вiна. Так, я ведаю. I калi здарыцца што-то падобнае, то, без сумневу, гэта зноѓ будзе не твая вiна".
  
  - Ты атрымаеш па заслугах, - сказаѓ Квинкэннон, сунуѓ чэк у кiшэню камiзэлькi i пакiнуѓ Костейна варыцца ѓ сваiм алкагольным соку.
  
  Адрас на Гiры-стрыт знаходзiѓся недалёка ад яго ѓласнага офiса; ён пераадолеѓ гэтую адлегласць пешшу ѓ хуткiм тэмпе. Сан-Францыска быѓ выдатным горадам, тым больш у такiя пагодлiвыя днi, як гэты. Свежы салёны пах з залiва, грукат i ляск лiнных дарог на Маркет-стрыт, гулкi гудок аднаго з хуткiх прыбярэжных параходаѓ, якiя прыбываюць у Эмбаркадеро або якiя адыходзяць ад яго, велiчны будынак Пэры удалечынi ... Усё гэта яшчэ не паспела яму надакучыць. Гэта быѓ знамянальны дзень, калi яго перавялi ѓ Сан-Францыска падчас працы ѓ Сакрэтнай службе Злучаных Штатаѓ. Сталiца краiны ѓжо не была для яго ранейшай пасля таго, як яго бацька, Томас Л. Квинкэннон, сам бясстрашны супернiк Аллана Пiнкертон, упаѓ ахвярай кулi наёмнага забойцы ѓ доках Балтымора; ён быѓ гатовы да пераменаѓ. Яго новы дом падыходзiѓ яму гэтак жа, як Вашынгтон, акруга Калумбiя, падыходзiѓ яго бацьку. Тое ж самае можна было сказаць i аб бiзнэсе прыватнага вышуку.
  
  Калi ён пад'ехаѓ да будынка, дзе размяшчалiся Прафесiйныя дэтэктыѓныя службы Карпентера i Квинканнона, ён быѓ у прыѓзнятым настроi. Меладычна насвiстваючы сабе пад нос, ён падняѓся па лесвiцы на другi паверх i падышоѓ да дзвярэй свайго кабiнета. Але ён спынiѓся, калi ѓбачыѓ, што дзверы прыадчынены на некалькi цаляѓ, i пачуѓ голас, якi даносiѓся знутры.
  
  "Я лiчу, што мозг чалавека першапачаткова падобны да маленькага пустым гарышчы," дэкламаваѓ голас, - i вы павiнны абставiць яго такi мэбляй, якую вы вылучыце самi. Дурань збiрае ѓвесь хлам любога роду, якi яму трапляецца на вочы, так што веды, якiя маглi б быць яму карысныя, выцясняюцца або, у лепшым выпадку, змешваюцца з мноствам iншых рэчаѓ, так што яму цяжка займець iх у свае рукi. Цяпер умелы працоѓны сапраѓды вельмi асцярожны ѓ дачыненнi да таго, што ён бярэ на гарышча свайго мозгу. У яго не будзе нiчога, акрамя iнструментаѓ, якiя могуць дапамагчы яму ѓ выкананнi яго працы; але iх у яго вялiкi асартымент, i ѓсё ѓ самым iдэальным парадку. Памылкова думаць, што ѓ гэтай маленькай пакоi эластычныя сцены i яна можа пашырацца да любой ступенi. Надыходзiць час, калi з кожным новым веданнем вы забываеце што-тое, што ведалi раней. Таму вельмi важна, каб бескарысныя факты не выцяснялi карысныя ".
  
  Жыццярадасная ѓсмешка Квинкэннона пацьмянела, калi ён локцямi працiснуѓся ѓнутр. Голас належаѓ Шэрлаку Холмсу.
  
  
  
  6
  
  Ангелец зручна ѓладкаваѓся ѓ крэсле для клiентаѓ перад сталом Сабiны, на яго вузкiя плечы быѓ накiнуты шэры плашч, а вушы хавала дзiѓнага выгляду крамнiнная кепка. Кабiнет быѓ сiнiм ад дыму з доѓгай чорнай глiнянай трубкi, якую ён палiѓ. Ноздры Квинкэннона набрыньвалi; тытунь, якi выкарыстаѓ Холмс, мог быць падрыхтаваны з подметальные ануч.
  
  Мяркуючы па выразе асобы Сабiны, Холмс быѓ захопленым слухачом яго балбатнi аб гарышчах мозгу. Гэта яшчэ больш раззлавала Квинкэннона. Ён не быѓ нi ветлiвы, зачынiѓшы за сабой дзверы, нi ласкавы ѓ сваiм ѓступным слове.
  
  "Здаецца, я прыйшоѓ на лекцыю", - сказаѓ ён Сабiне.
  
  Яе востры погляд папярэдзiѓ яго, што трэба быць ветлiвым. "Мiстэр Холмс не чытаѓ лекцыю, ён проста адказваѓ на пытанне. Ён сапраѓды валодае дзiѓнай назiральнасцю i дедукцией ".
  
  Калi можна было пакланiцца седзячы, ангельцу гэта ѓдалося. "Вы вельмi добрыя, мая дарагая мiсiс Карпэнтэр".
  
  Квинканнон прамармытаѓ што-то нядобрае сабе пад нос.
  
  "Ну, - сказала Сабiна, - яго не было тут i за хвiлiну да таго, як ён даведаѓся пра Адама".
  
  "Адам? Хто, чорт вазьмi, такi Адам?"
  
  " Мая новая суседка па пакоi.
  
  "Твой ... што?"
  
  "О, табе не трэба выглядаць такiм спалоханым. Адам - кот".
  
  "Кацяня, па праѓдзе кажучы," сказаѓ Холмс. " Трохмесячны.
  
  " Кот? Ты нiколi не казаѓ мне, што ѓ цябе ёсць кот.
  
  "Ну, ён у мяне ѓсяго два днi", - сказала Сабiна. "Такi мiлы малы, што я не змагла прымусiць сябе адвярнуцца, калi сусед прывёѓ яго".
  
  "Даволi цiкавая сумесь абiсiнкi i даѓгашэрсны сиамки," абвясцiѓ Холмс.
  
  "Ён змог вызначыць гэта па некалькiх надзелаѓ футра на падоле маёй спаднiцы. А таксама па прыблiзнага ѓзросту Адама. Хiба гэта не выдатна?"
  
  "Ашаламляльна," сказаѓ Квинкэннон. " Вы напiсалi манаграфiю пра пароды котак, а таксама аб тытунёвым попеле, Холмс?
  
  " Не, але, магчыма, калi-небудзь я гэта зраблю.
  
  " Што, несумненна, прынясе вам мантыю прызнанага аѓтарытэту. Што прывяло вас сюды, цi магу я спытаць?
  
  " Мiстэр Холмс цiкавiцца ѓнутранай працай амерыканскага дэтэктыѓнага агенцтва, - сказала Сабiна. I ходам нашага расследавання крадзяжоѓ з узломам.
  
  " Цяпер гэта так. Чаму?
  
  "Цяпер, калi я скончыѓ свае даследаваннi тут," сказаѓ Холмс, " я баюся, мне надакучылi звычайныя турыстычныя заняткi. Сан-Францыска, безумоѓна, касмапалiтычным горад, але яго геаграфiчныя, культурныя i гiстарычныя славутасцi маюць вiдавочна абмежаваную прывабнасць ".
  
  " Якiя даследаваннi? - спытаѓ я.
  
  
  
  Холмс загадкава ѓсмiхнуѓся. "Яны носяць эзатэрычны характар i не ѓяѓляюць цiкавасцi для звычайнага чалавека".
  
  Яшчэ адно высокопарное заяву. Квинкэннон адклаѓ свой "чэстэрфiлдзе", падышоѓ да акна ззаду свайго стала. Ад моцнага, з'едлiвага тытуню ѓ ангельца закружылася галава.
  
  "Час майго добраахвотнага выгнання амаль скончылася", - казаѓ Холмс Сабiне. "Хутка я вярнуся ѓ Лондан да сваёй ранейшай жыцця. Злачынства i крымiнальны склад розуму кiдаюць выклiк майму iнтэлекту, надаюць разыначку маiм жыццi. Я занадта доѓга быѓ па-за гульнi ".
  
  "Я наогул не магу ѓявiць, як гэта можна пакiнуць", - сказаѓ Квинканнон.
  
  " Адважуся выказаць здагадку, што былi змякчальныя абставiны.
  
  "Нi па якой прычыне, без улiку змякчальных абставiнаѓ".
  
  Iх погляды сустрэлiся, высеклi пару iскраѓ. Сабiна хутка сказала: "Цябе не было большую частку дня, Джон. Якiя навiны?"
  
  "Так," сказаѓ Холмс, " вам удалося знайсцi вашага кладаѓшчыка?
  
  Квинкэннон праiгнараваѓ ангельца, смерив свайго партнёра няѓхвальна позiркам. - Я бачу, ты прысвяцiѓ яго ѓ некаторыя нашы справы.
  
  " Я мала што распавёѓ, акрамя iмя Фiнта Браѓна. Вы самi раскрылi большасць дэталяѓ справы мiнулай ноччу.
  
  " Калi я i зрабiѓ гэта, то па неабходнасцi.
  
  - Ты знайшоѓ "Доджера"?
  
  "Пакуль няма, але гэта толькi пытанне часу".
  
  Холмс выпусцiѓ вялiкае воблака дыму i сказаѓ скрозь яго, яго вочы заблiшчэлi: "Доктар Неѓзабаве пасля майго прыбыцця Эксминистер правёѓ кароткую экскурсiю па Берберийскому ѓзбярэжжа, але яна была павярхоѓнай i наѓрад цi павучальнай. Я б хацеѓ зiрнуць на гэта так, як я бачыѓ Лаймхаус ѓ Лондане, з пункту гледжання дэтэктыва-кансультанта. Брудныя выхадкi, брудныя справы! У мяне кроѓ стыне ѓ жылах ад гэтай перспектывы ".
  
  Чортаѓ гремучник, падумаѓ Квинкэннон. Гэты чалавек дурны, як царкоѓная мыш.
  
  " Вы дазволiце мне далучыцца да вас падчас вашага наступнага вiзiту? Познакомишь мяне са ѓтоенымi iнтрыгамi акругi, некаторымi з яго найбольш яркiх насельнiкаѓ - каралевай танцавальнага залы, вядомай як "карова Скача", iмператарам Нортанам, дзiваком, якi дазваляе збiваць сябе за грошы?
  
  " Iмператар Нортан мёртвы, i Офти Гуфi хутка памрэ, калi дазволiць яшчэ раз стукнуць сябе бейсбольнай бiтай па чэрапе. Акрамя таго, я дэтэктыѓ, а не экскурсавод.
  
  "Tut, tut. Мяне цiкавяць веды, а не сенсацыi. Наѓзамен, магчыма, я змагу дапамагчы ѓ пайманнi Доджера Браѓна i выкрадзенай здабычы.
  
  " Мне не патрэбна дапамога, нi твая, нi чыя-небудзь яшчэ. Я не збiраюся- " Квинкэннон змоѓк, таму што яму ѓ галаву прыйшла прыемная злавесная думка. Ён песцiѓ i лашчыѓ яго некалькi iмгненняѓ. Затым сказаѓ Сабiне: "Па дарозе сюды я зайшоѓ у юрыдычную кантору Эндру Костейна".
  
  " Так? Чаго менавiта ён хацеѓ?
  
  " Каб за яго домам ѓсталявалi назiранне да тых часоѓ, пакуль Доджэр Браѓн не будзе злоѓлены.
  
  "Ты не прыняѓ запрашэнне?"
  
  "Я так i зрабiѓ, а чаму б i не? Як адзначыѓ сам Костейн, няма канфлiкту iнтарэсаѓ у атрыманнi аплаты ад больш чым аднаго клiента за выкананне адной i той жа задачы ".
  
  " I ѓсё ж гэта здаецца не зусiм этычным...
  
  " Да рысу этыку. Ганарар - гэта плата за аказаныя паслугi, i гэта ѓключае ѓ сябе забеспячэнне душэѓнага спакою нервничающих грамадзян. А, Холмс?
  
  "Несумненна".
  
  "Мы пачынаем сёння ѓвечары", - сказаѓ Квинканнон Сабiне. "Дом Костейна знаходзiцца недалёка ад Паѓднёвага парку, не такi вялiкi, як у банкiра Трусдейла, але, тым не менш, салiдны, i з парадным i заднiм уваходам. Я патлумачыѓ Костейну, што для належнага назiрання спатрэбяцца два аператыѓнiка, i ён пагадзiѓся на дадатковую плату.
  
  "Джон," сказала яна, " ты ж не збiраешся прапаноѓваць...
  
  Не звяртаючы на яе ѓвагi, ён звярнуѓся да ангельцу: "Ёсць некалькi аператыѓнiкаѓ, да якiх я мог бы звярнуцца; але я хацеѓ бы ведаць, улiчваючы ваш iнтарэс да гэтай справы i ваша iмкненне вярнуцца да гульнi, не маглi б вы далучыцца да мяне ѓ гэтым заданнi?"
  
  З трубкi Холмса вырвалася яшчэ адно атрутнае воблачка. " Выдатнае прапанова! Пошту за гонар. Што тычыцца аплаты маiх паслуг, я прашу толькi, каб вы пазнаёмiлi мяне з Берберийским узбярэжжам так, як вы яго ведаеце.
  
  Калi б Холмс не прапанаваѓ гэтага, Квинкэннон прапанаваѓ бы. Цяпер дадатковы ганарар цалкам папоѓнiць казну агенцтва. Ён сказаѓ: "Згодны. Вы ѓбачыце Узбярэжжы так, як мала каму ѓдавалася ". Цi захацелi б убачыць.
  
  Холмс усмiхнуѓся.
  
  Квинканнон ѓсмiхнуѓся.
  
  Сабiна ѓздыхнула i перавяла погляд з аднаго на iншага, як быццам лiчыла iх абодвух дурнымi, як царкоѓныя мышы.
  
  
  
  
  
  7
  
  Падчас двухгадовай спробы Квинкэннона ѓтапiць сваё сумленне ѓ роме "Дэман" салун Хулихана на Сэканд-стрыт быѓ яго любiмым месцам для пiцця. Яго клiентура складалася ѓ асноѓным з дробных гандляроѓ, офiсных работнiкаѓ, мяшчан, барабаншчыкаѓ i некалькi больш грубых элементаѓ з набярэжнай. Нiхто з гарадскiх кiраѓнiкоѓ не заходзiѓ туды ѓ час сваiх начных абходаѓ, як гэта было ѓ бары гатэля Palace, кафэ Pop sullivan's Hoffman Cafe i iншых першакласных салонах, размешчаных уздоѓж гарадскога кактэйльных маршруту; нi суддзяѓ, нi палiтыкаѓ, нi банкiраѓ - Сэмюэл Трусдейл, хутчэй за ѓсё, нiколi не пераступаѓ парога яго верцяцца дзвярэй, - нi вясёлых маладых людзей у паласатых штанах, вытанчаных гальштуках i парчовыя камiзэльках. У рэстаране Hoolihan's не было крыштальных люстраѓ, мудрагелiстых люстэркаѓ, дарагiх карцiн алеем, бармэнаѓ ѓ белых халатах або вытанчаных бясплатных абедаѓ. Па параѓнаннi з гэтым ѓстанова было цёмным i голым, пол быѓ густа абсыпаны пiлавiннем, i адзiным бляскам, якiя зыходзiлi ад старамодных газавых лямпаѓ, былi шэрагi бутэлек i куфляѓ ѓздоѓж задняй стойкi бара. Яго заѓсёднiкi не елi крабавыя ножкi i вустрыцы ѓ палоѓках панцыраѓ, а саланiна, моцны сыр, жытнi хлеб i банкi з салёнымi агуркамi.
  
  Квинканнона пацягнула туды, таму што "Хулихэн" знаходзiѓся ѓ некалькiх хвiлiнах язды на лiннай дарозе ад яго нумароѓ на Ливенворт, а таксама таму, што персанал i клiенты паважалi iмкненне самотнага аматара выпiць да адзiноты. Нават прыняѓшы зарок, ён працягваѓ заступацца яму, таму што гэта было сумленнае месца, створанае для тых, хто не шукаѓ нi напышлiвасцi, нi непрыемнасцяѓ. Ён падазраваѓ, што ѓ "Хулихане" было сказана значна менш хлуснi, чым у разрэджанай атмасферы бара "Палас", i задумвалася значна менш цёмных справунак.
  
  Ён дамовiѓся сустрэцца там з Шэрлакам Холмсам ѓ сем гадзiн. Ён прыбыѓ на некалькi хвiлiн раней i заняѓ месца ѓ бары ля ѓваходу. Бэн Джойс, галоѓны бармэн, павiтаѓ яго ѓ сваёй злёгку непрыстойнай манеры. " Што будзеш сёння, чортаѓ шатландзец? Кава або сок з малюскаѓ?
  
  " Сок з малюскаѓ, i на гэты раз без мыш'яку.
  
  "Ха. Як быццам я стаѓ бы марнаваць добры пацучыны аканiт на такiх, як ты".
  
  Бэн прынёс яму дымiлася кубак фiрмовага булёна Хулихана. Квинканнон пiѓ, курыѓ i прыслухоѓваѓся да прылiвам i адлiву размоѓ вакол. Мужчыны заходзiлi паасобку i парамi; мужчыны разыходзiлiся. Стрэлкi на масiѓных гадзiнах Сэта Томаса над задняй стойкай бара перамясцiлiся на сем гадзiн. I сем нуль пяць. I сем-дзесяць ...
  
  Квинкэннона ахапiла раздражненне. Дзе, чорт вазьмi, ён быѓ? Ён лiчыѓ сябе хiтрай лiсой, раз прыцягнуѓ да працы Холмса, але, магчыма, перахiтрыѓ самога сябе. Калi б гэты хлопец быѓ ненадзейны ...
  
  Хто-то ѓстаѓ побач з iм, штурхнуѓшы яго за руку. Грубы голас кокнуць вымавiѓ: "Ты стаiш у мяне на шляху, прыяцель".
  
  Квинкэннон павярнуѓся i ѓтаропiѓся на ѓладальнiка голасу. Высокi, худы абадранец, апрануты ѓ залатанные штаны i паношаны бушлат, нiзка надвинутую на лоб кепку. Ён адкрыѓ рот, каб рэзка запярэчыць, затым зноѓ зачынiѓ яго i прыгледзеѓся да мужчыны больш уважлiва. Яго ѓжо мала што здзiѓляла, але ён быѓ крыху збянтэжаны тым, што ѓбачыѓ.
  
  " Холмс? - спытаѓ ён.
  
  " Да тваiх паслуг, прыяцель.
  
  "Якая мэта гэтага ѓбору?"
  
  "Гэта здалося прыдатным для начной мiсii", - сказаѓ Холмс сваiм звычайным голасам. Яго вочы, якiя глядзелi з-пад палёѓ кепкi, былi гарэзнымi. Маскiроѓка добра служыла мне на працягу ѓсёй маёй кар'еры, i ѓ апошнi час такая магчымасць не ѓяѓлялася. Павiнен сказаць, мне падабаецца гуляць. Казалi, i, магчыма, гэта праѓда, што сцэна страцiла неперасягненага акцёра, калi я вырашыѓ стаць дэтэктывам ".
  
  Квинкэннон з высiлкам ѓтрымаѓся ад каментара. Ён хутка вывеѓ Холмса на вулiцу i пасадзiѓ у экiпаж, якi чакаѓ непадалёк. Ангельцу больш не было чаго сказаць па нагоды пераапранання, але пакуль экiпаж грымеѓ па бруку да Мiшнi i далей па кiрунку да Ринкон-Хiл, ён задаѓ мноства пытанняѓ аб начным прыгодзе, гiсторыi i звычках Фiнта Браѓна, а таксама аб розных метадах, якiя выкарыстоѓваюцца взломщиками ѓ Злучаных Штатах. Гэты чалавек быѓ апантаны дэталямi i дробязямi па ѓсiх мажлiвым прадметах. Квинкэннон спачатку адказваѓ, як мог, затым перайшоѓ на аднаскладовыя рэплiкi ѓ надзеi, што Холмс супакоiцца. Гэтаму не наканавана было спраѓдзiцца. Ангелец падтрымлiваѓ размову на самыя розныя эзатэрычныя тэмы, ад выдатных даследаванняѓ нарвежца па iмя Сигерсон да апошнiх дасягненняѓ хiмii i iншых навук, ад унутранага прылады i магчымых удасканаленняѓ без коняѓ экiпажаѓ. Ён нават ведаѓ (хоць Квинкэннон нi за што на свеце не змог бы зразумець, адкуль, а Холмс адмовiѓся ѓдавацца ѓ падрабязнасцi), што былы узломшчык, якi жыве ѓ Варшаве, штат Iлiнойс, вырабляѓ прылады для ѓзлому, рэкламаваѓ iх як навiнкi ѓ Палiцэйскай газеце i прадаваѓ па дзесяць даляраѓ за набор.
  
  На шчасце, яго маналог спынiѓся, калi яны ад'ехалi ад таксi ѓ двух кварталах ад дома Эндру Костейна. Гэта была яшчэ адна ноч, створаная для таго, каб вандроѓныя, няѓрымслiвыя шматкi аблокаѓ гулялi ѓ хованкi з зоркамi i месяцам-лязом косы. Гэты раён, першы з фешэнэбельных жылых раёнаѓ Сан-Францыска, трапiѓ у няласку ѓ 69-м, калi Другая вулiца была пракладзена праз заходнi край Ринкон-Хiл, каб злучыць цэнтр горада з паѓднёвай набярэжнай. Цяпер гэта было на абшарпанай баку, хоць i далёка ад "новых трушчоб, месца адасобленых старажытных дамоѓ вулiц i тупiкоѓ", як iх несправядлiва ахрысцiѓ гэты пагардлiвы пiсьменнiк Р. Л. Стывенсан.
  
  У многiх дамах, мiма якiх яны праязджалi, гарэла святло, але ѓ доме Костейнов, недалёка ад Паѓднёвага парку, было цёмна, калi не лiчыць глобуса на ганку. Ён быѓ не такiм вялiкiм, як Трусдейл-ворс, але яго пярэднi i заднi двары былi прасторнымi i ѓтрымлiвалi амаль столькi ж раслiн, дрэѓ i цянiстых хованак.
  
  Холмс пiльна ѓзiраѓся праз шэраг жалезных агароджаѓ на двор, калi яны праходзiлi мiма. "Хто з нас будзе стаяць тут?" ён спытаѓ.
  
  - Так i будзе. Я выбраѓ месца ззаду.
  
  " Пышна. Магчыма, мукронулатум. Або... ах так, яшчэ лепш. Juniperus chinensis Corymbosa Variegata, я мяркую.
  
  "Аб чым ты кажаш?" - спытаѓ я.
  
  "Хмызняк".
  
  "А?"
  
  "Mucronulatum - гэта вiд, больш вядомы як рададэндран. Даволi здаровы асобнiк вунь там, на садовай лаѓцы".
  
  " А што, скажыце на ласку, такое трамбозу Юпiтэра чинчина?
  
  - Ядловец кiтайскi щитковидный стракаты," павучальна паправiѓ Холмс. " Адна з самых прыгожых i моцных разнавiднасцяѓ ядлаѓцовым хмызняку. Кветкi ѓ яго пярэстыя, крэмава-жоѓтыя, рост рэгулярны, без скрыѓленых галiн i звычайна не больш за дзесяць футаѓ у вышыню. Спачатку я падумаѓ, што гэта можа быць ченисис щитковидный, блiзкi сваяк, але кiтайскi щитковидный вырастае на вялiкую вышыню, часта вышэй пятнаццацi футаѓ.
  
  Квинканнону няма чаго было на гэта сказаць.
  
  "Я вырашыѓ, што corymbosa variegata забяспечыць найлепшую маскiроѓку", - сказаѓ Холмс. "Не абцяжарваюць агляд, вядома. Але я хацеѓ бы таксама агледзець заднюю частку ѓчастка, калi ѓ вас няма пярэчанняѓ. Каб я мог атрымаць больш поѓнае ѓяѓленне аб ... э-э... мясцовасцi. Гэта амерыканскi тэрмiн?
  
  "Так i ёсць".
  
  "Я знаходжу вашу iдыёмы чароѓнай", - сказаѓ Холмс. "Калi-небудзь я займуся вывучэннем амерыканскага слэнгу".
  
  " I, без сумневу, напiшу пра гэта манаграфiю.
  
  " Цi артыкул для аднаго з папулярных лонданскiх часопiсаѓ.
  
  Яны дайшлi да канца квартала i згарнулi на пустынную праезную частку. Калi яны падышлi да задняй частцы уладанняѓ Костейнов, Холмс вгляделся ѓнутр гэтак жа пiльна, як i спераду, затым спытаѓ, дзе размесцiцца Квинкэннон. "Вунь тое дрэва злева ад вас," схлусiѓ Квинканнон. " Я выпадкова не ведаю яго лацiнскага або англiйскай назвы, але я мяркую, што вы ведаеце.
  
  - Taxus brevifolia, "хутка адказаѓ Холмс," цiхаакiянскi цiс.
  
  Квинканнон сцiснуѓ зубы. Перспектыва правесцi яшчэ дзве-тры ночы ѓ грамадстве ангельца, не кажучы ѓжо аб аднадзённай паездкi ѓ прытоны Берберийского ѓзбярэжжа, была прыкладна такой жа прывабнай, як выдаленне зубоѓ без прымянення закiсу азоту. Ён бязлiтасна вырашыѓ, што бiёграф Холмса i меркаваны добры сябар, доктар Ватсан, павiнна быць, альбо святы, альбо шматпакутны прыдурак, хто шануе героям.
  
  Ён сказаѓ: "Калi вы ѓбачылi дастаткова, то цяпер мы зоймем свае пазiцыi".
  
  " Цалкам дастаткова. Доѓгi нягучны свiст, калi з'явiцца наш чалавек, i тады мы аб'яднаем намаганнi ля фантана ѓ бакавым дворыку. Так?
  
  " Твая памяць такая ж вострая, як i твой размова.
  
  "У самой справе," сказаѓ Холмс i паспяшаѓся сваёй дарогай.
  
  Квинканнон вярнуѓся да брамы, якiя вялi да валадарстваѓ Костейнов. Ён пераканаѓся, што па-ранейшаму адзiн i за iм нiхто не назiрае, затым ступiѓ у цень побач з невялiкiм адрынай для перавозкi карэт. Месцам назiрання, якое ён выбраѓ падчас сваёй папярэдняй праверкi, быѓ хлеѓ, размешчаны пад вуглом на паѓдарогi памiж домам i адрынай. Адсюль адкрываѓся не толькi вiд на заднi двор, вароты i частка бакавога двара, але i некаторы сховiшча ад ветру i начной прахалоды. Думка пра Шэрлака Холмсе, дрожащем сярод якiя стаяць наперадзе ченизи, сагрэла б яго яшчэ больш.
  
  Ён прабраѓся скрозь густы цень да адрыны, адчынiѓ дзверы i пракраѓся ѓнутр. Унутры было цесна ад штабялёѓ дроѓ i бязладна разбросанного садовага iнвентара. Асцярожна ощупав яго рукамi, ён выявiѓ, што блiжэйшая да дзвярэй палка была дастаткова нiзкай i трывалай, каб на ёй можна было сядзець, калi ён будзе асцярожны i не будзе занадта шмат рухацца. Ён апусцiѓся на дрэва. Нават пры шырока расчыненых дзвярэй ён знаходзiѓся ѓ такой цемры, што звонку яго было не разглядзець. I ѓсё ж яго зроку ѓ асноѓным нiчога не перашкаджала, чаму спрыялi ззянне зорак i плямiсты месячнае святло.
  
  Ён прыкiнуѓ, што было ѓжо далёка за сем. Эндру Костейн сказаѓ яму, што яго жонка павiнна быць дома не пазней паловы адзiнаццатай, а сам ён вернецца да паѓночы. Шанцы на яшчэ адно ѓварванне услед за няшчасным выпадкам у Трусдейле былi невялiкiя. I тры з паловай гадзiны былi дастатковым дыскамфортам i смуткам у абмен на двайны ганарар, якi Карпэнтэр i Квинканнон, Прафесiйныя дэтэктывы, збiралi за начны справа.
  
  Як аказалася, ён памыляѓся па абодвух пунктах.
  
  Яго чаканне доѓжылася менш двух гадзiн. Ён быѓ на нагах, размiнаючы канечнасцi, каб аблегчыць iх ад холаду i курчаѓ, калi, да свайго здзiѓлення, заѓважыѓ няпрошанага госця. Цень сярод ценяѓ, якая рухалася крыж-накрыж злева ад яго - тое самае бясшумнае, лунаючага наблiжэнне, якое ён назiраѓ на тэрыторыi банкiра мiнулай ноччу. Фiнт Браѓн, вiдавочна, быѓ смялей, жаднее i дурней, чым вучыѓ яго вопыт. Хулiган! Чым хутчэй ён схопiць яго за шкiрку, тым хутчэй Карпэнтэр i Квинканнон атрымаюць кампенсацыю ад Great Western Insurance. I тым хутчэй ён пазбавiцца ад мiстэра Шэрлака Холмса.
  
  Квинканнон пацёр рукi ѓ пальчатках, назiраючы, як цень прасоѓваецца да задняй частцы дома. Паѓза, дрэйф, зноѓ паѓза ѓ блiзкага канца ганка. Там, наверсе, над парэнчамi, мiльгануѓ сiлуэт: тая ж маленькая фiгурка, апранутая ѓ цёмную кепку i вопратку. Насупраць, да дзвярэй, працуе там ѓсяго некалькi секунд. Дзверы адчынiлiся i зноѓ зачынiлiся за няпрошаным госцем.
  
  Ён выдаткаваѓ некалькi секунд на тое, каб падрыхтаваць свой патаемны лiхтар, на ѓсялякi выпадак. Калi адно з гнаных ветрам аблокаѓ закрыла месяц, ён выйшаѓ з хлява i накiраваѓся ѓ бок ствала дрэва, размешчанага ѓ тузiне дубцоѓ ад дома. Ён ужо збiраѓся даць сiгнальны свiсток, калi са двара перад домам пачуѓся нiзкi выццё. Якога д'ябла? Ён адказаѓ тым жа, памаѓчаѓ i зноѓ свiснуѓ. Праз некалькi iмгненняѓ ён заѓважыѓ наблiжанае рух. Холмс, здавалася, валодаѓ звышнатуральным пачуццём напрамкi ѓ цемры; ён беспамылкова накiроѓваѓся прама да таго месца, дзе стаяѓ Квинкэннон.
  
  " Навошта ты свiснуѓ, хлопец? Квинканнон патрабавальна прашаптаѓ. " Ты не мог бачыць...
  
  
  
  " Тут Эндру Костейн.
  
  "Што?"
  
  " Прыбыѓ менш трох хвiлiн таму, адзiн у пастцы.
  
  " Пракляты дурань! Ён не мог выбраць горшага часу. Ты не перашкодзiѓ яму ѓвайсцi ѓнутр?
  
  "Здавалася, ён вельмi спяшаѓся, i я не бачыѓ сэнсу раскрывацца. Фiнт Браѓн таксама тут, я мяркую?"
  
  "Ужо ѓнутры праз заднюю дзверы, не прайшло i чатырох хвiлiн таму".
  
  " Квинкэннон, ты таксама з намi ѓнутры! Настойлiва сказаѓ Холмс. " Нельга губляць нi хвiлiны!
  
  Але было ѓжо занадта позна. У гэты момант з дома пачуѓся гук удару, прыглушаны, але беспамылковы.
  
  " Пiсталетны стрэл, - адказаѓ Холмс.
  
  - Чорт вазьмi! - усклiкнуѓ Квинкэннон.
  
  Абодва мужчыны кiнулiся бегчы. Квинкэннону не было неабходнасцi загадваць ангельцу прыкрываць ѓваходныя дзверы; Холмс неадкладна павярнуѓ у тым кiрунку. Цёмна-сiнi кольт i яго патаемны лiхтар былi напагатове, калi ён дасягнуѓ задняга ганка. Дзе-то ѓнутры грукнулi яшчэ адна дзверы. Ён узбег па прыступках да дзвярэй, адчынiѓ вялiкiм пальцам лiнзу лiхтара i працiснуѓся ѓнутр.
  
  Тонкi прамень асвятлiѓ ганак, вядучае ѓ прасторную кухню. Яго нага дакранулася што-то, калi ён рушыѓ наперад; пры святле аказалася, што гэта драѓляны клiн, з тых, што выкарыстоѓваюцца для подпирания адчыненых дзвярэй. Квинкэннон зачынiѓ дзверы i шчыльна засунуѓ наском чаравiка клiн пад падваконнiк - абарона ад хуткага ѓцекаѓ, якi заняѓ усяго некалькi секунд.
  
  Два цi тры дадатковых гуку дасягнулi яго вушэй, калi ён кiнуѓся наперад, але нi аднаго адрознага цi блiзкага. Прамень высвяцiѓ электрычны выключальнiк на сцяне кухнi; ён павярнуѓ яго, каб затапiць пакой святлом. Пуста. Тое ж самае адбылося i ѓ суседняй сталовай. Яго подергивающийся нос адчуѓ з'едлiвы пах згарэлага пораху, якi прывёѓ яго ѓ цэнтральны калiдор. Ён залiѓ хол яшчэ вялiкай колькасцю электрычнага святла, прайшоѓ мiма двух закрытых дзвярэй у трэцюю ѓ канцы, дзе iншы калiдор перасякаѓся з гэтым. Пах пораху тут быѓ мацней за ѓсё.
  
  Ён спынiѓся, прыслухоѓваючыся. Цяжкая, потрескивающая цiшыня. Ён рушыѓ наперад, туды, адкуль мог бачыць пересекающийся хол, выявiѓ, што там нiкога няма, i падышоѓ да трэцяй дзверы, каб паспрабаваць зашчапку. Зачынена знутры: з яго боку ключа не было.
  
  Ён рэзка пастукаѓ па панэлi i паклiкаѓ: "Костейн? Джон Квинкэннон. Цяпер ты можаш выходзiць у бяспекi".
  
  
  
  Адказу не было. Але з пярэдняй частцы дома пачулiся iншыя гукi - цяжкае валачэнне, як быццам перасоѓвалi мэблю.
  
  " Костейн? На гэты раз гучней.
  
  Цiшыня за дзвярыма.
  
  Краем вока ён адчуѓ нейкi рух, якое прымусiла яго павярнуць i накiраваць флот у пересекающийся калiдор. Шэрлак Холмс быѓ зусiм недалёка, наблiжаючыся бясшумна, як кошка, выслеживающая здабычу. Квинкэннон апусцiѓ зброю i спытаѓ, калi Холмс паспяшаѓся да яго: "Ёсць прыкметы каго-небудзь з iх?"
  
  "Нi аднаго".
  
  "Адзiн або абодва павiнны быць па iншы бок гэтай дзверы. Зачыненыя знутры".
  
  "Калi зламыснiк знаходзiцца ѓ iншым месцы i паспрабуе сысцi праз парадную дзверы, яму спачатку прыйдзецца адсунуць цяжкi дубовы крэсла, i мы яго пачуем".
  
  " Я заклинил заднюю дзверы па той жа прычыне.
  
  Квинкэннон прыбраѓ "Флотскi" у кабуру, затым адступiѓ на два крокi i навалiѓся ѓсiм вагой на дзвярную панэль. Гэта неабдуманае дзеянне прывяло толькi да з'яѓлення сiнякоѓ на скуры, ламаньнi костак i зубоѓ. На шчасце для Шэрлака Холмса, ён нiчога не сказаѓ; ён стаяѓ, схiлiѓшы галаву набок, i прыслухоѓваѓся. Бурчаѓ, Квинканнон сабраѓся з духам i ѓдарыѓ нагой па дрэве прама над клямкаю. Спатрэбiлася яшчэ два ѓдары нагой, каб раскалоць дрэва, адарваць запорный механiзм i адправiць дзверы, хiстаючыся, ѓнутр.
  
  Аднак прасунуѓся ѓсяго на некалькi цаляѓ ѓнутр, перш чым упёрся ѓ нешта цяжкае i iнертнае на падлозе.
  
  Квинкэннон з усiх сiл нацiснуѓ на панэль, пакуль не змог пашырыць адтулiну настолькi, каб працiснуцца ѓнутр. У пакоi было цёмна, калi не лiчыць слабых плям, обозначавших незавешаныя вокны ѓ далёкiм канцы. Ён правёѓ рукой па сцяне, знайшоѓ выключальнiк, павярнуѓ яго. Паток электрычнага святла высвяцiѓ тое, што ён чакаѓ знайсцi на засланым дываном падлозе адразу за дзвярыма.
  
  Гэта было цела Эндру Костейна, распростертое тварам унiз, абедзве рукi раскiнуць, адзiны бачны вачэй шырока адкрыты. Мёртвы, памылкi быць не магло. Кроѓ вымазала яго куртку колеру шевиот ззаду, рукаѓ левага перадплечча. Падпалiны пачарнелi i на рукаве.
  
  Пакой, вiдавочна, кабiнет Костейна, у астатнiм была пустая. Два скрынi пiсьмовага стала з высоѓны вечкам былi адкрыты, яшчэ адзiн быѓ вылучаны i перавернуць на стале. Паперы валялiся на паверхнi, на падлозе вакол стала. Таксама на падлозе, памiж трупам i пiсьмовым сталом, ляжалi яшчэ два прадмета: новенькi на выгляд рэвальвер i футляр для каштоѓных рэчаѓ у латунном пераплёце, якi, па-вiдаць, хто-то выявiѓ i цяпер быѓ яѓна пусты.
  
  Холмс працiснуѓся ѓнутр. Абодва мужчыны акiнуѓ пакой пранiклiвым позiркам, пасля чаго Квинкэннон падышоѓ да вокнаѓ. Абодва былi створкавыя тыпу, з трывала замацаванымi крючковыми зашчапкамi; Фiнт Браѓн не выбраѓся гэтым шляхам. Усё яшчэ хаваѓся дзе-то ѓ хаце цi, магчыма, да таго часу ѓжо выбраѓся праз iншае акно.
  
  Калi Квинкэннон павярнуѓся, ён убачыѓ Шэрлака Холмса, якi стаяѓ на адным калене, схiленага над трупам, як дзiѓная худая птушка, i якi разглядае праз вялiкае павелiчальнае шкло рану на спiне Костейна. Яго худы, ястрабiныя твар раскраснелось, бровы сышлiся ѓ дзве жорсткiя чорныя лiнii. Калi ён падняѓ галаву, на яго твары з'явiлася лёгкая ѓсмешка. У яго вачах блiснуѓ сталёвы бляск.
  
  "Цiкава," сказаѓ ён. " Цалкам.
  
  "Што такое?"
  
  "Эндру Костейн быѓ зарэзаны".
  
  " Зарэзаны? Не застрэлены?
  
  " Таксама стралялi. Дзве асобныя i выразныя раны. Павярхоѓная рана ѓ перадплечча была нанесеная куляй. Смяротная рана была нанесеная iнструментам даѓжынёй не менш васьмi цаляѓ i даволi вострым. Штылет, я б сказаѓ. Удар быѓ нанесены правшой ростам прыкладна пяць з паловай футаѓ, пад вуглом уверх, магчыма, пятнаццаць градусаѓ.
  
  Чортаѓ всезнайка!
  
  Квинкэннон знайшоѓ свiнцовую кулю, якая прайшла скрозь руку Костейна, у падушцы крэсла побач са сталом, затым ѓзяѓ рэвальвер. Гэта быѓ пiсталет "Форхенд энд Уодсворт" 38-га калiбра, на нiкеляванай паверхнi не было нiякiх метак. Ён панюхаѓ ствол, каб пераканацца, што з яго нядаѓна стралялi, адкрыѓ затвор i зазiрнуѓ унутр. Усе патронники былi пустыя. Ён ужо збiраѓся пакласцi зброю назад на дыван, калi Холмс падышоѓ, узяѓ яго ѓ яго з рук i пачаѓ разглядаць у падзорную трубу.
  
  Злосна нахмурыѓшыся, Квинкэннон выйшаѓ з кабiнета, каб абшукаць памяшканне. Неѓзабаве Холмс зрабiѓ тое ж самае. Вынiкi былi даволi ашаламляльнымi. Яны не выявiлi нiякiх прыкмет Фiнта Браѓна, i ѓсё ж усе вокны, як наверсе, так i ѓнiзе, былi шчыльна зачыненыя на засаѓкi. Больш таго, клiн, якi Квинкеннон убiѓ пад заднюю дзверы, усё яшчэ быѓ на месцы, як i цяжкае крэсла, якое Холмс подтащил, каб заблакаваць ѓваходныя дзверы. Гэта былi адзiныя дзве дзверы, якiя забяспечвалi выхад з хаты.
  
  "Як, чорт вазьмi, ён мог выбрацца?" Сказаѓ Квинканнон. "Нават дзверы ѓ склеп на кухнi моцна зачынены. I я сумняваюся, што ѓ яго было дастаткова часу, каб выслiзнуць да таго, як мы ѓвайшлi.
  
  " Божа мой, няма. Ты цi я б яго ѓбачылi.
  
  "Ну, яму гэта як-то атрымалася".
  
  " Падобна на тое. Фактычна, цудоѓнае падвойнае выратаванне.
  
  " Двайны ѓцёкi?
  
  "З зачыненай пакоя, затым з опечатанного дома". Холмс усмiхнуѓся адной з сваiх загадкавых усмешак. "Па словах доктара Эксминистера, вы майстэрскiя ѓ раскрыццi, здавалася б, немагчымых злачынстваѓ. Як жа тады Фiнт Браѓну ѓдалося здзейснiць адзiночны цi двайны ѓцёкi? Чаму Эндру Костейн быѓ не толькi паранены нажом, але i застрэлены? Чаму пiсталет пакiнулi ѓ замкнёнай кабiнеце, а скрываѓлены штылет забралi? I чаму дзверы кабiнета наогул была зачыненая? Прыгожая галаваломка, а, Квинкэннон? Здольная кiнуць выклiк дэдуктыѓным мыслення.
  
  Квинкэннон прамармытаѓ пяць кароткiх, маляѓнiчых слоѓ, нi адно з якiх i аддалена не мела дэдуктыѓны характару.
  
  
  
  8
  
  Як бы моцна Квинкэннон не любiѓ гарадскую палiцыю i не давяраѓ ей, абставiны былi такiя, што паведамiць iх было непазбежна. Ён патэлефанаваѓ у Залу правасуддзя па тэлефоне, якi знаходзiѓся ѓ кабiнеце Костейна. Пасля гэтага ён хадзiѓ узад-наперад i разважаѓ, не прыйшоѓшы нi да якога разумнага высновы. Холмс зноѓ агледзеѓ труп, дыван у кабiнеце i калiдоры (поѓзаючы на карачках) i мноства iншых прадметаѓ праз падзорную трубу. Час ад часу ён услых мармытаѓ сабе пад нос: "Больш дадзеных! Я не магу рабiць цэглу без глiны" i "Прывiтанне! Вось гэта ѓжо больш падобна на праѓду!" i "Ах, ясна як божы дзень!" Нi аднаму з iх больш няма чаго было сказаць iншаму. Гэта было падобна на тое, як калi б была кiнута рашучая рэплiка, быѓ кiнуты маѓклiвы выклiк - што на самай справе i мела месца. Яны былi двума ищейками, якiя iдуць па следзе, якiя працуюць больш не ѓ пары, а як канкурэнты ѓ необъявленном спаборнiцтве жаданняѓ.
  
  
  
  Палiцыя прыбыла менш чым праз паѓгадзiны, што для iх было хуткай адпраѓкай. Iх было з паѓтузiна, разам з жменькай рэпарцёраѓ, якiя прадстаѓляюць Daily Alta, the Call i iншыя газеты Сан-Францыска, якiх прымусiлi чакаць звонку - удвая менш прадстаѓнiкоѓ абедзвюх парод, чым было б, калi б забойства вядомага адваката адбылося на Ноб-Хiл або Рашэн-Хiл. Адказным iнспектарам быѓ мускулiсты чырванатвары прусакi па iмя Кляйнхоффер, якога Квинканнон трохi ведаѓ i якому нi ѓ найменшай ступенi не патураѓ. Кляйнхоффер быѓ адначасова дурны i карумпаваны, смяротна небяспечная камбiнацыя, i да таго ж палiтычны падхалiм. Яго меркаванне аб мухоножках супадала з меркаваннем Квинкэннона аб iм самiм.
  
  Яго першым каментаром было: "Замешаны яшчэ ѓ адным забойстве, а, Квинкэннон? Якое ѓ цябе апраѓданне на гэты раз?"
  
  Квинканнон сцiсла патлумачыѓ прычыну, па якой ён тут апынуѓся. Ён апусцiѓ згадка iмя Доджера Браѓна, выкарыстаѓшы замест яго тэрмiн "невядомы узломшчык" i злавiѓшы погляд Шэрлака Холмса, калi той казаѓ, каб ангелец не сказаѓ нiчога, што магло б яму запярэчыць. Ён не зьбiраѓся рызыкаваць стратай ганарару - якiм бы нязначным нi быѓ гэты шанец, паколькi палiцыя, як правiла, была няѓмелым зборышчам, - падаѓшы iнфармацыю, якая магла дазволiць iм натрапiць на Доджера наперадзе яго.
  
  Кляйнхоффер усмiхнуѓся: "Якая-небудзь модная мухоловка. Ты ѓпэѓнены, што яго яшчэ няма дзе-небудзь у доме?"
  
  "Дастаткова ѓпэѓнены".
  
  " Гэта мы яшчэ паглядзiм. "Ён махнуѓ сяржанту ѓ форме, i той выступiѓ наперад. " Махонi, ты i твае людзi трэба пашукаць у памяшканне зверху данiзу.
  
  "Так, сэр".
  
  Пiльны погляд Кляйнхоффера спынiѓся на Холмса, прабегся па яго твары i "маскiроѓцы". Ён патрабавальна спытаѓ: "Хто вы?"
  
  "С. Холмс з Лондана, Англiя. Часовы супрацоѓнiк агенцтва Карпентера i Квинканнона".
  
  " Лайми, так? Кляйнхоффер павярнуѓся да Квинкэннону. - У гэтыя днi ты падбiраеш сваiх аператыѓнiкаѓ у доках, цi не так?
  
  " Калi i так, то гэта не твая клопат.
  
  " Гэта не твая балбатня. Дзе труп?
  
  "У кабiнеце".
  
  Кляйнхоффер бегла агледзеѓ рэшткi Эндру Костейна. "Абодвух застрэлiлi i закалолi нажом", - сказаѓ ён. "Вы мне гэтага не казалi. Што, чорт вазьмi, тут адбылося сёння вечарам?"
  
  
  
  Справаздача Квинкэннона, прыведзены з нарочитыми падрабязнасцямi, узмацнiѓ апаплексiчнай румянец iнспектара, яго вочы ператварылiся ѓ шчылiнкi. Любое злачынства, больш складанае, чым рабаванне на ѓзбярэжжы Берберийских выспаѓ, нязменна прыводзiла яго ѓ замяшанне, а вiдавочныя факты гэтай справы пагражалi назаѓжды завязаць вузел ѓ яго мозгу.
  
  Ён пакруцiѓ галавой, нiбы спрабуючы стрэсцi з сябе павуцiнне, i раѓнуѓ: "Ва ѓсiм гэтым няма нi кроплi чортава логiкi".
  
  "Гэта разумна цi не, але менавiта гэта i мела месца".
  
  "Ты там, Лайми. Ён што-небудзь прапусцiѓ?"
  
  "Так, так", - сказаѓ Холмс. "Я ангелец, сэр, брытанскi падданы, а не лайми".
  
  "Мне ѓсё роѓна, будзь ты прэзiдэнтам Англii. Квинкэннон што-небудзь прапусцiѓ цi не?"
  
  "Ён гэтага не зрабiѓ. Яго аднаѓленне падзей было дакладным да драбнюткiх дэталяѓ".
  
  "Гэта ты так кажаш. Я кажу, што гэтага не магло здарыцца так, як ты расказваеш".
  
  "Тым не менш, гэта адбылося, хоць тое, што, па-вiдаць, адбылося, не абавязкова з'яѓляецца тым, што адбылося на самай справе. Тут мы маем справу з iлюзiяй i запутыванием ".
  
  Кляйнхоффер абгарнуѓ непрыстойнае назоѓнiк у абалонку агiды. Пасля чаго нахiлiѓся, каб падняць рэвальвер Forehand & Wadsworth. Ён панюхаѓ ствол i праверыѓ патронники, як гэта рабiѓ Квинкэннон, затым апусцiѓ зброю ѓ кiшэню палiто. Ён аглядаѓ пусты футляр для каштоѓнасцяѓ, калi ѓ пакой увайшоѓ сяржант Махонi.
  
  "Нiякiх прыкмет яго прысутнасцi ѓ доме", - далажыѓ ён.
  
  " Задняя дзверы ѓсё яшчэ зачынена?
  
  "Так, сэр".
  
  "Тады яму, павiнна быць, удалося выслiзнуць праз парадную дзверы, пакуль гэтыя два мухоловка не глядзелi".
  
  "Дазволю сабе не пагадзiцца," сказаѓ Холмс. Ён згадаѓ цяжкае крэсла. " Да вашага прыходу, iнспектар, мы з Квинкэнноном яго не перасоѓвалi. Нават калi б гэта было так, я б, напэѓна, пачуѓ гукi. У мяне звышнатуральна востры слых."
  
  Кляйнхоффер зноѓ вымавiѓ грубае слова.
  
  " Мiсiс Костейн тут, - сказаѓ Махонi.
  
  "Што гэта?" - спытаѓ я.
  
  "Жонка ахвяры. Мiсiс Костейн. Яна толькi што вярнулася дадому".
  
  " Якога д'ябла ты адразу не сказаѓ? Прывядзi яе сюды.
  
  Сяржант зрабiѓ, як было загадана. Пенелопа Костейн была стыльна апранутая ѓ карункавы блузку, спаднiцу з валанамi i отороченный мехам плашч, яе каштанавыя кучары былi запраѓлены пад капялюш, упрыгожаную страусиным пяром. Яна кiнула адзiн погляд на рэшткi свайго мужа, i яе твар побелело да адцення пяра; яна моцна задрыжала, пачала разгойдвацца. Махонi падхапiѓ яе пад руку, каб падтрымаць. Квинканнон узяѓся за другую руку, i яны дапамаглi ёй сесцi на адзiн з крэслаѓ.
  
  Яна зрабiла некалькi глыбокiх удыхаѓ, махаючы на сябе адной рукой. "Я" ... "Са мной усё ѓ парадку", - сказала яна затым. Яе погляд зноѓ закрануѓ цела, потым адвёѓ. "Бедны Эндру. Ён быѓ адважным чалавекам ... Павiнна быць, ён адчайна змагаѓся за сваё жыццё".
  
  "Мы зловiм чалавека, якi гэта зрабiѓ", - па-дурному паабяцаѓ Кляйнхоффер.
  
  Яна кiѓнула. " Ты не можаш... прыкрыць яго чым-небудзь?
  
  " Махонi. Знайдзi анучу.
  
  "Так, сэр".
  
  Мiсiс Костейн грызла зламаны пазногаць, узiраючыся ѓ твары, склонившиеся над ёй. " Гэта вы, мiстэр Холмс? Што вы тут робiце ѓ такой вопратцы?
  
  "Ён працаваѓ са мной", - сказаѓ Квинканнон.
  
  " З вамi? Два дэтэктыва ѓ тандэме не змаглi прадухiлiць гэта... гэта бязладдзе?
  
  "Нiшто з таго, што адбылося, не было нашай вiной".
  
  Яна з горыччу сказала: "Гэта тое ж самае заяву, якое ты зрабiѓ два днi таму. Вiдавочна, што ты нi ѓ чым, нi ѓ якой трагедыi, не вiнаваты".
  
  Кляйнхоффер ѓсё яшчэ трымаѓ пусты футляр для каштоѓных рэчаѓ. Ён працягнуѓ яго ѓдаве са словамi: "Гэта было на падлозе, мiсiс Костейн".
  
  "Так. Мой муж захоѓваѓ гэта ѓ сваiм стале".
  
  " Што ѓ iм было? - спытаѓ я.
  
  "Двадцатидолларовые залатыя манеты," адказала яна, " тузiн цi каля таго. I самыя каштоѓныя з маiх упрыгожванняѓ - дыяментавая брошка, пара брыльянтавыя завушнiцы, жамчужныя каралi, некалькi iншых упрыгожванняѓ".
  
  " Як вы думаеце, колькi гэта каштуе?
  
  " Я не ведаю... Некалькi тысяч даляраѓ.
  
  Яна зноѓ паглядзела на Квинкэннона, на гэты раз з адкрытай варожасцю. Кляйнхоффер зрабiѓ тое ж самае. Ён сказаѓ: "Вы з Холмсам былi тут увесь гэты час, i ѓсё ж вы дазволiлi гэтаму йеггу забiць мiстэра Костейна, а затым схавацца з усiмi гэтымi каштоѓнасцямi - прама ѓ вас пад носам. Што вы можаце сказаць у сваё апраѓданне?
  
  Квинкэннону няма чаго было сказаць. Шэрлак Холмс таксама.
  
  
  
  
  
  9
  
  Было далёка за поѓнач, калi Квинканнон нарэшце стомлена паплёѓся ѓверх па лесвiцы ѓ свае пакоi. Пасля таго як Кляйнхоффер нарэшце пакончыѓ з iм, газетчыкi накiнулiся на яго, але не на Холмса, якому ѓдалося выслiзнуць. Куинканнон быѓ рады дапамагчы ангельцу пазбегнуць агалоскi; у сваiх каментарах рэпарцёрам ён назваѓ яго "наёмным агентам" i, са смакам, "падначаленым".
  
  Ён надзеѓ начную кашулю i залез у ложак, але бязладныя падзеi ночы раздзiралi яго розум i не давалi заснуць. Нарэшце ён запалiѓ прикроватную лямпу i ѓзяѓ том "Марскога дрэйфу" Уолта ђiтмэна. Чытанне, здавалася, заѓсёды вызваляла яго мозг ад бязладзiцы, дазваляла прывесцi ѓ парадак думкi. Звычайна ђiтмэна, або Эмiлi Дзiкiнсан, або Джэймс Лоуэлл спраѓлялiся з гэтай задачай, але не сёння. Ён пераключыѓся на чытанне "П'янiцы i нягоднiкi: праѓда пра демонском роме". Аднойчы Праѓдзiва хрысцiянскае таварыства цвярозасцi наняло яго злавiць растратчика, i гэта прывяло яго да другога чытання i назапашвання цiкавасцi: трактатам аб цвярозасцi. Не таму, што ён сам быѓ непiтушчым, а таму, што знаходзiѓ iх вельмi подстрекательскую рыторыку адначасова пацешнай i заспакаяльнае.
  
  П'янiцы i падонкi зрабiлi сваю справу. Да канца двух напышлiвых кiраѓнiкоѓ яго разумовыя працэсы былi ѓ належным стане для разважанняѓ. Вынiк гэтай разумовай працы яшчэ праз гадзiну падняѓ яму настрой i дазволiѓ адпачыць занадта нядоѓга.
  
  Ён прачнуѓся неѓзабаве пасля сямi, дазволiѓ сабе спехам паснедаць i праз гадзiну быѓ у офiсе агенцтва. На гэты раз ён прыйшоѓ першым. Не паспеѓ ён адчынiць дзверы i пайсцi ѓнутр, як зазванiѓ тэлефон. Калi ён адказаѓ, грубы i незнаёмы голас вымавiѓ: "Антыкварная лаѓка Дафi", - паѓтарыѓ назва i адразу адключыѓся.
  
  Ваѓчыная ѓсмешка змянiла рот Квинканнона; яшчэ адно неспакой, якiм бы нязначным яно нi было, цяпер ператварылася ѓ дробязь, i зацягнутае туманам ранiца стала значна святлей. Ён паклаѓ слухаѓку на месца i пайшоѓ адводзiць пар ад радыятара; у такiя ранiцы, як гэта, у офiсе было сыра i холадна, як у пячоры. Пакуль ён быѓ заняты гэтым, прыехала Сабiна.
  
  "Устаѓ сёння рана, Джон," сказала яна. Затым, здымаючы саламяны капялюш-канотье, яна прыгледзелася да яго больш уважлiва. " Але, як я бачу, не з пухнатым хвастом. Яшчэ адна бяссонная ноч?
  
  "Па большай частцы".
  
  " Не з-за насычанай ночы ѓ доме Костейнов?
  
  "На жаль, так. Насычаны падзеямi, як i ѓсе выходныя".
  
  " Яшчэ адна спроба рабавання так хутка?
  
  "Не зроблена - паспяхова".
  
  Сабiну было нялёгка здзiвiць; высока узнятыя бровы, калi ён распавёѓ гiсторыю, былi самым вялiкiм здзiѓленнем, якое яна калi-небудзь дэманстравала. Яе адзiным каментаром было: "Усё гэта здаецца фантастычным".
  
  "Гэта падводзiць вынiк ѓ двух словах".
  
  " А што думае мiстэр Холмс?
  
  " Холмс? Чаму вас павiнна хваляваць, што ён думае?
  
  "Я быѓ толькi-"
  
  "Чаму вы не пытаецеся ѓ мяне, што я думаю? Я адказваю за гэтую справу, а не Шэрлак Холмс. Гэта мая юрысдыкцыя, а не яго. Цi ты сапраѓды верыш гэтаму болвану, што ён найвялiкшы дэтэктыѓ у свеце?
  
  " Супакойся, Джон. Я не сцвярджала, што ён лепшы шпiк або што ѓ яго больш шанцаѓ, чым у цябе, дакапацца да сутнасцi таямнiцы. Яна смерила яго адным з сваiх аналiтычных поглядаѓ. "Гэта гучыць так, як быццам гэты чалавек пагражае табе".
  
  " Пагражалi? Такiя, як гэты газавы мяшок?
  
  " У цябе няма для гэтага прычын.
  
  "Менавiта. Наогул без прычыны".
  
  " Я проста хацеѓ даведацца, цi не гаварылi вы з iм, не цi дзялiлiся думкамi i iдэямi.
  
  "Мне не патрэбныя яго думкi i ѓяѓленнi, каб разгадаць гэтую галаваломку".
  
  " Цi значыць гэта, што ѓ цябе ёсць тэорыя?
  
  "У мяне ёсць. Добры, моцны". На самай справе, ён усё яшчэ быѓ трохi аморфным, але ёй не трэба гэтага ведаць.
  
  "Ну i што?"
  
  "Мне трэба яшчэ некалькi фактаѓ, перш чым я буду гатовы абмеркаваць гэта, фактаѓ, якiя вы можаце здабыць для мяне. Дадзеныя аб Эндру Костейне, напрыклад, з акцэнтам на яго фiнансавае становiшча. I, па-другое, купляѓ ён пiсталет у працягу апошнiх двух-трох дзён, у прыватнасцi, рэвальвер Forehand & Wadsworth 38-га калiбра. Калi так, то, хутчэй за ѓсё, гэта было ѓ зброевым краме непадалёк ад яго юрыдычнай канторы.
  
  "I што ты будзеш рабiць?"
  
  "Палюем на Фiнта Браѓна. Цяпер у нас ёсць зачэпка, ласкава прадастаѓленая Эзрой Блуфилдом праз аднаго з яго паслугачоѓ". Ён распавёѓ ёй аб тэлефонным зносiнах.
  
  "А," сказала яна, "наш стары сябар Лютар Даф".
  
  "Адно з самых лёгкiх яек, якiя можна разбiць ѓ горадзе. Фiнт Браѓн не змог бы выбраць лепшага фехтавальшчыка для нашых мэтаѓ".
  
  " Пры ѓмове, што Даф ведае яго месцазнаходжанне. Прытулак павiнна быць глыбокiм, iнакш кантакты Блуфилда таксама даведалiся б пра гэта. Час цяпер працуе супраць нас, Джон. Калi Спрытняга пачаѓ забiраць здабычу, атрыманую ѓ вынiку сваiх крадзяжоѓ з узломам, гэта павiнна азначаць, што ён рыхтуецца адправiцца на ламмас.
  
  - Адзiнае месца, куды адправiцца йегг, - змрочна сказаѓ Квинканнон, - гэта камера гарадской турмы.
  
  " Тады адпраѓляйся. Калi пашанцуе, у цябе будзе Доджэр Браѓн, а ѓ мяне будуць дадзеныя Костейна да закрыцця бiзнесу.
  
  Ён кiѓнуѓ i пацягнуѓся за кацялком. Калi пашанцуе, у яго таксама будзе разгадка забойствы i знiкненнi да канца дня. Так, клянуся Годфры, i атрымлiваю велiзарнае задавальненне ад таго, што выкарыстоѓваю яго, каб плюнуць у вачэй мiстэру Шэрлаку Холмсу.
  
  
  
  10
  
  Антыкварны магазiн Лютэра Дафi быѓ перапоѓнены сярод аналагiчных устаноѓ у другiм квартале Макалистер-стрыт на захад ад Ван-Неса. У iм, па словах яго ѓладальнiка, былi "цацанкi i дзiвоцтва ѓсiх тыпаѓ i апiсанняѓ, якiя належаць да кожнай культуры i кожнай нацыi - новыя, старыя, сцiплыя, экзатычныя". Карацей кажучы, ён быѓ поѓны хламу. Гэта быѓ чацвёрты вiзiт Квинкэннона у гэта ѓстанова, усё па прафесiйных справах, i ён яшчэ не бачыѓ нi аднаго клiента. Магчыма, Даф час ад часу прадаваѓ што-небудзь з сваёй ежы, але калi так, то гэта было выпадкова i практычна без намаганняѓ з яго боку. Дзе ён знайшоѓ свой iнвентар, заставалася загадкай; усё, што хто-небудзь ведаѓ напэѓна, так гэта тое, што ён быѓ у яго i рэдка, калi наогул калi-небудзь дадаваѓ новыя прадметы да пыльному, заплесневелому iнвентару.
  
  Асноѓнай прафесiяй Дафi быѓ зборшчык крадзенага. Узломшчыкi, каробачнiкi, кiшэннiкi i iншыя нягоднiкi паѓсюль пракладалi сабе шлях да яго дзверы. Як i iншыя фехтавальшчыкi, ён заяѓляѓ, што прапануе сваiм калегам-злодзеям сумленную здзелку: палову таго, што ён чакаѓ атрымаць ад перапродажу любога канкрэтнага прадмета. На самай справе, яго ѓяѓленне аб суадносiнах пяцьдзесят на пяцьдзесят было падобна таму, каб пакласцi свiнцовы даляр на бубен Армii Выратавання i папрасiць пяцьдзесят цэнтаѓ рэшты. Ён атрымлiваѓ 75-працэнтную долю ад большай часткi здабычы, яшчэ большы працэнт ад найбольш даверлiвых i якiх у роспачы яго пастаѓшчыкоѓ. Крадзенае зброю ѓсiх тыпаѓ было яго спецыяльнасцю - досыць часта з прыбыткам у 80-90 працэнтаѓ. Магазiн мясной нарэзкi мог прапанаваць злодзею больш наяѓных грошай, але ѓладальнiкi крамаѓ наносiлi на пiсталеты свае пазнакi, якiя, як было вядома, выводзiлi палiцыю прама на крынiцу. Такiм чынам, уладальнiкi лавак лiчылiся прыслужнiкамi ката, i ашуканцы пазбягалi iх, аддаючы перавагу атрымлiваць меншую, але больш бяспечную прыбытак ад такiх людзей, як Лютэр Даф.
  
  Нягледзячы на тое, што Даф быѓ добра вядомы ѓ сваёй прафесii, яму нейкiм чынам удалося пазбегнуць судовага пераследу. Гэты факт быѓ адначасова моцнай рэкламай i яго ахiлесавай пятай. Ён адчуваѓ жах перад арыштам i турэмным зняволеннем i ѓ вынiку падвяргаѓся запалохванню. Квинканнон прытрымлiваѓся думкi, што Даф хутчэй прадаѓ бы сваю мацi, калi б яна ѓ яго была, i ѓсю сваю радню, чым правёѓ бы адну ноч ва ѓладзе гарадскога турэмнага наглядчыка.
  
  Званочак над дзвярыма немузыкально бразнуѓ, калi Квинкэннон увайшоѓ у краму. У той жа мiг змешаныя пахi пылу, цвiлi i павольнага раскладання защекотали яго ноздры. Ён павольна прасоѓваѓся па цьмяна асветленым памяшканнi, абыходзячы дзiѓную мешанiну мэблi, якая ѓключала кiтайскi гардэроб, упрыгожаны агнядышнага драконамi, куфар з цiрольскай хвоi, iспанскi трапезнай стол, окованный меддзю куфар "пiрацкiя скарбы" ад Madgascar. Ён мiнуѓ палiцы з раз'едзенымi чарвякамi кнiгамi, груду трупаѓ, якiя калi-то былi гадзiнамi, пудзiла лiнялага ласкi, артылерыйскi горн, карабельны секстант i пабiтую мармуровую надмагiльную плiту з высечанай на ёй iмем ХОРС-ШАЙ ХАЛЛОРАН.
  
  Калi ён наблiзiѓся да доѓгага прылаѓка ѓ глыбiнi залы, зацвiлыя парцьеры з дамаста рассунулiся, i з'явiѓся ухмыляющийся Лютар Даф. Ён быѓ невысокi, кругленькi, лысаваты, гадоѓ пяцiдзесяцi з невялiкiм i прыкладна такi ж апетытны, як пратухлае вустрыца. Ён насiѓ хiтрасць i прадажнасць гэтак жа адкрыта, як падвязкi на рукавах i казырок лiхвяра на лбе. ђсмешка i раптоѓнасць яго з'яѓлення прымусiлi Квинканнона, як заѓсёды, падумаць аб тролле, выскакивающем перад неасцярожным путником.
  
  "Прывiтанне, прывiтанне, прывiтанне", - сказаѓ троль. "Што я магу зрабiць для ... awk!"
  
  Гук, падобны на сдавленную курыцу, быѓ вынiкам таго, што ён даведаѓся Квинканнона. ђхмылка знiкла, змянiѓшыся нервовым страхам. Ён апурыста стаяѓ i кiдаѓ погляды куды заѓгодна, толькi не ѓ вочы Квинканнону праз прылавак.
  
  
  
  " Як пажываеш, Лютэр? - Ветлiва спытаѓ Квинканнон.
  
  "Ах... Ну i добра, ну i добра".
  
  " Спадзяюся, праблем са здароѓем няма?
  
  "Няма, няма, нiякiх, у выдатнай форме".
  
  " Здаровае цела, чыстае сэрца?
  
  "Ах, ну, ах..."
  
  " Але мы жывем у суровым i ненадзейным свеце, а, Лютэр? Хвароба можа нагнаць ѓ любы момант. Няшчасныя выпадкi таксама бываюць.
  
  " Няшчасныя выпадкi?
  
  "Жудасныя, калечаць няшчасныя выпадкi. Патрабуецца доѓгi знаходжанне ѓ бальнiцы".
  
  У краме было холадна, але твар Дафi ѓжо было вiльготным. Ён дастаѓ насоѓку з цёмнымi крапiнкамi i нервова пачаѓ выцiраць лоб.
  
  "Вядома, ёсць рэчы i горай, чым хваробы i няшчасныя выпадкi. Гэта значыць горш для некаторых. Напрыклад, для тых, хто пакутуе клаѓстрафобiяй".
  
  "Claustro ... што?"
  
  "Жудасны страх апынуцца зачыненым ѓ маленькiх замкнёных прасторах. Напрыклад, у турэмнай камеры".
  
  "Ого", - сказаѓ троль. Дрыжыкi прайшла па яго целе.
  
  "Такi чалавек моцна пацярпеѓ бы пры такiх абставiнах. Мне б не хацелася, каб гэта адбылося, тым больш што гэтага можна было лёгка пазбегнуць ".
  
  "Ах..."
  
  Квинкэннон адлюстраваѓ паблажлiвую ѓсмешку. "Ну, хопiць пра гэта, добра? Пяройдзем да прычыне майго ранiшняга званка. Мне патрэбна невялiкая iнфармацыя, якую, я мяркую, вы можаце даць".
  
  "Ах..."
  
  " Так атрымалася, што ѓ мяне тэрмiновая справа да хлопцу па iмя Доджэр Браѓн. Аднак, падобна, ён знiк з выгляду.
  
  " Доджэр Браѓн?
  
  " Той самы. Заѓсёднiк вiнных крам, гулец i рабаѓнiк па прафесii. Наколькi я разумею, вы нядаѓна мелi з iм справу.
  
  "Нядаѓнiя здзелкi? Не, вы памыляецеся..."
  
  "Зараз, зараз, Лютар. Турэмныя камеры халодныя i непрыемныя, памятай. I вельмi, вельмi маленькiя".
  
  Даф закруцiѓся. " Якое, э-э, якое ѓ цябе да яго справа?
  
  
  
  " Мой i нi адзiн з вашых. Усё, што вам трэба зрабiць, гэта сказаць мне, дзе я магу яго знайсцi.
  
  "Ах..."
  
  " Вы павiнны мець нейкае ѓяѓленне пра яго месцазнаходжанне. Усмешка знiкла з твару Квинканнона, яго голас стаѓ больш жорсткiм. " Вам не варта было б адчуваць маё цярпенне.
  
  "О, ах, я б не стаѓ, я не буду". Даф аблiзаѓ тонкiя вусны. "Магчыма, гэта iдэя. Магчымасць. Вы не скажаце, дзе вы пачулi?"
  
  " Нiхто, акрамя нас, не павiнен ведаць аб нашым маленькiм размове.
  
  " Ну, э-э ... У яго ёсць стрыечны брат, рыбак па iмя Солти Джым.
  
  - А цяпер ведае? Для Квинкэннона гэта было навiной; у дасье Фiнта Браѓна нiчога не гаварылася аб жывым сваяку.
  
  - Вядома, што Доджэр час ад часу спаѓ з iм, - сказаѓ Даф. Так, а, так я чуѓ па радыё.
  
  " Дзе гэты Салёны Джым вешае сваю кепку? Рыбацкая прыстань?
  
  " Няма. Праз залiѓ ... на гарадской прыстанi Окленда. Ён, ах, ён займаецца гандлем вустрыцамi.
  
  - Назва яго лодкi? - спытаѓ я.
  
  " Што-небудзь з вустрыцамi. Гэта ѓсё, што я магу вам сказаць.
  
  "Дастаткова добра," сказаѓ Квинкэннон. " Цяпер пяройдзем да iншых пытаннях. Вы нядаѓна прадалi "Доджеру" рэвальвер, новы цi стары?
  
  " Рэвальвер? Няма. Нi ѓ якiм выпадку.
  
  "Лепш б гэта не было хлуснёй".
  
  " Гэта не так! Клянуся, я не прадаваѓ яму нiякага зброi.
  
  " Значыць, ён браѓ толькi наяѓныя за ѓсе тавары, якiя прывозiѓ вам.
  
  "Я не... э-э... разумею, аб чым вы. Так, ён прыходзiѓ да мяне, але толькi для таго, каб абмеркаваць продаж пэѓнай уласнасцi ..."
  
  Квинканнон зноѓ усмiхнуѓся, выцягнуѓ свой цёмна-сiнi кольт i паклаѓ зброю на стальнiцу памiж iмi. " Ты што-то казаѓ?
  
  "Авк".
  
  "Не, справа не ѓ гэтым. Вы збiралiся iдэнтыфiкаваць прадметы, якiя набылi ѓ Доджера Браѓна. Фактычна, у духу супрацоѓнiцтва i сяброѓскiх адносiн памiж намi, вы збiралiся паказаць мне гэтыя прадметы ".
  
  Троль праглынуѓ, дзiѓна нагадваючы карову, проглатывающую сваю жуйку. Ён тузануѓся, паглядзеѓ на пiсталет, прыкусiѓ нiжнюю губу, як пацук, грызущая сыр.
  
  
  
  Квинкэннон ѓзяѓ "Кольт ВМС" i нядбайна трымаѓ яго ѓ руцэ, накiраваѓшы рулю ѓ напрамку правага вочы Дафi. "Маё час дорага, Лютар," сказаѓ ён. "А твой хутка заканчваецца".
  
  Троль рэзка павярнуѓся i ступiѓ за парцьеру. Квинкэннон пераскочыѓ праз прылавак i рушыѓ услед за iм у неверагодна загрувашчаны кабiнет, асветлены алейнай лямпай. Мноства прадметаѓ покрыва паверхню бачыла вiды пiсьмовага стала на колцах; скрынкi i абгорткi валялiся на падлозе; груды незвычайнага ненадзейна пагойдвалiся на пары сталоѓ на кiпцюрыстыя лапах. У адным куце стаяѓ вялiкi i даволi новы сейф Мослера. Даф азiрнуѓся на Квинкэннона, заѓважыѓ выраз яго твару i неахвотна прыступiѓ да адкрыцця сейфа. Ён паспрабаваѓ захiлiць вантробы сваiм целам, але Квинканнон маячыѓ ззаду, назiраючы за рукамi троля, перебиравшими змесцiва.
  
  "Калi я даведаюся, што ты адмовiѓся хаця б адтэрмiноѓкi ад арышту," папярэдзiѓ яго Квинканнон, - я нанясу цябе вiзiт у адказ, якi i напалову не будзе такiм прыемным, як гэты.
  
  Даф уздыхнуѓ i дастаѓ замшавы мяшочак, якi аддаѓ з яшчэ большай неахвотай. Квинкэннон прыбраѓ кольт у кабуру i вытрас змесцiва мяшочка на далонь. Адна брошка, абсыпаная рубiнамi, дзве пары завушнiц з рубiнамi i дыяментавая брошка.
  
  "Гэта толькi малая частка даходаѓ "Доджера", здабытых несумленным шляхам. Дзе астатняе?"
  
  "Я не ведаю. Клянуся, гэта ѓсё, што ён мне прынёс!"
  
  "Калi ён быѓ тут?"
  
  " Учора ранiцай. Ён сказаѓ, што ѓ яго ёсць яшчэ, што ён прывязе iх праз дзень цi два, але з тых часоѓ я яго не бачыѓ.
  
  " Колькi вы заплацiлi за прывiлей набыць гэтыя цацанкi?
  
  " Дзвесце даляраѓ. Ён, э-э, падобна, думаѓ, што яны стаяць больш, але ѓзяѓ наяѓныя. Ён, падобна, спяшаѓся.
  
  " Так? Ён быѓ напалоханы, цi не так?
  
  "Няма. Нецярплiвы, ѓсхваляваны чым-то. Увесь у пене".
  
  " Ён даѓ вам прадстаѓленне аб тым, што выклiкала павышэнне яго крывянага цiску?
  
  " Нiякiх. Ён схапiѓ наяѓныя i выбег.
  
  Квинканнон кiѓнуѓ. Ён вярнуѓ каштоѓнасцi ѓ мяшочак, а мяшочак сунуѓ у кiшэню палiто.
  
  "Сюды, зараз жа!" - закрычаѓ троль. "Вы не можаце ... Гэта мая ѓласнасць!"
  
  
  
  " Не, гэта не ён. Не ваш i не Фiнта Браѓна. Гэтыя бенгальскiя агнi належаць суддзi Адаму Уинтропу, першай ахвяры рабавання Фiнта. Не хвалюйцеся, я паклапачуся аб тым, каб яны былi вернутыя суддзi ѓ цэласцi i захаванасцi разам з вашымi вiншаваннямi.
  
  Даф выглядаѓ так, нiбы вось-вось разрыдается.
  
  "Ого," сказаѓ ён.
  
  
  
  11
  
  Трамвай даставiѓ Квинканнона да будынка паромнай пераправы ля падножжа Маркет-стрыт. Паромы ѓ Iст-Бэй адпраѓлялiся кожныя дваццаць-трыццаць хвiлiн, i ён прыбыѓ як раз своечасова, каб паспець на адзiн з параходаѓ "Саутерн Пасифик". Промозглым паѓгадзiны пазней ён сышоѓ на бераг разам з iншымi пасажырамi i накiраваѓся ѓверх па вусця ракi да гарадской прыстанi Окленда.
  
  Гэта месца ѓяѓляла сабой сумесь маляѓнiчага i ѓбогага: арктычныя китобои, кiтайскiя джонкi, грэцкiя рыбацкiя лодкi, ветразнiкi янкi, грузавыя суда з сумнеѓнай рэпутацыяй, шаланды, шлюпы, креветочным промыслы, вустрычны лодкi, плывучыя хаты; доѓгiя шэрагi складоѓ, загрувашчаны тут i там лачугами, пабудаванымi з абломкаѓ або з разабраных караблёѓ; i доѓгiя бясплодныя пясчаныя водмелi. Ён па чарзе падышоѓ да тром мужчынам, каб спытаць, дзе гандляр вустрыцамi па iмя Солти Джым, уладальнiк лодкi пад назвай "Нешта вустрычнага". Першыя двое альбо не ведалi, альбо не захацелi гаварыць, але трэцi, сварлiвы стары марак у "Тэм о'браэн Шантере", нацягнутым на вушы, якi сядзеѓ, прыхiнуѓшыся да жалезнай перакладзiне, з напалову починенной рыбалоѓнай сеткай на каленях, ведаѓ Салёнага Джыма дастаткова добра. I ён, вiдавочна, яму не падабаѓся. Ён скрывiѓ твар i плюнуѓ за борт.
  
  "Салёны Джым О'браэн Бэннон, - сказаѓ ён, - нiякай не аматар вустрыц".
  
  " Няма? Хто ён такi?
  
  " Чортаѓ вустрычнага пiрат, вось хто.
  
  "Сапраѓды, замешаны ѓ гандлi вустрыцамi", - сарданiчнай падумаѓ Квинканнон. Аднойчы ѓ яго была сутычка з вустрычны пiратамi, i ён не адчуваѓ задавальнення ад паѓторнага прадстаѓлення. Яны былi цынга, адкiдамi прыбярэжных вод - значна горш, чым кiтайскiя налётчыкi на крэветак або грэцкiя браканьеры на ласося. Падчас першага чэрвеньскага паводкi цэлая флатылiя з iх накiроѓвалася ѓнiз па залiва да выспы Аспарагус, каб зладзiць рэйдавыя групы на градках. I вялiкая частка ѓраджаю была б скрадзеная, нягледзячы на намаганнi Рыбнай патруля i прыватных агентаѓ, такiх як Квинканнон. Адзiнае, што стрымлiвала пiратаѓ ад ѓсталявання поѓнага кантролю над водамi залiва, - гэта iх ѓласная зласлiвасць. Рэгулярнае ѓжыванне алкаголю i опiуму ѓ спалучэннi з подласцю прывяло да многiх парэзах i мноства трупаѓ у пяшчаных кар'ерах.
  
  "Чаму ты шукаеш такiх, як Солти Джым О'браэн Бэннон?" - спытаѓ стары. "Ты не збiраешся далучыцца да яго, цi не так?"
  
  " На гэта няма нiякiх шанцаѓ. Я не палюю за iм.
  
  " Тады хто ж?
  
  " Яго стрыечны брат, Фiнт Браѓн. Ведаеце гэтага хлопца?
  
  " Не магу сказаць, што люблю. I не хачу, калi ѓ яго такое ж чорнае сэрца, як у Салёнага Джыма.
  
  "Магчыма, так яно i ёсць".
  
  " У чым яго выкрут? Ён бо не чарговы пiрат, цi не так?
  
  "Узломшчык".
  
  "А ты хто такi? У цябе погляд i пытаннi хапугi".
  
  " Палiцэйскi? Квинкэннон быѓ трошкi абражаны. " Паляѓнiчы на людзей, той, хто iдзе па следзе, больш падобна на гэта. Дзе Салёны Джым трымае сваю лодку? Дзе-то паблiзу?
  
  " Чорт вазьмi. Ён бы не асмелiѓся. Ён кiдае якар у прыстанi Дэвiса. Не швартуйся з-за страху, што хто-небудзь ноччу пракрадзецца на борт i заб'е яго ѓ сне.
  
  "Як яе клiчуць?" - спытаѓ я.
  
  "Лавец вустрыц. Ну хiба гэта не смешна?"
  
  "Ён жыве за яе кошт, цi не так?"
  
  "Ён ведае. Магчыма, ты знойдзеш яго там цяпер, але калi ты гэта зробiш, цябе лепш насiць з сабой пiсталет i не саромецца iм карыстацца ".
  
  Квинкэннон накiраваѓся да прыстанi Дэвiса. У суседнiм залiве стаяла на якары некалькi шлюпов i шхун, iх было так шмат, што ён, не губляючы часу, спрабаваѓ знайсцi Лаѓца вустрыц. Юнак у лахманах, якi лавiѓ рыбу ручной вудай ля прычала, апазнаѓ яго; юнак таксама пагадзiѓся арандаваць Квинканнону яго ѓласную залатанную лодку, выкiнутую на бераг у приливном глеi ѓ пяцiдзесяцi удилищах ад яго. У адрозненне ад старога рыбака, хлопчык, здавалася, быѓ уражаны тым, што Квинканнон накiроѓваѓся пагаварыць з Салёным Джымам, вустрычнага пiратам; у яго вачах свяцiлася пакланенне перад героем. Квинкэннон здушыѓ жаданне убiць у яго трохi здаровага сэнсу. Нельга спадзявацца прымусiць усiх iсцi прамым шляхам. Акрамя таго, новае пакаленне ашуканцаѓ азначала далейшае росквiт Карпентера i Квинкэннона, Прафесiйных дэтэктыѓных службаѓ, аж да яго i Сабiны старэчай прыдуркаватасцi.
  
  Ён паклаѓ сваю сумку ѓ лодку i паплыѓ да Ловцу вустрыц. Гэта быѓ прыстойных памераѓ шлюп з невялiкай каютой пасярэдзiне, грот-быѓ згорнуты ветразь, корпус меѓ патрэбу ѓ афарбоѓцы, але ѓ астатнiм знаходзiѓся ѓ добрым стане. На палубе нiкога не было, але з каюты даносiлася нестройное дрынканне банджа. Ён налягаѓ на вёслы да тых часоѓ, пакуль не змог прычалiць да сумнеѓнай вяслярны лодцы, прывязанай да трапа Джэйкаба па левым борце. Ён прывязаѓ маляра ялика да iншай перакладзiне, выхапiѓ свой цёмна-сiнi кольт i хутка узлез на борт.
  
  Гулец на банджа пачуѓ цi адчуѓ яго прысутнасць; iнструмент зазвiнеѓ i змоѓк, а праз iмгненне дзверы кабiны расчынiлiся, i адтуль выйшаѓ чалавек, падобны на мядзведзя, аголены па пояс, з страховачным штыром, зацiснутым у руцэ. Квинкэннон раѓнуѓ: "Стаяць смiрна!" - i ѓскiнуѓ пiсталет. Хлопец рэзка спынiѓся, мiргаючы i хмурачыся. Яму было за трыццаць, у яго была клочковатая барада i валасы, свисавшие зблытанымi вяроѓкамi. Халодны вецер з залiва садзьмуѓ з яго пахi доктара Хола i цела такой моцнай хваляй, што ноздры Квинкэннона зашчыпаць ѓ мэтах самаабароны.
  
  " Хто ты, у iмя туманнага пекла, такi?
  
  " Маё iмя для цябе не мае значэння. Кiнь зброю.
  
  "А?"
  
  " Страховачны загваздка. Кiнь яго, Джым.
  
  Салёны Джым ѓтаропiѓся на яго, пацiраючы свабоднай рукой сваю клочковатую бараду, яго рот быѓ адкрыты па меншай меры, на два цалi - ладная падабенства пускающего слiны iдыёта. "Што за iдэя прыплыла на маёй лодцы? Ты ж не гробаны Рыбны патруль".
  
  " Мне патрэбен твой стрыечны брат, а не ты.
  
  "Стрыечны брат?"
  
  " Фiнт Браѓн. Калi ён тут, выклiч яго. Калi няма, скажы, дзе я магу яго знайсцi.
  
  " Я табе нiчога не збiраюся расказваць.
  
  " Ты зробiш гэта, цi знойдзеш свiнцовую дробинку, захраслi ѓ цябе ѓ шкуры.
  
  Маленькiя зласлiвыя вочкi вустрычнага пiрата звузiлiся да щелочек. Ён зрабiѓ крок наперад i сказаѓ з п'янай ваяѓнiчасцю: "Клянуся гаром, нiхто не збiраецца страляць у мяне на маёй уласнай лодцы".
  
  " Я папярэджваю цябе, Джым. Кiнь зброю i не варушыся, цi...
  
  Салёны Джым быѓ занадта бязмозглым i занадта моцна п'яным, каб спалохацца. Ён глуха зароѓ, падняѓ страховачны загваздка i кiнуѓся ѓ нязграбную атаку.
  
  У Квинканнона не было нi найменшага жадання прычыняць шкоду, калi гэтага можна было пазбегнуць. Ён зрабiѓ два хуткiх кроку наперад i моцна ткнуѓ марское рулю кольта прама ѓ грудзi пiрата. Салёны Джым сказаѓ: "Уфф!" - i скончыѓ пасярэдзiне, як лук лучнiка. ђдар пазбавiѓ сiлы яго опущенную руку; страховачны загваздка больш цi менш бясшкодна аддзялiѓся ад мясiстай часткi пляча Квинкэннона. Яшчэ адзiн удар кольтом, за якiм рушыѓ услед хуткi зваротны ѓзмах зброi - трука, якiм ён навучыѓся ѓ свайго бацькi, - i моцны ѓдар рукаяццю па верхавiне пустога чэрапа пiрата. Пачулася яшчэ адно задаволены "Уфф!", пасля чаго Салёны Джым расцягнуѓся на пакрытай луской палубе, каб задрамаць. Даволi дзiѓна, што ён нават пачаѓ выдаваць храпящие гукi.
  
  Квинкэннон пхнуѓ яго наском чаравiка; дрымота i храп не слабелi. Ён прыбраѓ кольт у кабуру i пачаѓ абшукваць нiколi не стиранные штаны i кашулю мужчыны. Гэта не прынесла яму нiчога, акрамя мяшка "Бул Дарем", нейкiх папер i зашмальцаванай французскай паштоѓкi, якая не мае нiякiх мастацкiх вартасцяѓ.
  
  Ён падабраѓ страховачны загваздка i выкiнуѓ яго за борт. Пацёрты рэмень, якi падтрымлiваѓ штаны пiрата, служыѓ для таго, каб звязаць яму рукi за спiной. Затым Квинканнон пераступiѓ праз якi ляжыць без свядомасцi мужчыну i увайшоѓ у каюту.
  
  
  
  
  
  Ён бываѓ у джунглях валацугаѓ i ѓ опiумныя прытонах, дзе было больш ахайна i не так пахла. Дыхаючы ротам, ён агледзеѓ наваколле. З самага пачатку было вiдавочна, што тут нядаѓна жылi двое мужчын. На кожнай з двух ложкаѓ былi скамечана смярдзючыя коѓдры, а таксама стаялi пустыя бутэлькi з-пад таннага i моцнага вiскi "Доктар Хол", вiдавочна, "Салёны напой Джыма", i пустыя бутэлькi з-пад соку для ног, якi так любiѓ Фiнт Браѓн. Аднак на камбузном стале стаялi рэшткi адзiнага стравы - тушеные вустрыцы i хлеб на заквасцы, адна бляшаная кававая гуртка, адзiн брудны шклянку i адна бутэлька "Доктара Хола".
  
  Пад адной з ложкаѓ стаяѓ кардонны чамадан. Квинкэннон выцягнуѓ яго, паклаѓ на коѓдры, пстрыкнуѓ танным замкам лязом свайго кiшэннага нажа i прагледзеѓ змесцiва. Танная адзенне Джона, занадта маленькага памеру, каб падысцi Салёным Джыму. Цыратовы сумка, у якой ляжаѓ набор адмычак i iншых iнструментаѓ для ѓзлому. Стары рэвальвер "Смiт i Вессон", загорнуты ѓ тканiну, незаряженный, без бачных слядоѓ патронаѓ. I крамнiнны мяшок пабольш, падбiты лямцом, якi абуральна бразнуѓ, калi ён яго выцягнуѓ. Калi ён перавярнуѓ мяшок на коѓдру, адтуль пасыпалiся разнастайныя ѓпрыгажэннi, гадзiны, маленькiя сярэбраныя i залатыя цацанкi. Заробак! Хуткi падлiк паказаѓ яму, што ѓсё скрадзенае ѓ вынiку першых трох рабаванняѓ знаходзiцца ѓ яго.
  
  У чамадане быѓ яшчэ адзiн цiкавы прадмет, якi ён прапусцiѓ пры першым поглядзе. Ён ляжаѓ на дне, асабовым бокам унiз, зачапiѓшыся за адарваны куток. Ён вывудзiѓ яго, перавярнуѓ. Вiзiтная картка, памятыя, з паметкай ад вялiкага пальца, але не такая, якую насiѓ ён сам. Ён i раней бачыѓ такiя стрыманыя рэкламныя аб'явы; яны сталi больш-менш звычайнай з'явай у закусачных на ѓскраiне горада, якiя раздавалi найбольш прадпрымальныя дзелавыя жанчыны ѓ акрузе. На гэтай было напiсана:
  
  
  СКРЫПКА , ДЗI - ДЗI - ДЗI
  
  
  
  Мiс Лэтаѓ Кэрью ђяѓляе Багатых Прыгажунь з Экзатычных краiн
  
  
  
  MAISON DE JOIE 244 O'bil FARRELL STREET
  
  
  Так, так, падумаѓ Квинкэннон. Дык вось чаму ты ѓчора так прагнуѓ наяѓных, юны нягоднiк? I чаму ты не правёѓ мiнулую ноч у гэтай бруднай ванне?
  
  Ён задумаѓся. Цi павiнен ён чакаць там вяртання Фiнта? Або яму варта спадзявацца, што яго здабыча не толькi падвысiла яго густ да публiчных дамах, але i працягвае павышаць? Яго iнстынкты паказвалi на апошняе. Яго давер да iх i агiду да перспектыве доѓгага чування - магчыма, вельмi доѓгага - у кампанii Салёнага Джыма О'браэн Бэннона хутка прынялi рашэнне.
  
  Ён зноѓ сабраѓ рэчы i, сунуѓшы ѓ кiшэню, выйшаѓ на палубу з рэвальверам Доджера у руцэ. Салёны Джым ѓсё яшчэ быѓ не ѓ сабе, але пачаѓ патроху прыходзiць у сябе. Квинканнон пакiнуѓ яго звязаным, кiнуѓ рэвальвер у залiѓ i яшчэ больш павялiчыѓ сваю стаѓку, адвязаѓшы i пусцiѓшы лодку па плынi. Затым, насвiстваючы "Вялiкiя конi пiвавара мяне не пераедуць", адну з сваiх любiмых песень аб цвярозасцi, ён залез у арандаванае судна i пачаѓ хутка веславаць назад да прыстанi.
  
  
  
  
  
  12
  
  Раён, вядомы як Аптаун Тендерлойн, быѓ агменем граху, больш высакародным i абачлiвым, чым Берберийское ѓзбярэжжа, i абслугоѓваѓ больш за гуллiвых рэспектабельных гараджан горада. Ён размяшчаѓся на вулiцах Тарцы, Эдзi, Элiс, О'браэн Фарэл, якiя па дыяганалi адыходзiлi ад Рынку. Тут квiтнелi некаторыя з лепшых рэстаранаѓ, салуноѓ i вар'етэ Сан-Францыска - частка кактэйльных маршруту, якi па вечарах прыцягваѓ арыстакратыю ѓ мантыях i шаѓковых капелюшах. Прыгожа апранутыя маладыя жанчыны дэфiлявалi па рынку ѓ вячэрнiя гадзiны, многiя з iх былi апранутыя ѓ фiялкi, прышпiленыя да жакетам, i яркiя баа з пёраѓ на шыi, якiя выдавалi ѓ дасведчаных людзей iх як спартыѓных лэдзi. Мужчыны ѓсiх узростаѓ весела перад тытунёвымi крамамi i салуне, аддаючыся занятку, якому пры выпадку iшоѓ i сам Квинканнон, вядомаму як "складанне пюрэ": глазению i флiрту з выстаѓлялi сябе напаказ дамамi як лёгкай, так i добра ахоѓнай цноты.
  
  Там таксама квiтнелi жылыя дамы, прычым настолькi адкрыта, што рэфармiсцкiя элементы пачалi праводзiць сур'ёзную кампанiю па ачыстцы тэрыторыi. Самай вядомай была тая, якой кiравала мiс Бэс Хол, "Каралева О'браэн Фарэл-стрыт", усе дзяѓчаты якой, як казалi, былi бландынкамi i валодалi рэдкiмi талентамi ѓ сваёй прафесii. Лэтаѓ Кэрью i яе скрыпачка ды Ды былi ѓ другiм шэрагу сапернiц Бэс, якiя спецыялiзавалiся на дамах iншых культур i розных адценняѓ скуры.
  
  Вячэрнi парад яшчэ не пачаѓся, калi Квинкэннон выйшаѓ з трамвая на Маркет-стрыт на О'браэн Фарэл-стрыт, у кiшэнях у яго ѓжо не было нарабаванага; ён заехаѓ у "Карпэнтэр i Квинкэннон, Прафесiйныя дэтэктыѓныя службы" i замкнуѓ усё гэта ѓ офiсны сейф. Над iм, калi ён шпацыраваѓ па драѓляным тратуары, да тэлефонных правадах чаплялася нiжняе бялiзну з фальбонамi - яшчэ адзiн вiд рэкламы, якая распаѓсюджваецца насельнiкамi дамоѓ з зачыненымi аканiцамi ѓздоѓж маршруту. Гэта таксама шакавала i справакавала рэфарматараѓ. На паѓдарогi да трэцяга кварталу ён спынiѓся перад будынкам з простымi аканiцамi, на ѓваходных дзвярах якога красавалiся лiчбы 244. Маленькая неброская таблiчка на сцяне вестыбюля пазалочанымi лiтарамi абвяшчала: "ФИДДЛ ДЗI ДЗI".
  
  ђсмешлiвая каляровая жанчына адчынiла дзверы ѓ адказ на яго званок i праводзiла яго ѓ багата абстаѓлены гасцiную, дзе ён адхiлiѓ прапанову перакусiць i папрасiѓ аѓдыенцыi ѓ мiс Лэтаѓ Кэрью. Застаѓшыся адзiн, ён сеѓ у чырвонае плюшавае крэсла, ѓцягнуѓ ноздрамi змяшаны водар ладану i пачулi i з прафесiйным цiкавасцю агледзеѓ пакой. Карункавыя фiранкi з малюнкам i чырвоныя аксамiтныя парцьеры на зашторенных вокнах. Некалькi чырвоных плюшавых крэслаѓ i канапцы, столiкi ѓ стылi ракако, лямпы з лалавымi заснямi, люстэркi ѓ пазалочаных рамах, карцiны алеем з выявай экзатычна пачуццёвай аголенай натуры. Там жа было некалькi дэвiзаѓ у рамках, адзiн з якiх Квинкэннон мог прачытаць са свайго месца: "Калi б кожны мужчына быѓ гэтак жа верны сваёй краiне, як ён верны сваёй жонцы - Божа, дапамажы Злучаным Штатам" У цэлым, гасцёѓня была падобная на гасцiную Бэс Хол, несумненна, па дызайне, хоць i не была такой раскошнай або стыльнай. Нiхто не мог параѓнацца з "жанчынай, якая лiзнула Джона Л. Саллiвана", калi справа даходзiла да экстравагантнасцi.
  
  Праз пяць хвiлiн у пакой уварвалася Лэтаѓ Кэрью. Квинкэннон мiргнуѓ i з цяжкасцю ѓтрымаѓся ад таго, каб у яго адвiсла скiвiца; яму не раз апiсвалi мiс Лэтаѓ, але гэта быѓ яго першы погляд на яе ѓ плоцi. I там было вельмi шмат плоцi. Яна больш за ѓсё нагадвала гiганцкага херувiма, ружовага, надзьмутага i накрашенного, апранутага ѓ бела-ружовае шоѓк, з спадальнымi баа з ружовых пёраѓ i воблакам салодкiх духоѓ, якiя пагражалi выцеснiць кiсларод, якi застаѓся некранутым пачулi i ладанам.
  
  " Сардэчна запрашаем, сэр, сардэчна запрашаем у Фиддл-Ды-Ды, дом многiх абаяльных прыгажунь з экзатычных краiн. Я ѓладальнiца, мiс Лэтаѓ Кэрью.
  
  Квинкэннон зноѓ мiргнуѓ. Голас мадам быѓ цiхiм i пранiзлiвым, не нашмат гучней мышынага пiску. Той факт, што ён зыходзiѓ ад такой гарыстай жанчыны, рабiѓ яго яшчэ больш дзiѓным.
  
  "Што я магу для вас зрабiць, сэр? Не саромейцеся - прасiце, i вы атрымаеце. Задавальненне кожнага джэнтльмена - для мяне закон".
  
  " Колькi тут кiтайскiх дзяѓчат? - спытаѓ я.
  
  "Ах, у вас ёсць густ да таямнiчаму ђсход. Толькi адна -Мiн Той, з далёкага Шанхая, i яна самая папулярная, сэр, самая папулярная. Да жаль, у цяперашнi час яна заручана".
  
  " Як даѓно яна заручана?
  
  "Прашу прабачэньня?"
  
  " Магчыма, з учорашняга дня? Адзiн i той жа мужчына - малады, хударлявы, чарнявы, якi аддае перавагу чырвонае вiно?
  
  - Адкуль вы гэта ведаеце? - падазрона спытала Лэтаѓ Кэрью.
  
  
  
  "Ён i цяпер усё яшчэ тут?"
  
  " Выкажам здагадку, што так. Якi ѓ цябе да яго iнтарэс?
  
  Значыць, ён меѓ рацыю: фiнт ѓсё яшчэ ѓздымалася. Яму ѓдалося не ѓсмiхнуцца. " Прафесiянал, - сказаѓ ён. " Хлопец - злачынец, якога шукае палiцыя.
  
  Лiслiвая пастава мадам выпарылася. "Аб Божа, толькi не кажы мне, што ты палiцэйскi".
  
  Ён гэтага не зрабiѓ; ён дазволiѓ ёй паверыць у гэта па свайму суроваму выразе асобы.
  
  "Чорт вазьмi!" - сказала яна. "Вы не можаце пачакаць, пакуль ён сыдзе, перш чым арыштоѓваць яго? У мяне наверсе ёсць iншыя клiенты. I я заплацiла за хабар на гэтым тыднi, як заѓсёды ..."
  
  " У якiм пакоi жыве Мiн Той?
  
  "Там жа не будзе стральбы, цi не так?"
  
  " Не, калi гэтага можна пазбегнуць.
  
  "Калi будзе нанесены якой-небудзь шкоду, горад заплацiць за гэта, цi я падам у суд. Гэта ѓключае плямы крывi на дыване, пасцельнай бялiзне i мэблi ".
  
  " У якой пакоi, Лэтаѓ?
  
  Яна пранiзала яго доѓгiм затуманеным позiркам, перш чым пiскнула: "Дзевяць", - i выпырхнуѓ з гасцiнай.
  
  У калiдоры доѓгая, пакрытая дываном лесвiца вяла на другi паверх. Квинкэннон падняѓся па ёй, трымаючы руку на цёмна-сiнiм кольте пад палiто. Пакоi з няцотнымi нумарамi знаходзiлiся злева ад лесвiцы; перад дзвярыма з пазалочанай лiчбай "9" ён спынiѓся, прыслухоѓваючыся. Знутры не даносiлася нiякiх адрозных гукаѓ. Ён выцягнуѓ рэвальвер, нацiснуѓ на клямку i ѓвайшоѓ у пакой, аформленую ѓ вычурном стылi кiтайскiх драконаѓ, цьмяна асветленую лiхтарамi з рысавай паперы i прасякнутую водарам пахошчаѓ, запраѓленыя вiннымi парамi.
  
  Ён з задавальненнем адзначыѓ, што ѓ неадкладнай сутычцы не было неабходнасцi. Доджэр Браѓн лёг дагары на блiжэйшай баку ложка з балдахiнам, апрануты ѓ запэцканы касцюм прафсаюза, з яго адкрытага рота даносiлiся гучныя храпящие гукi. Дзяѓчыне, якая сядзела побач з iм, было не больш дваццацi, з тонкiмi рысамi асобы, яе прывабнасць псавалi цёмныя вочы, ужо такiя ж старыя, як у Кейн. Яна саскочыла з ложка, нацягваючы свабодную шаѓковую накiдку на сваё худое цела, i паспяшалася туды, дзе стаяѓ Квинканнон. Калi яна i заѓважыла яго аголенае зброю, гэта не зрабiла на яе бачнага ѓражаннi.
  
  "Занятая," сказала яна нараспеѓ, " занятая, занятая.
  
  " Больш няма. Мне патрэбен ён, а не ты.
  
  "I што?" Маладыя-старыя вочы мiргнулi некалькi разоѓ. "Скончылi?"
  
  "Скончана", - пагадзiѓся ён. "Я вязу яго ѓ турму".
  
  
  
  Яна зразумела слова, i яно, здавалася, спадабалася ёй. Яна паглядзела на захропшага Фiнта. "Вiно," сказала яна з агiдай.
  
  " Я сам непiтушчы.
  
  Мiн Той сморщила нос. "Фу", - сказала яна i знiкла хутка i бясшумна, як прывiд.
  
  Квинканнон падышоѓ да ложка. Чатыры грубых штуршка, i Фiнт Браѓн перастаѓ храпцi, а яго вочы расчынiлiся. Некалькi секунд ён ляжаѓ нерухома, няѓцямна ѓзiраючыся ѓ твар, аселае над iм. Пазнаванне прыйшоѓ за iмгненне да таго, як ён адным сутаргавым рухам падняѓся з ложка i кiнуѓся да дзвярэй.
  
  Аднак на гэты раз Квинканнон быѓ гатовы да яго i яго хiтрым выкрутаѓ. Ён схапiѓ прафсаюзнага дзеяча за гарлавiну i свабоднай рукой разгарнуѓ маленькага рабаѓнiка, спрытна пазбегнуць ѓдару нагой у галёнка, шпурнуѓ яго спiной на скамечаную пасцель, апусцiѓся побач з iм на каленi i ткнуѓ ствалом цёмна-сiняга кольта прама памiж яго налiтых крывёю вочных яблыкаѓ. "Супакойся, хлопец," сказаѓ ён. - На гэты раз цябе абдурылi, i ты гэта ведаеш.
  
  Махляр, скасавурыѓшы вочы на Жарабя, ведаѓ гэта напэѓна. Уся барацьба i пясок iмгненна пакiнулi яго; ён ляжаѓ нерухомай лужынай, выраз хваравiтага самаабвiнавачаннi сказiла яго лiсiныя рысы.
  
  "Гэта я сам вiнаваты", - сказаѓ ён сумным тонам, калi Квинканнон апранаѓ на яго кайданкi. " Пасля таго, як ты ледзь не злавiѓ мяне мiнулай ноччу, я зразумеѓ, што мне трэба было адразу ж сесцi на гремучку ѓ Окленд-ярдс. З'ехаѓ на "ламмасе", замест таго каб прыйсцi сюды.
  
  " Так, i хай гэта паслужыць табе урокам, Фiнт. Квинкэннон ѓхмыльнуѓся i глыбакадумна дадаѓ: "Самыя прадуманыя планы не заѓсёды аказваюцца самымi прадуманымi".
  
  
  
  13
  
  Гарадская турма, размешчаная ѓ склепе Залы правасуддзя, была ажыѓленым месцам, што сведчыла аб маштабах злачыннасцi ѓ Сан-Францыска. I дасведчанаму воку Квинкэннона падалося, што звонку смярдзючых камер было столькi ж ашуканцаѓ, колькi i ѓнутры. Карумпаваныя палiцэйскiя, бедныя адвакаты, якiя гандлююць за сталом аб вызваленнi зняволеных, сквапныя наладчыкi, хлуслiвыя паручыцелi ... На самай справе iх больш, чым сумленных афiцэраѓ i мужчын, якiя абвiнавачваюцца ѓ цяжкiх злачынствах, бродяжничестве, п'янства ѓ грамадскiх месцах i iншых правiнах.
  
  Квинкэннон даставiѓ туды панурага i нетаварыскай Доджера Браѓна i правёѓ большую частку непрыемнага гадзiны, размаѓляючы са знаёмым афiцэрам i незнаёмым сяржантам на стойцы рэгiстрацыi. Ён падпiсаѓ скаргу ад iмя страхавой кампанii Great Western Insurance Company i перад сыходам паклапацiѓся аб тым, каб Доджэр заставаѓся зачыненым ѓ адной з камер да тых часоѓ, пакуль Джэксан Поллард i Great Western Insurance афiцыйна не аформяць абвiнавачванне. Ён ведаѓ, што лепш не аддаваць нiчога з скрадзенага; ён нават не згадаѓ, што яны былi ѓ яго распараджэннi. Каштоѓныя рэчы дзiѓным чынам знiкалi з палiцэйскага сховiшчы за ноч.
  
  Да таго часу, калi ён вярнуѓся ѓ кантору Карпентера i Квинканнона, Прафесiйных дэтэктыѓных службаѓ, было ѓжо далёка за поѓдзень. Ён распавёѓ Сабiне аб падзеях дня, трохi падфарбаваць свае кароткiя сутычкi з Салёным Джымам i Доджером Браѓнам.
  
  "Ты занадта шмат чым рызыкуеш, Джон", - увещевала яна яго. "Аднойчы ты дорага заплацiш за такое неразважлiвасць. Гэтак жа, як гэта зрабiлi твой бацька i мой муж".
  
  Ён адмахнуѓся ад гэтага. "Я маю намер памерцi ѓ ложку ва ѓзросце дзевяноста гадоѓ", - сказаѓ ён. "I не ѓ адзiноце".
  
  "Я не здзiѓлюся, калi любая з гэтых хвал апынецца праѓдай". Куткi яе рота злёгку выгнулiся. " Я ѓпэѓнены, што вам не склала працы зарыентавацца ѓ гульнi на Скрыпцы ды Ды.
  
  " Што гэта значыць, мая дарагая?
  
  " Толькi не кажы мне, што ты нiколi раней не бывала ѓ гасцiных.
  
  "Толькi пры выкананнi майго прафесiйнага доѓгу", - схлусiѓ ён.
  
  " Калi гэта так, то пры ѓсёй тваёй юрлiвасцi мне шкада выдатных паннаѓ Сан-Францыска.
  
  " Я не прэтэндую на дабрачыннасць юных нявiннiц. Толькi на добразычлiвасць адной маладой i прыгожай удавы.
  
  " Значыць, табе наканавана пражыць свае гады ѓ цэлiбаце, як манаху. Фiнт Браѓн прызнаѓся ѓ сваiх злачынствах?
  
  Квинканнон ѓздыхнуѓ. Неѓзаемнае запал, асаблiва калi яна была такой чыстай, як у яго да Сабiне, была сумнай i годнай шкадавання рэччу. "Ён мала што мог сказаць пасля таго, як мы сышлi з "Скрыпкi ды Ды". Хлопец негаманлiвы, Доджэр. Але здабыча, атрыманая ѓ вынiку яго крадзяжоѓ з узломам, асудзiць яго ".
  
  " Каштоѓнасцяѓ Костейна не было сярод тых, што вы знайшлi?
  
  "Няма", - сказаѓ ён. "Але я знайду iх дастаткова хутка".
  
  
  
  "Яшчэ ёсць час адвезцi партыю ѓ Грэйт Вестэрн i перадаць мiстэру Полларду," сказала Сабiна. " Мне патэлефанаваць яму?
  
  " Не, лепш пачакаць да заѓтра.
  
  "Чаму? Поллард заходзiѓ раней, увесь у хваляваннi. Яшчэ два пазову давялi яго цярпенне да мяжы ".
  
  " Яшчэ двое?
  
  "Абодва пададзеныя сёння Пенелопой Костейн".
  
  "Адзiн за колькасць яе знiклых каштоѓнасцяѓ. Iншы?"
  
  " У Костейнов таксама ёсць сумесны полiс страхавання жыцця з "Грэйт Вестэрн". На суму дваццаць пяць тысяч даляраѓ. Сабiна крыва ѓсмiхнулася. " Удава не губляѓ часу дарма.
  
  "Што яна i зрабiла".
  
  " Мне ѓдалося супакоiць Поларда, але чым хутчэй ён даведаецца, што Фiнт Браѓн арыштаваны, а вернута нарабаванае, тым лепш для нас. Вы разлiчваеце знайсцi каштоѓнасцi Костейна сёння вечарам? Дык вось чаму ты хочаш пачакаць?
  
  "Гэта адна з прычын", - сказаѓ Квинкэннон, хоць гэта было не так.
  
  " Iншы не стаѓ бы дакранацца Шэрлака Холмса, цi не так?
  
  "Што прымушае цябе так думаць?"
  
  " Я ведаю цябе, Джон, значна лепш, чым ты думаеш.
  
  "Лухта", - сказаѓ ён i змянiѓ тэму. "Што вы даведалiся ѓ ходзе свайго сённяшняга расследавання?"
  
  Да таго часу, як Сабiна скончыла сваю справаздачу, барада яго флибустьера расцягнулася ѓ крывой усмешцы. " Хулiган! Як я i падазраваѓ.
  
  "Цi азначае гэта, што ты разгадаѓ загадку?"
  
  "Гэта так. Усё, чаго мне цяпер не хапае, - гэта некалькiх нязначных дэталяѓ".
  
  " Ну? Як быѓ забiты Эндру Костейн? Як Доджеру Браѓну ѓдалося збегчы з хаты?
  
  " Не раней заѓтрашняга ранiцы, мiлэдзi. Сустрэнемся ѓ дзевяць трыццаць у офiсе Поларда. Тады вы пачуеце поѓнае тлумачэнне.
  
  " Ты зноѓ выводзiць мяне з сябе, Джон Квинкэннон. Чаму ты не можаш проста выкласцi мне сутнасць цяпер?
  
  "Роѓна ѓ дзевяць трыццаць," сказаѓ ён, яшчэ больш поддразнив яе д'ябальскiм падмiргваннем, i пайшоѓ.
  
  На Маркет-стрыт ён злавiѓ таксi. Ён нiчога не еѓ з самага сняданку i быѓ па-зверску галодны, але спачатку трэба было выканаць важнае справа. Ён даѓ кiроѓцу наёмнага таксi адрас доктара Калеб Аксминстера на Рускай ѓзгорку.
  
  Прыкладна праз трыццаць хвiлiн ахмiстрыня з совиными вачыма адкрыла парадную дзверы Аксминстеров i паведамiла яму, што доктар яшчэ не вярнуѓся з аперацыi. Ззаду яе, дзе-то ѓ глыбiнi дома, Квинкэннон чуѓ вясёлае, некалькi фантастычнае перабiранне скрыпiчных струн - такi мелодыi ён нiколi раней не чуѓ. Ён сказаѓ: "Я прыйшоѓ пабачыцца з мiстэрам Шэрлакам Холмсам", - i працягнуѓ эканомцы адну з сваiх вiзiтных картак. Яна забрала яе з сабой. Неѓзабаве скрыпка змоѓкла, i неѓзабаве пасля гэтага вярнулася ахмiстрыня, каб праводзiць яго ѓ гасцiную побач з галоѓнай гасцiнай.
  
  Холмс зручна развалiѓся ѓ крэсле, скрыпка стаяла на столiку побач з iм. На каленях у яго была маленькая бутэлечка з празрыстай вадкасцю i сафьяновый футляр. Ён павiтаѓся з Квинкэнноном i папрасiѓ хвiлiнку пачакаць. Доѓгiмi, нервовымi пальцамi ён дастаѓ з футарала шпрыц для падскурных iн'екцый, напоѓнiѓ яго з флакона, адрэгулявалi iголку i закатаѓ левую абшэѓку кашулi. На жилистом перадплечча i запясце Квинкэннон заѓважыѓ незлiчоныя сляды ѓколаѓ. На яго вачах Холмс ѓваткнуѓ iголку сабе ѓ руку, нацiснуѓ на поршань i адкiнуѓся на спiнку крэсла з глыбокiм уздыхам задавальнення.
  
  " Што ѓ бутэльцы, Холмс? - спытаѓ я.
  
  Ангелец ѓсмiхнуѓся. "Сямiадсоткавы раствор, - сказаѓ ён, - ласкава прадастаѓлены доктарам Аксминстером".
  
  Квинканнону не трэба было пытацца аб дакладнай прыродзе сямiадсоткавага раствора. Ён пацiснуѓ плячыма i пакiнуѓ гэтае пытанне ѓ спакоi. У кожнага свой загана.
  
  "Што ж, мой паважаны калега," сказаѓ Холмс, - павiнен сказаць, я рады, што вы прыйшлi. Я зьбiраюся адведаць вас раней, але ѓ мяне быѓ даволi напружаны дзень. Вы пазбавiлi мяне ад неабходнасцi зноѓ выходзiць куды-небудзь сёння ѓвечары.
  
  "У мяне самога быѓ напружаны дзень. I вельмi прадуктыѓны".
  
  " Вы знайшлi Доджера Браѓна? - спытаѓ я.
  
  " Знайшлi i арыштавалi яго. I вярнулi нарабаванае з узломам.
  
  " Мой дарагi Квинканнон, ты перасягнуѓ самога сябе!
  
  "Гэтыя навiны - не адзiная прычына майго вiзiту," лiслiва сказаѓ Квинканнон. " Я таксама прывёз вам запрашэнне.
  
  "Запрашэнне?"
  
  "На сустрэчу ѓ офiсе Джэксана Поларда, кiраѓнiка аддзела прэтэнзiй страхавой кампанii "Грэйт Вестэрн", заѓтра ѓ дзевяць трыццаць ранiцы. Калi вы пагадзiцеся прысутнiчаць, я гарантую, што вы палiчыце гэта павучальным ".
  
  "У якiм сэнсе?"
  
  
  
  "Я маю намер растлумачыць таямнiцу, навакольнае смерць Эндру Костейна".
  
  "Ах! Значыць, твой вышук прынёс дадатковыя плён, цi не так?"
  
  "Так i ёсць".
  
  "А зараз адбудзецца публiчнае адкрыццё," сказаѓ Холмс. " Пышна. Мы з вамi падобныя больш, чым хто-небудзь з нас можа захацець прызнаць, Квинкэннон. Досыць часта ѓва мне прачынаецца артыстычная жылка, якая настойлiва патрабуе добра пастаѓленага спектакля ".
  
  "Значыць, ты будзеш там?"
  
  "О, вядома". Вочы Холмса ззялi; здавалася, ён нiколькi не збянтэжаны тым, што яго перасягнулi. "Мне будзе вельмi цiкава пачуць вашы высновы. Сапраѓды, вельмi цiкава!"
  
  
  
  14
  
  Офiсы Great Western Insurance ѓ Сан-Францыска размяшчалiся ѓ квартале Мантгомеры, самым вялiкiм з гарадскiх будынкаѓ на скрыжаваннi вулiц Мантгомеры i адзiн студэнт з берклi-стрыт. Было ѓсяго палова дзясятага чарговага халоднага, змрочнага ранiцы, калi Квинкэннон увайшоѓ у прыёмную. Ён выявiѓ, што Сабiна i Шэрлак Холмс ѓжо прысутнiчалi, а таксама двух iншых кiраѓнiкоѓ, якiх ён не чакаѓ убачыць, - Пенелопу Костейн i доктара Калеб Аксминстера. Аказалася, Холмс запрасiѓ iх абодвух, таму што мiсiс Костейн быѓ кроѓна зацiкаѓлены ѓ разглядзе, а быѓ Аксминстер "зацiкаѓленым бокам". У Квинканнона не было пярэчанняѓ нi ѓ тым, нi ѓ iншым выпадку. Калi б ён не быѓ так захоплены сваiм спаборнiцтвам з Холмсам, ён бы сам да гэтага дадумаѓся.
  
  У поѓным складзе iх правялi ѓ асабiстае сьвятыню Джэксана Поларда. Спецыялiст па прэтэнзiйна працы быѓ мiтусьлiвым маленькiм чалавечкам у акулярах з рэдкiмi валасамi i бакенбардамi пясочнага колеру, падобнымi на мiнiяцюрнае перакацi-поле. Нахмурыѓшыся, ён запатрабаваѓ адказу: "Што ѓсё гэта значыць, Квинкэннон? Чаму ѓсе гэтыя людзi тут?"
  
  " Можна сказаць, у якасцi сведак.
  
  " Сведкi чаго?
  
  "Гэта хутка стане вiдавочным. Вы загадаеце прынесцi крэслы, каб усiм было зручна?"
  
  Гэта было зроблена, i ѓсе селi, акрамя Квинкэннона. Холмс палiѓ сваю зашмальцаваную глiняную трубку i сеѓ у паслабленай позе, лёгкая ѓсмешка гуляла ѓ кутках яго рота. Сабiна цiха сядзела, склаѓшы рукi на каленях; цярпенне было адной з яе шматлiкiх цнотаѓ. Пенелопа Костейн адчувала сябе не ѓ сваёй талерцы, ерзая на крэсле, пагульваючы пальцамi з медальёнам з тыгровых вокам i агат на шыi. Аксминстер пасмоктваѓ лядзяшы horehound, i ѓ яго быѓ ясноглазый, выжидающий погляд маленькага хлопчыка калядным ранiцай.
  
  - Ну што, Квинкэннон? - спытаѓ Поллард. Працягвай. У яго зусiм не хапала цярпення. - I лепш бы тое, што ты хочаш сказаць, давялося мне па гусце.
  
  " Так i будзе. Перш за ѓсё, Фiнт Браѓн знаходзiцца пад вартай у чаканнi прад'яѓлення афiцыйных абвiнавачанняѓ. Я высачыѓ яго i арыштаваѓ ѓчора.
  
  " Учора? Чаму вы не паведамiлi мне адразу?
  
  " У мяне былi на тое свае прычыны.
  
  "Так? Што наконт усiх выкрадзеных iм рэчаѓ? Вы iх вярнулi?"
  
  "Я так i зрабiѓ".
  
  Па шляху туды Квинкэннон зайшоѓ у офiс агенцтва; ён выцягнуѓ сумку з каштоѓнасцямi i размашистым жэстам паклаѓ яго на пiсьмовы стол Поларда. Вочы маленькага чалавечка прыемна заблiшчалi, калi ён расклаѓ перад сабой змесцiва, але ззянне трохi памеркла, як толькi ён просеял усё змесцiва. "Усё ѓ наяѓнасцi i ѓлiчана па першых трох крадзяжоѓ з узломам," сказаѓ ён. " Але тут няма нiчога з згубу мiсiс Костейн.
  
  "Я яшчэ не аднавiѓ гэтыя прадметы".
  
  " Але ѓ вас ёсць уяѓленне аб тым, што Браѓн з iмi зрабiѓ?
  
  "Ён нiчога з iмi не рабiѓ. У яго iх нiколi не было".
  
  " Вы кажаце, у вас iх нiколi не было?
  
  "Фiнт Браѓн не рабаваѓ дом Костейнов," сказаѓ Квинкэннон. " I ён не забойца Эндру Костейна.
  
  Поллард па-совиному мiргнуѓ за шклом ачкоѓ. " Тады хто ж усё-такi абрабаваѓ яго?
  
  "Нiхто".
  
  " Ну жа, ну ж, хлопец, кажы прама, скажы, што ты маеш на ѓвазе.
  
  "Менавiта Эндру Костейн спланаваѓ крадзеж з дапамогай саѓдзельнiка. I менавiта саѓдзельнiк праткнуѓ яго i схаваѓся з змесцiвам валiзкi з каштоѓнасцямi".
  
  Гэта заява выклiкала "Ах!" у доктара Аксминстера. Сабiна выгнула адну з сваiх выдатных броваѓ. Нават Шэрлак Холмс выпрастаѓся ѓ сваiм крэсле з напружаным выразам твару.
  
  Пенелопа Костейн ледзяным тонам вымавiла: "Гэта недарэчнае абвiнавачванне. З якой нагоды майму мужу ѓступаць у змову з мэтай рабавання ѓласнага дома?"
  
  
  
  " Каб падмануць страхавую кампанiю "Грэйт Вестэрн". Каб выплацiць свае значныя картачныя даѓгi. Вы, вядома, ведаеце, што ён быѓ заѓзятым гульцом, мiсiс Костейн. I што яго фiнансы былi моцна знясiленыя, а яго юрыдычная практыка пацярпела няѓдачу з-за яго залежнасцi ".
  
  " Я нiчога такога не ведаѓ.
  
  "Калi гэта праѓда, - сказала Поллард, - то як вы гэта даведалiся?"
  
  "Я з падазрэннем ставiѓся да яго з таго моманту, як ён папрасiѓ мяне нагледзець за яго ѓласнасцю". Гэта было не зусiм праѓдай, але што дрэннага ѓ невялiкiм приукрашивании? "Два днi таму ѓ доктара Аксминстера ён, здавалася, палiчыѓ мяне чым-то накшталт некампетэнтнага блазна за тое, што я дазволiѓ Доджеру Браѓну збегчы з хаты Трусдейлов. Чаму ж тады ён абраѓ мяне з усiх людзей для абароны сваёй уласнасцi? Адказ заключаецца ѓ тым, што ён хацеѓ, каб дэтэктыѓ, якога ён лiчыѓ непадыходзячым, стаѓ сведкам па-майстэрску инсценированного ѓзлому. Недаацэнка мяне была яго першай памылкай.
  
  " Гэта было адзiнае, што выклiкала ѓ вас падазрэннi?
  
  Костейн прызнаѓ, што малаверагодна, каб прафесiйны узломшчык, якi апынуѓся на валасок ад гiбелi мiнулай ноччу, рызыкнуѓ здзейснiць новае злачынства так хутка, але ён прымусiѓ мяне паверыць, што яго страх быѓ настолькi вялiкi, што ён быѓ гатовы дорага заплацiць за двух аператыѓнiкаѓ, якiя будуць весцi назiранне ѓ наступныя ночы. Трата сродкаѓ, якую ён з цяжкасцю мог сабе дазволiць, паколькi па яго звычцы да выпiѓкi i стане яго офiса было ясна, што для яго наступiлi цяжкiя часы. Ён таксама зрабiѓ сумнiѓнае заяву аб тым, што ѓ яго не было часу выносiць каштоѓнасцi з свайго дома i хаваць iх у iншым месцы, пакуль не будзе затрыманы Доджэр Браѓн, i што ѓ яго няма жадання адмяняць "важныя сустрэчы", каб самому ахоѓваць сваё памяшканне ".
  
  - Значыць, вы пагадзiлiся на гэтую працу, каб высветлiць, чым ён займаѓся? - спытаѓ Аксминстер.
  
  " Так. Яшчэ адно ѓпрыгожванне. Ён пагадзiѓся на гэта з-за грошай - Джон Квинкэннон не дурань. " Наступнае расследаванне, праведзенае мiсiс Карпэнтэр, - ён пакланiѓся Сабiне, - выявiла прыхiльнасць Костейна да азартных гульняѓ i шэраг даѓгоѓ даѓжынёй з бялiзнавую вяроѓку аѓдавелай мацi. Ён быѓ адчайны чалавекам.
  
  " Значыць, вы падазравалi махлярства са страхоѓкай, - сказаѓ Холмс, - калi папрасiлi мяне далучыцца да вас у назiраннi.
  
  "Я так i зрабiѓ," схлусiѓ Квинканнон.
  
  " Вы таксама падазравалi, якiм чынам будзе здзейснена махлярства?
  
  
  
  "Выкарыстанне супольнiка, апранутага ѓ такую ж цёмную вопратку, якую насiѓ Доджэр Браѓн? Прыбыцце Костейна не больш чым праз хвiлiну пасля таго, як зламыснiк пранiк у дом праз заднюю дзверы? Толькi пазней. Гэта быѓ мудрагелiсты план, якi нi адзiн дэтэктыѓ не змог бы прадбачыць ва ѓсёй паѓнаце да здзяйснення факту. Па праѓдзе кажучы, дурдом ад пачатку да канца.
  
  " Выхадка з Вар'ята дома?
  
  "Вар'яцкi план. Гульня ѓ дурня".
  
  " А Ашуканскiя арго, так? Яшчэ адна твая цудоѓная амерыканская iдыёмы.
  
  - Значыць, саѓдзельнiк пайшоѓ на падман, - сказаѓ Поллард, - цi не так? Ён хацеѓ забраць усю здабычу сабе?
  
  "Менавiта так," пагадзiѓся Квинкэннон.
  
  "Назавi яго".
  
  " Пакуль няма. Спачатку патрэбныя iншыя тлумачэннi.
  
  "Напрыклад, як Костейн быѓ забiты ѓ замкнёным пакоi? I чаму яго застрэлiлi, а таксама зарэзалi? Вы можаце адказаць на гэтыя пытаннi?"
  
  "Я магу", - сказаѓ Квинкэннон, звяртаючыся не да Полларду, а да Шэрлаку Холмсу. Меркаваны найвялiкшы дэтэктыѓ свету вось-вось павiнен быѓ саступiць сваю мантыю больш годнага супернiка, i Квинкэннон меѓ намер атрымаць асалоду ад кожным iмгненнем свайго трыумфу.
  
  "Ну, а потым?"
  
  Квинканнон дастаѓ сваю трубку i капшук з тытунём, дазваляючы напрузе нарастаць, пакуль ён напаѓняѓ чару. Холмс захоплена назiраѓ за iм, яго рукi былi занятыя наматыванием кiшэннага "Петраркi", выраз твару было нейтральным, за выключэннем ледзь прыкметнай усмешкай. Астатнiя, уключаючы Сабiну, сядзелi на краешках сваiх крэслаѓ.
  
  Раскурыѓшы трубку i добранька затянувшись, ён сказаѓ: "Адказ на ваш першы пытанне, мiстэр Поллард, - звярнуѓся ён да Холмсу, - заключаецца ѓ тым, што Эндру Костейн не быѓ забiты ѓ замкнёным пакоi. Акрамя таго, ён не быѓ зарэзаны i застрэлены сваiм саѓдзельнiкам.
  
  " Загадкi, Квинкэннон? - Раздражнёна спытала Поллард.
  
  " Зусiм няма. Пачнем з таго, што Эндру Костейн застрэлiѓся. Квинкэннон зрабiѓ паѓзу для драматычнага эфекту, перш чым працягнуць. "Справаздачу быѓ складзены для таго, каб прывабiць мяне ѓ дом, павярхоѓная рана пацвярджала тое, што магло б быць яго сцвярджэннем аб барацьбе з злодзеем. "Каб лепш абдурыць мяне, - разважаѓ ён, - i каб быць упэѓненым, што "Грэйт Вестэрн" выплацiць свае правы хутка, без пытанняѓ i падазрэнняѓ".
  
  " Як вы здагадалiся, што гэта падман?
  
  
  
  "Было вядома, што Доджэр Браѓн насiѓ пiсталет у сваёй прафесiйнай дзейнасцi, але толькi ѓ мэтах запалохвання - ён не быѓ датычны да гвалту. Iду ѓ заклад, што ён насiѓ сваю зброю незараджаны, таму што яно было пустым, калi я знайшоѓ яго ѓчора ѓ яго прытулак, i сярод яго рэчаѓ не было патронаѓ. Рэвальвер, з якога было нанесена раненне, быѓ набыты новым у той жа дзень у зброевай майстэрнi побач з юрыдычнай канторай Костейна самiм Костейном. Расследаванне мiсiс Карпэнтэр выявiла гэтую iнфармацыю, а таксама iнфармацыю, што датычыцца яго фiнансавых праблем.
  
  "Але чаму ѓсё гэта справа з замкнёным пакоем?" Спытала Сабiна. "Далейшае заблытванне?"
  
  "Няма. На самай справе, нiякай хiтрыкi з замкнёным пакоем не было".
  
  " Чорт вазьмi, Квинкэннон! - прагыркаѓ Поллард"
  
  "Гэтая частка лiхтугi была сумессю iлюзii i выпадковасцi, вынiкам абставiнаѓ, а не наѓмысна. У нас не было намеры пазалацiць лiлею такой тэатральнасцю. Нават калi б так i было, пасля стрэлу з пiсталета проста не было дастаткова часу для таго, каб здзейснiць якi-небудзь трук з замкнёным пакоем ".
  
  "Тады што ж адбылося?"
  
  "Костейн знаходзiѓся ѓ калiдоры перад адкрытай дзвярыма ѓ свой кабiнет, а не ѓнутры пакоя, калi стрэлiѓ сабе ѓ перадплечча. Вось чаму ѓ холе гарэѓ электрычны святло; вось чаму там стаяѓ моцны пах гарэлага пораху, але ѓнутры пакоя яго практычна не было. Куля прабiла крэсла, таму што пiсталет быѓ накiраваны ѓ тым кiрунку, калi з яго стралялi, праз адчыненыя дзверы ѓ кабiнет ".
  
  "Чаму Костейн проста не стрэлiѓ туды?"
  
  "Я падазраю, што ён сустрэѓ свайго саѓдзельнiка ѓ калiдоры, магчыма, каб перадаць каштоѓнасцi з шафы з каштоѓнасцямi. Вось чаму ѓ холе гарэѓ святло. Пусты футляр быѓ яшчэ адной зачэпкай, якая навяла мяне на думку. Зноѓ жа, фактар часу - у прывiднага рабаѓнiка было занадта мала часу, каб прабрацца ѓ кабiнет, знайсцi чамадан i абшукаць яго да таго, як прыбыѓ Костейн i злавiѓ яго на месцы злачынства.
  
  " А забойства, Джон? - Спытала Сабiна.
  
  "Праз некалькi iмгненняѓ пасля стрэлу саѓдзельнiк нанёс удар. Костейн стаяѓ у адкрытым дзвярным праёме, спiной да калiдоры. Сiла адзiнага ѓдару доѓгiм вузкiм лязом, пошатнувшись, шпурнула яго наперад, у кабiнет. Аднак удар не быѓ смяротным адразу. Ён пражыѓ досыць доѓга, каб павярнуцца, сустрэцца тварам да твару з тых, хто нападаѓ, заѓважыць скрываѓлены зброю ѓсё яшчэ ѓ паднятай руцэ - i ѓ парадку самаабароны зачынiць дзверы i павярнуць ключ, ужо устаѓлены ѓ клямку. Потым ён страцiѓ прытомнасць i памёр.
  
  "Чаму ён замест гэтага не застрэлiѓ саѓдзельнiка?" Сказаѓ Аксминстер. "Гэта тое, што я б зрабiѓ".
  
  "Магчыма, ён больш не трымаѓ пiсталет. Альбо раптоѓнасць нападу прымусiла яго выпусцiѓ яго, альбо ён выпусцiѓ яго, каб замкнуць дзверы ад свайго здраднiка. На маю думку, Эндру Костейн быѓ не толькi злодзеем, але i баязлiѓцам. Я думаю, што, калi б на яго нацiснулi, яго жонка пагадзiлася б, нягледзячы на яе заяву гарадской палiцыi аб тым, што ён быѓ адважным чалавекам ".
  
  Твар Пенелопы Костейн было колеру яечнага бялку. " Я не згодная нi з чым з таго, што вы сказалi. Нi з чым!
  
  Шэрлак Холмс паварушыѓся ѓ крэсле. Стрыманае захапленне ѓ яго вачах прымусiла Квинкэннона пацяплець. Аднак яго злараднасць не наканавана было працягнуцца доѓга.
  
  "Цудоѓна, Квинкэннон!" Сказаѓ Холмс. Ён ускочыѓ на ногi i схапiѓ Квинкэннона за руку. "Я вiншую вас з тым, як вы спраѓляецеся. Вы прарабiлi пахвальную працу па iнтэрпрэтацыi высноваѓ ".
  
  "Res што?" Спытала Поллард.
  
  " Факты па справе. Высновы майго калегi вучонага амаль у дакладнасцi супадаюць з маiмi.
  
  Квинкэннон напружыѓся. " Што гэта? Твае высновы?
  
  "О, так, вядома. Я прыйшоѓ да iдэнтычным высноѓ ѓчора днём".
  
  "Лухта сабачая!"
  
  " Мой дарагi сябар, вы сумняваецеся ѓ маiх словах?
  
  " Так, калi толькi вы не назавеце саѓдзельнiка i не растлумачце астатнюю частку таго, што адбылося.
  
  "Я магу. Натуральна".
  
  Будзь праклятыя яго вочы! " Ну? Хто ѓдарыѓ Костейна нажом?
  
  " Яго жонка, вядома. Пенелопа Костейн.
  
  З боку Поллард пачуѓся спалоханы воклiч. Адзiнай рэакцыяй мiсiс Костейн было прыбраць яшчэ адзiн адценне i абурана выпрастацца. "Я?" перапытала яна з халодным абурэннем. "Як ты смееш!"
  
  - Фiнт Браѓн - невысокi чалавек, - хутка сказаѓ Квинкэннон. Вам было дастаткова лёгка сысцi за яго ѓ цемры, якi быѓ апрануты ѓ цёмную мужчынскую вопратку, з крамнiннай шапачкай, прыкрывае вашы валасы.
  
  
  
  "Цалкам дакладна," пагадзiѓся Холмс. Ён зноѓ распалiѓ люльку, перш чым працягнуць. - Удзельнiчаючы ѓ плане свайго мужа, яна распрацавала ѓласны контрплан - сваю падвойную гульню, як вы, амерыканцы, гэта называеце, - па двух прычынах. Па-першае, паспрабаваць падмануць страхавую кампанiю "Грэйт Вестэрн" не адзiн, а двойчы, прад'явiѓшы прэтэнзii як па нiбыта скрадзенай каштоѓнасцямi, так i па полiсе страхавання жыцця яе мужа на дваццаць пяць тысяч даляраѓ, адзiным бенефiцыярам якога яна з'яѓляецца. Яна прыходзiла ѓ гэты офiс ѓчора, каб аформiць гэтыя заявы, цi не так, мiстэр Поллард?
  
  "Яна так i зрабiла".
  
  "Яе другiм матывам," працягваѓ Холмс, "была нянавiсць, лютая i усёпаглынальная нянавiсць да мужчыну, за якiм яна была замужам".
  
  "Ты не можаш гэтага ведаць напэѓна", - запярэчыѓ Квинкэннон. "Ты мяркуеш".
  
  " Я не будую здагадак. Нянавiсць мiсiс Костейн да свайму мужу стала вiдавочнай для мяне на адным званым абедзе ѓ доктара Аксминстера. Мае вочы былi прывучаны разглядаць асобы, а не iх знешнасць - iх, так бы мовiць, "публiчную маскiроѓку". Што тычыцца доказаѓ яе сапраѓдных пачуццяѓ i яе вiны, я выявiѓ першую зачэпку неѓзабаве пасля таго, як мы знайшлi труп Эндру Костейна.
  
  "Нейкая падказка?"
  
  " Пудра для асобы, - сказаѓ Холмс.
  
  " Пудра для асобы?
  
  - Калi я аглядаѓ рану на спiне Эндру Костейна ѓ падзорную трубу, я выявiѓ малюсенькае плямка рэчывы на тканiны яго "шевиота" таго ж тыпу i адцення, што i ѓ мiсiс Костейн.
  
  "Як гэта можа даказаць яе вiну? Яны былi жанатыя. ... яе пудра магла трапiць на яго палiто ѓ любы час, дзясяткам розных спосабаѓ".
  
  " Дазволю сабе не пагадзiцца. Гэта было блiзка i справа ад раны, што паказвала на тое, што рэшту, павiнна быць, застаѓся на рабры рукi забойцы, калi быѓ нанесены смяротны ѓдар. Ён таксама спёкся i глыбока vaelsya ѓ валакна тканiны. Гэты факт у спалучэннi з глыбiнёй самай раны дадаткова паказваѓ на тое, што лязо вонзилось ѓ плоць Костейна з велiзарнай сiлай i лютасцю. Акт, спароджаны нянавiсцю, а таксама прагнасцю. Глыбiня i памер раны служылi дадатковым доказам. Ён быѓ зроблены стилетом, наѓрад цi такiм зброяй стаѓ бы карыстацца прафесiйны кладаѓшчык, такi як Доджэр Браѓн. Больш таго, штылет, як паказалi мае даследаваннi злачыннасцi, у значна большай ступенi жаночае зброю, чым мужчынскае.
  
  Квинканнон шукаѓ спосаб абвергнуць гэтую логiку i не знайшоѓ. Ён нахмурыѓся i прытрымаѓ мову.
  
  Пенелопа Костейн ѓ чарговы раз заявiла аб сваёй абражанага нявiннасцi. Нiхто не звярнуѓ на яе нiякай увагi, i менш за ѓсё Квинкэннон i Холмс.
  
  "Такiм чынам," працягнуѓ Холмс, " у нас ёсць таямнiца дзеянняѓ мiсiс Костейн пасля нанясення смяротнага ѓдару. Яе, вiдавочна, цудоѓны ѓцёкi з дому толькi для таго, каб пазней з'явiцца зноѓ у вячэрнiм касцюме. Ты, вядома, ведаеш, Квинкэннон, як была зробленая гэтая заварушка.
  
  Квинкэннон вагаѓся. Чорт вазьмi! Гэта быѓ адзiны пункт, у якiм ён не быѓ абсалютна ѓпэѓнены.
  
  "Вядома", - сказаѓ ён.
  
  " Прашу вас, падрабязней.
  
  Ён уздыхнуѓ i рашуча рушыѓ наперад. " У тым, што яна зрабiла, мала загадкавага. Яна проста хавалася, пакуль мы з табой не апынулiся ѓ кабiнеце, а затым выслiзнула. Без сумневу, праз адно з вокнаѓ. Яна лёгка магла б падрыхтаваць адну з iх загадзя, каб яна слiзгала бясшумна уверх-унiз, а таксама аслабiць зашчапку роѓна настолькi, каб дазволiць ёй ѓпасцi назад у шчылiну замка пасля таго, як яна пралезла ѓнутр i апусцiла створку. Тады акно выглядала б цэлым i цэлым".
  
  "Вынаходлiва".
  
  "Магчыма, яна так i думала".
  
  "Я меѓ на ѓвазе вашу iнтэрпрэтацыю", - сказаѓ Холмс. "Аднак, на жаль, вы памыляецеся. Гэта не тое, што яна зрабiла".
  
  " Што за дьявольщину ты нясеш!
  
  " Цалкам няправiльна па ѓсiх пунктах, за выключэннем таго, што яна сапраѓды хавалася ѓ працягу доѓгага часу. Яна не магла прадбачыць, што абедзве пярэднiя i заднiя дзверы будуць заблакаваныя, каб абцяжарыць выхад; калi б планам быѓ просты ѓцёкi, яна магла б разумна чакаць, што выскользнет праз адну або iншую дзверы, тым самым пазбегнуѓшы выкарыстання вокны. Яна таксама не магла быць загадзя ѓпэѓненая, што саслабленая аконная клямка ѓстане назад у сваю шчылiну i, такiм чынам, застанецца незаѓважанай. Яна таксама не магла быць упэѓненая, што мы не пачуем, як яна падымае i апускае раму, i не схватим яе перш, чым яна паспее збегчы.
  
  - Мяркую, у вас ёсць тэорыя лепей? - спытаѓ Квинканнон.
  
  
  
  " Не тэорыя, а чыстая праѓда. Яе прытулак было тым жа самым, якое яны з мужам выбралi ѓ рамках першапачатковага плана. Я пераканаѓся ѓ гэтым учора днём, калi вярнуѓся ѓ дом Костейн, пакуль мiсiс Костейн была тут з мiстэрам Поллардом, i правёѓ два гадзiны ѓ дбайным ператрус памяшкання.
  
  "Вы незаконна пранiклi ѓ мой дом?" На гэты раз абурэнне Пенелопы Костейн не было найграным. "Я даб'юся, каб вас арыштавалi за незаконнае пранiкненне на чужую тэрыторыю!"
  
  " Думаю, што няма. Пры абставiнах, якiя склалiся, я ѓпэѓнены, нават палiцыя палiчыла б мае дзеяннi цалкам апраѓданымi. Доктар Эксминистер суправаджаѓ мяне, мiж iншым, па маёй просьбе. Ён пацвердзiць усё, што я збiраюся расказаць".
  
  "Вядома, я так i зраблю", - сказаѓ доктар.
  
  - Тады як ёй удалося ѓцячы з праклятага дома? - раздражнёна спытаѓ Квинканнон.
  
  " Яна гэтага не рабiла. Яна нiколi не пакiдала яго. Холмс зрабiѓ паѓзу, як Квинкэннон раней, для драматычнага эфекту. "Калi вы устраняете немагчымае," сказаѓ ён, " усё, што застаецца, воляй-няволяй павiнна быць праѓдай. У дачыненнi да гэтай справы я, як i вы, прыйшоѓ да высновы, што забойца Эндру Костейна не мог здзейснiць забойства ѓ замкнёнай кабiнеце, а затым збегчы з яго; такiм чынам, Костейн не мог быць забiты ѓнутры кабiнета, i кабiнет не мог быць зачынены, калi штылет быѓ вонзен ѓ яго цела. Далей я прыйшоѓ да высновы, што для забойцы было немагчыма збегчы з замкнёнага дома пасля здзяйснення злачынства; такiм чынам, яна не ѓцякала з яго. Пенелопа Костейн ѓвесь гэты час хавалася ѓ памяшканнi. "
  
  " Дзе? Мы абшукалi дом зверху данiзу.
  
  " Сапраѓды. Але падумайце вось пра што: двое незнаёмцаѓ не могуць ведаць кожны куток у доме, у якiм iх нага нiколi раней не бывала. Уладальнiкi, з iншага боку, цалкам дасведчаныя аб кожнай дэталi памяшкання ".
  
  Румянец пачаѓ распаѓзацца па цяпер ужо даволi цеснага каѓнерыку Квинкэннона. Святло ведаѓ пачало ѓ зацiшных кутках яго ѓвiшнага мозгу. Ён праклiнаѓ сябе за тое, што не здолеѓ убачыць тое, што гэты чортаѓ ангелец ѓбачыѓ значна раней.
  
  "Падчас маiх пошукаѓ сёння днём," працягваѓ Холмс, " я выявiѓ невялiкую прыбудову да кухоннай каморы - маленечкую пакойчык, дзе захоѓваюцца кансервы i да таго падобнае. Уваход у гэты пакой скрыты за палiцай у каморы. Тыя, хто ведаѓ пра гэта, маглi быць цалкам упэѓненыя, што староннiя не заѓважаць ѓваходу. Сама пакой плошчай каля чатырох квадратных футаѓ, i хоць у ёй няма вентыляцыi, прыадчынены дзверы дазваляе нармальна дыхаць. Мiсiс Костейн без працы заставалася схаванай там больш за гадзiну - дастаткова часу для яе, каб пераапрануцца з цёмнага адзення мужчыны ѓ вячэрнi касцюм, якi яна схавала там раней. Пасля прыбыцця гарадской палiцыi, калi нiкога з афiцэраѓ паблiзу не было, яна выслiзнула праз кухню i сталовую ѓ пярэднi пакой i прыкiнулася, што толькi што вярнулася дадому. У першага чалавека, сабакi не бываюць яе, сяржанта Махонi, не было прычынаѓ сумнявацца ѓ гэтым.
  
  "Але ты гэта зрабiѓ, я мяркую".
  
  " О, цалкам. Калi яна ѓпершыню ѓвайшла ѓ кабiнет, я заѓважыѓ рэшткi павуцiння i сляды пылу на падоле яе спаднiцы, футравай накiдцы i нават страусином плюмаже на капелюшы. У кладоѓцы ёсць павуцiна, пыл i бруд таго ж тыпу. Я таксама заѓважыѓ, што кавалачак быѓ адарваны ад аднаго з яе пазногцяѓ, пакiнуѓшы маленькую ранку ѓ кутiкула. Раней, вывучаючы дыван у пярэднiм пакоi, я выявiла такi ж малюсенькi кавалачак, запэцканы плямкай свежай крывi - отколотый, вядома, калi яна ѓдарыла нажом свайго мужа. Quod erat demonstrandum."
  
  - Вы нiчога з гэтага не зможаце даказаць, - сказала Пенелопа Костейн.
  
  "Ах, але я магу", - сказаѓ Холмс. "Учора, пакiнуѓшы ваш дом, я наведаѓ гарадское палiцэйскае кiраванне i пагаварыѓ з сяржантам Махонi i адным з афiцэраѓ, якiя дзяжурылi каля вашага дома ѓ тую фатальную ноч. Абодва далi клятву, што нiякi транспарт не прыязджаѓ i нiхто не ѓваходзiѓ у дом нi праз парадную, нi праз заднюю дзверы. Напрошваецца непазбежны выснову, што вы ѓвесь гэты час хавалiся ѓнутры. Што тычыцца знiклых каштоѓнасцяѓ i манет, а таксама прылады забойства ... Ён дастаѓ з кiшэнi палiто анучу, якую разгарнуѓ на стале Поларда. Унутры быѓ акрываѓлены штылет i "скрадзеныя" каштоѓнасцi. " Як бачыце, мiсiс Костейн, iх больш няма там, дзе вы iх схавалi, у каморы.
  
  Яе ледзяное спакой i буянства разам зьнiклi; яна панiкла ѓ крэсле, апусцiѓшы галаву на рукi.
  
  Астатнiя, за выключэннем Квинкэннона, глядзелi на Холмса з непрыхаваным захапленнем. Нават Сабiна, здавалася, была больш ѓражаная яго гульнёй, чым гульнёй свайго кахаючага партнёра. Холмс прыклаѓ руку да сэрца i пакланiѓся, нiбы адказваючы на апладысменты - чартоѓску тэатральны жэст, калi такi наогул бывае. Затым ён зноѓ павярнуѓся да Квинкэннону, паблажлiва ѓсмiхаючыся.
  
  "У цябе ёсць яшчэ якiя-небудзь пытаннi, мой дарагi сябар?" - спытаѓ ён.
  
  Пытаннi? На самай справе ѓ Квинкэннона iх было некалькi. Першы: Як хутка вы пакiдаеце Сан-Францыска? Другi: цi змагу я ѓтрымацца ад таго, каб не задушыць, не збiць дубiнкай, не нанесцi ѓдар нажом або не застрэлiць вас да таго, як вы гэта зробiце?
  
  
  
  15
  
  "Гэты чалавек прыводзiць у шаленства!" Квинкэннон размаѓляць. "Невыносны, абразлiвы, якi выводзiць з сябе!"
  
  " Джон, дзеля ѓсяго святога...
  
  " Думае, што ён чортаѓ аракул. Усё бачыць, усё ведае. Ён эксперт па ѓсiх тайным прадметах пад сонцам. Ён поѓны...
  
  "Джон".
  
  "-гарачы паветра. Дастаткова, каб напоѓнiць паветраны шар i забраць яго адсюль на Сандвiчавы астравы. Гремучник! Хвалько! Самаздаволены папугай!"
  
  "Гавары цiшэй," перасцерагальна сказала Сабiна. " Iншыя наведвальнiкi пачынаюць глядзiць на нас.
  
  Квинканнон супакоiѓся. Яна была права. "Павуцiнневы палац", эксцэнтрычная забягалаѓка Эйба Уорнера на Мейггс-ђорфа ѓ Норт-Бiч, была шумным месцам для вечарынак у абедзенны перапынак, i, каб прыцягнуць да сябе ѓвагу, патрабавалася ладная колькасць пампезнасцi. У той вечар трухлявы будынак было забiта да адмовы - наведвальнiкi атрымлiвалi асалоду ад лепшымi стравамi з морапрадуктаѓ у горадзе, а таксама звычайным наборам малпаѓ, бадзяжных катоѓ i сабак i такiмi экзатычнымi птушкамi, як папугай, якi быѓ здольны вывяргаць праклёны на чатырох мовах. Уорнер кармiѓ благожелательную запал да ѓсiх iстотам, вялiкiм i маленькiм, уключаючы павукоѓ; яго калекцыя рэдкiх сувенiраѓ, ад эскiмоскiх артэфактаѓ да поѓнага набору зубных пратэзаѓ, якiя калi-то належалi кашалоту, i грубых карцiн з аголенымi жанчынамi, была завешаны ад падлогi да столi некранутай мазаiкай з павуцiння.
  
  Нарэшце Сабiна адважылася сказаць: "Я не разумею, чаму вы так разважаеце пра мiстэрам Холмса. Магчыма, ён трохi самодовольен, але нельга адмаѓляць той факт, што ѓ яго блiскучы розум. Шчыра кажучы, я знаходжу яго чароѓным ".
  
  
  
  " Чароѓна! Ты i блiзка не праводзiла з iм столькi часу, колькi я. Сённяшняя прагулка па Берберийскому ѓзбярэжжа i Чайнатауну была бясконцай. Ён настаяѓ на тым, каб агледзець кожны ѓбогi куток i шчылiну. Опiумныя прытоны, iгральныя ѓстановы, вiнныя прытоны, палова прытонаѓ ад Дзюпон-стрыт да набярэжнай ... Так, i гатэль "Нiмфаманiя", i "Бель Кара", i iншыя салоны. Ён нават спынiѓ паѓтузiна вулiчных прастытутак, каб даведацца цэны на iх паслугi, не толькi для параѓнання, але i з вулiчнымi прастытуткамi ѓ лонданскiм Лаймхаѓзе. Фу! Я ѓжо падумваѓ падкупiць Эзру Блуфилда, каб ён накармiѓ яго мiксам i перадаѓ шанхайцам...
  
  " Цiшэй, зараз жа! Хопiць.
  
  Квинканнон зноѓ змоѓк. Ён засяродзiѓся на сваiм вячэры з марскiх вушак, з падвоенай сiлай накiнуѓся на сакавiтых малюскаѓ. Аднак нi атака, нi яго маѓчанне не падоѓжылiся доѓга. Адкусiѓшы з паѓтузiна кавалачкаѓ, ён адклаѓ вiдэлец. Ад жоѓцi ѓ яго паменшылася апетыт; страѓнiк гарэѓ ад дыспенсii. I цяпер подкрадывалось роспач, прытупленыя вастрыню яго абурэння.
  
  Ён сказаѓ: "Гэты доктар, сябар Холмса ѓ Англii, як там яго завуць, той, хто робiць сенсацыямi усе яго прыгоды ..."
  
  " Ватсан. I я б не быѓ занадта ѓпэѓнены, што ён аматар сенсацый.
  
  " Ба. Мяркую, ён таксама напiша аб гэтай гiсторыi з вар'ятам домам. I аддасьць Холмсу усе ѓшанаваннi за яе раскрыццё. Цалкам апусцiце маё iмя.
  
  "Я ѓ гэтым сумняваюся", - сказала Сабiна. "Холмс не захоча, каб шырока стала вядома, што ён займаѓся вышукам ѓ Сан-Францыска або дзе-небудзь яшчэ на працягу апошнiх трох гадоѓ. Памятаеце, доктара Ватсана i ѓвесь свет прымусiлi паверыць, што ён мёртвы.
  
  "Шкада, што яны не маюць рацыю," прамармытаѓ Квинканнон.
  
  " На самай справе, Джон. Не разумею, чаму ты так раѓнуеш да гэтага мужчыну.
  
  " Раѓнуеш? Таму што яму ѓдалося раскрыць частка справы Костейна? Вялiкую частку я раскрыѓ сам, знайшоѓ i арыштаваѓ Доджера Браѓна i вярнуѓ здабычу, атрыманую ад яго крадзяжоѓ з узломам, у прыдачу. Я ва ѓсiм роѓны Холмсу, калi не лепш за яго.
  
  " Як скажаш. Сабiна зрабiла са свайго куфля французскага вiна. " Ведаеш, не выключана, што калi-небудзь у цябе самога з'явiцца бiёграф.
  
  Квинкэннон абдумаѓ гэтую заяву. "Я павiнен выпiць цяпер", - сказаѓ ён. "Клянуся Годфры, я павiнен! Цiкава, зацiкавiцца лi джэнтльмен, якi пiша гэтую вострую калонку для "Экзаменатара"?
  
  " Вы маеце на ѓвазе Эмброуза Бiрс?
  
  
  
  "Гэта той хлопец. Можа быць, я падыду да яго па гэтай нагоды".
  
  "Ну, яго калонка называецца 'Балбатня".
  
  Квинкэннон праiгнараваѓ гэта. Яго змрочнасць пачала рассейвацца. " Вы цалкам маеце рацыю, мiлэдзi, у мяне няма важкiх прычын дазваляць гэтаму ангельскай самозванцу турбаваць мяне. Шэрлак Холмс - ха! Магчыма, ён i дамогся невялiкi вядомасцi, але слава нясталая i мiмалётная. Праз некалькi гадоѓ яго подзвiгi будуць забытыя. Але iмя i выкрыцця Джона Квинкэннона ... О, яны павiнны быць ѓпiсаны ѓ аналы злачыннасцi шырока i незгладжальна!
  
  Сабiна закацiла вочы i красамоѓна прамаѓчала.
  
  OceanofPDF.com
  
  Reichenbach
  
  Гiсторыя прафесара Марыярцi
  
  
  
  Майкл Курланд
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Вы, я мяркую, памятаеце газетныя паведамленнi аб выпадковых смерцi дэтэктыва-кансультанта Шэрлака Холмса i выбiтнага матэматыка прафесара Джэймса Марыярцi ѓ вадаспаду Кесела на рацэ Райхенбах ѓ Швейцарыi. Або, магчыма, вы чыталi справаздачу доктара Ватсана аб супрацьстаяннi ѓ, як ён гэта назваѓ, "Рейхенбахского вадаспаду" памiж Холмсам i "галоѓным злачынцам" Марыярцi. Падобна на тое, што ѓсё ѓ англамоѓным свеце чыталi цi, па меншай меры, чулi пра гэты iнцыдэнт. А затым, як вы памятаеце, прыкладна тры гады праз Холмс зноѓ з'явiѓся ѓ Ватсана i даволi падрабязна патлумачыѓ сваю адсутнасць i меркаваную смерць. Што ж, я тут, каб сказаць вам, што амаль кожнае слова ѓ гэтых справаздачах, уключаючы адрачэнне Холмса, з'яѓляецца хлуснёй, i я павiнен гэта ведаць. Я прафесар Джэймс Марыярцi.
  
  У гэтым няма вiны нi газет, якiя публiкавалi свае публiкацыi з звычайным грэбаваннем да фактаѓ, нi доктара Ватсана, якi верыѓ усяму, што распавядаѓ яму яго сябар i кампаньён Шэрлак Холмс. Не можа быць лепшага сябра, чым той, хто верыць усяму, што яму кажуць, незалежна ад таго, наколькi моцна гэта абвяргаецца доказамi зваротнага. Хiба гэта, у рэшце рэшт, не аснова большасцi рэлiгiй?
  
  Такiм чынам, гэта справаздачу аб падзеях, якiя прывялi да знiкнення, i пра тое, што адбылося неѓзабаве пасля гэтага. Я збiраѓся сказаць "праѓдзiвае апiсанне", але ѓстрымаѓся, таму што памяць мяне падводзiць, i былi некаторыя факты, у якiя я не быѓ прысвечаны, якiя маглi паѓплываць на праѓдзiвасць таго, што адбылося. Такiм чынам, гэта справаздачу пра падзеi ѓ тым выглядзе, у якiм яны падавалiся мне ѓ той час.
  
  Увечары ѓ сераду, дваццаць другога красавiка 1891 года, мiстэр Моуз, мой дварэцкi, правёѓ чалавека па прозвiшчы Типпинс ѓ мой кабiнет. Высокi, хударлявы, цыбаты мужчына, апрануты ѓ чорны сурдут з чырвонымi манжэтамi i кiшэнямi i вялiкiмi меднымi гузiкамi, стаяѓ з капелюшом-цылiндрам у руцэ перад маiм сталом i глядзеѓ на мяне скрозь велiзарныя залатыя акуляры. Яго нос, хоць i недастаткова вялiкi, каб выглядаць па-сапраѓднаму гратэскава, быѓ самым прыкметным прадметам на яго твары, магчыма, з-за сеткi чырвоных вен пад ружавата скурай. Шчотачка вусоѓ прама пад носам надавала твару характар, але гэта быѓ не той персанаж, пазнаёмiцца з якiм я б пастараѓся з усiх сiл. "Я прыйшоѓ да вас ад мiстэра Холмса", - пачаѓ ён. " Яму патрэбна ваша дапамога, i ён папрасiѓ мяне накiраваць вас у сакрэтнае месца, дзе ён вас чакае.
  
  Мяне нялёгка здзiвiць. На самай справе, я марную нямала часу i сiл на тое, каб не здзiѓляцца. Але, прызнаюся, на секунду я быѓ уражаны. " Холмс хоча мяне бачыць? Гэта нейкi трук? - Спытаѓ я.
  
  Ён падумаѓ. "Не, я б так не падумаѓ", - сказаѓ ён нарэшце. "Я думаю, ён занадта тоѓсты, каб займацца падобнымi глупствамi".
  
  "А!" Сказаѓ я. "Тоѓсты, цi не так? Значыць, мiстэру Майкрофту Холмсу патрэбна мая дапамога".
  
  "Сапраѓды," пагадзiѓся Типпинс. " Хiба я не сказаѓ, што гэта?
  
  " Я падумаѓ, што, магчыма, яго брат ...
  
  Типпинс фыркнуѓ. " Дэтэктыѓ-кансультант? Якое дачыненне ён мае да знешняй палiтыцы?
  
  " Знешняя палiтыка? - Пацiкавiѓся я.
  
  "Магчыма, вам лепш проста пайсцi i высветлiць гэта самiм", - прапанаваѓ Типпинс.
  
  " У Мiнiстэрства замежных спраѓ?
  
  " Не, мiстэр Холмс не хоча, каб стала вядома, што ён сустракаецца з вамi, таму ён скарыстаѓся маiмi паслугамi, каб даставiць вас у яго, так сказаць, сакрэтнае месца.
  
  "Паслугi?" Я спытаѓ. "Якога роду паслугi?"
  
  Ён пастукаѓ сябе па грудзях. "Я памагаты", - сказаѓ ён.
  
  "Цiкава", - пагадзiѓся я. "Вы будуеце планы i iнтрыгi для ѓрада Яе Вялiкасцi?"
  
  "Я даю людзям магчымасць рабiць неабходныя рэчы незвычайнымi спосабамi, калi больш звыклыя спосабы недаступныя". Ён усмiхнуѓся. " Час ад часу я аказваю паслугi мiстэру Холмсу, але мала хто яшчэ ва ѓрадзе Яе Вялiкасцi карыстаѓся маiмi паслугамi.
  
  "I якую неабходную паслугу вы маглi б аказаць мне ѓ вашай неортодоксальной манеры?" Я спытаѓ у яго.
  
  "За вашым домам сочаць", - сказаѓ Типпинс.
  
  Я кiѓнуѓ. Я ведаѓ аб пастаянным назiраннi за маiм домам на працягу апошнiх некалькiх тыдняѓ. "Без сумневу, тым самым дэтэктывам-кансультантам, пра якi вы згадвалi", - сказаѓ я.
  
  "Мiстэр Холмс не хацеѓ, каб стала вядома, што ён збiраѓся пагаварыць з вамi, - патлумачыѓ Типпинс, - таму ён паслаѓ мяне".
  
  "Зразумела", - сказаѓ я. "Як ты збiраешся даставiць мяне туды незаѓважаным?"
  
  "Звонку мяне чакае экiпаж," сказаѓ Типпинс, расшпiльваючы сурдут. " Кучар ведае, куды ехаць. Ты выйдзеш адсюль пад маiм iмем. Я пачакаю вашага вяртання тут, калi вы не пярэчыце. Я прынёс кнiгу. "Ён зняѓ сурдут i працягнуѓ яго мне. " Надзень гэта.
  
  "Гэта характэрна", - сказаѓ я, разглядаючы чырвоныя кiшэнi. "Але я не ѓпэѓнены, што мы досыць падобныя, э-э, вонкава, каб маскарад спрацаваѓ".
  
  "Ах! Вось мы i дабралiся да сутнасцi справы", - сказаѓ ён мне. Ён пацягнуѓся да залатой аправе сваiх ачкоѓ i асцярожна зняѓ iх з твару. Разам з iмi з'явiлiся чырвоны нос i вусы шчотачкай. Твар пад iмi было зусiм звычайным, а нос, калi ѓжо на тое пайшло, даволi маленькiм.
  
  "Блаславi мяне бог!" - Сказаѓ я, або, магчыма, гэта было трохi больш моцнае выраз.
  
  Ён усмiхнуѓся. "Проста, але эфектыѓна", - сказаѓ ён. "Назiральнiкi ѓбачаць тое, што яны чакаюць убачыць".
  
  Я надзеѓ акуляры з прилагающимися да iх носам i вусамi i нацягнуѓ палiто.
  
  "Трымай", - сказаѓ Типпинс, працягваючы мне свой цылiндр. "Гэта дапоѓнiць iлюзiю".
  
  I гэта сапраѓды адбылося. Загарнуѓшыся ѓ сурдут Типпинса i надзеѓшы большую частку таго, што калi-то было яго тварам, я сунуѓ дзённiк, якi чытаѓ, у кiшэню палiто i выйшаѓ з хаты. Я забраѓся ѓ сцярог мяне экiпаж, моцную, але нiчым не характэрную воз, фурман што-то сказаѓ конi, i мы рушылi ѓ шлях. Я пачакаѓ каля дзесяцi хвiлiн, перш чым зняць асабовую частку маскi. Магчыма, мне не трэба было здымаць яго так хутка, але я адчувала сябе досыць па-дурному ѓ рознакаляровай палiто, не надзеѓшы гэтага носа нi на iмгненне даѓжэй, чым было неабходна. Я ѓважлiва сачыѓ за заднiм шклом, але, наколькi я мог меркаваць, нiхто не сачыѓ за намi i не выяѓляѓ празмернага цiкавасцi да нашага праезду.
  
  Пасля некалькiх паваротаѓ, разлiчаных на тое, каб прымусiць любога, хто варта за намi, з'явiцца ѓ поле зроку, "джарви" паехаѓ даволi прамым курсам на Риджентс-Парк-роѓд, павярнуѓ на бакавую вулiцу i спынiѓся пасярод шматкватэрнага дома. Ён саскочыѓ са свайго курасаднi i адкрыѓ для мяне дзверцы экiпажа. "Вунь тая дзверы", - сказаѓ ён, паказваючы на карычневую дзверы, вельмi падобную на ѓсе астатнiя карычневыя дзверы ѓздоѓж вулiцы. "Цябе чакаюць".
  
  Мне прыйшло ѓ галаву, што гэта можа быць пасткай. У Лондане ёсць людзi, якiя аддалi перавагу б бачыць мяне мёртвым, чым скрасцi мiльён фунтаѓ, i адзiн з iх мог апынуцца за той дзвярыма замест тоѓстага мiстэра Холмса. Але ѓ мяне ёсць нюх на такiя рэчы, i гэта было адначасова занадта мудрагелiста i занадта банальна, каб быць чым-то iншым, чым здавалася. Таму я падняѓ каѓнер запазычанага палiто, абараняючыся ад халоднага ветру, перасёк дарожку i таргануѓ за шнурок званка ѓ названай дзверы.
  
  Не больш чым праз тры секунды дзверы адчынiлiся, i невысокая жанчына неабсяжных габарытаѓ, апранутая як пакаеѓка, жэстам запрасiла мяне ѓвайсцi. Цi Была яна на самай справе пакаёѓкi або якi-то замаскiраванай супрацоѓнiцай Дыпламатычнай службы, я не магу сказаць. "Сюды, прафесар Марыярцi, сэр", - сказала яна. "Вас чакаюць".
  
  Яна правяла мяне ѓ пакой, якая магла б быць пакоем чакання ѓ прыёмнай якога-небудзь лекара або, калi ѓжо на тое пайшло, прыёмнай агента па бранiраванню квiткоѓ у мюзiк-хол. Там стаялi шырокi, ладна пацёртая канапа з чорнай скуры, некалькi вялiкiх i моцных крэслаѓ, цяжкi стол з нейкага цёмнага дрэва, слаба асветлены трыма насценнымi бра з прыглушаным газам, i акно з цяжкiмi светла-зялёнымi муслиновыми фiранкамi, якiя былi зашморгнены. У пакой слаба данёсся глыбокi пульсавалы гук; я не мог адрознiць нi месцазнаходжання, нi функцыi яго крынiцы. Нейкi механiзм? У правай сцяне, якая вядзе ѓ заднюю частку дома, былi зачыненыя двайныя дзверы. "Калi ласка, пачакайце", - сказала яна. "Ён хутка падыдзе". Тэмбр яе голасу змянiѓся, калi яна вымавiла "Ён", дадатковы рэзананс надаѓ слову важнасць, як быццам я чакаѓ убачыць самога Арыстоцеля або Чарльза Дарвiна. "Калi ласка, не адкрывайце шторы", - дадала яна, выходзячы з пакоя.
  
  Я дадаѓ газу ѓ адным з насценных бра i ѓладкаваѓся ѓ крэсле пад iм, дастаѓшы з кiшэнi часопiс, якi я захапiѓ з сабой, "Das Astrophysische Journal der Universität Erlangen", i пагрузiѓшыся ѓ яго старонкi. Аѓстрыйцы Iофе i Шастак вылучылi тэорыю аб тым, што iмглiстасцi, назiраныя у вялiкiя тэлескопы, ѓяѓляюць сабой не якi-то мiжзоркавы газ, а на самай справе велiзарныя аблокi зорак, вельмi падобныя на нашу ѓласную галактыку Млечны Шлях, бачныя на велiзарных адлегласцях. Калi так - але я адцягнуѓся.
  
  Праз некаторы час я пачуѓ, як адчынiлiся i зачынiлiся дзверы, падняѓ вочы i ѓбачыѓ Шэрлака Холмса, якi стаяѓ у дзвярным праёме. "Такiм чынам!" зароѓ ён, гледзячы на мяне па-над свайго тонкага, крючковатого носа. "У рэшце рэшт, гэта быѓ адзiн з тваiх трукаѓ!" Ён выставiѓ сваю кiй перад сабой, як дзiця, якi грае ѓ дуэль. "Папярэджваю цябе, што я гатовы да любых нечаканасцяѓ".
  
  "Як мiла з твайго боку", - сказаѓ я, складаючы свой дзённiк i прыбiраючы яго назад у кiшэню.
  
  "Мiстэр Холмс," сказала шыракаплечы пакаёѓка ѓ яго за спiной. " Калi ласка, сядайце. Ваш брат зараз спусцiцца.
  
  Холмс прайшоѓ да крэсла ѓ далёкiм канцы пакоя i лёгка апусцiѓся на яго. "Паглядзiм", - сказаѓ ён, не зводзячы з мяне вачэй. Ён сагнуѓ сваю кiй, апiсваючы ѓ паветры перад сабой серыю фiгур, затым паклаѓ яе на каленi.
  
  Дзверы зноѓ адчынiлiся, i ѓ пакоi паѓстала буйная фiгура Майкрофта Холмса. "Шэрлак," сказаѓ ён, - прафесар Марыярцi. Добра, што вы прыйшлi. Далучайцеся да мяне ѓ суседнiм пакоi, там мы зможам пагаварыць.
  
  "Ты запрасiла яго?" спытаѓ Шэрлак, паказваючы дрыготкай кiем у мой бок. "Аб чым ты думаѓ?"
  
  "Усяму свой час," сказаѓ Майкрофт. " Выконвайце за мной. "Ён протопал праз прыёмную i расчынiѓ двайныя дзверы. Пакой, якая адкрылася такiм чынам, калi-то была сталовай дома, але цяпер ператварылася ѓ канферэнц-залу з вялiзным палiраваным сталом чырвонага дрэва ѓ цэнтры, акружаным цяжкiмi крэсламi з таго ж цёмнага дрэва, аббiтыя зялёнай скурай. Па перыметры стаяѓ шэраг картотечные шаф i пара невялiкiх пiсьмовых сталоѓ. У далёкай сцяны стаяѓ вялiкi картаграфiчны шафа. Астатнiя сцены былi завешаныя пришпиленными картамi, схемамi, графiкамi i дакументамi ѓсiх вiдаѓ i памераѓ, а таксама адной карцiнай алеем у рамцы, якая перадавала паляванне на лiс, якая была пакрыта цёмным налётам бруду i занядбанасцi. На вокнах былi цяжкiя шторы, якiя былi зашморгнены. Пакой была ярка асветленая трыма свяцiльнямi, свисавшими з столi. Я заѓважыѓ, што гэта электрычныя лямпы з вялiкiмi металiчнымi нiткамi ѓ вакуумированных колбах. Гэта тлумачыла гудзеѓ гук, якi я чуѓ: у гэтым доме была ѓласная электрастанцыя.
  
  
  
  Калi мы ѓвайшлi, ѓ пакоi чакалi трое мужчын: двое сядзелi за сталом з суровым выглядам, а трэцi хадзiѓ па пакоi, заклаѓшы рукi за спiну. У адным з тых, што сядзяць мужчын, стройным, бездакорна одетом седеющем мужчыну з бакенбардамi "адбiѓную з баранiны", я адразу пазнаѓ лорда Истхоупа, якi займае пасаду мiнiстра замежных справаѓ у цяперашнiм урадзе Торы Яе Вялiкасцi.
  
  "Праходзьце, сядайце," запрасiѓ Майкрофт Холмс. "А вось i яны, спадары," дадаѓ ён, звяртаючыся да трох мужчын у пакоi. " Мой брат Шэрлак i прафесар Джэймс Марыярцi.
  
  Хадзiѓ уздоѓж мужчына спынiѓся. " Яны дамовiлiся? - спытаѓ ён.
  
  " Не, ваша светласць. Я яшчэ не растлумачыѓ iм сiтуацыю.
  
  Трэцi мужчына ѓтаропiѓся на нас па-над сваiх ачкоѓ у чарапахавай аправе. "Значыць, гэта i ёсць цуд-людзi", - сказаѓ ён.
  
  "Перастаньце, сэр," запратэставаѓ Майкрофт Холмс. - Я нiколi не сцвярджаѓ, што яны былi цудатворцамi.
  
  "Лепш бы так i было", - сказаѓ мужчына.
  
  Я заняѓ месца з правага боку стала. Холмс перайшоѓ на левы бок i сеѓ так, каб трымаць мяне ѓ поле зроку, размаѓляючы з нашымi гаспадарамi.
  
  Майкрофт сашчапiѓ рукi за спiной i нахiлiѓся наперад. "Джэнтльмены", сказаѓ ён, звяртаючыся да мяне i Холмсу, "дазвольце прадставiць вам iх светласцi лорда Истхоупа i лорда Фамма". (Менавiта так вымаѓляецца гэтае iмя. Пазней я даведаѓся, што яго светласць Эван Фотерингем, граф Стомшир.) " I Яго правасхадзiцельства барон ван Дурм.
  
  Лорд Фотерингем, джэнтльмен, расхаживавший па пакоi, быѓ высокiм мужчынам з арыстакратычным носам i редеющими валасамi. Барон ван Дурм быѓ велiзарным мужчынам, падобным на мядзведзя, з густымi чорнымi бакенбардамi i сярдзiтым цёмнымi вачыма. Ён быѓ бездакорна апрануты ѓ жамчужна-шэры ранiшнi касцюм з дыяментавай шпiлькай памерам з яйка малiнаѓкi, скрепляющей яго белы шаѓковы гальштук.
  
  "Я бачу, вы даведалiся лорда Истхоупа", - сказаѓ Майкрофт Холмс i мне, прачытаѓшы па нашым злёгку расширившимся вачам больш, чым большасць людзей змаглi б прачытаць на дваццацi васьмi старонках вячэрняй газеты. " Лорд Фотерингем - старшыня Каралеѓскага камiтэта па абароне Каралеѓства, а барон ван Дурм - генеральны дырэктар амстэрдамскага аддзялення Дома ван Дурмов.
  
  Хоць гэта назва не атрымала шырокага прызнання за межамi ѓрада або фiнансавых колаѓ, Дом ван Дурм з'яѓляецца адным з самых багатых, магутных i паспяховых прыватных банкаѓскiх дамоѓ у свеце. Маючы фiлiялы ва ѓсiх месцах, якiя вы толькi можаце сабе ѓявiць, i многiя з якiх вам i ѓ галаву не прыйдуць, ван Дурмы падтрымлiвалi якiя маюць патрэбу ѓрада i прыводзiлi да краху ѓрада, палiтыка якiх абражала iх.
  
  Ван Дурм злёгку кiѓнуѓ сваёй масiѓнай галавой у наш бок. Лорд Фотерингем перастаѓ хадзiць па пакоi дастаткова надоѓга, каб злосна зiрнуць на Шэрлака Холмса, лорд Истхоуп выдаѓ цiхi аднаскладовыя рык.
  
  "Яны ведаюць, хто вы, " сказаѓ нам Майкрофт, - i нам усiм разам трэба сёе-што, э-э, абмеркаваць з вамi, што мае першарадную важнасць, далiкатнасць i сакрэтнасць. Перш чым мы працягнем, я павiнен атрымаць ад вас слова, што нiшто з таго, што мы тут скажам, не будзе паѓторана па-за межамi гэтага пакоя.
  
  Я падняѓ брыво. Шэрлак выглядаѓ здзiѓленым. " Даю табе слова, - сказаѓ я.
  
  "Вы б паверылi гэтаму -" - пачаѓ Холмс, паказваючы на мяне дрыготкiм пальцам. Затым ён змоѓк, паколькi Майкрофт злосна паглядзеѓ на яго, апусцiѓ палец i глыбока ѓздыхнуѓ. "О, вельмi добра", - сказаѓ ён. "Я таксама даю табе слова".
  
  Майкрофт сеѓ. Лорд Фотерингем перастаѓ хадзiць па пакоi i стаѓ тварам да нас, заклаѓшы рукi за спiну. "Сiтуацыя такая, джэнтльмены", - сказаѓ яго светласць. "Ворагi Брытанii выношваюць д'ябальскi змова, i небяспека для бяспекi гэтага каралеѓства - магчыма, i ѓсяго свету - тоiцца ѓ кожным кутку Еѓропы. Прасцей кажучы, над Брытанскай iмперыяй навiсла цень".
  
  "Што гэта за д'ябальскi змова?" - Спытаѓ я.
  
  Лорд Истхоуп сфакусаваѓ на мне свае мяккiя блакiтныя вочы. "У гэтым сутнасць праблемы," сказаѓ ён, ухвальна кiваючы, як быццам я сказала што-небудзь разумнае. " Мы не ведаем.
  
  " Цень? Вочы Холмса звузiлiся. Трое дваран маглi падумаць, што ён засяродзiѓ сваю ѓвагу на гэтай расце ценi, але я - i, верагодна, яго брат - ведалi, што ён абдумвае, цi варта сiлай затрымаць лорда Фотерингема. У мяне ѓ самога было нешта падобнае.
  
  Холмс адкiнуѓся на спiнку крэсла, сашчапiѓшы пальцы на камiзэльцы i амаль зачынiѓшы вочы. " Вы не ведаеце?
  
  "Магчыма, мне варта растлумачыць," сказаѓ барон ван Дурм. "Па ѓсёй Еѓропе ёсць прыкметы, ледзь улоѓныя, але выразныя прыкметы таго, што хутка адбудзецца нешта вельмi важнае, што гэта датычыцца Вялiкабрытанii i што гэта не прадвяшчае нiчога добрага. Узяты сам па сабе, кожны з гэтых iнцыдэнтаѓ - гэтых знакаѓ - мог бы быць выпадковым падзеяй, нiчога не значным, але калi глядзiш на iх усё разам, вымалёѓваецца заканамернасць ".
  
  " У нас у Ваенным мiнiстэрстве ёсць прымаѓка, - умяшаѓся лорд Фотерингем. "'Адзiн раз - выпадковасць, два - супадзенне, тры разы - дзеяннi працiѓнiка".
  
  Шэрлак Холмс нахiлiѓся наперад i сашчапiѓ рукi пад падбародкам, паставiѓшы локцi на стол. "Якога роду здарэння?" ён спытаѓ.
  
  Лорд Истхоуп пачаѓ: "У розных цэнтрах сацыялiстычнай i анархiсцкай думкi па ѓсёй Еѓропе - Парыжы, Вене, Празе - прамоѓцы пачалi перасцерагаць супраць брытанскага iмперыялiзму i "таемных планаѓ" Вялiкабрытанii па сусветнага панавання".
  
  "Зразумела," сказаѓ я. "'Сакрэтныя пратаколы старэйшын з Даѓнiнг-стрыт', так? Я згодны з вамi, што iснуе фiласофская школа, якая лiчыць, што ангельцы - адно з Страчаных каленяѓ Iзраiля ".
  
  "Само па сабе гэта было б пацешна i наѓрад цi злавесна", - сказаѓ Истхоуп. "Але калi вы лiчыце, што гэтыя прамоѓцы з'яѓляюцца часткай плана, накiраванага на тое, каб пракласцi шлях да чаму-то, тады яны заслугоѓваюць больш сур'ёзнага стаѓлення".
  
  "Нават так," пагадзiѓся лорд Фотерингем. "Большасць з тых, хто зараз слухае гэтую лухту, нават сярод эмiгранцкiх сацыялiстычных супольнасцяѓ, павiнны разумець, што гэта лухта, улiчваючы, што Вялiкабрытанiя - адна з нямногiх краiн, якая дазваляе гэтым групам свабоду перамяшчэння i асацыяцый, не турбуючыся аб палiцэйскiх шпiёнаѓ ѓ iх асяроддзi".
  
  "Калi, вядома, яны не iрландцы", - прама сказаѓ Майкрофт Холмс, падаѓшыся наперад у сваiм крэсле. Гэта было сустрэта поѓным маѓчаннем, i ён не стаѓ развiваць гэтую думку.
  
  "Што яшчэ?" спытаѓ Холмс.
  
  "Газеты," сказаѓ лорд Фотерингем.
  
  "На старонках газет розных еѓрапейскiх краiн - Францыi, Германii, Аѓстрыi, Швейцарыi - час ад часу з'яѓляюцца непрыстойныя перадавiцы, якiя абвiнавачваюць урад Яе Вялiкасцi ѓ сакрэтным плане агрэсii супраць кантынентальных дзяржаѓ", - патлумачыѓ Майкрофт.
  
  "Як дзiѓна," сказаѓ Шэрлак.
  
  "Мы ведаем аб трох розных людзей у ѓрадах трох розных краiн, якiя рыхтуюць антибританское заканадаѓства таго цi iншага роду", - сказаѓ лорд Истхоуп. "Рыхтуюцца, вы заѓважыце, але не падпарадкоѓваюцца. Яны чакаюць падыходнага моманту. Мы павiнны выказаць здагадку, што яны вераць, што хутка наступiць падыходны момант. Калi мы ведаем пра трох, як мяркуецца, iх больш ".
  
  "Гэтыя трое мужчын ведаюць адзiн аднаго?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Вiдавочна, няма", - адказаѓ яму брат.
  
  "Тады мы таксама павiнны выказаць здагадку, што дзе-то есць рука, дергающая за нiтачкi".
  
  "Мы сапраѓды так мяркуем", - сказаѓ Майкрофт.
  
  "Гэта ѓсё?" - Спытаѓ Холмс.
  
  "Хiба гэтага недастаткова?" - спытаѓ Истхоуп.
  
  "На самой справе," сказаѓ барон ван Дурм, " ёсць яшчэ сёе-тое. Дом ван Дурмов, як вы маглi здагадацца, мае агентаѓ, стратэгiчна размешчаных па ѓсёй Еѓропе. Большасць з iх ажыццяѓляюць банкаѓскую дзейнасць. Некаторыя проста збiраюць iнфармацыю. Поспех мiжнароднага банка залежыць ад якасцi збiранай iм iнфармацыi. Адзiн з гэтых агентаѓ займае высокае становiшча ѓ ѓрадзе, скажам, замежнай дзяржавы, якая не заѓсёды была ѓ лепшых адносiнах з Вялiкабрытанiяй. У ходзе сваёй працы на нас ён наткнуѓся на дакумент, якi мог бы пралiць некаторы святло на гэтыя падзеi. Яно было адрасавана не яму.
  
  "А!" усклiкнуѓ Шэрлак Холмс.
  
  "Гэта копiя, перакладзеная на ангельскую", - сказаѓ ван Дурм, вымаючы лiст паперы з папкi, якая ляжыць перад iм на стале, i перадаючы яго Холмсу, якi двойчы ѓважлiва прачытаѓ яго, перш чым перадаць мне:
  
  
  Трынаццаць-
  
  Ваш кароткi, i насычаны iнфармацыяй справаздачу быѓ вельмi жаданым. Мы павiнны працягваць i нарошчваць нашы намаганнi па дыскрэдытацыi Англii i англiйскай. Прасцей ссекчы дрэва, калi вы атруцiлi каранi.
  
  Шаснаццаты падвёѓ нас. Горш таго, ён, магчыма, аддаѓ нас. Яго бачылi якiя ѓваходзяць у амбасаду на Прынц Рупертштрассе. Ён прабыѓ там гадзiну. Ён больш так не паступiць.
  
  Наблiжаецца дзень. Разгортваюцца падзеi. Праца i стараннасць прыносяць вялiкiя ѓзнагароды. Фларыда цяпер наша. Паведамiце братам, што кiрунак абрана i вяршыня ужо ѓ поле зроку. Калi мы даможамся поспеху, мы даможамся поспеху разам. Тыя, хто пацерпiць няѓдачу, пацерпяць няѓдачу ѓ адзiночку. Настаѓ час для розуму i дзёрзкасцi. Гiсторыi трэба распавядаць. Iнцыдэнты трэба арганiзоѓваць.
  
  
  
  Леѓ мiрна спiць. За Холмсам i Марыярцi назiраюць, як i за Лампье ѓ Парыжы i Эттином ѓ Берлiне. Яны не напагатове.
  
  Адпраѓляйцеся ѓ Линдау 16чысла. Кампанiя збiраецца. Першае месца. Тры белыя прышчэпкi. Спалiце гэта.
  
  Адзiн
  
  
  "Што вы пра гэта думаеце?" - спытаѓ ван Дурм.
  
  "Першапачаткова гэта было на нямецкай?" - Спытаѓ я.
  
  "Гэта так", - сказаѓ ван Дурм.
  
  " У пасольстве на Прынц-Руперт-штрасэ?
  
  "Брытанскае пасольства ѓ Вене знаходзiцца на Прынц-Рупертштрассе," сказаѓ лорд Истхоуп.
  
  Холмс адкiнуѓся на спiнку крэсла. " Линдау - нямецкае назва? - спытаѓ ён.
  
  "Горад на Бодензее, на нямецкiм баку аѓстрыйскай мяжы", - адказаѓ яму Истхоуп.
  
  "Даволi далёка ад Фларыды," заѓважыѓ Холмс.
  
  "Гэта так", - пагадзiѓся Истхоуп. "Мы не змаглi прыдумаць праѓдападобна тлумачэння гэтай рэплiцы. Нават, калi ѓжо на тое пайшло, фантастычнага".
  
  "Ва ѓсiм пасланнi ёсць што-то мудрагелiстае", - сказаѓ я. "Адрасавана 'Трынаццацi" з "Аднаго". У iм есць што-то ад Люiса Кэрала".
  
  "Чаму яго не спалiлi?" спытаѓ Холмс.
  
  "Так i было", - сказаѓ яму ван Дурм. "Па крайняй меры, спроба была распачатая. Арыгiнал быѓ знойдзены ѓ камiннай рашотцы, абвугленыя i апалены. Але яно было складзена некалькi разоѓ, так што пацярпелi толькi краю, i ѓсё пасланне было вынята некранутым ".
  
  Я ѓсмiхнуѓся, уявiѓшы сабе вобраз высокапастаѓленага ѓрадавага чыноѓнiка, што поѓзае па камiна.
  
  Холмс ѓтаропiѓся на мяне. "Я адчуваю вашу руку ѓ гэтай справе", - сказаѓ ён.
  
  Мне было не да смеху, i, баюся, я дазволiѓ необдуманному лаянкi зляцець з маiх вуснаѓ.
  
  "Цалкам дакладна," сказаѓ лорд Истхоуп.
  
  "Яго iмя пазначана ѓ дакуменце," настойваѓ Холмс. " Хiба вы не бачыце...
  
  "Хопiць!" - крыкнуѓ Майкрофт зманлiва цiхiм голасам. "Ваша iмя таксама пазначана ѓ дакуменце. Павер мне на слова, Шэрлак, што, у чым бы яшчэ нi быѓ замяшаны Марыярцi, ён не мае дачынення да гэтых падзеяѓ.
  
  Шэрлак Холмс адарыѓ брата доѓгiм позiркам, затым прыняѓ позу панурага згоды з глыбiнь свайго крэсла.
  
  Барон ван Дурм перакладаѓ погляд з аднаго на iншага. "Я думаѓ, ты сказаѓ, што яны маглi б працаваць разам", - сказаѓ ён Майкрофту.
  
  "Яны могуць", - запэѓнiѓ яго Майкрофт. "Iм проста трэба трохi часу, каб акрыяць ад iх узаемнай сваркi".
  
  Мяне гэта абурыла. Я не зрабiѓ нiчога, што магло б заахвоцiць Холмса ѓ яго iдыёцкiх абвiнавачаньнях. Але я прытрымаѓ мову.
  
  "Калi мы ѓбачылi згадкi пра вас, мы, натуральна, праверылi," сказаѓ лорд Истхоуп, " i пераканалiся, што за вамi сапраѓды назiралi. Вы заѓважылi?
  
  "Я выказаѓ здагадку, што гэта было зроблена па ѓказаннi маладога мiстэра Холмса", - сказаѓ я.
  
  "Я думаѓ, Марыярцi зноѓ распачынае сваю звычайную чертовщину", - прагыркаѓ Холмс.
  
  "Ну вось, бачыце, вы абодва памылiлiся", - сказаѓ Истхоуп. Ён павярнуѓся да Майкрофту. "Вы ѓпэѓненыя, што гэта тыя людзi, якiя нам патрэбныя?"
  
  "Так," сказаѓ Майкрофт.
  
  " А што з Лампье i Эттином? - Спытаѓ Холмс.
  
  "А!" - сказаѓ ван Дурм.
  
  "Гэта, напэѓна, Альфонс Лампье, вядомы французскi крымiналiст?" - Спытаѓ я.
  
  "Так, так i было б", - пацвердзiѓ ван Дурм.
  
  "Як вы можаце быць упэѓнены, што гэта той самы Лампьер, аб якiм iдзе гаворка?" - Спытаѓ Холмс.
  
  " Таму што ѓчора яго забiлi.
  
  "Супадзенне," сказаѓ Холмс.
  
  "Яго знайшлi ѓ руiнах спаленага катэджа за межамi вёскi Линдау", - сказаѓ лорд Истхоуп. "Тое, што яго знайшлi, чыстая выпадковасць. Ён - яго цела - магло заставацца там месяцамi. Ён быѓ амаль голы, i яго рукi былi звязаныя. Ён быѓ ужо мёртвы, калi дом быѓ падпалены, але секцыя ѓнутранай сцяны абрынулася i выратавала яго цела ад агню ".
  
  Холмс адкрыѓ рот, каб нешта сказаць, але лорд Истхоуп працягнуѓ: "Перад смерцю ён надрапаѓ шпiлькай некалькi слоѓ на ѓнутраным боку сцягна. Ils se réunissent. Азначае 'яны сустракаюцца', або 'яны збiраюцца', або 'яны збiраюцца', у залежнасцi ад абставiн.
  
  
  
  "Я вымушаны зрабiць папраѓку", - сказаѓ Холмс. "Супадзенне можа зайсцi занадта далёка. Хто-небудзь дакладна ведае, над чым ён працаваѓ, калi быѓ забiты?"
  
  "Нашы агенты ѓ Парыжы спрабуюць высветлiць гэта нават цяпер", - сказаѓ ван Дурм.
  
  "Што ты хочаш, каб мы зрабiлi?" - Спытаѓ я.
  
  " Паколькi яны - хто б "яны" нi былi - назiраюць за вамi, - сказаѓ лорд Истхоуп, - мы заключаем, што ѓ iх ёсць прычыны баяцца вас. Магчыма, з-за вашых вядомых здольнасцяѓ, кожнага з вас у сваёй сферы, або, магчыма, таму, што вы валодаеце нейкай iнфармацыяй, пра якую, магчыма, нават не падазраяце, гэта было б каштоѓна ".
  
  Мы з Холмсам абдумвалi гэта з хвiлiну. Як раз у той момант, калi я збiраѓся не пагадзiцца з гэтай ацэнкай, Холмс апярэдзiѓ мяне. "Думаю, што няма", - сказаѓ ён.
  
  Барон ван Дурм выглядаѓ здзiѓленым. "Чаму няма?" ён спытаѓ.
  
  "На вугальных шахтах Уэльса шахцёры бяруць з сабой у шахту канарэйку", - сказаѓ Холмс. "Гэта робiцца для таго, каб як мага раней папярэдзiць iх аб дрэнным паветры, паколькi канарэйкi больш успрымальныя, чым шахцёры. Мы - канарэйкi гэтых людзей".
  
  "Я не бачу аналогii," сказаѓ лорд Истхоуп.
  
  "Нашы, э-э, працiѓнiкi назiраюць за намi, таму што яны вераць, што, калi ѓраду Яе Вялiкасцi стане вядома аб iх махiнацыях, яно пашле аднаго з нас для расследавання. Альбо я, па вiдавочным прычынах, альбо прафесар Марыярцi, - ён на хвiлiну змоѓк, злосна гледзячы на мяне, а затым працягнуѓ, - з-за яго вядомых сувязяѓ з злачынным светам Еѓропы. Гэта, несумненна, так. Але яны баяцца нас не больш, чым шахцёр баiцца канарэйкi. Холмс перапыняѓ сваю прамову неспакойнымi рухамi сваiх тонкiх рук. "Калi яны павераць, што нам вядома аб iх дзеяннях, яны неадкладна i бязлiтасна лiквiдуюць нас".
  
  "Адкуль ты гэта ведаеш, калi нiчога пра iх не ведаеш?" Спытаѓ лорд Фотерингем.
  
  "Альфонс Лампье распавёѓ мне", - адказаѓ Холмс.
  
  " Што? Як ты мог... О, я разумею.
  
  "Магчыма, мне варта было б сказаць "спроба лiквiдаваць нас", "працягнуѓ Холмс, - паколькi iншыя спрабавалi, i нi адзiн з iх пакуль не атрымаѓ поспех".
  
  Мяне пацешыла, што Холмс згадаѓ мяне ѓ сваiх паказаннях, паколькi ён так часта абвiнавачваѓ мяне ѓ спробах лiквiдаваць яго. Але я нiчога не сказаѓ.
  
  
  
  "Так што ж нам рабiць?" - спытаѓ барон ван Дурм.
  
  "З мноства магчымасцяѓ," сказаѓ Майкрофт, - ёсць тры, якiя прыцягваюць больш за астатнiх".
  
  "I гэта так i ёсць?" спытаѓ лорд Истхоуп.
  
  " Адзiн з iх заключаецца ѓ тым, каб трымаць майго брата i прафесара Марыярцi на ѓвазе ва ѓсiх, супакойваць нашых працiѓнiкаѓ, адначасова выкарыстоѓваючы iншых для зрыву iх планаѓ.
  
  "Хто?" спытаѓ лорд Истхоуп.
  
  "Якiя iншыя?" рэхам адгукнуѓся барон ван Дурм.
  
  "Паняццi не маю", - прызнаѓся Майкрофт Холмс. "Другая магчымасць - адвесцi Холмса i Марыярцi, не паставiѓшы ѓ вядомасць назiральнiкаѓ".
  
  "Якiм чынам?" спытаѓ лорд Фотерингем.
  
  "Магчыма, з дапамогай васковых манекенаѓ гэтых дваiх, выстаѓленых у iх вiтрынах i перамяшчаюцца па iм, каб дамагчыся праѓдападабенства жыцця".
  
  "Смешна!" усклiкнуѓ барон ван Дурм.
  
  "Трэцяя магчымасць," сказаѓ Майкрофт, - складаецца ѓ тым, каб яны сышлi адкрыта, але такiм чынам, каб тыя, хто назiрае за iмi, прыйшлi да высновы, што iх iнтарэсы знаходзяцца ѓ iншым месцы".
  
  Шэрлак паглядзеѓ на брата. "Цудоѓна, Майкрофт", - сказаѓ ён. "I як жа нам гэтага дамагчыся?"
  
  Магчымасцi сiтуацыi прыцягнулi мяне. "Я б параiѓ вам, Холмс, гнацца за мной хоць на край свету, як вы так часта пагражалi зрабiць", - сказаѓ я, усмiхаючыся.
  
  Холмс ѓтаропiѓся на мяне.
  
  "Магчыма," сказаѓ Майкрофт, "з невялiкiмi зменамi, гэта сапраѓды тое, што нам варта зрабiць". Ён пацёр паказальным пальцам правай рукi кончык носа. "Калi б вы двое забiлi адзiн аднаго, нiхто з тых, хто вас ведаѓ, не здзiвiѓся б. I я думаю, можна з упэѓненасцю выказаць здагадку, што назiральнiкi спынiлi б назiранне ѓ гэтым выпадку ".
  
  " Забiць адзiн аднаго? - Недаверлiва перапытаѓ Холмс.
  
  "Як вы прапануеце iм гэта зрабiць?" - спытаѓ барон ван Дурм.
  
  Майкрофт пацiснуѓ плячыма. "Якiм-небудзь чынам i ѓ такiм месцы, дзе не ѓзнiкне нiякiх здагадак, што гэта было прытворства", - сказаѓ ён. "Сумеснага скачка з даху высокага будынка было б дастаткова. Магчыма, Эйфелева вежа.
  
  Цяпер гэта зайшло занадта далёка. "I як ты прапануеш нам перажыць падзенне?" Я спытаѓ.
  
  Майкрофт ѓздыхнуѓ. "Я мяркую, гэта павiнна быць дзе-небудзь ѓ менш людным месцы, - сказаѓ ён, - каб табе не давялося перагiнаць палку". У яго голасе гучала шчырае шкадаванне. Цiкава, каго з нас ён уяѓляѓ скакаць з абрыву, падумаѓ я.
  
  Барон ван Дурм пстрыкнуѓ пальцамi. "Я як раз ведаю гэта месца!" - сказаѓ ён. "Недалёка ад горада Мейринген у Швейцарыi ёсць вялiкi вадаспад на рацэ Райхенбах".
  
  "Райхенбах?" перапытаѓ Холмс.
  
  "Прыток Аара", - патлумачыѓ ван Дурм. "Да гэтага месца вядзе ѓсяго адна сцежка, i калi б сказалi, што вы ѓпалi, нiхто б не чакаѓ знайсцi вашыя астанкi. Рака ѓ гэтым месцы хуткая, глыбокая i, э-э, карная.
  
  "Чаму так далёка ад дома?" спытаѓ лорд Фотерингем.
  
  "У гэтага ёсць некалькi пераваг," задуменна прамовiѓ Холмс. "Наша паездка туды дасць нашым супернiкам час убачыць, што мы ставiм сабе адзiн аднаго, а не палюем за iмi, i гэта пакiне нас у Швейцарыi, нашмат блiжэй да Германii i вёсцы Линдау".
  
  "Нават так," пагадзiѓся Майкрофт.
  
  " А тваё знаходжанне ѓ Швейцарыi не выклiча ѓ iх падазрэнняѓ? - Спытаѓ лорд Истхоуп.
  
  Я адважыѓся адказаць. "Яны нiчога не ведаюць аб нашых iнтарэсах у Линдау, i калi яны павераць, што мы мёртвыя, гэта ѓсё роѓна не будзе мець значэння".
  
  "Гэта так", - пагадзiѓся Истхоуп.
  
  "Такiм чынам," сказаѓ лорд Фотерингем. - Цi верыце вы, джэнтльмены, што зможаце забыцца аб асабiстай варожасцi дастаткова надоѓга, каб служыць сваёй каралевы?
  
  Я ѓжо збiраѓся адказаць ветлiвым рогатам цi, магчыма, нават лёгкiм хiхiканнем, калi, да майго здзiѓлення, Холмс ѓстаѓ i расправiѓ плечы. "За каралеву i краiну", - сказаѓ ён.
  
  У гэты момант усе погляды былi скiраваныя на мяне. Я пацiснуѓ плячыма. "На блiжэйшыя некалькi тыдняѓ, у мяне нiчога няма", - сказаѓ я.
  
  
  
  
  
  З невялiкiм змяненнем у першапачатковым плане гонка па Еѓропе павiнна была быць праведзена з правдоподобием, заклiканым пераканаць ђотсана, а таксама любых гледачоѓ, у тым, што яна была сапраѓднай. Змена заключалася ѓ тым, што я павiнен быѓ пераследваць Холмса, а не наадварот. Майкрофт вырашыѓ, што так будзе больш пераканаѓча.
  
  Праз Два днi пачалася вялiкая пагоня. Холмс патэлефанаваѓ Ватсону, каб сказаць яму, што я спрабаваѓ забiць яго (Холмса), i ён павiнен бегчы ѓ Еѓропу. Гiсторыя заключалася ѓ тым, што мая "банда" вось-вось будзе схоплены палiцыяй, але пакуль гэта не было зроблена, Холмс знаходзiѓся ѓ вялiкай небяспецы. Ватсан пагадзiѓся суправаджаць яго ѓ палёце i на наступны дзень далучыѓся да Холмсу ва "другiм вагоне першага класа з пярэдняй боку" Кантынентальнага экспрэса на вакзале Вiкторыя. Холмс быѓ замаскiраваны пад сцiплага пажылога прэлата, але Ватсан не маскiраваѓся, i таму ѓ назiральнiкаѓ не было праблем з назiраннем. Яны бачылi, як Холмс i Ватсан беглi ѓ Экспрэсе, i бачылi, як я наняѓ Спецыяльны цягнiк, каб пераследваць iх. Холмс i Ватсан, здавалася, выслiзнулi ад мяне, кiнуѓшы свой багаж i сышоѓшы з экспрэса ѓ Кентэрберы. Яны адправiлiся праз усю краiну ѓ Ньюхейвен, адтуль на колавым параходзе "Брэтань" у Дьепп.
  
  Трасучы кулаком i мармычучы "Праклёны, зноѓ сарвалася!", я адправiѓся наѓпрост у Парыж i некалькi дзён пратырчаѓ у iх багажу, вiдавочна, чакаючы, што яны прыйдуць i забяруць яго. Калi яны не з'явiлiся, я пусцiѓ слых сярод еѓрапейскага злачыннага свету, што заплачу значнае ѓзнагароджанне за iнфармацыю пра месцазнаходжанне двух ангельцаѓ, якiя выглядалi так-то i так-то. У рэшце рэшт да мяне дайшла вестка, i я правёѓ некалькi дзён, пераследуючы iх па Еѓропе, а за мной, у сваю чаргу, iшлi некалькi джэнтльменаѓ, якiя з усiх сiл старалiся трымацца далей ад староннiх вачэй.
  
  Як i планавалася, я сустрэѓся з Холмсам i Ватсан ѓ вёсцы Мейринген ѓ Швейцарыi 6 траѓня. Пасля абеду яны адправiлiся паглядзець на вадаспад, размешчаны прыкладна ѓ двух гадзiнах хады ад гасцiнiцы, i я паслаѓ хлопчыка з запiскай Ватсону, каб прывабiць яго назад у гасцiнiцу даглядаць за мiфiчнай хворай жанчынай. Затым Холмс павiнен быѓ напiсаць лiст Ватсону, пакласцi яго i якi-небудзь прадмет адзення на выступ i знiкнуць, падаѓшы ѓсiм меркаваць, што мы з iм перайшлi мяжу ѓ магутнай бiтве дабра i зла. Хммм! Затым я знiкну са сцэны i сустрэнуся з Холмсам у Линдау праз чатыры днi.
  
  Але гэтаму не наканавана было спраѓдзiцца. Калi хлопец паспяшаѓся аднесцi запiску Ватсону, я быѓ вымушаны змянiць план. Я рушыѓ услед за iм i схаваѓся за валуном, калi ѓбачыѓ, што хлопец i Ватсан спяшаюцца назад. Затым я кiнуѓся наперад, да выступу, дзе Холмс ѓжо паклаѓ запiску ѓ сваю сярэбраную портсигарку, паклаѓ яе побач з альпенштоком на краi скалы i ѓ апошнi раз выкурыѓ трубку з таго брыдкага тытуню, якi ён палiць, перш чым знiкнуць.
  
  "Ага!" - сказаѓ ён, заѓважыѓшы маё наблiжэнне. "Я ведаѓ, што гэта было занадта добра, каб быць праѓдай! Значыць, гэта будзе татальная бiтва не на жыццё, а на смерць, цi не так, прафесар?" Ён ускочыѓ на ногi i схапiѓся за альпеншток.
  
  
  
  "Не кажыце глупстваѓ, Холмс," зароѓ я. " Адзiн з пераследвалi нас людзей дабраѓся да гатэля як раз у той момант, калi я адаслаѓ хлопца з запiскай. Калi б я не прыйшоѓ за табой, пакуль ён назiраѓ, ён наѓрад цi пераканаѓся б, што мы абодва ѓпалi са скалы.
  
  "Такiм чынам!" - сказаѓ Холмс. "Падобна на тое, нам усё-такi прыйдзецца змагацца або, па меншай меры, пакiнуць пераканаѓчыя сляды бойкi i, магчыма, некалькi клочьев изодранной адзення".
  
  "I тады мы павiнны знайсцi якi-небудзь спосаб пакiнуць гэты выступ, не вяртаючыся тым шляхам, якiм прыйшлi. Дзве пары слядоѓ, якiя вяртаюцца на сцежку, выдалi б гульню ". Я падышоѓ да краю i паглядзеѓ унiз. Шлях быѓ стромым i стромкiм, i ѓ некаторых месцах скала здавалася высечанай, так што спусцiцца ѓнiз было б немагчыма без крукаѓ, вяровак i мноства iншых альпiнiсцкiх прыладаѓ, якiя мы забылiся ѓзяць з сабой. "Мы не можам спусцiцца ѓнiз", - сказаѓ я.
  
  "Што ж, тады," хутка сказаѓ Холмс, " нам пара наверх.
  
  Я агледзеѓ скалу ззаду нас. "Магчыма", - сказаѓ на заканчэнне я. "Цяжка, але магчыма".
  
  "Але спачатку мы павiнны пераканаѓча порыскать зямлю ля краю скалы", - сказаѓ Холмс.
  
  "Давайце прабяжымся па трэцяму i чацвёртаму ката барицу", - прапанаваѓ я. Я зняѓ свой "iнвернес", паклаѓ яго, а таксама сваю кiй з савiнай галоѓкай i капялюш на блiжэйшы выступ i прыняѓ першую абарончую пазiцыю ѓ барицу, або "выжидающий краб".
  
  Холмс ѓ адказ зняѓ капялюш i палiто. "Мы павiнны быць асцярожныя, каб выпадкова не пазабiваць адзiн аднаго", - сказаѓ ён. "Мне б не хацелася выпадкова забiць вас".
  
  "I я, i ты", - запэѓнiла я яго.
  
  Мы выконвалi баявыя практыкаваннi каля чвэрцi гадзiны, за гэты час ладна паляпаѓшы сябе i зямлю. "Досыць!" Нарэшце сказаѓ Холмс.
  
  "Згодны", - сказаѓ я. "Апошнi штрых". Я ѓзяѓ сваю палку са скалы i павярнуѓ ручку на чвэрць абароту, вызваляючы схаванае ѓнутры восьмидюймовое лязо. "Мне непрыемна гэта рабiць," сказаѓ я, " але ѓ iнтарэсах праѓдападабенства..."
  
  Холмс насцярожана назiрае за мной, пакуль я закочваюць правы рукаѓ i асцярожна пратыкаюць руку вастрыём ляза. Я багата вышмараваѓ апошнiя некалькi цаляѓ ляза ѓласнай крывёю, затым адкiнуѓ зброю ѓ бок, як быццам яно было страчана ѓ баi. Дзяржальна палкi я пакiнуѓ каля каменя. "За каралеву i краiну," сказала я, обматывая парэз насоѓкай i закочваючы рукавы.
  
  "Вы ляѓшун, цi не так?" Спытаѓ Холмс. "Я павiнен быѓ здагадацца".
  
  Мы сабралi астатнюю вопратку i пачалi караскацца па амаль отвесному схiле скалы над намi. Гэта была павольная, стомная праца, якая рабiлася яшчэ больш небяспечнай з-за таго, што было ѓжо далёка за поѓдзень, а доѓгiя ценi, слепнучы на прорву, перашкаджалi ясна бачыць.
  
  Прыкладна праз дваццаць хвiлiн Холмс, якi, нягледзячы на пастаянны паток невыразных скаргаѓ, з велiзарнай энергiяй караскаѓся ѓверх па схiле скалы i быѓ прыкладна на два корпуса вышэй мяне, усклiкнуѓ: "Ага! Вось палка, досыць вялiкая, каб змясцiць нас! Магчыма, нам варта адпачыць тут."
  
  Я ѓскараскаѓся побач з iм, i мы ѓдваiх ляглi на пакрыты мохам каменны выступ, так што над краем былi вiдаць толькi нашы галовы, калi мы ѓзiралiся ѓ сгущающиеся змярканне ѓнiзе. Па маiх ацэнках, мы знаходзiлiся прыкладна ѓ двухстах футах над уступам, якi пакiнулi.
  
  Я не ѓпэѓнены, колькi мы так праляжалi, таму што было занадта цёмна, каб разглядзець цыферблат маiх кiшэнных гадзiн, а мы не адважвалiся запалiць святло. Але праз некаторы час мы змаглi разглядзець, што хто-то iдзе па ѓступы, якi мы нядаѓна пакiнулi. У яго быѓ маленькi лiхтар, пры святле якога ён пачаѓ уважлiва вывучаць зямлю, навакольныя скалы i схiл скалы як над, так i пад выступам, хоць ён накiраваѓ прамень недастаткова высока, каб убачыць нас з таго месца, дзе мы глядзелi на яго зверху ѓнiз. Праз хвiлiну ён знайшоѓ скрынку з-пад цыгарэт, якую Холмс пакiнуѓ Ватсону, асцярожна адкрыѓ яе, прачытаѓ запiску ѓнутры, затым зноѓ зачынiѓ i паклаѓ назад на камень. Яшчэ хвiлiна пошукаѓ прывяла яго да акрываѓленага лязе, якое ён уважлiва агледзеѓ, паспрабаваѓ пальцам, затым схаваѓ пад куртку. Затым ён павольна пайшоѓ назад тым жа шляхам, якiм прыйшоѓ, уважлiва вывучаючы па шляху сляды на сцежцы.
  
  Прыкладна праз дзесяць хвiлiн мы пачулi галасы ѓнiзе, i да краю абрыву падышлi чацвёра мужчын: двое швейцарцаѓ з гасцiнiцы ѓ зялёных ледерхозенах з вялiкiмi яркiмi лiхтарамi ѓ руках; доктар Ватсан i мужчына, якi нядаѓна сышоѓ. "Не," сказаѓ мужчына, калi яны з'явiлiся ѓ поле зроку, " я нiкога не бачыѓ на сцежцы. Я не ведаю, што здарылася з вашым сябрам.
  
  
  
  Ватсан блукаѓ па скалы, гледзячы туды i сюды, сам толкам не разумеючы, на што ён глядзiць. "Холмс!" - усклiкнуѓ ён. "Божа мой, Холмс, дзе вы?"
  
  Холмс заварушыѓся побач са мной i, здавалася, хацеѓ што-небудзь сказаць, але ѓстрымаѓся.
  
  Адзiн з швейцарцаѓ заѓважыѓ сярэбраны скрынку для цыгарэт. "Гэта належыць вашаму сябру?" спытаѓ ён, паказваючы на яе.
  
  Ватсан кiнуѓся да яго. "Так!" - сказаѓ ён. "Гэта Холмса". Ён пакруцiѓ яго ѓ руках. "Але чаму-" Адкрыѓшы скрынку, ён выцягнуѓ лiст, разарваѓшы яго напалову. "Марыярцi!" - сказаѓ ён, прачытаѓшы лiст пры святле аднаго з лiхтароѓ. "Значыць, гэта здарылася. Гэта тое, чаго я баяѓся". Ён склаѓ лiст, паклаѓ яго ѓ кiшэню i падышоѓ да краю скалы, каб зазiрнуць ѓнiз, у чернильную цемру ѓнiзе. "Бывай, мой сябар", - сказаѓ ён здушаным ад хвалявання голасам. "Самы лепшы чалавек, якога я калi-небудзь ведаѓ". Затым ён павярнуѓся да астатнiх. "Пойдзем," сказаѓ ён, "мы тут нiчога добрага зрабiць не зможам".
  
  
  
  
  
  Паколькi мы не маглi бяспечна спусцiцца ѓнiз у цемры, мы з Холмсам правялi ноч на гэтым скальным выступе, накiнуѓшы шынялi, наколькi гэта было магчыма, для абароны ад халоднага ветру. Незадоѓга да свiтання пайшоѓ халодны дождж, i мы прамоклi наскрозь яшчэ да свiтання, калi, нарэшце, змаглi спусцiцца назад на выступ унiзе. Наступныя два днi мы падарожнiчалi па сушы пешшу, часам праязджаючы на запрэжанай валамi павозцы прыязнага фермера, пакуль не дабралiся да Вюрстхайма, дзе пасялiлiся ѓ гатэлi Wurstheimer Hof, прынялi ванну, праспалi дванаццаць гадзiн, купiлi прыдатную адзенне i змянiлi свой знешнi выгляд. На наступную ранiцу я спусцiѓся ѓ канцылярскi краму i купiѓ сёе-якiя чарцёжныя прыналежнасцi, затым правёѓ некалькi гадзiн у сваiм пакоi, ствараючы некалькi карысных дакументаѓ. Позна ѓвечары таго ж дня Вурстхайм пакiнулi французскi артылерыйскi афiцэр у цывiльным - Холмс бегла гаворыць па-французску, бо ѓ маладосцi правёѓ некалькi гадоѓ у Монпелье i стаѓ даволi бравым артылерыйскiм афiцэрам - i нямецкi старшы iнспектар каналаѓ i гiдратэхнiчных збудаванняѓ. Я паняцця не маю, цi iснуе такая пазiцыя, на самай справе, але дакументы, якiя я склаѓ, выглядалi цалкам дакладна. Я таксама падрыхтаваѓ яшчэ адзiн дакумент, якi, на маю думку, мог бы апынуцца карысным.
  
  
  
  "Свет страцiѓ майстры фальсiфiкацыi, калi вы вырашылi стаць, э-э, прафесарам матэматыкi, Марыярцi", - сказаѓ мне Холмс, крытычна праглядаючы падрыхтаваныя мной дакументы. "Вадзяныя знакi выдалi б, калi б хто-то быѓ досыць проницателен, каб вывучыць iх, але вы прарабiлi вельмi пахвальную працу".
  
  "Пахвала ад майстра - гэта сапраѓды пахвала", - сказаѓ я яму.
  
  Ён падазрона паглядзеѓ на мяне, але затым склаѓ пропуск, якi я зрабiѓ для яго, i сунуѓ яго ва ѓнутраны кiшэню.
  
  Неѓзабаве пасля поѓдня чатырнаццатага мая мы прыбылi ѓ Кройцинген, маленькi гарадок на ѓсходнiм беразе Бодэнскага возера, або, як яго называюць немцы, Бодензее - вялiкi разлiѓ ракi Рэйн, каля сарака мiль у даѓжыню i месцамi да дзесяцi мiль у шырыню. Гэта месца, дзе сустракаюцца Швейцарыя, Германiя i Аѓстрыя, або сустрэлiся б, калi б на шляху не было возера. Мы селi на колавы параход Koenig Friedrich для чатырохгадзiннага падарожжа ѓ Линдау, цiхi курортны гарадок на нямецкiм беразе возера. Холмс ѓ ролi Ле каменданта Мартэна Дакладна з УСогрЎ d'en Artillerie, валасы былi падзеленыя праборам пасярэдзiне i старанна зачасаны ѓнiз з абодвух бакоѓ, а таксама мелiся цалкам годныя ѓвагi вусы шчотачкай. На iм быѓ строгага крою шэры касцюм з мiнiяцюрнай стужачкай кавалера Ганаровага Легiёна ѓ пятлiцы, i ён злёгку накульгваѓ. Ён дэманстраваѓ поѓнае няведанне нi нямецкай, нi англiйскай, i, такiм чынам, меѓ добрыя шанцы падслухаць тое, што не павiнен быѓ падслухоѓваць.
  
  Я стаѓ Гер iнспектар Ота Stuhl на оф дэ Direktors дэр Kanäle УНД дэ Wasserversorgung, i такiм чынам можна чакаць, праявiць цiкавасць да вадзе, i ѓсё мокрыя, якi даѓ мне ясны нагода пакапацца ѓ тых месцах, дзе ѓ мяне не калупацца.
  
  Падчас падарожжа мы забаѓлялiся, пазнаючы прафесii нашых спадарожнiкаѓ. Швейцарцы, як i немцы, спрашчаюць задачу, апранаючыся строга ѓ адпаведнасцi са сваiм класам, статусам i заняткам. Мы разышлiся ѓ меркаваннях з нагоды пары джэнтльменаѓ ѓ кашулях з фальбонамi i падвойнымi радамi медных гузiкаѓ на празмерна упрыгожаных ботфортах. Я выказаѓ здагадку, што яны былi кiм-то накшталт вулiчных музыкаѓ, у той час як Холмс прыняѓ iх за гiдаѓ па гатэлям. Падслухаѓшы iх размову, мы вызначылi, што яны былi падмайстраѓ сантэхнiкаѓ. Холмс ѓтаропiѓся на мяне так, нiбы гэта была мая вiна.
  
  Мы знялi нумары ѓ гатэлi Athenes, старанна не ведаючы адзiн аднаго пры засяленнi. Было б некаторы перавага ѓ тым, каб здымаць нумары ѓ розных гатэлях, але цяжкасць абмену iнфармацыяй незаѓважанай была б занадта вялiкая. Холмс, цi, хутчэй, вэрна, там, павiнен быѓ абысцi гасцiнiцы i спа-салоны ѓ гэтым раёне i высветлiць, у якiх з iх ёсць грамадскiя памяшканнi, дзе можа збiрацца група, або, што больш верагодна, вялiкiя прыватныя пакоя, здаюцца ѓ арэнду, i паслухаць размову гасцей. Штул гутарыѓ з рознымi гарадскiмi чыноѓнiкамi на вельмi важную тэму вады i прымаѓ удзел у любых плётках, якiя яны маглi прапанаваць. Гарадскiя чыноѓнiкi любяць дзялiцца важнымi плёткамi з праходзячымi мiма урадавымi чыноѓнiкамi; гэта пацвярджае iх аѓтарытэт.
  
  " Тры белыя прышчэпкi для бялiзны, - задуменна сказаѓ Холмс, гледзячы ѓ акно на адну з велiзарных заснежаных гор, змрочна взиравших на горад. Было ранiцу пятнаццатага, i мы толькi што паснедалi па асобнасцi i сабралiся ѓ маiм нумары на трэцiм паверсе гатэля. Пакой Холмса знаходзiлася далей па калiдоры, праз дарогу, i з яе адкрываѓся вiд на гарадскую плошчу, палiцэйскi ѓчастак i возера за iм. З майго акна былi бачныя толькi горы.
  
  "Апошняя радок таго лiста", - успомнiѓ я. "Адпраѓляйся ѓ Линдау шаснаццатага. Кампанiя збiраецца. Першае месца. Тры белыя прышчэпкi. Спалi гэта'. Вельмi лаканiчна.
  
  "Першае месца мае на ѓвазе, што было i другое месца", - разважаѓ Холмс. "Падобна на тое, яны сустракалiся тут раней".
  
  "Больш таго, - выказаѓ здагадку я, - адзiн з iх лiдэраѓ, верагодна, жыве дзе-то тут".
  
  "Магчыма", - пагадзiѓся Холмс. "Падумайце: калi кампанiя "збiраецца", то яны збiраюцца для таго, каб зрабiць тое, што яны рыхтуюцца зрабiць. Калi б яны проста збiралiся разам, каб абмеркаваць пытаннi або атрымаць iнструкцыi, тады яны сустракалiся б, а не збiралiся разам. Вывучэнне мовы i яго канатацыi мае вялiкае значэнне для сур'ёзнага даследчыка ".
  
  "Нават так", - пагадзiѓся я.
  
  Холмс- Дакладна - у той дзень выйшаѓ з хаты i пераходзiѓ з гасцiнiцы ѓ кафэ, а затым у карчму, пiѓ чарнаслiѓ, кава i еѓ пiрожныя. Чалавек валодае дзiѓнай здольнасцю ёсць, не набiраючы вагi, i, наадварот, абыходзiцца без ежы цэлымi днямi ѓ той час, калi iдзе па следзе нягоднiка. Я правёѓ ранiцу, вывучаючы карту горада, каб атрымаць уяѓленне аб тым, дзе што знаходзiцца. Пасля абеду я адправiѓся ѓ ратушу, каб пабачыцца з герром бурмiстрам Пиндлем, буйным мужчынам з пышнымi вусамi i шырокай усмешкай, якая асвятляла яго твар i выпраменьвала добры настрой. Мы сядзелi ѓ яго кабiнеце, ён налiѓ кожнаму з нас па маленькаму шкляначцы шнапса, i мы абмяркоѓвалi пытаннi водазабеспячэння i грамадскага аховы здароѓя. Здавалася, ён быѓ вельмi задаволены тым, што вялiкая бюракратыя далёкага Берлiна наогул ведае аб iснаваннi маленькага Линдау.
  
  Калi вы хочаце зрабiць уражанне на мужчыну сваёй пранiклiвасцю, скажыце яму, што вы адчуваеце, што ён турбуецца аб адносiнах, аб сваiх фiнансах або пра сваё здароѓе. Лепш скажыце яму, што ён справядлiва асцерагаецца, што яго часта няправiльна разумеюць i што яго працу не цэняць. Калi вы хочаце вырабiць ѓражанне на грамадзянскай чыноѓнiка, скажыце яму, што падзяляеце яго заклапочанасць з нагоды гарадскога водазабеспячэння, каналiзацыi або смецця. На працягу першых дзесяцi хвiлiн нашай размовы мы з герром Пиндлем былi сябрамi на працягу многiх гадоѓ. Але усмешлiвы гiгант быѓ не так просты, як здаваѓся. "Скажыце мне," сказаѓ ён, хупава трымаючы келiх са шнапсам двума пульхнымi пальцамi, " што на самай справе хоча ведаць мiнiстэрства? Вы тут не толькi для таго, каб паглядзець, цi цячэ вада з кранаѓ ".
  
  Я ѓсмiхнулася яму, як прафесар свайму лепшаму вучню. "Вы вельмi пранiклiвы," сказала я, нахiляючыся да яго. " I вы выглядаеце як чалавек, якi ѓмее захоѓваць сакрэты...
  
  "О, гэта так", - запэѓнiѓ ён мяне, яго нос тузануѓся, як у моцнай паляѓнiчай сабакi, почуявшей пах сасiсак "блутвурст".
  
  Дастаѓшы з унутранай кiшэнi свой асаблiвы дакумент, я разгарнуѓ яго перад iм. Перапоѓнены афiцыйнымi пячаткамi i iмперскiмi арламi, дакумент iдэнтыфiкаваѓ Ота Штуля як афiцэра Nachrichtendienst, Службы ваеннай выведкi кайзера, у званнi оберста, i далей заяѓляѓ::
  
  
  Яго Iмператарская Вялiкасць кайзер Вiльгельм II просiць усiх вернападданых Германii аказваць прад'яѓнiку гэтага дакумента любую дапамогу, у якой ён мае патрэбу, у любы час.
  
  
  "А!" сказаѓ бурмiстр Пиндль, цяжка кiваючы. " Я чуѓ аб такiх рэчах.
  
  Слава Богу, падумаѓ я, што ты нiколi не бачыѓ яго раней, паколькi я паняцця не маю, як выглядае сапраѓдны.
  
  "Такiм чынам, гер оберст Штуль," спытаѓ Пиндл, " што можа зрабiць для вас бургамiстр Линдау?"
  
  Я зрабiѓ глыток шнапса. У яго быѓ моцны, востры густ. "Паступiлi весткi, - сказаѓ я, - аб некаторых незвычайных дзеяннях у гэтым раёне. Мяне паслалi правесцi расследаванне".
  
  " Незвычайны?
  
  Я кiѓнуѓ. "Незвычайна".
  
  У яго вачах мiльганула панiка. " Запэѓнiваю вас, гер палкоѓнiк, мы нiчога не зрабiлi...
  
  "Няма, няма", - запэѓнiѓ я яго, варожачы, якi незаконнай дзейнасцю займалiся ён i яго Камераден. У iншы раз было б цiкава даведацца. "Нас, Nachrichtendienst, не хвалююць дробныя правапарушэннi, якiм могуць патураць мясцовыя чыноѓнiкi, за выключэннем дзяржаѓнай здрады". Я ѓсмiхнуѓся. " Вы ж не потворствуете дзяржаѓнай здрадзе, цi не так?
  
  Мы разам пасмяялiся над гэтым, хоць занепакоены выраз не знiкла цалкам з яго вачэй.
  
  "Не, мяне цiкавяць незнаёмцы", - сказаѓ я яму. "Староннiя".
  
  "Староннiя".
  
  "Менавiта так. Мы атрымалi справаздачы ад нашых агентаѓ аб тым, што ѓ гэтым раёне адбываюцца падазроныя дзеяннi".
  
  " Якога роду падазроныя дзеяннi?
  
  "А!" Я пагразiла яму пальцам. "Гэта тое, што я спадзявалася, ты мне скажаш".
  
  Ён устаѓ i падышоѓ да акна. "Гэта, павiнна быць, тыя самыя вердаммерские ангельцы", - сказаѓ ён, пляснуѓшы сябе вялiкi рукой па яшчэ большай сцягне.
  
  " Ангелец? - Спытаѓ я. " У вас, напэѓна, поѓна ангельцаѓ?
  
  "Да нас прыязджаюць людзi з усяго свету", - сказаѓ ён мне. "Мы курорт. Мы знаходзiмся на Бодензее. Але нядаѓна нашу ѓвагу прыцягнула група ангельцаѓ".
  
  "Якiм чынам?"
  
  " Iмкнучыся не прыцягваць нашай увагi, калi вы разумееце, што я маю на ѓвазе. Спачатку яны прыходзяць па асобнасцi i прыкiдваюцца, што не ведаюць адзiн аднаго. Але iх бачылi разговаривающими - шепчущимися - па двое або па трое.
  
  "А!" Сказаѓ я. "Шэптам. Гэта вельмi цiкава".
  
  "А потым яны ѓсе катаюцца на лодцы", - сказаѓ бурмiстр.
  
  " Катацца на лодцы?
  
  "Так. Па асобнасцi, па адным або па двое, яны арандуюць цi пазычаюць лодкi i выходзяць на Бодензее на вёслах або пад ветразем. Часам яны вяртаюцца дадому ѓвечары, часам няма".
  
  "Куды яны накiроѓваюцца?" - спытаѓ я.
  
  "Я не ведаю", - сказаѓ Пиндл. "Мы не сачылi за iмi".
  
  
  
  "Як доѓга гэта працягваецца?" - Спытаѓ я.
  
  "Час ад часу, прыкладна на год", - сказаѓ ён. "Яны сыходзяць на некаторы час, затым вяртаюцца. Гэта яшчэ адна прычына, па якой мы iх заѓважылi. Адна i тая ж кампанiя ангельцаѓ, якiя не ведаюць адзiн аднаго i з'яѓляюцца ѓ адно i тое ж час кожныя некалькi месяцаѓ. Сапраѓды! "
  
  "Як ты думаеш, колькi iх было?" - Спытаѓ я.
  
  "Магчыма, дзве тузiна", - сказаѓ ён. "Магчыма, больш".
  
  Я з хвiлiну абдумваѓ гэта. " Ты можаш расказаць мне пра iх што-небудзь яшчэ? - Спытаѓ я.
  
  Ён пацiснуѓ плячыма. "Усiх узростаѓ, усiх памераѓ", - сказаѓ ён. "Усе мужчыны, наколькi я ведаю. Некаторыя з iх выдатна гавораць па-нямецку. Некаторыя, як мне сказалi, бегла гавораць па-французску. Яны ѓсе гавораць па-ангельску.
  
  Я ѓстаѓ. "Дзякуй", - сказаѓ я. "Nachrichtertdienst не забудзе той дапамогi, якую вы аказалi".
  
  Я павячэраѓ у маленькiм рэстаранчыку на набярэжнай i назiраѓ, як на возеры згушчаюцца ценi па меры таго, як сонца апускаецца за горы. Пасля вячэры я вярнуѓся ѓ свой пакой, дзе прыкладна праз гадзiну да мяне далучыѓся Холмс.
  
  Я распавёѓ пра свае ѓражаннi за дзень, i ён задуменна кiѓнуѓ i двойчы вымавiѓ "хммм". "Ангельцы," - сказаѓ ён. "Цiкава. Я думаю, гульня ѓжо пачалася ".
  
  " За якой дзiчынай мы палюем, Холмс? - Спытаѓ я.
  
  "Я бачыѓ сёе-каго з вашых "ангельцаѓ", " сказаѓ ён мне. "У гатэлi "Людвiг Хоф" неѓзабаве пасля абеду. Я атрымлiваѓ асалоду ад чорнай парэчкай i размаѓляѓ па-французску, калi ѓвайшлi трое мужчын i селi побач са мной. Яны паспрабавалi ѓцягнуць мяне ѓ размова на англiйскай i нямецкай, а калi я зрабiѓ выгляд, што не разумею, на дрэнным французскай. Мы абмянялiся некалькiмi ласкамi, i яны прыпаднялi капялюшы i загаварылi памiж сабой па-ангельску, якi, дарэчы, не так добры, як iх нямецкi".
  
  "А!" - Сказаѓ я.
  
  "Яны некалькi разоѓ абразiлi мяне па-ангельску, без асаблiвага ѓяѓлення каментуючы маю знешнасць i маё верагоднае паходжанне, а калi я не адказаѓ, яны пераканалiся, што я не разумею, i пасля гэтага казалi свабодна".
  
  "Кажаш?"
  
  "Ну, адна рэч, якая вас зацiкавiць, гэта тое, што Холмс i Марыярцi мёртвыя".
  
  " У самай справе? I як яны памерлi?
  
  
  
  "У Рейхенбахского вадаспаду была вялiкая бiтва, i яны абодва кiнулiся ѓ ваду. Iх карэспандэнт сам бачыѓ, як гэта адбылося. Памылкi быць не магло ".
  
  Я ѓтаропiѓся ѓ вакно на снег, якi пакрывае далёкую горную вяршыню. "Оскар Уайльд кажа, што людзi, пра якiх кажуць, што яны памерлi, часта пазней выяѓляюцца ѓ Сан-Францыска", - сказаѓ я. " Я нiколi не быѓ у Сан-Францыска.
  
  Холмс пiльна паглядзеѓ на мяне па-над свайго доѓгага носа. "Я не ведаю, што пра вас думаць", - сказаѓ ён. "Я нiколi не ведаѓ".
  
  "Такiм чынам, зараз, калi мы афiцыйна мёртвыя," сказаѓ я, " што нам рабiць далей?"
  
  "Калi фальшывыя ангельцы выйшлi з пакоя," працягваѓ Холмс, " я рушыѓ услед за iмi. Яны накiравалiся да набярэжнай".
  
  "Спадзяюся, вас нiхто не бачыѓ," сказаѓ я.
  
  Холмс скiраваѓ спапяляючы позiрк на карцiну з выявай альпiйскага лугу на далёкай сцяне. "Калi я не хачу, каб мяне бачылi, - заявiѓ ён, - мяне не бачаць".
  
  "Па-дурному з майго боку", - сказаѓ я. "Што ты заѓважыѓ?"
  
  " Яны ѓвайшлi ѓ вялiкi склад побач з пiрса, якiя выступаюць у возера. Прымацаваны да кароткай вяроѓцы ѓ дзверы склада...
  
  "Тры прышчэпкi," я рызыкнула.
  
  - Тры белыя прышчэпкi, " паправiѓ ён.
  
  "Што ж", - сказаѓ я. "Цяпер мы ведаем, дзе".
  
  "Не зусiм", - сказаѓ Холмс. "На працягу наступнага гадзiны я назiраѓ, як яшчэ некалькi чалавек уваходзiлi на склад. А затым з боку вады ѓ будынку адчынiлiся дзверы, i мужчыны паднялiся на борт паравога катэры пад назвай "Iзольда", якi быѓ прывязаны да пiрса побач з будынкам. Затым ён плюхнуѓ ѓ возера i паляцеѓ прэч. Я правёѓ расследаванне i выявiѓ, што на складзе застаѓся толькi адзiн чалавек, стары наглядчык."
  
  "А!" - Сказаѓ я.
  
  "Лодка вярнулася каля гадзiны таму. Некалькi чалавек сышлi. Некаторыя з iх былi тымi ж людзьмi, якiя паднялiся на борт раней, але не ѓсе ". Ён пастукаѓ доѓгiм, тонкiм паказальным пальцам па стале. "Яны што-то робяць дзе-то там, на возеры. Але гэта вялiкае возера".
  
  "Гэта ѓяѓляе цiкавую праблему", - сказаѓ я. "Як мы будзем прытрымлiвацца за iмi па адкрытай вадзе?"
  
  Холмс ѓтаропiѓся ѓ акно. "Праблема з двума трубкамi," сказаѓ ён, выцягваючы сваю старую шиповниковую трубку i набiваючы яе тытунём. - Можа быць, з трыма.
  
  
  
  Адчуѓшы пах агiднай сумесi, якую ён аддае перавагу палiць, я папрасiѓ прабачэння i спусцiѓся ѓнiз, дзе выпiѓ kaffee mit schlag. Mit, як аказалася, лiшнi запас. Прыкладна праз гадзiну Холмс спусцiѓся ѓнiз, злёгку кiѓнуѓ у мой бок i выйшаѓ праз парадную дзверы. Праз некаторы час я рушыѓ услед за iм. Наступiла ноч, i вулiчныя лiхтары былi рэдкiмi i цьмянымi. З возера дзьмуѓ халодны вецер.
  
  Холмс стаяѓ у ценi старой стайнi ѓ квартале ад нас. Я адчуѓ агiдны тытунёвы пах, выходны ад яго адзення, яшчэ да таго, як убачыѓ яго.
  
  "Камендант вэрна, там," прадставiѓся я.
  
  "Herr Stuhl."
  
  " Вашы тры трубкi паказалi дарогу?
  
  "Калi б у нас быѓ час, мы маглi б пабудаваць вялiкi назiральны шар i назiраць за iмi з вялiкай вышынi", - сказаѓ Холмс. "Але ѓ нас няма часу. Я думаю, аднаму з нас прыйдзецца схавацца на гэтым паравым катэры i паглядзець, куды ён накiруецца ".
  
  "Калi мяне вылучаць, я не буду балатавацца," цвёрда сказаѓ я яму, "а калi абяруць, я не буду балатавацца".
  
  "Што гэта?" - спытаѓ я.
  
  " Амерыканскi генерал Шэрман. Я прытрымлiваюся яго выдатнаму радзе.
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне з агiдай. "Пры ѓсiх недахопах," сказаѓ ён, - я не ѓяѓляѓ вас баязлiѓцам".
  
  "I я таксама не безрассуден", - сказаѓ я яму. "Няма асаблiвага сэнсу патураць загадзя асуджанаму вобразу дзеянняѓ, калi гэта нiчога не дасць i прывядзе толькi да гiбелi чалавека. Успомнi Альфонса Лампье.
  
  Холмс змрочна ѓтаропiѓся ѓ цемру. " Мне няма чаго прапанаваць, - сказаѓ ён. "Наколькi я разумею, у вялiкiх частках акiяна караблi пакiдаюць за сабой фасфарасцыраваны след, якi доѓжыцца некаторы час, але не ѓ азёрах, якiмi б вялiкiмi яны нi былi".
  
  "Якая цудоѓная iдэя!" Сказаѓ я.
  
  " Фасфарасцыраваны след?
  
  " Нейкi след. Карабель адправiцца туды, куды яму трэба, i мы рушым услед за iм.
  
  "Якiм чынам?"
  
  "Хвiлiнку", - сказаѓ я, утаропiѓшыся ѓ прастору. "Чаму не алей? Падыдзе лёгкае алей, афарбаванае ѓ чырвоны колер".
  
  
  
  "Блiскуча!" - сказаѓ Холмс. "I каго ж нам папрасiць распырсквае гэта алей па вадзе па меры прасоѓвання лодкi?"
  
  "Мы, мой хто сумняваецца Шэрлак, сконструируем механiзм для выканання гэтай задачы", - сказаѓ я.
  
  Так мы i зрабiлi. На наступную ранiцу я знайшоѓ пятигаллоновую бочку рыбiнага тлушчу, якая падалася мне прыдатнай, i аднёс яе на пустынны прычал, якi Холмс заѓважыѓ учора падчас сваiх блуканняѓ. Затым я вярнуѓся на галоѓную вулiцу i вярнуѓся з парай жалезных гантэлей для практыкаванняѓ, набытых у краме старызнiка. Холмс далучыѓся да мяне неѓзабаве пасля гэтага, прынёсшы скрутак марскi лёскi таѓшчынёй у чвэрць цалi i маленькую бутэлечку чырвонага фарбавальнiка; здаецца, нейкага кандытарскага фарбавальнiка, якi мы дадавалi ѓ алей. Здавалася, сумесь атрымалася здавальняючай, таму мы занялiся тым, што прымацавалi некалькi ручак да барабану металiчнымi шрубамi. Адтулiны для шруб трохi подтекали, але гэта не мела значэння.
  
  Мы пераапранулiся ѓ нядаѓна набытыя купальныя касцюмы i ѓзялi напракат двухмесную вяслярную лодку, загарнуѓшы нашу вопратку i iншыя прадметы, якiя маглi нам спатрэбiцца, у цырату i абклаѓшы iх на дно невялiкага суденышка. Прыкладна праз дваццаць хвiлiн веславання ѓздоѓж берага мы ѓбачылi згаданы пiрс. Паравой катэр "Iзольда" быѓ прышвартаваѓся ѓ борта.
  
  На катэры, падобна, нiкога не было на вахце, таму мы як мага цiшэй падышлi да супрацьлеглым баку пiрса i прывязалi нашу лодку да зручнаму крука. Саслiзнуѓшы ѓ халодную ваду, мы адбуксiравалi бочку з маслам пад пiрс да правага борце "Iзольда". Наблiжаючыся да лодцы, мы чулi глыбокае пыхценне паравой машыны, што сведчыла аб тым, што неѓзабаве нам трэба будзе яшчэ адно падарожжа.
  
  Я ввинтил два четырехдюймовых шрубы ѓ корпус блiжэй да кармы i прымацаваѓ да iх адзiн канец двенадцатифутовой марскi вяроѓкi. Iншы канец Холмс прымацаваѓ да бочцы з-пад алею. Мае разлiкi паказалi, што для ѓтрымання барабана пад вадой спатрэбiцца вага абодвух жалезных гантэлей, таму абодва яны былi трывала прывязаныя да баках барабана. Усё, што заставалася, - гэта ѓторкнуць шрубу ѓ корак, якая зачыняе адтулiну ѓ барабане, i прымацаваць яе кароткай вяроѓкай да пiрса. Такiм чынам, калi паравой катэр адыдзе ад пiрса, корак будзе выдраная, i з барабана пачне выцякаць афарбаванае алей.
  
  Калi мы выконвалi гэта апошняе заданне, мы пачулi крокi над намi на пiрсе i галасы псеѓда-ангельцаѓ, якiя пачалi падымацца на борт кацера. Усе яны гаварылi па-ангельску, тыя, хто казаѓ, i iх акцэнт быѓ лёгкiм. I ѓсё ж з усiх мириадов дамарослых акцэнтаѓ, якiмi працятыя Брытанскiя выспы i якiя дазваляюць аднаму чалавеку пагарджаць iншага, якi вырас у дваццацi мiлях на поѓнач ад яго, гэтага не было нi ѓ адным.
  
  Прыкладна праз дзесяць хвiлiн пасадка была завершана, пыхценне паравой машыны стала гучней i глыбей, i "Iзольда" адчалiла ад пiрса. Пачуѓся лёгкi, але прыемны бавоѓна, калi корак выцягнулi з бочкi з маслам, i яна пачала сваё падарожжа, уцёк з-пад увагi за паравым катэрам, расплескивая на хаду чырвонае алей.
  
  "Нам лепш вылезцi з вады," сказаѓ Холмс. - Я губляю адчувальнасць у руках i нагах.
  
  "Халодныя ванны моцна пераацэньваюць", - пагадзiѓся я, нястрымна дрыжучы, калi кiнуѓся назад у лодку. Я прытрымаѓ яго, пакуль Холмс залазiѓ на борт, затым мы абодва некаторы час вытирались ручнiком i зноѓ апраналi адзенне.
  
  "Давайце адпраѓляцца", - сказаѓ Холмс праз некалькi хвiлiн. "З кожным iмгненнем яны сыходзяць усё далей наперад, i, акрамя таго, практыкаваннi ѓ веславаннi разогреют нас".
  
  Я ѓзяѓся за адну пару вёслаѓ, Холмс - за iншую, i мы вывелi наша невялiкае суденышко на возера. Сонца стаяла проста над галавой, i невялiкае, але выразна бачны чырвонае пляма павольна пашыралася, накiроѓваючыся ѓ бок удаляющегося паравога катэры, якi быѓ ужо досыць далёка, каб я мог зачынiць яго малюнак вялiкiм пальцам выцягнутай рукi.
  
  Мы энергiчна веславання услед за "Iзольда", лёгка рассякаючы далiкатныя хвалi, пакiнутыя яе кильватерным следам. Калi яна была ледзь бачная нам, то, несумненна, наша невялiкае суденышко было не больш чым плямкай для любога з яе кампанii, хто выпадкова зiрнуѓ бы ѓ бок берага. Неѓзабаве яна зусiм знiкла з-пад увагi, i мы рушылi ѓслед за ёй, не зводзячы вачэй з невялiкага чырвонага плямы, бачнага пад яркiм сонцам.
  
  Прыкладна паѓгадзiны праз, калi слабы водянисто-чырвоны след вывеѓ нас у поле зроку паравога катэры. Яна накiроѓвалася назад да нас, адыходзячы ад вялiкай чорнай баржы, якая мела дзiѓную надбудову i, здавалася, была абсталявана нейкiм рухавiком ззаду. Ва ѓсякiм выпадку, баржа павольна рухалася сваiм ходам, нават калi "Iзольда" адчалiла. Палуба "Iзольда" была перапоѓненая мужчынамi, i, паколькi здавалася верагодным, што ѓ каюце было яшчэ больш мужчын, усё выглядала так, як быццам каманда чорнай баржы вярталася дадому на ноч.
  
  
  
  Мы крыху змянiлi наш курс, каб стварыць бачнасць, што накiроѓваемся да процiлеглага берага, i паспрабавалi выглядаць як два джэнтльмена сярэднiх гадоѓ, якiя былi захопленыя веславаннем, магчыма, вяртаючы сабе маладосць. Калi "Iзольда" наблiзiлася да нас, мы прыязна, але бескарыслiва памахалi рукой, i двое матросаѓ на палубе адказалi такiмi ж прывiтаннямi. Цiкава, хто каго дурыць? Я спадзяваѓся, што гэта мы, яны, цi ѓ нашай гiсторыi можа быць зусiм iншы канец, чым мы меркавалi.
  
  "Што цяпер?" - Спытаѓ мяне Холмс, калi стала ясна, што паравой катэр не збiраецца разгортвацца i даследаваць нас больш уважлiва.
  
  "Чорная баржа," сказаѓ я.
  
  "Вядома", - сказаѓ мне Холмс. "Я паѓтараю, што цяпер?"
  
  "Паколькi ён усё яшчэ працуе, хоць i прасоѓваецца нязначна, на борце ѓсё яшчэ ёсць людзi", - сказаѓ я. "Так што проста падцягвацца да борце i караскацца на палубу, верагодна, не самы разумны варыянт".
  
  Холмс выцягнуѓ вёслы з вады i павярнуѓся, каб злосна зiрнуць на мяне. "Пранiклiвае назiранне", - сказаѓ ён. "Я паѓтараю, што цяпер?"
  
  "Мы маглi б даплысцi да яго пад вадой, калi б вада не была такой халоднай; калi б мы маглi заплыѓ так далёка пад вадой. Мы маглi б падысцi да борце i боѓтацца, заяѓляючы, што церпiм бедства, i паглядзець, цi вырашаць тыя, хто на борце, выратаваць нас.
  
  "Або проста пристрелите нас i выкiньце за борт", - пракаментаваѓ Холмс.
  
  "Так, такая магчымасць заѓсёды iснуе", - пагадзiѓся я.
  
  Холмс глыбока ѓздыхнуѓ. "Тады, мяркую, нiчога не зробiш", - сказаѓ ён, прыбiраючы вёслы i адкiдваючыся на спiнку сядзення, каб паглядзець на зацягнутае хмарамi неба. "Мы плаваем тут да цемры i праводзiм час, молячыся, каб не было дажджу".
  
  Што мы i зрабiлi. Нашы малiтвы былi амаль пачутыя: некаторы час церусiѓ лёгкi, але надзвычай халодны дожджык, але затым ён знiк, змянiѓшыся халодным ветрам.
  
  Адзiнае, што я павiнен сказаць пра Холмса, гэта тое, што, калi не лiчыць яго перыядычнай зацыкленасцi на мне як на крынiцы ѓсяго iснага зла, ён добры таварыш: надзейны i ѓстойлiвы ѓ нягодах, разумны i хутка соображающий у цяжкiх сiтуацыях; верны саюзнiк i, як я меѓ магчымасць пераканацца ѓ мiнулым, грозны вораг. Пакуль мы чакалi, я злавiѓ сябе на тым, што думаю пра Холмса i нашым мiнулым. Аб чым думаѓ Холмс, я не магу сказаць.
  
  У той вечар сцямнела з дзiѓнай хуткасцю. Да дзесяцi хвiлiн дзевятага я ѓжо не мог паглядзець на свае кiшэнныя гадзiны, не шоргнуѓшы запалкай - святло, вядома, быѓ добра схаваны ад староннiх вачэй. З чорнай баржы таксама не было вiдаць агнёѓ. Калi ѓ каютах гарэлi лямпы, то вокны i iлюмiнатары павiнны былi быць добра зашторанае. Мы пачакалi яшчэ некаторы час - колькi менавiта, я не магу сказаць, так як мне не хацелася запальваць яшчэ адну запалку, - затым, як мага цiшэй налягаючы на вёслы, накiравалiся ѓ бок баржы. Месяц ѓяѓляла сабой тонкi серп, святла было мала, i знайсцi баржу аказалася так жа цяжка, як вы маглi б сабе ѓявiць чорную баржу ѓ амаль бязмесячную ноч. Некаторы час мы маглi чуць пакутлiва павольны гул матора баржы, але немагчыма было сказаць, з якой менавiта боку ён даносiѓся. I гук так добра разносiѓся над вадой, што, здавалася, ён не узмацняѓся i не занепадаѓ, у якiм бы напрамку мы нi веславання. А потым ён спынiѓся. Толькi калi на палубу выйшаѓ чалавек з лiхтаром, якi накiроѓваѓся з кармавой рубкi ѓ насавую, мы змаглi дакладна вызначыць кiрунак нашага руху. Яшчэ праз пяць хвiлiн мы былi пад кармавым навесам баржы, дзе прывязалi лодку да левага борце i спынiлiся, каб падумаць.
  
  "Паѓстанце на палубу, знайдзiце адзiн-два тупых прадмета, якiя можна выкарыстоѓваць у якасцi зброi, i спускайцеся ѓнiз або, па меншай меры, унутр, як мага хутчэй", - сказаѓ Холмс.
  
  "Наперад або назад?" - Спытаѓ я.
  
  "Мы на карме," сказаѓ Холмс, " так што давайце не будзем губляць часу i пойдзем наперад.
  
  Я пагадзiѓся. Мы падцягнулi лодку да борце баржы так далёка, як маглi, не отвязывая яе, i я намацаѓ зачэпку. " Добра! - прашаптаѓ я. - Добра! "Пабожнасьць i добрыя справы сапраѓды ѓзнагароджваюцца ѓ гэтым жыццi".
  
  " Што? - Прамармытаѓ Холмс.
  
  "Тут збоку прымацаваная лесвiца", - сказаѓ я яму. Я ѓзяѓся за яе абедзвюма рукамi i пачаѓ падымацца, Холмс рушыѓ услед за мной. Апынуѓшыся на палубе, мы накiравалiся да задняй каюце, намацваючы шлях уздоѓж поручняѓ. Я дабраѓся да нейкага перашкоды; вялiкага металiчнага прадмета, накрытага брызентам i гуттаперчевым казырком ад непагадзi, i спынiѓся, каб на навобмацак абыйсцi яго i вызначыць, што гэта такое, - падобна сляпому, якi спрабуе апiсаць слана. Але пасля некалькiх iмгненняѓ хапання i абмацваннi абрысы слана сталi выразнымi.
  
  "Добра, я буду!" Я сказаѓ, або, магчыма, гэта было што-то мацней.
  
  "У чым справа?" спытаѓ Холмс, якi стаяѓ прама ѓ мяне за спiной.
  
  
  
  "Гэта трехдюймовое марское прылада, верагодна, "Хоскинс энд Рыд". Яно страляе девятифунтовым снарадам з дакладнасцю больш за трох мiль. Гэта найноѓшая распрацоѓка артылерыi. Эсмiнцы Каралеѓскага ваенна-марскога флоту абсталёѓваюцца iмi нават цяпер ".
  
  "Я не ведаѓ, што вы так добра знаёмыя з ваенна-марскi баллистикой", - сказаѓ Холмс. У яго голасе гучалi смутныя вiнавацяць ноткi, але так часта бывае, калi ён кажа са мной.
  
  "Я добра знаёмы з шырокiм спектрам рэчаѓ", - сказаѓ я яму.
  
  Мы працягнулi наша прасоѓванне да кармавой рубцы. Я спадзяваѓся натрапiць на страховачны загваздка, або адрэзак жалезнай трубы, або што-небудзь яшчэ, што можна было б адкруцiць i выкарыстоѓваць у якасцi зброi, але нiчога не трапiлася пад руку.
  
  Мы падышлi да дзвярэй рубкi, i Холмс расчынiѓ яе. Унутры было гэтак жа цёмна, як i звонку. Мы ѓвайшлi. Бясшумна прокрадываясь наперад i абмацваючы сцяну, мы змаглi пераканацца, што знаходзiмся ѓ калiдоры невядомай даѓжынi з дзвярыма па абодва бакi.
  
  Раптам у калiдор лiнуѓ святло, калi адчынiлiся дзверы далей па калiдоры. У дзвярах стаяѓ мужчына, размаѓляючы з кiм-то ѓнутры пакоя, але праз секунду ён, напэѓна, выйшаѓ у калiдор. Я пацягнуѓ Холмса за рукаѓ i паказаѓ на тое, што толькi што выявiѓ святло: лесвiцу, або, як на караблi называюць усё, што мае прыступкi, трап, якi вядзе наверх. Хутка паднiмаючыся, мы маглi застацца незаѓважанымi. Мы так i зрабiлi. Наверсе лесвiцы была дзверы, якую я адкрыѓ, i мы ѓвайшлi. Дзверы гучна грукнулi нацiснiце на закрыццё, i мы зрабiлi паѓзу, чакаючы, папярэдзiць цi гук тых, хто ѓнiзе. Холмс прыняѓ позу барицу "якая стаiць саранча" злева ад дзвярэй, гатовы душой i целам сустрэць любога, хто мог бы ѓвайсцi ѓ сiстэму. Я схапiѓ гаечны ключ з блiжэйшай палiцы i ѓстаѓ, падрыхтаваѓшыся, з правага боку.
  
  Не было чуваць нi паспешлiвых крокаѓ па лесвiцы, нi шепчущих галасоѓ знiзу, так што праз некалькi iмгненняѓ мы расслабiлiся i огляделись. Алейная лямпа на падвесках, умантаваная ѓ столь, адкiдала цьмяны святло на пакой. Здавалася, гэта рулявая рубка вялiкага судна з пярэднiмi вокнамi, зачыненымi цяжкiмi парцьеры. У цэнтры знаходзiѓся велiзарны карабельны штурвал з сiгнальнымi трубамi i карабельным тэлеграфам, у задняй частцы - картаграфiчны шафа i штурманскай стол, а таксама рознае марское абсталяванне, раскiданае тут i там па ѓсiм памяшканнi. Капитанское крэсла было привинчено да палубе злева, прашу прабачэння, па левым борце, а побач на кукiшках прымасцiѓся карабельны компас. Па другi бок крэсла стаяѓ окованный металам скураны куфар, досыць вялiкi, каб змясцiць согнувшегося напалову прыстойнага мужчыну росту.
  
  "Рулявая рубка баржы," прашаптаѓ Холмс. " Як дзiѓна.
  
  "У яго сапраѓды ёсць рухавiк", - сказаѓ я.
  
  "Так, але я сумняваюся, што ён зможа развiваць хуткасць больш трох-чатырох вузлоѓ. Здавалася б, румпеля было б дастаткова". Ён зняѓ алейную лямпу з мацавання i пачаѓ павольны агляд пакоя, нахiляючыся, прынюхваючыся, узiраючыся i абмацваючы сцены, падлогу i раскiданыя паѓсюль абломкi прыбораѓ. Куфар быѓ надзейна зачынены, i, здавалася, больш у пакоi не было нiчога цiкавага. Праз некалькi хвiлiн ён выпрастаѓся i паставiѓ лiхтар на штурманскай стол. "Гэта вельмi дзiѓна", - сказаѓ ён.
  
  "Сапраѓды", - пагадзiѓся я. "Гэта не рулявая рубка шаланды - гэта камандны масток ваеннага карабля".
  
  "Скажам, хутчэй яго мадэль у натуральную велiчыню", - сказаѓ Холмс. "У штурманском шафе няма карт, а карта, прымацаваная да гэтага стала, - карта Неапалiтанскага залiва Каралеѓскага ваенна-марскога флоту".
  
  "Магчыма, - выказаѓ здагадку я," мы знайшлi легендарны швейцарскi ваенна-марскi флот".
  
  "Думаю, што няма", - сказаѓ Холмс. "Я знайшоѓ гэта". Ён працягнуѓ мне сiнюю кепку, каб я яе разгледзеѓ. Гэта была фуражка марака брытанскага ваенна-марскога флоту, а збоку залатой нiткай былi вышытыя словы "Каралеѓскае Высокасць ЭДГАР".
  
  "Ройял Эдгар" - эсмiнец, - сказаѓ я Холмсу. - Класа "Ройял Генры". Чатыры трубы. Шэсць тарпедных апаратаѓ. Два четырехдюймовых i восем двухдюймовых гармат. Максiмальная хуткасць крыху менш трыццацi вузлоѓ."
  
  "Адкуль вам гэта вядома?" - Спытаѓ Холмс, i ѓ яго голасе пачулася прыхаваная падазронасць.
  
  "Нядаѓна я выконваѓ сёе-якую працу для Адмiралцейства", - патлумачыѓ я. "Я, вядома, узяѓ за правiла вывучаць назвы i рэйтынгi ѓсiх караблёѓ Яе Вялiкасцi, якiя знаходзяцца ѓ цяперашнi час у страi".
  
  Ён патрос кепкай у мяне перад носам. "Ты хочаш сказаць, што яны давяраюць табе-" Ён зрабiѓ паѓзу i глыбока ѓздыхнуѓ. "Усё роѓна," скончыѓ ён. Ён паказаѓ у iншы канец пакоя. "У гэтым куфры можа захоѓвацца што-то важнае, але астатняя частка пакоя не ѓяѓляе цiкавасцi".
  
  "За выключэннем капялюшы", - сказаѓ я.
  
  "Так", - пагадзiѓся ён. "Гэта вельмi цiкава".
  
  "Я не захапiѓ з сабой адмычак, - сказаѓ я, - i калi мы взломаем куфар, то аб'явiм аб сваёй прысутнасцi".
  
  "Цiкавая галаваломка," пагадзiѓся Холмс.
  
  
  
  У нас так i не было магчымасцi разабрацца з гэтым. Знiзу даносiлiся грукат, глухi ѓдар, вiск i гукi галасоѓ. Няма - з палубы звонку. Холмс зачынiѓ лiхтар, i мы адсунулi адну з запавес, каб паглядзець, што адбываецца.
  
  Паравой катэр вярнуѓся i пришвартовывался ля борта. Калi людзi, якiя выходзяць з яго, убачаць нашу вяслярную лодку, прывязаную да карме, жыццё ѓ блiжэйшыя некалькi хвiлiн стане цiкавей. Але вяслярная лодка ѓжо павярнула назад i знiкла з-пад увагi, i было б няшчасным выпадкам, калi б яны яе ѓбачылi.
  
  Пачулiся адрывiстыя загады - як я заѓважыѓ, на нямецкай, - i восем цi дзесяць чалавек, якiя паднялiся на борт, замiтусiлiся, каб зрабiць тое, дзеля чаго яны паднялiся на борт. Трое з iх накiравалiся да дзвярэй у кармавой рубцы пад намi, i двое мужчын ѓнутры адкрылi дзверы, каб павiтаць iх.
  
  "Калi яны паднiмуцца сюды..." Сказаѓ Холмс.
  
  "Так", - сказаѓ я, успамiнаючы планiроѓку цёмным пакоi. "Тут няма дзе схавацца".
  
  "За гэтымi фiранкамi знаходзiцца адзiная магчымасць", - прашаптаѓ Холмс. "I гэта не вельмi добрая версiя".
  
  "Што ж," сказаѓ я, пачуѓшы тупат ботаѓ па лесвiцы, "прыйдзецца абыйсцiся гэтым".
  
  Мы адышлi да далёкай баку штор i зашморгнула iх за лiчаныя секунды да таго, як я пачула, як адчынiлiся дзверы i дзве - не, тры - пары крокаѓ ѓвайшлi ѓ пакой.
  
  "Лямпа, павiнна быць, згасла", - сказаѓ адзiн з iх па-нямецку. "Я запалю яе".
  
  "У гэтым няма неабходнасцi", - адказаѓ iншы на тым жа мове, i ѓ яго голасе прагучала ѓладарнасць. "Усё, што нам трэба адсюль, - гэта куфар. Посветите туды-сюды. Так, вось ён. Вы двое, паднiмiце яго.
  
  "Так, ваша светласць".
  
  "Здымiце гэта неадкладна i пагрузiце на катэр", - загадаѓ ѓладны голас. "Гэта павiнна суправаджаць нас у цягнiку да Трыеста".
  
  "У гэтую хвiлiну, ваша светласць". I пад нягучную какафонiю удараѓ i стогнаѓ куфар паднялi i вынеслi за дзверы. Праз некалькi секунд стала ясна, што яго светласць сышоѓ з куфрам, i мы зноѓ засталiся адны ѓ пакоi.
  
  "Што ж," сказаѓ я, выходзячы з-за фiранкi. " Трыест. Калi б мы толькi ведалi...
  
  Холмс падняѓ руку, заклiкаючы мяне да маѓчання. Ён з засяроджанай лютасцю глядзеѓ у акно на нашых нядаѓнiх гасцей, калi яны выходзiлi на палубу праз дзверы нiжняга паверха.
  
  "Што гэта?" - Спытаѓ я.
  
  "Хвiлiнку," сказаѓ ён.
  
  На секунду "яго светласць" павярнуѓ галаву, i яго профiль асвятлiѓ лiхтар, якi нёс адзiн з матросаѓ. Холмс адхiснуѓся i ляпнуѓ сябе рукой па лбе. "Я не памылiѓся!" - сказаѓ ён. "Я ведаѓ, што пазнаѓ гэты голас!"
  
  " Хто, яго светласць? - Спытаѓ я.
  
  "Ён!" - сказаѓ ён. "Гэта ён!"
  
  "Хто?"
  
  "Яго клiчуць Вiльгельм Готтсрайх Жыгiмонт фон Ормштейн", - сказаѓ мне Холмс. "Вялiкi герцаг Кассель-Фельштейнский i спадчынны кароль Багемii".
  
  "Гэта на самай справе ён?" Спытаѓ я. "А адкуль вы ведаеце яго светласць?"
  
  "Аднойчы ён наняѓ мяне", - сказаѓ Холмс. "Я не буду больш гаварыць пра гэта".
  
  " Гэта справа нiяк не звязана з нашай цяперашняй, э-э, праблемай? - Спытаѓ я.
  
  "Нiчога", - запэѓнiѓ ён мяне.
  
  "Тады я таксама не буду больш гаварыць пра гэта". Што б гэта нi было, гэта, павiнна быць, моцна падзейнiчала на Холмса, але цяпер было не час верадзiць старыя раны. "Я так разумею, ён мала выкарыстоѓвае англiйская?" - Спытаѓ я.
  
  "Ён мала паважае ѓсё брытанскае", - пацвердзiѓ Холмс. "I я мяркую, што ён не адчувае пяшчоты нi да каго, акрамя самога сябе i, магчыма, членаѓ сваёй блiжэйшай сям'i".
  
  "Сапраѓдны прынц", - сказаѓ я.
  
  Апошнiя з нашых наведвальнiкаѓ паднялiся на борт паравога катэры, i ён адчалiѓ ад баржы. "Цiкава, што заахвоцiла нас нанесцi паѓночны вiзiт", - сказаѓ я.
  
  "Нiчога добрага", - выказаѓ сваё меркаванне Холмс.
  
  Пачуѓся хлюпае гук, падобны на аддаленую адрыжку пад вадой, затым яшчэ адзiн, i баржа з гучным бразгатам i серыяй пстрычак нахiлiлася на правы борт.
  
  "Вось вам i адказ", - сказаѓ Холмс, калi мы абодва ѓхапiлiся за блiжэйшую апору, каб утрымацца на нагах. "Гэта былi выбухi. Яны топяць гэты карабель. Яна будзе пад вадой праз дзесяць хвiлiн, калi толькi не развалiцца на часткi раней. Тады гэта будзе хутчэй. Нашмат хутчэй. "
  
  "Магчыма, нам варта сысцi", - прапанаваѓ я.
  
  
  
  "Магчыма", - пагадзiѓся ён.
  
  Мы паспяшалiся ѓнiз па трапу на палубу.
  
  "Hilfe! Hilfen sie mir, bitte!"
  
  Слабы крык аб дапамозе даляцеѓ аднекуль наперадзе. " Мы iдзем! - Крыкнуѓ я ѓ цемру. "Wir kommen! Wo sind Sie?"
  
  "Ich weiss nicht. У эймена данклен Раум, - рушыѓ услед адказ.
  
  ""У цёмным месцы' не дапамагае, " прабурчаѓ Холмс. - Там не магло быць цямней, чым тут.
  
  Баржа абрала гэты момант, каб накрениться i яшчэ больш завалiцца на правы борт.
  
  "Hilfe!"
  
  Мы з цяжкасцю прабiлiся ѓ пярэднюю рубку. Крык аб дапамозе даносiѓся аднекуль злева ад дзвярэй. Я вобмацкам прабiраѓся ѓздоѓж сцены, пакуль не дабраѓся да iлюмiнатара. "Прывiтанне!" Я паклiкаѓ ѓнутр, пастукаѓшы у шыбу.
  
  "О, дзякуй Богу", - усклiкнуѓ мужчына па-нямецку. "Вы знайшлi мяне! Вы павiнны, дзеля ѓсяго Святога, развязаць мяне, перш чым гэта няшчаснае судна пойдзе на дно".
  
  Мы з Холмсам ѓвайшлi ѓ дзверы i прайшлi па кароткiм калiдоры, пакуль не дайшлi да павароту налева.
  
  "Ой!" усклiкнуѓ Холмс.
  
  "Што?"
  
  Я пачуѓ скребущий гук. "Пачакайце секунду", - сказаѓ Холмс. "Я толькi што стукнуѓся галавой".
  
  "Прабач", - сказаѓ я.
  
  "Не трэба", - сказаѓ ён мне. "Я толькi што стукнуѓся галавой аб лiхтар, якi звiсае з столi. Дай мне секунду, i я запалю яго".
  
  Ён дастаѓ з кiшэнi маленькi воданепранiкальны футляр з васковымi запалкамi, i праз некалькi секунд ужо гарэѓ лiхтар. "Наперад!" сказаѓ ён.
  
  Адкрыѓшы трэцюю дзверы па калiдоры, я ѓбачыѓ невысокага дзябёлага мужчыну ѓ белай кашулi, цёмных штанах у палоску i камiзэльцы, прывязанага да вялiкага драѓлянага крэсла. З-за намаганняѓ, прыкладзеных пры спробе да ѓцёкаѓ, яго твар пакрылася палосамi поту, а большая частка кашулi выпала з-за пояса, але тонкi чорны гальштук ѓсё яшчэ быѓ завязаны належным чынам. "Святло!" - сказаѓ мужчына. "О, благаслаѓляю вас, сябры мае, хто б вы нi былi".
  
  Мы старалiся адвязаць яго як мага хутчэй, паколькi баржа пад намi зрабiла серыю трывожных рыѓкоѓ i штуршкоѓ i нахiлiлася яшчэ больш рэзка. Цяпер, у дадатак да яго нахiле на правы борт, назiраѓся рашучы нахiл у кармавую частка.
  
  
  
  "Дзякуй, дзякуй", - сказаѓ таѓстун, калi вяроѓка саслiзнула з яго ног. "Яны пакiнулi мяне тут памiраць. I дзеля чаго?"
  
  "У самай справе, для чаго?" Адказаѓ я.
  
  "Усё гэта пачалося..."
  
  "Давайце пачакаем, пакуль не пакiнем гэта судна," умяшаѓся Холмс, "цi праз некалькi хвiлiн мы будзем размаѓляць пад вадой".
  
  Мы дапамаглi нашаму пухлому таварышу падняцца, хоць нашы ногi былi ненашмат цвярдзей яго, i, моцна поскальзываясь, мы рушылi па палубе. Трывожная дрыжыкi прабегла па судну, калi мы дабралiся да кармы, i мы хутка апусцiлi нашага новага сябра ѓ лодку i рушылi ѓслед за iм ѓнiз. Мы з Холмсам ѓзялiся за вёслы i энергiчна адштурхнулiся ад тонучай баржы, але не паспелi мы праплысцi i пятнаццацi-дваццацi ярдаѓ, як судна з моцным булькатаннем сышло пад ваду, стварыѓшы хвалю, якая зацягнула нас назад у цэнтр вялiзнага вiру, а затым падкiнула ѓ паветра, як трэсачку ѓ вадаспадзе. У iмгненне вока мы прамоклi наскрозь, i наша хлипкое суденышко налiѓся вадой, але якiм-то цудам мы ѓсё яшчэ былi ѓ лодцы, i яна ѓсё яшчэ была на плаву. Холмс пачаѓ вычэрпваць ваду сваёй кепкай, а наш госць - сваiм правым чаравiком, у той час як я працягваѓ прыкладаць намаганнi, каб адвесцi нас далей ад гэтага месца.
  
  Я зарыентаваѓся па нязменнай Палярнай зорцы i накiраваѓся на паѓднёва-ѓсход. Праз некаторы час Холмс далучыѓ свае намаганнi да маiх, i мы ѓжо веславання па цёмным водам з разумнай хуткасцю, нягледзячы на тое, што наша судна ѓсё яшчэ было напалову запоѓнена вадой. Наш пухлы таварыш па караблю працягваѓ вычэрпваць ваду, пакуль не выбiѓся з сiл, затым некалькi хвiлiн цяжка дыхаѓ i зноѓ пачаѓ вычэрпваць ваду.
  
  Прайшло, напэѓна, паѓгадзiны, перш чым мы заѓважылi удалечынi агнi, якiя паказваюць на тое, што бераг быѓ дзе-то наперадзе нас. Яшчэ паѓгадзiны, i мы уткнулiся носам у пляж. Невялiкi, круты, камянiсты пляж, але, тым не менш, трохi сухой зямлi, i мы былi ѓдзячныя. Мы ѓтрох выбралiся з лодкi i як адзiн ѓпалi на грубы пясок, дзе i ляжалi, змучаныя i нерухомыя. Павiнна быць, я спаѓ, але паняцця не маю, як доѓга. Калi я ѓ наступны раз адкрыѓ вочы, ужо ѓзышоѓ свiтанак, а Холмс ѓжо ѓстаѓ i рабiѓ зарадку ѓ абзы вады.
  
  "Ну жа, ѓстань, мой сябар", - сказаѓ ён, - павiнна быць, ён быѓ п'яны ад фiзiчных практыкаванняѓ, раз звярнуѓся да мяне такiм чынам. - "Мы павiнны зрабiць падрыхтоѓкi i адправiцца ѓ шлях".
  
  
  
  Я сеѓ. " Куды мы накiроѓваемся? - Спытаѓ я.
  
  "Вядома, гэта павiнна быць вiдавочна", - адказаѓ Холмс.
  
  "Зрабi мне прыемнае," сказаѓ я.
  
  "Трыест," сказаѓ Холмс. " Куды б нi адправiѓся Вiльгельм Готтсрайх Жыгiмонт фон Ормштейн, туды мы выправiмся i мы. Што б нi адбывалася, ён лiдэр цi адзiн з лiдэраѓ.
  
  "Гэта кажа аб тваёй непрыязнасцi да яго?" Спытаѓ я. "Таму што ты часта казаѓ тое ж самае пра мяне, i рэдка гэта было так".
  
  "Ах, але пры выпадку..." Сказаѓ Холмс. "Але ѓ дадзеным выпадку гэта мае веды аб гэтым чалавеку. Ён не быѓ бы членам якой-небудзь арганiзацыi, якая не дазваляла б яму быць яе лiдэрам або, па меншай меры, верыць, што ён лiдэр, таму што ён пыхлiвы i сам лёгка паддаѓся б кiраѓнiцтву ".
  
  Наш пухлы сябар выпрастаѓся. "Гэта вы кажаце па-ангельску?" - спытаѓ ён па-нямецку.
  
  "Ja", сказаѓ я, пераходзячы на гэты мову. "Гэта не мае значэння".
  
  "Гэта тое, што казалi тыя свiннi, якiя выкралi мяне, калi не хацелi, каб я разумеѓ", - сказаѓ ён, з цяжкасцю паднiмаючыся на каленi, затым на ногi. "Але яны працягвалi забываць, а я многае разумеѓ".
  
  "Добра!" Сказаѓ я. "Мы ѓсе знойдзем сухую вопратку для сябе, i ты нам усё раскажаш".
  
  Ён устаѓ i працягнуѓ мне руку. "Я гер Паѓлюс Гензель, i я дзякую вас i вашага спадарожнiка за выратаванне майго жыцця".
  
  "Ад iмя мiстэра Шэрлака Холмса i ад сябе асабiста, прафесара Джэймса Марыярцi, я прымаю вашу падзяку", - сказаѓ я яму, беручы працягнутую руку i моцна пацiскаючы яе.
  
  "У мяне ёсць адзенне ѓ маiм - пра- я не адважуся вярнуцца ѓ свой гатэль". Рукi нашага сябра ѓзляцелi да рота. "Выкажам здагадку, яны там чакаюць мяне?"
  
  "Ну жа," сказаѓ Холмс. - Яны лiчаць, што вы мёртвыя.
  
  "Я б не стаѓ пераконваць iх у гэтым", - сказаѓ ён.
  
  Мы прайшлi пешшу каля трох мiль назад у наш гатэль, знялi нумар для гер Гензеля i прыступiлi да абмыванне i змене адзення. Мы даручылi кансьержу забяспечыць нашага пухлай аднаго прыдатнай адзеннем, i ён паставiѓся да гэтага так, нiбы пастаяльцы гатэля Athenes вярталiся прамоклым i перапэцканы кожны дзень у годзе. Магчыма, так яно i было.
  
  Было крыху больш за васьмi, калi мы сустрэлiся ѓ рэстаране гатэля за сняданкам. "Такiм чынам," сказаѓ Холмс, нашмароѓваючы круасан апельсiнавым джэмам i паварочваючыся да герру Гензелю, " я дастаткова доѓга стрымлiваѓ сваё цiкаѓнасць, i цалкам магчыма, што вы размяшчаеце карыснай для нас iнфармацыяй. Пачнi з таго, што ты рабiѓ на той баржы, калi не пярэчыш.
  
  Гер Гензель дапiѓ сваю велiзарную кубак гарачага шакаладу, паставiѓ яе на стол з задаволеным уздыхам i выцер вусы. "Гэта проста", - сказаѓ ён, зноѓ напаѓняючы кубак з вялiкага збана на стале. "Я рыхтаваѓся памерцi. I калi б вас, джэнтльмены, не было на борце, я, несумненна, так бы i зрабiѓ.
  
  "Што прымусiла вашых таварышаѓ ставiцца да вас гэтак непрыязна?" - Спытаѓ я.
  
  "Яны не былi маiмi кампаньёнамi", - адказаѓ ён. "Я ѓладальнiк касцюмернай кампанii "Гензель i Гензель". Ён пастукаѓ сябе па грудзях. "Я другi Гензель, як вы разумееце. Першы Гензель, мой бацька, пайшоѓ з бiзнесу некалькi гадоѓ таму i прысвяцiѓ сябе пчалярстве".
  
  "У самай справе?" спытаѓ Холмс. " Я б хацеѓ зь iм пазнаёмiцца.
  
  "Вядома", - пагадзiѓся Гензель. "Я ѓпэѓнены, што ён хацеѓ бы падзякаваць чалавека, якi выратаваѓ жыццё яго сына".
  
  "Так, гэта так", - пагадзiѓся Холмс. "Працягвайце свой аповяд".
  
  " Так. Учора я даставiѓ вялiкi заказ касцюмаѓ нейкаму графу фон Крамму ѓ "Адлерхоф".
  
  "Ха!" ђмяшаѓся Холмс. Мы паглядзелi на яго, але ён проста адкiнуѓся на спiнку крэсла, скрыжаваѓ рукi на грудзях i прамармытаѓ: "Працягвайце!"
  
  "Так", - сказаѓ Гензель. "Ну, гэта былi ваенна-марскiя касцюмы. Форма афiцэраѓ i простых маракоѓ. Ад абутку да фуражак, са знакамi адрознення, стужкамi i ѓсiм iншым".
  
  "Чароѓна", - сказаѓ я. "Форма каралеѓскага ваенна-марскога флоту Вялiкабрытанii, без сумневу".
  
  "Ну так", - пагадзiѓся Гензель. "I iх цалкам дастаткова, каб прыбраць ѓвесь акцёрскi склад для шоѓ Гiлберта i Саллiвана "Сарафанiку".
  
  "I назва карабля, якое вы вышили на фуражках," уставiѓ Холмс. - Цi магло гэта быць "Каралеѓскi Эдгар"?
  
  "Сапраѓды, так i было", - сказаѓ Гензель, выглядаючы здзiѓленых. "Як ты..."
  
  "Вельмi падобна на гэта?" - Спытаѓ Холмс, выцягваючы з кiшэнi знойдзеную намi кепку i кладучы яе на стол.
  
  Гензель падняѓ яго, уважлiва агледзеѓ, памяѓ анучку ѓ руках i панюхаѓ. "Ну так, - пагадзiѓся ён, "гэта адзiн з нашых".
  
  "Працягвай", - сказаѓ я. "Як ты апынуѓся звязаных ѓ той хацiне?"
  
  "Гэта было, калi я спытаѓ аб нiжнiм бялiзну", - сказаѓ Гензель. "Граф фон Крам, здавалася, пакрыѓдзiѓся".
  
  " Нiжняе бялiзну?
  
  Гензель кiѓнуѓ i адкусiѓ вялiкi кавалак каѓбасы. "Нас папрасiлi даць цяперашнi нiжняе бялiзну, i я прыклаѓ нямала намаганняѓ, каб выканаць яго просьбу".
  
  "Для чаго?" спытаѓ Холмс.
  
  Гензель шырока i выразна пацiснуѓ плячыма. "Я не пытаѓся", - сказаѓ ён. "Я выказаѓ здагадку, што гэта для нейкай пастаноѓкi, якую ён планаваѓ паставiць. Я набыѓ патрабаванае нiжняе бялiзну на Ваенна-марскiх складах у Портсмуце, так што iх сапраѓднасць была гарантаваная ".
  
  "Ты думаѓ, гэта для п'есы?" Спытаѓ я. "Хiба гэта не гучыць як празмерны рэалiзм?"
  
  Яшчэ адно поцiск плячыма. "Я чуѓ, што калi Унтермейер ставiць спектакль у тэатры Кениглихе, ён кладзе дробязь па кутах мяккiх канап i крэслаѓ, i ѓсе дзверы i вокны на здымачнай пляцоѓцы павiнны адкрывацца i закрывацца, нават калi iмi нельга карыстацца падчас прадстаѓлення".
  
  "Хто мы такiя, каб сумнявацца ѓ тэатральным генii?" Холмс пагадзiѓся. "Калi тэатральныя матросы графа Крамма павiнны насiць марское нiжняе бялiзну, чаму ж тады так таму i быць".
  
  "На самай справе", - сказаѓ Гензель. "Але чаму толькi пяць камплектаѓ?"
  
  Холмс асцярожна паставiѓ кубак з кавы. " Усяго пяць камплектаѓ?
  
  "Цалкам дакладна".
  
  " I колькi камплектаѓ, э-э, верхняй адзення?
  
  " Трыццаць пяць поѓных мундзiраѓ. Дванаццаць афiцэраѓ, астатнiя простыя матросы.
  
  "Як дзiѓна", - сказаѓ я.
  
  Гензель кiѓнуѓ. "Менавiта гэта я i сказаѓ. Вось чаму я аказаѓся прывязаным да гэтага крэсла, па меншай меры, я так мяркую".
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне. "Граф фон Крам," сказаѓ ён, - цi, як я яго лепш ведаю, Вiльгельм Готтсрайх Жыгiмонт фон Ормштейн, вялiкi герцаг Кассель-Фельштейнский i спадчынны кароль Багемii, не любiць, калi яго дапытваюць".
  
  "Зразумела", - сказаѓ я.
  
  
  
  " Фон Крам - адзiн з яго любiмых псеѓданiмаѓ.
  
  "Гэты чалавек - кароль?" - Спытаѓ Гензель з ноткай трывогi ѓ голасе. "Няма месца, дзе можна схавацца ад караля".
  
  "Не палохайцеся", - сказаѓ яму Холмс. "Да цяперашняга часу ён ужо забыѓся аб вашым iснаваннi".
  
  "Ах, так", - сказаѓ Гензель. "Гэта пра каралёѓ".
  
  Холмс ѓстаѓ. "Я думаю, мы павiнны адправiцца ѓ Трыест", - сказаѓ ён. "Тут робiцца д'ябальская праца".
  
  "Так", - пагадзiѓся я. "Мне трэба адправiць тэлеграму. Я адпраѓлю адказ у Трыест".
  
  "Мне, я думаю, пара дадому", - сказаѓ Гензель.
  
  "Так, вядома", - пагадзiѓся Холмс. Ён узяѓ Гензеля за руку. " Вы заслужылi падзяку яшчэ адной каралеѓскай асобы, i я паклапачуся, каб з часам вы былi належным чынам ѓзнагароджаныя.
  
  "Вы п - збiраецеся п-п-узнагародзiць мяне?" Гензель запнуѓся. "Але, ваша светласць, ваша каралеѓскае высокасць, я паняцця не меѓ. Я маю на ѓвазе..."
  
  Холмс адрывiста засмяяѓся. "Не, мой дарагi", - сказаѓ ён. "Не я. Высакародная лэдзi, на плячах якой ляжыць цяжар найвялiкшай iмперыi ѓ свеце".
  
  "Пра", - сказаѓ Гензель. "Яна".
  
  
  
  
  
  Горад Трыест размешчаны на беразе Триестского залiва, якi з'яѓляецца паѓночнай оконечностью Адрыятычнага мора, i акружаны гарамi, дзе ён не выходзiць да вады. Горад ѓзыходзiць да рымскiм часах, i яго архiтэктура ѓяѓляе сабой папуры з усiх перыядаѓ з тых часоѓ па цяперашнi час. Хоць ён, як мяркуецца, з'яѓляецца часткай Аѓстрыйскай iмперыi, яго грамадзяне ѓ асноѓным гавораць па-iтальянску i больш заклапочаныя падзеямi ѓ Рыме i Венецыi, чым у Вене i Будапешце.
  
  Падарожжа заняло ѓ нас два днi па самым прамым маршруце, якi мы змаглi знайсцi. Але мы зьмiрылiся з думкай, што фон Ормштейн i яго банда псевдоанглийских маракоѓ не маглi прыбыць нашмат раней за нас.
  
  Падчас падарожжа мы абмеркавалi тое, што нам удалося высветлiць, i выпрацавалi план дзеянняѓ. Гэта непазбежна было расплывiстым, паколькi, хоць цяпер у нас было даволi добрае ѓяѓленне пра тое, што планаваѓ фон Ормштейн, мы не ведалi, якiя рэсурсы апынуцца ѓ нашым распараджэннi, каб перашкодзiць яму ажыццявiць свой подлы план.
  
  
  
  Перад ад'ездам з Линдау мы з Холмсам паслалi Майкрофту тэлеграму:
  
  
  ДАШЛIЦЕ НАЗВЫ I МЕСЦАЗНАХОДЖАННЯ УСIХ ЭСМIНЦАђ КЛАСА "РОЙЯЛ ГЕНРЫ" АДКАЗАЦЬ ГЕНЕРАЛУ ПА ТРИЕСТУ ШЭРЛАКУ
  
  
  Калi мы прыбылi, нас чакаѓ адказ. Мы адасобiлiся ѓ блiжэйшай кавярнi i ѓважлiва вывучылi яго за дымлiвых эспрэса:
  
  
  ВОСЕМ КАРАБЛЁђ КЛАСА ROYAL HENRY ROYAL ELIZABETH I ROYAL ROBERT З АТЛАНТЫЧНЫМ ФЛОТАМ У ПОРТСМУЦЕ ROYAL STEPHEN У ПЕРААБСТАЛЯВАНЫМ СУХIМ ДОКУ ROYAL WILLIAM У БЭНГАЛЬСКАЙ ЗАЛIВЕ ROYAL EDWARD I ROYAL EDGAR НА ШЛЯХУ ђ АђСТРАЛIЮ ROYAL MARY СПIСАНЫ ПРАДАДЗЕНЫ УРУГВАЮ, ЯК МЯРКУЕЦЦА, ПЕРАСЯКАЕ АТЛАНТЫКУ ђ МОНТАВIДЭА ЯКIЯ НАВIНЫ МАЙКРОФТ
  
  
  Я ляпнуѓ рукой па кававы столiк. " Уругвай!
  
  Холмс паглядзеѓ на мяне.
  
  "Уругвай падзелены на дзевятнаццаць дэпартаментаѓ", - сказаѓ я яму.
  
  "Гэта тыя дробязi, якiмi я адмаѓляюся абцяжарваць свой розум", - сказаѓ ён. "Вывучэнне злачыннасцi i злачынцаѓ дае дастаткова iнтэлектуальных ..."
  
  "З якiх адна," перабiѓ я, "Фларыда".
  
  Ён спынiѓся з адкрытым ротам. " Фларыда?
  
  "Менавiта так".
  
  "Лiст ... 'Фларыда цяпер наша".
  
  "Гэта звычайная практыка - называць ваенныя караблi ѓ гонар акругаѓ, штатаѓ, дэпартаментаѓ або iншых падраздзяленняѓ краiны", - сказаѓ я. "У брытанскага ваенна-марскога флоту ёсць Эсэкс, Сасэкс, Кент, i некалькi iншых, я мяркую".
  
  Холмс гэта абдумаѓ. "Непазбежны выснову", - сказаѓ ён. "Фларыда..."
  
  "I нiжняе бялiзну," сказаѓ я.
  
  Холмс кiѓнуѓ. "Калi вы выключаеце немагчымае," сказаѓ ён, - усё, што застаецца, якiм бы неверагодным яно нi было, мае добрыя шанцы апынуцца праѓдай".
  
  Я пакруцiѓ галавой. "I вы назвалi мяне Напалеонам злачыннасцi," сказаѓ я. " У параѓнаннi з гэтым...
  
  "А!" - сказаѓ Холмс. "Але гэта не злачынства, гэта палiтыка. Мiжнародная iнтрыга. Значна больш грубая гульня. У палiтыкаѓ няма гонару".
  
  Мы хуценька накiравалiся да брытанскага консульства на авеню Сан-Лючыя i прадставiлiся консулу, седовласому, бездакорна апранутага дзяржаѓнаму дзеячу па iмя Обры, папрасiѓшы яго адправiць зашыфраванае паведамленне ѓ Уайтхолл.
  
  Ён запытальна паглядзеѓ на нас па-над ачкоѓ у металiчнай аправе. "Вядома, джэнтльмены", - сказаѓ ён. "Да чаго гэта прывяло?"
  
  "Мы збiраемся папрасiць урад Яе Вялiкасцi даць нам лiнкор", - сказаѓ Холмс i зрабiѓ паѓзу, чакаючы рэакцыi.
  
  Гэта было не тое, чаго можна было чакаць. "Цяпер у порт не заходзяць брытанскiя лiнкоры", - сказаѓ Обры, скрыжаваѓшы рукi на сваiм вялiкiм жываце i адкiнуѓшыся на спiнку крэсла. "Падыдзе цi крэйсер?"
  
  Холмс схiлiѓся над сталом. "Мы кажам сур'ёзна," сказаѓ ён, яго пранiклiвыя вочы зiхацелi над тонкiм аскетiчным носам, " i гэта не жарт. Наадварот, гэта мае першараднае значэнне i тэрмiновасць".
  
  "Я не сумняваюся", - адказаѓ Обры, мякка падняѓшы вочы. "Мая прапанова было шчырым. Калi вам хопiць крэйсера, я гатовы даць яго ѓ ваша распараджэнне. Гэта ѓсё, што ѓ нас ёсць. Ёсць каля чатырох цi пяцi тарпедных кананерскiх лодак Каралеѓскага ваенна-марскога флоту, якiя працуюць сумесна з iтальянскiм ваенна-марскiм флотам, якiя займаюцца спыненнем кантрабандыстаѓ i пiратаѓ ѓ Мiжземным моры, але я не магу прадказаць, калi адна з iх прыйдзе ѓ порт ".
  
  " Але вы гатовыя даць крэйсер у, э-э, наша распараджэнне? - Спытаѓ я.
  
  "Так", - сказаѓ Обры, кiваючы. "То бок, у мяне няма прамых паѓнамоцтваѓ на гэта, але паѓнамоцтвы былi перададзеныя мне з Уайтхолл. Сёння ранiцай я атрымаѓ тэлеграму, якая прадпiсвала мне зрабiць усё магчымае, каб дапамагчы вам, калi вы з'явiцеся. Павiнен сказаць, што за васямнаццаць гадоѓ работы на дыпламатычнай службе мне нiколi не давалi падобных iнструкцый. Ад самога прэм'ер-мiнiстра, хiба ты не ведаеш. Разам з даведкай з Адмiралцейства.
  
  Холмс выпрастаѓся. "Майкрофт!" паклiкаѓ ён.
  
  "Несумненна", - пагадзiѓся я.
  
  "Карабель яе Вялiкасцi "Агамемнон" знаходзiцца ѓ порце, - сказаѓ Обры, - i я перадаѓ капiтану Прейснеру просьбу Адмiралцейства падтрымлiваць абароты i чакаць далейшых iнструкцый. А зараз, калi б вы маглi сказаць мне, у чым усё гэта справа, магчыма, я змог бы аказаць вам дадатковую дапамогу.
  
  
  
  "Давайце неадкладна адправiмся ѓ докi", - сказаѓ Холмс. "Мы ѓсе разгадаем па дарозе".
  
  Обры пацягнуѓся да кнопкi званка за сваiм сталом. "Выклiчце мой экiпаж", - сказаѓ ён мужчыну, якi з'явiѓся на яго клiч. " I прынясi маю шынель, у паветры халаднавата.
  
  Консул Обры даѓ указаннi, i неѓзабаве мы ѓжо iмчалiся па вулiцах Трыеста, накiроѓваючыся да мунiцыпальным докам, дзе нас павiнен быѓ чакаць катэр, якi даставiць нас на Агамемнона. "На выпадак, калi што-то пойдзе не так, - сказаѓ Холмс консулу, - а ёсць усе шанцы, што так i будзе, вам прыйдзецца падрыхтавацца".
  
  "Падрыхтавацца да чаго?" Спытаѓ Обры. "Якiм чынам?"
  
  Мы з Холмсам па чарзе расказалi яму аб тым, што нам было вядома, i пра нашых здагадках. "Магчыма, мы няправiльна перадалi ѓсе дэталi," сказаѓ я, "але калi падзеi будуць развiвацца не зусiм так, як мы апiсалi, я буду вельмi здзiѓлены".
  
  "Але гэта неверагодна!" Сказала Обры. "Як ты да ѓсяго гэтага дадумаѓся?"
  
  "Зараз няма часу," заявiѓ Холмс, калi экiпаж спынiѓся. " Нам трэба спяшацца.
  
  "Поспехi", - пажадаѓ Обры. "Я вярнуся ѓ консульства i буду рыхтавацца да вашага поспеху або няѓдачы, у залежнасцi ад таго, да чаго прывядзе гэта вар'яцтва".
  
  "Гэта, павiнна быць, гучыць вар'яцка", - пагадзiѓся я. "Але гэта не наша вар'яцтва, а вар'яцтва нашага супернiка".
  
  "Хадзем," сказаѓ Холмс. " Давайце паднiмемся на борт кацера.
  
  Мы ѓскочылi на борт паравога катэры. Боцман адсалютаваѓ нам, калi мы прабягалi мiма яго па трапе, затым двойчы дзьмухнуѓ у свiсток, i мы адчалiлi. Гавань была забiтая судамi, i мы лавiравалi памiж судамi ѓсiх вiдаѓ i памераѓ, прабiраючыся да велiзарнай, якi навiсае грамады трохпавярховага крэйсера сучаснай канструкцыi, якi быѓ нашым пунктам прызначэння.
  
  Калi мы дабралiся да "Агамемнона", з палубы крэйсера спусцiлi трап, каб сустрэць нас. Мора ѓ гаванi было спакойным, але пераход з хiсткай палубы паравога катэры на хiсткай трап ля борта крэйсера, нават пры такiх спадзiстых хвалях, патрабаваѓ больш намаганняѓ, чым дастаѓляла задавальненне ступенню, не схiльнага да прыгод чалавека маiх гадоѓ.
  
  Флагманскi афiцэр капiтана Прейснера сустрэѓ нас, калi мы ступiлi на палубу, i павёѓ на масток "Агамемнона", дзе Прейснер, хударлявы мужчына з костлявым тварам i кароткай завостранай сiвой бародкай, насцярожана вiтаѓ нас. Холмс, "сказаѓ ён, нацягнута кiѓнуѓшы галавой," прафесар Марыярцi. Сардэчна запрашаем, я думаю, у "Агамемнон".
  
  "Капiтан", - прызнаѓ я.
  
  Прейснер памахаѓ перад намi лiстом жоѓтай паперы. "Адмiралцейства просiць мяне аказаць вам любую дапамогу, у якой вы маеце патрэбу, не задаючы пытанняѓ. Або, па меншай меры, не патрабуючы адказаѓ. I гэта, павiнен сказаць, самыя дзiѓныя iнструкцыi, якiя я калi-небудзь атрымлiваѓ.
  
  "Магчыма, гэта самая дзiѓная мiсiя, у якой вы калi-небудзь ѓдзельнiчалi", - сказаѓ яму Холмс.
  
  Капiтан Прейснер ѓздыхнуѓ. "I чаму-то ѓ мяне такое пачуццё, што гэта не прынясе ушанаванняѓ мне цi маёй камандзе", - сказаѓ ён.
  
  "Верагодна, вас папросяць не згадваць пра гэта ѓ вашым афiцыйным справаздачы", - сказаѓ я яму. "На вашым месцы я б не заносiѓ падрабязнасцi ѓ свой часопiс, пакуль у мяне не будзе часу добранька падумаць".
  
  "Так было заѓсёды", - сказаѓ Прейснер. "Што мне рабiць?"
  
  Я паказаѓ на поѓдзень. "Дзе-то там, не занадта далёка, знаходзiцца эсмiнец з сцягам "Юнiён Джэк" цi, магчыма, з Чырвоным сцягам Энсина. Мы павiнны спынiць яго i ѓзяць на абардаж. Або, калi гэта апынецца немагчымым, патопу яго.
  
  Прейснер ѓтаропiѓся на мяне, страцiѓшы дар прамовы. А потым перавёѓ погляд на Холмса, якi кiѓнуѓ. "Патапiць брытанскi ваенны карабель?" - недаверлiва перапытаѓ ён.
  
  "А," сказаѓ Холмс, " але гэта не так. I калi нам не ѓдасца спынiць гэта, у гаванi Трыеста або якога-небудзь найблiзкага прыбярэжнага горада будзе здзейснена якое-небудзь буйное правапарушэнне, i вiну за гэта пакладуць на брытанскi ваенна-марскi флот ".
  
  "Ваенная хiтрасць?" Спытаѓ Прейснер. "Але мы не на вайне, наколькi я ведаю".
  
  "Тады нам лепш разглядаць гэта як 'выкрут ѓ iмя мiру', " сказаѓ Холмс. "Хоць канчатковай мэтай вучэнняѓ цалкам можа быць стварэнне стану вайны памiж Вялiкабрытанiяй i некалькiмi кантынентальнымi дзяржавамi".
  
  "Эсмiнец Каралеѓскага флота," задуменна вымавiѓ Прейснер, "гэта не эсмiнец Каралеѓскага флота".
  
  "Iмя на яе баку пакажа, што яна - Каралеѓскi Эдгар", - сказаѓ я яму. "На самой справе гэта спiсаны "Royal Mary", якi быѓ прададзены Уругваю. Мы лiчым, што ѓрад Уругвая переименовало яе ѓ "Фларыду".
  
  "Мы збiраемся ваяваць з Уругваем?"
  
  "Цяпер яна знаходзiцца ѓ руках групы еѓрапейскiх ашуканцаѓ, э-э, джэнтльменаѓ, якiя плануюць выкарыстоѓваць яе, каб справакаваць варожасць i, магчыма, актыѓныя баявыя дзеяннi супраць Вялiкабрытанii. Якiм чынам ѓругвайскi ѓлады перадалi грошы змоѓшчыках, яшчэ трэба будзе высветлiць. Цалкам магчыма, што урад Уругвая нiчога не ведае аб меркаванай продажы ".
  
  "Божа мой! Як ты - Не звяртай на гэта ѓвагi!" Прейснер разгарнуѓся i пролаял серыю загадаѓ, якiя прывялi велiзарны карабель у рух.
  
  Пакуль "Агамемнон" выходзiѓ з Триестского залiва i накiроѓваѓся ѓнiз па Адрыятычнага мора, капiтан Прейснер займаѓся кiраваннем сваiм караблём, але як толькi мы апынулiся ѓ адкрытай вадзе, ён перадаѓ штурвал лейтэнанту Виллитсу, свайму неразговорчивому першаму памочнiку з бульдожьей скiвiцай, i паклiкаѓ нас да сябе. "Цяпер раскажы мне, што ты ведаеш, - сказаѓ ён, - i аб чым ты здагадваешся, каб мы маглi спланаваць далейшыя дзеяннi".
  
  Як мага хутчэй, але не выпускаючы нiчога важнага, мы распавялi яму пра нашу гiсторыю. Холмс узяѓ iнiцыятыву ѓ свае рукi i сваiм гугнявым, высокiм голасам выклаѓ тое, што нам было вядома, i як мы гэта даведалiся.
  
  Прейснер абапёрся локцямi аб выступ, якi iдзе па пярэдняй частцы мастка, прама пад вялiкiмi шклянымi ветравым шклом, i ѓтаропiѓся на неспакойны сiне-зялёнае мора. " I на падставе гэтых бедных фактаѓ вы рэквiзавалi адзiн з лiнейных крэйсераѓ Яе Вялiкасцi i адправiлiся на пошукi эсмiнца, якi можа iснаваць, а можа i не iснаваць, i якi, калi ён iснуе, можа цi не можа планаваць якой-небудзь шкоду брытанскiм iнтарэсам? I лорды Адмiралцейства пагадзiлiся з гэтым, э-э, малаверагоднай iнтэрпрэтацыяй? ён пакiваѓ галавой. "Я подчинюсь загадам, нават калi гэта азначае падпарадкаванне вашы загады i гонкi уверх i ѓнiз па Адрыятыцы, але, шчыра кажучы, я гэтага не бачу.
  
  "Вы не згодныя з тым, што цалкам верагодна, што гэтая клiку завалодала "Каралеѓскай Марыяй" i мае намер нанесцi шкоду Вялiкабрытанii?" Спытаѓ Холмс.
  
  "Якую магчымую выгаду для iх магло б прынесцi такое дзеянне?" Спытаѓ Прейснер. "Я згаджаюся з вашым высновай аб тым, што гэтыя людзi навучалi экiпаж кiраваць брытанскiм ваенным караблём, i "Ройял Мэры" цалкам магла быць iм. I калi яны планавалi прыехаць у Трыест, то, верагодна, забiралi карабель дзе-то тут. Але не больш цi верагодна, што, займеѓшы карабель, яны накiруюць яго ѓ якi-небудзь аддалены порт, каб здзейснiць сваё злачынства, калi яно сапраѓды плануецца?"
  
  
  
  "Ёсць некалькi прычын меркаваць, што, якога б роду атаку яны нi планавалi, яна будзе паблiзу i ѓ блiжэйшы час", - сказаѓ я.
  
  "Па-першае, - сказаѓ Холмс," iх людзi не могуць быць настолькi добра навучаны кiраваннi сучасным эсмiнцам".
  
  "Па-другое," дадаѓ я, - кожны дадатковы гадзiну, якi яны выдаткуюць, павялiчыць верагоднасць таго, што iх перахопiць якi-небудзь карабель Мiжземнаморскага флоту Яе Вялiкасцi. I адна спроба абмяняцца сiгналамi заклеймит яе як самазванку.
  
  "Для дасягнення максiмальнага эфекту," сказаѓ Холмс, - акцыю пратэсту варта праводзiць паблiзу вялiкага горада, каб за ёй назiрала як мага больш людзей".
  
  "У гэтым ёсць сэнс", - пагадзiѓся Прейснер.
  
  "А яшчэ ёсць нiжняе бялiзну", - сказаѓ я.
  
  "Так", - пагадзiѓся Холмс. "Гэта выдае ѓсю гульню".
  
  Капiтан Прейснер перакладаѓ погляд з аднаго на iншага. "Гэта так?" ён спытаѓ.
  
  Падышоѓ сцюард з сталовай з парай кубкамi гарбаты для тых, хто быѓ на бриджике, i прадбачлiва падрыхтаваѓ дзве для Холмса i мяне.
  
  Я з удзячнасцю ѓзяѓ чай i сербануѓ. Нi Холмс, нi я не былi апранутыя для халоднага ветра, якi ѓрываѓся ѓ адкрытыя дзверы мастка. "Людзi ѓ форме Каралеѓскага ваенна-марскога флоту павiнны быць бачныя на палубе падчас мерапрыемства, - сказаѓ я капiтану Прейснеру, - каб назiральнiкi на беразе паверылi ѓ маскарад. Але чаму нiжняе бялiзну?"
  
  "I чаму толькi пяць?" Дадаѓ Холмс.
  
  Прейснер задумаѓся. "Добры пытанне", - сказаѓ ён.
  
  "Адзiны разумны адказ заключаецца ѓ тым, што гэтыя пяцёра мужчын павiнны прайсцi пiльны дагляд пры аглядзе iх тэл".
  
  "Iх цела?"
  
  "Падумайце", - сказаѓ Холмс. "Нiжняе бялiзну мае сэнс толькi ѓ тым выпадку, калi чакаецца, што мужчыны будуць агледжаныя".
  
  "Так, я разумею гэта", - пагадзiѓся Прейснер.
  
  "Але калi яны апынуцца жывымi, калi iх агледзяць, любыя разыходжаннi хутка стануць вiдавочнымi", - сказаѓ Холмс.
  
  "Як, напрыклад, тое, што яны не гавораць свабодна па-ангельску", - дадаѓ я.
  
  "Дык вы думаеце, яны апранаюць трупы ѓ брытанскую ваенна-марскую форму?" Спытаѓ Прейснер.
  
  Холмс адвёѓ погляд. "Магчыма," сказаѓ ён.
  
  "Гэй, ветразi ѓ порт!" - матрос за межамi мастка перадаѓ сiгнал впередсмотрящего на топ-мачты. Мы азiрнулiся, каб паглядзець, але гэта сапраѓды быѓ ветразь, верхнi ветразь трехмачтового барка, а не чатыры трубы брытанскага эсмiнца, якiя павольна падалiся ѓ поле зроку па левым борце.
  
  Рэшту таго дня мы бачылi мноства караблёѓ, але ѓжо насталi прыцемкi, перш чым мы знайшлi карабель, якi шукалi. Удалечынi, у некалькiх кропках па правым борце, здаѓся четырехмачтовый эсмiнец. Лейтэнант Уиллитс схапiѓ схему апазнавальных сiлуэтаѓ i правёѓ пальцам па краi, уважлiва ѓзiраючыся ѓ iлюстрацыi. "Я не веру, што ѓ гэтым раёне можа быць якой-небудзь iншай четырехмачтовый эсмiнец, - сказаѓ ён, - але не варта дапускаць памылку".
  
  Капiтан Прейснер агледзеѓ далёкi карабель у бiнокль i, яшчэ да таго, як Виллитс пацвердзiѓ яго апазнанне, павярнуѓся да дзяжурнага матросу i цiха сказаѓ: "Перадайце сiгнал усiм баявым пастам".
  
  Матрос свiснуѓ у трубку сувязi i перадаѓ каманду, i амаль адразу ж на лодцы зацараваѓ спарадкаваны хаос, калi члены экiпажа кiнулiся да прызначаных месцаѓ.
  
  "На iм няма нi сцягоѓ, нi вымпелаѓ", - абвясцiѓ Уиллитс, якi назiраѓ за надыходзячым караблём у свой уласны бiнокль. "Але ён не робiць спробаѓ ухiлiцца ад нас. Здаецца, ззаду ѓ яе нейкi маленькi чорны карабель.
  
  "Было б падазрона, калi б яна павярнула ѓ бок", - сказаѓ Прейснер. "Яна не ведае, што мы ставiм сабе яе. Паднiмiце наш уласны сцяг i сцяг з кодам распазнання на сёння. I паглядзiце, цi зможаце вы апазнаць карабель ззаду.
  
  - Ёсць, ёсць, сэр. - Уиллитс перадаѓ каманду, i праз некалькi секунд на верхняй частцы пярэдняй мачты "Агамемнона" лунала некалькi сцягоѓ.
  
  "Адказу няма", - сказаѓ Уиллитс праз хвiлiну. "Пачакайце, ён паварочвае налева, спрабуючы выслiзнуць ад нас. Калi ён завершыць паварот, то зможа паказаць нам свае пяткi. У яго, павiнна быць, хуткасць на тры-чатыры вузла больш.
  
  "Верагодна, менш з непадрыхтаванай машыннай камандай", - пракаментаваѓ Прейснер. "Але тым не менш-"
  
  "Цяпер я магу разабраць яе iмя", - сказаѓ Уиллитс, узiраючыся ѓ бiнокль. "Яна каралеѓскi Эдгар, цалкам дакладна. Або сцвярджае, што гэта так. Iншы карабель трымаецца з далёкай боку ад яе, але, падобна, гэта нейкая вялiкая яхта, выфарбаваныя ѓ чорны колер.
  
  "Без сумневу, кантрабандыст", - сказаѓ Прейснер.
  
  "Я думаю, вы маеце рацыю, сэр".
  
  
  
  "Зрабiце папераджальны стрэл па носе i падайце сiгнал 'Цалкам спынiцца", - распарадзiѓся капiтан. "Рулявы, павярнiце на дваццаць градусаѓ направа".
  
  Адно з четырехдюймовых гармат "Агамемнона" рявкнуло адзiн раз, i на носе "Каралеѓскага Эдгара" шугануѓ фантан вады.
  
  Эсмiнец працягваѓ паварочваць, iгнаруючы папярэджанне. "Агамемнон" зрабiѓ яшчэ адзiн стрэл, якi звалiѓся ѓ ваду дастаткова блiзка, каб замачыць любога, хто стаяѓ на носе "Каралеѓскага Эдгара". Некалькi секунд праз адно з двухдюймовых гармат "Ройял Эдгар" выплюнула слуп полымя, i дзе-то ѓ насавой частцы крэйсера пачуѓся выбух. Некалькi секунд праз пачуѓся яшчэ адзiн выбух, i ѓ сярэдняй частцы карабля пачуѓся гук, падобны на стук сотнi вялiкiх жалезных гаршкоѓ.
  
  "Яны страляюць у нас!" - закрычаѓ лейтэнант Уиллитс.
  
  "Яны яшчэ большыя дурнi", - змрочна сказаѓ капiтан Прейснер i аддаѓ загад адкрыць агонь у адказ.
  
  Сусвет напоѓнiлася жахлiвымi равучымi гукамi, калi восьмидюймовые прылады Агамемнона выпусцiлi ѓ паветра свае 120-фунтовыя разрыѓныя снарады. Праз дзве хвiлiны стральба з "Роял Эдгара спынiлася, i капiтан Прейснер аддаѓ загад нашаму ѓласным караблю спынiць агонь. У агульнай складанасцi з буйнакалiберных гармат крэйсера было выпушчана не больш за тузiн снарадаѓ, але шкоду, нанесеную эсминцу, усяляѓ веру ѓ моц сучаснай навукi. Судна як нежывы ляжала ѓ вадзе i ѓжо пачало хiлiцца на адзiн борт. З сярэдзiны судна падымалiся клубы дыму, а да носе наблiжаѓся мову полымя.
  
  Чорная яхта причалила да "Ройял Эдгар", i людзi перасаджвалiся на яе. Iншыя спрабавалi спусцiць выратавальную шлюпку за мастком.
  
  "Мы павiнны ѓзяць яе на абардаж, капiтан," сказаѓ Холмс.
  
  "Чаму?" - спытаѓ Прейснер.
  
  " Там могуць быць дакументы.
  
  "Там могуць быць параненыя", - дадаѓ лейтэнант Уиллитс.
  
  "Я загадаю спусцiць шлюпку i папрашу добраахвотнiкаѓ перавезцi вас", - сказаѓ нам Прейснер. "Але я не падвяду "Агамемнон" да гэтага судну. I я папярэджваю вас, што яна або выбухне, альбо пойдзе да дна даволi хутка i раптоѓна.
  
  Былi знойдзеныя добраахвотнiкi - чалавечая раса нiколi не перастае мяне здзiѓляць, - i капiтанскую гичку панiзiлi. Мы ѓзброiлiся рэвальверамi i нажамi з скрынi на мастку, i неѓзабаве нас перавезлi на вёслах да "Каралеѓскага Эдгару", якi анi не апусцiѓся ѓ ваду, хоць агонь усё яшчэ гарэѓ. Калi мы наблiзiлiся, чорная яхта з ровам пранеслася мiма нас, накiроѓваючыся на поѓдзень. Мажны мужчына ѓ форме афiцэра Каралеѓскага ваенна-марскога флоту, нерухома стаяѓ у задняй частцы яхты, пагразiѓ нам кулаком, калi праходзiѓ мiма.
  
  "Гэта быѓ бы кароль?" Я спытаѓ Холмса.
  
  "Я веру, што гэта так", - сказаѓ мне Холмс. "Так, я веру, што гэта так".
  
  Мы загадалi нашым веслярам заставацца ѓ гичке i хутка веславаць прэч пры першых прыкметах таго, што вось-вось адбудзецца нешта непрыемнае.
  
  "А як наконт вас самiх, губернатар?" - спытаѓ баец, якi адказвае за вяслярную каманду.
  
  "Мы нырнем з карабля i хутка паедзем да "Агамемнана", - сказаѓ я яму.
  
  "Мы, верагодна, будзем там раней за вас", - дадаѓ Холмс.
  
  "Вельмi добра, сэр", - адказаѓ баец, але гэта яго не пераканала.
  
  З борта эсмiнцы звiсала пара вяровак, я ѓхапiѓся за адну з iх i падцягнуѓся. Холмс пачакаѓ, пакуль я апынуся на палубе, каб рушыць услед за мной па вяроѓцы. На палубе было вiдаць вельмi мала пашкоджанняѓ. Калi б не дым ззаду нас i агонь наперадзе, здавалася б, што нiчога страшнага няма.
  
  " Як вы думаеце, чаму яны збеглi, - спытаѓ Холмс, - замест таго каб паспрабаваць патушыць пажар?
  
  "Магчыма, яны не былi навучаны гэтаму", - адказаѓ я. "Магчыма, у iх не было неабходнага абсталявання".
  
  "Магчыма," пагадзiѓся Холмс.
  
  Мы селi ѓ сярэдзiну карабля. Па якiм-то невысказанному пагаднення мы абодва павярнулiся i пайшлi наперад. " Калi там ёсць нейкiя карысныя дакументы, - сказаѓ я, - яны, верагодна, на мастку.
  
  "Калi яны i былi, - адказаѓ Холмс, - то Вiльгельм Готтсрайх, несумненна, забраѓ iх з сабой".
  
  "Магчыма", - сказаѓ я.
  
  Мы падышлi да трапа, вядучаму на масток, i Холмс падняѓся наперадзе мяне. Ён спынiѓся, як укапаны, у дзвярах, i я не змог прайсцi мiма. "У чым справа, Холмс?" спытаѓся я, спрабуючы зазiрнуць яму праз плячо.
  
  "Як я i баяѓся, - сказаѓ ён, - але не мог прымусiць сябе паверыць..." Ён увайшоѓ у пакой, i я ѓвайшоѓ следам за iм.
  
  Там, выстраiѓшыся ѓ шэраг ля задняй сцяны, стаялi чацвёра мужчын у форме звычайных маракоѓ Каралеѓскага ваенна-марскога флоту. Iх рукi i ногi былi звязаны, а раты залепленыя пластырам. Адзiн з iх, здавалася, быѓ у непрытомным стане; ён ляжаѓ дагары, утрымоѓваны толькi вяроѓкай вакол грудзей, якая была прымацаваная да металiчнага крука ѓ сцяне. Астатнiя трое былi ѓ свядомасцi: адзiн нястрымна дрыжаѓ, iншы нерухома глядзеѓ у ветравое шкло, яго твар застыѓ ад шоку, а трэцi змагаѓся, як загнаны звер, са сваiмi кайданы; яго запясцi былi абадраныя, а з iлба цякла кроѓ.
  
  Пяты мужчына з усё яшчэ звязанымi за спiной рукамi ляжаѓ нiцма на падлозе, пагрузiѓшы твар у вялiкую рондаль з вадой. Ён не рухаѓся. Холмс падбег да яго, прыѓзняѓ яго галаву i перавярнуѓ. Праз некалькi секунд ён падняѓся з нерухомага цела. "Занадта позна", - сказаѓ ён.
  
  Мы скарысталiся нашымi нажамi, каб вызвалiць iншых мужчын, i, захапiѓшы ѓсе паперы, якiя змаглi знайсцi, не турбуючы сябе iх праглядам, павялi мужчын назад ѓнiз па лесвiцы i ѓ кабрыялет. Дваццаць хвiлiн праз мы былi на борце "Агамемнона", а "Каралеѓскi Эдгар" усё яшчэ гарэѓ, але апусканне ѓ ваду не зменшылася, i яго нахiл, здавалася, не павялiчыѓся.
  
  "Мы не можам пакiнуць яе ѓ такiм стане, - сказаѓ капiтан Прейснер, - i я не магу адбуксiраваць яе назад; будзе зададзена занадта шмат пытанняѓ".
  
  "Вам прыйдзецца патапiць яе", - сказаѓ Холмс.
  
  Капiтан Прейснер кiѓнуѓ. "Загадайце галоѓным батарэяѓ выпусцiць па эсминцу па дзесяць снарадаѓ кожная, кантраляваным агнём", - сказаѓ ён дзяжурнаму афiцэру на мастку.
  
  Прыкладна праз дзесяць хвiлiн пасля таго, як быѓ зроблены апошнi стрэл, эсмiнец выдаѓ аглушальную адрыжку i пагрузiѓся ѓ моры носам наперад. Увесь экiпаж "Агамемнона", атрымаѓшы iнфармацыю аб тым, што гэта быѓ карабель-пабрацiм, якi яны былi вымушаныя патапiць, моѓчкi стаяѓ па стойцы смiрна, назiраючы, як ён iдзе да дна. Капiтан Preisner адбыѓся салют да былой каралеѓскай Мэры знiкла пад хвалямi, як i ѓсе афiцэры на мастку.
  
  Капiтан Прейснер уздыхнуѓ i расслабiѓся. "Спадзяюся, мне больш нiколi не прыйдзецца рабiць нiчога падобнага", - сказаѓ ён.
  
  Пазней тым жа вечарам капiтан Прейснер паклiкаѓ нас у сваю каюту. "У мяне ёсць для вас койка", - сказаѓ ён. "Мы вернемся ѓ порт толькi заѓтра позна ѓвечары".
  
  "Усё ѓ парадку, капiтан", - сказаѓ я. "Нам усё яшчэ трэба скласцi справаздачу для адпраѓкi назад у Уайтхолл".
  
  Прейснер паглядзеѓ на нас. " Тыя людзi, якiх вы прывялi на борт, - вы гаварылi з iмi?
  
  
  
  "Мы так i зрабiлi".
  
  "Iшто?"
  
  "Пяць камплектаѓ нiжняй бялiзны," сказаѓ Холмс.
  
  " Але вы ѓзялi з сабой толькi чатырох чалавек.
  
  "Дакладна", - сказаѓ Холмс. "Наш працiѓнiк пачаѓ рыхтавацца да нападу. Адзiн з мужчын ужо патануѓ. Астатнiя неѓзабаве далучылiся б да яго, калi б мы своечасова не натыкнулiся на карабель. План складаѓся ѓ тым, каб пераследваць чорную яхту ѓ гаванi Трыеста, падабраѓшыся як мага блiжэй да горада. Затым вырабiць некалькi стрэлаѓ па убегающему судну, якое прамахнецца i патрапiць наѓздагад па горадзе. Затым эсмiнец сам сыходзiѓ назад у мора. Невялiкi выбух, як мяркуецца, выклiканы агнём у адказ яхты, прывёѓ бы да таго, што пяцёра тапельцаѓ былi б скiнутыя ѓ ваду, i мясцовыя жыхары знайшлi б iх у форме Каралеѓскага ваенна-марскога флоту ".
  
  Капiтан Прейснер доѓга глядзеѓ на яго, страцiѓшы дар прамовы. "I ѓсё гэта, - сказаѓ ён нарэшце, - каб дыскрэдытаваць Англiю?" ён спытаѓ. "Якая ад гэтага карысць?"
  
  "Буйныя пажары пачынаюцца ад маленькiх iскраѓ", - сказаѓ Холмс. "Хто можа сказаць, да чаго гэта магло прывесцi?"
  
  Прейснер пакiваѓ галавой. "Вар'яты", - сказаѓ ён.
  
  "Нават калi i так," пагадзiѓся Холмс. " Iх тут звышдастаткова.
  
  Пазней, у нашай каюце, Холмс павярнуѓся да мяне i спытаѓ: "Што вы плануеце рабiць пасля таго, як мы адправiм наш справаздачу?"
  
  Я пацiснуѓ плячыма. "Свет думае, што я мёртвы", - сказаѓ я. "Магчыма, я скарыстаюся гэтым i застануся далей ад грамадскай увагi".
  
  "Я таксама падумваѓ аб чым-то падобным", - сказаѓ мне Холмс. "Я заѓсёды хацеѓ паехаць у Тыбет, магчыма, пагаварыць з Далай-ламай".
  
  "Вельмi цiкавы мужчына", - сказаѓ я яму. "Я ѓпэѓнены, што вы палiчылi б такi размова плённым".
  
  Холмс доѓга глядзеѓ на мяне, потым сказаѓ: "Спакойнай ночы, прафесар", - i выключыѓ святло.
  
  "Спакойнай ночы, Холмс," адказаѓ я.
  
  OceanofPDF.com
  
  Дзiѓны выпадак са жрыцай вуду
  
  Кэрал Багi
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Утой момант, калi я саджуся пiсаць гэты справаздачу, гром раздзiрае неба над Новым арлеане, а маланка прочерчивает няроѓныя паласы на пацямнелым гарызонце, усеянае падаючымi кроплямi дажджу. Гэты раптоѓны ѓсплёск буянства Прыроды цалкам адпавядае гiсторыi, якую я збiраюся расказаць.
  
  Мяне зваць Люсьен Брассо, i я капiтан восьмага акругi горада Новы Арлеан. Гэты раён ѓключае ѓ сябе Французскi квартал i яго наваколлi - карацей кажучы, самы жорсткi i крымiнальны раён горада, якi заѓсёды прыцягваѓ людзей з экстрэмальных паводзiнамi. Тут пануе п'янлiвая багемнае атмасфера, магчыма, прычыненая вятры, якiя дзьмуць з саланчакi байю, - але, якая б нi была прычына, людзi адчуваюць у гэтым горадзе свабоду, якую, здаецца, больш нiдзе не адчуваюць. Гэты скрыню Пандоры з чалавечымi апетытамi i iмпульсамi стварыѓ выдатную музыку, вострую ежу i маляѓнiчую, святочную атмасферу зносiн. Але Кресент-Сiцi, як яго называюць, можа быць крыважэрным, беззаконным месцам i часам самыя страшныя правапарушэння здзяйсняюцца нашымi нiбыта добрапрыстойнымi грамадзянамi, якiя плацiлi падаткi.
  
  Ёсць тыя, хто сцвярджае, што ѓ Новым Арлеане ёсць адгалоскi Парыжа, i яны цалкам могуць быць маюць рацыю; iншыя бачаць у яго фрэсках сумесь культур, падобную з iншымi еѓрапейскiмi гарадамi, такiмi як Каны або нават Барселона; яго непрывабная бок, магчыма, нагадвае некаторыя раёны Нью-Ёрка або ѓскраiны Чыкага, а крэольскага ѓплыѓ можа нагадаць Кiнгстан або Порт-о-Прэнс - але, перш за ѓсё, Новы Арлеан унiкальны ѓ сваiм родзе. Яна належыць самой сабе.
  
  Новы Арлеан - рэлiгiйны горад, але яшчэ больш забабонны. Сумесь хрысцiянства i афрыканскага вуду сутыкаецца i змешваецца шмат у чым падобна водах ракi Мiсiсiпi, якая ѓпадае ѓ залiѓ, - вспенивающиеся i сустрэчныя плынi, якiя ствараюць здрадлiвыя прылiвы, калi вясновыя дажджы разлiваюць вялiкую раку ѓ яе нiзкiх, илисто-глiнiстых берагах. Але, падобна змешванню культур у гэтым разрослыя маленькiм гарадку, сутыкненне стыляѓ, прамовы i паданняѓ у канчатковым вынiку змешваецца, i даволi хутка вы ѓжо не можаце сказаць, дзе заканчваецца рака i пачынаецца залiѓ.
  
  Мая сям'я такая ж. Мая мацi была англiчанкай, а мой бацька быѓ каджуном, што па-нашаму азначае "акадиец", нашчадкамi французаѓ, якiя былi выгнаныя з Новай Шатландыi падчас Вялiкага выгнання 1755 года i беглi аж да Луiзiяны, няѓхiльна прасоѓваючыся на поѓдзень, як быццам кантынент быѓ занадта слiзкiм, каб утрымаць iх, - пакуль у iх не скончылася суша, i ѓ рэшце рэшт яны засялiлi пратокi ѓ Бiг-Iзi i вакол яго. Чаму яны гэта так называюць, я нiколi не зразумею, але гэта так. Так што я вырас, кажучы па-французску, па-ангельску i на той дзiѓнай сумесi таго i iншага, якую мы, каджуны, называем "пату", а ѓсе астатнiя называюць пiджыны-iнглiш. Мае бацькi адправiлi мяне ѓ лепшыя школы, i хоць я ганаруся сваiм спадчынай, мне падабаецца думаць, што мой англiйская не горш, чым у любога англиканца.
  
  З немалым хваляваннем я назiраѓ, як мадам Селеста падымала сваё велiзарнае цела па прыступках будынка палiцэйскага ѓчастка на Ройял-стрыт адным цёплым i ветраным лютаѓскiм днём у пятнiцу. У паветры ѓжо лунала прадчуванне: карнавал iшоѓ пятую тыдзень, i Мардзi Гра быѓ не за гарамi. Пах лаванды i сандалавага дрэва папярэднiчаѓ з'яѓленню мадам Селеста ѓ палiцэйскiм участку - яна сама змешвае ѓсе свае духi i зёлкi, i звычайна яе пах адчуваецца за полквартала.
  
  Нiхто так не сiмвалiзуе саюз рэлiгii i забабонаѓ, як мадам Селеста. Креолка-квадрун таямнiчага паходжання, яна, па агульным думку, самая вядомая i магутная каралева вуду ѓ свеце. Пабожная каталiчка, яе паважае i баiцца, як кажуць, сам папа рымскi. Днём яна тчэ тканiны i шые прыгожыя сукенкi i шалiкi, якiя прадае на Французскай рынку, але па начах яна, як мяркуецца, праводзiць паѓночныя рытуалы вуду за саборам Святога Людовiка. Нiхто не ведае, колькi ёй гадоѓ, i нiхто не можа ѓспомнiць, каб яна калi-небудзь была маладой. Кажуць, што яна жыла тут вечна i што яна нашчадак цыганкi, якая прадала сваю душу (i цела) д'яблу - i што Селеста была прадуктам гэтага бязбожнага саюза. Кажуць, што яна можа выклiкаць духаѓ глыбокай ноччу, каб тыя выканалi яе загад, i што быць у яе прысутнасцi ѓ напярэдаднi Дня ђсiх Святых - значыць мець магчымасць зазiрнуць скрозь тонкую мембрану, якая адлучае жывых ад тых, хто перайшоѓ у iншы свет. У горадзе зданяѓ мадам Селеста займае сваё ѓласнае месца; некаторыя нават сцвярджаюць, што яна сама прывiд i што яна нiколi не спiць, а сядзiць у асяроддзi сваiх свечак i зелляѓ, бiзуном свае загаворы глыбокай ноччу.
  
  Пакуль я назiраѓ з акна, яна падымалася па лесвiцы адну за iншы, падымаючы адно слановае калена, каб абаперцiся пра iншае, перш чым зрабiць наступную прыступку, усё гэта час цяжка дыхаючы. Якiм бы нi было яе паходжанне, прывiднае або няма, мадам Селеста ѓяѓляе сабой вельмi трывалую матэрыяльную абалонку. Яна, павiнна быць, важыць каля трохсот фунтаѓ, i ѓ яе голас, якi наводзiць на думку аб спалучэннi сiрэны i сваебойной машыны. Яе апетыт гэтак жа велiзарны, як i яе рост - аднойчы ѓ вустрычнага бары Lou's Cajun яна з'ела чатыры тузiн вустрыц, а затым тры тузiны ракаѓ, яшчэ нават не прыступiѓшы да асноѓнай стравы.
  
  Яе велiзарная грудзi ѓздымалася i апускалася, пакуль яна выконвала цяжкую задачу ѓздыму па лесвiцы, а пот выступiѓ у яе на лбе, як пацеркi, выскокваюць з караляѓ. Мой сяржант, малады Фрэнк Пiрс, выглянуѓ у акно i накiраваѓся да задняй дзверы, заявiѓшы, што яму раптам захацелася пакурыць. Мадам Селеста выклiкае павагу ѓ адных людзей i непадробны жах у iншых. Пiрс быѓ добрым каталiком i хадзiѓ на iмшу кожную нядзелю, але ѓ яго быѓ дастаткова здаровы страх перад д'яблам, каб думка аб сустрэчы з адным з яго атожылкаѓ прымусiла яго, як дзiцяцi, выбегчы праз заднюю дзверы, пакiнуѓшы толькi што адкрытую пачак цыгарэт на самым бачным месцы на стале.
  
  Мая ѓласная спроба выказаць пагарду да яго баязлiвасцi была зведзена на няма прыступам хуткага сглатывания, якiя ахапiлi мяне, калi я пачуѓ, як званочак на дзверы пачаѓ звiнець, абвяшчаючы аб прыбыццi нашага найсвятлейшага госця. Дзверы расчынiлiся перш, чым я паспеѓ да яе дацягнуцца, i ѓ пакой ѓвайшла мадам Селеста.
  
  Яе велiзарная фiгура была ѓбрана ѓ пласты рознакаляровай тканiны - бiрузова-блакiтны камiзэлька па-над льнянога сукенкi колеру марской хвалi, увянчанага мноствам бардовых i залатых шалiкаѓ, пераплеценых вакол яе выпуклай шыi. Завяршала ансамбль высокая шапка з паѓлiнавымi пёрамi, нядбайна сдвинутая набок - цi, магчыма, яна некалькi збiлася падчас ѓздыму па лесвiцы. Яе ѓпрыгажэннi былi гэтак жа безудержны; на кожным пальцу яна насiла па кольцы, а на шыi пабразгваѓ каляровыя пацеры на срэбнай нiткi. Завушнiцы, свисавшие з мочкi вуха, пералiвалiся пяшчотным серабрыстым адценнем.
  
  Яна доковыляла да блiжэйшага крэсла i цяжка апусцiлася, як быццам напружанне, з якiм яна толькi што была, было непасiльнай для любога чалавека, i выцерла вспененный лоб вытанчаным маленькiм насоѓкай. Яе рукi былi дзiѓна далiкатнымi, гладкiмi i мяккiмi на выгляд, з вытанчанымi пальцамi i ямачкамi на костках. Яе скура была даволi светлай, таго адцення, якi часта называюць кава з малаком. Як ураджэнка квадруна, яе продкi, верагодна, былi сумессю африканки i францужанкi, а таксама iспанкi або, магчыма, амерыканскiх iндзейцаѓ - як i ѓ выпадку з многiмi нашымi чарнаскурымi креолками, многiя з якiх прыбылi сюды праз Гаiцi.
  
  Я сеѓ за свой стол насупраць яе i прыняѓ свой лепшы прафесiйны выгляд.
  
  " Чым я магу быць вам карысны, мадам Селеста?
  
  Яна кiнула на мяне востры погляд i яшчэ раз правяла насоѓкай па лбе, перш чым адказаць. У ноздры стукнуѓ водар сандалавага дрэва, i мне прыйшлося зажмурыцца, каб ня чхнуць.
  
  "Tiens, c'est trop chaud", сказала яна глыбокiм, як вады магутнай Мiсiсiпi, голасам. Яе акцэнт быѓ штучным, i яна гаварыла не на звычайным креольской мове, а на больш адукаваным французскай. Нахiлiѓшыся наперад, яна паглядзела мне ѓ вочы. - Месье, je voudrais, я хачу паведамiць аб забойстве.
  
  Я нахiлiѓся ѓперад, абапёршыся на стол. " Забойства? Калi гэта адбылося?
  
  Яна нецярплiва пахiтала галавой. "Не, се не так даѓно ... Гэтага яшчэ не адбылося. Але гэта адбудзецца, нягледзячы нi на што".
  
  Я адкiнуѓся на спiнку крэсла так раптоѓна, нiбы мяне штурхнулi. Я не ведаѓ, што сказаць; за ѓсе гады маёй працы ѓ палiцыi мне нiколi не рабiлi падобнага прапановы. Калi б гэта зыходзiла ад каго-то iншага, а не ад мадам Селеста, я б пасмяяѓся над гэтым, як над дурной жартам, але, забабонны ты цi не, да яе слоѓ нельга ставiцца легкадумна. Калi некалькi гадоѓ таму яна прадказала разлiѓ Мiсiсiпi, некаторыя людзi пасмяялiся над гэтым - пасля трох засушлiвых летнiх сезонаѓ запар нiхто не думаѓ, што гэта магчыма. Але сапраѓды, у тым жнiѓнi нябёсы адчынiлiся i дзень за днём обрушивали патоп, пакуль, нарэшце, вялiкая рака не вздулась i не выкатилась з берагоѓ, як тоѓстая старая, звалiлася з ложка. Дома былi разбураны, быдла загiнуѓ, ураджай пахаваны пад лавiнай вады. А мадам Селеста сядзела i шыла свае тканiны, i ткала сваё палатно, i проста кiвала сама сабе. Пасля гэтага ѓсе слухалi, калi ёй было што сказаць.
  
  Я ѓзяѓ сябе ѓ рукi i паглядзеѓ ёй у вочы, каб зразумець, цi не адчувае яна мяне якiм-небудзь чынам, але ѓбачыѓ толькi шчырасць i клопат. Яе цёмна-карыя вочы былi вялiкiмi i амаль iдэальна круглымi, а не мiндалепадобнымi формы, якую часам можна ѓбачыць у креолок. Яе пульхныя вусны былi нахмураныя, а лоб нахмурен; было ясна, што яна шчыра устрывожаная тым, што распавядала мне.
  
  " Каму, на вашую думку, цi пагражае смерць? - Спытаѓ я нарэшце.
  
  Яна нецярплiва пахiтала галавой. "На жаль, тут няма нiякай веры, месье; тут толькi факт! Я кажу вам, што ён памрэ, несумненна,, пакуль я сяджу тут перад вамi!"
  
  "Тады вельмi добра", - адказаѓ я так спакойна, як толькi мог. "Хто памрэ?"
  
  Калi я быѓ не гатовы да яе першаму заявы, то ад другога ѓ мяне закружылася галава.
  
  "Charles Latille."
  
  Я адчуѓ, як кроѓ ударыла мне ѓ галаву, i пакой закружылася ѓ мяне перад вачыма. На iмгненне ѓсё пацямнела. Затым я праглынуѓ, глыбока ѓздыхнуѓ i выцер лоб.
  
  "Vous connais, масье?"
  
  "Так, я ведаю яго", - нарэшце адказаѓ я. Не ѓ сiлах сабрацца з думкамi, я рассеяна пацягнуѓся за кубкам кавы, але, падобна, паставiѓ яе не на тое месца.
  
  Шарль Латиль быѓ маiм лепшым сябрам. Усе мае самыя раннiя дзiцячыя ѓспамiны ѓключалi Чарльза; я не мог успомнiць час, калi яго не было побач. Мы разам былi хлапчукамi i выраслi, гуляючы ѓ залiвах Луiзiяны i вакол iх. Да таго часу, калi мы сталi юнакамi, мы сталi неразлучныя.
  
  А менш чым за месяц да гэтага я быѓ заручаны з яго сястрой Эванджелиной.
  
  " Вы цалкам упэѓненыя, што ён памрэ?
  
  Яна кiѓнула, а затым пацiснула плячыма. "Без сумневаѓ ... Jordi pou mwen, demen pou vou."
  
  
  
  Я даведаѓся французская крэольскага дыялект; у перакладзе гэта азначае "Сёння для мяне, заѓтра для цябе".
  
  "Цi магу я спытаць вас, як вы прыйшлi да гэтага ведаѓ?"
  
  Яна сур'ёзна паглядзела на мяне. " У мяне было бачанне.
  
  Гэтыя словы, вымаѓленыя большасцю людзей, здалiся б любому здароваму чалавеку недарэчнымi. Але мадам Селеста не была большасцю людзей.
  
  "I ѓ гэтым бачаннi?-"
  
  " Я прадбачыѓ яго смерць.
  
  " Вы выпадкова не бачылi, як яго забiлi? Або хто быѓ забойца?
  
  Яна пахiтала галавой. "Je regrette a dit, mais non. Бачання часам бываюць туманнымi, калi яны прыходзяць... Гэта першае, вельмi дрэннае прадчуванне, але не так шмат iнфармацыi. Пра гэта я шкадую ".
  
  "Што вы прапануеце мне рабiць з гэтай iнфармацыяй?"
  
  Яна пахiтала галавой. - Я не ведаю, месье, але мой абавязак паведамiць вам пра гэта, цi не так?
  
  Наступiла кароткае маѓчанне, затым яна падабрала тканiна спаднiцы i цяжка паднялася на ногi, злёгку пыхкаючы i папраѓляючы капялюш, якая яшчэ больш з'ехала набок.
  
  "Што ж, дзякуй, што прыйшлi, мадам", - сказаѓ я, праводзячы яе да дзвярэй. "Я зраблю ѓсё, што змагу".
  
  Яна павярнулася да мяне. "Прашу ѓвагi, месье - сачыце за сваiм сябрам i будзьце асцярожныя. Баюся, вы таксама ѓ небяспецы. Sa ki jwé vek chyen yè trape depise yè."
  
  Я таксама даведаѓся гэтую прыказку; у вольным перакладзе з французскай крэольскага яна азначае "Той, хто гуляе з сабакамi, ловiць блох".
  
  Яна паклала далонь з ямачкамi на маёй руцэ, i я адчуѓ жар яе цела скрозь сваю форменную куртку. "Будзь асцярожны", - паѓтарыла яна i пайшла, слабы звон яе упрыгожванняѓ даносiѓся за ёй, калi яна спускалася па прыступках.
  
  Ашаломлены, я вярнуѓся да свайго стала i сеѓ, ледзь усведамляючы, што адбываецца вакол. Мне трэба было сабрацца з думкамi, зрабiць усё магчымае з тревожащего савета гэтай незвычайнай жанчыны. Што я мог зрабiць, каб абаранiць свайго сябра - цi сябе, калi ѓжо на тое пайшло - ад невядомых нападнiкаѓ? Мне здавалася, што ѓ мяне было дастаткова iнфармацыi, каб быць глыбока ѓстрывожаным, але недастаткова, каб быць карысным.
  
  Пакуль я сядзеѓ, разважаючы, сяржант Пiрс скарыстаѓся магчымасцю, каб здацца, цiха прокрадываясь назад у пакой.
  
  
  
  "Забыѓся што-небудзь?" Спытаѓ я, паказваючы на пачак цыгарэт, усё яшчэ што ляжала на яго стале. Ён зiрнуѓ на iх i пачырванеѓ ад каѓняра да лiнii валасоѓ. Ён быѓ светлавалосы, веснушчатый, з меднымi валасамi колеру новенькага пенi i лёгка чырванеѓ. Я з самаздаволеным задавальненнем назiраѓ, як ён нервова кашлянуѓ, сеѓ за свой стол i прыкiнуѓся занятым.
  
  Не паспеѓ Пiрс сесцi, як дзверы зноѓ адчынiлiся, i ѓ палiцэйскi ѓчастак ѓвайшоѓ чалавек, якога я нiколi раней не бачыла. Ён быѓ высокiм i хударлявым, значна вышэй шасцi футаѓ, з чорнымi валасамi i прадаѓгаватым рэзкiм тварам. Яго вочы былi настолькi глыбока пасаджаныя, што спачатку я не магла разабраць iх колер, хоць яны здавалiся шэрымi або карымi. Рысы яго асобы былi хударлявымi i, як мне здалося, даволi арыстакратычным, хоць на яго змардаваных шчоках быѓ нездаровы румянец, якi прымусiѓ мяне задумацца, цi не пакутуе ён адной з тых лiхаманак, якiя час ад часу дзiвяць гэты забалочаны гарадок. Ён быѓ апрануты як джэнтльмен, i пакрый яго камiзэлькi быѓ вiдавочна еѓрапейскiм - я спачатку выказаѓ здагадку, што брытанскiм. У яго выправе таксама былi прыкметы замежнiка. Людзi ѓ гэтым клiмаце паводзяць сябе так, нiбы эканомяць кожную часцiнку энергii, якая ѓ iх ёсць, каб супрацьстаяць спякоце; але ѓ гэтага чалавека былi хуткiя, энергiчныя руху сабакi, почуявшей птушку.
  
  " Чым магу быць карысны, сэр? - Спытаѓ я, устаючы з-за стала.
  
  Мой наведвальнiк бегла агледзеѓ кабiнет, перш чым адказаць. Было што-то ѓ яго манерах i ѓ обводке глыбока пасаджаных вачэй, што падказала мне, што ён выпусцiѓ вельмi нямногае. Глядзець было асаблiва не на што - акрамя майго стала i таго, якi займаѓ сяржант Пiрс, уздоѓж сцяны стаялi некалькi картотечные шаф, дошка аб'яваѓ з састарэлымi аб'явамi, карта горада на далёкай сцяне i, вядома, непазбежны потолочный вентылятар. Я зiрнуѓ на свайго сяржанта, якi корпаѓся ѓ скрынях свайго стала, нешта шукаючы, i не змог здушыць ѓздыху. Калi не лiчыць яго страху перад мадам Селестай, Пiрс быѓ дужым хлопцам, адданым i iмкнуцца дагадзiць; але ён быѓ трохi нязграбным. Па нейкай прычыне я злавiѓ сябе на тым, што турбуюся аб уражаннi, якое ён вырабляе на нашага наведвальнiка.
  
  "Чаму б табе не пайсцi на ѓвесь дзень, Пiрс?" - Спытала я.
  
  "У самой справе, сэр?" Сказаѓ Пiрс.
  
  "Так, так, працягвайце", - нецярплiва адказала я, жадаючы як мага хутчэй застацца сам-насам з гэтым таямнiчым чалавекам.
  
  "Што ж, з-дзякуй, сэр," прамармытаѓ Пiрс i паспешлiва выйшаѓ, на гэты раз не забыѓшыся прыхапiць з сабой цыгарэты.
  
  
  
  Я звярнуѓся да высокага незнаёмца ѓ другi раз. "Такiм чынам, сэр, чым я магу вам дапамагчы?"
  
  Вiдавочна, скончыѓшы агляд нашага маленькага офiса, ён пераключыѓ сваю ѓвагу на мяне. Калi гэтыя вочы былi скiраваныя на мяне, я адчуѓ сябе лабараторнай пацуком пад мiкраскопам - у яго поглядзе была такая напружанасць i сiла асобы, з якiмi я рэдка сутыкаѓся.
  
  "Вы капiтан Брассо?" спытаѓ ён, здымаючы капялюш, пашытую дорага, але даволi насiць па.
  
  "Так," адказаѓ я. " А ты?-
  
  " Мяне клiчуць Алтамон. Жан-Поль Алтамон.
  
  " Чым я магу вам дапамагчы, мiстэр Алтамонт?
  
  "Я шукаю сваю цётку, у мяне ёсць падставы меркаваць, што яна нездаровая. Я мяркую, яна жыве ѓ Французскiм квартале, але я не знаёмы з гэтым горадам i падумаѓ, што вы маглi б дапамагчы мне знайсцi яе. Яго акцэнт быѓ вiдавочна ангельскай, выразным i акуратным, як пакрый яго адзення.
  
  " Я разумею, што вы ангелец, сэр, i ѓсё ж ваша iмя, па вашых словах, французскае.
  
  Мой наведвальнiк iмгненне пiльна глядзеѓ на мяне, затым усмiхнуѓся. "Я французскага паходжання, але мая сям'я некалькi пакаленняѓ жыла ѓ Англii".
  
  "Зразумела". Я кiѓнуѓ. Што-то ѓ гэтым загадкавым чалавеку не гучала праѓдзiва; у мяне было адчуванне, што ён што-то хавае ад мяне.
  
  " Значыць, твая сям'я з Акадии? - Спытала я, выдатна ведаючы адказ.
  
  Ён iмгненне глядзеѓ на мяне, затым кiѓнуѓ.
  
  "Так, гэта дакладна".
  
  Я павярнуѓся да свайго спадарожнiка i глыбока ѓздыхнуѓ.
  
  " Вы, вiдавочна, не той, за каго сябе выдаеце, сэр. Не маглi б вы распавесцi мне пра прычыну вашага падману?
  
  Iмгненне ён змрочна глядзеѓ на мяне, затым, да майго здзiѓлення, усмiхнуѓся.
  
  "Што ж, я сапраѓды павiнен павiншаваць вас, капiтан. Што ж мяне выдала?"
  
  "Я сам напалову акадиец," адказаѓ я, " i Алтамонт - не адна з нашых прозвiшчаѓ. Магчыма, французская, але не акадийская. Iснуе абмежаваную колькасць прозвiшчаѓ продкаѓ сем'яѓ, уцекачоѓ з Новай Шатландыi ѓ мiнулым стагоддзi, i вашай сярод iх няма.
  
  
  
  "Я разумею", - спакойна адказаѓ ён, кiнуѓшы на мяне пiльны якi вывучае погляд. "Калi я скажу табе, хто я, ты не павiнен нiкому раскрываць маю асобу - нi каму, ты разумееш? Ты можаш мне гэта паабяцаць?"
  
  "Я думаю, што магу пагадзiцца з гэтым, пры ѓмове, вядома, што вы не здзейснiлi нiякага злачынства".
  
  Кароткi, рэзкi смяшок сарваѓся з яго вуснаѓ. " Магу запэѓнiць вас, што я не злачынца, хоць, магчыма, я правёѓ занадта шмат часу ѓ грамадстве людзей такога гатунку.
  
  "Тады вельмi добра", - адказаѓ я, з кожным iмгненнем праяѓляючы ѓсё большую цiкаѓнасць. "Хто ж ты тады?"
  
  Адказ, калi ён прыйшоѓ, уразiѓ мяне як удар грому.
  
  " Мяне клiчуць Шэрлак Холмс.
  
  Я ѓтаропiѓся на яго на iмгненне, затым даволi цяжка апусцiѓся на блiжэйшы крэсла.
  
  Ён усмiхнуѓся. " Я бачу, вы чулi пра мяне.
  
  " Але- але я думаѓ, вы памерлi. ... Я маю на ѓвазе, доктар Ватсан...
  
  Я змоѓк, не ѓ сiлах працягваць. Гэта другое ѓзрушэнне за дзень зусiм выбiла мяне з каляiны.
  
  Ён уздыхнуѓ. " Так, бедны Ватсан. Я дазволiѓ яму паверыць, што я мёртвы, таму што хацеѓ, каб пэѓныя элементы, скажам так, таксама ѓ гэта паверылi. Калi б яны западозрылi, што я ѓсё яшчэ жывы, я быѓ бы ѓ значнай небяспекi.
  
  Я мiргнуѓ, не ѓ сiлах паверыць, што перада мной сапраѓды варта сам вялiкi дэтэктыѓ, пра подзвiгi якога я так прагна чытаѓ, спрабуючы прытрымлiвацца яго метадам, калi я быѓ дэтэктывам, да таго, як мяне павысiлi да акруговага капiтана.
  
  " Што прывяло цябе ѓ Новы Арлеан? - Спытала я, калi, нарэшце, да мяне трохi вярнулася самавалоданне.
  
  " Справа мiжнароднай важнасцi. Я дзейнiчаю як эмiсар майго брата Майкрофта. Большага я сказаць не магу.
  
  "Чаму вы прыйшлi да мяне з гiсторыяй аб вашай цётцы?" - Спытала я, зноѓ азiраючыся ѓ пошуках сваёй страчанай кававай кубкi.
  
  "О, усё гэта цалкам дакладна. У мяне сапраѓды дзе-то тут ёсць цётка; мой брат параiѓ мне наведаць яе".
  
  "Чаму вы не пайшлi ѓ кантору мясцовага клерка замест таго, каб прыйсцi сюды?"
  
  "Баюся, гэтага я таксама не магу раскрыць", - адказаѓ ён, запальваючы цыгарэту. Ён прапанаваѓ мне цыгарэту, але я пакруцiѓ галавой. Я заѓсёды шкадаваѓ аб гэтай звычцы, якая разбурае зубы i скуру - i, што яшчэ горш, разбурае смакавыя рэцэптары.
  
  
  
  "Што ж, мiстэр Холмс," сказаѓ я, " для мяне больш чым гонар пазнаёмiцца з вамi - на самай справе, я цалкам узрушаны. Я сумняваюся, што ѓ гэтым горадзе - цi ѓ гэтай краiне - знойдзецца хоць адзiн прадстаѓнiк закона, - якi не хацеѓ бы сустрэцца з вамi i пацiснуць вам руку.
  
  "Што ж, такая слава", - адказаѓ ён, пацiскаючы плячыма. "Але я дзякую вас", - шчыра дадаѓ ён. "Спадзяюся, я буду годным вашага даверу".
  
  "Але ты ѓжо гэта зрабiѓ! Я шмат разоѓ перачытаѓ усе справы доктара Ватсана. Адным з маiх любiмых заѓсёды было справа аб Лiзе Рудых. Я нiколi не мог зразумець, як у цябе атрымалася -"
  
  "Мой дарагi капiтан," перапынiѓ ён, " у доктара Ватсана ёсць звычка рамантызаваць рэчаiснасьць. З шкадаваннем вымушаны гэта сказаць, але вы павiнны паставiцца да яго аповяду аб нашых маленькiх прыгоды з доляй скептыцызму.
  
  " Але iнцыдэнт на Рейхенбахском вадаспадзе! Вядома, гэта не...
  
  Ён здрыгануѓся, нягледзячы на спякоту. "Не, гэта праѓда; я сапраѓды сустракаѓся з Марыярцi i змагаѓся з iм у абрыву".
  
  " Але ты выжыѓ! Як, чорт вазьмi, ты...
  
  Ён прымусiѓ мяне змоѓкнуць, прыклаѓшы палец да вуснаѓ. "Чаму б нам не пакiнуць гэта доктару Ватсону, каб ён распавёѓ як-небудзь?"
  
  Я кiѓнула, жадаючы задаць яму так шмат пытанняѓ, але разумела, што гэта было б непажадана.
  
  "А зараз," сказаѓ ён, - я бачу, што ѓ вас ёсць свае праблемы. Магчыма, вы хацелi б распавесцi мне, чаму вiзiт гэтай незвычайнай жанчыны так засмуцiѓ вас?"
  
  "Адкуль ты ведаеш, што я..." пачала я, але мой голас уздрыгнуѓ.
  
  " Мяркуючы па стане вашага стала, я лiчу вас надзвычай акуратным чалавекам, i ѓсё ж вы не звярнулi нiякай увагi на развязанай шнурок, якi матляѓся на вашым левым чаравiку з тых часоѓ, як я прыйшоѓ. Акрамя таго, вы двойчы отставляли кубак кавы i забывалi, куды яе паставiлi. Вы робiце ѓражаньне чалавека, якога вельмi моцна адцягваюць непрыемныя навiны. Я б не здзiвiѓся, калi б гэта было наѓпрост звязана з жанчынай, якая пайшла адразу пасля майго прыходу.
  
  Мае плечы панiклi, i я апусцiлася на крэсла. Звонку церусiѓ дробны дождж. Я чуѓ стук колаѓ карэты i сокат конскiх капытоѓ па Ройял-стрыт, яны злёгку поскальзывается на мокрых булыжниках, калi яны паварочвалi за кут на Концi-стрыт. Рух набiрала абароты, чулiся галасы гандляроѓ, якiя прадавалi свае тавары на рагах вулiц, перш чым адправiцца на вячэрнi Французскi рынак. Я зiрнуѓ на насценны гадзiннiк; было амаль шэсць, у гэты час павiнны былi змянiцца дзяжурныя. Мая ѓласная змена падыходзiла да канца, i хутка павiнен быѓ прыбыць лейтэнант Догерцi, каб заступiць на вячэрнюю вахту.
  
  Я падняѓ вочы на свайго наведвальнiка, якi стаяѓ, прыхiнуѓшыся да драѓляных парэнчаѓ, якая аддзяляе мой стол ад стала сяржанта. Нават стоячы там нядбайна, ён валодаѓ уладным выглядам, якi вырабляѓ ѓражанне асабiстай сiлы i велiзарнай сiлы волi. Я паспрабаваѓ уявiць, што за злачынец асмелiѓся пярэчыць яму, i тады я таксама здрыгануѓся, узрадаваны тым, што прафесар Марыярцi сапраѓды знаходзiцца ля падножжа Рейхенбахского вадаспаду.
  
  - Можа быць, вы не адмовiцеся выпiць са мной кава ѓ кафэ "Дзю Монд"? - Спытаѓ я.
  
  "У што бы то нi стала", - адказаѓ ён.
  
  Лейтэнант Догерцi прыбыѓ у пастарунак, як звычайна, пунктуальна, i, хоць ён кiнуѓ на Холмса цiкаѓны погляд, я не стаѓ нiчога тлумачыць або прадстаѓляць, а проста даѓ яму спiс дзяжурных на ноч. Калi не лiчыць вiзiту мадам Селеста, дзень выдаѓся спакойным, i было крыху больш за шэсць гадзiн, калi мы з Холмсам выслiзнулi ѓ сырыя лютаѓскiя змярканне, i ѓ мяне закружылася галава ад галавакружнага адчування, што я знаходжуся ѓ грамадстве вялiкага шпiка. Мы хутка загарнулi за кут на Концi-стрыт i накiравалiся на поѓдзень, да Французскага рынку.
  
  Рака Мiсiсiпi выгiнаецца праз горад Новы Арлеан падобна спячай змяi, нiбы не жадаючы аддаваць свае воды мора, павольна прасочваючыся ѓ залiвы паѓднёвай Луiзiяны, пакуль, нарэшце, не прыбудзе ѓ канчатковы пункт прызначэння, непазбежна ѓлiваючыся ѓ акiян, сапраѓды гэтак жа, як усе мы павiнны ѓ рэшце рэшт вярнуцца туды, адкуль прыйшлi. Французская квартал размешчаны ѓздоѓж той часткi ракi, дзе яна выгiнаецца i збiраецца вакол кавалка сушы, узнiмаючы, як спiна гарбатага кiта.
  
  У далёкiм канцы шэрагу кiёскаѓ i крамаѓ, на Декейтер-стрыт, уздоѓж шырокiх плоскiх берагоѓ Мiсiсiпi, знаходзiцца Cafe du Monde, жамчужына ѓ кароне Французскага рынку. Тут беньеты заѓсёды свежыя i гарачыя, кава насычаны i гаркаваты з густам цыкорыя, а панарама магутнай ракi служыць фонам для ѓсiх формаѓ чалавечага грамадства, якiя штодня сцякаюцца ѓ шумны порт Новага Арлеана.
  
  У жыццi, поѓнай нявызначанасцi, Cafe du Monde ѓвасабляе пэѓную сталасць: адкрыты дваццаць чатыры гадзiны ѓ суткi з моманту свайго пабудовы ѓ 1862 годзе, яно з'яѓляецца цэнтральным месцам сустрэч у нашым горадзе. Жабракi i прынцы, валацугi i графы - незалежна ад сацыяльнага становiшча, кожны ѓ рэшце рэшт знаходзiць свой шлях на шырокi рынак пад адкрытым небам, доѓгi i нiзкi, як верф, размешчаны на беразе панурай каламутнай ракi, якая дапамагла зрабiць гэты горад такiм, якi ён ёсць. I рана цi позна ѓсё аказваюцца ѓ Cafe du Monde.
  
  Калi мы з Холмсам наблiжалiся па цьмяна асветленых вулiцах, я не мог стрымаць ѓздыху захаплення. Колькi б разоѓ я нi сузiраѓ гэта вiдовiшча, яно нязменна хвалявала маё сэрца. Вяслярныя i пакетботы слiзгалi па мутным водах ракi, калi на горад апусцiлiся прыцемкi i на прылаѓках гандляроѓ запалiлiся лiхтары. Гэта быѓ адзiн з тых вечароѓ, калi колер ракi ѓ дакладнасцi адпавядаѓ колеры неба ѓ прыцемках; абодва былi трывожна-шэрага адцення, зярнiсты i густыя, як кава з густам цыкорыя, якiм славiцца наш горад. Гоман пакупнiкоѓ i прадаѓцоѓ на рынку змешваѓся з больш ажыѓленай балбатнёй i выпадковымi выбухамi смеху наведвальнiкаѓ, якiя сядзелi на беразе ракi за столiкамi кафэ на адкрытым паветры. Парачкi шпацыравалi па Месяцовай дарожцы - грунтавай дарожцы, якая iдзе ѓздоѓж ракi, абгiнаючай Французская квартал.
  
  На французскай рынку можна было знайсцi практычна ѓсё, што заѓгодна. Тут былi гандляры рыбай i садавiнай, пекары i мяснiкi, краѓчыха i тытуннiкi. Гандляры ѓ накрухмаленых белых фартухах схiлiлiся над сваiмi таварамi, пакуль патэнцыйныя пакупнiкi аглядалi шэраг прылаѓкаѓ, схiляючыся над сталамi i палiцамi з рознымi таварамi. Нягледзячы на сгущающиеся лютаѓскiя змярканне, у паветры лунала святочны настрой. Да Мардзi Гра заставалася ѓсяго некалькi тыдняѓ, i сярод наведвальнiкаѓ кафэ адчувалася нарастальную прадчуванне.
  
  Аднак я быѓ не ѓ асаблiва святочным настроi; як i мой спадарожнiк, наколькi я мог судзiць. Ён назiраѓ за тым, што адбываецца перад намi зласлiвым позiркам, яго твар не выяѓляѓ нiякiх эмоцый. З наблiжэннем заходу вецер сцiх, i ледзь адчувалася лёгкае подых ветрыка, калi мы селi за столiк у абзы вады. З'явiѓся устрывожаны афiцыянт, каб прыняць наш заказ; я папрасiѓ кавы i пончыкi, у той час як Холмс замовiѓ толькi кава. Пасля таго, як афiцыянт паспешлiва пайшоѓ, я скарыстаѓся момантам, каб больш уважлiва паназiраць за вялiкiм дэтэктывам. Румянец, якi я заѓважыѓ раней на яго шчоках, стаѓ больш прыкметным, а на iлбе выступiѓ пот, калi ён зняѓ капялюш. Я не думаѓ, што гэта добры знак; такi хударлявы чалавек, як ён, не павiнен адчуваць празмернага напружання ад нашай кароткай прагулкi, i я баяѓся, што ён сапраѓды хворы. Наш клiмат не асаблiва спрыяльны для здароѓя - гарачае, вiльготнае надвор'е значна павялiчвае захворванне лiхаманкай i iншымi iнфекцыямi.
  
  " Мiстэр Холмс, вы добра сябе адчуваеце? - Спытаѓ я.
  
  Альбо ён не пачуѓ майго пытання, альбо палiчыѓ за лепшае праiгнараваць яго. Замест гэтага ён павярнуѓся i паглядзеѓ на мужчыну, якi сядзiць за суседнiм столiкам.
  
  "Аб людзях так шмат можна сказаць па iх абутку", - заѓважыѓ ён амаль пра сябе. "Напрыклад, вунь той мужчына перажыѓ перыяд дэпрэсii пасля таго, як ад яго сышла жонка, але сёння ѓвечары, падобна, у яго ѓсё наладжваецца. Ён пачаѓ шкадаваць, што прыехаѓ сюды з Iрландыi, дзе быѓ больш заможным, але, магчыма, прыхiльнасць яго новай жонкi зменiць гэта.
  
  Я прыклаѓ усе намаганнi, каб лепей вывучыць гэтага чалавека, але, мяркуючы па тым, што я змог разглядзець, нi ѓ яго, нi ѓ яго абутку не было нiчога незвычайнага. Ён быѓ сярэдняга росту, з шырокiм iрландскiм тварам i капой рудавата-каштанавых валасоѓ - зусiм звычайны чалавек, якiх можна ѓбачыць якiя працуюць у доках.
  
  "Вы здзiѓляеце мяне, мiстэр Холмс", - сказаѓ я. "Акрамя таго факту, што ён iрландзец, што вы ясна бачыце па яго твары, я паняцця не маю, як вы прыйшлi да сваiх высноѓ".
  
  Холмс пацiснуѓ плячыма. "Вы маеце рацыю наконт яго асобы, хоць я заключыѓ, што ён iрландзец, па пакрыю яго чаравiк - дублiнскага вытворчасцi, мяркуючы па iх ѓвазе".
  
  "Цалкам справядлiва," адказаѓ я, " але яго жонка пайшла ад яго - як, чорт вазьмi, вы прыйшлi да такой высновы?"
  
  "Калi вы паглядзiце на яго чаравiкi, то заѓважыце, што яны даѓно не чищены. I ѓсё ж нядаѓна - магчыма, нават сёння - была прадпрынятая спроба навесцi парадак, i па верхавiнах нядбайна нанеслi трохi лаку - паспешная праца, але абнадзейлiвая. Туфлi прыйшлi ѓ непрыдатнасць, таму што ѓтрымлiваць iх у чысцiнi было абавязкам яго жонкi; але як толькi яна сышла, ён упаѓ духам i дазволiѓ сваiм чаравiкам прыйсцi ѓ непрыдатнасць - вы можаце заѓважыць, што шнуркi таксама парваным, - таму што ён быѓ падаѓлены стратай яе. Туфлi добра пашытыя, з дарагой скуры, так што, як я разумею, ён быѓ больш заможным ѓ Iрландыi, калi змог дазволiць сабе такую пару абутку.
  
  Я пакруцiѓ галавой. " Сапраѓды дзiѓна, мiстэр Холмс. А новая сяброѓка?
  
  Холмс дазволiѓ сабе злёгку ѓсмiхнуцца. "Што ж, новы пласт лаку ѓсяляе надзею, а таксама трохi ганарыстасцi, але я павiнен прызнаць, што трохi лукавлю на гэты конт. Наш сябар, вiдавочна, з кiм-то сустракаецца, таму што кожныя некалькi iмгненняѓ ён з трывогаю азiраецца па баках, каб паглядзець, цi не прыехала яна. Чалавек не глядзiць па баках з такiм нецярпеннем ѓ пошуках выпадковай сустрэчы з адным; такiм чынам, я раблю выснову, што ён сустрэѓ каго-то, хто яму спадабаѓся ".
  
  Не паспеѓ Холмс загаварыць, як яго рацыя была даказаная. Вельмi прывабная маладая лэдзi ѓвайшла ѓ кафэ з боку прадаѓцоѓ кiёскаѓ, i як толькi наш мужчына ѓбачыѓ яе, ён амаль ускочыѓ з крэсла, каб павiтаць яе. Я павярнуѓся да Холмсу i пакiваѓ галавой.
  
  " Я вiншую вас, мiстэр Холмс, - усё, што я чуѓ пра вас, праѓда.
  
  "Я рады апраѓдаць вашыя чакання, капiтан", - адказаѓ ён, калi устрывожаны афiцыянт прынёс наш кавы i маю талерку з бигнеями, якiя заѓсёды падавалiся па тры за раз.
  
  Я адкусiла кавалачак, атрымлiваючы асалоду ад хрумсткай скарыначкай i мяккай, гарачай ѓнутранай часткай, толькi што з фрыцюрнiцы. Бенье - гэта на самай справе проста квадратныя пончыкi з абсмалены цеста, пасыпаныя цукровай пудрай, але ёсць што-нешта такое ѓ тым, каб есць iх у кафэ пад адкрытым небам на беразе ракi, што нiколi не расчароѓвае.
  
  Холмс зрабiѓ глыток кавы. "Гэта самы незвычайны кава - у яго якой-то абсмажаную прысмак, калi дазволiце так выказацца".
  
  Я ѓсмiхнуѓся. " Ведаеце, гэта пацешна, мiстэр Холмс, - мае продкi-каджуны дадавалi абсмажаную корань эндивия, якi яны называлi цыкорыем, у свой кавы, калi былi цяжкiя часы i кава было мала, разумееце, каб ён даѓжэй захоѓваѓся? I зараз кава з цыкорыем - адна з тых рэчаѓ, дзеля якiх людзi прыязджаюць у Новы Арлеан. Iранiчна, табе не здаецца? "
  
  "Сапраѓды, капiтан. На самай справе, я заѓважыѓ, што цэлыя жыцця могуць перавярнуцца з-за адной-адзiнай iронii, падобнай гэтай". Ён адкiнуѓся на спiнку крэсла i скiраваѓ на мяне пранiклiвы погляд цёмных вачэй. - А зараз, капiтан, чаму б вам не расказаць мне, што вас так знервавала?
  
  Я глыбока ѓздыхнуѓ i пераказаѓ Холмсу усё, што адбылося ѓ пастарунку непасрэдна перад яго прыездам.
  
  "Я ведаю, ты, павiнна быць, лiчыш мяне дурнем, таму што я паддаѓся ѓплыву слоѓ так званай жрыцы вуду-"
  
  " Я нiчога падобнага не думаю, капiтан, магу вас запэѓнiць.
  
  " Цi бачыце, Шарль Латиль - мой самы блiзкi сябар, i ѓ дадатак да ѓсяго я заручаны з яго сястрой Эванджелиной.
  
  "Эванджелина," задуменна вымавiѓ ён. " Хiба не так звалi гераiню ѓ вельмi рамантычнай казцы пра тваiх акадийских продкаѓ?
  
  
  
  " Так- Лангфела напiсаѓ пра гэта верш. Гэта гiсторыя пра вернай дзяѓчыне з Акадии, якая варта за сваiм умiлаваным нават пасля таго, як ён быѓ выгнаны.
  
  "Так, так, здаецца, я ѓзгадваю, што ѓ якой-то момант натыкаѓся на гэта".
  
  "О, мiстэр Холмс, мая Эванджелина ѓ дакладнасцi падобная на тую, што адлюстравана ѓ легендзе! Больш прыгожы стварэнне нiколi не ступало нагой на зямлю Луiзiяны!" Я ведаѓ, што гэта па-дурному з майго боку, але нiчога не мог з сабой парабiць. Ад прыгажосцi ночы, рэкi i радаснага ѓзбуджэння ѓ прысутнасцi вялiкага дэтэктыва ѓ мяне было прыѓзняты настрой. " У яе анёльскае тварык i адпаведны тэмперамент. I яе вочы - яны цёмна-карыя, мiстэр Холмс, такiя цёмныя, што пры цьмяным асвятленнi здаюцца чорнымi. У iх таксама такая глыбiня - у гэтых вачах можна згубiцца".
  
  " Што ж, будзьце ѓпэѓненыя, што вы гэтага не зробiце, капiтан; вашаму сябру можа спатрэбiцца ваша дапамога.
  
  Я посерьезнела, пасаромеѓшыся таго, што ѓ сваiм запале забылася, у якой небяспекi знаходзiѓся Чарльз.
  
  " Што вы думаеце, мiстэр Холмс? Хто мог стаяць за гэтым? Хто хацеѓ нанесцi шкоду Чарльзу?
  
  " Менавiта гэта я i збiраѓся спытаць у вас, капiтан. Сапраѓды, хто?
  
  Я зрабiѓ глыток кавы i ѓтаропiѓся на пары хадзiць рука аб руку па беразе ракi. Змярканне ператварылiся ѓ змярканне, i да таго часу ѓсе газавыя лiхтары ѓздоѓж Месячнай дарожкi былi запаленыя, iх адлюстраванае святло мякка адбiвалася на вадзе.
  
  "Ну, у суднаходным бiзнэсе iснуе жорсткая канкурэнцыя ... На самай справе, Чарльз лiтаральна на днях прызнаѓся мне, што ѓ яго зусiм не ѓсё добра з фiнансамi. I, шчыра кажучы, не ѓсе яго канкурэнты з'яѓляюцца - ну, законнымi грамадзянамi.
  
  " Вы, вядома, маеце на ѓвазе так званую iтальянскую мафiю.
  
  "Ты ведаеш пра гэта?"
  
  Ён кiѓнуѓ. "За сваю кар'еру я сутыкаѓся з членамi розных злачынных арганiзацый, як тут, так i за мяжой. Ваша iтальянская мафiя даволi нядаѓна завезены ѓ гэтую краiну, калi я не памыляюся?"
  
  " Так, хоць на Сiцылii гэта ѓзыходзiць да дванаццатага стагоддзя, калi французы кантралявалi i прыгняталi жыхароѓ гэтага вострава. На самай справе, я чуѓ, што гэта слова паходзiць ад першых iнiцыялаѓ фразы, "Morte all Francia Italia anelia", што па-iтальянску азначае 'Смерць французам - крык Iталii".
  
  Ён схiлiѓ галаву набок. " У самай справе? Падобна на тое, вы даволi шмат ведаеце аб арганiзацыi.
  
  
  
  " I на тое ёсць важкiя прычыны. Магчыма, вы чулi аб падзеях мiнулага кастрычнiка?
  
  Ён кiѓнуѓ. " Так. Ваш супэрiнтэндант палiцыi. Хеннесси трапiѓ у засаду i быѓ забiты ѓ вынiку перастрэлкi - здаецца, у ноч на пятнаццатае кастрычнiка?
  
  "Так. Ён некаторы час займаѓся дзейнасцю iтальянскай мафii ѓ доках. Шырока распаѓсюджана меркаванне, што яны забiлi яго ".
  
  " I ѓсё ж дзевятнаццаць чалавек, абвiнавачаных у змове, наколькi я памятаю, так i не былi асуджаныя.
  
  Я фыркнуѓ ад агiды. "Ганебна паганая работа з нашага боку. Замест таго, каб пераследваць толькi вiнаватых, яны акружылi некалькiх бедных працоѓных - некаторыя толькi што сышлi з карабля i iх нават не было ѓ Новым Арлеане, калi быѓ забiты Хеннесси!"
  
  "Хадзiлi таксама чуткi аб умяшаннi прысяжных".
  
  Я пацiснуѓ плячыма. "Несумненна. Але да таго часу якое гэта мела значэнне? Усё ѓ горадзе былi ахоплены антиитальянским запалам. I якiя рушылi за гэтым падзеi былi ганебнымi, мiстэр Холмс, - ганебнымi!
  
  "Вы маеце на ѓвазе забойства падсудных?"
  
  Я здрыгануѓся. "Раз'юшаны натоѓп з шасцi тысяч грамадзян выцягнула iх з турэмных камер. Яны былi стрымана забiтыя, мiстэр Холмс! Мне нiколi не было так сорамна за свой горад".
  
  " Мяркую, дзевяць чалавек былi застрэленыя, а двое павешаны?
  
  "Так, i нiкому так i не было прад'яѓленае абвiнавачванне ѓ iх смерцi. Сiстэма правасуддзя, якая закрывае вочы на такую пародыю, сапраѓды дрэнная. Я ѓсё яшчэ узрушаны такiм непрыкрытым праявай забабонаѓ i помслiвасцi. Цi ведаеце вы, што iтальянскае ѓрад было настолькi абураныя, што разарвала дыпламатычныя адносiны з гэтай краiнай?"
  
  Холмс правёѓ доѓгiм пальцам па краi сваёй кававай кубкi. " Здаецца, я што-то чуѓ на гэты конт.
  
  " Па-мойму, цалкам дакладна, мiстэр Холмс. Аднак павiнен сказаць вам, што гэтая кропка гледжання не карыстаецца папулярнасцю, па меншай меры, сярод неитальянского насельнiцтва гэтага горада. З тых часоѓ усе былi больш чым трохi на ѓзводзе, i падазрэннi памiж рознымi культурнымi групамi сталi больш выяѓленымi, межы памiж iмi больш выразнымi ".
  
  Холмс пакiваѓ галавой. "Гэта сумна. Але вы мяркуеце, што хто-небудзь з гэтых найбольш бязлiтасных персанажаѓ можа спрабаваць запалохаць вашага сябра?"
  
  
  
  "Гэта магчыма. Чаго я не разумею, так гэта чаму яны не пагражалi яму наѓпрост".
  
  " Магчыма, так яно i ёсць, але ён яшчэ не сказаѓ табе.
  
  "Гэта было б не падобна на Чарльза. Мы разам вучылiся ѓ школе - у нас няма сакрэтаѓ адзiн ад аднаго".
  
  Холмс падняѓ брыво i паставiѓ кубак з кавы. Рукi ѓ яго былi доѓгiя i тонкiя, але, як мне здалося, валодалi вялiкай сiлай.
  
  "Мой дарагi капiтан Брассо, часта людзi, ад якiх мы менш за ѓсё чакаем наяѓнасцi сакрэтаѓ, здзiѓляюць нас тым, што хаваюць ад нас самыя цёмныя рэчы".
  
  Холмс агледзеѓ кафэ, нiбы баючыся, што хто-то можа падслухоѓваць наш размова. Затым ён павярнуѓся да мяне i панiзiѓ голас:
  
  " А што наконт гэтай жрыцы вуду, мадам Селеста - што вы пра яе ведаеце? Цi былi ѓ яе якiя-небудзь прычыны жадаць вашаму сябру зла?
  
  "Наколькi я ведаю, няма. Усе ведаюць, хто яна, але я паняцця не меѓ, што яна была знаёмая з Чарльзам ".
  
  "Магчыма, гэта яе праца - ведаць усё. У любым выпадку, я думаю, што вiзiт да мадам Селесте паказаны".
  
  Мы хутка дапiлi каву i накiравалiся да цэнтру Французскага квартала. Знайсцi рэзiдэнцыю мадам Селеста было няцяжка; здавалася, усё ѓ акрузе ведалi, дзе яна жыве. Гэта было недалёка ад рэстарана Antoine's, каханага як мясцовымi жыхарамi, так i расце патокам турыстаѓ i адпачывальнiкаѓ, якiя залiвалi наш горад у гэты час года. Хоць iх прысутнасць было карысна для нашай эканомiкi, яно ѓскладняла маю працу; ахоѓваць iх ад кiшэннiкаѓ, рабаѓнiкоѓ i удавленников было ѓсё роѓна што спрабаваць абаранiць вялiкая, цiхамiрнае статак авечак ад зграi галодных ваѓкоѓ. Вы заѓсёды маглi заѓважыць турыстаѓ з iх флегматичными, пасiѓнымi асобамi, часта цягнучы за сабой вывадак нязграбных дзяцей з такiмi ж сумнымi асобамi, разглядывающих мудрагелiстыя кованые балконы Французскага квартала. Iх выгляд прымусiѓ мяне паморшчыцца, таму што яны лёгкая здабыча для усюдыiсных крымiнальных элементаѓ нашага горада - з такiм жа поспехам у iх маглi б вiсець на шыi шыльды з надпiсам "калi ЛАСКА, ОГРАБЬТЕ МЯНЕ" або "НЕ ГЛЯДЗIЦЕ ДАЛЕЙ - ЛЁГКАЯ ЗДАБЫЧА". Аднак, нейкiм чынам наш якi расце ѓзровень злачыннасцi не адпуджвае iх, i яны працягваюць прыбываць, выскокваючы з сваiх аѓтобусаѓ i чыгуначных вагончыкаѓ, як лемiнгi, зрываюцца са скал ѓ моры ѓнiзе.
  
  Мы з Холмсам цiснулiся скрозь густеющую натоѓп разявак, пакуль не дабралiся да будынка мадам Селеста. Яе кватэра знаходзiлася ѓ даволi элегантных мэбляваных пакоях на Роял-стрыт - натуральна, на другiм паверсе, улiчваючы яе агiду да пад'ездаѓ.
  
  Неѓзабаве мы выявiлi, што мадам Селеста не прызначала сустрэч i не выконвала графiк працы. Гучна пастукаѓшы, мы паспрабавалi адкрыць дзверы, але яна была надзейна зачынены, i ѓнутры не было нiякiх прыкмет жыцця. Мы абыйшлi дом i падышлi да чорнага ходу, дзе да дзвярэй была прылепленая запiска: "Часова вяртаемся на час", - досыць цьмянае абяцанне, каб мы астудзiлi запал ѓ вустрычнага бары праз дарогу, утешив сябе некалькiмi тузiнамi ачкоѓ blue points. Нарэшце, пасля гадзiны чакання, я пакiнуѓ запiску, у якой паведамляѓ, што хацеѓ бы ѓбачыцца з ёй пры першай жа магчымасцi. Калi Холмс прапанаваѓ нанесцi вiзiт Чарльзу i Эванджелине, я неадкладна пагадзiѓся, i мы селi ѓ трамвай на Сэнт-Чарльз-авеню.
  
  Чарльз i Эванджелина Латиль жылi ѓ адным з велiчных дамоѓ на Сэнт-Чарльз-стрыт у той частцы горада, якая вядомая як Гарден-Дыстрыкту. Латильи былi не акадийцами, як сям'я майго бацькi, а чыстакроѓнымi французскiмi креолами, i iх радавод сыходзiла каранямi ѓ глыб стагоддзяѓ да правансальскай шляхты; адна з галiн сям'i абгрунтавалася ѓ Новым Арлеане ѓ сярэдзiне 1700-х гадоѓ. Латильи, якiя пасялiлiся ѓ Новым Святле, былi практычнымi людзьмi i заснавалi суднаходны бiзнес, якi больш цi менш не занепадаѓ аж да Чарльза, якi ѓзяѓ на сябе кiраванне фiрмай пасля смерцi свайго бацькi некалькi гадоѓ таму. Хоць, магчыма, яму не хапала вострага дзелавога нюху сваiх продкаѓ, Чарльз рабiѓ усё магчымае, каб працягваць у тым жа духу i пракармiць сябе i сваю сястру.
  
  Калi мы з Холмсам падымалiся па лесвiцы да галоѓнага ѓваходу ѓ дом, я павярнуѓся, каб паглядзець на яго. Хоць ён спрабаваѓ схаваць гэта, ён вiдавочна задыхаѓся i абапёрся аб парэнчы ганка, каб не ѓпасцi. Я патэлефанаваѓ.
  
  " Вы ѓпэѓненыя, што з вамi ѓсё ѓ парадку, мiстэр Холмс? - Спытаѓ я.
  
  "Усё ѓ парадку, дзякуй", - адказаѓ ён, беспаспяхова душачы кашаль. Ён, вiдавочна, хлусiѓ, але ѓ гэты момант дзверы адчынiлiся, i ѓ мяне больш не было магчымасцi распытваць яго далей.
  
  Мы ѓвайшлi ѓ дом, впущенные Эстме, старажытным октороном, якi служыѓ у Латильев, колькi я сябе памятаѓ, i чыя сям'я служыла iм на працягу трох пакаленняѓ. Яе твар было пакрыта тонкай сеткай маршчын, як тонкi карункавай насавой хустку, якi шмат разоѓ складалi. Аднак вочы ѓ яе былi ясныя, а спiна прамая i моцная, як маладое дрэѓца, хоць пры хадзе яна злёгку приволакивала адну нагу. Яе валасы толькi-толькi з чорных сталi сiвымi, i некалькi пасмаѓ выбiлiся з-пад зялёнай банданы, якую яна насiла зiмой i летам.
  
  "Да пабачэння, мiс Люсьен," сказаѓ Эстме, з сумневам зiрнуѓшы на Холмса. Эстме нялёгка дарыла сваю добразычлiвасць, i нават пасля столькiх гадоѓ нашага зносiн я не быѓ цалкам упэѓнены, ѓхваляе цi яна мяне. Мая радавод дакладна не адпавядала радаводу Латилье - i час ад часу на працягу многiх гадоѓ Эстме зусiм ясна давала зразумець, што ведае пра гэта. Сацыяльны статус мае значэнне ѓ Новым Арлеане; паходжанне i радавод важныя, i для слуг вялiкiх сем'яѓ не было рэдкасцю глядзець пагардлiва на любога, хто не адпавядаѓ сацыяльнаму становiшчу iх гаспадароѓ.
  
  "Прывiтанне, Эстме", - адказаѓ я, працягваючы ёй сваю капялюш. "Як твой люмбага ѓ апошнi час?"
  
  "О, не магу сказаць, што я магу скардзiцца. Гэта жудасна турбавала мяне ѓ мiнулым месяцы, але па якой-то прычыне ѓ апошнiя тыднi гэта не вярталася".
  
  "Магчыма, гэта з-за той новай мазi, якую доктар даѓ вам, каб вы ѓцiраць у яе", - выказаѓ меркаванне Холмс.
  
  Эстме ѓтаропiлася на яго, яе доѓгая скiвiцу адвiсла ад здзiѓлення, але як раз у гэты момант Эванджелина вылецела ѓ калiдор, i я спрэс забыѓся пра Эстме i яе простреле. Мая каханая, была апранутая ѓ простае цытрынава-жоѓтае сукенка, без фальбонаѓ i цацанкi, але маё сэрца ледзь не спынiѓся пры выглядзе яе. Яе сiнявата-чорныя валасы, звычайна сабраныя ѓ iдэальны шыньены, былi растрапаныя i звiсалi на шыю вiльготнымi валасамi.
  
  "Люсьен, дарагi, дзякуй богу, ты прыйшоѓ!" - Усклiкнула Эванджелина, абхапiѓшы мяне сваiмi духмянымi белымi рукамi, i я адчуѓ слабасць ад опьяняющей сумесi любовi i жадання. Яна, вiдавочна, плакала. Яе добранькi раток дрыжаѓ, а цёмныя вейкi ацяжэлi ад слёз.
  
  " У чым справа, Эвi, дарагая?
  
  " Гэта- гэта Чарльз. Яму нядобра. Слава богу, вы прыйшлi!
  
  "У чым справа?" - Спытала я, страх пранiзваѓ мяне да касцей.
  
  "Хадзем паглядзiм самi", - адказала яна, затым, кiнуѓшы хуткi погляд на Холмса, апусцiла вочы. "Прашу прабачэння, сэр, дзе мае манеры?"
  
  "Зусiм не, мадам, я ясна бачу, што вы засмучаныя," мякка адказаѓ ён. " Магчыма, я нават змагу чым-небудзь дапамагчы.
  
  " Дазволь мне прадставiць табе маю нявесту, Эванджэлiн Латиль. Эвi, гэта мiстэр- - Я замер. У запале падзей я забыѓся псеѓданiм Холмса.
  
  "Алтамонт, Жан-Поль Алтамонт," роѓна сказаѓ Холмс, ледзь збiѓшыся з рытму. Я выпусьцiѓ, як я спадзяваѓся, цiхi ѓздых палёгкi.
  
  "Рада пазнаёмiцца з вамi, мiстэр Алтамонт," сказала Эванджелина. " Спадзяюся, вы прабачце размовы дурной жанчыны, але я вельмi турбуюся аб сваiм браце.
  
  "Я ѓпэѓнены, што гэта цалкам вытлумачальна", - адказаѓ Холмс. "Дзе ён?"
  
  "Сюды", - сказала яна, ведучы нас уверх па шырокай цэнтральнай лесвiцы з вестыбюля. Не было нiякiх прыкмет грознага Эстме, якi разважлiва пайшоѓ. Я вырас у доме Латилье гэтак жа, як i ѓ сваiм уласным, i ведаѓ кожную драпiну на тоѓстых дубовых парэнчах, кожную шчарбiну на кляновай ашалёѓцы, кожны сучок на масьнiцах. Я пакiнуѓ часцiнку сваёй душы ѓ галiнах вялiзнага вяза, на якi мы звычайна ѓзбiралiся на заднiм двары, i хлопчык ва мне затрымаѓся пад вялiзнымi магнолii, окаймлявшими кветнiк, шукаючы цень ад iх шырокiх лiсця, удыхаючы iх мяккi водар. Я была не больш за чужы ѓ гэтым доме, чым у сваiм уласным, i ѓсё ж, калi я рушыла ѓслед за Эванджелиной па калiдоры ѓ спальню Чарльза, мяне зноѓ дапек дрыжыкi. Гэта было хутка i рэзка, коратка, як палёт ластаѓкi, але гэта ѓзрушыла мяне. Я павярнуѓся, каб паглядзець на Холмса, адчуѓ ён што-небудзь, але яго вусны былi сцiснутыя, погляд востры, як быццам ён вывучаѓ ѓсё вакол. Мне не спадабалася яго бледнасць; яго шчокi ненатуральна пачырванелi, i на твары выступiѓ пот, хоць вечар быѓ даволi прахалодны.
  
  Аднак, калi мы дабралiся да пакоя Чарльза, я была яшчэ больш ѓзрушаная, убачыѓшы свайго сябра. Ён ляжаѓ, уцягнуѓшы галаву ѓ плечы, на сваёй ложка, нацягнуѓшы коѓдру да падбародка, учапiѓшыся ѓ яго пабялелымi косткамi пальцаѓ. Калi мы ѓвайшлi ѓ прыцемненыя пакой, я пачуѓ, як ён цiха застагнаѓ - здавалася, ён толькi цьмяна ѓсведамляѓ наша прысутнасць. Я павярнуѓся да Эванджелине.
  
  " I даѓно ён у такiм стане? - спытаѓ я.
  
  "З сённяшняга дня. Яму стала дрэнна пасля абеду".
  
  "Чаму ты не паклiкала ѓрача?" Нецярплiва спытала я. Як толькi гэтыя словы зляцелi з маiх вуснаѓ, я пашкадавала пра iх. Бедная Эванджелина залiлася слязьмi i не змагла мне адказаць. Я проклинала сябе за непатрэбную рэзкасць ѓ сваiм голасе, але гэта быѓ цяжкi дзень, i мае нервы былi на мяжы. У давяршэнне за ѓсё, я не мог не задацца пытаннем, цi не звязана жаласны стан маёй сяброѓкi якiм-небудзь чынам са страшным папярэджаннем мадам Селеста. Я не хацеѓ капiтуляваць перад забабонамi, але калi вырастаеш ѓ паѓднёвай Луiзiяне, цяжка пазбавiцца ад падобных думак. Якiм бы недарэчным нi быѓ мой лагiчны розум, думка стукнула мне ѓ галаву, як патака ѓ кукурузны хлеб: Шарль Латиль стаѓ ахвярай праклёны вуду.
  
  Мiстэр Холмс, аднак, здавалася, не меѓ падобных прыхiльнасцяѓ; ён быѓ увасабленнем рацыянальнасцi i дзеяннi. Ён схiлiѓся над Чарльзам i праверыѓ яго пульс, а затым паклаѓ руку яму на лоб. Чарльз падняѓ на яго вочы.
  
  "Вы - доктар?" Яго голас быѓ тонкiм i хрыплым.
  
  Холмс пакiваѓ галавой. " Не, мiстэр Латиль, хоць я, можна сказаць, валодаю некаторымi медыцынскiмi ведамi. Прабачце маю шчырасць, але вы выглядаеце так, нiбы вам не перашкодзiла б медыцынская дапамога. Твой сябар i твая сястра вельмi турбуюцца пра цябе.
  
  "Са мной усё будзе ѓ парадку", - слаба прамармытаѓ Чарльз. "Верагодна, проста невялiкае харчовае атручэнне". Ён паглядзеѓ на мяне, нiбы просячы позiркам. "Верагодна, я з'еѓ занадта шмат вустрыц за абедам".
  
  Гэта было так падобна на Чарльза - саромецца таго, што ён лiчыѓ слабасцю. Нягледзячы на рост больш за шэсць футаѓ, ён быѓ далiкатнага целаскладу, як i яго сястра. Цыбаты i веретенообразный, як переувлажненное пакаёвая раслiна, ён нiколi не быѓ асаблiва моцным у дзяцiнстве i быѓ аб'ектам цкавання ѓ школе. На самай справе, наша сяброѓства ѓмацавалася вельмi рана, калi я выратаваѓ яго з лап вялiкага напалову каджуна, напалову чокто па iмя Афалiны Джо. Джо, чыё мянушка паходзiць ад яго незвычайна вялiзнага хоботка, напалову задушыѓ Чарльза, напалову напалохаѓ да смерцi, калi я з'явiѓся i прапанаваѓ яму выбраць каго-небудзь, хто больш здольны абаранiць сябе. Я не асаблiва высокi, але ѓсе мужчыны Брассо складзеныя як быкi - мой бацька паходзiѓ з доѓгай чарады задзiр ѓ барах. Ён навучыѓ мяне, як супрацьстаяць любому супернiку, i я змог даць Афалине Джо ежу для разважанняѓ на некаторы час. Больш ён нiколi не наблiжаѓся да Чарльзу.
  
  Гэтая звычка ратаваць майго сябра з калатнеч захоѓвалася на працягу ѓсяго нашага дзяцiнства - у iм было нешта такое, магчыма, мяккасць, што прыцягвала да яго хулiганаѓ. Якая б нi была прычына, ён быѓ мне блiжэй за ѓсё да брата, i я ѓзяла на сябе клопат аб яго бяспекi, пакуль мы раслi. Я нiколi не шкадавала пра гэта - ён быѓ разумны i добры, i за iм заѓсёды палявалi прыгожанькiя дзяѓчыны, так што я, так сказаць, абрала тое, што ѓ яго засталося.
  
  У Чарльза былi такiя ж цёмныя валасы i бледны колер асобы, як у яго сястры, але ѓ той момант яго твар было зорна-белым, як рыбье жывот, а са шчок сышоѓ ѓвесь румянец. Я паспрабаваѓ усмiхнуцца, зрабiць выгляд, што мяне гэта не турбуе. Слёзы Эванджелины высахлi, але на яе твары была маска заклапочанасцi. Яна стаяла ѓ нагах яго ложка, заломваючы рукi.
  
  "Якiя ѓ вас сiмптомы, калi не пярэчыце, я спытаю?" сказаѓ Холмс.
  
  "Ванiты, болi ѓ жываце, потлiвасць, курчы - вельмi падобна на харчовае атручэнне", - адказаѓ ён.
  
  "Зразумела. А дзе вы абедалi?"
  
  Ён выцiснуѓ слабую ѓсмешку. " Там жа, дзе i заѓсёды, - у Антуана.
  
  "Ах так," заѓважыѓ Холмс. " Мяркуючы па тым, што я чуѓ, цалкам рэспектабельнае ѓстанова.
  
  "Самы лепшы," сказаѓ Чарльз. " Значыць, ты не мясцовы?
  
  Холмс праiгнараваѓ пытанне. " Што ж, вы маеце рацыю ѓ сваiм здагадцы, што свежыя морапрадукты не заѓсёды паводзяць сябе прыстойна, незалежна ад квалiфiкацыi шэф-кухары. Ва ѓсякiм выпадку, непасрэдная небяспека вам, здаецца, не пагражае. Ён павярнуѓся да мяне. " Я прапаную даць твайму сябру крыху адпачыць.
  
  "Вельмi добра", - сказаѓ я.
  
  Перш чым мы сышлi, Эванджелина падушкi ѓзбiла свайго брата i пяшчотна пацалавала яго ѓ шчаку. Мы пакiнулi дзверы за сабой прачыненых i на дыбачках прайшлi па калiдоры, цiха спусцiѓшыся па галоѓнай лесвiцы. Калi мы ѓвайшлi ѓ пярэднi пакой, Эстме iшла з боку кухнi, несучы ѓ руцэ мiску з малаком.
  
  "Гэты чортаѓ кот збег!" - прамармытала яна, накiроѓваючыся да задняй дзверы, якая вядзе ѓ сад.
  
  "Прабачце, я на хвiлiнку," сказаѓ Холмс. " Вы сказалi, што страцiлi сваю котку?
  
  Эстме спынiѓся i павярнуѓся да нас тварам. "Ведаеце, месье, гэта самая дзiѓная рэч. Нiколi не бачыѓ, каб кот раней часу адмаѓляѓся ад мiскi з малаком".
  
  "Як даѓно яна знiкла?" Пацiкавiѓся Холмс.
  
  Эстме пацiснула плячыма. "Я тут увесь дзень. I звычайна яна складае мне кампанiю, пакуль я наразаюць гароднiна, так што..."
  
  Холмс кiѓнуѓ. " Зразумела. Не будзеце цi вы так ласкавы паведамiць мне, калi кот з'явiцца зноѓ?
  
  Эстме мiргнуѓ. " Гэта Джес кот, сэр.
  
  Менавiта такой была мая рэакцыя, i я распавёѓ Холмсу аб усiм, калi мы накiроѓвалiся да тралейбуса на Сэнт-Чарльз-авеню. У мяне ёсць домiк на беразе Байю, прама насупраць Нiжняга Дзевятага акругi, i я пераканаѓ мiстэра Холмса спынiцца ѓ мяне, а не бранiраваць гатэль у горадзе. Павiнен прызнацца, мае матывы былi збольшага эгаiстычнымi: думка аб тым, што я буду прымаць у сябе найвялiкшага дэтэктыва ѓ свеце, прыводзiла мяне ѓ захапленне. Магчыма, у мяне будзе час паразважаць над некаторымi з яго самых складаных спраѓ i, магчыма, нават спытаць яго аб некалькiх маiх нераскрытых. Хоць я даслужыѓся да капiтана ѓчастка, у душы я заѓсёды быѓ дэтэктывам гарадской палiцыi; мае самыя шчаслiвыя днi былi, калi я збiраѓ доказы i злачынцаѓ пераследваѓ па нашым брудным, засыпаных пяском вулiцах. I я зноѓ заняѓся тым жа справай, але на гэты раз з дапамогай непараѓнальнага Шэрлака Холмса.
  
  "Чаму цябе так зацiкавiѓ кот Эстме?" - Спытала я, калi загрукатаѓ трамвай па рэйках. Было позна, i вагон быѓ практычна пусты, кандуктар з соннымi вачыма сядзеѓ за рулём, нiзка насунуѓшы кепку на твар. "Вядома, знiкненне кошкi - iсная дробязь".
  
  "Мой дарагi капiтан Брассо," адказаѓ ён, "часам уся справа вырашаецца з-за iснага дробязi, як вы гэта называеце".
  
  Некаторы час я маѓчаѓ, затым павярнуѓся да яго. "Мiстэр Холмс, гэта можа здацца дурным пытаннем, але ... вы верыце ѓ праклёны?"
  
  " Верыце ѓ iх? Ну, я мяркую, вы маглi б сказаць, што я веру ѓ сiлу выклiкання - у тое, што калi чалавек лiчыць сябе праклятым, яго жыццё цалкам можа абярнуцца дрэнна.
  
  "Але ты думаеш, што адзiн чалавек здольны накласцi заклён на iншага?"
  
  "Ёсць шмат вiдаѓ чар, капiтан", - задуменна адказаѓ ён. "I многiя рэчы памiж нараджэннем i смерцю мы не разумеем. Таму, мяркую, я павiнен быѓ бы сказаць, што я сапраѓды веру, што чалавек можа падпасьцi пад чужыя чары ".
  
  Тады я не мог ведаць, як яго словы будуць пераследваць мяне ѓ наступныя днi.
  
  У той вечар я прыгатаваѓ вячэру для нас дваiх - ракаѓ з "брудным рысам", фiрмовая страва каджунцев, i Холмсу, здавалася, ежа спадабалася. Я пераканала яго легчы на канапу, пакуль я буду мыць посуд; скончыѓшы мыць посуд, я вярнулася ѓ гасцiную i выявiла, што ён моцна спiць. Я накрыла яго коѓдрай, выключыла святло i на дыбачках адправiлася ѓ сваю пасцель, расчараваная, што не будзе начнога абмеркавання мiнулых спраѓ, але i зведаѓшы некаторы палягчэнне. Я была измотана. Я адразу ж заснуѓ, i ноч была напоѓненая трывожнымi снамi, у якiх невядомы ѓ масцы пераследваѓ мяне па балотах i пратокi.
  
  Дзе-то ѓ ночы гухнула сава.
  
  Рана ранiцай наступнага дня Холмс адправiѓся са мной на станцыю. Хоць аб'яѓляць пераклiчку было абавязкам сяржанта Пiрса, да палове дзевятага ён усё яшчэ не з'явiѓся, таму я зрабiѓ гэта сам, а затым адпусцiѓ сваiх людзей на iх звычайныя дзяжурствы. Апошнiя некалькi дзён былi даволi цiхiмi, але калi Карнавал у самым разгары, заѓсёды здараюцца крадзяжы сумак, кiшэннiкi i бойкi ѓ барах - звычайныя дробныя злачынствы перад Мардзi Гра. У нас таксама было некалькi агентаѓ пад прыкрыццем, якiм было даручана прыкрываць расце прысутнасць мафii ѓ доках.
  
  Да майго вялiкага здзiѓлення, неѓзабаве пасля таго, як сышоѓ апошнi мужчына, на вулiцы з'явiлася мадам Селеста. Яе сустрэча з ганкам была паѓторам той жа гераiчнай барацьбы, што i раней, i, увайшоѓшы ѓ офiс, яна шырокiм жэстам выцерла лоб, як быццам толькi што ѓ адзiночку праклала рэйкi для транскантынентальнай жалезнай дарогi.
  
  "Выбачайце, месье, гэта непрыемна!" прабурчала яна, калi я жэстам запрасiѓ яе сесцi.
  
  "Вялiкае вам дзякуй, што вярнулiся пабачыцца з намi", - сказаѓ я.
  
  Холмс стаяѓ ля стала майго сяржанта; Пiрс яшчэ не з'яѓляѓся.
  
  " Мадам Селеста, я хацеѓ бы пазнаёмiць вас з маiм калегам мiстэрам Алтамонтом.
  
  "Жан-Поль Алтамон да вашых паслуг, мадам," сказаѓ Холмс, выходзячы наперад.
  
  Мадам Селеста крытычна агледзела яго з ног да галавы. Аднак, вiдавочна, ён выклiкаѓ яе адабрэнне, i яна адарыла яго шырокай усмешкай. Зубы ѓ яе былi карычневыя i роѓныя, як чыгуначныя шпалы.
  
  - Alors, enchanté, месье, - сказала яна, працягваючы яму пухлую руку. Да майго здзiѓлення, ён узяѓ яго i пацалаваѓ вялiкае кольца з зялёным сапфiрам на яе сярэднiм пальцы.
  
  " Гэта гонар для мяне. Ваша слава апярэджвае вас, мадам, " галантна адказаѓ ён.
  
  "Vraiment, месье?" - спытала яна, хiхiкаючы, як дзiця.
  
  "О так, цалкам дакладна. Нават там, адкуль я родам, пра вас чулi".
  
  
  
  "О, а дзе гэта, месье?" спытала яна з какетлiвай усмешкай.
  
  "Я з поѓначы," няпэѓна адказаѓ Холмс, сядаючы насупраць яе.
  
  Вiдавочна, захопленая яго лiслiвасцю, яна не стала настойваць на тым, каб ён быѓ больш пэѓны.
  
  " Такiм чынам, месье, што прывяло вас сюды?
  
  " Сее-якiя сямейныя справы i магчымасць наведаць майго тутэйшага калегу.
  
  Яго словы сагрэлi мяне, i я пачырванела пры думкi аб тым, што вялiкi дэтэктыѓ назаве мяне "калегам".
  
  "Мадам Селеста", - пачаѓ я, падбадзёраны тым фактам, што яна, вiдавочна, была так захоплена Холмсам. "Я хацеѓ бы ведаць, цi можам мы распытаць вас больш падрабязную iнфармацыю аб вашым ѓчорашнiм вiзiт?"
  
  Яна паглядзела на мяне, потым на Холмса, i яе твар пацямнела.
  
  "Гэта дрэнны бiзнес ... ва!" - дадала яна, што ѓ дадзеным кантэксце азначала што-то накшталт "Кыш!" або "Прэч!"
  
  "Так, сапраѓды. Я не магу не пагадзiцца з вамi", - адказаѓ Холмс. "Але, баюся, вы распавялi капiтану Брассо не ѓсю гiсторыю".
  
  Мадам Селеста цепнула вачмi i шырока раскрыла вочы.
  
  "Mais certainement, се не так-се напраѓду", сказала яна, кажучы вельмi хутка i выключна па-французску. "C'est un couchemare, vraiment."
  
  Холмс кiѓнуѓ. " Так, сапраѓды кашмарны сон, асаблiва калi забойства, якога вы, падобна, асцерагаецеся, сапраѓды адбылося. Але гэтая iнфармацыя прыйшла да вас у бачаннi, як вы сцвярджаеце. "Ён нахiлiѓся да яе. "Каго ты спрабуеш абаранiць?"
  
  " Гэта нiякая не абарона, месье, - адказала яна, абурана выпростваючыся i обмахивая твар насоѓкай, пахне бэзам. "Вы павiнны зразумець, калi да мяне прыходзяць людзi, э-э, гэта тая ж упэѓненасць, што i на споведзi - я нiколi не змагу парушыць сваю святую клятву!"
  
  " Але вы прыйшлi папярэдзiць капiтана Брассо, што яго сябар у небяспекi.
  
  "Так, так", - нецярплiва адказала яна. "Але большага я сказаць не магу! Гэта забаронена". Яна павярнулася да мяне з умольным позiркам. - Калi ласка, зразумейце мяне правiльна, мой капiтан, я не жадаю вашаму сябру зла, але ѓ мяне ёсць клятва, якую я павiнен стрымаць, свяшчэнная клятва вудуна.
  
  "Яна мае на ѓвазе вуду," патлумачыѓ я Холмсу. " Вудун - гэта iншае назва.
  
  "Гэты чалавек, я дапамагаѓ яму раней, так? Магчыма, я спрабую вылечваць хваробы або пляту трохi тканiны ... Але часам яны просяць мяне накласцi гри-гри-загавор - i я кажу, што не буду гэтага рабiць - я не раблю ле Петра!"
  
  "Петра - гэта чорная магiя", - сказаѓ я Холмс, i ён кiѓнуѓ, калi яна павярнулася да мяне.
  
  " Такiм чынам, хай яны сыходзяць, а я прыйшоѓ папярэдзiць вас, месье - вы можаце выратаваць жыццё свайму сябру. Вы i месье Алтамон павiнны прыглядаць за iм, цi не так?
  
  Бедная жанчына была зусiм ѓсхваляваная i перакладала погляд з мяне на Холмса з жаласным выразам твару. Ён пяшчотна папляскаѓ яе па руцэ.
  
  " Я разумею, мадам, вы не можаце сказаць нам, хто прыходзiѓ прасiць вас аб паслугах, таму што ваша свяшчэнная клятва забараняе гэта.
  
  "Exactement, monsieur-c'est ça!" Яна выглядала якая выпрабавала велiзарнае палягчэнне.
  
  "Вялiкае вам дзякуй за удзеленую час, мадам, я вам вельмi ѓдзячны," сказаѓ Холмс, праводзячы яе да дзвярэй. " Вы былi вельмi карысныя.
  
  "Vraiment, масье?"
  
  "Так, вельмi. Калi ласка, будзьце ѓпэѓненыя, што капiтан Брассо i я зробiм усе магчымае, каб засцерагчы яго аднаго".
  
  "Так, так, ты павiнен. Merci, monsieur, merci."
  
  "Вы таксама павiнны быць асцярожныя", - адказаѓ Холмс. "Калi ласка, дазвольце мне наведаць вас заѓтра".
  
  - Вялiкi дзякуй, - адказала яна i, узмахнуѓшы напарфумленае насоѓкай, выйшла.
  
  Холмс назiраѓ, як яна спускалася па лесвiцы, што заняло ѓ яе амаль столькi ж часу, колькi i ѓздым. "Выдатная жанчына", - разважаѓ ён. "Яна была вельмi мужна, прыйшоѓшы сюды ... Але я баюся, што яна таксама зараз у небяспецы".
  
  Я задавалася пытаннем, якi злы чалавек або людзi маглi падвергнуць небяспекi не толькi Чарльза, але i знакамiтую мадам Селесту.
  
  "Тут вуду лiчыцца рэлiгiяй, амаль такi ж, як каталiцызм або любая iншая рэлiгiя", - сказаѓ я Холмсу.
  
  "Я так разумею. Вiдавочна, яна вельмi сур'ёзна ставiцца да сваiх абавязкаѓ".
  
  "Асабiста я не бачу такога ѓжо вялiкага адрозненнi", - заѓважыѓ я. "Часам я думаю, што ѓся рэлiгiя - гэта проста падстава для патураюць сацыяльна прымальным забабонам".
  
  " Магчыма, i так. У любым выпадку, мы маем справу з вельмi хiтрым i рознабаковым працiѓнiкам ", - заѓважыѓ Холмс, калi сяржант Пiрс, спатыкаючыся, увайшоѓ у участак з такiм выглядам, нiбы мiнулай ноччу ён перажыѓ вельмi моцны прыступ з бутэлькай вiскi.
  
  "Добрай ранiцы", - сказаѓ Пiрс, зiрнуѓшы на холмса; затым ён прамармытаѓ што-то аб тым, што сёння карнавал, i сеѓ за свой стол.
  
  "Як вы даведалiся, што яна што-то хавае ад мяне?" - Спытаѓ я, але Холмс ѓжо апранаѓ палiто.
  
  "Я вельмi шкадую, але ѓ мяне ёсць iншыя справы, якiмi трэба заняцца. Магчыма, мы маглi б сустрэцца каля поѓдня ѓ доме вашага сябра? Я мяркую, мы абодва хацелi б паглядзець, як у яго iдуць справы".
  
  Мы дамовiлiся сустрэцца за ланчам ѓ Латильев, i Холмс сышоѓ. Рэшту ранiцы я прысвяцiѓ разбору даѓно забытых папер; затым, незадоѓга да паѓдня, я звярнуѓся да свайго сяржанту.
  
  " Пiрс, подмени мяне, добра? Я отлучусь ненадоѓга.
  
  "Так, сэр". Ён прачысцiѓ горла i нахiлiѓся наперад над сваiм сталом.
  
  " Сэр, наконт таго джэнтльмена...
  
  "Так, Пiрс?"
  
  Ён вывучаѓ свае пазногцi. " Ну, сэр, я хацеѓ спытаць...
  
  " Яго клiчуць Алтамонт, Пiрс. Ён з поѓначы.
  
  "А. Зразумела. Значыць, ён-"
  
  "Ён дапамагае мне ѓ адным або двух невялiкiх справах".
  
  " Разумею, сэр. Вельмi добра, сэр.
  
  " Убачымся пазней, Пiрс.
  
  "Так, сэр".
  
  Хоць Холмс, здавалася, лiчыѓ, што Чарльзу не пагражае непасрэдная небяспека, я турбаваѓся пра свайго сябра i iмкнуѓся ѓбачыць яго. Калi я iшоѓ па Ройял-стрыт, з акна аднаго з старых дамоѓ у Квартале данеслiся гукi гiтары, i я на iмгненне спынiѓся, каб прыслухацца. Ходзяць чуткi, што ѓ сям'i Брассо ёсьць цыганская кроѓ, i я ѓ гэта веру. Калi я чую гукi гiтары, усё астатняе не мае значэння. Стук кiрхi па кетгуту ѓводзiць мяне ѓ транс, амаль гэтак жа, як алiгатар зацiхае, калi вы погладите яго па галаве, прама памiж вачэй. Мой бацька граѓ на гiтары, як i яго бацька, i, наколькi я сябе памятаю, Брассо заѓсёды гуляѓ на гiтары.
  
  Калi я прыехаѓ, Эванджелина сустрэла мяне ѓ дзвярах.
  
  "О, Люсьен, слава богу, ты прыйшоѓ!" усклiкнула яна, кiдаючыся ѓ мае абдымкi.
  
  " У чым справа, Эвi? - Спытала я, пагладжваючы яе чорныя кучары.
  
  
  
  "Я так напалохана!"
  
  " Гэта Чарльз? З iм усё ѓ парадку?
  
  "Так, я ѓ парадку, дзякуй".
  
  Я павярнулася i ѓбачыла свайго сябра, якi стаяѓ у калiдоры i выглядае нашмат лепш, чым напярэдаднi.
  
  "Я рады бачыць цябе на нагах!" Сказала я, беручы яго за плечы i вывучаючы яго твар. Ён быѓ крыху бледны, але да яго крыху вярнуѓся ранейшы колер асобы, i яго голас загучаѓ нашмат мацней.
  
  "Тады ѓ чым справа?" Спытаѓ я, паварочваючыся да Эванджелине. "Што здарылася?"
  
  "Iдзi сюды, i я пакажу табе", - адказаѓ Чарльз, накiроѓваючыся ѓ гасцiную. Як раз у гэты момант пачуѓся званок у парадную дзверы, i мы ѓсе азiрнулiся.
  
  "О, гэта, павiнна быць, мiстэр Х. Алтамонт", - сказала я, паспешлiва выпраѓляючы сваю памылку.
  
  Эвi пайшла адчыняць дзверы, i сапраѓды, гэта быѓ Холмс, выглядаѓ трохi запыхавшимся, як быццам у яго было напружанае ранiцу.
  
  "Добры дзень, мiс Латиль," сказаѓ ён, прыпадымаючы капялюш пры ѓваходзе.
  
  "Добры дзень, мiстэр Алтамонт," сарамлiва сказала яна, апускаючы вочы.
  
  "Прыемна бачыць, што вы выглядаеце нашмат лепш", - сказаѓ Холмс Чарльзу.
  
  "Дзякуй вам - i дзякуй вам за вашу клопат", - некалькi разгублена адказаѓ Чарльз.
  
  Холмс паглядзеѓ на яго, затым зноѓ на мяне. " У чым справа?
  
  "Што-небудзь здарылася," сказаѓ я, - але я пакуль не ведаю, што".
  
  "Баюся, мiнулай ноччу ѓ нас быѓ невялiкi акт вандалiзму", - сказаѓ нам Чарльз. "На самой справе нiчога асаблiвага, магчыма, проста розыгрыш, але Эвi даволi напалохана".
  
  "Што здарылася?" - Спытаѓ я.
  
  "Хто-то кiнуѓ камень у акно нашай гасцiнай!" Эвi закрычала.
  
  "Напэѓна, гэта проста розыгрыш на Мардзi Гра", - заѓважыѓ Чарльз.
  
  "У самой справе," сказаѓ Холмс. - А тут гэта звычайная справа?
  
  Чарльз пацiснуѓ плячыма. " У гэты час года можа здарыцца ѓсё, што заѓгодна.
  
  Эвi пацягнула яго за рукаѓ. " Раскажы iм пра запiсцы!
  
  "Якая запiска?" - Спытаѓ я.
  
  Чарльз уздыхнуѓ i, дастаѓшы з кiшэнi лiсток паперы, працягнуѓ яго мне. "Гэта было прымацавана да каменя вяровачкай. Я ѓпэѓнены, што гэта проста дурны розыгрыш".
  
  Я глянуѓ на лiсток - звычайны кавалак белай паперы, але на iм быѓ груба прадрапана чорны почырк. Я пабляднеѓ i працягнуѓ лiсток Холмсу. Чорная Рука быѓ сiмвалам жорсткай галiны iтальянскай мафii.
  
  "Цiкава", - сказаѓ ён, вывучаючы яго. "Ты ведаеш, што азначае гэты сiмвал?"
  
  " Гэтыя праклятыя даго! - закрычала Эвi. " Гэта папярэджанне - яны хочуць схапiць Чарльза!
  
  Я прывык чуць грубыя заѓвагi ѓ палiцэйскiм участку, але я быѓ ашаломлены, пачуѓшы, як мая Эвi выкарыстоѓвае такiя выразы.
  
  "Хм," задуменна прамовiѓ Холмс. " Магчыма. Магу я зiрнуць на месца, куды ѓпаѓ камень?
  
  "Вядома," сказаѓ Чарльз, зiрнуѓшы на мяне.
  
  "О, мiстэр Алтамонт - дэтэктыѓ з поѓначы...", - паспешлiва сказала я.
  
  "А, зразумела. Ну, гэта прама тут", - сказаѓ Чарльз, ведучы нас у гасцiную. "Баюся, акно даволi моцна разбiлася. Эвi хацела, каб Эстме прыбрала яго, але я падумала, што ты, магчыма, захочаш зiрнуць. Я таксама пакiнула камень там.
  
  Ля падножжа аднаго з французскiх вокнаѓ у гасцiнай была раскiдана куча шкла. Холмс падышоѓ да акна i адсунуѓ фiранку, вывучаючы тканiна. "Гэта акно выходзiць на вулiцу, так што любы мог прайсцi мiма, кiнуць камень i ѓцячы".
  
  "Так", - сказаѓ Чарльз. "Я нават не чуѓ гэтага - я спаѓ, - але Эвi чула. Гэта абудзiла яе, i яна прыйшла за мной".
  
  "Я так спужалася!" - сказала Эванджелина. "Я падумала, што хто-то уварваѓся".
  
  Холмс больш нiчога не сказаѓ, але апусцiѓся на каленi, каб уважлiва вывучыць шклянку, якi стаяѓ на падлозе, пад павелiчальным шклом, якое ён дастаѓ з кiшэнi. Я вывучаѓ тую ж самую фiранку, якая, здавалася, так зацiкавiла яго, але не ѓбачыѓ у ёй нiчога незвычайнага.
  
  "Вельмi добра," нарэшце сказаѓ Холмс. - Я бачу, тут замяшаныя цёмныя сiлы.
  
  "Дык ты думаеш, гэта Чорная Рука?" Сказаѓ Чарльз. Ён спрабаваѓ здавацца бесклапотным, але я магла сказаць, што ён быѓ напалоханы.
  
  "У цяперашнi час я не магу сказаць," адказаѓ Холмс, " хоць я даведаѓся некалькi вельмi цiкавых фактаѓ на месцы злачынства. Дзякуй вам за тое, што вы так добра захавалi гэта".
  
  "Гэта ѓплыѓ Люсьена", - адказаѓ Чарльз. "Ты ведаеш, што ён быѓ дэтэктывам, пакуль яго не павысiлi да капiтана?"
  
  
  
  "Э-э, так, мы з Жан-Полем даѓно знаёмыя", - сказала я.
  
  "Пацешна," сказала Эвi. - Я нiколi не чула, каб ты аб iм казаѓ.
  
  "Што ж," сказаѓ Холмс, " мне трэба тэрмiнова патэлефанаваць у iншае месца, i я спадзяюся, вы прабачце мяне. Я раю вам не высоѓвацца", - сказаѓ ён Чарльзу. "Не хадзi заѓтра ѓ свой офiс, калi зможаш гэтага пазбегнуць".
  
  "Вельмi добра", - сказаѓ Чарльз. "Справы ѓ любым выпадку iдуць не вельмi добра - сумняваюся, што хто-то будзе моцна сумаваць па мне. А заѓтра ѓвечары баль у Комуса, так што я проста адпачну перад iм. Мяркую, iсцi на баль не ѓяѓляе нiякай небяспекi?
  
  "Не, усё будзе ѓ парадку", - сказаѓ Холмс, паварочваючыся да мяне. "Вы можаце суправаджаць мяне да наступнага пункта прызначэння?"
  
  Я паглядзела на Чарльза, якi кiѓнуѓ. " У нас усё будзе ѓ парадку- праѓда.
  
  "Добра", - сказаѓ я. "Пашлiце за мной, калi што-небудзь здарыцца".
  
  "Мы так i зробiм", - сказаѓ ён i рушыѓ услед за намi да дзвярэй.
  
  "Дзе гэты ваш доблесную слуга?" Пацiкавiѓся Холмс, азiраючыся па баках.
  
  "О, Эстме ѓ садзе хавае бедную котку", - адказаѓ Чарльз.
  
  "Божа мой," сказаѓ Холмс. - Той самы кот, якi зьнiк учора?
  
  " Баюся, што так. Небарака толькi што памерла - зусiм нечакана. Наколькi я ведаю, яна нават не хварэла.
  
  "Хм", - сказаѓ Холмс. "Яна была старой коткай?"
  
  "Не, цiхая дзяѓчынка, на самай справе - На самай справе, я аддаѓ яе Эвi усяго год назад".
  
  "Бедная Тыковка!" Сказала Эвi i зноѓ заплакала. "Не будзем пра гэта гаварыць - гэта занадта сумна!"
  
  "Што ж, мне шкада гэта чуць", - сказаѓ я. Я ведаѓ гэтага ката - пухлай рудога паласатага, вельмi ласкавага i адданага Эванджелине.
  
  "Я таксама", - сказаѓ Холмс. "Смерць хатняй жывёлы можа быць такiм засмучэннем".
  
  "З табой усё будзе ѓ парадку, дарагая?" - Спытала я Эвi, якая кiѓнула скрозь слёзы.
  
  " Ты прыедзеш за намi заѓтра, каб суправадзiць на баль?
  
  "Я б не прапусцiѓ гэта", - адказаѓ я. "Я думаю, нам усiм трэба трохi павесялiцца ѓ разгар гэтых трывожных падзей".
  
  Мы з Холмсам выйшлi на вулiцу i пайшлi па праспекце да трамвайнага прыпынку. Калi мы былi досыць далёка ад дома, ён павярнуѓся да мяне.
  
  
  
  " Вы праводзiце мяне да мадам Селесте?
  
  "Так, але-"
  
  "Мы павiнны дзейнiчаць хутка i рашуча - баюся, ваш сябар у вялiкай небяспекi. Я таксама баюся за бяспеку мадам Селеста".
  
  Я ѓтаропiлася на яго, пакуль мы забiралiся ѓ каляску. " Але ты толькi што сказаѓ...
  
  "Усё роѓна, што я сказаѓ!" нецярплiва перабiѓ ён. - У мяне былi на тое прычыны. Але смерць ката, акрамя ѓсяго iншага, пераканала мяне, што ён ѓ небяспецы.
  
  - А якое дачыненне да гэтага мае котка?
  
  "Мой дарагi капiтан Брассо," адказаѓ ён, " хiба вы не разумееце? Котка была атручаная".
  
  "Атручаны!"
  
  "Я ѓпэѓнены ѓ гэтым - як i ваш сябар. Яму вельмi пашанцавала, што ён збег ... Я мяркую, што атрутнiк, хутчэй за ѓсё, выкарыстаѓ аксiд мыш'яку. Забойца эксперыментаваѓ на котцы, але смяротная доза для кошкi не зусiм такая, як для чалавека - да шчасця для вашага сябра.
  
  "Але - што перашкодзiць iм паспрабаваць зноѓ?" - Спытаѓ я.
  
  "Камень у акне паказвае на тое, што яны ѓжо спрабуюць iншую тактыку", - адказаѓ ён. "Атручванне, якое не спрацавала адзiн раз, можа выглядаць як харчовае атручванне, але паѓторны iнцыдэнт ... што ж, гэта выглядала б падазрона".
  
  "А як жа тады камень? Што ты такога цiкавага знайшоѓ у заслоне?"
  
  "Мяне цiкавiць тое, што я не знайшоѓ", - сказаѓ ён. "Але вось мы i тут - я толькi спадзяюся, што мы не занадта спазнiлiся!"
  
  Я рушыѓ услед за iм ад тралейбуса ѓнiз, у самае сэрца Французскага квартала, з усiх сiл iмкнучыся паспяваць за шырокiмi крокамi. Я не мог не думаць аб маiм англiйскай калегу, доктара Ватсана, калi iшоѓ за Холмсам па шматлюдных вулiцах Квартала. Я адчуваѓ да яго сваяцтва, i мне выпаѓ гонар пабыць, так бы мовiць, на яго месцы, хай i ненадоѓга.
  
  Калi мы дабралiся да хаты Селеста, усе вокны першага паверха былi цёмнымi. Аднак Холмс падышоѓ да ѓваходных дзвярэй i гучна пастукаѓ. Не атрымаѓшы адказу, ён паспрабаваѓ адкрыць дзверы, але яна была зачыненая.
  
  "Спадзяюся, мы не занадта спазнiлiся", - сказаѓ ён, спяшаючыся да чорнага ходу. Мы выявiлi, што вонкавая дзверы прыадчынены, i дрыжыкi прабегла ѓ мяне па спiне, калi Холмс лёгенька штурхнуѓ дзверы i ѓвайшоѓ. Мы апынулiся на кухнi, дзе было цёмна i цiха. Са столi звiсалi пучкi сушаных траѓ, а водар шалвеi i размарына змешваѓся з пахам андуйской каѓбасы, якiя зыходзiлi з рондаля з тушаным мясам, астываючай на плiце. Я рушыѓ услед за Холмсам па вузкiм калiдоры, у бакавую гасцёѓню.
  
  Там, на бардовы ѓсходнiм дыване, з перарэзаным горлам, ляжала мадам Селеста. Кроѓ на яе шыi засохла i запеклася - вiдавочна, яна прабыла там некаторы час. Некалькi тлустых мух лянiва кружылi вакол раны. Яе адкрытыя вочы глядзелi на павольна верцiцца потолочный вентылятар. На ёй быѓ яе звычайны пласт рознакаляровай тканiны, бiрузовы над ярка-жоѓтага. Мяккi шэры шалiк ляжаѓ побач з ёй - ён не змог абаранiць яе горла ад нажа, якi акуратна перарэзаѓ яремную вену.
  
  "О, няма", - цiха сказаѓ я i нахiлiѓся, каб закрыць яе невiдушчыя вочы.
  
  Холмс некаторы час моѓчкi глядзеѓ на яе, затым рэзка стукнуѓ сябе кулаком па лобе i вылаяѓся сабе пад нос. Ён рэзка павярнуѓся i выйшаѓ з пакоя.
  
  Я ѓ замяшаннi рушыѓ услед за iм. " Хiба вы не збiраецеся агледзець месца злачынства?
  
  "У гэтым няма неабходнасцi", - адрэзаѓ ён. "Я выдатна ведаю, хто яе забiѓ".
  
  
  
  
  
  Як я нi стараѓся, мне не ѓдавалася прымусiць Холмса распавесцi мне тое, што ён ведаѓ.
  
  "Але чаму ты не хочаш мне сказаць?" Я ѓмольвала, пакуль мы iшлi да будынка ѓчастка.
  
  " У мяне ёсць свае прычыны, капiтан. I я маю намер прыцягнуць гэтага злыдня да адказнасцi, але я павiнен папрасiць вас даверыцца мне. "Ён на iмгненне спынiѓся i паглядзеѓ на мяне, яго рэзка акрэсленыя рысы былi сур'ёзнымi. "Я ведаю, гэта цяжка для цябе, але, калi ласка, павер мне, калi я кажу, што ѓ мяне ёсць план i што мне трэба тваё супрацоѓнiцтва. Я абяцаю, што ты нядоѓга будзеш у недасведчанасцi".
  
  Мае вочы сустрэлiся з яго, i я адчула ѓсю сiлу яго асобы ѓ гэтых шэрых вачах - глыбока пасаджаных i пранiклiвы, як у ястраба. Я не быѓ чалавекам, якiя звыклiся атрымлiваць загады ад iншых, i мне не падабалася, калi мяне трымалi ѓ недасведчанасцi, але, у рэшце рэшт, гэта быѓ вялiкi Шэрлак Холмс - як я мог адмовiць яму?
  
  "Вельмi добра", - сказаѓ я. "Скажы мне, што ты хочаш, каб я зрабiѓ".
  
  
  
  " Цяпер, што тычыцца заѓтрашняга балю ... Як вы думаеце, вы маглi б здабыць для мяне запрашэнне?
  
  Я ѓздыхнуѓ. "Гэта можа апынуцца цяжкiм".
  
  Ён прыпадняѓ брыво. " Праѓда? Магчыма, табе варта растлумачыць.
  
  Пакуль мы iшлi, я распавяла яму аб the krewes з Новага Арлеана - прыватных клубах, кожны з якiх спансуе свае ѓласныя атракцыёны на Мардзi Гра. У кожнага клуба таксама быѓ свой баль, i кожны год яны iмкнулiся перасягнуць адзiн аднаго ѓ элегантнасцi i стылi. Латильи былi членамi-заснавальнiкамi Comus - найстарэйшага i самага прэстыжнага з усiх клубаѓ, - i Чарльзу заѓсёды ѓдавалася здабыць для мяне запрашэнне, але атрымаць iх было вельмi цяжка.
  
  "Але я неадкладна пагавару аб гэтым з Чарльзам", - сказала я.
  
  " Добра, гэта жыццёва важна. Зараз у вас павiнен быць напагатове рэзервовы атрад палiцэйскiх, але яны не павiнны даваць аб сабе ведаць нiякiм чынам i павiнны дзейнiчаць толькi па вашым сiгнале. Гэта стварае якiя-небудзь праблемы?"
  
  "Няма. Я магу расставiць iх звонку, вакол дома; будзе цёмна, i нiхто iх не ѓбачыць".
  
  "Добра, добра. Нам трэба расставiць пастку, але вiдавочнае прысутнасць палiцыi адпудзiць нашу здабычу".
  
  " Значыць, вы адчуваеце, што на балу што-то адбудзецца - што забойца раскрые свае карты?
  
  "Так, я думаю, што магу з упэѓненасцю гарантаваць гэта".
  
  " А Чарльзу або Эванджелине будзе пагражаць якая-небудзь небяспека?
  
  "Я б схлусiѓ, калi б сказаѓ "не", капiтан. Але я таксама думаю, што мы павiнны нанесцi ѓдар, i гэта наш лепшы шанец".
  
  Я ѓздыхнуѓ. " Вельмi добра.
  
  Рэшту дня я правёѓ, вынiкаючы iнструкцыям Холмса. Мне ѓдалося пераканаць Чарльза, што здабыць запрашэнне для "мiстэра Алтамонт" быѓ неабходны - i, у рэшце рэшт, мы знайшлi яго i для сяржанта Пiрса. Я адправiѓ паѓтузiна людзей з падмацавання размясцiцца звонку дома, дзе павiнен быѓ праходзiць баль. Гэта было ѓ адным з шматлiкiх велiчных дамоѓ на Сэнт-Чарльз-авеню, на рагу Напалеон-стрыт.
  
  Да такога позняга тэрмiну было даступна не так ужо шмат касцюмаѓ, але, нарэшце, я змог купiць што-небудзь i для Холмса, i для Пiрса, хоць мне давялося за iх шчодра заплацiць. Для Холмса я знайшоѓ чорны касцюм прэлата, якi мог бы насiць французскi каталiцкi святар. Я ѓспомнiѓ, што ѓ адным з апавяданняѓ доктара Ватсана Холмсу давялося пераапрануцца святаром, таму я падумаѓ, што гэта прыдатны выбар.
  
  У той вечар мы з Холмсам прыехалi да Латильям, каб суправадзiць Чарльза i Эванджэлiн на баль. Калi я ѓбачыѓ Эвi, якая iдзе па калiдоры ѓ сваiм касцюме, я зразумеѓ, што ѓсё, што я калi-небудзь адчуваѓ да iншых жанчынам, было ѓсяго толькi генеральнай рэпетыцыяй таго, што я адчуваѓ цяпер - поѓнага ап'янення. Яна была апранутая як герцагiня, у атласнай сукенка з белай футравай аблямоѓкай, i калi яна ѓвайшла ѓ фае i гэтыя цёмныя вочы сустрэлiся з маiмi, я адчуѓ усю сiлу гэтага ап'янення, нiбы магутны наркотык, разливающийся па ѓсiм маiм целе. Чарльз быѓ апрануты ѓ касцюм тарэадора i выглядаѓ вельмi эфектна ѓ сваiм чырвоным поясе, кашулi з фальбонамi i чорных чаравiках. Я быѓ апрануты як трефовый валет i старанна схаваѓ рэвальвер у сваiх свабодных штанах у стылi панталон.
  
  Мы ѓсе прайшлi пешшу некалькi кварталаѓ да месца правядзення вечарынкi i, увайшоѓшы ѓ вялiкi хол, выявiлi, што ѓрачыстасць у самым разгары. Людзi ѓ мудрагелiстых касцюмах i масках кружылiся па танцполу, афiцыянты разносiлi стравы з ежай. Напоi лiлiся ракой, як заѓсёды ѓ гэтым горадзе. Я налiѓ Эванджелине пуншу з блiскучай срэбнай чары для пуншу i праводзiѓ яе ѓ бальная зала, дзе гуляѓ невялiкi аркестр.
  
  Вынiкаючы радзе Холмса, я не планаваѓ выпускаць Чарльза i Эванджэлiн з-пад увагi ѓвесь вечар. Адзiнае канкрэтнае ѓказанне, якое ён мне даѓ, - быць на возеры ѓ поѓнач. У глыбiнi ѓчастка быѓ невялiкi сажалка для катання на лодках, i ён, здавалася, думаѓ, што ѓсё, што павiнна было адбыцца, адбудзецца менавiта там. Я бачыѓ, як ён размаѓляѓ сам-насам з Чарльзам, але паняцця не маю, што яны сказалi адзiн аднаму.
  
  Пакуль я назiрала, як Эвi ходзiць па пакоi, вiтаючы людзей, да мяне падышоѓ сяржант Пiрс. Ён выглядаѓ няшчасным у сваiм касцюме. Ён быѓ апрануты як асёл - гэта было лепшае, што мы змаглi зрабiць у апошнi момант. Яго левае вуха сумна навiсаѓ набок, а шчыльная шэрая тканiна касцюма здавалася нязручнай i гарачай. Доѓгi, упрыгожаны пэндзлiкамi хвост валачыѓся за iм.
  
  "Добры дзень, сэр".
  
  "Прывiтанне, Пiрс".
  
  " Усё iдзе па плане, сэр?
  
  " Я спадзяюся на гэта, Пiрс, я спадзяюся на гэта.
  
  
  
  Вечар падыходзiѓ да канца, але не было нiякiх прыкмет якой-небудзь падазронай актыѓнасцi, i я пачаѓ задавацца пытаннем, цi не памылiѓся Холмс на гэты раз. Калi наблiзiлася поѓнач, я апынулася на другiм баку бальнага залы ад Чарльза i Эвi, назiраючы за iмi на адлегласцi.
  
  Заѓсёднiкi вечарынак стоѓпiлiся вакол мяне ва ѓсе сжимающемся кальцы вар'яцтва, маскi на iх тварах застылi ѓ гратэскавых пародиях на чалавечыя эмоцыi. У гэтым годзе ѓ Карнавале было нешта вар'яцкае - здавалася, калi б мы елi, пiлi i танцавалi дастаткова старанна, мы маглi б якiм-небудзь чынам сцерцi плямы нашага граху i змыць кроѓ тых адзiнаццацi забiтых iтальянцаѓ з нашай калектыѓнай сумлення.
  
  Я быѓ недалёка ад французскiх дзвярэй, якiя вядуць на тэрасу, i мог бачыць Холмса ѓ iншым канцы залы, па iншы бок аркестра, недалёка ад таго месца, дзе стаяѓ Чарльз, размаѓляючы з некалькiмi сябрамi. Пiрс стаяѓ ля ѓваходных дзвярэй, адчуваючы сябе няёмка ѓ сваiм касцюме, яго доѓгi хвост быѓ апушчаны, левае вуха навiсаѓ набок.
  
  У iншым канцы пакоя Эванджелина сядзела з некалькiмi iншымi жанчынамi на крэслах у шэраг уздоѓж сцяны, у сваiх упрыгожаных пер'ем рэгалiях, аздобленых мехам i атласам. Нягледзячы на мае асцярогi з нагоды маючага адбыцца вечара, я не мог не захапiцца белiзной яе шыi, вытанчанасцю запясцi, калi яна обмахивала веерам перад сваiм закрытым маскай тварам. У гэты момант я зразумеѓ, што любiѓ яе з таго часу, як сябе памятаю, i маё сэрца да гэтага часу трымцела пры выглядзе яе. Яна пацягнулася, каб расправiць зморшчыны карункавых спаднiц на лодыжках, i мне здалося, што я чую шолах шоѓку нават скрозь грукат музыкi i смеху i ѓдыхаю слабы водар яе духаѓ, цёмны, з прысмакам завялых руж, выходны ад яе опушенное шыi.
  
  Я агледзеѓся ѓ пошуках Холмса. Яму ѓдавалася злiцца з натоѓпам, не прыцягваючы да сябе занадта шмат увагi, нягледзячы на насцярожаную позу сваёй доѓгай, долговязой фiгуры. Я падумаѓ, што яго касцюм яму iдзе: чорны, як яго зачэсаны назад валасы, чорны, як душа дэманаѓ, якiя палявалi за маiм сябрам. Холмс злавiѓ мой погляд i кiѓнуѓ, паказваючы, што пакуль усё iдзе па плане. Я паглядзеѓ на гадзiннiк - было без дзесяцi дванаццаць. У глыбiнi майго жывата пачало прарастаць халоднае насеньне страху, i мой рот страцiѓ усю сваю вiльгаць.
  
  Я спрабаваѓ захаваць свой пост, у той час як натоѓп теснила мяне ѓсё больш i больш - мне станавiлася ѓсё цяжэй трымаць у поле зроку Чарльза i Эванджэлiн. Пухлы, вясёлы чалавечак, апрануты лепреконом, танцаваѓ перада мной, вар'яцка ухмыляючыся, калi яго тоѓстае, мiнiяцюрнае цела круцiлася, а кароткiя ногi былi апрануты ѓ штаны зялёнага колеру. Яго ногi забягалi ѓ такт музыцы, якая, здавалася, станавiлася ѓсё гучней. У мяне закружылася галава, калi я глядзела, як ён круцiцца, пэндзлiк на яго зялёнай востраканцовай капелюшы падскоквае ѓверх-унiз, як прынада, боѓтаецца перад стронгай. Ён весела падмiргнуѓ мне, пераступаючы з нагi на нагу, як быццам мы былi ѓ нейкiм сумесным змове, i яму падабалася дзялiцца нашым маленькiм сакрэтам. Я нiколi ѓ жыццi не бачыѓ гэтага чалавека раней, але, не ведаючы, што яшчэ зрабiць, я падмiргнуѓ яму ѓ адказ, спадзеючыся, што ён ускачет мучыць якую-небудзь iншую бедную душу.
  
  Але, да майго жаху, ён застаѓся прама перада мной, прытупваючы шкарпэткамi, радасна размахваючы рукамi, таньчыѓ сваю маленькую джыга, як быццам ён сапраѓды быѓ адным з Маленькiх Людзей, якiя выйшлi з лесу, каб накласцi на мяне заклён. Фальшывая барада, прылiплы да яго падбародка, пачала абвiсала i адвальвацца шматкамi, калi пот пацёк з-пад маскi па твары, размыкая клей. Ён усё яшчэ танчыѓ i ѓсё яшчэ падморгваѓ; i я адчувала сябе так, нiбы трапiла ѓ нейкi пякельны сiзiфаву кашмар, асуджаны вечна сутыкацца з гэтым дэманiчным карлiкам. Калi я рухаѓся налева, ён рухаѓся налева; калi я паварочваѓ направа, ён iшоѓ за мной. Я ѓжо пачаѓ сумнявацца, цi быѓ гэты чалавек сур'ёзна неѓраѓнаважаны.
  
  Аркестр зайграѓ "калi Калi-небудзь я перастану любiць цябе", песню, якая каля двух дзесяцiгоддзяѓ таму стала афiцыйным гiмнам Мардзi Гра. Музыка была такой жа запамiнальнай, як i тэксты песень, але калi натоѓп пачула першыя гукi музыкi, усе заапладзiравалi яму i пачалi падпяваць.
  
  
  Калi калi-небудзь я перастану любiць
  калi Калi-небудзь я перастану любiць
  Хай месяц ператворыцца ѓ зялёны сметанковы сыр
  калi Калi-небудзь я перастану любiць
  
  
  Я зусiм страцiѓ Холмса i Чарльза з-пад увагi. Натоѓп стала такой шчыльнай, што цiсканiна тэл моцна перашкаджала рухацца. Высокая, хударлявая жанчына, цалкам апранутая ѓ белыя страусовые перы, слiзганула перада мной. Недарэчны плюмаж капялюшы быѓ нахлобучен ѓ яе на галаву, загароджваючы мне агляд. З-за яе i вар'яцкага лепрыкон я не магла бачыць Чарльза i яго сястру. Раптам запаниковав, падпарадкоѓваючыся iмпульсу i адчаю, я пачала танчыць. Я круцiлася так жа вар'яцка, як i мой апрануты ѓ зялёнае кат, разгойдваючыся з боку ѓ бок, нiбы апантаная, з прыплюшчанымi вачыма. Нейкiм чынам мне ѓдалося даволi нязграбна скiнуць струсiную капялюшык на падлогу, спадзеючыся, што гэта будзе выглядаць выпадкова, i такiм чынам я зноѓ траплю ѓ поле зроку. Раздражнёная i бачачы, што я не раблю нiякiх спробаѓ падняць яго, яна нахiлiлася, каб падняць яго, у той час як я рабiѓ жэсты раскаяння. Да таго часу, шум у пакоi стаѓ настолькi гучным, што аб размове не магло быць i гаворкi.
  
  Я выглянуѓ з-за сутулой спiны лэдзi-страѓса, калi яна нахiлiлася, каб падняць свой капялюш, - але Эванджелины нiдзе не было вiдаць! Панiка захлiснула мяне, як электрычны разрад, i я сабраѓся з сiламi, каб працiснуцца скрозь натоѓп, якой бы моцнай яна нi была, але раптам яна з'явiлася зноѓ, кiваючы галавой i усмiхаючыся, усё яшчэ хупава трымаючы ѓ пальцах веер. Але цяпер веер быѓ памiж мной i яе тварам, i я выцягнуѓ шыю, каб паглядзець, як яна нахiлiлася, каб што-небудзь сказаць праходзiць мiма гуляку, мужчыну, апранутага як кавалер васемнаццатага стагоддзя.
  
  
  Хай месяц ператворыцца ѓ зялёны сметанковы сыр
  Калi я калi-небудзь перастану любiць
  
  
  Натоѓп усё яшчэ спявала, а лепрекон усё яшчэ падскокваѓ, штурхаѓся i джигировал. Ён цяжка дыхаѓ, i да таго часу я быѓ перакананы, што мужчына сур'ёзна не ѓ сабе. Яго вочы выпучились з-пад маскi, як перавараныя яйкi, - шалёны, апантаны погляд вар'ята.
  
  Як раз у гэты момант вялiкiя медныя гадзiны ѓ фае прабiлi поѓнач, прывёѓшы гулякаѓ ѓ яшчэ большае шаленства. Поѓнач - мне трэба было патрапiць у сад! Мне нейкiм чынам атрымалася працiснуцца локцем па iншы бок ад птушынай лэдзi, распiхваючы людзей па абодва бакi ад мяне. Я працiснулася праз натоѓп, аблiваючыся потым i напружваючыся, каб вырвацца з жудасных цiскоѓ чалавецтва. Глыбока ѓздыхнуѓшы, я выслiзнула праз французскiя дзверы на тэрасу. Музыка i спевы ѓ доме паднялiся да хрыплага крэшчэнда, i гукi п'яных галасоѓ рушылi ѓслед за мной ва ѓнутраны дворык.
  
  
  Калi калi-небудзь я перастану любiць
  калi Калi-небудзь я перастану любiць
  
  
  Я зачынiла за сабой дзверы, робячы усё магчымае, каб заглушыць гук. Я зрабiла глыток свежага паветра i выйшла ѓ ноч.
  
  
  
  Вечар быѓ мяккiм i насычаным, поѓным абяцанняѓ, але у жываце ѓ мяне было пуста ад страху i прадчування, калi я паляпаѓ па револьверу, висевшему у мяне на баку, радуючыся таму, што ён выклiкае давер у кiшэнi майго касцюма. Сад быѓ глыбокiм, з абодвух бакоѓ окаймленным жывой загараддзю, i некалькi звiлiстых дарожак перасякалiся ва ѓсiх напрамках, у рэшце рэшт прыводзячы да спусцiстай лужку, на дне якой знаходзiлася возера. Паветра быѓ прасякнуты водарам бугенвиллий, а пяшчотны шчокат цвыркуноѓ змешваѓся з кваканьем жаб-пiскуноѓ. На некаторых сцяжынках гарэлi паходнi, але iншыя былi пагружаныя ѓ цемру, i iх кiрунак заставалася загадкай. Я пайшоѓ па адной з асветленых дарожак, ступаючы асцярожна, каб не падвярнуць шчыкалатку або што-небудзь у гэтым родзе. Накiроѓваючыся да сажалцы, па меншай меры, мне так здалося, я павярнуѓ на цьмяна асветленую сцежку; палова паходняѓ ѓжо дагарэла. Я падумаѓ пра тое, каб павярнуць назад, але мне здалося, што гэта шлях да возера, таму я накiраваѓся наперад.
  
  Я прыжмурыѓся i напружыѓ зрок, спрабуючы разглядзець далей наперад, але мой кругагляд быѓ моцна абмежаваны. Я вырашыѓ вярнуцца, але як раз у гэты момант падышоѓ да скрыжавання з трыма шляхамi i не быѓ упэѓнены, якi зваротны шлях. Я пайшоѓ па тым, што, як мне здавалася, было маiм першапачатковым шляхам, але ноч раптоѓна, здавалася, самкнуѓся вакол мяне. Я прабiраѓся вобмацкам i спатыкаѓся некалькi ярдаѓ, спрабуючы разглядзець, маё сэрца калацiлася недзе ѓ горле. Рыпанне глазков, здавалася, станавiѓся ѓсё гучней - потым я загарнуѓ за кут i раптам апынуѓся тварам да сажалкi. Так жа раптоѓна месяц выйшла з-за воблака, кiнуѓшы свой бледна-блакiтны святло на возера, пакрытае лiсцем гарлачыкаѓ, iх белыя кветкi былi слабымi i прывiднымi ѓ месячным святле. Я мог бачыць цёмныя абрысы iѓ, якi навiсае над вадой, iх лiсце ледзь дакраналiся да берага. Усяго ѓ некалькiх ярдаѓ ад мяне сярод iѓ прымасцiѓся невялiкi элiнгi, яго выфарбаваныя ѓ белы колер дошкi цьмяна паблiсквалi ѓ адлюстраваным святле месяца. Сцэна выглядала нерэальнай - у ёй было што-нешта казачнае, як ва ѓяѓным пейзажы. Усё гэта было занадта iдэальна, як на карцiне - нiцыя вярбы, лодкавы хлеѓ, нерухомасць вады пад прахалодным святлом поѓнага месяца.
  
  Мае мышцы балелi ад напругi, а ѓ горле была пустыня, у якой не засталося нi кроплi слiны. У кустах, што раслi побач збоку ад элiнгi, пачуѓся шоргат. Я зрабiѓ некалькi крокаѓ у той бок.
  
  - Хто там? - спытала я. Люта прашаптала я.
  
  Зноѓ шоргат, затым некалькi сдавленных стогнаѓ.
  
  там?" - Хто гэта - зноѓ прашаптаѓ я, на гэты раз гучней.
  
  
  
  З глыбiнi кустоѓ пачуѓся голас. - Гэта вы, сэр? - спытаѓ я.
  
  Я ѓздыхнула. "Так. Выходзь, Пiрс".
  
  "Iду, сэр ... Проста гэта-" Зноѓ бурчанне, за якiм варта стогн.
  
  - Што такое, Пiрс? Я зрабiла яшчэ некалькi крокаѓ у бок кустоѓ.
  
  "Ну, сэр, я... ... Я трохi затрымаѓся, сэр".
  
  "Як, чорт вазьмi, табе гэта ѓдалося?"
  
  " Калi б я ведаѓ, сэр, я мог бы адклеiѓся ... Але, баюся, сэр, мне патрэбна некаторая дапамогу.
  
  "Дзеля Бога, Пiрс, гавары цiшэй, або ты ѓсё сапсуеш!" Сказала я, нахiляючыся, каб дапамагчы яму. Якiм-то чынам хвост яго касцюма абвiѓся вакол тисового куста.
  
  "Выбачайце, сэр".
  
  Я паспрабавала разматаць хвост, але матэрыял страпаны i прылiп да липкому соку галiн.
  
  " Баюся, табе прыйдзецца яго зняць, Пiрс.
  
  " Прашу прабачэння, сэр?
  
  "Касцюм - здымi яго".
  
  " Але, сэр...
  
  "Здымi гэта!" - крыкнуѓ я.
  
  " Але тады я буду голым, сэр.
  
  "Хiба на цябе нiчога няма пад адзеннем?"
  
  "Ну, так, сэр, мой прафсаюзны касцюм, але гэта наѓрад цi-"
  
  "ЦЫЦ!" - I тут мне здалося, што я пачула крокi на сцежцы, з якой прыйшла. Я нырнула ѓ кусты побач з Пiрса.
  
  "Не кажы нi слова," прашаптаѓ я, дастаючы пiсталет з унутранай кiшэнi.
  
  Поѓня схавалася за воблакам, i на возера зноѓ апусцiлiся ценi. Я ѓстаѓ i прыжмурыѓся, узiраючыся па-над кустоѓ. Краем вока злавiѓ рух справа ад сябе. У гэты момант воблака рассеялася, i возера зноѓ узнялося месяцовым святлом. На далёкiм беразе возера, як на далонi, стаяѓ Чарльз. Чырвоны пояс вакол яго талii рабiѓ яго iдэальнай мiшэнню, i я зрабiла крок да яго, але ён працягнуѓ да мяне руку, спыняючы мяне. Я пачаѓ клiкаць яго, але завагаѓся - што, чорт вазьмi, ён тут рабiѓ?
  
  Ля ѓваходу на адну з дарожак пачулiся лёгкiя крокi, i я паглядзеѓ у тым напрамку. Там, на краi дарожкi, стаяла Эванджелина. Яе аблямаваныя мехам абшэѓкi i каѓнер адлiвалi белiзной косткi ѓ бледным святле месяца, а пунсовае атласнай сукенка мела выгляд чорных плям засохлай крывi. Я паспрабаваѓ загаварыць, каб папярэдзiць яе, але не змог вымавiць нi слова - толькi хрыплае карканне; у горле ѓ мяне было так жа цяжка, як у жаб-быкаѓ на беразе. Я выбраѓся з кустоѓ i накiраваѓся да яе, але яна мяне не заѓважыла; яе ѓвага была прыкавана да Чарльзу. Яна працягнула да яго правую руку - магчыма, каб папярэдзiць яго. Я набраѓ у грудзi паболей паветра i адкашляѓся, каб загаварыць, але ѓ гэты момант раздаѓся стрэл.
  
  Я здабыѓ дар прамовы ѓ той жа самы момант, але гукi стрэлаѓ заглушылi мае словы.
  
  " Эвi! Чарльз! Беражыся!
  
  Але было занадта позна, i я назiраѓ, як мой сябар павалiѓся на зямлю. Эванджелина павольна павярнулася да мяне, i менавiта тады я ѓбачыѓ цвёрды, халодны бляск металу ѓ месячным святле.
  
  У гэты момант майго свеце прыйшоѓ канец.
  
  Мая каханая, мая дарагая Эванджелина трымала пiсталет, з якога стралялi ѓ Чарльза, i цяпер ён быѓ накiраваны на мяне. I ѓсё ж мой мозг адмаѓляѓся ѓспрымаць тое, што казалi мне вочы, як праѓду. Надышла жахлiвая цiшыня, калi жабы, цвыркуны i ѓсе начныя стварэння, здавалася, затаiлi дыханне.
  
  "Эвi- няма!" Я закрычала, але ѓ цiшынi ночы прагрымеѓ другi стрэл. Iнстынкт узяѓ верх над маiм целам, i я прыгнуѓся адначасова з кiдком на яе, нейкiм чынам прымудрылiся схапiць руку, якая трымала пiсталет.
  
  "Пiрс!" Я закрычаѓ, вырываючы ѓ яе пiсталет. Сяржант Пiрс з'явiѓся з кустоѓ, апрануты толькi ѓ свой чырвоны касцюм прафсаюза, i, падскакваючы, накiраваѓся да нас. Эвi шыпела i выгiналася, як апантаная, але ѓдваiх мы ѓцiхамiрылi яе.
  
  "Трымай яе!" Я крыкнула Пiрса, калi кiнулася ѓздоѓж берага туды, дзе без прытомнасцi ляжаѓ Чарльз. Нахiлiѓшыся, каб агледзець яго, я асцярожна зняла з яго маску. Да майго здзiѓлення, пад чорнай маскай хаваѓся зусiм не мой сябар, а Шэрлак Холмс! Куля трапiла яму ѓ левае плячо - усяго на некалькi цаляѓ нiжэй, i яна пранiзала б яго сэрца. Ён ляжаѓ, задыхаючыся, зацiскаючы рану, з якой багата цякла кроѓ.
  
  Ён быѓ апрануты ѓ той жа касцюм тарэадора, якi я бачыла на Чарльза, дапоѓнены чырвоным поясам i скуранымi ботамi. Я магла бачыць, што на адлегласцi i ѓ цемры яго лёгка можна было прыняць за Чарльза. Абодва былi высокiмi, черноволосыми i аднолькава хударлявага целаскладу, i хоць Холмс быѓ жилистым i мускулистее, пры святле месяца i на адлегласцi ста ярдаѓ або больш такiх адрозненняѓ было не разглядзець. Ён памяняѓся месцамi з Чарльзам, i мы з Эванджелиной былi ашуканы гэтым.
  
  Холмс глыбока, перарывiста ѓздыхнуѓ i паспрабаваѓ загаварыць.
  
  "Шшш", - сказаѓ я. "Побереги сiлы. Я павярнуѓся да свайго сяржанту, якi моцна трымаѓ якая выгiнаецца Эванджэлiн, заламаѓшы ёй рукi за спiну. " Пiрс, хлопец, дуй у свiсток!
  
  Пiрс выглядаѓ прыгнечаным. " Гэта- гэта ѓ кiшэнi майго касцюма, сэр.
  
  "О, дзеля Бога", - прамармытала я. Але гэта было няважна - на гукi стральбы да нас на дапамогу прыбег мой рэзервовы атрад у форме. Некалькi заѓсёднiкаѓ вечарынкi таксама брылi па сцежцы да возера, знаходзячыся ѓ рознай ступенi ап'янення.
  
  "Дапамажыце!" Я закрычаѓ. "Сюды! Хто-небудзь, дапамажыце мне адвезцi яго ѓ бальнiцу". Хоць я спрабаваѓ спынiць крывацёк, накласцi паляць было немагчыма, i кроѓ прасочвалася на зямлю вакол нас. Холмс распачаѓ яшчэ адну адважную спробу загаварыць.
  
  " Чарльз... ён у бяспекi?
  
  "Я ѓ парадку, дзякуй".
  
  Я павярнуѓся i ѓбачыѓ Чарльза, якi стаяѓ побач з намi, цяпер апранутага ѓ касцюм Холмса.
  
  " I я павiнен падзякаваць за гэта цябе.
  
  "Не-зусiм-разлiчваѓ..." прамармытаѓ Холмс; i затым ён страцiѓ прытомнасць.
  
  Сяржант Пiрс i двое палiцыянтаѓ у форме асцярожна паднялi яго i панеслi да дому. Я бачыѓ, што яго траѓма, пры належным лячэннi, не павiнна быць небяспечнай для жыцця, i я быѓ удзячны за гэта.
  
  Я звярнуѓ сваю ѓвагу на Эванджэлiн, якую трымалi ѓ кайданках двое мужчын у форме. Я ледзь мог глядзець на яе. Я быѓ у здзiѓленнi, не разумеючы, як яна - з усiх людзей - магла так паступiць.
  
  " Чаму, Эвi? - Спытаѓ я. Я не чакаѓ адказу, але павiнен быѓ спытаць.
  
  Яе чорныя вочы, якiя я так любiѓ, цяпер былi цвёрдымi, як кавалкi вугалю.
  
  Яна з нянавiсцю паглядзела на свайго брата. "Усё сваё жыццё я пражыла ѓ яго ценi", - прашыпела яна, яе цела напружыѓся ад лютасцi. "Чарльз ходзiць у лепшую школу, Чарльз спадчыну бiзнэс, Чарльз атрымлiвае дом. I чаму? Таму што я другi дзiця i жанчына! Усё сваё жыццё я адчуваѓ сябе грамадзянiнам другога гатунку, закiнутым чалавекам, якiя жывуць з ласкi iншых людзей! А потым я павiнен сядзець i глядзець, як ён дазваляе спадчыне выцякаць скрозь пальцы, таму што ён нiкуды не варты такой бiзнэсмэн! Гэта было апошняй кропляй - я больш не мог гэтага выносiць!"
  
  " Але - я збiраѓся ажанiцца на табе! Я б падтрымаѓ цябе.
  
  "На зарплату палiцэйскага!" Яна практычна выплевывала гэтыя словы, яе голас цадзiлася пагардай. "У домiку на беразе Байю. Што б гэта была за жыццё? Сама рыхтую i прыбiраюся - не, дзякуй! Я была прызначана для лепшага!"
  
  Мой голас дрыжаѓ, калi я задала пытанне, якi, як я ѓжо тады ведала, быѓ недарэчным.
  
  " Значыць, ты нiколi не любiѓ мяне?
  
  Яна паглядзела на мяне так, нiбы ацэньвала конь, перш чым вырашыць, купляць яе цi не.
  
  " Каджун-паѓкроѓка, чые продкi блукалi па зямлi, як многiя цыганы, - ледзь лепш жабракоѓ! Я Латиль - я паходжу са старажытнага, высакароднага роду! Як я мог калi-небудзь палюбiць каго-то накшталт цябе?"
  
  "Бярыце яе," прамармытала я, адварочваючыся, " i зачынiце яе. Чарльз паклаѓ руку мне на плячо, але суцешыць мяне было немагчыма - маё сэрца было перапоѓнена горыччу i здрадай. Я павольна цягнуѓся да хаты ѓ тумане, ледзь усведамляючы, што мяне акружае.
  
  Я дрэнна памятаю, як прайшлi наступныя некалькi гадзiн. Я памятаю, што Чарльз быѓ там, i я памятаю, як сядзела на тэрасе i пiла тое, што ён мне даѓ - нейкi бурбон, я мяркую. Калi да мяне трохi вярнулася самавалоданне, я адправiѓся ѓ бальнiцу, каб даведацца, як справы ѓ Холмса.
  
  Я знайшоѓ яго, як ён сядзеѓ на сваiм ложку з белай павязкай на плячы.
  
  "Добры дзень, капiтан", - сказаѓ ён, калi я ѓвайшоѓ у яго пакой. Яго голас быѓ слабым, але ён, здавалася, быѓ напагатове.
  
  "Як ты сябе адчуваеш?" Спытала я, сядаючы побач з яго ложкам.
  
  "Я чакаѓ чаго-то лепшага, чым вы ёсць", - суха заѓважыѓ ён. "Я вельмi шкадую, што гэта, павiнна быць, стала для вас шокам".
  
  Я пакруцiѓ галавой. " На самой справе гэта не ваша вiна, мiстэр Холмс. Я быѓ уведзены ѓ зман, але не вамi. Але аднаго я не разумею: замест таго, каб пакiнуць мяне ѓ няведаньнi, чаму ты раней не распавёѓ мне, што адбываецца?
  
  " Мой дарагi капiтан Брассо, як вы думаеце, цi паверылi б вы мне, калi б я сказаѓ вам, што ваша нявеста, жанчына, якую вы любiлi больш за ѓсё на святле, была неадступнага забойцам?
  
  
  
  Я вагаѓся, калi мяне ѓразiла поѓнае ѓсведамленне яе злачынстваѓ.
  
  "Няма", - сказаѓ я нарэшце. "На самой справе, я, верагодна, выклiкаѓ бы цябе на дуэль, каб абаранiць яе гонар".
  
  " I хiба вы не папярэдзiлi б яе таксама аб тым, што я падазраю яе, i не распавялi б ёй аб сваiх непачцiвых абвiнавачваннях?
  
  "Вядома".
  
  " Тады вы разумееце, у якiм цяжкiм становiшчы я апынуѓся. Як гэта нi сумна, было важна трымаць вас у няведаньнi як мага даѓжэй.
  
  Я павiнен быѓ прызнаць, што ён меѓ рацыю. Толькi прамое, неабвержны доказ пераканала б мяне ѓ тым, што Эванджелина - мой каштоѓны анёл - магла жадаць зла каму заѓгодна, не кажучы ѓжо аб уласным браце. Нават тады гэта было падобна на дурны сон, кашмарны сон, ад якога я неѓзабаве прачнуся з палёгкай, выявiѓшы, што ѓсё гэта быѓ усяго толькi сон.
  
  " Калi вы ѓпершыню пачалi падазраваць яе? - Спытаѓ я.
  
  "Дзiѓнае знiкненне хатняй коткi, тое, што адбылося як раз у той час, калi захварэѓ ваш сябар, паказвала на пэѓную верагоднасць атручвання. У Англii мы лiчым яд традыцыйна жаночым спосабам збавення ад людзей ".
  
  Я кiѓнуѓ. "Так, тут усё так жа. Я проста не мог уявiць Эванджэлiн..."
  
  "Затым, калi котка аказалася мёртвай, я быѓ цалкам упэѓнены, што гэта быѓ яд, а таксама што гэта быѓ хто-небудзь з дамачадцаѓ. Я падумаѓ пра Эстме, старой служанкi, але матыѓ для яе здаваѓся малаверагодным. Чаму, напрыклад, яна забiла Чарльза, а не яго сястру?
  
  Я ѓздыхнуѓ. " Цяпер усё гэта здаецца такiм лагiчным, але тады я не змог бы...
  
  Холмс паклаѓ руку мне на плячо. "Вядома, вы не маглi; хто б на вашым месцы зрабiѓ гэта?"
  
  " Значыць, гэта Эванджелина пайшла да мадам Селесте, каб паспрабаваць прымусiць яе накласцi праклён на Чарльза?
  
  " I, у адваротным выпадку, купiць у яе трохi яду- Але бедная мадам Селеста была прынцыповай жанчынай, i яна не пацярпела нiчога падобнага.
  
  " Таму яна прыйшла папярэдзiць мяне.
  
  " Так, i тым самым яна вырашыла свой лёс. Якiм-то чынам твая нявеста даведалася, што Селеста прыходзiла да цябе, i вырашыла прымусiць яе замаѓчаць, пакуль уся гiсторыя не выплыла вонкi.
  
  Я пакруцiѓ галавой. " Бедная Селеста. Я адчуваю сябе адказным за яе смерць. Калi б толькi я мог...
  
  
  
  "Мой дарагi капiтан, калi ласка, не вiнавацiце сябе. Мiнулае раструшчыць вас, калi вы працягнеце зацыклiвацца на iм".
  
  Я паглядзела на яго сур'ёзнае, пранiклiвае твар i кiѓнула. "Вельмi добра. Я паспрабую зрабiць, як ты кажаш, але гэта можа заняць некаторы час..."
  
  "У рэшце рэшт," працягнуѓ ён, " я i тут вiнаваты. Я не мог прадбачыць, на што здольная мiс Латиль. Я нiколi не думаѓ, што яна так бязьлiтасна заб'е бедную мадам Селесту ... Мяркую, мы нiколi не даведаемся, як ёй удалося здабыць яд, " задуменна дадаѓ ён.
  
  Я чмыхнула. " Упэѓненая, гэта было няцяжка - у рэшце рэшт, гэта Новы Арлеан. Тут можна купiць усё, што захочаш. Калi ты дакладна даведаѓся, што гэта была Эвi?
  
  " Калi я ѓбачыѓ пабiтае акно.
  
  "Так, я памятаю, ты вывучаѓ фiранку. Што ты там убачыѓ, што цябе так зацiкавiла?"
  
  "Як я ѓжо згадваѓ у той час, гэта было тое, чаго я не бачыѓ".
  
  "I што ж гэта было?"
  
  "Шкло. Камень, кiнуты з вулiцы, трапiѓ бы ѓ акно з такой сiлай, што шкло разляцелася б дашчэнту, i некалькi аскепкаѓ непазбежна затрымалiся б у парцьера. Але ѓ фiранкi наогул не было нiякiх аскепкаѓ - толькi некалькi былi раскiданыя па падлозе, як быццам iх туды паклалi. Я думаю, што яна разбiла акно знутры, а затым раскiдаѓ трохi шкла па падлозе, каб стварыць ѓражанне, што яно было разбiта звонку. У кустах каля дома было некалькi аскепкаѓ, што таксама пацвердзiла маю тэорыю - калi б камень сапраѓды быѓ кiнуты, колькасць шкла ѓнутры дома было б нашмат больш. У той момант я зразумеѓ, што ѓвесь iнцыдэнт быѓ инсценирован - i, хутчэй за ѓсё, чалавекам, якi яго "выявiѓ".
  
  " Значыць, Эванджелина падкiнула камень i запiску, каб збiць нас з панталыку, пусцiць падазрэнне на Мафiю - Чорную Руку?
  
  Ён кiѓнуѓ. " Выкрут магла б нават спрацаваць, будзь яна асцярожней. Таму я прыдумаѓ гэтую маленькую шарады на вечарыне, каб прывабiць яе ѓ пастку - так бы мовiць, прымусiць дзейнiчаць.
  
  "Я не ведаю, што сказаць, мiстэр Холмс", - сказаѓ я нарэшце. "Я адчуваю сябе ... прысаромлены, я мяркую, што я мог быць настолькi аслеплены каханнем..."
  
  "Вы не першы мужчына, на якога так моцна паѓплывалi так званыя прадстаѓнiцы слабага полу", - суха адказаѓ ён. "Цi ведаеце вы, напрыклад, аб шлюбных звычках багамола?"
  
  
  
  Я павiнен быѓ прызнацца, што гэтая частка таямнiцы да гэтага часу не належала ад мяне.
  
  "Самка iнiцыюе сэкс, адрываючы самцу галаву. Фактычна, самец багамола не можа спарвацца, пакуль яго галава прымацаваная да цела. Гэта заѓсёды дзiвiла мяне як важная паралель з чалавечым вопытам ".
  
  Я маѓчаѓ, пакуль ён закуривал цыгарэту, пстрычкай даслаѓшы запалку ѓ смеццевы кошык. Якая праходзiла мiма, медсястра - невысокая, каржакаватая бландынка з выпуклай папкоѓ - шырокiмi крокамi падышла да Холмсу i выхапiла ѓ яго цыгарэту.
  
  "Тут забаронена палiць, сэр!" - усклiкнула яна. "Асаблiва не для чалавека ѓ стане вашым!" - дадала яна, кiнуѓшы змрочны погляд на яго медыцынскую карту.
  
  " Што яна мела на ѓвазе? - Спытаѓ я, калi яна пайшла.
  
  Холмс пацiснуѓ плячыма. "О, здаецца, у мяне што-то накшталт лiхаманкi - па-вiдаць, суправаджаецца сухiм кашлем. Без сумневу, гэта таму, што я так нязвыклы да вашага клiмату. Усё роѓна, яны даюць мне хiнiн або што-то ѓ гэтым родзе, але ... Ну, ты ж ведаеш прафесiю лекара. Ён уздыхнуѓ. " Хоць, па-мойму, гэта сапраѓды занадта цяжка - не мець права палiць.
  
  Я адчуѓ палёгку ад таго, што мне паставiлi дыягназ па сiмптомах, якiя я назiраѓ раней, хоць я i не сказаѓ яму пра гэта; ён здаваѓся досыць раздражнёны з-за таго, што яму адмовiлi ѓ яго каштоѓнай тытунi. Аднак яго паводзiны, безумоѓна, узмацнiла намёкi доктара Ватсана на поѓнае абыякавасць Холмса да ѓласнага здароѓя.
  
  "Я павiнен аддаць належнае тваёй былой нявесце", - працягнуѓ ён. "Яна небяспечны працiѓнiк - i рознабаковы, якi выкарыстоѓвае любыя сродкi для дасягнення сваiх мэтаѓ - яд, панажоѓшчыну, стральбу. Яна звярталася да апошняга, толькi калi па-сапраѓднаму ѓ роспачы. Думаю, яна ведала, што я раскусiѓ яе. Ён пакiваѓ галавой. "Пры ѓсiм маiм пакоры, я павiнен прызнаць, што не чакаѓ, што яна звернецца да перастрэлцы, i ѓжо дакладна не быѓ гатовы да таго, што яна апынецца такiм добрым стралком!"
  
  " Але чаму яна была на возеры роѓна ѓ поѓнач? - Спытаѓ я.
  
  "О, гэта было вельмi проста ѓладкована", - адказаѓ ён, працягваючы мне скамячаную запiску.
  
  
  
  Сустрэнемся ля возера ѓ поѓнач. Я ведаю твой сакрэт.
  
  
  
  " Я паклала ѓ сумачку, якую яна ѓзяла з сабой на баль, ведаючы, што рана цi позна яна выдалiцца прыпудрыцца носiк. Калi б яна была не вiнаватая, яна б паказала гэта вам - той факт, што яна схавала гэта, даѓ мне зразумець, што я меѓ рацыю. Пасля гэтага было нескладана памяняцца касцюмамi са сваёй сяброѓкай i з'явiцца на возеры, каб яна прыняла мяне за свайго брата, i, я спадзяваѓся, паказаць ёй сваю руку, што яна i зрабiла ".
  
  " Значыць, яна думала, што запiску напiсаѓ Чарльз?
  
  "Я не думаю, што яна ведала, хто напiсаѓ запiску, але яна павiнна была гэта высветлiць. Калi яна ѓбачыла мяне, думаючы, што я Чарльз, яна моцна пралiчылася i паспрабавала лiквiдаваць яго раз i назаѓсёды - верагодна, спадзеючыся падставiць таго, хто напiсаѓ гэтую запiску. Вельмi знаходлiвая жанчына. Шкада, што ѓ яе спрэс адсутнiчае маральнае пачуццё.
  
  Я паглядзеѓ на яго, злёгку ашаломлены яго шчырасцю. " Вы дакладна не саромеецеся ѓ выразах, мiстэр Холмс.
  
  Ён прыпадняѓ брыво. "Цi ёсць для гэтага якая-небудзь прычына? Цi Не лепш табе ведаць, чаго ты так цудам пазбег?"
  
  Я ѓздыхнула. "Не ведаю, гэта памяншае боль прама цяпер, але, мяркую, калi-небудзь я буду ѓдзячная".
  
  "Я наѓрад цi чакаю, што ты адчуеш падзяку", - адказаѓ ён, моршчачыся i змяняючы становiшча ѓ ложку.
  
  " Можа быць, зрабiць iн'екцыю морфiя- - выказаѓ здагадку я, але ён пакiваѓ галавой.
  
  "У мяне ѓсё яшчэ ёсць праца, якую трэба зрабiць. Я не магу дазволiць сабе ѓпадаць у ступар любога роду - мне трэба, каб мае разумовыя здольнасцi цалкам функцыянавалi ".
  
  
  
  
  
  Пасля падзей той ночы я вырашыѓ ѓзяць невялiкi адпачынак. Мяне мучыѓ адзiны пытанне: як я мог не ѓбачыць Эванджэлiн такой, якой яна была на самай справе? Гэта было пытанне, якi я буду задаваць сабе зноѓ i зноѓ у блiжэйшыя месяцы. Маска, якую яна насiла, ляскат мяне разам з яе прыгажосцю, i я быѓ яе асуджаным рабом, яе пешкай - пакуль не разгарнулiся падзеi той жудаснай ночы, якi разьбiѓ майго залатога iдала дашчэнту, пакiнуѓшы мяне збiтым з панталыку i спустошаным.
  
  Чарльзу таксама патрабавалася змена абстаноѓкi, i ён адправiѓся ѓ Францыю, каб пабадзяцца па землях сваiх продкаѓ у Правансе. Суд над Эванджелиной прыйшоѓ i скончыѓся; мы з Холмсам абодва давалi паказаннi, як i сяржант Пiрс, але ѓ вынiку быѓ адменены выснову. Я нават не прысутнiчаѓ у судзе на абвяшчэннi прысуду, але на наступны дзень прачытаѓ пра гэта ѓ газетах. Холмс застаѓся ѓ Новым Арлеане, каб заняцца справай, па якiм прыехаѓ сюды, хоць я яго амаль не бачыѓ. У асноѓным я сядзеѓ у сваёй хацiне, граѓ на гiтары i глядзеѓ на пратоку.
  
  Некалькi тыдняѓ праз я прачытаѓ у газетах, што прэзiдэнт Харысан прызначыѓ грашовую кампенсацыю ѓсiм сем'ям забiтых зняволеных падчас самасуду натоѓпу ѓ турме, якi рушыѓ за працэсам па справе аб забойстве Хеннесси. Праз некалькi дзён пасля гэтага я атрымаѓ тэлеграму.
  
  
  БIЗНЕС ПАСПЯХОВА ЗАВЕРШАНЫ - ВЯРТАЮСЯ ђ ЛОНДАН. З ПАВАГАЙ ДА ВАС I МIСТЭРУ ЛАТИЛЛЕ.
  
  
  Яно было падпiсана Дж. П. Алтамонтом.
  
  Я не сумняваѓся, што "грамадскiм дзеячам", на якога працаваѓ Холмс, быѓ не хто iншы, як сам прэзiдэнт Харысан, i што яго праца заключалася ѓ расследаваннi выпадкаѓ лiнчаваньне. Я не вiнiл прэзiдэнта - аб'ектыѓнае, бесстаронняе расследаванне з боку Палiцэйскага кiравання Новага Арлеана было б немагчыма - на самай справе, я ѓяѓляѓ, што нi адна амерыканская палiцыя не змагла б выканаць гэтую працу. Магчыма, людзi Пiнкертон маглi б гэта зрабiць, але навошта прыцягваць iх, калi да вашых паслуг Шэрлак Холмс?
  
  Я акуратна паклала тэлеграму на камода, каб не забыцца паказаць яе Чарльзу, калi ён вернецца, i выйшла на ганак, адкуль адкрываѓся вiд на пратоку. Гэта быѓ мяккi, ласкавы дзень: цвыркуны перадавалi адзiн аднаму свае таямнiчыя паслання, жабы-пискуны пiкнулi, жабы-быкi зарычали i сглотнули, а мiрыяды iншых насельнiкаѓ пратокi пачалi сваю вячэрнюю серэнаду.
  
  Эванджелина. Iмя ѓсплыло ѓ мяне ѓ галаве. Дзе-то была iншая Эванджелина, добрая i праѓдзiвая - гераiчная дзяѓчына з легенды, - але гэта была не мая Эванджелина. Не, мая была iстотай ганарлiвым i гарачым, але не з-за любовi, а з-за багацця, становiшча i ѓсяго таго, чаго, на яе думку, яна заслугоѓвала. I мэтанакiравана пераследуючы гэтыя мэты, яна ледзь не знiшчыла ѓсiх, хто быѓ ёй блiжэй за ѓсё.
  
  Але поспех i сацыяльны статус - гэта блукаючыя агеньчыкi, тонкiя i испаряющиеся, як балотны газ, якi падымаецца i раствараецца летнiм вечарам, калi над пратокай апускаюцца змярканне. У рэшце рэшт, усё гэта знiкае, як ранiшнi туман над ракой, згарэлы ад дзённага спёкi. Вечная толькi каханне. Толькi яна здольная супрацьстаяць негатыѓным, разбуральным сiлам, якiя абвальваюцца на ѓсiх нас - хвароб, нягод, старасцi i смерцi. Толькi любоѓ можа падняцца над цягам часу i вызвалiць наш дух з гэтай часовай турмы.
  
  Хацеѓ бы я сказаць гэта Эванджелине, але гэта не тое, што адзiн чалавек можа перадаць iншаму. Па-сапраѓднаму важныя ѓрокi жыцця засвойваюцца толькi адным спосабам - у адзiночку i з асабiстымi пакутамi. Яны нiколi не даюцца лёгка, але аднойчы засвоеныя, яны становяцца тваiмi назаѓжды. Эванджелина была за межамi разумення гэтых рэчаѓ - яна была складзена ѓ турму ѓласнага дызайну. Хоць гэта азначала пакiнуць частку сябе ззаду, я павiнен быѓ адпусцiць яе, адпусцiць, каб яна калi-небудзь стала не больш чым успамiнам, як напаѓзабытая мелодыя, якая ѓ адзiн выдатны дзень гучыць у цябе ѓ галаве, а на наступны знiкае, каб нiколi не вярнуцца.
  
  Я сядзеѓ, назiраючы, як дзень павольна пераходзiць у змярканне, затым у змярканне. Паветра ѓсё яшчэ вiсеѓ над пратокай, ноч была насычана дажджом, якi, верагодна, хутка пральецца, паколькi паветра стаѓ занадта цяжкiм, каб утрымлiваць дажджавыя кроплi, i, нарэшце, выпусцiѓ iх, каб яны мякка апусцiлiся над горадам, змываючы дзённую сажу i курава. Пойдуць дажджы, добрыя ачышчальныя дажджы, выносячы з сабой густ граху i смутку, нянавiсцi i прынiжэння, страху i вар'яцтва. I з прыходам ранiшняга святла ѓсё пачнецца спачатку, новае пачатак для нашага клапатлiвага, але адважнага горада. Я уладкаваѓся ѓ сваiм крэсле ѓ чаканнi надыходзячага свiтання.
  
  OceanofPDF.com
  
  Прыгода знiклага дэтэктыва
  
  Гэры Ловизи
  
  Вось дзiѓная гiсторыя для цябе, шаноѓны чытач, якая, магчыма, з'яѓляецца самым фантастычным прыгодай за ѓсю кар'еру Шэрлака Холмса. Я пакiнуѓ яго для нашчадкаѓ, схаваѓ разам з маiмi асаблiвымi паперамi ѓ Cox & Co., каб выявiць у будучынi i паступiць з iм так, як палiчаць патрэбным мае нашчадкi. Вось абставiны гэтай гiсторыi ѓ тым выглядзе, у якiм я пачуѓ iх з вуснаѓ самога Холмса ...
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Aвы ведаеце, Ватсан, маё вяртанне ѓ Лондан пасля падзей у Рейхенбахского вадаспаду адбылося не ѓ 1894 годзе, як вы напiсалi ѓ сваiм пацешным справаздачы аб справе Марана для папулярнай прэсы. Цяпер я распавяду вам рэальную гiсторыю аб тым, што адбылося ѓ тыя знiклыя гады, калi вы i ѓвесь свет лiчылi мяне мёртвым.
  
  Гэта было падчас падзей у Райхенбахе. Марыярцi быѓ мёртвы, знiшчаны лютай моцай Рейхенбахского вадаспаду. Я бачыѓ, як яго цела разбiлася аб зазубраныя скалы ѓнiзе. Я бачыѓ, як яго галава была разбiта пра тыя ж самыя камянi. Затым я невытлумачальным чынам страцiѓ раѓнавагу, падхоплены, без сумневу, нейкiм дзiѓным раптоѓным парывам ветру, якi прымусiѓ мяне абрынуцца ѓ таямнiчы вiр кружащегося туману ѓнiзе. Я трапiѓ у халодную i напружаную атмасферу, зусiм непадобны нi на што, што я калi-небудзь адчуваѓ раней. Маё падзенне, здавалася, адбывалася паэтапна, павольна, хiстка, нават млява. Я наогул не мог гэтага зразумець. Гэта было ѓ вышэйшай ступенi ненатуральнае справа, i яно зусiм не было падобна на тое, як Прафесар сустрэѓ сваю своечасовую скон усяго некалькi хвiлiн таму. Маё падзенне насiла некалькi трансцэндэнтны характар. Магчыма, яно было нават цудоѓным, паколькi было вельмi незвычайным i, здавалася, супярэчыла таму, што я ведаю пра нашых законах фiзiкi i гравiтацыi.
  
  Тая апошняя сустрэча з Марыярцi i атрыманая ѓ вынiку траѓма прывялi да доѓгага акрыяння. Калi б не добрая дапамога iзаляванай пары горцаѓ, я, напэѓна, перайшоѓ бы з каматознага стану ѓ смяротнае. Як бы тое нi было, я правёѓ шмат часу ѓ стане перадсмяротнага сну, згубiѓшыся ѓ миазмах думак, мой розум гуляѓ са мной злыя жарты, мучылi кашмары мой мозг, нават калi маё цела ляжала нерухома i моѓчкi, ведучы, па-вiдаць, поѓнае раслiннае iснаванне.
  
  Праз некаторы час я выйшаѓ з комы i, паступова прыходзячы ѓ сябе, у рэшце рэшт адчуѓ сябе дастаткова добра, каб дапытаць сваiх швейцарскiх ратавальнiкаѓ. Як вы можаце сабе ѓявiць, у мяне было шмат пытанняѓ. Ганс i Герда былi просты фермерскай парай, у якiх быѓ невялiкi ѓчастак зямлi нiжэй Интерлакена. Яны распавялi мне пра тое, як Ганс знайшоѓ мяне на дне самотнага рова, па-вiдаць, адной. Спачатку ён падумаѓ, што я проста сплю, але неѓзабаве выявiѓ, што я знаходжуся ва ѓладзе нейкага задуменнага стану, i пасля таго, як ён паклiкаѓ Герду, муж i жонка адвялi мяне ѓ сваю маленькую каюту, каб паклапацiцца пра мяне.
  
  Прыйшоѓшы ѓ прытомнасць, я выявiѓ, што моцна схуднеѓ i быѓ надзвычай слабы. Трохi прыйшоѓшы ѓ сябе, я з вялiкай цiкавасцю выслухаѓ гiсторыю Ганса i Герды. Я не стаѓ распавядаць iм нi пра Марыярцi, нi аб маёй мiтуснi на ѓступе каля Грэйт-Фоллс. Гэта, здавалася б, з недарэчным тым фактам, што некалькi нязначных удараѓ, якiя я атрымаѓ, былi занадта нязначнымi для таго, хто перажыѓ такое моцнае падзенне. Гэта не мела сэнсу, i гэта было ѓсяго толькi пачаткам серыi iнцыдэнтаѓ i дзеянняѓ, якiя ѓ той час мелi для мяне мала сэнсу. Але да канца гэтага дзiѓнага апавядання ѓсё будзе растлумачана.
  
  На самай справе, даволi рана я пачаѓ верыць, што тут можа хавацца больш значная таямнiца, чым здаецца на першы погляд. Бачыце, сапраѓды гэтак жа, як Марыярцi сустрэѓ сваю смерць, скокнуѓшы з вадаспаду - i я ѓласнымi вачыма бачыѓ, як ён сустрэѓ сваю гiбель, перш чым я сам кiнуѓся ѓнiз, - я таксама павiнен быѓ загiнуць ад свайго ѓласнага неверагоднага падзення. Аднак было што-то ѓ гэтым тумане, у ветры, магчыма, у розных паветраных плынях i ѓзыходзячых патоках? Я не ведаю напэѓна, але што-то выратавала мяне i, па-вiдаць, з вялiкай пяшчотай апусцiла на сакавiтую зялёную лужок на дне рова, дзе пазней мяне знайшоѓ Ганс.
  
  У мяне наогул няма гэтаму тлумачэння. Я не магу растлумачыць адсутнасць траѓмаѓ або сваё каматозны стан. Я не чалавек навукi, за выключэннем таго, што тычыцца крымiнальных элементаѓ. Магчыма, мой сябар, паважаны прафесар Чэленджэр, зрабiѓ бы з гэтага нешта большае. Дастаткова сказаць, што я быѓ задаволены вынiкамi сiтуацыi, якая склалася. Марыярцi быѓ мёртвы, а я быѓ жывы.
  
  Перш чым я пакiнуѓ раён нiжэй Интерлакена, я спытаѓ сваiх добрых гаспадароѓ, не памятаюць яны цi тыя, хто жыве ѓ суседняй вёсцы, каго хто-небудзь шукаѓ. Я таксама спытаѓся ѓ iх, не прапаѓ без вестак якi-небудзь турыст або паступалi паведамленнi аб тым, што хто-то загiнуѓ у вынiку няшчаснага выпадку ѓ вадаспаду. Ганс i Герда сказалi мне, што iм нiчога падобнага невядома, але калi я сказаѓ Гансу папытаць у вёсцы, ён вярнуѓся з сапраѓды цiкавымi навiнамi. Хоць па мне, па-вiдаць, наогул не сумавалi, падобна на тое, што ангелец, магчыма, якi знаходзiѓся ѓ той час у адпачынку, на самай справе загiнуѓ, спускаючыся з вадаспаду ѓ той самы дзень, калi я спускаѓся сам. Мне сказалi, што цела было забрана i пахавана на мясцовых могiлках прыезджым з Лондана.
  
  Я ѓздыхнуѓ з палёгкай. Без сумневу, Марыярцi. Мне толькi здалося дзiѓным, што вы, добры Ватсан, цi мой брат Майкрофт, да гэтага часу не знайшлi мяне.
  
  Некалькi месяцаѓ праз, развiтваючыся з Гансам i Гердай, я вырашыѓ забранiраваць на некалькi дзён невялiкую пакой у гатэлi ѓ нiжняй вёсцы. Гэта было надзейнае маленькае мястэчка, адна з тых ажыѓленых альпiйскiх прадышак, i я пачаѓ адчуваць сябе больш сугучным свеце, ад якога я так доѓга быѓ адчужаны пасля сваёй траѓмы. Ганс i Герда, ѓвасабленне прыстойнасцi i шчодрасцi, вялi адасобленае жыццё ѓ адасобленым месцы. Цяпер я вярнуѓся ѓ вёску, сярод людзей i дзейнасцi, i пачаѓ вяртацца да сябе ранейшаму. Ды бо мне нават удалося знайсцi ангельскую газету, каб быць у курсе падзей у свеце i вяртацца дадому. Гэта быѓ нумар лонданскай "Таймс", i я пачаѓ нядбайна яго праглядаць.
  
  Было прыемна зноѓ адчуць у руках "Таймс", адчуць пах газетнай паперы, ѓбачыць добра запамiнальныя буйныя лiтары загалоѓкаѓ i мноства вузкiх калонак дробнага i шчыльна набiтага тэксту для розных навiн з усяго свету.
  
  Тым не менш, адна нататка пад вокладкай прыцягнула маю ѓвагу, як нiякая iншая ѓ маiм жыццi. Я прачытаѓ яе з узрушэннем i трывогай. Жах, якi я адчуѓ, трывога i замяшанне былi такiмi, якiх я нiколi раней не адчуваѓ. У мяне закружылася галава, падкошвалiся каленi, сэрца шалёна калацiлася. Я прачытаѓ гэта яшчэ раз, вельмi ѓважлiва. Паведамленне было даволi простым i будзённым:
  
  
  Брытанскi манарх, кароль Альберт Крысцiян Эдвард Вiктар, былы герцаг Кларенс i Эйвондейл i унук памерлай каралевы Вiкторыi, завiтае гонар пасвячэння ѓ рыцары мiстэру Джэймсу Марыярцi. Добра вядомы i паважаны прафесар матэматыкi, якi раней працаваѓ у адным з нашых самых прэстыжных унiверсiтэтаѓ, з'яѓляецца аѓтарам розных вядомых навуковых прац, у тым лiку "Дынамiка астэроiда", якая была добра прынята ѓ акадэмiчных колах. Яго ѓшаноѓваюць за неацэнную службу кароне. Цырымонiя адбудзецца 24-й красавiцкi дзень 1892 года ад Раства Хрыстова, у Букiнгемскiм палацы.
  
  
  Я падумаѓ, што гэта, павiнна быць, нейкая дзiѓная жарт цi нават памылка друку, або, магчыма, я раптам сышоѓ з розуму з-за траѓмы. Вiкторыя мёртвая? Эдзi, новы кароль! Чаму, хiба ѓ цёмных колах не хадзiлi чуткi, што ён знаходзiцца пад падазрэннем у забойствах Патрашыцеля? Але тым больш, Марыярцi, жывы! Гэта было жахлiва! Я бачыѓ, як ён памiраѓ! Яго цела было пахавана. Цяпер, калi верыць гэтай навiны, ён быѓ не толькi жывы, але i атрымаѓ рыцарскае званне! Гэта было недарэчна, абуральна, i навiна зрынула мяне ѓ поѓнае здзiѓленне, збянтэжанасць i разгубленасць. Тым не менш, гэта дало мне шмат ежы для разважанняѓ, i гэта была ежа, якая не заставалася без увагi.
  
  Я адразу ж ѓважлiва прачытаѓ гэтую газету ад пачатку да канца. Гэта быѓ страшэнны вопыт. Здавалася, што галоѓная праблема заключалася ѓ тым, што ѓвесь свет, якi я ведаѓ усю сваю жыццё, незваротна i неспасцiжна сышоѓ з розуму. Усё было перавернута з ног на галаву i няправiльна!
  
  Такiм чынам, вось сёе-тое з таго, што я запазычыѓ са свайго прачытання гэтага адзiнага выпуску. Наша Милостивое Вялiкасць каралева Вiкторыя, фактычна, была мёртвая, як i яе сын Эдуард. Я знайшоѓ артыкул, у якой гаварылася аб Следчым судзе, якi нядаѓна прызнаѓ iх смерць у вынiку дарожнай аварыi ад любых прычын, акрамя натуральных, хоць, па-вiдаць, хадзiла мноства чутак i пытанняѓ аб тым, што гэта зусiм не было няшчасным выпадкам! Ускрыццё каралеѓскiх асоб не праводзiлася. Трывожны паварот падзей пры абставiнах, якiя склалiся. У iншых галiнах на мяне абрынулiся навiны, i яны былi самымi несообразными з фактамi, якiя я ведаѓ. Адным з самых дзiѓных было тое, што ваенная дыктатура ѓзяла пад свой кантроль Злучаныя Штаты i што паѓстала пагроза выхаду пяцi заходнiх штатаѓ са складу Саюза. Здавалася, што гэта зноѓ грамадзянская вайна. Расея была ѓ роспачы, урад Францыi апала, а аб'яднаная Германiя раптам паѓстала з попелу Прусii Бiсмарка i, здавалася, рыхтавалася да сусветнай вайне.
  
  Было i яшчэ сёе-тое, але я не буду стамляць вас падрабязнасцямi многiх, здавалася б, трывiяльных рэчаѓ, якiя самi па сабе здавалiся нязначнымi, але для майго наметанного вочы i гiстарычных ведаѓ былi не менш трывожнымi i фантастычнымi самiм сваiм iснаваннем.
  
  Што-то вельмi вялiкая i далёкае адбывалася па ѓсiм свеце. Усё было вельмi няправiльна. Я не мог гэтага зразумець, але калi б я не ведаѓ лепш, то быѓ бы вымушаны прызнаць, што гэта мог быць нейкi злавесны змова, прыведзены ѓ дзеянне Марыярцi. Фантастычная думка, несумненна, i зусiм неабгрунтаваная, паколькi ён быѓ мёртвы. Тым не менш, хоць логiка падказвала мне, што гэта праѓда, мая iнтуiцыя казала мне iншае. Вы ведаеце, я рэдка прыслухоѓваюся да эмоцыям; пры маёй працы iм нельга давяраць. Тым не менш, адзiн пытанне не даваѓ мне спакою. У той газеце гаварылася, што Марыярцi жывы. Як гэта магло быць? Як Марыярцi мог быць жывы - i быѓ прысвечаны ѓ рыцары, - калi я ведаѓ, што ён мёртвы?
  
  Раптам мяне пранiзала халоднае думка - цi мог гэта быць хто-то зусiм iншы, хто ѓпаѓ з вадаспаду? Хто-то, замаскiраваны пад Марыярцi? Нават абдумваючы гэтую думку, я разумеѓ, што гэта проста немагчыма, тым не менш нейкае расследаванне здавалася апраѓданым.
  
  Цяпер я ведаѓ, што павiнен знайсцi гэтую магiлу тут, у вёсцы, i вызначыць, што знаходзiцца ѓнутры.
  
  
  
  
  
  Наступная ноч была хмарнай i бязмесячнай - альпiйская версiя тых вечароѓ, якiя вы, магчыма, памятаеце, шмат гадоѓ таму ахутвалi верасовыя пусткi вакол Баскервiль-Холу змрочным цемрай. Гэта быѓ iдэальны вечар для таго цёмнага справы, якое ѓ мяне было ѓ тую ноч з маiм заклятым ворагам, якi зараз, падобна, пераследваѓ мяне да смерцi, як пераследваѓ пры жыццi.
  
  Я заручыѓся дапамогай добрага Ганса у маiм начным расследаваннi, распавёѓшы яму роѓна столькi, каб ён зразумеѓ, як важна для мяне было ѓбачыць цела ѓ гэтым труне. Ён быѓ некалькi занепакоены падобнай дзейнасцю, але пагадзiѓся дапамагчы, калi я ясна даѓ зразумець, што гэта важна для мяне.
  
  Цяпер я павiнен быѓ быць упэѓнены, што ѓ труне Марыярцi знаходзiцца яго цела!
  
  
  
  
  
  Было ѓжо за поѓнач, i вёска была шчыльна зацягнутая на вечар, калi мы з Гансам выслiзнулi праз заднюю дзверы маёй маленькай гасцiнiцы, i ён павёѓ мяне на маленькае могiлках на ѓскраiне вёскi.
  
  Мы цiха прайшлi праз разьбу драѓляную арку i апынулiся на невялiкi агароджанай тэрыторыi з пахаваннямi, увянчанымi помнiкамi i статуямi з каменя i дрэва. У рэшце рэшт Ганс прывёѓ мяне да адной такой адзiнокай магiле ѓ адасобленым месцы. Знак уяѓляѓ сабой просты драѓляны крыж, надпiс на якiм Ганс пераклаѓ для мяне.
  
  "Тут напiсана: 'Ангелец, памёр у траѓнi 1891 года", " прашаптаѓ ён, Ганс.
  
  Я кiѓнуѓ. Я ѓважлiва агледзеѓся вакол. Нiкога не было. Усё было цiха i залагоджана. Мы з Гансам пачалi капаць.
  
  Я не магу выказаць вам хваляванне, якое ахапiла мяне, калi мая рыдлёѓка тырчала ѓ цвёрдую, халодную зямлю i нарэшце натыкнулася на вечка хваёвага скрынi, у якiм знаходзiлася тое, што я шукаѓ.
  
  Наступiѓ момант iсцiны. Мы з Гансам хутка прыбралi рэшткi бруду, каб адкрыць вечка простага драѓлянага труны. Ганс паглядзеѓ на мяне, i я кiѓнуѓ, затым ён пачаѓ адкрываць труну ломам.
  
  З гучным скрыгатам iржавых цвiкоѓ вечка нарэшце адвалiлася, i мы ѓбачылi, што перад намi ляжыць высокая мужчынскае цела, загорнутае ѓ саваны. Я жэстам адаслаѓ Ганса. Я хутка апусцiѓся на каленi перад трупам. Спрытна зняѓ саван, пакуль не змог цалкам разгледзець твар.
  
  На скуры асобы назiралася некаторы раскладанне i натуральная актыѓнасць паразiтаѓ, але халодны клiмат гарантаваѓ, што iх засталося больш чым дастаткова, каб я мог зрабiць цалкам пэѓны выснову. Я застыѓ ад здзiѓлення i некаторага страху, кроѓ застыла ѓ мяне ѓ жылах, таму што асоба, на якое я цяпер глядзеѓ, было зусiм не тварам прафесара Джэймса Марыярцi. Гэта было твар Шэрлака Холмса! Гэта было маё ѓласнае твар!
  
  Ганс спытаѓ мяне, цi ѓсё ѓ парадку. Ён сказаѓ, што я ѓсё роѓна выглядаю. Ганс не стаѓ пiльна разглядаць твар трупа, у той час як я не мог адвесцi ад яго вачэй. Можаце сабе ѓявiць маю рэакцыю. Я наогул не ведаѓ, што з усiм гэтым рабiць. Спачатку я падумаѓ, што гэта нейкi розыгрыш. У рэшце рэшт, я быѓ тут i жывы, цi не так?
  
  Вы ведаеце мае метады, а я нiколi не будую тэорый, пакуль не атрымаю ѓсе факты. Я казаѓ гэта зноѓ i зноѓ, што раскрыццё спраѓ - гэта пытанне лiквiдацыi немагчымага, i тады ѓсё, што застаецца, якiм бы неверагодным яно нi было, павiнна быць праѓдай. Я адчуваѓ, што тое, што я назiраѓ, стварала наступствы, якiя неѓзабаве правераць гэтую максiму да самай мяжы. Бачыце, гэты труп перада мной быѓ маѓклiвым сведкам праѓды аб гэтым дзiѓным падзеi, i я пакляѓся, што ён раскажа мне ѓсё, што ведае, перш чым скончыцца гэтая цёмная ноч.
  
  "Ганс," загадаѓ я. " Паднясi лiхтар блiжэй, я павiнен агледзець цела.
  
  Затым я пачаѓ тое, што можна апiсаць толькi як вельмi метадычны i дэталёвы ператрус трупа, каб выключыць усе здагадкi да тых часоѓ, пакуль я не дабяруся да праѓды ѓ гэтым пытаннi.
  
  Тое, што я выявiѓ, было яшчэ больш дзiѓным i шакавальным, чым усё, што вы маглi б калi-небудзь выкласцi ѓ сваiх невялiкiх справаздачах аб маiх справах для папулярнай прэсы. Перш за ѓсё, труп належаѓ сапраѓднаму чалавеку, а не якой-небудзь статуi або манекену. Мяркуючы па ѓсiм, мужчына сустрэѓ сваю смерць дзе-то на працягу мiнулага года. У вынiку падзення ѓ яго былi моцныя ѓдары i некалькi зламаных костак, на якiя я адразу звярнуѓ увагу. Аднак у вышэйшай ступенi мяне зацiкавiлi яго фiзiчныя характарыстыкi. Труп быѓ майго ѓзросту, майго росту, майго вагi, насiѓ маю вопратку i меѓ дакладную знешнасць па ѓсiх параметрах. Я быѓ узрушаны i устрывожаны. Залiшне казаць, што агляд цела быѓ настолькi дэталёвым, наколькi гэта было магчыма, пры святле лiхтара, якi так настойлiва трымаѓ мой верны Ганс. I чым больш я глядзеѓ, тым больш прыходзiѓ да адной высновы. Гэта быѓ я! Сумневаѓ не было. Я нават агледзеѓ падэшву правай ногi трупа. Там я знайшоѓ шнар, дакладная копiя якога была на маёй правай назе. Я набыѓ яго яшчэ маленькiм хлопчыкам. Нiхто, акрамя Майкрофта i мяне, не ведаѓ пра гэта. Кажу вам, гэта было звышнатуральна. Труп быѓ не проста кiм-то, хто быѓ падобны на мяне цi быѓ загримирован пад мяне. Гэта была не нейкая копiя, а арыгiнал. Я глядзеѓ на мёртвае цела Шэрлака Холмса!
  
  Гэта было адкрыццё, якое перавярнула мой свет у многiх адносiнах. Яно дазволiла, нават запатрабавала, каб у маiх думках цяпер паѓстала мноства пытанняѓ, якiя я да гэтага часу iгнараваѓ. Несумненна, што-то таямнiчае напаткала мяне ѓ Рейхенбахе. Гэты туман, маё падзенне, кома - цяпер гэта пачало набываць нейкi сэнс. Але што, уласна, гэта прадвяшчала? Што-то дзiѓнае, без сумневу, магчыма, звышнатуральнае. Сама думка пра гэта мяне моцна здзiвiла.
  
  Хоць я быѓ збянтэжаны гэтым адкрыццём i паднятымi iм пытаннямi, мне прыйшлося адкласцi iх у бок. Усё, што я цяпер ведаѓ, напэѓна, было такое: паколькi Марыярцi, па-вiдаць, жывы, я павiнен неадкладна вярнуцца дадому, у Лондан.
  
  Бо я быѓ упэѓнены, што ѓсе, каго я там ведаѓ, былi ѓ вялiкай небяспецы. Свет, якi я ведаѓ, больш не iснаваѓ, i нейкiм чынам я апынуѓся ѓ новым свеце, або iншым, магчыма альтэрнатыѓным. Тут, у Рейхенбахе, я памёр, у той час як Марыярцi нейкiм чынам выжыѓ i быѓ вольны будаваць свае планы.
  
  Цяпер я баялася за Майкрофта.
  
  Я баяѓся за вас, Ватсан.
  
  Я баяѓся за Англiю, iмперыю, увесь свет.
  
  
  
  
  
  Цягнiк-катэр даставiѓ мяне на вакзал Вiкторыя ѓ цэнтры Лондана, як заѓсёды, па раскладзе. Я заѓважыла знаёмае будынак, але цяпер яно было задрапировано чорнымi паясамi i сцягамi ѓ знак жалобы i ѓ памяць аб нашай дарагой памерлай каралевы. Гэта было змрочнае вяртанне дадому.
  
  Я быѓ переодет ѓ старога марака. Я ведаѓ, што лепш за ѓсё будзе, так бы мовiць, атрымаць уяѓленне аб мясцовасцi, а затым вызначыцца з планам дзеянняѓ, перш чым я абвяшчу аб сваiм прысутнасцi.
  
  Шчыра кажучы, у той момант я не быѓ упэѓнены, што рабiць. Упершыню ѓ жыццi я быѓ не ѓ сабе, але я ведаѓ, што ѓ маiм свеце або мiрах ёсць адзiн надзейны якар, i гэта былi вы, добры Ватсан, i нашы пакоi ѓ доме 221B. Такiм чынам, я накiраваѓся на Бэйкер-стрыт, вiдавочна, пажылы марак на пенсii, трохi нападпiтку i перажываѓ цяжкiя часы. Апошняя частка маёй маскiроѓкi была праѓдзiвей, чым я хацеѓ бы прызнаць.
  
  У поле зроку з'явiлася Бэйкер-стрыт, якая здавалася такой жа, як заѓсёды, але калi я наблiзiѓся да будынка, у якiм размяшчаѓся 221B, маё сэрца ѓпала, i мяне ахапiла роспач. Будынак было зачынена i тут забiтыя дошкамi. Аказалася, што моцны пажар знiшчыѓ усе будынак шмат месяцаѓ таму.
  
  Я падбег да нашага дому i з недаверам паглядзеѓ на заколоченное будынак, затым на людзей, якiя праходзяць мiма па вулiцы, адчайна шукаючы прыязнае або пазнавальная асоба. Мiсiс Хадсон, Бiлi, Уиггинс, хто заѓгодна!
  
  "Добры чалавек!" Я крыкнуѓ суседу. "Цi можаце вы распавесцi мне, што здарылася з гэтым домам i людзьмi, якiя тут жылi?"
  
  "Так, тата", - адказаѓ ён, сумна кiваючы галавой. "Няма чаго сказаць, вялiкi пажар у мiнулым годзе, сапраѓдны ганьба".
  
  " А што з доктарам? - Выпалiѓ я.
  
  "О, доктар? Доктар з'ехаѓ, нiхто не ведае куды. Лэдзi, якой належаѓ дом, як я чуѓ, жыве з сястрой у Кенте ".
  
  Я ѓздыхнуѓ з палёгкай. Па крайняй меры, вы i мiсiс Хадсон былi жывыя. Але дзе?
  
  " А што наконт мiстэра Шэрлака Холмса? - Спытаѓ я з вялiкiм хваляваннем, чым меркаваѓ.
  
  " Так, дэтэктыѓ? Памёр у мiнулым годзе. Кажу вам, гэта разбiла беднаму доктару сэрца.
  
  Я кiѓнула, адчуваючы сябе так, нiбы знаходжуся ѓ сне. Або ѓ кашмарным сне. Гэтага проста не магло быць. Я кiнула апошнi позiрк на пакоi, якiя мы так доѓга дзялiлi ѓ больш шчаслiвыя днi, i працягнула свой шлях.
  
  Баюся, што ѓ клубе "Дыяген" я атрымаѓ яшчэ горшыя навiны. Пасля Бэйкер-стрыт, я адразу ж злавiѓ кеб i накiраваѓся на Пэл-Мэлл. Там я ѓвайшоѓ у гэты шаноѓнае ѓстанова, куды дапускаѓся толькi ѓ Пакой для наведвальнiкаѓ, дзе ливрейный дварэцкi паведамiѓ мне, што мiстэр Майкрофт Холмс больш не з'яѓляецца членам клуба "Дыяген".
  
  "Чаму гэта?" Спытаѓ я, усё яшчэ пераапрануты старым адстаѓным мараком.
  
  Дварэцкi зiрнуѓ на мяне з вiдавочным раздражненнем з-за таго, што яго папрасiлi растлумачыць падобныя рэчы аднаго з нiжэйшых класаѓ, але затым пацiснуѓ плячыма i дадаѓ: "Я чуѓ, што ён быѓ забiты ѓ траѓнi мiнулага года, неѓзабаве пасля таго, як яго знакамiты брат памёр на адпачынку ѓ Швейцарыi".
  
  "Забiты," прашаптала я. " О, Майкрофт, цяпер я разумею...
  
  "Сэр?" пацiкавiѓся дварэцкi.
  
  "Нiчога", - адказаѓ я. "Я зараз пайду".
  
  
  
  
  
  На вулiцы перад клубам "Дыяген" я застыѓ, ашаломлены, здавалася, што ѓсё страчана. Майкрофт, мой брат, мёртвы? Забiты? Забiты, без сумневу, паслугачамi Марыярцi неѓзабаве пасля таго, як прафесар вярнуѓся ѓ Лондан з Рейхенбаха. Свет ѓ роспачы, у той час як Марыярцi з тых часоѓ атрымаѓ рыцарскае званне i цяпер быѓ сэрам Джэймсам! Я запрацiвiѓся нахабства усяго гэтага.
  
  Цяпер я ведаѓ, Ватсан, што я павiнен знайсцi вас, i, магчыма, разам мы змаглi б што-то зрабiць з гэтым самым дзiѓным i катастрафiчных паваротам падзей. Я спрабаваѓ знайсцi вас у звычайных месцах, у бальнiцы Сэнт-Бартс, у вашым офiсе на вулiцы Святой Ганны, нават на вашай старой палкавы базе. Вас нiхто не бачыѓ некалькi месяцаѓ. Хтосьцi расказаѓ мне сумную гiсторыю пра тое, як у цябе былi цяжкiя часы, што ты цяжка ѓспрыняѓ вестку аб маёй смерцi, што ты пачаѓ пiць. Я быѓ узрушаны. На самай справе, уражаны. Гэта было зусiм не падобна на цябе, стары, - наогул злоѓжываць спiртным. Дазволiць сабе настолькi прывязацца да выпiѓкi, як мне казалi, было для мяне зусiм неспасцiжна. Спачатку я наогул у гэта не паверыѓ. Аднак чуткi, якiя я чуѓ у час сваiх падарожжаѓ, распавядалi мне пра некалi ганарлiвай доктара медыцыны, якi глыбока пагрузiѓся ѓ сумнiѓны камфорт, забяспечваны бутэлькай.
  
  I таму спатрэбiлася змянiць тактыку, i я пачаѓ шукаць вас у тых самых ѓбогiх установах, якiя наведваюць жыхары нашага вялiкага горада, якiя iмкнуцца ѓтапiць мiнулае i сваё ѓласнае месца ѓ iм у выпiѓкi.
  
  Кажу вам, апрануты як няѓдалае старая соль сямi мораѓ, я змог даволi добра ѓпiсацца ѓ кампанiю тых, хто часта наведваѓ падобныя ѓстановы, i даведацца шмат цiкавых прынадных кавалачкаѓ, пакуль высочваѓ вас. Самым трывожным з якiх з'яѓляецца тое, што простыя людзi вераць, што добрая каралева Вiкторыя была забiтая, а злачынства ѓтоена. Людзi ненавiдзяць караля Эдзi, яны клапатлiвыя i напалоханыя. Многiя лiчаць, што ён iмкнецца аднавiць манархiю ѓ яе поѓным магутнасьцi i што неѓзабаве ён распусцiць парламент i запатрабуе адстаѓкi i скасавання пасады прэм'ер-мiнiстра. Гэта, вядома, неверагодна, i я адношу гэтыя чуткi да забабонам простага народа i малаадукаваных класаѓ. I ѓсё ж яны цвёрда вераць у гэта, я магу вам сказаць. Цёмная заслона, здаецца, апусцiлася на наш горад - цёмная заслона, я б трымаѓ заклад, пад назвай Мориатрия.
  
  Але спачатку пра галоѓнае. Я павiнен быѓ знайсцi вас, Ватсан, i ѓ гэтай самай эфектыѓнай маскiроѓцы ѓсяго толькi днём пазней я наткнуѓся на "Пеѓня i варону", заняпалы Iст-эндский паб. Там я ѓбачыѓ вiдовiшча, якога, як я думаѓ, нiколi ѓ жыццi не ѓбачу. Там я ѓбачыѓ знаёмую постаць, якая сядзела за адзiнокiм столiкам, ссутулившуюся i, вiдавочна, страцiлую свядомасць ад занадта вялiкай колькасцi выпiтага.
  
  Я асцярожна падышоѓ i штурхнуѓ цябе локцем, каб абудзiць.
  
  
  
  Ты падняѓ раздражнёны погляд, твае вочы пачырванелi ад выпiѓкi, i раѓнуѓ: "Рухайся далей! Рухайся далей! Хiба ты не бачыш, што я хачу, каб мяне пакiнулi ѓ спакоi ѓ маiм няшчасце!"
  
  Маё сэрца разрывалася, калi я бачыѓ цябе такiм, стары сябар, грубым i растрепанным, з затуманенымi вачыма i няшчасным. Усяго толькi безнадзейны п'янiца. Вам наѓрад цi давялося б горш, калi б вы докурили трубку з опiюмам.
  
  Я сеѓ насупраць цябе i агледзеѓ цябе. Ты моцна змянiлася за час маёй адсутнасцi, прычым у горшы бок. Ты выглядала жудасна, але я спадзяваѓся, што ванна, галенне i добрая ежа нiчога не зменяць.
  
  "Бармэн! Бармэн!" Я замовiѓ. "Прынясiце нам кафейнiк вашага крепчайшего кавы!"
  
  "Так, прыяцель, зараз падымуся", - адказаѓ бармэн.
  
  Затым твая галава адарвалася ад стальнiцы, i ты распачала гераiчную спробу сфакусаваць погляд праз маленькi столiк, каб убачыць, хто я такi.
  
  Вядома, я быѓ переодет, i вы мяне не пазналi.
  
  "Прэч! Пакiнь мяне ѓ спакоi!" - раѓнуѓ ты. Затым твая галава ѓпала назад на стол, ледзь прыходзячы ѓ прытомнасць.
  
  Бармэн прынёс кафейнiк з дымлiвых кавы. Я налiѓ вялiкую кубак i паставiѓ яе перад табой.
  
  "Пi," загадаѓ я.
  
  Ты зноѓ паглядзела на мяне, вылаялася i пацягнуѓся, каб схапiць гэтую бутэльку вiскi, што стаяла на стале, якую я тут жа разбiѓ на падлогу на тузiн аскепкаѓ.
  
  "Гэй! Што за...?"
  
  " Пiце каву, Ватсан! - Цвёрда сказаѓ я. " Вы патрэбныя мне цвярозым i ѓ здаровым розуме.
  
  Што ж, гэта прыцягнула вашу ѓвагу. Ваша галава адарвалася ад рук, i вы яшчэ раз зiрнулi на старую соль перад сабой. Твая галава кiвалася ад занадта вялiкай колькасцi выпiтага, але ты утрымлiваѓ свой погляд дастаткова доѓга, каб разглядзець мяне наскрозь.
  
  "Холмс?" - прашапталi вы цiхiм спалоханым уздыхам. " Цi можа гэта быць?
  
  "Так, добры Ватсан, гэта я, але сочыце за маёй маскiроѓкай, я пакуль не хачу, каб мяне знайшлi", - сказаѓ я.
  
  "Але ... але ты мёртвы?" ты запнуѓся.
  
  "Яшчэ не зусiм", - паспрабаваѓ я цябе супакоiць.
  
  "Тады ты, павiнна быць, нейкая галюцынацыя?"
  
  " Ватсан, у самай справе! - Рэзка адказаѓ я.
  
  Затым твае вочы пашырылiся, як сподкi, i слабая ѓсмешка з'явiлася на тваiх патрэсканых вуснах. З тваiх вачэй пацяклi слёзы.
  
  "Холмс," прашапталi вы, "Холмс".
  
  "Тсссссс!" Я папярэдзiѓ.
  
  "Так, я разумею".
  
  Я знайшоѓ вас, мой добры Ватсан, мой якар у гэтым свеце!
  
  
  
  
  
  Пасля паѓтузiна кубкаѓ моцнага, але брутальнага напою бармэна ваша паводзiны i душэѓны стан паступова вярнулiся да таго, што я ведаю i люблю.
  
  " Холмс! Я не магу ѓ гэта паверыць!
  
  " Гавары цiшэй, мой сябар. Нам абодвум выгадна, што некаторыя людзi працягваюць лiчыць мяне мёртвым. Клiч мяне ... Сигерсон.
  
  Вы кiѓнулi, паспрабавалi растлумачыць свой розум i, нарэшце, спыталi: "Але ты жывы. Такiм чынам, скажы мне, што адбылося?"
  
  Я ѓсмiхнуѓся: "Гэта тое, што я спадзяваѓся, што ты зможаш мне сказаць?"
  
  Ты доѓга маѓчаѓ, задумаѓшыся. Затым сказаѓ: "Так, шмат што адбылося з тых часоѓ, як ты з'ехаѓ. Але як гэта можа быць? Ты мёртвы! Што адбылося ѓ Швейцарыi?"
  
  "Вiдавочна, я цалкам жывы, Ватсан. Тым не менш, гэта прыгода я раскажу вам цалкам як-небудзь у iншы раз. Прама зараз вы павiнны адказаць мне на адно пытанне".
  
  "Што заѓгодна".
  
  "Ватсан, па некаторых стандартам мяне не было доѓга, але, вядома, недастаткова доѓга, каб у свеце адбылiся такiя фантастычныя падзеi. У Лондане ".
  
  "Я так разумею, вы бывалi ѓ 221Б?" - сарамлiва спытала ты.
  
  " Сапраѓды, тое, што ад яго засталося.
  
  "Значыць, ты бачыѓ..."
  
  " Я бачыѓ наступствы пажару. Я таксама ведаю аб забойстве Майкрофта.
  
  "Мне вельмi шкада".
  
  Некаторы час мы маѓчалi.
  
  - А цяпер, Ватсан, "папрасiѓ я," скажыце мне праѓду. Што тут адбывалася, пакуль мяне не было?
  
  Ты супакоiла руку, калi зрабiла яшчэ адзiн заспакаяльны глыток гарачай кавы. "Гэта жудасна. Каралева мёртвая, новы кароль, Эдзi, юрлiвы распуста. Вы б чулi, якiя пра яго ходзяць чуткi; калi хаця б палова з iх праѓдзiвая, то ён пачвара.
  
  Я кiѓнуѓ.
  
  
  
  Затым ты асцярожна агледзеѓся i прашаптаѓ мне: "Будзь асцярожны. У караля паѓсюль агенты. Агенты тайнай палiцыi".
  
  "Праѓда?" Гэта была навiна. Гэта вызначана нацягвала Марыярцi.
  
  Затым вы спалохана прашапталi: "Англiя, увесь свет, мы, здаецца, знаходзiмся ва ѓладзе нейкай жудаснай дылемы, i я баюся, да чаго ѓсё гэта можа прывесцi".
  
  "Марыярцi - крынiца гэтай канкрэтнай дылемы", - сказаѓ я цiхiм голасам. "З маiм адсутнасцю i меркаванай смерцю нiхто не мог супрацьстаяць яму або яго планам. Пасля забойства Майкрофта наш вораг быѓ прадстаѓлены сваiм самым адважным i выдасканаленым планах. Вiдавочна, у яго гэта нядрэнна атрымлiвалася, прычым у сусветным маштабе ".
  
  " Што ты хочаш, каб я зрабiѓ? ... Сигерсон?
  
  " Ваш рэвальвер ѓсё яшчэ пры вас, Ватсан?
  
  "Вядома", - адказалi вы, приободрившись ад перспектывы актыѓных дзеянняѓ.
  
  "Дзе ты цяпер жывеш?" - Спытаѓ я.
  
  - У мяне ёсць маленькая пакойчык у "Свисте i стук", у чатырох кварталах адсюль.
  
  "Добра, iдзi да сябе ѓ пакой i адпачнi. Сустрэнемся там заѓтра", - сказаѓ я. "I, Ватсан, заставайся цвярозым".
  
  "Табе не трэба турбавацца пра мяне цяпер, бачыць цябе тут i жывым - адзiнае сапраѓднае лекi для майго хворага i змучанага духу".
  
  " Стары добры Ватсан, разам мы разгадалi гэтую галаваломку.
  
  
  
  
  
  Сустрэча з табой зноѓ, стары сябар, шмат у чым ажывiла мой ѓпаѓ дух, але тое, што я ѓбачыѓ, да якога стану ты запаѓ ад выпiѓкi, не толькi засмуцiла мяне, але i здзiвiла. Гэта таксама прымусiла мяне задумацца. Гэта сапраѓды было зусiм не падобна на цябе.
  
  На самай справе, цяпер мне здавалася, што было шмат падзей, нават улiчваючы неабмежаваную дзейнасць Марыярцi, якiя не сыходзiлiся. Майкрофт мёртвы? Забiты? Як толькi я адышоѓ ад шоку, чым больш я думаѓ пра гэта, тым больш гэта здавалася цалкам немагчымым. Нашы пакоi ѓ 221B згарэлi i былi забiтыя? Што ж, гэта быѓ шок, але гэта заѓсёды было рэальнай магчымасцю. Чаго не было магчымым, так гэта таго, што я, вiдавочна, быѓ адначасова жывы i мёртвы. Затым была смерць каралевы, гэта было забойства? Прысвячэнне Марыярцi ѓ рыцары, беспарадкi ѓ Амерыцы i iншых месцах. Маё цела ѓ труне Марыярцi! Усе самыя недарэчныя падзеi, наколькi я ведаѓ, адбывалiся ѓ маiм свеце.
  
  Гэта проста не сыходзiлася. Усё тое, аб чым я згадаѓ, нiколi не магло адбыцца ѓ тым свеце, якi я ведаѓ. Што-то было не так, i я баюся, што вы таксама ѓдзельнiчаеце ѓ гэтым, Ватсан, яшчэ адзiн доказ тэзiсу, якi я неахвотна вынес на абмеркаванне ѓ якасцi магчымага тлумачэння гэтых дзiѓных падзей. Да гэтага моманту я не хацеѓ сур'ёзна згадваць свой тэзiс у гэтым апавяданнi. Бачыце, я вас ведаю. Я ведаю, што чалавек, якога я ведаю, нi за што не стаѓ бы безнадзейным п'янiцам. Не ѓ маiм свеце. Такiм чынам, вы не той чалавек, якога я ведаю. Можа, вы i Ватсан, але вы не мой Ватсан. Вы ... iншы Ватсан. I такiм чынам, з доказамi ѓ выглядзе майго цела ѓ магiле i жывога Марыярцi, я павiнен быць iншым Холмсам!
  
  Вынiкаючы гэтым развагам, я зразумеѓ, што Марыярцi таксама не быѓ маiм Марыярцi. Я таксама ведаѓ, што павiнен праяѓляць крайнюю асцярожнасць. Мне было пра што падумаць. Гэта, безумоѓна, станавiлася сапраѓднай трехтрубной праблемай.
  
  Калi мы з табой сустрэлiся на наступную ранiцу ѓ тваёй пакоi, ты выглядаѓ нашмат лепш, i я патлумачыѓ цябе вялiкую частку гэтага. Я выклаѓ табе сваю тэорыю. Я дадаѓ: "Цяпер я веру, што маё падзенне скрозь туман у Райхенбахе якiм-то чынам перанесла мяне ѓ iншы свет. Ваш свет. Свет, якi амаль iдэнтычны таму, якi я ведаю, але з рэзкiмi адрозненнямi ".
  
  Спачатку ваш адказ быѓ цалкам чаканым. "Гэта здаецца абсурдным, Холмс, i зусiм неверагодна неверагодным. Я ѓпэѓнены, што пахаваѓ менавiта ваша цела".
  
  - Не маё цела, а iншае. Кажу вам, нейкiм чынам я трапiѓ у ваш свет, якi аддзелены ад майго ѓласнага. Калi вы не верыце ѓ гэта, Ватсан, па меншай меры, паверце, што такое магчыма. Бо як вы растлумачыце, што я тут, перад вамi?
  
  Ты абдумаѓ гэта, ведаючы, што я стаѓлюся да гэтага сур'ёзна. Я мог бачыць, што нават калi ты не зусiм паверыѓ у маю фантастычную гiсторыю, ты хацеѓ у яе паверыць.
  
  "Тым не менш, стары сябар, калi ты исключаешь немагчымае, усё, што застаецца, якiм бы неверагодным яно нi было, павiнна быць праѓдай", - сказаѓ я. "Я тлумачу вам, што паколькi ваш i мой светы знаходзяцца ѓ адным i тым жа месцы, гэта немагчыма. Гэтага не можа быць. Такiм чынам, гэтыя светы iснуюць асобна".
  
  "Я не ведаю, Холмс. Па праѓдзе кажучы, я бачыѓ i чуѓ шмат дзiѓных рэчаѓ падчас маёй службы ѓ медыцынскай сферы i падчас маёй вайсковай службы ѓ Афганiстане i на Далёкiм Усходзе. Гэта, аднак, проста неверагодна ".
  
  "Так, гэта так, але простая неверагоднасць не адмяняе сутнасцi справы. У Райхенбахе адбылося нешта дзiѓнае. Мы з Марыярцi пабiлiся. У тваiм свеце i маiм. У маiм ён упаѓ i памёр. У тваiм, я ѓпаѓ i памёр. У той жа час у маiм свеце, я правалiѓся ѓ туман, але не памёр, замест гэтага я нейкiм чынам быѓ перанесены сюды, у ваш свет. У паралельным свеце або альтэрнатыѓным Чэленджэр, несумненна, змог бы растлумачыць гэта лепш, чым 1. Павiнна быць, таму, калi я эксгумировал цела ангельца, якi загiнуѓ у Райхенбахе, гэта быѓ не Марыярцi, якiм гэта павiнна было быць - такiм, якiм яно было павiнна быць, калi б я быѓ у сваiм уласным свеце. Гэта быѓ я сам! Кажу вам, я быѓ шакаваны ѓ той час, але я ведаѓ, што гэта быѓ вельмi важны факт. Гэта было маё цела ѓ труне! Па ѓсiх разлiках i логiцы рэчаѓ, яно павiнна было належаць Марыярцi! Гэта быѓ ключ, якi накiраваѓ мяне на гэты шлях i выклiкаѓ мноства дзiѓных пытанняѓ. Наступныя падзеi толькi прымусiлi мяне больш сур'ёзна паставiцца да гэтага тэзiса", - сказаѓ на заканчэнне я.
  
  " Я нават не ведаю, што сказаць.
  
  "Тады нiчога не кажы, але падумай пра гэта", - я працягнуѓ. "Якiм бы нi быѓ фантастычным мой тэзiс, ён павiнен быць праѓдзiвым. Як бы неверагодна гэта нi гучала, гэта адзiнае, што адпавядае ѓсiм фактах. Глазурай на торце была сустрэча з табой, даѓнiна. Убачыѓшы, да якой глыбiнi ты ѓпаѓ пасля маёй 'смерць', я ѓсвядомiѓ адзiн просты, але неабвержны факт. Хоць вы, несумненна, мой добры сябар, Джон Х. Уотсан, вы не можаце быць тым Джонам Х. Уотсанам, якога я ведаѓ столькi гадоѓ. Адсюль вынiкае, што гэты свет таксама не той свет, якi я ведаѓ столькi гадоѓ. Такiм чынам, я тут чужынец, якi заблудзiѓся, захраснуѓ у твой свет".
  
  " Холмс, але калi тое, што вы кажаце, праѓда, тады...
  
  "Так, Шэрлак Холмс сапраѓды памёр у Рейхенбахе. Гэта было яго цела, якое я бачыѓ, гэта было яго цела, якое вы бачылi - i дазвольце мне сказаць вам, памылкi быць не можа - гэта быѓ труп Шэрлака Холмса. Ваш Шэрлак Холмс".
  
  Наступiла доѓгае маѓчанне.
  
  Ты кiѓнула ѓ знак канчатковага згоды, i я заѓважыѓ, як глыбокая смутак зноѓ пракралася ѓ твае рысы. Нарэшце, ты рашуча паглядзела на мяне i нават выцiснула слабую ѓсмешку.
  
  "Вы двайнiк майго ѓласнага Ватсана, цi я вашага Холмса, калi хочаце. Цяпер гэта не мае вялiкага значэння, пакуль мы разумеем гэта i што гэта значыць. Взбодрись, яшчэ не ѓсё страчана. На самай справе, зусiм наадварот. Напрыклад, я лiчу, што тваё захапленне п'янствам, магчыма, сапраѓды пайшло нам на карысць, паколькi гэта, безумоѓна, выратавала табе жыццё.
  
  "Якiм чынам?" вы спыталi.
  
  
  
  " Прасцей кажучы, Марыярцi устрымаѓся ад сваёй помсты вам, паколькi я ѓпэѓнены, што ён атрымлiваѓ асалоду ад вашым самаразбурэннем. Гэта адпавядала б яго перакручанага эга i пачуцця справядлiвасцi, i гэта выратавала цябе ад яго паслугачоѓ. I вось цяпер мы тут, абодва жывыя, i анi не патрапаныя.
  
  "Што ж, Холмс, прыемна бачыць вас зноѓ, адкуль бы вы нi былi", - сказалi вы, адлюстраваѓшы лагодную ѓсмешку.
  
  "Добры чалавек, Ватсан. Падобна на тое, гульня зноѓ у разгары. I назва гэтай канкрэтнай гульнi - Марыярцi. Цяпер я прымаю той факт, што гэта не мой свет, i мне тут не месца. Больш за ѓсё на свеце я хачу знайсцi спосаб, каб вярнуцца ѓ свой уласны свет. Але, па-першае, я не магу з чыстым сумленнем пакiнуць гэты свет на волю лёсу з выпушчаным на волю Марыярцi, не зрабiѓшы нiчога, каб утаймаваць або спынiць яго. Ты са мной?"
  
  " Вы ж ведаеце, што гэта так, Холмс.
  
  "Такiм чынам, зараз мы павiнны вызначыць, у чым заключаецца гульня Марыярцi. Гэта тое, што мы павiнны спытаць сябе, бо толькi тады мы зможам перашкодзiць гэтым планам i прыцягнуць яго да адказнасцi", - сказаѓ я.
  
  "Яшчэ адно злачынства?" вы выказалi здагадку.
  
  " Не проста злачынства. Цяпер гэта ѓжо за гранню, калi сачыць за тым, што пiшуць у папулярнай прэсе. Я кожны дзень вывучаю газеты. Гэта даволi дзiѓна. Сусветная мiтусня, а на гарызонце маячыць нешта горшае, паказвае на нейкi велiзарны якi кантралюе фактар. Гэта можа быць толькi Марыярцi. Я сапраѓды павiнен сказаць, што Марыярцi вашага свету нашмат зацямнiѓ Марыярцi майго ѓласнага па сваёй смеласцi i сваiм дасягненням.
  
  " Ну, я ѓжо дакладна нiколi не чакаѓ, што вы зробiце яму камплiмент, Холмс.
  
  "А чаму б i не? Ён шмат чаго дамогся за кароткi час. Баюся, што ѓ нас i так шмат працы".
  
  "Гэта, безумоѓна, гучыць менавiта так". Затым ты кiнуѓ на мяне рашучы погляд i сказаѓ: "Я гатовы дапамагчы табе ѓсiм, чым змагу".
  
  "Брава!" Затым я дадаѓ: "Але тут мы павiнны быць асцярожныя. Мы з Марыярцi, падобна, звязаны якiм-небудзь чынам, якi я пакуль не магу зразумець, але гэта звязана з тым, як я сюды трапiѓ. Я павiнен быць упэѓнены, што ѓсё, што я зраблю, каб спынiць яго, не перашкодзiць мне вярнуцца ѓ свой уласны свет.
  
  " Я не разумею, Холмс.
  
  "Дастаткова проста", - адказаѓ я. "Мы з Марыярцi звязаныя, простае забойства можа перашкодзiць яго планам, але я баюся, што гэта можа навекi пакiнуць мяне тут. Так не пойдзе. Баюся, калi я заб'ю яго, то вельмi спецыфiчным спосабам. Магчыма, я павiнен якiм-небудзь чынам выцягнуць яго на апошнюю сустрэчу.
  
  "Тады што ж нам рабiць?"
  
  "Спачатку ѓ мяне ёсць для цябе невялiкае даручэнне", - сказаѓ я.
  
  Неѓзабаве пасля гэтага вы адправiлiся ѓ Скотленд-Ярд, а я сеѓ i напiсаѓ лiст таямнiчага госця з Далёкага Усходу, якi, як мне паведамiлi ѓ газетах, нядаѓна прыбыѓ у Лондан.
  
  
  
  
  
  З жудаснай трывогай я выслухаѓ навiны аб вашым вяртаннi з Скотленд-Ярда праз дзве гадзiны. Вы выглядалi змрочным i неахвотна размаѓлялi, i мне давялося крыху нецярплiва падказаць вам.
  
  "Ну, выкладвай! А што з Лестрейдом i Грегсон?" Сказаѓ я. Мы сядзелi ѓ тваёй маленькай пакоi ѓ Iст-Эндзе. Гэта была бледная замена нашым раскошным апартаментам ѓ 22IB, але сыдзе i так. "Вы бачылi iх i папрасiлi прыехаць сюды?"
  
  Што ж, вы, вiдавочна, былi вельмi засмучаныя тым, што даведалiся. У мяне было дрэннае прадчуванне з нагоды ѓсяго гэтага справы, мяркуючы па вашаму ѓвазе.
  
  "Ватсан?" Я падказаѓ. "З вамi ѓсё ѓ парадку?"
  
  "Холмс," вы адказалi, " я нiколi не бачыѓ нi Лестрейда, нi Грегсона. Iх не было ѓ Скотленд-Ярдзе. Калi я навёѓ даведкi, мне сказалi, што iх абодвух звольнiлi".
  
  "Звольнены!" Я выпалiѓ, здзiѓленне паѓплывала нават на маё звычайнае паводзiны.
  
  " Так, новая адмiнiстрацыя, Холмс...
  
  - Што за новая адмiнiстрацыя? Я пачаѓ хадзiць па маленькай пакоi, марачы аб сваёй трубцы або хоць бы iголкi з какаiнам.
  
  "Цi бачыце, я навёѓ пэѓныя даведкi, вельмi асцярожна, нiколi не згадваючы нi ваш, нi майго iмя. Гэта неспасцiжна! Яго Вялiкасць кароль прызначыѓ новага камiсара Скотленд-Ярда. Спачатку я даведаѓся, што новы чалавек быѓ героем вайны, вайсковым афiцэрам у адстаѓцы, нават буйным паляѓнiчым на дзiчыну, i я падумаѓ ...
  
  " Так, ну, а цяпер выкладвайце, Ватсан!
  
  "... але няма, мне сказалi, што яго завуць ... Палкоѓнiк Себасцьян Моран".
  
  Мне давялося сесцi. "Моран?" - Прашаптаѓ я. " У гэтым, напэѓна, ёсць рука Марыярцi.
  
  
  
  "Становiцца толькi горш. Моран ператрэслi ѓвесь Ярд, ён звольнiѓ Лестрейда, Грегсона i iншых, з кiм у вас былi добрыя адносiны на працягу многiх гадоѓ. Я чуѓ, што ён пашырае штат агентаѓ тайнай палiцыi i надзяляе iх асаблiвымi паѓнамоцтвамi. Баюся, ён асудзiѓ Ярд ".
  
  "Сапраѓды, цяпер воѓк, напэѓна, ахоѓвае куратнiк, i я баюся за добрых людзей нашага прыгожага Лондана".
  
  Больш сказаць было асаблiва няма чаго. Доѓгi час мы маѓчалi, задумаѓшыся.
  
  " Што вы хочаце, каб я зрабiѓ, Холмс?
  
  "Я разыщу Лестрейда i Грегсона. Цяпер, калi яны беспрацоѓныя, яны павiнны быць дома. Спачатку я паспрабую звязацца з Лестрейдом", - сказаѓ я. Затым я ѓручыѓ вам канверт, у якiм знаходзiлася лiст, напiсанае мной ѓсяго гадзiну назад. "Вы павiнны асабiста ѓручыць гэта пасланне нашаму паважанаму замежнаму госцю. Ён знаходзiцца ѓ нумары 600 Гранд-гатэля, i я хачу, каб вы дачакалiся яго адказу ".
  
  Вы кiѓнулi i з сумневам паглядзелi на канверт i дзiѓнае iмя, напiсанае на iм, спытаѓшы: "Тубтен Гьяцо, Акiян мудрасцi? Што гэта значыць, Холмс?"
  
  " Дастаѓце гэта, Ватсан, а потым сустрэнемся тут ѓвечары.
  
  
  
  
  
  У iнспектара Джайлз Лестрейда была маленькая кватэрка на Грэйт-Рэсел-стрыт. Я дабiраѓся туды па вулiцах Лондана. Я працягваѓ насiць сваю маскiроѓку: сiвую бараду, рэдзенькi парык з сiвымi пасмамi, аб'ёмны касцюм, з-за якога здавалася, што я набраѓ пяцьдзесят фунтаѓ лiшняга вагi. Па сутнасцi, я быѓ старым адстаѓным мараком, знававшим лепшыя днi. Я iшоѓ няцвёрдай хадой. Нiхто на вулiцы не падыходзiѓ да мяне i не звяртаѓ на мяне нiякай увагi, як я i хацеѓ. Я асцярожна прабiраѓся з тваёй малюсенькай пакойчыкi ѓ Iст-Эндзе ѓ цэнтр Лондана i наваколлi Грэйт-Рэсел-стрыт.
  
  Вялiкi Лондан, здавалася, зусiм не змянiѓся з таго часу, як мяне не было, па меншай меры, вонкава. Аднак пад усiмi выдатнымi будынкамi i скульптурамi, ажыѓленымi натоѓпамi i рухам двуколок, а таксама мiтуснёй жыцця вялiкага горада я з вялiкiм хваляваннем заѓважыѓ тыя маленькiя i трывожныя прадметы, якiя складалi тую цёмную заслону, якая, як я адчуваѓ, ахутала горад.
  
  Хоць iстотных зменаѓ не адбылося, у людзей з'явiлася новая подласць, i я мог бачыць страх у iх вачах. Я нiколi раней не бачыѓ такога ѓ добрых людзей Лондана. Вядома, людзi займалiся сваiмi паѓсядзённымi справамi, як i заѓсёды; але больш чым калi-небудзь яны рабiлi гэта, не звяртаючы ѓвагi нi на каго вакол. Падобна коней з набадрамi, яны не размаѓлялi з незнаёмцамi, яны нiколi не глядзелi ѓ вочы iншым. А палiцыя i констебли - што ж, я бачыѓ, што цяпер людзi баялiся iх так, як нiколi раней, - i яшчэ больш дэтэктываѓ Скотленд-Ярда ѓ цывiльным. Як вы сказалi, Ватсан, яны, па-вiдаць, былi арганiзаваны ѓ нейкую форму тайнай палiцыi.
  
  Я бачыѓ усё гэта ѓласнымi вачыма, калi гуляѓ па вулiцах Лондана. Цяпер палiцыя ѓ любы час выводзiць людзей з вулiц для допыту, калi ёсць падазрэнне, што яны зрабiлi якое-то негатыѓнае заѓвагу ѓ адрас караля. Я чуѓ, што некаторыя з iх не вяртаюцца. Лонданскi Таѓэр быѓ зноѓ адкрыты i выкарыстоѓваецца для асаблiвага тыпу зняволеных - так званых ворагаѓ кароны. Мне сказалi, што падзямелля пад Тауэром запоѓненыя зламыснiкамi, якiя былi заключаны ѓ турму за палiтычныя злачынствы супраць кароны без прад'яѓлення абвiнавачванняѓ i якога-небудзь судовага разбору. Тое, чаго наша Добрая каралева Вiкторыя нiколi б не ѓхвалiла за ѓсе гады свайго праѓлення нашым суверэнам. Наш новы кароль, падобна, iмкнецца да пашырэння паѓнамоцтваѓ манархii. Паколькi Марыярцi з'яѓляецца дарадцам за тронам, падобна, што ён i кароль Эдзi пачынаюць праграму, якая задушыць нашу нацыю. Я баюся, да чаго гэта ѓ канчатковым вынiку прывядзе.
  
  Яшчэ адна навiна, якую я пачуѓ сёння, падарожнiчаючы па горадзе: у Гайд-парку адбудзецца мiтынг з патрабаваньнем высьветлiць незадаволенасць народа манархiяй. Падобна на тое, гэта можа стаць пачаткам масавых грамадзянскiх беспарадкаѓ у нашым горадзе. Я быѓ поѓны рашучасцi наведаць гэты мiтынг пазней у той жа дзень i сваiмi вачыма ѓбачыць, якая сiтуацыя ѓ тым цi iншым Лондане, часткай якога я цяпер апынуѓся.
  
  Тым часам, дабраѓшыся да кватэры Лестрейда на Грэйт-Рэсел-стрыт, я са здзiѓленнем убачыѓ у акно, што былы iнспектар Скотленд-Ярда ѓжо ѓладкаваѓся з наведвальнiкам. Я ѓсмiхнуѓся сваёй поспеху, калi заѓважыѓ, што яго госцем быѓ не хто iншы, як iнспектар Тобiас Гресгон, таксама былы супрацоѓнiк Скотленд-Ярда. Тут, сапраѓды, была магчымасць, так бы мовiць, забiць двух зайцоѓ адным стрэлам.
  
  Я зноѓ паспадзяваѓся на сваю маскiроѓку пад старога марака Сигерсона. Я яшчэ не мог выдаць сваю асобу, а гэтыя людзi наѓрад цi паверылi б у тое, што я хто-то такi ѓ любым стаѓленнi. Для iх, як i для ѓсяго гэтага свету, у якiм я апынуѓся, Шэрлак Холмс быѓ мёртвы. Я б пакiнуѓ яго мёртвым яшчэ на некаторы час.
  
  Мне даводзiлася ѓвесь час нагадваць сабе, што на самай справе я не быѓ iх Шэрлакам Холмсам, а быѓ з iншага свету, выдатнага ад гэтага, i што, хоць я спачуваѓ праблемах, якiя я назiраѓ тут, маё сэрца прагнула вярнуцца ѓ мой сапраѓдны дом. Бо на самай справе гэты свет станавiѓся для мяне ѓсё вялiкiм i вялiкiм кашмарам.
  
  Але цяпер аб усiм па парадку. У Лестрейда i Грегсона павiнен быѓ вось-вось з'явiцца наведвальнiк.
  
  Лестрейд адкрыѓ дзверы, маленькi чалавечак, як заѓсёды, быѓ падобны на тхара, яго маленькiя вусiкi i нос сморщились ад агiды, калi ён убачыѓ мяне.
  
  "Я не прымаю прыставанняѓ, мой дарагi. А цяпер правальвай", - сказаѓ ён, збiраючыся зачынiць дзверы ѓ мяне перад носам.
  
  Мая нага ѓ праломiне выдатна прадухiлiла гэта, i я адказаѓ магутным рыкам: "Лестрейд, я прынёс вам вестку ад ворага вашага ворага. Вам цiкава?"
  
  " Зараз жа сюды! Што? Лестрейд што-то збянтэжана прамармытаѓ, але менавiта Грегсон, якi стаяѓ зусiм побач, паклаѓ руку на плячо свайго спадарожнiка i сказаѓ: "Я думаю, мы павiнны паслухаць, што хоча сказаць гэты чалавек".
  
  Лестрейд пацiснуѓ плячыма i адышоѓ ад дзвярэй. "Вельмi добра". Затым, звяртаючыся да мяне, ён сказаѓ: "Ты можаш увайсцi, даѓнiна, i неадкладна паразумецца".
  
  Я ѓсмiхнуѓся i спакойна сказаѓ: "Я служу ворага твайго ворага. Мой гаспадар павiнен заставацца ананiмным да таго часу ѓ будучынi, калi для яго будзе бяспечна раскрыць сябе".
  
  "Шэрлак Холмс мёртвы, даѓнiна," смела заявiѓ Лестрейд.
  
  "Гэта, мае добрыя iнспектары, яшчэ трэба будзе высветлiць", - рашуча зароѓ я. "Але гэта не тое пытанне, на якi трэба адказваць зараз. Што цяпер важна, так гэта тое, што мы супрацьстаiм Марыярцi i яго арганiзацыi. Ён павiнен быць пераможаны, або Англiя i ѓвесь свет асуджаныя!"
  
  " Марыярцi? - Перапытаѓ Лестрейд. " Але цяпер ён чалавек караля.
  
  "I чалавек, якi стаiць за каралеѓскiм прыгнётам народа, i ваша ѓласная праблема, Лестрейд", - смела адказаѓ я.
  
  Абодва мужчыны доѓгi час стаялi моѓчкi.
  
  "Выдатныя словы, кiм бы ты нi быѓ, даѓнiна, але нас звольнiлi, кароль прызначыѓ стаѓленiка Марыярцi, Марана, камiсарам Скотленд-Ярда, i ѓ нас больш няма нiякiх афiцыйных паѓнамоцтваѓ", - хрыпла вымавiѓ Грегсон.
  
  
  
  "Тым не менш, ёсць спосабы", - проста сказаѓ я. "Што я i мой настаѓнiк хочам ведаць, так гэта вось што. Табе цiкава?"
  
  "Ёсць", - раѓнуѓ Лестрейд. "Я кажу вам, што на дадзены момант я клапачуся не столькi аб аднаѓленнi на маёй ранейшай пасады, колькi аб тым, каб адпомсцiць тым, хто наклiкаѓ на мяне гэта злачынства. Мы з Грегсон абмяркоѓвалi гэты самы пытанне да вашага з'яѓлення, але не ведалi, што рабiць.
  
  "Я веру, што магу выправiць гэтую сiтуацыю з дапамогай пэѓных дзеянняѓ", - сказаѓ я з усмешкай.
  
  Затым я распавёѓ Лестрейду i Грегсону, што ѓ мяне на галаве, i яны паабяцалi сустрэцца са мной пазней тым жа вечарам.
  
  
  
  
  
  Вяртаючыся ѓ вашу пакой у Iст-Эндзе, Ватсан, я праходзiѓ мiма Гайд-парку. Гэта было ѓсяго ѓ пары кварталаѓ ад нашага старога жылля на Бэйкер-стрыт, i там я ѓбачыѓ натоѓпу людзей, якiя слухалi выступоѓцаѓ ад розных палiтычных партый, публiчна выказваюць свае прэтэнзii да кароне i каралю. Такi быѓ звычай у Лондане i парку на працягу пакаленняѓ, i часта гэта было проста месца сустрэчы дурняѓ або неѓраѓнаважаных. Але не сёння. Сёння тут прысутнiчалi тысячы грамадзян усiх класаѓ i сацыяльных палажэнняѓ, якiя за апошнi год адчулi на сабе жорсткае ярмо прыгнёту з боку гэтага новага манарха. Распачаѓшы рэдкую спробу, члены Лiберальнай i Кансерватыѓнай партый аб'ядналiся, каб дамагчыся кампенсацыi шкоды кароне. Я падышоѓ да трыбуны спiкера, каб выслухаць некаторыя скаргi, i з вялiкай цiкавасцю слухаѓ, як адзiн за iншым падбухторшчыкi апiсваюць дзеяннi, якiя супярэчаць нашаму добраму ангельскай заканадаѓству. Я ледзь мог паверыць у тое, што чуѓ, але потым я павiнен быѓ успомнiць, што гэта, нягледзячы на ѓсю сваю сiметрыю i дакладнасць, была не мая Англiя, не мой свет.
  
  Мне жорстка нагадалi аб гэтым факце, калi для разгону натоѓпу былi прыцягнутыя кампанii моцных лонданскiх бобi, якiя, як я цяпер заѓважыѓ, нехарактэрна насiлi агнястрэльную зброю.
  
  "Гэта незаконнае сход, i сапраѓдным вам загадваецца неадкладна разысцiся па загадзе караля", - запатрабаваѓ ад натоѓпу капiтан палiцыi.
  
  Што ж, прамоѓцы пачалi падбухторваць тых, хто сабраѓся да насмешкам над палiцыяй, i неѓзабаве натоѓп асвiсталi iх i загадала iм разысцiся. Да майго жаху, я заѓважыѓ лёгкую кавалерыю, якая магла належаць толькi гвардыi Каралеѓскага двара, выстраивающуюся на беразе возера. Гэта не было станоѓчым падзеяй.
  
  Трывога i неспакой цяпер раслi i на тварах натоѓпу. Капiтан палiцыi запатрабаваѓ яшчэ раз: "Вам было загадана неадкладна разысцiся або сутыкнуцца з наступствамi".
  
  Што ж, магу вам сказаць, гэта быѓ выдатны пикант, але ѓсе стала нашмат горш, калi сёй-той у натоѓпе перайшоѓ ад освистывания афiцэраѓ да бросанию прадметаѓ. Тое, што адбылося далей, можа ѓвайсцi ѓ падручнiкi гiсторыi толькi як дзень крывавых забойстваѓ. Таму што Хатняя варта выхапiла шаблi i, рушыѓшы на натоѓп, раптам перайшла ѓ дзiкую атаку лёзамi ѓнiз i ѓ бакi. Эфект быѓ драматычным i катастрафiчным, i пасля дзесяцi хвiлiн хаосу я ѓбачыѓ, што там былi дзясяткi забiтых i сотнi параненых.
  
  Рэшткi натоѓпу разам з рознымi аратарамi ператварылiся ѓ натоѓп, i яе членаѓ гналi наперад i арыштоѓвалi. Я змог прабрацца ѓ бяспечнае месца ѓздоѓж возера. Шматлiкiм iншым пашанцавала менш. Аднаму богу вядома, куды былi дастаѓлены арыштаваныя i што з iмi зрабiлi.
  
  Калi я iшоѓ па вулiцах Лондана на зваротным шляху ѓ твой пакой, я не мог уявiць, якiм кашмарам быѓ гэты свет. Калi Марыярцi не быѓ спынены, здавалася, што сама цывiлiзацыя можа быць асуджаная.
  
  
  
  
  
  Калi я вярнуѓся ѓ твой пакой, ты была там i чакала мяне.
  
  "Холмс! Божа мой! Што з вамi здарылася? Вы выглядаеце так, нiбы прайшлi праз бiтву пры Ватэрлоо!"
  
  " Не Ватэрлоо, Ватсан, а бiтва ѓ Гайд-парку. Я падазраю, што вы прачытаеце аб разнi, наладжанай каралеѓскiмi войскамi, у заѓтрашняй "Таймс", - сказаѓ я, пачынаючы прыводзiць сябе ѓ парадак i пераапранацца. "Але скажы мне, мой сябар, ты бачыѓ Тубтена Гьяцо i перадаѓ яму мой лiст?"
  
  "Так, я гэта зрабiѓ. Ён вельмi стары чалавек, i яму давялося папрасiць хлопчыка, якi быѓ побач з iм, прачытаць i перавесцi яму ваша паведамленне".
  
  "Сапраѓды, гэта вельмi цiкава". Я не мог утрымацца, каб не падняць бровы ѓ цiкаѓнасцi ад такой непаслядоѓнасцi.
  
  " Холмс? - спытаѓ я.
  
  "Усё роѓна", - адказаѓ я. "Але скажыце мне, якi быѓ яго адказ?"
  
  "Яго адказ складаѓся з аднаго слова. 'Так".
  
  
  
  Я глыбока ѓздыхнуѓ, па праѓдзе кажучы, я спадзяваѓся, што гэта будзе не так, але, ведаючы факты так, як я iх ведаѓ, я павiнен быѓ высветлiць, якую ролю адыграѓ наш далёкi госць у гэтай дзiѓнай чарадзе падзей.
  
  "Мы павiнны неадкладна сыходзiць, паколькi я лiчу, што ён можа быць у небяспекi. Тубтен Гьяцо таксама можа быць адзiным чалавекам у свеце, якi можа адказаць на мае пытаннi i, магчыма, дапамагчы мне вярнуцца ѓ мой уласны свет. Мы павiнны неадкладна пагаварыць з iм.
  
  
  
  
  
  Нам прыйшлося прайсцi некалькi кварталаѓ, перш чым мы змаглi набыць "гроулер" з кiроѓцам, якi даставiѓ бы нас праз увесь горад у Гранд-гатэль. Гатэль уяѓляѓ сабой вялiкае будынак, адно з самых высокiх у Лондане, з шасцю паверхамi. Мы паднялiся на новым "лiфце", цi, як яго цяпер называюць амерыканцы, "elevator", на верхнi паверх. На самай справе гэты паверх займала анфiлада пакояѓ для асабiстага карыстання Яго Святасцi i яго даволi шматлiкай свiты манахаѓ i слуг.
  
  Адзiн манах, вiдавочна, якi выконваѓ абавязкi мажордома, павёѓ нас чакаць у маленькай прыёмнай, пакуль разглядалася наша просьба аб аѓдыенцыi ѓ Акiяна Мудрасцi, як яго пачцiва называлi.
  
  " Акiян мудрасцi, Холмс? Хто гэты дзiѓны чалавек?
  
  " Не мужчына, Ватсан, таму што гэта ѓсяго толькi шаснаццацiгадовы хлопчык. У смяротнага форме яго звалi Тубтен Гьяцо, але ён больш вядомы як Яго Святасць Далай-лама Тыбету. Ён трынаццаты ѓ лiнii Далай-лам, якiя, як кажуць, былi реинкарнированы першым з гэтай лiнii яшчэ ѓ пятнаццатым стагоддзi ".
  
  "Але што наконт старога, з якiм мяне пазнаёмiлi?"
  
  "Гэты стары, прадстаѓлены вам як Яго Святасць, быѓ усяго толькi сурагатам. Вiдавочна, ён узяѓ на сябе гэтую ролю ѓ мэтах абароны, мяркуючы, што мэта любога замаху выратуе жыццё яго гаспадара".
  
  "Зразумела. Даволi загадкава, цi не так?"
  
  " Зразумела. Гэты шаснаццацiгадовы юнак зрабiѓ тысячы мiль сюды, у Лондан. Гэта надзвычай незвычайнае падарожжа для чалавека з яго высокiм статусам i мае на ѓвазе вялiкую небяспеку ѓ той цi iншай форме. Я веру, што ён што-небудзь ведае аб маёй сiтуацыi тут. Я не ведаю, як гэта можа быць, але я адчуваю, што ён можа мне дапамагчы ".
  
  " Якiм чынам, Холмс?
  
  "Тыбецкая форма будызму з'яѓляецца магутнай сiлай свету i любовi, а таксама духам гармонii i справядлiвасцi ва ѓсiм свеце. Яны маюць доѓгую гiсторыю спiрытызм i веды ѓ многiх эзатэрычных пытаннях i могуць выяѓляць змены ѓ плынi мiрскiх падзей", - дадаѓ я.
  
  "Добра, што было ѓ тваёй запiсцы для яго? Ты спытала яго, цi ведае ён, як ты можаш вярнуцца ѓ свой уласны свет?"
  
  "Няма. Калi я прачытаѓ у Times, што Яго Святасць прыехаѓ у Лондан, я зразумеѓ, што гэта не магло быць простым супадзеннем. У рэшце рэшт, мы з Марыярцi знаходзiмся ѓ Лондане. Увесь гэты сцэнар развiцця падзей звязаны з Лонданам. Такiм чынам, я спытаѓ у яго, цi была прычына яго прыезду сюды ѓ тым, што ён выявiѓ пэѓныя анамалii ѓ патоку мiрскiх падзей? Як вы сказалi, яго адказ на гэтае пытанне быѓ 'Так'. Гэта прызнанне я знаходжу вельмi цiкавым. Я таксама напiсаѓ, што калi гэта быѓ яго адказ, то яму варта прыняць меры засцярогi, таму што яго жыццё можа быць у небяспецы. Вось чаму мы сабралiся тут сёння ѓвечары ".
  
  " Што мы можам зрабiць, Холмс?
  
  " Не бойся, у нас ёсць саюзнiкi, i я таемна размясцiѓ iх, каб выкрыць любую небяспеку. Але, добры дзень, вось вярнуѓся мажордом, i ён паказвае, што мы павiнны iсцi за iм на аѓдыенцыю да Яго Святасцi ".
  
  
  
  
  
  Цэнтральная пакой гасцiнiчнага нумара была вялiкай i ѓяѓляла сабой багата абстаѓлены залу для аѓдыенцый у далёкаѓсходняй стылi. Са сценаѓ звiсалi вялiкiя i раскошныя габелены тханья з маляѓнiчымi малюнкамi Буды. У канцы пакоя стаяѓ элегантны, але пусты трон, а збоку, перад вялiкiмi вокнамi, стаяѓ малады чалавек з выбритой верхавiнай, апрануты ѓ хупавы жоѓты халат з намса шоѓку. Вакол яго суетилась тузiн тыбецкiх манахаѓ у памяранцава-шафрановых вопратцы, лысых, як i iх настаѓнiк, абмяркоѓваючы вострыя пытаннi, калi мы наблiзiлiся.
  
  Тубтен Гьяцо убачыѓ нас i жэстам загадаѓ сваiм паслядоѓнiкам замаѓчаць. Яны хутка сталi ѓ два доѓгiх шэрагу па абодва бакi ад Прысутнасцi, як яго таксама звалi, у той час як мы пайшлi яму насустрач.
  
  "Ваша Святасць, я Сигерсон, а гэта мой сябар, доктар Джон Х. Ватсан, якi сёння перадаѓ вам запiску", - сказаѓ я. Мы пацiснулi адзiн аднаму рукi ѓ заходняй форме прывiтання. Я чытаѓ, што Яго Святасць вельмi цiкавiѓся сучасным светам i заходнiмi звычаямi.
  
  Яго Святасць Далай-лама ласкава ѓсмiхнуѓся, ён быѓ усяго толькi хлопчыкам, але ѓ яго асобе, i асаблiва ѓ вачах, была глыбiня, якая прымушала вас адчуваць, што вы знаходзiцеся ѓ прысутнасцi значна больш сталага i мудрага чалавека. Меркавалася, што ён быѓ рэiнкарнацыяй апошняга Далай-ламы ѓ лiнii, ѓзыходзячай да першага майстру, i я ледзь мог паверыць, што гэта праѓда.
  
  Ён здзiвiѓ нас, загаварыѓшы па-ангельску з вiдавочным брытанскiм акцэнтам: "Сардэчна запрашаем, сябры мае. Так, я размаѓляю па-ангельску, мiстэр Сигерсон, дзякуючы настаѓнiку ѓ манастыры ѓ часы маёй маладосцi. Я выявiѓ, што зачараваны ѓсiм брытанскiм i сучасным, i таму падумаѓ, што лепш за ѓсё вывучыць мову сучаснага свету, каб пазнаёмiцца з iм на свае вочы. Але, вяртаючыся да вашага пытання, адказ, вядома ж, 'Так'. Вы маеце рацыю. Цi бачыце, на працягу стагоддзяѓ мой народ назiраѓ бачання будучынi ѓ святым возеры Лхамо Лхацо ѓ Чокхоргьяле. Гэта было падчас аднаго з такiх пошукаѓ бачання, дзе я ѓбачыѓ усё, што адбылося, i многае з таго, што адбудзецца ". Далай-лама раптам змоѓк. Ён павярнуѓся да сваiх слугам, зрабiѓ iм знак, i яны хутка пачалi выходзiць з залы. Неѓзабаве мы апынулiся сам-насам з Далай-ламай.
  
  Як толькi мы селi тварам адзiн да аднаго ѓ iншым канцы пакоя, Тубтен Гьяцо пiльна паглядзеѓ на мяне i сказаѓ: "Ты адзiн з двух мужчын, якiх я бачыѓ у сваiм бачаннi. Вашы дзеяннi ѓ адно i той жа час у абодвух мiрах прывялi да разрыву, да адкрыцця дзверы памiж гэтымi светамi.
  
  Што ж, здавалася, гэта лiшняе пацверджанне маёй тэорыi, i нават калi я не зусiм верыѓ, я ведаѓ, што гэта павiнна быць праѓдай. Тым не менш я спытаѓ: "Як гэта можа быць?"
  
  "Лепш бы вы спыталi, як такога можа не быць?" Яго Святасць адказаѓ, адказваючы на маё пытанне сваiм уласным. Ён трохi памаѓчаѓ, перш чым працягнуць: "Два дакладных падзеi, якiя адбываюцца адначасова ѓ розных мiрах - але з процiлеглымi вынiкамi - могуць адкрыць дзверы памiж гэтымi двума светамi. Тады стала б магчымым правалiцца з аднаго свету ѓ iншы. Сигерсон, як ты называеш сябе тут, ты бачыш далёка, нашмат далей, чым большасць. Што кажа табе твой розум? Аб чым кажуць вам вашыя факты?"
  
  "Тое, што ты кажаш, можа быць праѓдай", - цiха адказаѓ я.
  
  "Можа быць праѓдай?" падказаѓ ён.
  
  "Павiнна быць праѓдай", - паправiѓ я.
  
  Далай-лама кiѓнуѓ сваёй юнай галавой, мiласцiва усмiхаючыся, затым дадаѓ: "Iншы, якога я бачыѓ, быѓ вашым заклятым ворагам. Я бачыѓ усё гэта i многае iншае ѓ сваiх ѓявах i баюся за наш свет, калi твой закляты вораг не спынены. Мой вiзiт сюды, акрамя самога эгаiстычнага жадання ѓбачыць сучасны свет, складаѓся ѓ тым, каб паглядзець, цi змагу я папярэдзiць тых, хто ѓ гэтым замешаны, каб яны выправiлi гэтую памылку ".
  
  "Якая памылка?" - Спытаѓ я.
  
  "У тваiм свеце, Сигерсон, ты забiѓ свайго ворага. У маiм свеце, тут, ён забiѓ цябе. Гэтага нiколi не павiнна было здарыцца. Спалучэнне яго жыцця з тваёй смерцю ѓ вынiку гэтай сустрэчы выклiкала беспарадкi ѓ маiм свеце. Што прымусiла яго зло праявiць сябе ѓ поѓнай меры. Раѓнавагу зрушылася. Вы павiнны зноѓ ѓсталяваць яго на ранейшы ѓзровень ".
  
  "Я хачу вярнуцца ѓ свой уласны свет, ваша Святасць, але калi тое, што вы кажаце, праѓда, я не магу з чыстым сумленнем дазволiць майму ворагу разбурыць ваш свет. Я ведаю, на што ён здольны, я бачыѓ вынiкi працы яго рук. Я згодны з вамi, я павiнен нешта зрабiць, каб спынiць яго, " сказаѓ я.
  
  "Тады ёсць толькi адзiн спосаб зрабiць гэта, i каб ты змог вярнуцца ѓ свой законны свет. Вы абодва звязаны дзвярыма. Ён усё яшчэ адкрыты i чакае твайго вяртання ..."
  
  "Вадаспад! Павiнна быць, гэта ён!" - выпалили вы i дадалi: "Прабачце, Холмс".
  
  "Правiльна, доктар", - працягнуѓ Далай лама. "Мiстэр Холмс, вы павiнны яшчэ раз прайграць запал той першапачатковай сустрэчы, i на гэты раз вы павiнны атрымаць перамогу. Шукай туман, гэта твой дзвярны праём".
  
  Я паглядзеѓ у стомленыя вочы Тубтена Гьяцо, i на яго твары была амаль блажэнная ѓсмешка. Гэта маладое твар зусiм не спалучалася з такiмi сьвецкiмi старымi вачыма.
  
  " А цяпер, Сигерсон, скажы мне, што гэта тваё далёкае бачанне кажа табе пра мяне?
  
  Я быѓ ашаломлены яго просьбай, але аѓтаматычна адказаѓ: "Акiян Мудрасцi здаецца прыдатным назвай, i, калi судзiць па вашай маладосцi, я бачу, што ѓ блiжэйшыя гады вас i ваш народ чакаюць вялiкiя здзяйсненнi. У цябе будзе доѓгi праѓленне. Ты мудры. Ты добры. Ты разумееш зло".
  
  Стаiчным выраз твару Далай-ламы не змянiлася, калi ён ѓстаѓ i сказаѓ: "Аѓдыенцыя скончана; жадаю вам поспеху ѓ вашых пошуках, Сигерсон".
  
  Калi мы ѓсталi, каб сысцi, Яго Святасць дадаѓ: "Доктар Ватсан, калi ласка, затрымаецеся на хвiлiнку".
  
  Абодва мужчыны ѓбачылi здзiѓленне на маiм твары. Але я пакiнуѓ вас, Ватсан, i выйшаѓ з пакоя, каб пачакаць вас у маленькай прыёмнай, дзе мы былi раней.
  
  
  
  Увайшоѓ манах, якi выконваѓ абавязкi мажордома, i сказаѓ: "Ваш сябар хутка будзе вернуты вам".
  
  Я падзякаваѓ яго i цярплiва чакаѓ. Мне заставалася толькi гадаць, аб чым менавiта Далай-ламе трэба пагаварыць з вамi сам-насам, без майго прысутнасцi.
  
  Пакуль я чакаѓ, я пачуѓ шум у калiдоры, i раптам у пакой увайшлi Лестрейд i Грегсон, а за iмi - чацвёра дужых лонданскiх бобi. Яны трымалi ѓ кайданах не каго iншага, як палкоѓнiка Себасцьяна Марана, у той час як Лестрейд трымаѓ у руках дзiѓнага выгляду вiнтоѓку. Гэта быѓ сумна вядомы пнеѓматычны пiсталет Марана.
  
  "Як вы i сказалi, ён быѓ на другiм баку вулiцы, маючы намер яшчэ раз стрэлiць у старога ѓ вокны". Лестрейд выказаѓ здагадку: "Стары, аб якiм вы казалi, будзе мэтай".
  
  " Са старым усё ѓ парадку? - Спытаѓ я.
  
  "Лёгкае раненне, але гэтага дастаткова, каб звязаць Марана i яго пiсталет з меркаваным забойствам", - выказаѓ меркаванне Грегсон з усмешкай.
  
  "Вы не можаце арыштаваць мяне! Я камiсар Скотленд-Ярда!" Моран запатрабаваѓ з вялiкай помпай.
  
  "Не зусiм", - пераможна сказаѓ Грегсон. "Магчыма, у нас больш няма афiцыйнай улады, але ѓсё яшчэ дзейнiчаюць законы супраць забойстваѓ. Гэта грамадзянскi арышт, усё цалкам законна. Вы арыштаваныя за замах на забойства Яго Святасцi Далай-ламы Тыбету. Магчыма, за гэта злачынства вас не пасадзяць у турму на судзе прысяжных з-за уплывовых сяброѓ, але вашы днi ѓ якасцi камiсара Скотленд-Ярда скончылiся!"
  
  "Бярыце яго!" Лестрейд загадаѓ констеблям, i неѓзабаве Моран знiк.
  
  "Для яго справы пойдуць дрэнна, а для Лестрейда i мяне зараз лепш", - сказаѓ Грегсон. "Хто ведае, можа быць, яго нават адновяць на пасадзе?"
  
  
  
  
  
  Як толькi Лестрейд i Грегсон сышлi, неѓзабаве пасля гэтага вы вярнулiся да мяне, Ватсан, са сваёй прыватнай аѓдыенцыi ѓ Далай-ламы.
  
  " Ну? Павiнен прызнаць, я заiнтрыгаваны. Што ён хацеѓ сказаць? - Спытаѓ я, поѓны цiкаѓнасцi.
  
  Вы здавалiся дзiѓна стрыманым, але ѓ рэшце рэшт проста ѓсмiхнулiся мне, па-братэрску кранальна паклаѓшы руку мне на плячо. "Не бойцеся, Холмс. Яго Святасць ѓсё патлумачыѓ. Ён сапраѓды бачыць амаль так жа далёка, як i ты. Мы павiнны знайсцi спосаб прымусiць Марыярцi вярнуцца да Рейхенбахскому вадаспаду ".
  
  Я кiѓнуѓ. " Ты чаго-то недоговариваешь.
  
  Вы праiгнаравалi маё пытанне, i таму я не стаѓ настойваць. Замест гэтага мае думкi звярнулiся да надзённай праблеме.
  
  Я думаѓ аб гэтай сувязi памiж Марыярцi i мной. Гэта мела сэнс, i словы Тубтена Гьяцо, здавалася, пацвярджалi вядомыя мне факты. Аднак даставiць Марыярцi ѓ Рейхенбах яшчэ раз, прычым аднаго, без паслугачоѓ, можа апынуцца цяжкiм, калi не немагчымым. Цяпер ён быѓ магутны, у яго было месца побач з каралём, i ён быѓ блiскучым злачынцам. Мой план быѓ бы амаль невыканальны, але я павiнен быѓ бы знайсцi спосаб ажыццявiць яго.
  
  "Цi можна гэта зрабiць, Холмс?" вы спыталi мяне, як быццам прачытаѓшы мае думкi.
  
  "Я не ведаю", - адказаѓ я. Затым я распавёѓ вам пра падзеi, якiя адбылiся за апошнiя паѓгадзiны, калi Грегсон i Лестрейд арыштавалi Марана.
  
  "Моран?" - перапытаѓ ты, выказваючы вiдавочнае здзiѓленне.
  
  "Так, Моран са сваiм духавым пiсталетам, iдэальным бясшумным зброяй для забойства", - рэзка адказаѓ я.
  
  " Але чаму Моран, Холмс? Моран што-небудзь ведае?
  
  "Няма. Не Моран, Ватсан, Марыярцi. Ён павiнен падазраваць. Цiкава, што б гэта магло быць? Што ж, як бы там нi было, цяпер, калi Моран знiк, ён, напэѓна, будзе папярэджаны.
  
  "Гэта здаецца ключавым ходам", - рызыкнуѓ ты.
  
  Я глядзеѓ на цябе, якi стаяѓ там, Ватсана з iншага свету i ѓ той жа час так падобнага на майго сапраѓднага сябра. "Сапраѓды, ты маеш рацыю. Выснова Марана з гульнi - ключавое падзея. Ход, якi Марыярцi не зможа прыняць лёгка. Калi я ведаю сваiх Марыярцi, а я думаю, што ведаю, гэта падзея будзе бясконца турбаваць яго. Магчыма, мы зможам згуляць на гэтым з добрым эфектам ".
  
  " Што ж, Лестрейд i Грегсон паспрабавалi ...
  
  "Марыярцi ведае, што Лестрейд i Грегсон нiколi не змаглi б ажыццявiць такi пераварот у адзiночку. Ён нешта западозрыць, пабачыць намёк на маю дачыненне да гэтай справы. Ён пашле сваiх агентаѓ распытаць пра стары марак, якi называе сябе Сигерсоном. Гэта таксама добра. Магчыма, мы зможам трохi падштурхнуць гэтыя падазрэннi да страхаѓ, якiя ён не зможа iгнараваць ".
  
  " Якiм чынам, Холмс?
  
  
  
  "Я адчуваю, што чуткi аб маёй смерцi былi моцна перабольшаныя i занадта доѓга заставалiся невыпраѓленыя", - сказаѓ я з усмешкай. У мяне была iдэя, якая магла б вырашыць праблемы не толькi гэтага свету, i мае ѓласныя, але i вашыя. Ты страцiѓ свой гонар i выпiѓ за маю смерць. Цяпер ты будзеш апраѓданы.
  
  "Ватсан," сказаѓ я, " я прымушу Марыярцi западозрыць у пэѓных колах, што я, магчыма, на самай справе жывы. Гэта прыцягне яго ѓвагу. Ён не змог утрымацца ад таго, каб самому высветлiць праѓду i ѓладзiць гэтую справу раз i назаѓсёды ".
  
  " Брава, Холмс! Гэта прывядзе iх на Пиккадилли! Але як мы гэта зробiм?
  
  Я доѓга маѓчаѓ. Мне трэба было многае абдумаць. Я пачаѓ сумаваць па сваёй трубцы i клубящимся аблоках карыснага тытунёвага дыму, якi заѓсёды дапамагаѓ у такiх справах. Я ведаѓ, што гэта павiнна быць зроблена як след. Я не мог перагульваць, выяѓляючы залiшнюю смеласць, або быць бедным у сваiм падыходзе. Нарэшце, я дастаѓ ручку i паперу i напiсаѓ тры лiсты. Першыя два былi амаль iдэнтычныя. Кожнае з iх было адрасавана Лестрейду i Грегсону па месцы жыхарства. Я сказаѓ iм, што я сапраѓды жывы, што гэта я кiраваѓ iмi, пераапрануѓшыся старым мараком Сигерсоном. Затым я патлумачыѓ вашу ролю, Ватсан, у маiм плане. Я сказаѓ iм, што вы заѓсёды дзейнiчалi па маiм прамым загадам.
  
  Наступнае, трэцяе i самае важнае лiст, адрасаваны прафесару Джэймсу Марыярцi. Пасланне было кароткiм, простым i непасрэдным. У iм гаварылася: "Калi вы шукаеце праѓду, тады шукайце тое, што знаходзiцца ѓ магiле Шэрлака Холмса". Лiст быѓ без подпiсу.
  
  Затым я аддаѓ вам гэтыя тры лiсты i папрасiѓ вас даставiць першыя два Лестрейду i Грегсону. Трэцяе лiст, якое я даручыѓ вам пакiнуць у пабе Вест-Энду ѓ руках бармэна Рейнольдса. Я ведаѓ, што пасланне абавязкова дойдзе да меркаванага адрасата i зацiкавiць яго. Затым, нягледзячы на вашы пярэчаннi, я ѓзяѓ з вас абяцанне, што вы застанецеся ѓ Лондане i будзеце чакаць майго вяртання.
  
  Адразу пасля гэтага я зноѓ сеѓ на марскi цягнiк, адправiѓшыся на Кантынент у Интерлакен, адзiн.
  
  
  
  
  
  Увечары першага дня я прыбыѓ у маленькую вёсачку ѓ магутнага вадаспаду i зняѓ пакой у мясцовай гасцiнiцы. Там я прывёѓ свой план у дзеянне. Я звязаѓся з добрым Гансам, i той ноччу мы прабралiся на могiлкi, выявiѓшы магiлу. Мы перанеслi цела ѓ iншае месца i зачынiлi магiлу. Цяпер яна была пустая, за выключэннем аднаго маленькага прадмета.
  
  На наступную ноч з хованкi, выкарыстоѓваючы сваю падзорную трубу, я пiльна назiраѓ за магiлай Шэрлака Холмса.
  
  Як я i чакаѓ, пасля паѓночы я заѓважыѓ высокую худощавую постаць, крадком надыходзячую да могiлак з закрытым лiхтаром. Ён быѓ адзiн i нёс рыдлёѓку. Я з цiкавасцю назiраѓ, як ён прыбiраѓ зямлю з магiлы "ангельца, якi памёр у траѓнi 1891 года". Чым больш ён капаѓ, тым хутчэй капаѓ. Як толькi ён дакрануѓся да дрэва простага труны, ён спынiѓся, паднёс блiжэй свой лiхтар i спрытна счистил астатнюю бруд. Нарэшце, яму ѓдалося адкрыць вечка труны, i пасля таго, як ён зрабiѓ гэта, ён стаяѓ нерухома i моѓчкi, як статуя. Я цалкам мог прадставiць яго жах, таму што ѓ труне не было цела. Гэта, вядома, было агiдна, але, з iншага боку, гэты труну таксама быѓ не зусiм пусты. Высокая постаць павольна паднесла лiхтар блiжэй да труны, i ён нахiлiѓся, каб разгледзець што-то ѓнутры. Раптам ён працягнуѓ руку i выцягнуѓ невялiкi канверт. Гэта быѓ той самы, якi я пакiнуѓ там напярэдаднi вечарам. Звонку было напiсана проста: "Марыярцi". Унутры была невялiкая запiска, якую ён выцягнуѓ, акуратна разгарнуѓ i пачаѓ чытаць. Гэта таксама было коратка i проста. На iм было напiсана: "Сустрэнемся на досвiтку, на вышынях, якiя ѓзвышаюцца над Рейхенбахским вадаспадам". Яно было падпiсана iнiцыяламi "Шч. Х.".
  
  Марыярцi запiску скамячыѓ i канверт i ѓ гневе шпурнуѓ iх у пусты труну. Ён агледзеѓся ѓ цемры, хутка пагасiѓ лiхтар i раптам выдаѓ гучны пагрозлiвы крык чыста жывёльнай злосцi. Я нiколi ѓ жыццi не чуѓ нiчога падобнага. Гэта выклiкала змрочную ѓсмешку на маiм твары.
  
  Было ѓжо далёка за поѓнач, я сабраѓ свае рэчы i пачаѓ свой шлях да вышынь з выглядам на Рейхенбахский вадаспад, дзе я павiнен быѓ чакаць Марыярцi i нашай лёсу.
  
  
  
  
  
  Рассвет ѓ Рейхенбахе - цудоѓнае вiдовiшча, Ватсан, i мне, вядома, было шкада, што на гэты раз вы яго прапусцiлi. У маiм уласным свеце ты суправаджаѓ мяне да вадаспаду, але потым у апошнюю хвiлiну быѓ адклiканы Марыярцi пад якiм-то падставай, каб мы з iм засталiся сам-насам. Цяпер у падобных хiтрыкi не было неабходнасцi, паколькi гэта былi б проста Марыярцi i Холмс, як i было задумана з самага пачатку. Дзве першабытныя сiлы ѓступiлi ѓ вечную барацьбу памiж дабром i злом.
  
  
  
  Я зняѓ маскiроѓку, у ёй больш не было неабходнасцi, i я быѓ апрануты ѓ сваю звычайную вопратку, а таксама ѓ цяжкiя паходныя чаравiкi i куртку. На Рейхенбахе было даволi халаднавата, нягледзячы на тое, што сонца толькi што ѓзышло.
  
  Я паглядзеѓ на вадаспад ѓнiзе, каб вызначыць месцазнаходжанне таго дзiѓнага туману, з якiм я сутыкнуѓся падчас свайго першага вiзiту сюды больш за год таму. Вядома, ён усё яшчэ быѓ там, туманны туман, якi, здавалася, мiгцеѓ i ссоѓваѓся, перамяшчаючыся ѓ розныя месцы ѓздоѓж краю вадаспаду. Я пачаѓ здагадвацца, што калi дзiѓны туман валодаѓ ѓласцiвасцямi перамяшчэння - цi, па меншай меры, здольнасцю змяняць месцазнаходжанне, - то гэта магло быць прычынай таго, што ѓ нашай першапачатковай сустрэчы ѓ маiм уласным свеце Марыярцi загiнуѓ пры падзеннi, у той час як я правалiѓся ѓ туман i быѓ перанесены сюды. Туман, павiнна быць, быѓ дзвярным праёмам. Гэта здавалася цалкам магчымым, i я выявiѓ, што атрымлiваю асалоду ад вiдавочным лагiчным рашэннем гэтай самай дзiѓнай з праблем раз i назаѓжды, калi раптам пачуѓ крокi ззаду сябе.
  
  Гэта быѓ Марыярцi! Ён iмгненна апынуѓся побач са мной, моцна абхапiѓ мяне рукамi, прыцiснуѓшы мае ѓласныя рукi да баках, i хутка пацягнуѓ мяне да выступу.
  
  "Такiм чынам, мiстэр Холмс, я ведаю, што гэтага не можа быць, але гэта так! Вы, здаецца, перасьледуеце мяне вечна. Няѓжо я нiколi не змагу вызвалiцца ад вас? Што ж, я буду вольны ад вас, Холмс. Я забiѓ цябе аднойчы, у гэтым я быѓ упэѓнены, i я заб'ю цябе зноѓ, i на гэты раз ты застанешся мёртвым!
  
  "Марыярцi!" Я зароѓ, узрушаны тым, што я мог бачыць у iм. Бо гэты Марыярцi не быѓ старым, згорбленым, кнiжным прафесарам, якога я ведаѓ па сваiм свеце. Гэты чалавек здаваѓся маладзей i, безумоѓна, нашмат мацней. Я не мог зразумець чаму - але тады чаму гэта павiнна быць не так? Далай-лама сказаѓ мне, што, хоць гэты свет падобны на мой уласны, ён таксама адрознiваецца ад майго ѓласнага свету. Хiба я не бачыѓ гэтага сам?
  
  Раптам я зразумеѓ, што гэты Марыярцi забiѓ Холмса з гэтага свету ѓ iх першай сустрэчы. Ён лёгка мог зрабiць тое ж самае i са мной. Ён быѓ больш, мацней, чым Марыярцi з майго ѓласнага свету. Я адчуѓ, што мяне няѓмольна цягнуць да выступу. Я чуѓ бурлiвую ваду, разбивающуюся унiзе, адчуваѓ пырскi са скалы, сонца сляпiла мне вочы, калi я наблiжаѓся да сваёй гiбелi.
  
  "На гэты раз вам не збегчы, Холмс! На гэты раз вы палецiце з абрыву i памраце!" Марыярцi прагыркаѓ гэтыя словы мне на вуха.
  
  Я паспрабавала адбiцца ад яго, але ён быѓ мацней i моцна трымаѓ мяне. Я не магла вызвалiць свае рукi, якiя ён прыцiскаѓ да маiх баках. Я не магла разарваць яго хватку трэба мной. Менавiта тады я зразумеѓ, што збiраюся памерцi. Ён збiраѓся зрабiць гэта зноѓ! Ён збiраѓся скiнуць мяне з ѓступа ѓ вадаспад, каб я разбiѓся насмерць на камянях ѓнiзе.
  
  I тут я адчуѓ моцны ѓдар, як быццам ад нейкага магутнага сутыкнення, i нас цалкам разгарнула. Затым, добры Ватсан, я ѓбачыѓ ваш твар, i вы бiлiся з Марыярцi.
  
  "Холмс, я тут. Далай-лама ведаѓ, што вам спатрэбiцца мая дапамога!"
  
  "Я казала табе заставацца ѓ Лондане!" Выпалiла я, спрабуючы вызвалiць рукi.
  
  "Ха-ха!" - ты засмяяѓся, збiваючы Марыярцi ѓдарамi кулака i спрабуючы разняць нас.
  
  Затым я разарваѓ хватку Марыярцi i вызвалiѓся. Я неадкладна ѓмяшаѓся, каб абаранiць цябе ад яго удараѓ. Вы б'яце яго зноѓ, i яшчэ раз, прымушаючы яго адступiць назад, дзе ён, здавалася, вагаѓся, страцiѓ раѓнавагу. Затым, калi Марыярцi саслiзнуѓ з вадаспаду, я з жахам назiраѓ, як ён раптам схапiѓ цябе за палiто, i ты рушыѓ услед за iм са скалы.
  
  " Ватсан! - Усклiкнуѓ я.
  
  "Холмс, не трэба, я рады, што ѓсё так скончылася ..." I ваш голас зацiх, калi вы ѓпалi на камянi унiзе.
  
  Я стаяѓ ля прорвы, калi вы з Марыярцi ныралi ѓнiз, да вадаспаду i iмгненнай смерцi ѓнiзе.
  
  Усё было скончана. Я паглядзеѓ унiз i ѓбачыѓ, што вы з Марыярцi ляжалi, скалечаныя, на камянях вадаспаду, i неѓзабаве вас зацягнула пад ваду лютая вада ракi. Iмгненне праз вас абодвух не было.
  
  "Нарэшце-то Марыярцi мёртвы", - прашаптаѓ я, дрыжучы ад гора, "але якой цаной? Мой добры Ватсан, мёртвы! Што мне цяпер рабiць?"
  
  I тады мне ѓспомнiлiся словы Тубтена Гьяцо: "Шукай туман, гэта твой дзвярны праём."
  
  Я азiрнуѓся i ѓбачыѓ, што туман быѓ прыкладна ѓ дваццацi ярдаѓ ад мяне, i я пайшоѓ да яго, нiбы ѓ сне. Ён блiскаѓ самым ненатуральным чынам, i цяпер я цалкам мог паверыць, што гэта сапраѓды магла быць нейкая форма трансцэндэнтнага або звышнатуральнага праходу памiж светамi, як мне сказаѓ Далай-лама.
  
  Марыярцi ѓ гэтым свеце, i ѓ маiм уласным свеце, цяпер быѓ мёртвы. Я выканаѓ сваю мiсiю. Я задаваѓся пытаннем, цi быѓ я дастаѓлены сюды менавiта па гэтай прычыне ѓ першую чаргу? На гэтае пытанне ѓ мяне не было адказу. Магчыма, Тубтен Гьяцо ведаѓ больш, чым казаѓ? Магчыма, ён распавёѓ вам, Ватсан, i менавiта таму, здаравяка, вы не паслухацца майго загаду застацца ѓ Лондане? I ѓсё ж ваша непаслушэнства выратавала мне жыццё i дазволiла выканаць гэтую мiсiю.
  
  Цяпер мне прыйшоѓ час вярнуцца дадому, у мой уласны свет, якога я належаѓ. Брама чакалi мяне. На жаль, я пакiдаѓ ззаду свет, дзе былi мёртвыя не толькi Марыярцi i Холмс, але i ваша другое "я". I ѓсё ж цяпер, больш, чым калi-небудзь, я прагнуѓ вырвацца з гэтага кашмарнага свету i вярнуцца дадому, у мой родны Лондан, да майго любiмаму Ватсону, у наш уласны дом 221B, з Майкрофтом, мiсiс Хадсон i нават з суровым тварам старога Лестрейда.
  
  Я накiраваѓся да туману. Як толькi ён замёр пада мной, я ѓважлiва паглядзеѓ на яго зверху ѓнiз. Я ведаѓ, што мне трэба рабiць. Я не мог жыць у гэтым свеце. Не пасля смерцi майго лепшага сябра, якi аддаѓ сваё жыццё, каб выратаваць маю ѓласную. Але тое, пра што я думаѓ, таксама было неспасцiжна. Калi б я быѓ няправы, я б зрабiѓ сам тое, чаго Марыярцi проста не змог зрабiць. Я мог бы пакончыць з сабой, здзейснiць суiцыд.
  
  Я паглядзела на палымяны туман унiзе. Я зрабiла глыбокi ѓдых. Мiгаценне, здавалася, клiкала мяне. Я падумаѓ пра цябе, добрым аднаго, i аб доме, i аб усiх людзях, якiх я хацеѓ убачыць зноѓ, i я нырнуѓ у гэты дзвярны праём i свой лёс.
  
  
  
  
  
  "З вамi ѓсё ѓ парадку, мiстэр?" Я пачуѓ голас, якi гаварыѓ трэба мной.
  
  Я павольна прыходзiѓ у прытомнасць, удыхаючы халодны горны паветра, адчуваючы бруд i траву пад сваiм целам, я адчуваѓ, як трасуцца мае плечы i ѓсё цела. Я адкрыѓ вочы i ѓбачыѓ добрага Ганса.
  
  " З табой усё ѓ парадку? Дзiѓнае месца для сну, цi не так?
  
  "Ганс?" - Спытаѓ я.
  
  "Так, гэта маё iмя. Але адкуль ты гэта ведаеш?" асцярожна адказаѓ ён.
  
  "Вы мяне не ведаеце?"
  
  "Не, сэр. Я павiнен вас ведаць? Я нiколi не сустракаѓ вас да гэтага моманту".
  
  Я кiѓнуѓ. "Не, вядома, няма, вы мяне не ведаеце".
  
  
  
  
  
  Па дарозе ѓ Лондан, я купiѓ нумар "Таймс" i прачытаѓ яго з новым пачуццём радасцi, калi даведаѓся аб планах па святкаваннi Дня нараджэння каралевы Вiкторыi. Да яе павiнен быѓ далучыцца яе сын Эдвард, спадчыннiк пасаду. Я ѓздыхнуѓ з палёгкай, свет, якi я ведаѓ, свет, да якога я належаѓ, быѓ тут, i я быѓ у яго на сваiм законным месцы. Я з цiкавасцю чытаѓ месцы, дзе нядаѓна быѓ абраны новы амерыканскi прэзiдэнт, i не было нi найменшага намёку на ваеннае паѓстанне або пераемнасць; дзе ѓрад Францыi ѓсё яшчэ знаходзiлася ѓ звычайнай мiтуснi, але яшчэ не апала; i дзе ѓ Германii i Расii панавала спакой. Цяпер здавалася, што ѓсё было так, як i павiнна быць.
  
  Я таксама заѓважыѓ невялiкую нататку, схаваную на апошнiх старонках, пра Эдзi. Тут ён не быѓ каралём, проста малодшым членам каралеѓскай сям'i. У iм проста гаварылася, што Альберт Крысцiян Эдвард Вiктар, герцаг Кларенс i Эйвондейл, унук каралевы Вiкторыi, быѓ шпiталiзаваны ѓ сувязi з цяжкай хваробай, якая папярэднiчала яго раптоѓнай смерцi. Цяпер хадзiлi чуткi, што сумна вядомы распуснiк заразiѓся пранцамi i што менавiта гэтая хвароба павольна зводзiла яго з розуму. Падобна на тое, хвароба нанесла юнаму члену каралеѓскай сям'i канчатковы страты. Цяпер у яго не было нi найменшага шанцу калi-небудзь стаць каралём.
  
  Я зачынiѓ газету i прыбраѓ яе. Цягнiк пад'язджаѓ да вакзала Вiкторыя. Не магу выказаць радасць, якую я спазнаѓ. Мяне доѓга не было. Цяпер я зноѓ быѓ дома. Я неадкладна наняѓ рамiзнiка, якi адвёз мяне на Бэйкер-стрыт да нашых нумарах па адрасе 221B.
  
  У мяне была гiсторыя, якую нiхто - нават вы, Ватсан - нiколi не змог бы запiсаць, таму што хто б у гэта паверыѓ? Але я ѓсё роѓна распавядаю яе вам, мой стары сябар. Вы можаце змясцiць гэты аповяд сярод iншых вашых папер у свой стары сейф. Магчыма, калi-небудзь у будучынi таямнiцы часу i прасторы будуць дастаткова добра вывучаны, каб мой аповяд мог здацца праѓдападобным. Мне гэта ѓжо здаецца неверагодным, хоць я перажыѓ гэта зусiм нядаѓна. I, як я сказаѓ вам на мiнулым тыднi па вяртаннi, было прыемна ѓбачыць вас пасля столькiх гадоѓ, мой дарагi Ватсан. Было прыемна пабачыцца з табой.
  
  OceanofPDF.com
  
  Залаты крыж
  
  Майкл Колiнз
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Тадеуш Ян фортуновский прыбыѓ у Амерыку вясной 1893 года, не кажучы па-ангельску. Тры месяцы праз ён быѓ арыштаваны за забойства вядомага коннозаводчика, свецкай iльвiцы i былога вiцэ-губернатара Калiфорнii Колiна "Кондар" Кэмерана. Сенсацыйнае падзея ѓ той час, але, у рэшце рэшт, не больш чым забыты iнцыдэнт у бурнай гiсторыi гарадоѓ Бруклiн i Нью-Ёрк, i я б нiколi не пачуѓ аб гэтым злачынстве, калi б Тадэвуш Ян не быѓ маiм дзядулем.
  
  У траѓнi 1893 года яму быѓ амаль дваццаць адзiн год, ён нарадзiѓся i вырас у польскiх бацькоѓ у маленькiм гарадку ѓ Лiтве, якi ѓ той час быѓ часткай iмперыi цара ѓсяе Русi. Iмперыя, дзе палякi i лiтоѓцы ненавiдзелi адзiн аднаго, дзе абодва ненавiдзелi рускiх, дзе ѓсе трое ненавiдзелi габрэяѓ, i дзе казакi ненавiдзелi ѓсiх, уключаючы адзiн аднаго. Нiкога не хвалявала, каго ненавiдзяць габрэi.
  
  Ён памёр да майго нараджэння, але яго ѓдава - яго другая жонка, а не мая бабуля - распавяла мне яго гiсторыю ѓ гасцiнай шматкватэрнага дома на Сёмы вулiцы ѓ нiжнiм Манхэтэне, дзе яна жыла адна пасля смерцi Тадэвуша. Яна распавяла шмат гiсторый аб гэтым далёкiм свеце нетерпеливому хлопчыку, якога таксама звалi Тадэвуш - Данiэль Тадэвуш, - i якi калi-то быѓ Фортуновски, але цяпер стаѓ Фартуна. (Гэта змяненне унёс мой бацька, i стары Тадэвуш больш нiколi не размаѓляѓ са сваiм адзiным сынам.)
  
  " Гэта быѓ час вялiкiх пераменаѓ, Дэнiэл. Час iндустрыялiзацыi, калi амбiцыйнаму пятнаццацiгадоваму падлетку ѓ маленькай вёсачцы царскай Лiтвы амаль нiчога не заставалася рабiць, акрамя як араць поля за медлительными коньмi.
  
  Амбiцыi былi ѓ гарадах. Тадэвуш з'ехаѓ у горад, каб працаваць на лiцейным заводзе i адпраѓляць грошы дадому. Але таксама даведацца, што ён працаваѓ па дванаццаць гадзiн у дзень, шэсць дзён у тыдзень, вырабляючы тавары, якiя цар, князi, графы i прамыслоѓцы прадалi б значна даражэй, чым яны заплацiлi за iх вытворчасць, i, такiм чынам, разбагацелi б i зажылi добрай жыццём. Даведацца, па словах вялiкага прэзiдэнта Злучаных Штатаѓ Амерыкi Абрагама Лiнкальна, што тыранiя - гэта калi адзiн чалавек кажа iншаму: "Ты працуеш, каб вырабляць ежу, а я буду гэта ёсць", i што ён, Тадэвуш, i яго калегi па працы не былi сярод тых, хто стаѓ бы ёсць гэтую ежу.
  
  Тадэвуш чытаѓ Маркса i Энгельса, Бакунiна i Бланкi i даведаѓся, што бядняк ѓ адзiночку нямоглы, сiла зыходзiць ад супольнасцi. Ён даведаѓся таксама, што цару, князям, графам i прамыслоѓцам не падабалася, калi тыя, хто працаваѓ на iх, валодалi такiмi ведамi. На самай справе, цар ненавiдзеѓ гэта больш, чым палякаѓ, польскiя князi ненавiдзелi гэта больш, чым рускiх, лiтоѓскiя графы ненавiдзелi гэта больш, чым палякаѓ i рускiх, i ѓсе яны ненавiдзелi гэта нават больш, чым габрэяѓ. Таму яны паслалi казакоѓ - казакi па-ранейшаму ненавiдзелi ѓсiх, i iм было ѓсё роѓна, чые галовы яны разбiваюць, абы iм добра плацiлi.
  
  Тадэвуша Яна шмат разоѓ збiвалi i яшчэ больш раз кiдалi ѓ турму. Былi пераследу, беспрацоѓе, турма, голад i мала працы для ваяѓнiчага сацыялiста. Таму, калi падышло час яго службы ѓ царскай армii, Тадэвуш вырашыѓ адправiцца ѓ краiну вялiкага Абрагама Лiнкальна, дзе ѓсё было б лепш.
  
  На жаль, да таго часу ён ужо гаварыѓ па-польску, па-руску i крыху па-нямецку, але не па-ангельску, а лiцейная праца была недаступная нават квалiфiкаванаму чалавеку без ангельскай. Адзiнай працай была неквалiфiкаваная здзельная ѓ потогонном цэху. За выключэннем таго, што ѓ Тадэвуша быѓ яшчэ адзiн навык - ён умеѓ абыходзiцца з коньмi, - а англiйская не патрабаваѓся для таго, каб размаѓляць з коньмi або чысцiць стайнi. Малады рускi, з якiм ён пазнаёмiѓся на караблi, знайшоѓ яму працу на iпадроме на гаючым марскiм паветры Шипсхед-Бэй ѓ Бруклiне.
  
  
  
  Ён прабыѓ на iпадроме тры месяцы, калi Колiна "Кондар" Камерона знайшлi памiраючым у стойле для коней у адной з стайняѓ, дзе працаваѓ Тадэвуш. Магутны пратэст падняѓся па ѓсiм Бруклину i Нью-Ёрку. Кэмеран быѓ багатым i заслужаным спартсменам i дзяржаѓным служачым з далёкай Калiфорнii, чыё ранняе бачанне i цяжкая праца дапамаглi пабудаваць чыгунку ад ѓзбярэжжа да ѓзбярэжжа i такiм чынам зрабiлi краiну адзiнай нацыяй, дзе тавары ѓрадлiвага, але далёкага Захаду маглi прадавацца на густанаселеным ђсходзе на карысць ѓсiх.
  
  Не адразу стала ясна, як хайроллер сустрэѓ свой канец, бо конь у рокавым стойле запанiкаваѓ i растаптала яго ѓ сотнi месцаѓ. Аднак, па думку лекара iпадрома, траѓмы, атрыманыя канём, былi нанесеныя пасля смерцi, тым больш што Камерон часта ездзiѓ верхам на жеребце, i яго не спалохала б прысутнасць спартсмена ѓ адзiночку.
  
  Неабходна было правесцi ѓскрыццё, але членам жокейского клуба Конi-Айленда, свецкiм львiца i прамыслоѓцам, якiя маюць гатэлi на курорце i коней на iпадроме, а таксама мясцовым палiтычным уладам на чале з шэфам палiцыi Джонам Дж. Маккейнам не трэба было чакаць. Яны ведалi забойцу - Тадэвуша Яна Фортуновского.
  
  
  
  
  
  Ускосныя доказы супраць Тадэвуша былi для канца дзевятнаццатага стагоддзя моцнымi, пераканаѓчымi i выклiкалi трывогу як ва ѓладаѓ, так i ѓ грамадскасцi. "Ён прыехаѓ у Амерыку, твой дзядуля, чакаючы ѓбачыць краiну Абрагама Лiнкальна", - сказала мне мая зводная бабуля ѓ гасцiнай шматкватэрнага дома на Сёмы вулiцы. "Калi ён выявiѓ ѓсяго толькi iншую краiну каралёѓ i прынцаѓ, з такiм жа багаццем i ѓладай, з такiмi ж замкамi на пагорках, гэта было вялiкiм шокам. Вялiкая смутак i вялiкi гнеѓ. Ён быѓ чалавекам, як бы гэта сказаць па-ангельску, Цэласным?
  
  " Сумленнасць, бабуля?
  
  "Так, сумленнасць. Тадэвуш прыехаѓ у Амерыку не для таго, каб маѓчаць".
  
  Тадэвуш спрабаваѓ стварыць прафсаюз сярод конюхаѓ i хлопчыкаѓ-фiзкультурнiкаѓ. Ён прамаѓляѓ прамовы, бiѓся з прыватнай палiцыяй Маккейна, быѓ збiты i пасаджаны ѓ турму. Але канюхi-iмiгранты i хлопчыкi-фiзкультурнiкi з Шипсхед-Бi ѓсё яшчэ марылi скрасцi свае ѓласныя каралеѓства на гэтай багатай новай зямлi, таму адгукнулiся нямногiя.
  
  Тадэвуш быѓ добры ѓ сваёй працы i пацярпеѓ няѓдачу ѓ спробе арганiзаваць арганiзацыю, таму ён усё яшчэ працаваѓ на iпадроме, калi быѓ забiты Кондар Камерон. Ён быѓ небяспечным анархiстам, агiтатарам, злачынцам. Ён кiнуѓ выклiк палiцыi i палiтыкам. Яго бачылi падбухторваѓ людзей з Камероном ѓ стайнi ѓсяго за гадзiну да таго, як быѓ знойдзены якi памiрае мужчына, працаваѓ ён там цi, як казалi многiя, хаваѓся ѓ адным стойле пасля забойства, i быѓ у яго пры сабе нож.
  
  У 1893 годзе судовая экспертыза толькi зараджалася. Да замежнiкам, анархiстаѓ i непакорлiвай бедноте вышэйшыя класы, палiцыя, якая працавала на iх, i карэнныя жыхары ставiлiся з падазрэннем. Тадэвуш быѓ арыштаваны на месцы i практычна прызнаны вiнаватым. Ускрыццё пераканаѓча паказала, што Кэмеран не быѓ забiты канём, i стала канчатковым доказам вiны Тадэвуша.
  
  Тое, што ускрыцце паказала, што бiзнэсовец i палiтык памёр не ад нажавога ранення, а быѓ застрэлены з блiзкай адлегласцi, нiчога не значыла. У замежнага агiтатара заѓсёды быѓ пiсталет, гэта ѓсе ведалi. Тое, што пiсталет не быѓ знойдзены, было адпрэчана. Усе ведалi, што анархiсты хiтрылi, замятаючы свае сляды. Хто яшчэ мог цi зрабiѓ бы гэта? У Кэмерана не было вядомых ворагаѓ, ён не быѓ жанаты, сышоѓ на пенсiю з усiх дзяржаѓных службаѓ, яго любiлi ѓсе на iпадроме, ён нiколi не ѓпускаѓ выпадку хутка выплацiць прайграным заклад або доѓг i быѓ адкрыта шчодры да ѓсiх сваiм жанчынам, супрацоѓнiкам i прислуге. Нават яго апошнiя словы, аб якiх паведамiлi два хлопчыка-фiзкультурнiка, якiя знайшлi яго за некалькi хвiлiн да смерцi, здавалася, праклялi Тадэвуша.
  
  "Калi мы знайшлi яго, сэр, - сказаѓ шэфу Маккейну адзiн з хлопчыкаѓ-фiзкультурнiкаѓ, - ён прашаптаѓ што-то пра "нашых войнах" або, можа быць, пра "нашых законах"".
  
  Iншы нецярплiва падхапiѓ: "Я чуѓ 'нашы саломiнкi" або, можа быць, "нашы берагi", сэр".
  
  Вядома, што хто яшчэ на iпадроме ѓ той дзень парушаѓ законы штата i горада? Цi цягаѓ цюкi саломы ѓ стайнi? Або нядаѓна прыбыѓ на нашы берага? Тое, што Тадэвуш сцвярджаѓ, што быѓ адпраѓлены з даручэннем ѓ iншую стайню у той час, калi яго "бачылi" падбухторваѓ людзей з Кэмеранам, i не вярнуѓся да смерцi Кэмерана, было сустрэта з пагардай, паколькi ѓсе, хто быѓ звязаны з канюшняй Кэмерана, катэгарычна адмаѓлялi, што пасылалi яго з якiм-небудзь даручэннем.
  
  
  
  
  
  "Гэта было," распавядала ѓдава Тадэвуша яго ѓнуку ѓ паѓцёмнай гасцiнай чыгуначнай кватэры на Сёмы вулiцы, - калi мужчына прыйшоѓ да Тадэвушу".
  
  "Якi мужчына, бабуля?"
  
  
  
  " Твой дзядуля нiколi не ведаѓ яго iмя. Ангелец з хуткай прамовай i не вельмi добрым нямецкiм. Чалавек, якi выратаваѓ яго.
  
  "Выратаваѓ дзядулю? Ён быѓ дэтэктывам?" Мяркую, я ѓжо пачаѓ падумваць аб тым, каб стаць палiцыянтам, як мой бацька.
  
  "Тадэвуш таксама задавалася гэтым пытаннем, але калi так, то ён быѓ вельмi дзiѓным дэтэктывам. Усё гэта было задоѓга да таго, як я сустрэла Тадэвуша, але ён нiколi не забываѓ ангельца ". У яе вачах было адхiлена выраз. "Высокi мужчына, ён сказаѓ мне, вышэй шасцi футаѓ, i такi худы, што здаваѓся нашмат вышэй. Але больш за ѓсё Тадэвушу запомнiлiся яго вочы. Яны былi поѓныя энтузiязму, у агнi, i, здавалася, прапальваць Тадэвуша наскрозь, як распаленыя нажы, пракладалi сабе шлях да iсцiны. "Арол, вышуквае здабычу", - сказаѓ Тадэвуш, з яго тонкiм ястрабiных носам i моцным, рашучым падбародкам".
  
  Адхiлена выраз твару стала сумным. "Тадэвуш быѓ у турме шэфа палiцыi Маккейна, калi да яго прыйшоѓ ангелец. Спачатку Тадэвуш спалохаѓся. Мужчына быѓ апрануты так, як апраналiся ѓсе багатыя людзi, якiя валодалi коньмi на iпадроме. У высокую шэрую капялюш i белую кашулю з гальштукам, доѓгi шэры сурдут, шэрыя штаны i нiзкiя шэрыя чаравiкi. Як прынцы i графы ѓ сябе дома.
  
  Без прадмоѓ i тлумачэнняѓ ангелец загадаѓ на сваiм дрэнным нямецкай: "Раскажыце мне ѓсё, што вы памятаеце з дня забойства, малады чалавек".
  
  "Чаму?" Запярэчыѓ Тадэвуш. "Хто вы? Як вы трапiлi да мяне?"
  
  Ангелец ѓсмiхнуѓся. " Значыць, вы не пресмыкаетесь i не прасiце мiласцiну, а? Цудоѓна! Мае iнстынкты верныя. Я веру, што вы не вiнаватыя, малады чалавек. Я быѓ у стайнi i ѓ стойле, i ёсць прыкметы, але ѓ нас мала часу. Гэты чалавек Маккейн i дружкi нябожчыка Кондар Камерона хочуць атрымаць тваю галаву як мага хутчэй. Забойства дрэнна адбiваецца на бiзнесе, а вас затаѓравалi як небяспека агiтатара. Такiм чынам, не мае значэння, хто я, пакуль я падарожнiчаю iнкогнiта. Што тычыцца таго, што я тут, скажам так, у мяне ёсць ѓплывовыя сябры. Цяпер усё, што ты памятаеш, i хутка."
  
  Тадэвуш адчуѓ раптоѓную хвалю безнадзейнасцi. "Але я нiчога не памятаю".
  
  "Лухта! Ты памятаеш, але ты не ведаеш, што памятаеш. Апiшы свае дзеяннi ѓ той дзень. Усе. Нiчога не выпусцi. З самага пачатку".
  
  Тадэвуш, якi па натуры быѓ адважным i скептичным, сказаѓ: "Я адкрыѓ вочы, i калi яны прывыклi да цемры, убачыѓ, што знаходжуся ѓ сваёй пакоi ѓ шматкватэрным доме. Я пазяхнуѓ i ѓстаѓ з ложка. Я пачухаѓся, плюхнуѓ вадой на твар, працёр зубы салёнай вадой i...
  
  " Гэты шматкватэрны дом знаходзiцца ѓ Нью-Ёрку цi ѓ Бруклiне? Ангелец перапынiѓ яго:
  
  Менавiта тады Тадэвуш зразумеѓ, што ангелец дакладна ведае, што робiць. Ён ведаѓ, што Тадэвуш насмiхаецца над iм, але яму было ѓсё роѓна, таму што кожная нязначная дэталь была менавiта тым, чаго ён хацеѓ.
  
  "Бруклiн, сэр", - сказаѓ Тадэвуш, i ѓ iм зарадзiлася слабая надзея. "Але не ѓ Шипсхед-Бi. Гэта занадта дорага. Месца для багатых".
  
  Ангелец суха адказаѓ: "Так, малады чалавек, гэта так. Але я прапаную вам пакуль ѓстрымацца ад падобных каментароѓ. Мы не хочам, каб вашыя абвiнаваѓцы прыйшлi ѓ такую лютасць, што распачалi справу супраць вас, нягледзячы на доказы вашай невiнаватасцi. Цяпер працягвайце сваё апавяданне. Адбывалася цi што-небудзь незвычайнае да таго, як вы пакiнулi сваю пакой? "
  
  " Не, нiчога... Тадэвуш мiргнуѓ. " Не, не раней, але калi я сыходзiѓ. Мужчына...
  
  "Быѓ на вулiцы", - зноѓ перабiѓ ангелец. "Чалавек, якi нiчога не рабiѓ, калi ѓсе астатнiя спяшалiся на працу".
  
  Тадэвуш быѓ уражаны. "Так ... так, сэр. Прыхiнуѓся да сцяны насупраць шматкватэрнага дома. Ён быѓ побач з вулiчным лiхтаром, i я заѓважыѓ яго".
  
  Высокi ангелец змрочна кiѓнуѓ. " Усё так, як я i думаѓ. Гэта было не спантаннае злачынства, а добра спланаванае. Вы бачылi твар гэтага чалавека?
  
  " Не, сэр. Ён нiзка насунуѓ кепку i стаяѓ у ценi.
  
  "Так, ён бы так i зрабiѓ. Працягвай!"
  
  Тадэвуш паехаѓ на паравозе на iпадром ѓ мора. Больш ён не бачыѓ стаiѓся чалавека. Апынуѓшыся на iпадроме, ён пачысцiѓ пяць стойлаѓ, разаслаѓ свежую салому i пачысцiѓ трох коней Кондар Камерона пасля ранiшняй трэнiроѓкi. У гэты момант Тадэвуш ѓзяѓ невялiкi перапынак, пасядзеѓшы на сонейку ля стайнi i падыхаць марскiм паветрам, калi да яго падбег конюх, якога ён нiколi не бачыѓ, i сказаѓ, што трэнер мiстэра Кэмерана хоча, каб ён адправiѓся ѓ далёкую стайню з якой-небудзь збруяй. Яго не было больш за гадзiну, i неѓзабаве пасля таго, як ён вярнуѓся i аднавiѓ ѓборку стойлаѓ у сваёй стайнi, двое хлопчыкаѓ-фiзкультурнiкаѓ знайшлi памiрае Камерона.
  
  
  
  "Вядома. Так бы ѓсё i здарылася", - усклiкнуѓ ангелец. Ён павярнуѓся да дзвярэй у канцы калiдора. "Майце добрае сэрца, малады чалавек. Я хутка вярнуся з ключом ад вашага цяжкага становiшча i ад вашай камеры.
  
  А потым ён знiк.
  
  
  
  
  
  Тадэвуш чакаѓ цэлы дзень. Адзiн у сваёй камеры, час ад часу яму падсоѓвалi ежу, ён маѓчаѓ, яго ахапiла роспач. Што мог зрабiць ангелец, каб дапамагчы яму? Хiба ён не быѓ таксама замежнiкам, над якiм пасмяялiся б бос Маккейн i багацеi? Ангелец быѓ вар'ятам, збег з нейкай псiхушкi.
  
  Наступiла цемра, i Тадэвуш лёг на свой саламяны сяннiкi, зачынiѓшы вочы ад слабога святла, проникавшего з каменнага калiдора за межамi камеры, змагаючыся са сваiм страхам. Але ён быѓ малады, валодаѓ моцнай воляй, юнацкiм аптымiзмам, якi яшчэ не быѓ зламаны цяжарам беднасцi i несправядлiвасцi, i неѓзабаве заснуѓ.
  
  "Tadeusz!"
  
  Вочы Тадэвуша рэзка адчынiлiся, яго рука хутка пацягнулася да нажа. Затым усё вярнулася. Ён быѓ у турме, у яго адабралi нож, i ... Чалавек, якога ён нiколi раней не бачыѓ, глядзеѓ на яго зверху ѓнiз i энергiчна трос. На мужчыну быѓ танны касцюм, брудны i дрэнна сядзiць, штаны трымалiся на вяроѓцы, продетой ѓ завесы для рамяня. Яго куртка была парваная i ѓся запырскана брудам, каѓнер мятай кашулi расстегнут, грубая кепка нахлобучена на растрапаныя валасы i нiзка насунута на вочы. Каржакаваты i згорблены, як чалавек, якi ѓсё жыццё прапрацаваѓ у поле. Шырокае твар i тоѓсты нос.
  
  Тадэвуш сеѓ, сцiснуѓшы кулакi, i закрычаѓ па-нямецку: "Адыдзi! Што ты-?"
  
  "Зьбярыся, чорт бы цябе пабраѓ. Часу мала!"
  
  Тадэвуш вылупiѓ вочы. "Engländer? Ангелец?
  
  " Ляцi хутчэй, наша птушачка, магчыма, ужо ѓзляцела!
  
  Тадэвуш вылупiѓ вочы. На яго вачах згорблены i брудны чорнарабочы, здавалася, ператвараѓся, як цякучая вадкасць, у высокага, хударлявага ангельскага джэнтльмена з палаючымi вачыма, якiя цяпер гарэлi, як у парылага арла, якi ѓбачыѓ унiзе сваю здабычу. Гратэскавых кантрастам заставалiся толькi тоѓстае, грубае твар i паношаная адзенне.
  
  Тадэвуш схапiѓ куртку, насунуѓ на вочы капялюш на растрапаныя валасы i рушыѓ услед за ангельцам, поспешившим да адкрытай дзверы камеры. Толькi тады Тадэвуш убачыѓ, што яны былi не адны. Яшчэ адзiн мужчына чакаѓ звонку камеры. Добра апрануты, шчыльны мужчына з масiѓнай залаты ланцужком ад гадзiн на шырокiм жываце i ѓ камiзэльцы, якi хмурна глядзеѓ як на Тадэвуша, так i на ангельца. Шэф палiцыi Джон Дж. Маккейн уласнай персонай!
  
  Магла быць толькi адна прычына, па якой Маккейн быѓ там. Усё гэта было хiтрасцю!
  
  Тадэвуш чуѓ аб падобных жахлiвых труках, якiя здзяйсняюцца ЧК, жахлiвай рускай тайнай палiцыяй, каб прымусiць маѓчаць дысiдэнтаѓ так, каб нiхто не ведаѓ, нават сям'я небаракi. Яны проста перасталi iснаваць, знiклi. Яны збiралiся забiць яго!
  
  ђсляпую Тадэвуш кiнуѓся наперад, каб выратавацца ѓцёкамi.
  
  I выявiѓ, што яго ѓтрымлiвае, нiбы нейкая нябачная сцяна, дзiѓна моцная хватка высокага ангельца. " Супакойся, Тадэвуш. Вы няправiльна зразумелi, хоць я аддаю належнае вашым iнстынктам i хуткасцi рэакцыi. Маккейн тут толькi для таго, каб яму паказалi яго памылку, хоць ён i не хоча слухаць цi верыць ".
  
  Тадэвуш мог толькi глядзець на злоснага самазванага начальнiка палiцыi i палiтычнага боса i, заiкаючыся, мармытаць: "... але ... але ..."
  
  Маккейн зароѓ на ангельца: "Ты нiчога не можаш мне паказаць. Ты можаш абдурыць мiстэра Вандэрбiльта i Дайманд Джыма, але табе не абдурыць мяне. Я палiцэйскi, i факты ѓ наяѓнасцi. Гэты анархiст - забойца, i ён, напэѓна, трапiцца ".
  
  " Вашы так званыя факты гэтак жа бескарысныя, як i вашыя веды аб вашай ѓласнай прафесii. Вiнаватыя больш не 'кача', як вы так маляѓнiча выказалiся, у штаце Нью-Ёрк, але iх караюць смерцю на новым электрычным крэсле, дзе, я з упэѓненасцю прадказваю, вы калi-небудзь скончыце сваю заганную жыццё. А цяпер, сэр, адыдзiце ѓ бок, i мы завершым наша справа.
  
  Маккейн прагыркаѓ што-то неразборлiва, але адступiѓ у бок i рушыѓ услед за Тадэвушам i ангельцам да выхаду з турмы, дзе дзесяць палiцэйскiх у форме чакалi каля двух вялiкiх экiпажаѓ.
  
  
  
  
  
  Маккейн палiчыѓ за лепшае сесцi на знешняе вадзiцельскае сядзенне, адкуль ён мог каардынаваць дзеяннi сваiх людзей, i два экiпажа памчалiся ѓ якi разгараецца святле свiтання. Застаѓшыся сам-насам з Тадэвушам ѓ таксi, ангелец патлумачыѓ, што сувязi на радзiме сярод высокапастаѓленых асоб, у тым лiку прынца Валiйскага i амерыканку, дачка чалавека, якi быѓ вядучай фiгурай у будаѓнiцтве iпадрома ѓ Шипсхед-Бi, вымусiлi Маккейна прыслухацца да яго.
  
  "Але куды мы накiроѓваемся?"
  
  " Выкрыць сапраѓднага забойцу, малады чалавек. Калi мы не опоздаем. I ангелец высунуѓся з акна таксi. " Хутчэй, хутчэй!
  
  Працягваючы ѓгаворваць ангельца, яны неѓзабаве апынулiся на цёмнай вулiцы, адкуль адкрываѓся вiд на раку i Нью-Ёрк за ёй. Шэрагi старых шматкватэрных дамоѓ цягнулiся ѓздоѓж вулiцы па абодвум бакам, i ангелец загадаѓ экiпажу спынiцца. Выскачыѓшы вонкi, ён крыкнуѓ Маккейну: "Пастаѓце траiх сваiх людзей спераду i ззаду i загадайце iм затрымлiваць любога, хто паспрабуе пакiнуць гэты будынак. Усе астатнiя, прытрымлiвайцеся за мной!"
  
  З гэтымi словамi ангелец уварваѓся ѓ незачыненыя ѓваходныя дзверы вестыбюля i, узбiраючыся наверх гэтак жа хутка, як лясны кот, нарэшце спынiѓся ля дзвярэй на трэцiм паверсе, прыклаѓшы доѓгi тонкi палец да вуснаѓ.
  
  " Калi вы загадаеце сваiм людзям выламаць дзверы, шэф Маккейн, мы ѓсе ѓвойдзем. Але будзьце хуткiя i ѓпэѓненыя, наша здабыча - чалавек высокай асцярожнасцi, вялiкага майстэрства абыходжання з пiсталетам i адважнага сэрца. Яго нядоѓга заспець знянацку або ѓзяць легка. Я толькi малюся, каб ён усё яшчэ быѓ ѓнутры.
  
  Чацвёра палiцэйскiх у форме ѓсталi па абодва бакi ад тарана, якi яны прынеслi з сабой, i атакавалi дзверы. Ён выбухнуѓ з трэскам расколатага дрэва, i яны апынулiся ѓнутры, высокi ангелец наперадзе, яго ноздры раздзьмувалiся, а вочы зiхацелi, як у вядучай ганчака, почуявшей блiзкасць лiсы. Тадэвуш iшоѓ ззаду ѓшчыльную, бачачы наперадзе сваё магчымае выратаванне, палiцыянты разышлiся ззаду яго, а шэф палiцыi Маккейн разважлiва увайшоѓ апошнiм.
  
  Няясная ѓ паѓзмроку ранняга рассветного святла, якое лiлося з адзiнага акна, фiгура пранеслася праз сярэднiя пакоi без вокнаѓ да кухнi ѓ задняй частцы вузкай чыгуначнай кватэры. У нечакана адкрылася другi дзверы на кухнi фiгура рэзка разгарнулася, i паветра хутка разарвалi два стрэлы. Палiцэйскi войкнуѓ i схапiѓся за правую руку, яго пiсталет ѓпаѓ на падлогу. Высокi ангелец нешта прабурчаѓ i, спатыкнуѓшыся аб кухонны стол, ухапiѓся за яго, каб не ѓпасцi.
  
  Два стрэлы, два траплення, i Тадэвуш зразумеѓ, што лепш не вагацца нi долi секунды, кiнуѓшыся на чалавека, перш чым той паспеѓ стрэлiць зноѓ. ђдар выбiѓ ѓ мужчыны пiсталет, але Тадэвуш выявiѓ, што яго схапiѓ, нiбы нейкi вялiзны мядзведзь, i шпурнуѓ на падлогу. У адно iмгненне мужчына адчынiѓ дзверы i амаль прайшоѓ ѓнутр, калi раздаѓся адзiночны стрэл. Якi ѓцякае мужчына спатыкнуѓся, замарудзiѓ крок, i тыя, што засталiся трое палiцэйскiх павалiлi яго на падлогу ѓ вузкiм калiдоры, якi вёѓ да такой жа вузкай лесвiцы на дах.
  
  "Трымаеце яго моцна," папярэдзiѓ высокi ангелец, ѓсё яшчэ абапiраючыся на стол з рэвальверам у руцэ. " Ён разумны i ѓмее звяртацца з пiсталетам.
  
  Тадэвуш зразумеѓ, што гэта быѓ сам ангелец, якi зрабiѓ апошнi стрэл, якi спынiѓ ѓцякае чалавека.
  
  "Як i вы, сэр", - усклiкнуѓ ён, а затым ѓбачыѓ пляма крывi на бруднай кашулi ангельца ѓ некалькiх цалях вышэй пояса. "Сэр, вы параненыя!"
  
  " Простая драпiна, малады чалавек. Гэта не мае значэння.
  
  Маккейн паклiкаѓ iншых сваiх людзей, i пакуль чацвёра трымалi пiсталеты нацэленымi на параненага, тыя, што засталiся пяцёра паднялi яго на ногi, зацягнулi ѓнутр i пасадзiлi на кухонны крэсла, дзе ён i сеѓ, яго цвёрдыя, ясныя вочы былi скiраваныя толькi на пераапранутага ангельца, як быццам ён адчуваѓ, хто быѓ самым небяспечным працiѓнiкам у пакоi.
  
  " Вось, Маккейн, забойца Кондар Камерона.
  
  
  
  
  
  Тадэвуш здзiѓлена ѓтаропiѓся на мужчыну. "Але ... гэта той чалавек, якi сказаѓ мне, што трэнер хацеѓ, каб я перанёс вупраж ѓ iншую стайню!"
  
  Шэф палiцыi Маккейн нахмурыѓся. "Што ён кажа?"
  
  Ангелец перавёѓ, i Маккейн вылаяѓся. "Чорт вазьмi, гэта чыстая лухта".
  
  " Наадварот. Вы заѓважыце, што, хоць наш палонны на дваццаць пяць гадоѓ старэйшы, ён дзiѓна падцягнуць, таму выглядае нашмат маладзей i, на разумным адлегласцi, амаль удвая больш Тадэвуша. Асаблiва калi насiць аднолькавую вопратку, выконваць адну i тую ж працу ѓ адным i тым жа месцы i нiколi раней не бываць у Шипсхед-Бi.
  
  "Простае супадзенне", - сказаѓ Маккейн.
  
  "Супадзенне не з'яѓляецца часткай гэтага злачынства. Як толькi гэты чалавек прыбыѓ у Бруклiн, лёс Кондар Камерона была вырашана ".
  
  Не звяртаючы ѓвагi на сваю рану, тонкая ѓсмешка прамiльгнула на каменным твары палоннага, але ён не вымавiѓ нi слова, утаропiѓшыся ѓ сцяну.
  
  "Ты гаворыш загадкамi", - усмiхнуѓся Маккейн. "Хто ж гэты меркаваны забойца i якi, скажы на мiласць, быѓ яго матыѓ?"
  
  
  
  " Крок за крокам, калi ласка. Такi навуковы метад, " спакойна сказаѓ ангелец. "Калi мiстэр Вандэрбiльта ѓпершыню распавёѓ мне аб меркаваным злачынстве i злачынцу, у мяне паѓсталi моцныя сумневы. Я вырашыѓ правесцi расследаванне i адразу даведаѓся, што малады Тадэвуш наогул не гаварыѓ па-ангельску i таму не змог бы спрачацца з чалавекам, якi гаварыѓ толькi па-ангельску. Са сваiм бедным заробкам на iпадроме ён мог дазволiць сабе толькi агульную пакой, ледзь мог купiць ежу i час ад часу неабходную вопратку. Дзе ж тады ён узяѓ грошы на куплю пiсталета? Мой вiзiт у яго камеру пацвердзiѓ мае высновы. Характар важны ѓ расследаваннi, i я адразу ѓбачыѓ, што малады чалавек настолькi сумленны, не здольны на падобнае злачынства, акрамя як у мэтах самаабароны, i не было нiякiх доказаѓ, што Камерон быѓ узброены ".
  
  Ангелец пакiваѓ галавой. "Не, хлопчык быѓ невiнаваты. Такiм чынам, забойцам павiнен быѓ быць хто-то iншы на iпадроме ѓ той дзень. Але Кэмеран быѓ ледзь вядомы ѓ Нью-Ёрку, яго любiлi ѓ колах скачак, i ён не займаѓся дзейнасцю, якая магла б выклiкаць такое гвалт. Лагiчна, што злачынства павiнна было вынiкаць з яго мiнулага. У гэты момант я ѓспомнiѓ пра крынiцы яго багацця - транскантынентальнай жалезнай дарозе - i зразумеѓ, якiмi былi яго перадсмяротныя словы".
  
  "Дзiѓны подзвiг," усмiхнуѓся Маккейн, - паколькi тое, што распавядаѓ нам небарака Кондар, нiколi не выклiкала сумненняѓ. Яго забойца быѓ з чужых берагоѓ i парушыѓ нашы законы, i гэтыя словы паказвалi прама на гэтага анархiста!"
  
  Але да таго часу нiхто на кухнi не глядзеѓ на напышлiвага правадыра i не слухаѓ яго, нават яго ѓласныя людзi. Усе яны глядзелi на ангельца, нiбы загiпнатызаваныя, як сiлай яго голасу, так i словамi. Усе, акрамя зняволенага, якi, здавалася, усмiхнуѓся нейкай асабiстай жарце.
  
  "Не, Маккейн. Тое, што пачулi гэтыя ахопленыя панiкай хлопчыкi на трэнiроѓцы, было адзiным словам. Цi, калi быць дакладным, трыма словамi, з якiх iх збiтыя з панталыку розумы на самай справе пачулi толькi апошнi. Гэта слова было не 'нашы законы', а 'па-за закона'. I два словы, якiя папярэднiчалi слове "па-за закона', былi "the" i 'California '. Камерон казаѓ нам, што яго забойца быѓ адным з калiфарнiйскiх па-за законам ".
  
  Зняволены нiяк не адрэагаваѓ, проста назiраѓ i чакаѓ з цярпеннем чалавека, якi ведае, што тое, за чым ён назiрае, прыйдзе гэтак жа непазбежна, як зiмовы снег на высокiх гарах.
  
  Маккейн бачыѓ, што хуткае рашэнне забойства, якога дамагалiся яго сябры-бiзнэсоѓцы, выслiзгвае. " Вы хочаце сказаць, што такi чалавек, як Камерон, быѓ звязаны з бандай ашуканцаѓ у Калiфорнii?
  
  "Гэта будзе залежаць ад таго, якое ваша вызначэнне паняццяѓ "звязаны" i "махляр"", - суха сказаѓ ангелец. "Так атрымалася, што я прыехаѓ у Нью-Ёрк прама з Калiфорнii, дзе ѓ цяперашнi час пануе фурор, звязаны з забойствам Кэмерана".
  
  "Якi фурор?" Запатрабаваѓ адказу Маккейн.
  
  " Судовы працэс i канчатковае асуджэнне аднаго з лiдэраѓ так званых Калiфарнiйскiх злачынцаѓ.
  
  
  
  
  
  Голас ангельца, здавалася, запоѓнiѓ ѓсю малюсенькую кухню. "Усё пачалося з адчаю ѓрада, якое хацела пабудаваць трансконтинентальную чыгунку, i хабарнiцтва, прадажнасцi, карупцыi, гандлю уплывам i прыдзiрак членаѓ гэтага ѓрада ѓ спалучэннi з сумна вядомай Вялiкай чацвёркай чыгуначных баронаѓ - Коллисом Хантингтоном, Лиландом Стэнфордом, Маркам Хопкiнсам i Чарльзам Крокером. У вынiку таго, што справядлiва было названа зусiм новай формай крадзяжу, жахлiвы васьмiног цяпер мёртвай хваткай учапiѓся ѓ штат Калiфорнiя, i асаблiва ѓ фермераѓ, гадуюць пшанiцу ѓ далiне Сан-Хаакiн. Гэта называецца Паѓднёва-Цiхаакiянская чыгунка.
  
  Насуперак яго жаданнi, у Маккейне было дастаткова гэтага палiцэйскага, каб звярнуць увагу на адзiн факт. " Гэта кампанiя Кэмерана!
  
  "Цалкам дакладна," кiѓнуѓ ангелец. "Вялiкая чацвёрка" найбольш прыкметная, але ёсць i iншыя, не менш багатыя i магутныя, i адным з iх быѓ Кондар Камерон. Пра яго не згадвалi, таму што, у той час як Хантынгтон быѓ iдэйным натхняльнiкам, Стэнфард - публiчнай асобай, Хопкiнс - архiварыус, а Крокер - палявых босам, Кэмеран быѓ выканаѓцам. Чалавек, якi кiраваѓ бязлiтасным прымусам цэлых суполак згаджацца з усiмi патрабаваннямi жалезнай дарогi, высяленнем фермераѓ i ѓладальнiкаѓ ранча i забойствамi ѓсiх, хто спрабаваѓ супрацьстаяць жалезнай дарозе. Адсюль i яго мянушка. Ангелец паглядзеѓ прама на молчащего палоннага: "цi Не так, мiстэр Эванс?"
  
  Калi гэта нарэшце адбылося, голас зняволенага быѓ нiзкiм i цвёрдым, як кавадла. "Кондар - падальщик. Сцярвятнiк. Калi вы бачыце кондар, значыць, хто-то памёр".
  
  "Цалкам дакладна", - сказаѓ ангелец i звярнуѓся да Маккейну: "Асноѓным матывам было i застаецца бязлiтаснае спусташэнне Паѓднёвай частцы Цiхага акiяна i забойства дробных фермераѓ, уладальнiкаѓ ранча i чорнарабочых, якiя сапраѓды заваявалi Захад. Непасрэдным матывам быѓ фурор у Калiфорнii, аб якiм я казаѓ раней, выклiканы тым, што фермеры аказалi супрацiѓ, i чыгунка дамаглася судовага рашэння ѓ 1878 годзе, якое, на думку фермераѓ, нацягвала палiтычнай карупцыяй i перадузятасцю, паколькi губернатар Калiфорнii быѓ таксама прэзiдэнтам Паѓднёвай частцы Цiхага акiяна - Лиланд Стэнфард."
  
  "Ты жартуеш?" Вочы Маккейна пашырылiся ад зайздрасцi да такой нахабнай карупцыi.
  
  "Вы цалкам можаце гадаць", - змрочна сказаѓ ангелец. "Да 1880 годзе далiна кiпела, i ѓ мястэчку пад назвай Мидийное балота маршал ЗША i трое чыгуначнiкаѓ, выселявших фермераѓ, сутыкнулiся з разгневанными фермерамi. Усе былi ѓзброеныя, як гэта прынята ѓ вашай краiне, i хто-то стрэлiѓ першым. Загiнулi шэсць пасяленцаѓ i адзiн памочнiк шэрыфа чыгункi, а чыгуначнiк, якi забiѓ усiх шасцярых пасяленцаѓ, сам быѓ застрэлены пазней у той жа дзень "невядомымi асобамi'. Штат высунуѓ абвiнавачваннi ѓ 'звяржэннi ѓрада' i 'ѓмяшаннi ѓ дзейнасць маршала ЗША' супраць семнаццацi пасяленцаѓ. Пяцёра былi асуджаныя толькi па менш цяжкага абвiнавачваннi, адседзелi пяць месяцаѓ у мясцовай турме, дзе iх камеры нiколi не замыкалiся, i яны прыходзiлi i сыходзiлi, калi iм заманецца. Калi яны былi вызваленыя i вярнулiся дадому, iм быѓ аказаны гераiчны прыём.
  
  "Жалезная дарога працягвала высяляць i руйнаваць, фермеры працягвалi супрацiѓляцца. Пяць гадоѓ таму Паѓднёвая частка Цiхага акiяна стала аб'ектам серыi рабаванняѓ цягнiкоѓ. Урад Калiфорнii хутка назвала злачынцаѓ 'Калiфарнiйскiмi злачынцамi', прызначыла ѓзнагароду за галовы лiдэраѓ, Джона Зонтага i Крыстафера Эванса, i з дапамогай жалезнай дарогi пачатак вышук. Два месяцы таму Эванс i Зонтаг патрапiлi ѓ засаду, якую ѓчынiлi вялiкiм атрадам маршалаѓ i чыгуначных дэтэктываѓ. Зонтаг памёр ад слупняка з-за незагойных ран. Эванс страцiѓ руку, вачэй i атрымаѓ пашкоджанне мозгу, i нават цяпер паѓстае перад судом, якi, безумоѓна, будзе накiраваны супраць яго. Аднак iншыя члены "Разбойнiкаѓ" не былi схопленыя, i там сядзiць адзiн з iх: мiстэр Эндру Эванс, стрыечны брат, я мяркую, чалавека, якога судзяць ".
  
  У цiшынi, калi ѓзыходзiць летняе сонца павольна окрашивало святло на кухнi ѓ бледна-залаты, зняволены ѓ крэсле сказаѓ: "Яны дазволiлi Джону памерцi, i яны замкнуць Крыса назаѓжды. З "Разбойнiкамi" скончана, але аднойчы знiкне i Паѓднёвая частка Цiхага акiяна ".
  
  " Тады навошта забiваць Камерона, мiстэр Эванс? Чаму б не дазволiць часу, гiсторыi i стваральнiку пакараць яго?
  
  
  
  Вочы зняволенага пацямнелi: "Жыццё кароткае, а правасуддзе павольна. Яны забiлi ѓсiх нас сваёй прагнасцю, я забiѓ аднаго з iх дзеля нас".
  
  " Ты выдатны стралок. Навошта рызыкаваць, падыходзячы так блiзка, каб цябе бачылi з iм? Гэта цябе загубiла.
  
  Цяпер Эндру Эванс зноѓ паглядзеѓ на ангельца. "Я хацеѓ, каб ён ведаѓ, чаму памiрае, i ён ведаѓ. Ён заслужыѓ тое, што атрымаѓ".
  
  " Я крыху спачуваю вашаму справе, сэр, але не вашым метадам. Вы б дазволiлi хлопчыку панесцi пакаранне за ваша злачынства.
  
  "Калi яны не пакiдаюць табе выбару, ты робiш тое, што павiнен", - цiха сказаѓ Эванс. "I ты сапраѓды думаеш, што знайшоѓ бы мяне ѓсё яшчэ ѓ Бруклiне, калi б я не баяѓся, што яны асудзяць хлопчыка?" Калi б гэта здарылася, я б неадкладна заявiѓ аб сабе. Але я таксама назiраѓ за тваiмi дзеяннямi, ангелец, i калi я ѓбачыѓ, як ты прыбыѓ з Маккейнам i яго людзьмi, я зразумеѓ, што ты здагадаѓся аб праѓдзе, i не было нiякiх прычын не ратаваць сябе. Я толькi хацеѓ бы, каб ты быѓ горшым стралком.
  
  Ангелец схiлiѓ галаву ѓ бок Эванса. "Мае прабачэннi, але я не мог быць упэѓнены, што Тадэвуша апраѓдаюць без вашай злову".
  
  Маккейн прабурчаѓ: "Я ѓпэѓнены, што гэта вельмi прыгожыя пачуццi. Але ѓсё, што зрабiѓ Кэмеран, гэта зарабiѓ столькi грошай, колькi мог, для жалезнай дарогi i для сябе, i ѓ гэтым няма нiчога незаконнага або амаральнага. Гэта называецца свабодным прадпрымальнiцтвам, i менавiта таму Амэрыка - вялiкая нацыя. Гэты чалавек - стрыманы забойца, якога падсмажаць, раз ты кажаш мне, што мы iмi не займаемся ".
  
  Ангелец грэблiва зморшчыѓ свой строгi нос. "Я лiчу дзеяннi Эванса няправiльнымi, Маккейн, але ён у дзесяць разоѓ лепш за цябе, i я буду побач, каб прасачыць за справядлiвым судом над iм. Вы можаце на гэта разлiчваць".
  
  Маккейн злосна паглядзеѓ на сваiх палiцэйскiх i раѓнуѓ: "Прыбярыце яго, чорт пабяры".
  
  Зняволены шчасна сеѓ у першы вагон, Тадэвуш i ангелец забралiся ѓ другi, каб адправiцца ѓ зваротны шлях. Ледзь карэта кранулася, як Тадэвуш з нястрымным юнацкiм цiкаѓнасцю выпалiѓ па-нямецку: "Мой гер, як вы даведалiся, што Эванс быѓ забойцам?"
  
  Ангелец засмяяѓся. "Элементарна, мой хлопчык. Заѓсёды з падазрэннем стаѓся да любога рашэння, гэтак зручнаму для ѓладаѓ. Сапраѓдны забойца рэдка так выразна ѓпiсваецца ѓ забабоны ѓсiх зацiкаѓленых бакоѓ, як гэта зрабiлi вы: малады, бедны, iншаземец, ваяѓнiчы, адкрыты, бяссiльны i, па сутнасцi, безабаронны. Як толькi я паназiраѓ за вашым характарам, пераканаѓся, што вы не кажаце па-ангельску, i зразумеѓ, якiмi, павiнна быць, былi перадсмяротныя словы Кондар Камерона, астатняе стала простым ".
  
  Мая зводная бабуля смяялася ѓ шматкватэрным доме на Сёмы вулiцы. "Твой дзядуля сказаѓ мне, што ён ледзь не ѓдарыѓ ангельца. 'Але як усё гэта прывяло вас да чалавеку, аб iснаваннi якога нiхто не падазраваѓ !?"
  
  " Ах, гэта само па сабе было ключом да разгадкi. У адпаведнасцi з маёй тэорыяй аб матыве, наш забойца быѓ незнаёмцам у Шипсхед-Бi. Вiдавочна, ён быѓ "конюхам", якi адаслаѓ вас прэч i якога бачылi падбухторваѓ людзей з Кэмеранам. Ён быѓ бы падобны на вас па агульнаму целаскладу, колеры скуры i рысы асобы, i на iм павiнна была быць практычна iдэнтычная адзенне. Такiм чынам, ён, павiнна быць, назiраѓ за iпадромам i яго работнiкамi па меншай меры некалькi дзён, каб знайсцi каго-то, якi мае доступ у стайню, хто быѓ бы досыць падобны на яго, i вывучыць звычкi Кэмерана ".
  
  У гэты момант, па словах маёй зводнай бабулi, Тадэвуш сказаѓ, што пачаѓ заѓважаць намёк на строгую логiку ангельца.
  
  "Чалавека з Захаду, адшукваецца мясцовай палiцыяй, i, вядома ж, з абмежаванымi сродкамi, не знайшлi б нi ѓ адным з гранд-гатэляѓ. Асцярожныя роспыты ѓ некалькiх мэбляваных пакоях па суседстве аб такiм чалавеку, якi праявiѓ вялiкую цiкавасць да бягу, адсутнiчаѓ увесь дзень i прыехаѓ з Далёкага Захаду, хутка выявiлi нашага мiстэра Эванса, якi не патурбаваѓся схаваць сваё iмя, мяркуючы, што ѓ далёкiм Нью-Ёрку яно нiчога б не значыла ".
  
  " Як толькi я даведаѓся, што ён вызвалiѓ сваю пакой за дзень да забойства, i даведаѓся, што ѓ той дзень ён назiраѓ за вамi, каб даведацца, у што вы былi апранутыя, лагiчна было выказаць здагадку, што ён зняѓ новую кватэру побач з вашай пакоем. Некалькi пенi вулiчным хлапчукам, якiя сёння засяляюць бедныя раёны ѓсiх гарадоѓ i якiм няма чаго рабiць, акрамя як назiраць за ѓсiм, што адбываецца ѓ гэтым раёне, неѓзабаве падпалi Эванс i яго новае жыллё. Астатняе ты ведаеш.
  
  З гэтымi словамi, па словах Тадэвуша, ангелец адкiнуѓся на спiнку крэсла i пагрузiѓся ѓ азызлы маѓчанне, як быццам пасля аповяду гэтай гiсторыi свет раптам ператварыѓся ѓ цёмны, пустое месца.
  
  
  
  
  
  Тадэвушу вярнулi працу на трасе Шипсхед-Бi, i, па малога намёку ангельца на магчымыя судовыя пазовы, ён атрымаѓ самавiтае кампенсацыю за сваё незаконнае пазбаѓленне волi. Ён выдаткаваѓ гэтыя грошы на тое, каб самому пераехаць у пакой лепей i пачаць ѓрокi ангельскай.
  
  Праз месяц пасля таго фатальнага ранiцы Бруклiн прачнуѓся ад шакавальнай навiны пра дзёрзкi ѓцёкi Эндру Эванса. Рушыѓ услед вялiкi пратэст супраць шэфа палiцыi Маккейна з намёкамi на тое, што ён баяѓся публiчнага судовага разбору, якое раскрыла б як яго спробу асудзiць невiнаватага чалавека, так i сумнiѓную гiсторыю Кондар Камерона. Маккейн рашуча абверг падобную "ганебную паклёп", хутка звольнiѓ чатырох турэмных наглядчыкаѓ за грубае невыкананне службовых абавязкаѓ i пакляѓся, што Эванс хутка будзе злоѓлены.
  
  Некалькi дзён праз высокi ангелец з'явiѓся на iпадроме, дзе ѓсё яшчэ працаваѓ Тадэвуш. "Я сумняваюся, што Маккейн цi хто-небудзь яшчэ з праваахоѓных органаѓ калi-небудзь зноѓ ѓбачыць Эндру Эванса, i таму, паколькi якой-небудзь судовы працэс цяпер малаверагодны, мне пара сыходзiць. Едзь са мной у докi да карабля, якi зноѓ даставiць мяне ѓ Еѓропу".
  
  "Я не магу, сэр", - асцярожна адказаѓ Тадэвуш на сваiм неокрепшем англiйскай. "Я павiнен працаваць".
  
  "Тут, малады чалавек, я пагаварыѓ з вашымi працадаѓцамi. Праблем не будзе".
  
  Ухмыляючыся, Тадэвуш нецярплiва забраѓся ѓ экiпаж ангельца, i кучар пагнаѓ запрэжку прэч. Ангелец на дзiѓнай, але карыснай сумесi свайго дрэннага нямецкага i пачаткоѓца англiйскай Тадэвуша спытаѓ: "Як шмат з таго, чаму быѓ забiты Кондар Камерон, ты разумееш, Тадэвуш?"
  
  "Не се так ужо шмат, сэр", - вымушаны быѓ прызнаць мой дзядуля. "Англiйская, гэта было занадта, ах ... ах... што гэта? Ах... хутка? Так, хутчэй.
  
  "Я так i думаѓ". Ангелец кiѓнуѓ, гледзячы ѓ акно карэты, як мiма цёплым летнiм ранiцай праносяцца багатыя гарадскiя дома i ѓбогiя шматкватэрныя дамы Бруклiна. "У мiнулым годзе я шмат вандраваѓ па вашай новай краiне i бачыѓ, як iдзе вялiкая барацьба. Гэта першабытнае супернiцтва, якое iснуе i ѓ маёй уласнай краiне, i ѓ вашай былой нацыi, але Амерыка маладая i необузданна, i барацьба тут неприкрыта. Гэта адбываецца памiж сiламi справядлiвасцi i чалавечнасцi, а таксама сiламi багацця i ѓлады ".
  
  Ангелец адвярнуѓся ад акна i паглядзеѓ на Тадэвуша. "Забойства Кондар Камерона было невялiкiм момантам у гэтай барацьбе. Вы гэта разумееце?"
  
  "Думаю, так", - павольна вымавiѓ мой дзядуля. "Так, сэр".
  
  "Добра". Дзiѓны ангелец зноѓ выглянуѓ у акно, дзе пачыналiся кiшаць людзьмi трушчобы докаѓ, натоѓпы людзей апанавалi вузкiя вулачкi, а кучар, лаючыся, цяпер скрозь натоѓп. "У штаце Небраска, дзе пачынаюцца вялiкiя заходнiя раѓнiны гэтай краiны, ёсць малады кангрэсмен, якi балатуецца ѓ сенат. Яго завуць Браян, i я прадбачу яму вялiкая будучыня. Калi мы размаѓлялi, ён выкарыстаѓ вобраз, якi вызначае яго погляд на гэта сутыкненне супрацьлеглых сiл - 'распяцце чалавецтва на залатым крыжы".
  
  Калi ён зноѓ адвярнуѓся ад акна, ангелец пiльна паглядзеѓ на Тадэвуша. "Ваша новая нацыя стаiць на ростанях, i я баюся, што ѓ наступным стагоддзi яна абярэ няправiльны шлях, як, як я цяпер падазраю, мая ѓласная краiна паступiла ѓ гэтым стагоддзi. Нацыя можа быць вялiкай сiлай чалавечага духу i патэнцыялу, цi гэта можа быць iмперыя. Яна не можа быць i тым, i iншым ".
  
  Мая зводная бабуля расказала мне, што мой дзядуля сказаѓ, што ангелец зноѓ праседзеѓ рэшту шляху да свайго карабля ѓ панурым маѓчаннi. Але калi яны пад'ехалi, калi фурман трымаѓ дзверцы экiпажа адкрытай, ён павярнуѓся да Тадэвушу i сказаѓ: "Ведаеш цi ты, Тадэвуш, дзе ты апынешся ѓ гэтай барацьбе, аб якой я казаѓ?"
  
  "Я, сэр," сказаѓ мой дзядуля, "буду адстойваць справядлiвасць".
  
  Ангелец кiѓнуѓ. "Менавiта там я прастаяѓ усю сваю жыццё. Не закон, якi заѓсёды ствараецца тымi, хто ва ѓладзе, i непазбежна заканчваецца ѓ карысць iх i iх поглядаѓ, або нават не праѓда, а справядлiвасць. Але што такое справядлiвасць, Тадэвуш? Цi ведаем мы? Хто-небудзь ведае?"
  
  З гэтымi словамi, па словах маёй зводнай бабулi, ангелец ѓсмiхнуѓся майму дзядулю, загадаѓ фурману адвезцi яго назад у Шипсхед-Бi i, напрыканцы памахаѓшы рукой, падняѓся па сходнях, каб рушыць услед за сваiм багажом на борт карабля.
  
  Тадэвуш Ян Фортуновски нiколi больш не бачыѓ яго i нiколi не ведаѓ яго iмя, але мне здаецца, што я ведаю яго iмя, i часам я задаюся пытаннем, цi не была гэтая гiсторыя майго дзядулi першым семем, якое падштурхнула мяне, Дэна Форчуна, да маiх уласным пошукам справядлiвасцi.
  
  OceanofPDF.com
  
  Бог голага аднарога
  
  Яйцеклеточный Гамлет
  
  
  
  
  
  (твор Рычарда Лупоффа)
  
  
  
  Я
  
  Я быѓ халодны зiмовы вечар, i гук позвякивающих каретных званочкаѓ, прымацаваных да збруi каретных коней, пранiкаѓ i ѓ палымяны жоѓты туман Лаймхауса, дзе Тэмза робiць павароты i вiры, i цёмныя сiлуэты Ласкаров мiльгаюць у зацененых пераходах, i ѓ старадаѓнiя шкла з рабiзной у вокнах маёй сцiплай кватэры, нагадваючы нават сумнаму адзiнокаму чалавеку, што ѓ горадзе яшчэ поѓна гулякаѓ, предвкушающих радаснае свята божага Нараджэння.
  
  Мае думкi вярнулiся да больш раннiм i вясёлым сезонам адпачынкаѓ, сезонах, праведзеным у маёй маладосцi сярод дзiкiх плямёнаѓ варварскага Афганiстана, перш чым куля Джезайля абарвала маю кар'еру на службе Яе Вялiкасцi, у вынiку чаго я быѓ адкамандзiраваны дадому i, у канчатковым рахунку, вернуты да грамадзянскай жыцця. Дома, у Лондане, я спрабаваѓ задаволiць свае сцiплыя патрэбы, адкрыѓшы практыку на Харлi-стрыт, але быѓ вымушаны пагадзiцца на жыллё ѓ iншага чалавека майго класа i становiшча, каб звесцi канцы з канцамi.
  
  Гэта было пачаткам майго доѓгага i шчаслiвага супрацоѓнiцтва з выдатным дэтэктывам-кансультантам нашага часу - магчыма, i ѓсiх часоѓ. Перакананы халасцяк, мой калега ѓсё той час, што я яго ведаѓ, ставiѓся да асобам жаночага полу з бязмежным рыцарствам i дабрынёй, але толькi аднойчы дазволiѓ сабе сiлкаваць рамантычныя пачуццi да прадстаѓнiцы больш далiкатнага полу i ѓсе гады, якiя рушылi за iнцыдэнтам, устрымлiваѓся ад таго, каб калi-небудзь прамаѓляць iмя ѓцягнутай у гэта асобы.
  
  Па нагоды кожнага з маiх шлюбаѓ ён бурна вiншаваѓ мяне i маю нявесту, дапамагаѓ упаковщикам i возчикам вывозiць мае асабiстыя рэчы з нашай халасцяцкай бярлогi i выяѓляѓ сяброѓскi, хоць i некалькi адхiлены цiкавасць да майго дабрабыту да тых часоѓ, пакуль зменлiвасцi лёсу не запатрабавалi спынення майго сямейнага становiшча i майго вяртання ѓ нашу кватэру на Бэйкер-стрыт.
  
  Цяпер з усiм гэтым было скончана. Вялiкi дэтэктыѓ знiк з поля зроку смяротных, скокнуѓшы з парапета над Рейхенбахским вадаспадам насустрач сваёй меркаванай смерцi - цане, якую ён, здавалася, быѓ гатовы заплацiць за тое, каб пазбавiць свет ад самага небяспечнага чалавека на свеце. Мой уласны апошнi вопыт ѓ моры шлюбу быѓ вынесены на вострыя скалы катастрофы, i, вярнуѓшыся на 221B, я выявiѓ, што мой стары дом заняты незнаёмцам. Па звароце да вечна адданай мiсiс Хадсон, сярод самага ѓбогага заломваннi рук i пралiцця слёз мне паведамiлi, што нават рэчы майго кампаньёна, - я б сказаѓ, майго былога кампаньёна - былi канфiскаваныя: замак, калодка i персiдская туфель. Добрая жанчына з трапятаннем паведамiла мне, што знiклi знакамiты кiнжал, папкi з газетнымi выразкамi, фанограф i бюст, газоген i сумна вядомая iголка. Перададзена ѓ дар Музею Блэков Скотленд-Ярда, дзе нашы старыя сябры Грегсон i Лестрейд маглi б вывучыць iх на вольным часе.
  
  Нават патрыятычныя iнiцыялы В. Р., адзначаныя кулявымi адтулiнамi, выбiтымi ѓ каштоѓных панэлях з чырвонага дрэва мiсiс Хадсон, былi залатаныя i пакрытыя лакам, так што ѓсе сляды ранейшага знаходжання былi сцёртыя, i толькi фальшывая i стэрыльная псевдогомность адзначала пакоi, якiя мы з сяброѓкай так доѓга займалi.
  
  Даведаѓшыся аб такiм павароце падзей, я быѓ настолькi ашаломлены, што ледзь змог прыняць прапанаваную мiсiс Хадсон вэнджаную рыбу i булачкi, запiѓшы iх куфлем "Шато Фронтенак" 89-га года, перш чым вярнуцца ѓ халодную ноч.
  
  Я быѓ няѓцешны.
  
  У стане фiнансавага, а таксама эмацыйнага збяднення я блукаѓ па вулiцах найвялiкшага з гарадоѓ, шарахаючыся ад добра набiтых тэл запознены пакупнiкоѓ i раннiх гулякаѓ, пракладваючы свой шлях пад кiраѓнiцтвам якога-то дрэнна зразумелага iнстынкту па кварталах, непрыкметна, але няѓхiльна якiя робяцца ѓсё больш убогiмi, якiя карыстаюцца благой рэпутацыяй i небяспечнымi. Нарэшце я выявiѓ, што стаю перад фасадам будынка, якому неѓзабаве трэба было стаць маiм жытлом.
  
  Газавы лiхтар у мяне за спiной перарывiста мiргаѓ, адкiдаючы дзiѓныя i жудаснаватыя ценi. Цоканне жалезных падкоѓ коней па бруку змешвалася са скрыпам збруi i выпадковымi аддаленымi крыкамi аб тым, што ѓ Лаймхаѓзе лепш не расследаваць, iнакш самазваны самарыцянiн падзелiць няшчасце таго, каго ён спрабаваѓ суцешыць.
  
  Пожелтевшее аб'яву на кардоне ѓ акне першага паверха извещало, што ѓ будынку вольная кватэра - стан кардона паказвала на тое, што ѓ кватэры некаторы час нiхто не жыѓ, - i дзякуючы гэтаму дасцiпнаму умозаключению я неѓзабаве здолеѓ выгандляваць у нявыхаванага i невежливого домаѓладальнiка цану, адпаведную мойму небяспечна тонкiм кашальку.
  
  Я добра засвоiѓ урокi назiральнасцi i дэдукцыi, пададзеныя маiм даѓнiм калегам, i цяпер гэтыя ѓрокi адплацяць мне за незлiчоныя прынiжэньня, зэканомiѓшы значную суму фунтаѓ стэрлiнгаѓ для маёй якая знаходзiцца пад пагрозай казны.
  
  Ледзь я асвоiѓся ѓ сваiх новых уладаннях, як пачуѓ лёгкiя крокi на лесвiчнай пляцоѓцы перад маiмi пакоямi, затым стук маленькай, але рашучай ручкi ѓ цяжкую дзверы, за якой доѓга не заляцалiся.
  
  На iмгненне я дазволiѓ свайму ѓяѓленню ѓявiць, што дзверы адкрыецца i за ёй з'явiцца апрануты ѓ элегантную унiформу баттонс - вулiчны араб накшталт тых, што часам наймае мой партнёр, - а можа быць, нават хатняя фiгура самога майго партнёра. Але не паспеѓ я падняцца з падушак потертого, але зручнага крэсла, як рэальнасць абрынулася на маё прытомнасць, i я зразумеѓ, што нiхто з iх не ведаѓ, дзе знаходзiцца маё новае жыллё. Значна больш верагодна, што мой наведвальнiк апынецца якiм-небудзь цёмным насельнiкам Лаймхауса, якi прыбыѓ сюды, каб выпрабаваць характар новага жыхара.
  
  Я выцягнуѓ маленькi, але магутны рэвальвер з свайго месца сярод рэчаѓ i сунуѓ яго ѓ кiшэню халата, затым асцярожна падышоѓ да дзвярэй пакоя i адсунуѓ засаѓку. Гучна пратэстуючы супраць такога накладання на свае рэдка эксплуатаваныя завесы, дзверы ад'ехала назад i яшчэ далей назад, пакуль у праёме на лесвiчнай пляцоѓцы не здаѓся адзiны чалавек на ѓсёй зямлi, ад якога я менш за ѓсё чакаѓ бы, што ён можа прасачыць за маiм новым месцазнаходжаннем або мець якую-небудзь прычыну калi-небудзь выклiкаць мяне сюды.
  
  Наѓрад цi я мог паверыць уласным вачам. Мы, павiнна быць, цэлых пятнаццаць секунд стаялi, малюючы нямую карцiну - я з шырока расплюшчанымi вачыма i, я ѓпэѓнены, з адвiслай ад здзiѓлення скiвiцай. Я раптам i з трывогай ѓсвядомiѓ, у якой убогай абстаноѓцы застаѓ мяне мой наведвальнiк, i тую ѓбогасць, якой, баюся, я дазволiѓ пранiкнуць у мае асабiстыя ѓладаннi. Мае валасы, калi-то насычанага каштанавага адцення, з гадамi станавiлiся ѓсё больш сiвымi i недагледжаным. Мае вусы пажоѓклi ад нiкацiну i запэцкана вiнамi i портвейнами. Мой халат быѓ поношен i спярэшчаны слядамi шматлiкiх адзiнокiх трапез.
  
  У той час як мая наведвальнiца была самай захапляльнай дух фiгурай, якую я калi-небудзь бачыѓ: хутчэй прывабная, чым прыгажуня, яна перанесла гады, якiя прайшлi з моманту яе апошняй сустрэчы, з вытанчанасцю i абыякавасцю, якiя зрабiлi яе на адным этапе кар'еры самай вядомай прыгажуняй опернай сцэны, а на iншым - жанчынай, дзеля якой рызыкавалi тронам - i выратавалi.
  
  "Цi магу я ѓвайсцi?" - спытала Жанчына.
  
  Пачырванеѓшы да самых каранёѓ валасоѓ, я адступiла назад i паказала, што яна можа не проста ѓвайсцi, але будзе самай жаданай i ганаровай госцяй. "Я павiнен папрасiць прабачэння," прамармытаѓ я, " за свае хамскiя паводзiны. Цi можаце вы дараваць мяне, мiс... я б сказаѓ, мадам- Ваша высокасць- " Я запнулася, не ведаючы, як нават звярнуцца да маёй паважанай госцi.
  
  I ѓсё ж, нават калi я заiкаѓся i чырванеѓ, я не мог утрымацца ад таго, каб не палюбавацца знешнасцю Гэтай Жанчыны.
  
  Яна была такой жа высокай, якой я яе помнiѓ, на далонь вышэй мяне i амаль аднаго росту з маёй даѓняй калегам. Яе валасы, выкладзеныя высока на цудоѓнай галаве па еѓрапейскай модзе таго часу, адлiвалi бляскам колеру воранава крыла, якi, здавалася, адкiдаѓ святло маёй мiгатлiвага газавай лямпы пры кожным руху полымя. Рысы яе твару былi дасканалыя, такiмi ж дасканалымi, якiмi я запомнiѓ iх пры нашай першай сустрэчы шмат гадоѓ таму, а яе постаць, падкрэсленая шчыльна аблiпальнай адзеннем той эпохi, якую яна несла з апломбам чалавека, даѓно звыкся да увазе лепшых мадэльераѓ i куцюр'е Кантынента, была грацыёзнай i прывабнай, як у школьнiцы.
  
  Да таго часу яна ѓжо ѓвайшла ѓ мае сцiплыя пакоi, i, калi я праверыѓ лесвiчную пляцоѓку ззаду яе, каб пераканацца, што ѓ затхлай цемры не стаiлася падножка для ног, Жанчына без старонняй дапамогi ѓладкавалася на драѓляным крэсле з просты спiнкай, якiм я звычайна карыстаѓся, варочаючы пяром у тых сцiплых практыкаваннях па лiтаратурнаму ѓпрыгожванню, за якiя так часта папракаѓ мяне мой калега.
  
  Я павярнуѓся i паглядзеѓ зверху ѓнiз на сваю наведвальнiцу, сядаючы як мага блiжэй да яе прыцягальнай постацi, наколькi дазвалялi прыстойнасцi. З такой блiзкай адлегласцi мне было вiдаць, што яе ѓпэѓнены выгляд не быѓ пазбаѓлены якога-небудзь элемента нервовасцi або нават засмучэння. Я паспрабаваѓ падбадзёрваючы ѓсмiхнуцца Жанчыне, i яна адказала так, як я i спадзяваѓся, яе голас быѓ настолькi ветлiвым, што ѓ значнай ступенi хаваѓ тое, з якой працай яна захоѓвала раѓнавагу.
  
  "Цi магу я перайсцi прама да справы, доктар?" спытала яна.
  
  " Вядома, вядома, мiс...э-э...
  
  "У асабiстых абставiнах вы можаце звяртацца да мяне проста Iрэн", - ласкава адказала яна.
  
  Я схiлiѓ галаву ѓ знак пакорлiвай падзякi.
  
  "Магчыма, вы будзеце некалькi здзiѓлены, што я вас высачыла", - сказала Жанчына. "Але я натыкнулася на справу найвялiкшай тэрмiновасцi. Аднойчы я ѓжо звяртаѓся да вас i вашаму калегу ѓ гадзiну сур'ёзнага крызiсу, i цяпер, калi паѓстала праблема такога ж маштабу, я звяртаюся да вас зноѓ ".
  
  "Значыць, вы не чулi-" пачаѓ я.
  
  " Наадварот, - перабiла яна, - трагiчная навiна абляцела Кантынент падобна новай чуме, i самыя напружаныя намаганнi былi прыкладзены да таго, каб яна дайшла да высокапастаѓленых асоб. Прымiце мае спачуваннi, доктар, хай i запозненыя. З майго боку было недаравальна не звязацца з вамi адразу, як толькi да мяне дайшлi навiны, i я сапраѓды спрабаваѓ гэта зрабiць, але не змог вас знайсцi. Толькi з вялiкай цяжкасцю я змог знайсцi цябе цяпер.
  
  Я кiѓком прыняѓ яе прабачэннi. Затым спытаѓ: "Я спадзяюся, што ваша ѓласная кар'ера была больш шчаслiвай, чым мая, мадам".
  
  " На жаль, гэта не так. Яна схiлiла сваю добра сфармаваную галаву з грацыяй жанчыны ѓдвая маладзейшы за яе. " Чалавек, дзеля якога я рызыкаваѓ усiм i чый трон выратаваѓ ваш паплечнiк, аказаѓся ня варты тых, хто так многiм рызыкаваѓ дзеля яго.
  
  Я працягнуѓ ёй насоѓку, але гэта высакароднае стварэнне прикусило губу, глыбока ѓздыхнуѓ i нават выдавило слабую, няшчасную ѓсмешку.
  
  "Дзiѓная штука лёсу," нарэшце працягнула яна. " Было час, калi я адчувала, што нiколi больш не змагу даверыцца нi аднаму мужчыну, не кажучы ѓжо аб сваiм сэрцы. Але, на шчасце, я памылялася. Цяпер я жонка...
  
  Яна ѓважлiва агледзела пакой, затым са змоѓнiцкiм выглядам нахiлiлася наперад i прашаптала мне на вуха назву маленькага, але старажытнага i жыццёва важнага каралеѓства.
  
  "Я б падумаѓ, што павiнен быѓ чуць - матч такой важнасцi, ваша высокасць - чаму пра гэта не вядома ѓсiм без выключэння?"
  
  " Iснуюць меркаваннi каралеѓскага этыкету, доктар, а таксама меркаваннi супернiцтва i амбiцый. Мой муж лiчыцца каралём-халасцяком, але з часам вы можаце быць упэѓнены, што мая роля i мая асоба будуць раскрытыя. А пакуль я жыву ѓ камфорце i адзiноце i атрымлiваю найвялiкшую радасць ад выхавання майго сына: таго, хто аднойчы ѓзыдзе на трон маёй прыёмнай радзiмы, калi яго бацька больш не будзе правiць ".
  
  Я ѓ замяшаннi пакiваѓ галавой. Нiколi, нават у самых смелых фантазiях, я не меркаваѓ такога павароту спраѓ. "Прымiце мае самыя шчырыя пажаданнi ѓсяго найлепшага, мадам," з цяжкасцю выцiснуѓ я. " Але я мяркую...
  
  У гэты момант я падняѓся i налiѓ сабе келiх моцнага алкаголю. Затым працягнуѓ: "... што вы прыбылi сюды з мiсiяй, якая не з'яѓляецца чыста сацыяльнай".
  
  Яна прызнала, што гэта сапраѓды так. "Калi б ты ѓсё яшчэ быѓ нашым супрацоѓнiкам, я б звярнулася да яго цяпер, як ужо рабiла аднойчы. Але паколькi гэта немагчыма, ты павiнен дапамагчы мне. Калi ласка, доктар, я не павiнен быѓ прыходзiць сюды або якiм-небудзь чынам парушаць ваша адзiнота, калi б не надзвычайны характар цяперашняй сiтуацыi.
  
  З гэтымi словамi яна нахiлiлася наперад i мякка паклала свае прахалодныя пальцы без пальчатак на тыльны бок майго запясцi. Як быццам гальванiчны ток прайшоѓ па яе арганiзму да майго ад аднаго дотыку яе пальцаѓ, я адчуѓ прылiѓ энергii i натхнення. Жанчына трапiла ѓ бяду. I гэтая Жанчына прыйшла да мяне ѓ цяжкую хвiлiну. Я нiколi не змог бы быць настолькi подлым выхвалякi, каб прагнаць яе - вядома, не цяпер, калi сама мантыя майго настаѓнiка, здавалася, вось-вось упадзе на мае ѓласныя няѓпэѓненыя плечы.
  
  "Але, вядома, ваша высокасць, Iрэн". Я адчуѓ, што чырванею да самых каранёѓ валасоѓ пры вымаѓленнi яе iмя. "Калi ласка, будзьце так ласкавы, пачакайце хвiлiнку, пакуль я прынясу паперу для нататак i пiсьмовы прыбор, каб запiсаць асноѓныя дэталi вашага апавядання".
  
  Я ѓстаѓ i прынёс паперу i пяро, затым хутка вярнуѓся на сваё месца насупраць маёй чароѓнай наведвальнiцы. На iмгненне я падумаѓ прапанаваць ёй гарбату i печыва з джэмам, але ѓстрымаѓся, успомнiѓшы аб цяперашнiм стане маёй каморы i кашалька.
  
  "Прашу вас, працягвайце," сказаѓ я.
  
  "Дзякую вас. Я мяркую, што вам няма неабходнасцi згадваць пра месцазнаходжанне або парадку майго цяперашняга пражывання, доктар", - пачала Жанчына. Убачыѓшы мой кiвок у адказ, яна проста сказала: "Бог Голага Аднарога быѓ скрадзены".
  
  "Бог Голага Аднарога", - усклiкнуѓ я.
  
  " Бог Голага Аднарога.
  
  "Не," недаверлiва выпалiла я.
  
  "Так", - холадна адказала яна. "Бог аголенага аднарога".
  
  " Але - як гэта можа быць? Найвялiкшае нацыянальнае мастацкае скарб нацыi...
  
  "Шшш". Яна прымусiла мяне замаѓчаць гукам, поглядам i новым нацiскам пальцаѓ на запясце. "Калi ласка. Нават у больш звыклых i бяспечных месцах, чым гэтыя, было б неразумна згадваць назву маёй прыёмнай радзiмы.
  
  "Вядома, вядома," прамармытаѓ я, хутка прыходзячы ѓ сябе. - Але я не разумею, як Бога Голага Аднарога можна скрасцi. Хiба гэта не так - але ѓ мяне тут ёсць кнiга мастацкiх рэпрадукцый, давайце вывучым гравюру статуi i паглядзiм ".
  
  " Гэта адбiлася ѓ маёй памяцi, доктар. Я бачу гэта перад вачыма дзень i ноч. На мой погляд, няма неабходнасцi вывучаць дрэнную вiзуалiзацыю мастака, але вы можаце пашукаць у сваiм томе малюнак шэдэѓра вялiкага скульптара Мендэса-Рубиросы ".
  
  Я перасёк пакой i вярнуѓся з цяжкiм томам у алiѓкавым iльняным пераплёце i асцярожна адкрыѓ яго, перагортваючы крэмавыя пергаментныя старонкi, пакуль не наткнуѓся на сталёвую гравюру вышэйшага дасягнення скульптара Мендэса-Рубиросы, Бога аголенага аднарога. Наколькi я памятаѓ, праца была адлiтая з плацiны i ѓпрыгожаная каштоѓнымi камянямi. Вочы бога былi з рубiнаѓ, а вочы аднарогаѓ, поѓна глыбокай пашаны сгрудившихся ля ног бажаства, былi з сапфiраѓ i iзумрудаѓ. Рогi аднарогаѓ былi з найтонкай слановай косцi, iнкруставанай фiлiгранным золатам. Само падстава скульптуры ѓяѓляла сабой суцэльны блок палiраванага онiксу, iнкруставаны пекiнскiм нефрытам.
  
  - Але Бог Голага Аднарога з'яѓляецца нацыянальным здабыткам- - Я ледзь паспеѓ апамятацца. " Калi яго крадзеж стане здабыткам грамадскасцi, пад пагрозай апынецца сама карона.
  
  
  
  "Цалкам дакладна", - пагадзiлася жанчына, вядомая як The Woman. "I было атрымана паведамленне з пагрозай, што скульптура будзе выстаѓлена на ѓсеагульны агляд на плошчы Святога Рыгора, калi за яе вяртанне не будзе выплачаны выкуп у памеры 80 трыльёнаѓ грудников. I крайнi тэрмiн усталяваны праз сорак восем гадзiн. Вы можаце бачыць, доктар, у якiм адчаi мы з мужам. Вось чаму я прыйшла да вас. Вы адзiн - вашага паважанага калегi больш няма сярод нас - можаце дапамагчы.
  
  Мiльён думак пранёсся ѓ маiм бедным мозгу ѓ гэты момант.
  
  "Плошча Святога Крываноса," усклiкнуѓ я.
  
  "Плошча Святога Крываноса," пацвердзiла яна.
  
  "Але гэта нацыянальнае месца збору самага злоснага i непрымiрымага ворага вашай краiны".
  
  " Цалкам дакладна, доктар.
  
  Я задуменна пагладзiѓ падбародак, хваравiта адчуваючы непрывабную шчацiнне няголеных усаѓ, якая псавала маю знешнасць.
  
  "I 80 трыльёнаѓ грудников", - паѓтарыѓ я.
  
  "Так, 80 трыльёнаѓ грудников", - сказала яна.
  
  "Гэта будзе прыкладна сорак крон, дзевяць шылiнгаѓ i тры пэнсы", - падлiчыѓ я.
  
  "Гэта - цi настолькi блiзка, што не мае практычнага значэння", - пагадзiлася мая чароѓная наведвальнiца.
  
  "Сорак восем гадзiн," сказаѓ я.
  
  "Прыкладна два днi", - адказала Жанчына.
  
  "Зразумела", - я цягнуѓ час, зноѓ пагладжваючы падбародак. "I скажыце мне, ваша высокасць - я маю на ѓвазе, Iрэн - вы i ваш муж адрэагавалi на гэта патрабаванне?"
  
  "Мой муж даручыѓ свайму галоѓнаму мiнiстру цягнуць час, пакуль я падарожнiчаю, у строгай таямнiцы, вы, вядома, разумееце, каб звярнуцца да вас за дапамогай. Ваш i- " Яна ненадоѓга змоѓкла i кiнула погляд скрозь зацягнутыя туманам шкла на газавы святло за акном, - ... таму што, цi бачыце, мой муж настойвае на жаласнай надзеi, што ён, магчыма, перажыѓ сваё падзенне.
  
  "Усё магчыма", - адказаѓ я. "Астанкаѓ выяѓлена не было. Адзiн, магчыма, нават абодва з якiя змагаюцца тытанаѓ, магчыма, усё яшчэ жывыя. Але калi гэта так - ах, калi гэта так, чаму мы не чулi нi пра тое, нi пра iншае за мiнулыя гады? I выбiтны брат майго калегi - вы, вядома, памятаеце яго выбiтнага брата, " заявiѓ я.
  
  "Вядома".
  
  
  
  "Вясковы," прашаптала я.
  
  " У сельскай мясцовасцi? - рэхам паѓтарыла яна, вiдавочна ашаломленая.
  
  "У сельскай мясцовасцi," паѓтарыѓ я.
  
  Жанчына засунула тонкiя арыстакратычныя пальцы адной рукi ѓ аздоблены карункамi рукаѓ i выцягнула адтуль малюсенькi хупавы насавой хустачку. Яна хутка промокнула вочы. Нейкi ѓнутраны дэман падказаѓ мне ѓспомнiць, што гэта быѓ той момант, калi беспрынцыпны чалавек мужчынскага полу мог пачаць наступ пад выглядам простага спачування. Але пакуль я сядзеѓ, лаючы сваю таемную слабасць, Жанчына ѓзяла сябе ѓ рукi. Яна паклала насавой хустку на месца i цалкам авалодала сабой.
  
  "Тады застаецца толькi адно, доктар," цвёрда сказала яна. " Нiхто iншы не зможа дапамагчы. Вы павiнны пайсцi са мной. Вы павiнны аказаць нам сваю дапамогу.
  
  Я ѓстаѓ i, не кажучы нi слова, апрануѓся ѓ макiнтош, макино, накiдку, кепку i галёшы i працягнуѓ руку ѓдзячнай i дрыготкай Iрэн.
  
  Гульня, змрочна прамармытаѓ я сабе пад нос на ѓзроѓнi, значна нiжэй чутнага, пачынаецца.
  
  Пакiдаючы свае сцiплыя пакоi, я спынiѓся, каб усталяваць пастку для узломшчыкаѓ, абмежавальнiк для узломшчыкаѓ, аѓтаматычную дагерротипную машыну i вядро з вадой на дзверы. Затым я пацягнуѓ за шнурок зашчапкi i, павярнуѓшыся да маёй чароѓнай спадарожнiцы, сказаѓ: "Я да вашых паслуг, мадам".
  
  Мы спусцiлiся па лесвiцы, правяраючы на кожнай пляцоѓцы, няма рабаѓнiкоѓ або здраднiкаѓ, i добра выйшлi ѓ ноч Лаймхауса. Пачаѓ апускацца лёгкi туман, ператвараючы счарнелыя ад сажы рэшткi папярэдняга снегападу ѓ шэрую i слiзкую жыжку. Мы з маiм спадарожнiкам прабiралiся па цёмным, напоѓненым рэхам завулках, пакуль не выйшлi на Вэст-Iндыю-Док-роѓд, месца столькiх сумна вядомых дзей i невытлумачальных зверстваѓ.
  
  Дрыжыкi прабеглi па маiм целе, калi мы перасякалi брукаваную каменем плошчу. На iмгненне я прадставiла сабе, што гэта плошча Святога Кривонога, i перад маiм разумовым поглядам паѓстала серабрыста-шэрая, абсыпаная каштоѓнымi камянямi фiгура Бога аголенага аднарога - нацыянальнага мастацкага скарбы прыёмнай радзiмы Жанчыны i патэнцыйнай прычыны рэвалюцыi i анархii ѓ гэтым старажытным, не мае выхаду да мора каралеѓстве.
  
  Дзе-то ѓ ночы Лаймхауса пачуѓся крык - цi то валацугi, асцярожна пробирающейся уверх па ахiнутай туманам Тэмзе, цi то якой-небудзь беднай няшчаснай ахвяры злачынства, лютуе на вулiцах злапомнага раёна, мне не дадзена было ведаць.
  
  Мiма праехала таксi з задернутыми фiранкамi, кучар у прыглушанай цемры сядзеѓ на козлах, збруя цёмных коней позвякивала i парыпвала ѓ такт рухам разгарачаных жывёл.
  
  Мы з маiм спадарожнiкам нервова валаклiся ѓ непроницаемом змроку, пакуль, прыцягнутыя агнямi ѓстановы нiжэйшага класа, дзе самыя адкiды Лаймхауса праводзiлi свае нiкчэмныя ночы, нам не пашчасцiла ѓбачыць, як пад'ехала таксi i высадило пасажыраѓ, парачку маракоѓ распуснае выгляду, вiдавочна некалькi патрапаных i якiя шукаюць месца, дзе можна было б растрацiць тыя бездапаможныя рэшткi свайго матроскiх жалавання, якiя ѓ iх засталiся пасля таго, як iх надзьмулi скупыя уладальнiкi i несумленныя казначэй на iх караблi.
  
  Я ѓжо збiраѓся паклiкаць таксiста, калi мой спадарожнiк спынiѓ мяне, настойлiва зашипев i нацiснуѓшы на руку.
  
  Перад таверной спынiлася другое таксi, i калi з яго выйшлi некалькi сумнiѓных пасажыраѓ, мы забралiся ѓ кабiну, i Iрэн цiха перадала свае iнструкцыi таксiсту, якi з цiкаѓнасцю зазiрнуѓ праз люк ѓ пасажырскi салон.
  
  Першае таксi з'ехала, i мой спадарожнiк нахiлiѓся да мяне са словамi: "Я б ужо падумаѓ, доктар, што вам лепш не садзiцца ѓ першае якое трапiла таксi".
  
  "Але яго толькi што даставiлi", - запратэставаѓ я. "Зламыснiк нiяк не мог ведаць, што мы будзем шукаць транспарт менавiта ѓ гэтым месцы, каб своечасова даслаць за намi таксi".
  
  У гэты момант наша гутарка быѓ перапынены выблiскам святла i гучным стрэлам з пункту прама перад нашым таксi. Iншая машына выбухнула, падняѓшы слуп полымя, i аранжавыя мовы ѓскiнулiся ѓверх сярод аблокаѓ чорнага алеiстай дыму.
  
  "Неверагодна". Я ахнула ад здзiѓлення. "Як ты?"
  
  Жанчына загадкава ѓсмiхнулася, пакуль наш кiроѓца асцярожна аб'язджаѓ першае таксi, цяпер люта палаючае i практычна загораживающее скрыжаванне, дзе Вест-Iндыя-Док-роѓд сустракалася з звiлiстай вулiцай, якая вяла ѓверх ад Тэмзы ѓ больш бяспечны i рэспектабельны квартал, чым Лаймхаус.
  
  Мы праязджалi па шматлiкiх вулiцах, некаторыя з iх былi ажыѓленымi i асветленымi, як у апоѓднi, iншыя - жудаснымi i зацененых, пакуль я не адчуѓ, што нiяк не змагу прасачыць наш шлях, не кажучы ѓжо пра тое, каб вызначыць месцазнаходжанне таго моманту, калi, нарэшце, таксi спынiлася ля кiёска, адкуль уваходзiлi i выходзiлi на вулiцу людзi, апранутыя па ѓсiх параметрах.
  
  Я па-рыцарску пагадзiѓся з Iрэн у тым, што тычыцца кошту таксi, нягледзячы на сумнае маё фiнансавае становiшча, i мы выбралiся з таксi на мокрую брукаванку яшчэ адной лонданскай плошчы, акружанай крамамi i рэстаранамi, усе зачыненыя ѓ гэты познi час. Не кажучы нi слова, мая спадарожнiца асцярожна павяла мяне да кiёска i пацягнула за сабой ѓнiз па цёмным i недагледжанай лесвiцы, пакуль мы не дасягнулi платформы, асветленай зусiм незнаёмым мне спосабам асвятлення. Полымя, здавалася, было цалкам заключана ѓ мiнiяцюрныя шкляныя шарыкi i гарэла з асаблiвай рэгулярнасцю i стабiльнасцю, якiя не дапускалi нi мiгацення, нi руху. Як яны здабывалi паветра для падтрымання гарэння, было загадкай за межамi майго разумення, але мой спадарожнiк адмовiѓся заставацца нерухомым дастаткова доѓга, каб я мог распытаць.
  
  Яна правяла мяне мiма вялiкi размаляванай дошкi аб'яваѓ, якая пазначае раён Лэдброук-Гроув, i, апусцiѓшы квiткi ѓ турнiкет, мы перасеклi платформу, каб дачакацца - я не ведаѓ чаго. Перад намi былi чыгуначныя шляхi, i маё меркаванне аб тым, што гэта нейкая станцыя, пацвердзiлася праз некалькi хвiлiн, калi падышоѓ цягнiк незнаёмага мне тыпу i мадэлi. Цягнiк спынiѓся, i мы забралiся ѓ вагон, занялi месца i ехалi ѓ дзiѓным i неуютном маѓчаннi, пакуль мой спадарожнiк не паказаѓ, што нам пара выходзiць з дзiѓнага вагона.
  
  
  
  II
  
  Мы выбралiся назад на паверхню зямлi, i я выявiѓ, што мы стаiм на краi шырокай роѓнай пляцоѓкi памерам з поле для крыкету, а то i больш, але паверхня якой складалася не з травы, а з цвёрдага, шурпатага матэрыялу, не якi валодае звычайнай податливостью прыроднага рэчывы.
  
  Мой спадарожнiк вёѓ мяне за руку па зацвярдзелай паверхнi, пакуль мы не апынулiся побач з самым дзiѓным прыстасаваннем, якое, да майго здзiѓлення, я калi-небудзь бачыѓ.
  
  
  
  Гэтая штуковiна была доѓгай, як карэта, i абапiралася на колы, два даволi вялiкiх з аднаго канца i адно маленькае з iншага. Яго асноѓная сутнасць, здавалася, уяѓляла сабой рабрысты цылiндр даѓжынёй прыкладна ѓ стрыжань i пакрыты нацягнутай тканiнай, вiльготна блестевшей пад начны моросью.
  
  На верхняй баку прылады размяшчалiся два адкрытых сядзеннi з выгнутымi шчыткамi з цэлулоiду або изостекла перад кожным i наборам незразумелых цыферблатаѓ i ручак на адным з iх. З бакоѓ i задняй частцы машыны выступалi кароткiя выступы, а да аднаго канца было прымацавана вялiкая драѓлянае прылада, мала чым адрознае ад марскога шрубы, прымацаванае да чорнага i магутнаму на выгляд прылады, нагадвае тое, якое, як я часам бачыѓ, выкарыстоѓваецца на невялiкiх эксперыментальных марскiх судах.
  
  Самым дзiѓным з усiх было тое, што чатыры свабодна верцяцца лопасцi выступалi з тычкi, усталяванага на верхняй частцы машыны, iх канцы звiсалi пад дзеяннем уласнай вагi без падтрымкi, i ѓсе яны злёгку поскрипывали i разгойдвалiся пры кожным змене ледзянога, пранiзлiвы ветру.
  
  Мая спадарожнiца пацягнулася да блiжэйшага сядзення i дастала адтуль галаѓныя ѓборы для сябе i для мяне, без слоѓ дэманструючы, як iх варта насiць. Кожны з iх быѓ зроблены з мяккай скуры i цалкам закрываѓ чарапную частка ѓладальнiка. Папружка защелкивается пад падбародкам уладальнiка, забяспечваючы тым самым шчыльнае i надзейнае прылеганiя галаѓнога ѓбору, а акуляры з празрыстымi лiнзамi можна надзець для абароны вачэй ад ветру або вiльгацi або надзець на лоб, каб забяспечыць бесперашкодны агляд у больш спрыяльных умовах.
  
  Мая спадарожнiца паставiла адну стройную нагу на кароткi выступ, якi выступаѓ збоку ад машыны, i грацыёзна забралася на сядзенне. Нямымi жэстамi яна выказала сваё жаданне, каб я пераймаѓ яе дзеянням, i, не жадаючы хваляваць гэтую мiлую i мужную жанчыну, я пагадзiѓся, узлезшы на выступ, а адтуль на другое сядзенне. Там я выявiѓ, што сяджу на не вельмi нязручнай скураной падушцы.
  
  Мая спадарожнiца павярнулася на сваiм месцы i жэстамi паказала, што я павiнен замацаваць сваё сядзенне, замацаваѓшы рэмень праз каленi. Я зноѓ пагадзiѓся, паназiраѓ праз плячо маёй спадарожнiцы, як яна прыфастрыгоѓваецца рамянём бяспекi, i ахнуѓ ад здзiѓлення, убачыѓшы, як з суседняй прыбудовы раптам з'яѓляецца пакрыты тлушчам механiк, апрануты ѓ брызентавы камбiнезон, iмчыцца па адкрытым прасторы да нашай машыне, сцiскае ѓ руках драѓляны элемент, якi я мiжволi ахрысцiѓ (у думках) паветраным вiнтом, i круцiць яго.
  
  Мая спадарожнiца, прывiтаѓшы прыбыцце механiка узняццем вялiкага пальца адной рукi, отрегулировала некаторыя рычагi кiравання перад сабой, пасля чаго аѓтаномны рухавiк у пярэдняй частцы дзiѓнага маленькага лятальнага апарата закашлял i, забормотав, ажыѓ. Прагрэѓ рухавiк на працягу некалькiх хвiлiн, мой спадарожнiк зноѓ падаѓ знак механiку, якi выцягнуѓ пару непрыкметных калодак з-пад колаѓ аѓтамабiля, i мы пакацiлi наперад з дзiѓнай хуткасцю, вецер хвастаѓ мiма нас, прымушаючы мяне быць удзячным за шлем i ахоѓныя акуляры, прадастаѓленыя маiм спадарожнiкам.
  
  Перш чым я паспеѓ хоць бы задумацца пра мэты гэтага незвычайнага падарожжа з механiчным прывадам, мяне адцягнуѓ дзiѓны гук шырк-шырк-шырк, якi прагучаѓ прама над галавой i, вiдавочна, iдэальна адпавядалы нашаму ѓласнаму прасоѓванню. Я падняѓ погляд наверх у надзеi выявiць крынiца дзiѓных гукаѓ i выявiѓ, што яны зыходзяць з чатырох лопасцяѓ, устаноѓленых на нiзкай вежы над кабiнай пiлота, дзе я сядзеѓ.
  
  Лопасцi круцiлiся так хутка, што я ледзь мог сачыць за iмi поглядам, i здзiѓленне нарастала, калi я адчуѓ, што дзiѓны апарат, да якога я быѓ бездапаможна прывязаны, сапраѓды падняѓся з поля, якое ён перасякаѓ, i рушыѓ без падтрымкi ѓ разрэджаным паветры.
  
  Павiнна быць, я ѓскрыкнуѓ ад здзiѓлення, таму што мой спадарожнiк павярнуѓся да мяне з усмешкай, якая выказвае такую абсалютную ѓпэѓненасць у сабе, што я гучна засмяяѓся над сваёй хвiлiннай панiкай i ѓ думках пакляѓся, што нiкому не дазволю перашкодзiць мне атрымаць асалоду ад гэтым беспрэцэдэнтным вопытам. Бог голага аднарога мог адсутнiчаць, вялiкi дэтэктыѓ мог быць страчаны для свету, але са мной усё было ѓ парадку, i я атрымаю прапанаванае мне задавальненне, а аб сваiх праблемах паклапачуся пазней.
  
  Мы ляцелi - так, я выкарыстоѓваю гэтае слова наѓмысна i з поѓным усведамленнем сур'ёзнасцi яго прымянення - па вялiкiм крузе над ѓскраiнамi Лондана, назiраючы за узыходам сонца над далёкiм пралiвам на ѓсходзе, пралятаючы над тымi самымi месцамi, дзе мы з маiм знiклым спадарожнiкам спрабавалi супрацьстаяць небяспекам i разгадваць галаваломкi, затым павярнулi ѓ паѓночным напрамку, пралятаючы над цёмна-зялёнымi лясамi i светлымi лугамi, пакiдаючы ззаду Англiю, Уэльс, Шатландыю i Аркнейскiя выспы.
  
  
  
  Не было сказана нi слова - яго нельга было пачуць за роѓным гудзеннем рухавiка, якi круцiѓ паветраны шруба, якi забяспечваѓ нам прасоѓванне па небе, i прымушаѓ лопасцi нашых паветраных вiнтоѓ здзяйсняць жыццёва важныя абароты, - але я быѓ уражаны, час ад часу бачачы, як мая спадарожнiца напалову вылазiць з сваёй кабiны, цягнецца да кароткiм выступах па баках апарата i дастае маленькiя кропляпадобныя ёмiстасцi з гаручым, якiя яна злiвае ѓ фарсунку, усталяваную на корпусе апарата перад яе уласным дзяѓчынцы шчытком.
  
  Сонца цалкам ѓзышло, неба было зiготкiм паѓночным блакiтным, i толькi плямiстыя аблокi чыстага белага колеру усеивали яго блакiтным правiльнасць, i на зiготкай воднай роѓнядзi пад намi не было вiдаць нi сушы, нi тварэнняѓ рук чалавечых. Я не ведаю, як доѓга мы ляцелi i як далёка прасунулiся на поѓнач, за выключэннем таго, што паветра вакол нас станавiѓся ѓсё больш халодным, i я ѓсё больш ѓдзячны за прадбачлiвасць, якая прымусiла мяне цёпла апрануцца перад тым, як пакiнуць мае пакоi ѓ Лаймхаѓзе, калi пад намi, i здалёк з'явiлася мiгаценне асляпляльнай беласцi.
  
  Мая спадарожнiца пацягнулася да апошняга застаѓся палiѓнаму баку, усталяванага на машыне, i вылiла яго змесцiва ѓ фарсунку, якую яна выкарыстала перад сваiм шчытом. Азiрнуѓшыся на мяне праз плячо, яна паказала наперад i выкрыкнула некалькi слоѓ, якiя я не пачуѓ з-за гулу рухавiка i шуму паветра, доносившегося да маiх зацягнутых у скуру вушэй.
  
  Але неѓзабаве я прыйшоѓ да разумення значэння, калi не фактычнага зместу яе прамовы, калi пад дбайным кiраѓнiцтвам наша невялiкае суденышко накiравалася ѓнiз i пачатак доѓгi, няѓхiльнае наблiжэнне да таго, што я цяпер даведаѓся, як не што iншае, як велiзарны пакавых iльдах у паѓночных палярных рэгiёнах планеты. Наша невялiкае суденышко прасоѓвалася ѓсё нiжэй i нiжэй, па меры таго як цёмныя вады пад нашымi выцягнутымi коламi саступалi месца вышчэрблены белым айсберга, паковому лёдзе i, нарэшце, велiзарным леднiка.
  
  Гарыстай адукацыю лёду з'явiлася пад нашым рыкаючым апаратам, калi мы iмчалiся ѓ нiжнiх пластах атмасферы, i з часам змянiлася плоскай вобласцю блiскучага белага колеру. Мы перасеклi гэта новае прастору, i, нарэшце, мой спадарожнiк апiсаѓ вузкiя колы, павольна знiжаючыся па спiралi перад адукацыяй, якое я спачатку прыняѓ за незвычайную праекцыю незвычайнай прыгажосцi i правiльнасцi, i толькi праз шмат iмгненняѓ прызнаѓ за артэфакт, створаны намаганнямi чалавека.
  
  
  
  Там - у самых паѓночных пусткi палярных ледзяных палёѓ - была справа рук чалавека. Я ледзь не заплакаѓ ад дзёрзкасцi i прыгажосцi канструкцыi i быѓ адцягнуць ад гэтага ходу думак толькi прызямленнем карабля, у якiм я ехаѓ. Машына пакацiлася па шчыльна утрамбованному снезе i спынiлася ля ѓваходу ѓ пышнае будынак.
  
  Штармавы вецер пранёсся над блiскучай ледзяной шапкай i кiнуѓ гуллiвыя снежныя пырскi на аголеную нiжнюю палову майго асобы. Я правяла языком па вуснах, спрабуючы чысцiню растаюць крышталяѓ. На блiскучых шпiлях, якiя стаялi перад намi, не было нiякiх прыкмет жыцця. Нi якi сустракае, нi ахоѓнiк не выйшлi з арачнага ѓвахода ѓ будынак.
  
  Яшчэ да таго, як мы дасягнулi яго варот, я спытаѓ: "Iрэн- што гэта за месца? Я думаѓ, мы накiроѓваемся ѓ вашу сталiцу. Замест гэтага мы дасягнулi паѓночнай палярнай шапкi планеты, рэгiёну, якi заѓсёды лiчыѓся незаселеныя, за выключэннем белых мядзведзяѓ, цюленяѓ i чаек. I ѓсё ж мы знаходзiм гэта пышнае збудаванне ".
  
  Здзiѓлена лыпаючы, я усклiкнуѓ: "Прашу вас, растлумачце".
  
  Яна звярнула да мяне асляпляльную ѓсмешку, якая растапiла сэрца i сарвала апладысменты гледачоѓ па ѓсiм свеце i якая прывяла яе на бок адной з каранаваных асоб Еѓропы ѓ самым блiскучым, хоць i таемным шлюбе, якi толькi бачыѓ стагоддзе. " Прашу вас, праявiце цярпенне яшчэ на некалькi хвiлiн, доктар. Вам усё стане ясна, як толькi мы апынемся ѓнутры Крэпасцi.
  
  " Крэпасць? - Бездапаможна паѓтарыла я.
  
  "Крэпасць адзiноты. Збудаванне, якое здаецца часткай крыгi, на якой яно варта, на самай справе пабудавана з мармуру, чыстага белага мармуру, здабытага на сакрэтным радовiшчы i дастаѓленага сюды ѓ строгай таямнiцы. Унутры яго знаходзяцца тыя, хто заклiкаѓ вас. Тыя, чыiм добраахвотным прадстаѓнiком я маю гонар быць ".
  
  Мы прайшлi пад высокiмi парталамi i па гулкiм калiдоры, пакуль, нарэшце, не ѓвайшлi ѓ залу, займаны адзiным бронзавым гiгантам, якiя сядзяць у напружанай позе медытацыi. Калi мы ѓвайшлi ѓ пакой, на iмгненне здалося, што ён замёр, але праз некалькi секунд я зразумеѓ, што ён выконваѓ серыю самых дзiѓных практыкаванняѓ у адзiноце.
  
  На маiх вачах ён прымусiѓ свае мышцы працаваць адзiн супраць аднаго, напружваючыся да тых часоѓ, пакуль тонкая плёнка поту не пакрыла яго магутнае цела. Ён што-то цiха вымавiѓ, i я зразумеѓ, што ён жанглюе ѓ розуме дзясяткам лiчбаѓ, памнажаючы, дзелячы, здабываючы квадратныя i кубiчныя каранi. Ён звярнуѓся да апарата, якi ствараѓ гукавыя хвалi на частотах, якiя знiкалi за межамi чутнасцi для мяне, але якiя ён мог, мяркуючы па выразе яго твару, выявiць.
  
  У канцы серыi ён паглядзеѓ на мяне i на маю спадарожнiцу. Голасам, якi выклiкаѓ упэѓненасць i паслухмянасць, ён загаварыѓ. "Прывiтанне, Патрыцыя", - сказаѓ ён неафiцыйна. "Я бачу, ён прыйшоѓ з табой. Я, вядома, ведаѓ, што ён прыйдзе".
  
  Ён падняѓся са свайго месца i накiраваѓся да нас праз пакой, абдымаючы жанчыну, вядомую як Жанчына, двума магутнымi мускулiстымi рукамi з бронзы. I ѓсё ж, нягледзячы на ѓсю пяшчота, якая была бачная ѓ гэтым абдымках, гэта была вiдавочна брацкая - цi, магчыма, кузенская - пяшчота, не больш таго.
  
  Патрыцыя, падумала я. Ён назваѓ яе Патрыцыяй. Але хiба яе звалi не Iрэн? У мяне не было часу абдумваць гэтую галаваломку, таму што бронзавы гiгант адпусцiѓ яе i павярнуѓся да мяне.
  
  "А вы, сэр, - сказаѓ бронзавы гiгант, працягваючы магутную руку ѓ мужны прывiтаннi, - вы не хто iншы, як Джон Х. Ватсан, доктар медыцыны, цi не так?"
  
  Я пацiснуѓ яму руку так моцна, як толькi мог, i, прызнаюся, мне было прыемна атрымаць яе назад цэлай i цэлай, косцi не раздробились мацней, чым былi, у цiсках бронзавага чалавека. " Сапраѓды. Магу я заслужыць гонар уручыць вам даверчыя граматы, сэр?
  
  Ён обезоруживающе усмiхнуѓся i сказаѓ: "Вядома, вядома. Мяне завуць Кларк Сэвiдж-малодшы. У мяне самога ёсць некалькi вучоных ступеняѓ, атрыманых то тут, то там за гэтыя гады. Большасць маiх сяброѓ завуць мяне проста Док. Для мяне было б гонарам, калi б вы паступалi гэтак жа ".
  
  Па нейкай прычыне я быѓ хутчэй ѓсцешаны, чым абражаны бесцырымоннасцю i неформальностью гэтага чалавека, i пагадзiѓся называць яго тым iмем, якое ён аддае перавагу. Гэта быѓ бы Док. "Я мяркую, - сказаѓ я ѓ адказ, - што мы маглi б пазбегнуць некаторай блытанiны, калi б вы называлi мяне так, як заѓсёды называѓ мой самы дарагi сябар, якога я страцiѓ на гэтыя некалькi гадоѓ. Гэта быѓ, папросту кажучы, Ватсан.
  
  "Я буду шчаслiвы зрабiць менавiта гэта", - сказаѓ бронзавы гiгант.
  
  "Але хiба я не чуѓ, як вы звярталiся да нашай спадарожнiцы як да Патрыцыi?" Я вырашыѓ, што гэта мая магчымасць самастойна разгадаць галаваломку.
  
  
  
  Док Сэвiдж згодна кiѓнуѓ сваёй густой шавялюрай меднага колеру. " Цi бачыце, мой стрыечны брат.
  
  Устрывожаны, я сказаѓ: "Але хiба яна не-" Я павярнуѓся да Жанчыны i звярнуѓся непасрэдна да яе. "Але хiба вы не былая Iрэн Адлер, а цяпер Яе Каралеѓскае высокасць-"
  
  "Калi ласка," перапынiла яго чароѓная маладая жанчына. " Для Дока я вядомая як яго стрыечная сястра Патрыцыя Сэвiдж. Для вас i вашага партнёра я вядомая ѓ iншым аблiччы. Давайце пакiнем усё як ёсць, прашу вас.
  
  Яе словы бязмерна збянтэжылi мяне, але я адчуваѓ, што ѓ тых абставiнах, у якiх я апынуѓся, у мяне не было iншага выбару, акрамя як пагадзiцца.
  
  "Вы павiнны дараваць мяне, Ватсан", - сказаѓ бронзавы гiгант. "Мой стрыечны брат дапамог мне ѓ невялiкiм падмане, якi быѓ неабходны, каб даставiць вас сюды, у маю палярную крэпасць Адзiноты. Калi б у сталiцах свету распаѓсюдзiѓся слых аб сустрэчы, на якую вы былi таемна выклiканыя, немiнуча адбылася б беспрэцэдэнтная за ѓсю гiсторыю чалавечай цывiлiзацыi ѓспышка злачыннасцi".
  
  - Вы хочаце сказаць... - збянтэжана прамармытаѓ я, - вы хочаце сказаць, што Бог Голага Аднарога не быѓ скрадзены? За яго не патрабуюць выкупу ѓ памеры 80 трыльёнаѓ грудников? Яго не будуць выстаѓляць на плошчы Святога Врицихлева, калi выкуп не будзе выплачаны? Уся гэтая працэдура была свайго роду мiстыфiкацыяй?"
  
  "О, рабаванне цалкам рэальна, доктар Ватсан", - заявiла Жанчына. "Бог голага аднарога знiк, i ѓсё, што я вам апiсаѓ, адбудзецца, калi яго не знойдуць. Але гэта ѓсяго толькi малюсенькая частка сусветнай пагрозы ".
  
  "Цалкам дакладна", - сказаѓ Док Сэвiдж. "Я ѓсяго толькi сам вярнуѓся з падарожжа па зямлi, вырваѓшыся з лап д'ябла, якi не мае аналагаѓ у аналах злачыннасцi. Тое, што адбываецца тут сёння, з'яѓляецца не чым iншым, як ваенным саветам, ваенным саветам супраць таго, хто пагражае ѓпарадкаванай структуры i справядлiвым дзеянням усяго сусветнага парадку. Хто-то, сама асоба якога, не кажучы ѓжо пра яго аперацыйнай базы, з'яѓляецца таямнiцай, загорнутай у галаваломку, замкнёныя ѓнутры энiгмы ".
  
  "Добра сказана", - запляскаѓ я. "Але толькi мы трое стаiм памiж сiламi парадку i цывiлiзацыi i гэтым д'яблам?"
  
  "Не мы трое, доктар", - сказала Жанчына. "Цяпер я павiнен вас пакiнуць. Мая роля згуляная, мая развiтальная гаворка, вымаѓленая. Мне пара пакiнуць сцэну гэтай драмы i вярнуцца да майго мужа i нагляду за маiм дзiцем, каб назiраць i малiцца за тымi, у чые рукi, магчыма, была аддадзена сама лёс свету".
  
  Яна яшчэ раз абмянялася цнатлiвым позiркам з бронзавым мужчынам, затым сардэчна пацiснула мне руку i знiкла з пакоя. Праз iмгненне я пачуѓ гук машыны, калi яна зноѓ ажыла, затым пачалося яе роѓнае гудзенне i шырк-шырк-шырк, што азначала, што яе ротары круцiлiся, падымаючы абцягнуты тканiнай корпус у халодны паветра над арктычнымi прасторамi. Затым ён павольна знiк з поля зроку.
  
  Я стаяѓ адзiн у пакоi з бронзавым гiгантам Доком Сэвиджем.
  
  "Калi ласка, пройдзем са мной, Ватсан", - сказаѓ ён нарэшце. Я адчуваѓ, што ѓ мяне няма выбару, акрамя як падпарадкавацца. Сэвiдж магутнай хадой накiраваѓся да дзвярнога праёму, адрэгулявалi якое-то прылада, якое я прыняѓ за аѓтаматычную ахову бясконца больш дасканалага тыпу, чым тыя, што я ѓсталяваѓ у сваёй кватэры ѓ Лаймхаѓзе, i адступiѓ у бок, калi я ѓвайшоѓ у суседнi пакой.
  
  Тут я апынуѓся ѓ памяшканнi, якiм мог бы ганарыцца лепшы мужчынскi клуб Лондана, Чыкага або еѓрапейская набярэжная экзатычнага Шанхая.
  
  Сцены, абабiтыя драѓлянымi панэлямi, падымалiся да высокай столi з цудоѓнай разьбой, з якога звiсалi старадаѓнiя кованые люстры. Свечкi стваралi атмасферу, у той час як па-майстэрску схаваныя свяцiльнi штучнага паходжання забяспечвалi дадатковае асвятленне. Уздоѓж сцен шэраг за шэрагам стаялi кнiгi ѓ аднолькавых наборах з найтанчэйшай пражы i саф'яну; цiсненне ѓручную назвы з тонкай пазалотай вярталi пакоi святло.
  
  Па-над ѓсходняга дывана з глыбокiм ворсам, бясконца багатай i вытанчанай працы, невялiкая частка раскошнага каменнага полу была выкладзеная перад вялiкiм багата упрыгожаным камiнам, у якiм весела палаѓ незвычайнай прыгажосцi вогнiшча з найтонкiм, але прыемным водарам.
  
  Мяккiя крэслы з дарагой скуры i па-майстэрску выразанага цёмнага дрэва стаялi па ѓсёй пакоi, i кожнае, за выключэннем двух, вiдавочна, пакiнутых незанятымi, было занята мужчынам вялiкага выгляду, хоць i злёгку эксцэнтрычна апранутым.
  
  У адным з крэслаѓ сядзела мускулiстая постаць, уся ѓ шэрым. Сiвыя валасы, шэры колер асобы, шэрая тунiцы i штаны. Пакуль я ѓ жаху стаяла ѓ дзвярах пакоя, ён звярнуѓ на мяне мёртвы, халодны погляд, акiнуѓшы мяне ад маiх моцных брытанскiх чаравiк да маёй уласнай выцвiлай шавялюры. Ён коратка кiѓнуѓ, але нiчога не сказаѓ.
  
  
  
  У крэсле побач з iм сядзеѓ мужчына, увесь у чорным, чорная адзенне ахутвала яго з галавы да ног, за выключэннем тых месцаѓ, дзе вiднелiся пунсовыя водблiскi яго адзення. Каѓнер яго быѓ узняты, закрываючы твар, а поля чорнай шыракаполым капелюшы апушчаны. Памiж палямi i каѓняром тырчалi толькi блiскучыя вочы i арлiны нос. Адной рукой ён поигрывал дзiѓным кольцам колеру жирасоль, якое насiѓ на пальцы iншы.
  
  Побач з iм сядзеѓ мужчына з дзiѓна адкрытым, хлапечым выразам твару, хвалiстымi светлымi валасамi i зiготкiмi блакiтнымi вачыма. На iм быѓ аблiпальны швэдар, вузкiя штаны ѓ шырокую палоску па баках i высокiя начышчаныя чаравiкi. Нейкiм чынам ён зрабiѓ на мяне ѓражанне амерыканца - як, дзiѓна, i большасць гэтых мужчын. Але гэты чалавек нёс у сабе яшчэ адно, адметнае адчуванне таго, што ён вялiкi спартсмен каледжа - прадукт Ельскага або Гарвардскага унiверсiтэта, як я здагадаѓся.
  
  За iм прагуляѓ яшчэ адзiн малады чалавек з адкрытым тварам, на гэты раз апрануты ѓ чырвоны касцюм на маланкi, якi гарманаваць з яго павойнымi рудымi валасамi. А за iм яшчэ два чалавекi мускулiстага атлетычнага целаскладу - адзiн амаль голы, апрануты толькi ѓ позвякивающую збрую i позвякивающее зброю, iншы ѓ звычайнай вопратцы, якая выглядала значна больш паношанай, у той час як сам ён здаваѓся моцным i кампетэнтным.
  
  Заставалiся толькi двое iншых. Гэта была яшчэ адна постаць у цёмным плашчы i капелюшы з шырокiмi палямi, фiгура, дзiѓна нагадвае чалавека з ястрабiных носам, за выключэннем таго, што ѓ апошнiм выпадку не было чырвонага святлення, якi падкрэслiвае змрочныя адценнi адзення, якую ён насiѓ, а замест гэтага была сетка серабрыстых нiтак, якiя пакрывалi яго вопратку, ствараючы звышнатуральнае адчуванне гiганцкай павуцiння.
  
  Iншы быѓ маладым чалавекам прыемнай зьнешнасьцi, хоць i з адценнем ляноту, уласцiвай вельмi багатым людзям. Ён паглядзеѓ на мяне з адкрытым, прыязным выразам асобы, i таму я быѓ яшчэ больш здзiѓлены, звярнуѓшы ѓвагу на яго перавернуты каѓнер i манатонную расфарбоѓку яго даволi пасрэднага на выгляд касцюма - пяшчотна-нефритово-зялёнага.
  
  
  
  III
  
  "Джэнтльмены," пачуѓ я голас Дока Сэвiдж ѓ сябе за спiной, " дазвольце мне прадставiць нашага апошняга члена - доктара Джона Х. ђотсана, нябожчыка з Бэйкер-стрыт, 221Б, Лондан, Англiя.
  
  "Доктар Ватсан," працягнуѓ бронзавы гiгант, " не маглi б вы ѓвайсцi i адчуваць сябе як дома. Гэта наша бiблiятэка. Тысячы тамоѓ, якiя вы бачыце уздоѓж сцен гэтай залы, ѓяѓляюць сабой бiяграфii, апублiкаваныя i засакрэчаныя, людзей, якiя сабралiся ѓ нашай прысутнасцi. Нават некалькi вашых уласных работ, якiя тычацца вашага былога супрацоѓнiка, трапiлi ѓ нашы архiвы, як i сам ваш супрацоѓнiк не раз.
  
  " Холмс- тут? Я ахнуѓ. " Так бо ён нiколi не казаѓ мне ... ён нават не намякаѓ...
  
  "Не, Ватсан?" - адказаѓ бронзавы гiгант. "Ну, магчыма, калi-небудзь, калi ён даведаецца вас лепш".
  
  "Магчыма," пагадзiѓся я, апусцiѓшы вочы. " Магчыма...
  
  " Не будзьце суровы да сябе, Ватсан. Цяпер, калi для вас прыйшоѓ час быць карыснымi, вы тут, у Крэпасцi Адзiноты, i гэта ваш шанец аказаць паслугу свеце - i некаторым людзям у гэтым свеце. Але спачатку дазвольце мне прадставiць iншых нашых удзельнiкаѓ.
  
  Ён узяѓ мяне за локаць, i я абыйшла круг мяккiх крэслаѓ, па чарзе пацiскаючы рукi кожнаму з мужчын, якiх я бачыла раней. Калi я падыходзiла да кожнага, ён уяѓляѓся мне:
  
  " Рычард Бенсон - Мсцiѓца, - прадставiѓся чалавек у шэрым.
  
  "Кент Алард - Цень," змрочна ѓсмiхнуѓся мужчына з ястрабiных носам.
  
  "Гордан, Ельскi унiверсiтэт 34-га года выпуску - мае сябры называюць мяне Флэш".
  
  " Керцiс Ньютан, сэр, часам вядомы як капiтан Фьючер.
  
  " Джон Картэр, былы капiтан кавалерыi канфедэрацыi.
  
  "Дэвiд Iнэса з Канэктыкута i Пеллюсидарская iмперыя".
  
  "Рычард Вентворт," прадставiѓся другi з апранутых у чорнае, мужчын, " вядомы некаторым як Павук. Нават калi ён пацiскаѓ мне руку, я заѓважыѓ, як падазрэнне i рэѓнасць прамiльгнулi памiж iм i чалавекам, якiя назвалi сябе Ценем.
  
  I, нарэшце, мужчына ѓ зялёным касцюме святара. "Ом", - нараспеѓ прамовiѓ ён, робячы усходнi знак прывiтання складзенымi рукамi, перш чым працягнуць адну мне на заходнi манер. " Джетро Дюмон з Парк-авеню, Нью-Ёрк. Таксама вядомы як доктар Чарльз ђпалi i-Зялёны лама.
  
  " Я ѓсцешаны, - здолеѓ пробормотать я. - Мне i ѓ галаву не прыходзiла, што хто-небудзь з вас - рэальныя людзi. Я заѓсёды лiчыѓ вас пладамi запалёнага ѓяѓлення.
  
  
  
  "Як, зрэшты, i тое ж самае абвiнавачванне было вылучана супраць вашага добрага сябра i кампаньёна з Бэйкер-стрыт, цi не так, Ватсан?" Гэта быѓ бронзавы гiгант, Кларк Сэвiдж.
  
  Я прызнаѓ, што гэта сапраѓды так. "На мяне нападаюць з абодвух бакоѓ", - сказаѓ я. "З аднаго боку, ёсць тыя, хто сцвярджае, што мой добры сябар i калега, чые справы я апiсваѓ у меру сваiх сцiплых магчымасцяѓ на працягу многiх гадоѓ, з'яѓляецца ѓсяго толькi спараджэннем майго ѓласнага запалёнага ѓяѓлення i наогул не iснуе ѓ рэальным свеце".
  
  Я абвёѓ позiркам блiскучае сход, затым працягнуѓ. "У той час як, з iншага боку, джэнтльмен, якi служыць маiм лiтаратурным агентам, доктар Артур Конан Дойл, сам быѓ абвiнавачаны ѓ напiсаннi тых самых апавяданняѓ, якiя я падаю яму i якiя ён, у сваю чаргу, прадае часопiсаѓ ад майго iмя".
  
  Па крузе мужчын у пакоi пракацiѓся чульлiвы смяшок згоды. Я зноѓ падумаѓ пра тамах, якiя пакрывалi сцены гэтай бiблiятэкi, - не аб адным з маiх таварышаѓ, але чые подзвiгi заслужылi намаганнi такога летапiсца, як я сам, якiмi б сцiплымi нi былi яго таленты.
  
  "I гэтая банда, гэта зборышча авантурыстаѓ - бачу я перад сабой усю iх разнавiднасць?" - Спытаѓ я ва ѓсiх прысутных, сядаючы ѓ багатае i зручнае крэсла, прапанаванае мне Доком Сэвиджем.
  
  Зноѓ падняѓся гул нягучнай дыскусii, калi маляѓнiча апранутыя фiгуры абмянялiся каментарамi па майму пытанню. Затым адзiн з iх - па-мойму, Гордан, выпускнiк Ельскага унiверсiтэта - адказаѓ у ролi негалосна прызначанага прадстаѓнiка для iх усiх.
  
  "Мы, нешматлiкiя адважныя, усяго толькi цяперашнiя прадстаѓнiкi руху, колькасць якiх вылiчаецца легiёнам. З часоѓ нашага заснавальнiка, чый партрэт вiсiць над камiнам, i па гэты дзень нас былi сотнi. Iх iмёны напiсаны на ганаровым скрутку, якi стаiць вунь там, каля акна.
  
  Ён паказаѓ спачатку на карцiну, аб якой казаѓ, затым на высокае вузкае акно, праз тэрмiчнаму прыцемненыя шкла якога пачынала апускацца доѓгая палярная ноч. Я першым падышоѓ да ревущему камiна i паглядзеѓ уверх, на хупава выкананае малюнак у багатай рамцы над iм. Мастак выканаѓ сваю працу ѓ насычаных танах цёмна-карычневага, ржавага i бардовага. Асоба, якая глядзела на мяне ѓ адказ, выпраменьвала сiлу, iнтэлект i тонкi налёт бесклапотнага дасцiпнасцi. Гэта быѓ касцюм французскага шевалье мiнулага стагоддзя. На маленькай таблiчцы з гравiроѓкай пад палатном простым шрыфтам было напiсана ѓсяго адно слова: д'артаньян.
  
  На iмгненне аддаѓшы маѓклiвае данiну павагi адлюстраванага на партрэце, я прайшоѓ па раскошнага дыване да свитку, на якi раней паказаѓ амерыканец Гордан. Яго загалоѓкам была простая фраза, пачатковыя лiтары якой па-майстэрску ѓтваралi слова ѓсяго з аднаго склада, значэнне якога, баюся, я павiнен прызнаць, зусiм выслiзнула ад мяне. У пачатку скрутка гаварылася АБ ПЕРСАНАЖАХ, АБ'ЯДНАНЫХ У ЛIГУ АБАРОНЦАђ. Такiм чынам, нiжэйпрыведзеных iмёнаѓ было сапраѓды шмат, у тым лiку не толькi ѓсiх прысутных у зале (за выключэннем мяне, вядома), але i мноства iншых, з якiх выпадковым чынам былi выбраны такiя знаёмыя i незнаёмыя iмёны, як Жуль дэ Грендон, Энтанi Роджерс, сэр Дэнiс Найланд Смiт, Джымi Дэйл, Арсен Люпен, Кимболл Киннисон, Нiкалас Картэр, Стывен Костиган i яшчэ цэлыя калонкi.
  
  "Цудоѓная кампанiя", - не ѓтрымаѓся я ад воклiчы, скончыѓшы чытанне пазалочанага скрутка. "Але, калi мне будзе дазволена ѓзяць на сябе смеласць спытаць, як гэта змяшчаецца ѓстанова? Чыiмi намаганнямi кiруюцца гэтыя ѓстановы? Хто разводзiць агонь, рыхтуе харчовыя запасы, здзяйсняе палiваньне?"
  
  "О, у нас поѓна лёкаяѓ, доктар Ватсан," паведамiѓ малады чалавек у чырвоным касцюме на маланкi. Я адразу пазнаѓ у iм Керцiса Ньютана. "Кожны з нас дае свой штат памочнiкаѓ для агульнай службы Лiгi. Сярод маiх уласных памочнiкаѓ - андроiд Ото, робат Грэг i Сайман Райт, жывы мозг ".
  
  "А мае," заявiла Цень са злавесным смехам, "плэйбой Ламонт Крэнстон, мой шафёр Мо Шревниц, чараѓнiк сувязi Бербанк i блiзкi да самагубства Гары Вiнцэнт".
  
  Па чарзе кожны з iх назваѓ групу дзiѓных памочнiкаѓ, кожны з якiх быѓ такiм жа дзiѓным i эксцэнтрычным, як i яго працадаѓца.
  
  "Кожны з iх," сказаѓ на заканчэнне Док Сэвiдж, "адбывае свой час на кухнi, у зброевай або дзе-небудзь яшчэ ѓ Крэпасцi i на iншых аддаленых аванпостах нашай Лiгi ѓ перапынках памiж заданнямi на асабiстай службе ѓ свайго працадаѓцы".
  
  "Я разумею", - заявiѓ я, лянiва пацягваючы напой, якi з'явiѓся, зусiм незаѓважаны, побач з маiм мяккiм крэслам. Я спынiѓся i, здзiѓлены, панюхаѓ змесцiва свайго куфля. Сарсапарилья.
  
  "I ѓсё ж я збянтэжаны адным пытаннем", - сказаѓ я, звяртаючыся яшчэ раз да ѓсiх маiм гаспадарам. У адказ яны паглядзелi на мяне з выразам цiкаѓнага чакання. "Навошта, - нарэшце адважыѓся спытаць, " вы выклiкалi мяне ѓ гэты рэдут? Вы, несумненна, група самых здольных i адважных герояѓ. Я не ведаю, якая загадка стаiць перад вамi, акрамя пытання аб выкрадзеным Бога Голага Аднарога. Вядома, вам не патрэбныя мае ѓласныя сцiплыя таленты для вырашэння гэтай праблемы, якая павiнна цьмянець ѓ вашых вачах перад драбнюткай з загадак.
  
  Старшыня сходу зноѓ перайшоѓ да Кларку Сэвиджу-малодшаму. Ён хадзiѓ узад i наперад, нарэшце спынiѓшыся перад патрэсквалi камiнам, так што языкi полымя, выгiнаючыся i танцуючы за яго гераiчнай фiгурай, адкiдвалi жахлiвыя ценi на багата упрыгожаную бiблiятэку Лiгi. Шырока расставiѓшы ногi, сашчапiѓшы рукi за спiной, выпучыѓшы пышную грудзi i ганарлiва падняѓшы галаву, уся яго постаць была падсвечана i полускрыта танцуючым полымем, ён уяѓляѓ сабой самую цудоѓную карцiну мужчынскай сiлы i грацыi, якую я калi-небудзь бачыѓ.
  
  "Джон Ватсан, - пераканаѓча прамовiѓ ён, - тое, што я збiраюся вам паведамiць, - гэта iнфармацыя самага далiкатнага i ѓ той жа час ѓзрушаючага характару. Я клянуся вашай гонарам як малодшага юрыста Персанажаѓ, Аб'яднаных у якасцi Абаронцаѓ, нiкому пра гэта не паведамляць да таго часу, пакуль справа не будзе даведзена да трыѓмфальнага завяршэння. Даяце цi вы мне ѓрачыстае слова, Джон Ватсан?
  
  "Вы зразумелi, сэр", - прашаптаѓ я. У горле ѓ мяне стаяѓ камяк, а вочы ѓ гэты момант дзiѓна напоѓнiлiся слязьмi.
  
  "Вельмi добра". Док Сэвiдж працягнуѓ: "Я павiнен паведамiць вам, што на свабодзе знаходзiцца архизлодей, чые падступныя махiнацыi цалкам засланяюць махiнацыi самых сумна вядомых зладзеяѓ ва ѓсiх аналах Лiгi".
  
  "Чарней кардынала Рышэлье", - выгукнуѓ чый-то голас.
  
  "Больш злавесны, чым падступны доктар Фу Манча", - дадаѓ iншы.
  
  " Больш блiскучы, чым рэвалюцыянер Ай-Арц з планеты Лемнис.
  
  " Больш падступны, чым Хiтрун Худжа.
  
  " Больш небяспечны, чым, чым Блэк Дюкейн.
  
  "Больш бязлiтасны, чым майстар розуму Рас Тавас".
  
  "Больш пагрозлiвы, чым сам Напалеон Злачыннасцi", - усклiкнуѓ Док Сэвiдж, падводзячы вынiк спiсе.
  
  " Злачынны Напалеон? - Недаверлiва перапытаѓ я. " Вы маеце на ѓвазе... вы маеце на ѓвазе скажонага генiя прафесара Джэймса Марыярцi? Але пра яго нiчога не чулi з тых часоѓ, як ён разам з маiм вялiкiм калегам кiнуѓся ѓ Рейхенбахский вадаспад. Вы хочаце сказаць, што ён выжыѓ?"
  
  "Магчыма, ён быѓ забiты, Джон Ватсан, - з iншага боку, магчыма, ён уцёк, як i яго супернiк у эпiчнай барацьбе, якая дасягнула сваёй кульмiнацыi там, у Швейцарыi. Многiя людзi палiчылi патрэбным знiкнуць, а што можа быць лепшым хованкай, чым магiла, а, Ватсан?
  
  Сэвiдж цяпер хадзiѓ узад-наперад перад вялiзным камiнам, яго тытанiчная цень калыхалася на драѓляных бэльках i металiчных канделябрах над нашымi галовамi. Астатнiя мужчыны ѓ пакоi сядзелi моѓчкi, чакаючы, назiраючы за абменам рэплiкамi памiж iх лiдэрам i мной. Я моѓчкi пакляѓся не падвесцi майго адсутнага таварыша ѓ адстойваннi яго гонару.
  
  "Згадваючы iмя Злачыннага Напалеона, - сказаѓ я з некаторай гарачнасцю, - згадваючы гэта, Док Сэвiдж, вы ѓскосна вылучае абвiнавачанне ѓ тым, што мой уласны супрацоѓнiк якiм-то чынам не змог пазбавiць зямлю ад гэтай пагрозы".
  
  "Цалкам дакладна", - пацвердзiѓ Док Сэвiдж. "Ваш калега - Шэрлак Холмс - знаходзiцца ѓ руках д'ябла, перад якiм прафесар Марыярцi i iншыя дробныя спекулянты бляднеюць да нiкчэмнасцi".
  
  Ён ступiѓ наперад i ѓстаѓ трэба мной, узвышаючыся ѓ паветры на цэлых шэсць футаѓ i больш. "Я тут толькi таму, што своечасовая дапамога маёй кузiны Патрыцыi дапамагла мне вырвацца з лап гэтага архидемона. Я выслiзнуѓ з яго сетак, але двум таварышам, з якiмi я пераследваѓ знiклага Бога Голага Аднарога, пашанцавала менш, чым мне, i ѓ цяперашнi час яны знаходзяцца ѓ жудасным стане з-за вар'яцкага генiя, чые намаганнi яшчэ могуць прывесцi да разбурэння ѓсёй далiкатнай структуры цывiлiзацыi ".
  
  " Двое кампаньёнаѓ? - Тупа паѓтарыѓ я. - Двое? Але хто яны могуць быць?
  
  Ён нiзка прысеѓ, наблiзiѓшы свае мiгатлiвыя вочы з металiчнымi крапiнкамi на маiм уласным, i шматзначна тыцнуѓ у мяне пальцам. "У гэты самы момант у лапах гэтага блiскучага маньяка спачываюць i Шэрлак Холмс, i сэр Джон Клейтан, лорд Грейсток, чалавек, вядомы ѓсiм свеце як Тарзан з племя малпаѓ".
  
  " Холмс i Грейсток? У адно i той жа час? I вы таксама амаль такi ж, Док Сэвiдж? - Усклiкнуѓ я. " Хто можа быць гэты д'ябал i як я магу дапамагчы вызвалiць вашых саѓдзельнiкаѓ з яго лап?
  
  "Вентворт, вы наш вышэйшы iнтэлектуал", - раѓнуѓ Док Сэвiдж персанажу ѓ паутинном плашчы. " Адукуеце доктара Ватсана адносна нашай стратэгii, калi ласка, пакуль я ненадоѓга адыду, каб атрымаць некалькi квадратных i кубiчных каранёѓ.
  
  Док Сэвiдж вярнуѓся на сваё месца, а Павук пачаѓ казаць нiзкiм, лiслiвым голасам, якi, здавалася, амаль гiпнатызаваѓ слухача.
  
  "Гэты архидемон, несумненна, самы блiскучы i знаходлiвы працiѓнiк, з якiм хто-небудзь з нас калi-небудзь сутыкаѓся", - заявiѓ ён. "I ѓсё ж, Ватсан, як ведаюць усе, хто змагаецца з злачыннасцю i анархiяй у самых патаемных кутках свайго iстоты, нiколi на свеце не было злыдня, чый перакручаны мозг не прымусiѓ бы яго здзейснiць адну фатальную памылку, якая з часам прывяла да таго, што ён паѓстаѓ перад судом i быѓ пакараны. Рана цi позна, Ватсан, злыднi расплачваюцца за свае злачынствы.
  
  "Выкраданне Тарзана, Холмса i Дока Сэвiдж павiнна было адбыцца на блiскучай выставе еѓрапейскага прагрэсу, дзе быѓ выстаѓлены Бог голага аднарога".
  
  Гэта гаварыѓ Рычард Генры Бенсон, Помсьнiк. Кажучы гэта, ён круцiѓ у руках дзiѓны кiнжал i яшчэ больш дзiѓнага выгляду пiсталет. "Была заменена блiскучая копiя Бога аголенага аднарога, замена, якая выслiзнула б ад дасведчанага вочы самага патрабавальнага лапидариста, i ѓсё ж была выяѓленая просты жанчынай".
  
  "Так, звычайная жанчына". Капiтан Джон Картэр працягнуѓ апавяданне. "Жанчына пераменлiвым натуры, чые прыхiльнiкi па-рознаму iдэнтыфiкавалi яе як прынцэсу Дею Торис Гелиумскую, як Джоан Рэндалл, дачка камiсара кiравання мiжпланетнай палiцыi, як Марго Лейн, верную сяброѓку i спадарожнiцу Ценi, як Джэйн Портер Клейтан, лэдзi Грейсток, i як мiс Эвангл Сцюарт з багемнага кварталы Нью-Ёрка, Грынвiч-Вiлiдж, сярод iншых".
  
  - Гэтая жанчына, - лiслiва ѓмяшаѓся Джетро Дюмон, - Тая Жанчына, калi хочаце, выявiла мудрагелiстую падмену i паспрабавала паведамiць Шэрлака Холмса, лорда Грейстока i Дока Сэвiдж. Яна папярэдзiла Грейстока i Холмса i размаѓляла з Доком Сэвиджем, калi першыя два члена Лiгi, не падазраючы аб прысутнасцi Дока, рушылi раскрываць махлярства i трапiлi ѓ пастку архидемона."
  
  "Я кiнуѓся iм на дапамогу," Сэвiдж скончыѓ свой аповяд, " але злыдзень быѓ падрыхтаваны. Ён выкарыстаѓ Бога Голага Аднарога, каб прывабiць Холмса i Тарзана ѓ пастку, i, выкарыстоѓваючы iх у якасцi прынады, ледзь не злавiѓ у сеткi i мяне. Мне ѓдалося выратавацца, i нiчога больш, а Холмс i Тарзан былi выкрадзеныя разам з Богам Голага Аднарога.
  
  - Значыць, пагроза, аб якой казала яе Вялiкасць... Жанчына, - прамармытаѓ я, запiнаючыся, - пагроза выставiць Бога Аголенага Аднарога на плошчы Святога Кривоногого, была ѓсяго толькi хiтрасцю? Мiстыфiкацыя?"
  
  "Не, доктар Ватсан," ѓмяшалася Цень, " гэтая пагроза рэальная, занадта рэальная. Але значна большую пагрозу парадку i бяспекi свету ѓяѓляе вар'ят, якi ѓ дадзены момант трымае ѓ сваiх лапах Шэрлака Холмса i Тарзан з племя малпаѓ ".
  
  "Зразумела, зразумела", - ашаломлена прамармытала я невыразна. "Але тады- тады якую ролю ты абраѓ для мяне ѓ гэтай драме? Што можа зрабiць сцiплы лекар, а часам i бiёграф вялiкiх людзей у гэтай надзвычайнай сiтуацыi?"
  
  "Вы," загадным тонам вымавiѓ Док Сэвiдж, " павiнны раскрыць злачынства, выратаваць ахвяр i захаваць парадак у сусветнай цывiлiзацыi, доктар Ватсан.
  
  IV
  
  Я памацаѓ у сваiм халаце ѓ пошуках трубкi, адкiнуѓ бескарысны рэвальвер, якiм так па-дурному пагражаѓ Жанчыне, калi яна, здавалася, даѓным-даѓно ѓвайшла ѓ маю кватэру ѓ Лаймхаѓзе, i пачаѓ хадзiць узад-наперад. Мой розум лiхаманкава цямiѓ. Мае думкi кружылiся, як абломкi абломкаѓ, падхопленыя вiрам. Што б зрабiѓ Холмс? гэта было ѓсё, аб чым я мог думаць у той момант. Што б зрабiѓ Холмс, што б зрабiѓ Холмс?
  
  Нарэшце я спынiѓся перад Доком Сэвиджем i спытаѓ: "Пакiнуѓ цi злыдзень пасля сябе якую-небудзь зачэпку - якую-небудзь макулiнку доказы, якой бы трывiяльнай або бессэнсоѓнай яна вам нi здавалася?"
  
  Маршчыны озадаченности i засяроджанасцi прарэзалi глыбокiя разоры на iлбе бронзавага чалавека. Нарэшце ён сказаѓ: "Магчыма, ёсць адна рэч, Ватсан, але ѓ той час яна здавалася мне настолькi iстотнай, што я ледзь звярнуѓ на яе ѓвагу i не магу згадаць пра гэта вам цяпер".
  
  "Дазвольце мне самому меркаваць пра гэта, калi ласка", - раѓнуѓ я ѓ манеры Холмса, на якую толькi быѓ здольны. Да майго задавальнення, бронзавы чалавек адказаѓ так, як заѓсёды адказвалi сведкi на допыце Шэрлака Холмса.
  
  "Д'ябал, па-вiдаць, распрацаваѓ нейкi сверхнаучное прылада, якое памяншала рост яго ахвяр да пiгмеяѓ, i ён пайшоѓ, трымаючы небараку Холмса пад адной рукой, а Грейстока - пад iншага".
  
  "Так," сказаѓ я, падбадзёрваючы, - прашу вас, працягвайце.
  
  "Такiм чынам, доктар Ватсан," працягнуѓ Сэвiдж, - калi гэты д'ябал пакiнуѓ экспазiцыю еѓрапейскага прагрэсу, ён, здавалася, нешта мармытаѓ сабе пад нос. Я ледзь мог разабраць, што менавiта ён казаѓ. Але мне здалося, што гэта што-то накшталт Ангкор-Ват, Ангкор-Ват. Але што гэта магло азначаць, Ватсан?
  
  Я паблажлiва ѓсмiхнуѓся i павярнуѓся да прысутных, якiя сядзелi ѓ казань у храме, назiраючы за супрацьстаяннем памiж Сэвиджем i мной. Маѓклiвым жэстам я даѓ зразумець, што гатовы прыняць iнфармацыю ад любога з iх.
  
  "Гэта экзатычны наркотык?" - спытаѓ адзiн з iх.
  
  "Iмя самога д'ябла?" паспрабаваѓ iншы.
  
  "Нейкая сакрэтная формула?" спытаѓ трэцi.
  
  " Якi-небудзь рэлiгiйны талiсман?
  
  " Лайнмен з Прынстана?
  
  " Найвялiкшы навуковец старажытнага Нептуна?
  
  " Састарэлы марскi тэрмiн?
  
  " Рэзiдэнцыя отжившей свой век манархii?
  
  "Вось i ѓсё", - падбадзёрваючы усклiкнуѓ я. "Я ведаѓ, што веданне знаходзiцца дзе-то сярод вас. Ангкор-Ват - горад, закiнуты ѓ джунглях паганскай Азii. Мы павiнны шукаць гэтага злыдня i яго ахвяры ѓ Ангкор-Ваце.
  
  "Хутка," усклiкнуѓ я, паварочваючыся да Доку Сэвиджу, " неадкладна прыгатуйце транспарт. Мы адпраѓляемся ѓ Ангкор-Ват гэтай ноччу".
  
  "Можна мне пайсцi з табой?" - спытала Цень, круцячы на пальцы пярсцёнак з тапiнамбура.
  
  "Няма, няма, вазьмi мяне", - умяшаѓся Мсцiѓца.
  
  "Я", - усклiкнуѓ Гордан з Йеля.
  
  "Я!" - крыкнуѓ Дэвiд Iнэса. "Я ведаю Тарзана асабiста".
  
  Неѓзабаве ѓсе яны паѓскоквалi са сваiх месцаѓ, штурхаючы адзiн аднаго, каб падысцi да мяне блiжэй, i спрачалiся аб тым, хто з iх павiнен мець гонар суправаджаць мяне ѓ маёй мiсii па выратаваннi Шэрлака Холмса i Джона Клейтана, лорда Грейстока.
  
  "Гэта задача толькi для Дока Сэвiдж i для мяне", - сказаѓ я iм так ласкава, але вызначана, як толькi мог. "Астатнiя з вас павiнны заставацца тут i трымаць сябе ѓ гатоѓнасцi, калi ѓзнiкне неабходнасць у вашых паслугах. А цяпер, Сэвiдж, - звярнуѓся я да бронзавага чалавеку, - загадай каму-небудзь з гэтых добра вядомых лёкаяѓ твайго ѓстановы прыгатаваць транспартны сродак, падыходнае для перавозкi нас у закiнуты горад Ангкор-Ват ѓ джунглях далёкага Усходу.
  
  "Так, сэр", - пагадзiѓся ён.
  
  Я пакляѓся, што надалей цвёрдасць будзе адметнай рысай майго ладу дзеянняѓ.
  
  На працягу некалькiх хвiлiн каманда гратэскавых iстот падрыхтавала адну з дзiѓных лятальных машын, якiя, як паведамiѓ мне Док Сэвiдж, былi вядомыя як автожиры, з вялiкiм запасам палiва, застрашвалага выгляду гарматы Гатлинга перадавой канструкцыi i паясамi з боепрыпасамi. Амаль да таго, як у нас з'явiлася час сардэчна пацiснуць рукi кожнаму члену Лiгi, якую мы пакiдалi ззаду, Сэвiдж i я былi ѓ паветры над арктычнымi прасторамi.
  
  Не прайшло i некалькiх гадзiн, як наш выдатны аѓтажыры шырк-шырк-шырк праляцеѓ над вялiкiм еѓразiйскiм сусветным востравам, у якой-то момант праляцеѓшы над самой плошчай Святога Кривоногого, дзе Бог Аголенага Аднарога павiнен быѓ быць паказаны на жаль Жанчыны i парушэння стабiльнасцi еѓрапейскай цывiлiзацыi, праз якiя-то крыху больш за дваццацi чатырох гадзiн, калi Док Сэвiдж i я пацерпiм няѓдачу ѓ нашай мiсii.
  
  Мы праляцелi над Германскай i Аѓстра-Венгерскай iмперыямi, полуварварскими славянскiмi дзяржавамi на ѓсходзе ад iх, небяспечна праляцелi праз халодныя заснежаныя перавалы ѓ злавесных Уральскiх гарах i апынулiся ѓ Азii. Нiшто не спыняла нас, нiшто не запавольвала нас. Падручныя Сэвiдж абсталявалi аѓтажыры шматлiкiмi дапаможнымi бакамi з гаручым i прадбачлiва забяспечылi нас з Сэвиджем велiзарнай плеценай кошыкам, напоѓненай вытанчанымi стравамi.
  
  Мы праляцелi над шматлюдным Бомбеем, павярнулi на поѓнач, раскiдваючы абгрызеныя косткi дзiка на населеныя качэѓнiкамi пяскi пустынi Гобi, луналi высока над ордамi крыважэрных кiтайцаѓ-язычнiкаѓ, завяршаючы трапезу халодным амарам у маянэзе (кiдаючы пустыя панцыры водных павукападобных ѓ рукi тых, якiя схiляюцца жыхароѓ Усходу) i, нарэшце, перасеклi Танкiнскi залiѓ, прывiтальна махаючы вандроѓным пароходам, пакуль яны не адправiлiся па сваiх маршрутах, пакуль мы зноѓ не апынулiся над сушай, i я не ѓбачыѓ далёка пад коламi паравоза. аѓтажыры - зялёная пышнасць старажытных джунгляѓ.
  
  Неѓзабаве мой спадарожнiк i пiлот паказаѓ ѓнiз, на прасвет у джунглях. Скрозь шырока расстаѓленыя пальмы я мог бачыць пiрамiды i храмы, каланады i пагады антычнага мегаполiса, страчанага на тысячы гадоѓ i толькi позна адкрытага зноѓ, да благоговению i здзiѓлення нават еѓрапейскiх навукоѓцаѓ.
  
  Док Сэвiдж кiраваѓ автожиром, i мы знiжалiся, знiжалiся, знiжалiся ѓ дымящемся трапiчным паветры, пакуль абцягнутыя гумай колы лятальнага апарата не спынiлiся на вяршынi самай высокай пiрамiды Ангкор-Вата.
  
  Мы выбралiся з аѓтажыры i спынiлiся, любуючыся старажытным горадам. У гэтай частцы зямнога шара быѓ свiтанак, i дзе-то дзiкае iстота крычала, вiтаючы сонца, у той час як велiзарныя коткi бясшумна вярталiся дадому пасля сваiх начных вылазак, а птушкi з пер'ем, падобнымi на зiготкiя каштоѓныя камянi, падымалiся ѓ паветра ѓ пошуках трапiчных садавiны, якiмi можна было б паласавацца.
  
  "У такiм горадзе, як гэты, ёсць толькi адно месца, дзе такi маньяк, як наш вораг, мог зладзiць сваю штаб-кватэру", - прагыркаѓ Док Сэвiдж. "Гэта ѓ высокiм храме сонца, i менавiта таму я высадзiѓ нас там, дзе зрабiѓ".
  
  Скрозь жудасную цiшыню мегаполiса джунгляѓ мы спускалiся па гiганцкiм гранiтным прыступках пiрамiдальнай будынка, спыняючыся то для таго, каб ахнуць ѓ благоговейном захапленнi перад майстэрствам якога-небудзь даѓно забытага азiяцкага рамеснiка, то для таго, каб забiць атрутную змяю, то для таго, каб засадзiць у гаршчок насельнiка паветраных прастораѓ з блiскучым апярэннем проста дзеля забавы.
  
  Нарэшце мы дасягнулi зямлi i, прабраѓшыся да велiчнай каланадзе, якая выходзiла ѓ вялiкi зала храма, знайшлi турэмную камеру архидемона - але наша здабыча збегла з куратнiка. Мы з Сэвиджем стаялi ѓ катоѓнi прылады маньяка, здзiѓленыя не столькi яго масiѓнасцю - паколькi яно было менш звычайнай аптэчкi, - колькi шкодным магчымасцямi яго складаных органаѓ кiравання.
  
  Вiдавочна, што д'ябал i яго ахвяры былi тут незадоѓга да нас, i злодзей збег у спешцы, кiнуѓшы сваё пякельнае прылада, калi яму ѓдалося схавацца. I ѓсё ж сама нядбайнасць, праяѓленая зламыснiкам, наводзiла на думку, што ѓ яго былi такiя ж дрэнныя рэчы, цi нават горш, i ён захоѓваѓ iх дзе-то ѓ iншым месцы, куды ён i даставiѓ пацярпелых на буксiры.
  
  Мы з Сэвиджем кiнулiся назад да автожиру, затрымлiваючыся толькi для таго, каб знайсцi такiя зачэпкi, якiя былi неабходныя для вызначэння месца прызначэння ѓцякае д'ябла i яго палонных.
  
  
  
  Так мы гналi iх ад Ангкор-Вата да шумнага сучаснага Токiо, адтуль да ахутаѓ таямнiцамi выспы Вялiкадня, дзе ѓ здзiѓленнi блукалi сярод дзiѓных маналiтных скульптур, пакуль Док Сэвiдж не заклiкаѓ таленты Зялёнага Ламы па дыстанцыйнай сувязi. Гэта свяцiла заахвоцiла адну з дзiѓных статуй расказаць Сэвиджу i мне, што яна бачыла д'ябла i двух яго палонных усяго за некалькi хвiлiн да нашага прыбыцця, якiя накiроѓвалiся зададзеным курсам да амерыканскага селiшчу Пэорыя ѓ правiнцыi Iлiнойс.
  
  Мы iмчалiся праз Цiхi акiян, ротары аѓтажыры гулка стукалi, калi мы ѓцякалi ад дня назад у ноч.
  
  Мы праляцелi над зiготкiмi агнямi гаванi Сан-Францыска, паднялiся на ледзяную вышыню, пралятаючы над Скалiстымi гарамi, зноѓ знiзiлiся, каб памахаць ковбоям тут, заквасцы там, i мы зноѓ убачылi узыход сонца, перш чым дасягнулi Пэорыя.
  
  У нас засталося менш сутак. Мой ахоплены жахам разумовы позiрк прадставiѓ сцэну на плошчы Святога Вiктара i непазбежны распад сусветнага парадку, якi павiнен за гэтым рушыць услед, асаблiва ѓ адсутнасць гэтых двух выратавальнiкаѓ разважных i нармальных людзей, Холмса i Грейстока.
  
  У кожным аванпосте д'ябла, калi мы яго выяѓлялi, выяѓлялася, што ён пакiнуѓ падобную, але больш агiдна удасканаленую мадэль свайго пякельнага катоѓнi прылады, корпус якога блiшчэѓ, панэль кiравання была ѓсеяная клавiшамi i рычагамi, кожны з якiх быѓ пазначаны якой-небудзь таямнiцай абрэвiятурай алфавiтнага або кабалiстычныя значэння, вядомай толькi кату i - я з уздрыгам сказаѓ на заканчэнне - Шэрлаку Холмсу i Джону Клейтону.
  
  З Iлiнойса след вёѓ да закiнутага склада, размешчанага на нiжняй Сёмы авеню ѓ Нью-Ёрку. Там мы з Сэвиджем выявiлi ѓсе новыя i новыя прыстасаваннi д'ябальскага рамёствы i пачулi, як удалечынi грукнулi дзверы ѓ далёкiм канцы будынка, нават калi нашы боты гнеѓна загрукалi услед убегающему маньяку.
  
  Мы пераследвалi яго па доѓгiм тунэлi, якi, здавалася, сыходзiѓ унiз i выгiнаѓся пад самай пародай выспы Манхэтэн, затым пачуѓся грукат - ѓспышка - жудаснае адчуванне скручвання i выварочвання, i мы з Сэвiдж выявiлi, што стаiм бок аб бок каля таго самага лонданскага кiёска, куды Жанчына прывяла мяне на пачатку маёй дзiѓнай адысеi.
  
  "Куды цяпер?" Сэвiдж сутаргава выдыхнуѓ, спраѓджваючыся з хранометрам, якi ён насiѓ на зручным раменьчыку на запясце адной з магутных бронзавых канечнасцяѓ.
  
  
  
  Я на iмгненне задумаѓся, варожачы, куды ѓ велiзарным мегаполiсе мог падацца маньяк. Раптам мяне ахапiла натхненне. Я схапiѓ бронзавага гiганта за локаць i разам з iм пабег да блiжэйшага кiёска, дзе мы занялi другую карэту у чарзе. Я прамармытаѓ таксiсту свае iнструкцыi, i ён хутка крануѓся з месца, капыты коней цокали па лонданскай бруку, да майго вялiкага палягчэння, пакуль мы не спынiлiся перад знаёмым старым будынкам, дзе ѓ мiнулым я правёѓ шмат шчаслiвых гадоѓ.
  
  Я кiнуѓ таксiсту манетку, i мы з Сэвиджем панеслiся ѓверх па лесвiцы, адчайна бiлi ѓ дзверы кватэры на першым паверсе i пераконвалi яе обитательницу, ѓладальнiцу i пастаяннага мэнэджара ѓстановы, далучыцца да нас у нашай мiсii наверсе i прыхапiць з сабой яе ключ-пропуск.
  
  Калi гэтая добрая жанчына павярнула ключ у замку верхняй кватэры, Сэвiдж расчынiѓ дзверы адным ударам свайго магутнага бронзавага пляча, i я прайшоѓ мiма яго з рэвальверам у руцэ i агледзеѓ сцэну ѓнутры.
  
  Там я ѓбачыѓ д'ябла, якi сядзiць за сваёй пякельнай машынай i з манiякальнай хуткасцю варочаюць яе клавiшамi i рычагамi, у той час як на стале побач з iм я ѓбачыѓ бездапаможныя съежившиеся фiгуркi Шэрлака Холмса i Джона Клейтана, танцуючых i верткiя пры кожным удары па клавiшах машыны маньяка. З аднаго боку машыны стаяла велiзарная стос старонак, пакрытых машинописными надпiсамi. З iншага - яшчэ больш высокая чарка чыстых старонак, якiя чакаюць, калi iх запоѓняць словамi.
  
  У машыне д'ябла быѓ усяго адзiн лiст, i кожны раз, калi ён нацiснуѓ клавiшу, на старонцы з'яѓлялася новая лiтара, i з кожным словам я бачыѓ, як боль на тварах двух герояѓ станавiлася ѓсё мацней па меры таго, як iх рост памяншаѓся.
  
  " Стой, д'ябал! - крыкнуѓ я.
  
  Маньяк павярнуѓся на сваiм сядзеннi i манiякальна ѓтаропiѓся на нас з Сэвиджем. Яго валасы былi сiвымi, твар сатанински прыгожым, але адзначаным прыкметамi доѓгага распусты i бязмежнага патураньня сваiм жаданням.
  
  " Такiм чынам, Сэвiдж, - ён змрочна падцiснуѓ вусны, - i Ватсан. Вы знайшлi мяне, цi не так? Што ж, невялiкая карысць ад гэтага вам будзе. Нi адзiн чалавек не можа ѓстаць на шляху Альберта Пейсона Агриколы. Вы згулялi мне на руку. Бачыце, вось двое вашых суайчыннiкаѓ. Усе астатнiя ѓ вашай iдыёцкай Лiзе рушаць услед за вамi. I я адзiн буду валодаць Богам Аголенага Аднарога". I з гэтымi словамi ён велiчным жэстам паказаѓ на стол у процiлеглым канцы пакоя.
  
  Там, на тым самым чырвоным дрэве, дзе столькi гадоѓ прастаяѓ мой газоген памiж футаралам для скрыпкi Холмса i яго апаратам для падскурных iн'екцый, цяпер было пахаванае серабрыстае велiч шэдэѓра Мендэса-Рубиросы, "Бог аголенага аднарога".
  
  "А зараз," пераможна прашыпеѓ Агрикола, " я дадам яшчэ два трафея да сваёй калекцыi лялек i шалупiны.
  
  Ён нахiлiѓся да клавiятуры свайго пякельнага прылады i нацiснуѓ на гэты рычаг, потым на той. З кожным ударам я альбо адчуваѓ штуршок гальванiчнай дынамiкi, пронзающий мой уласны арганiзм, альбо бачыѓ, як бедны Сэвiдж курчыцца ѓ бронзавай агонii.
  
  "Спынi гэта", - мне ѓдалося завыць на д'ябла. "Спынi гэта цi-"
  
  Ён нацiснуѓ яшчэ на адну клавiшу. РАПТАМ я АДЧУђ СЯБЕ НЕВЕРАГОДНА УЗНЁСЛЫМ I НАДЗЕЛЕНЫМ УЛАДАЙ. Я НАЦIСНУђ На КУРОК СВАЙГО РЭВАЛЬВЕРА, I АЛЬБЕРТ ПЕЙСОН АГРИКОЛА РАСКIНУђ РУКI ђ БАКI. ЯГО ЛОКАЦЬ закрануѓ рычаг на апараце, i я прыйшоѓ у норму. Я ѓбачыѓ побач са мной Дока Сэвiдж, массирующего свае хваравiта скрыѓленыя канечнасцi. Я бачыѓ, як Шэрлак Холмс i Тарзан з племя малпаѓ пачыналi з бясконцай марудлiвасцю i ѓсё ж адчувальна паступова вярталi сабе ранейшую форму i рост.
  
  Альберт Пейсон Агрикола упаѓ на дыван з акуратна просверленные дзiркай памiж вачэй.
  
  З раны, здавалася, не цякла кроѓ i не разбрызганные мазгi, а лапiк за лапiкам сухi, жоѓтай, з размазанымi адбiткамi паперы з драѓнянай масы.
  
  OceanofPDF.com
  
  Таксама Майклам Курландом
  
  Анталогii Шэрлака Холмса
  Мой Шэрлак Холмс
  
  
  
  Раманы прафесара Марыярцi
  Пякельнае прылада
  Смерць ад газавага лiхтара
  Вялiкая гульня
  Iмператрыца Iндыi
  
  
  
  Раманы Аляксандра Брасса,
  Занадта рана памерлыя
  Дзяѓчыны ѓ туфлях на высокiх абцасах
  
  OceanofPDF.com
  
  Пра аѓтараѓ
  
  Майкл Мэллори ("Звер з пiка Гуанмин") Незалежны журналiст у сферы забаѓ, якi працуе ѓ Лос-Анджэлесе, Майкл Мэллори апублiкаваѓ больш за 250 часопiсных i газетных артыкулаѓ. Ён таксама з'яѓляецца аѓтарам каля сямiдзесяцi кароткiх апавяданняѓ, у тым лiку "Цiкаѓнасць забiвае", якi атрымаѓ прэмiю Дерринджера ад Грамадства кароткаметражнай дэтэктыѓнай лiтаратуры за лепшы дэтэктыѓны аповяд "Флэш" 1997 года, i публiкаваѓ кароткаметражныя апавяданнi ѓ самых розных выданнях, ад часопiса Discovery, бартавога выдання Hong Kong Airlines, да часопiса Fox Kids. Яго апавяданнi пра Амелii Уотсан з'яѓлялiся ѓ розных выданнях, i дванаццаць з iх сабраны ѓ кнiзе "Прыгоды другой мiсiс Уотсан". Першы раман Амелii Уотсан "Забойства ѓ ванне" цяпер прадаецца ѓ кнiжных крамах.
  
  
  
  Кэралiн Уит ("Вада з Месяца") Студэнтам Калiфарнiйскага ѓнiверсiтэта ѓ Сан-Дыега пашанцавала, што Кэралiн Уит працуе iнструктарам па пiсьму, i гэта можа пацвердзiць любы, хто наведваѓ якiя-небудзь з яе пiсьменнiцкiх семiнараѓ па ѓсёй краiне. Яна з'яѓляецца лаѓрэатам прэмiй "Агата", "Макавити", "Энтанi" i "Шеймус" за свае кароткiя апавяданнi, а яе кнiга "Як пiсаць забойную фантастыку" была апiсана Booklist як незаменнае кiраѓнiцтва для аѓтараѓ дэтэктываѓ i саспенса".
  
  
  
  Пiтэр Бигл ("Мiстэр. Сигерсон") Пiтэр Бигл ѓмее звяртацца са словамi. I вобразамi. I характарыстыкамi. Аб гэтым можна прачытаць у больш чым тузiне раманаѓ i зборнiкаѓ апавяданняѓ, у тым лiку "Прыгожае i адасобленае месца", "Апошнi аднарог" i "Я бачу па свайму разам". Ён таксама пiша апавяданнi, сцэнарыi, тэлеперадачы i час ад часу лiбрэта, а таксама праводзiць пiсьменнiцкiя семiнары, разам з чытаннямi, лекцыямi i канцэртамi. Канцэрты? Бигл - вядомая фолк-спявачка, якая валодае чатырма мовамi - ангельскай, французскай, нямецкай i iдыш, - якая выступала на розных пляцоѓках Калiфорнii i некалькiх iншых штатаѓ. Як ён сказаѓ, "Спевы i мыццё посуду - гэта адзiнае, чым я займаѓся за грошы".
  
  
  
  Лiнда Робертсан ("Таямнiца доктара Торвальда Сигерсона") Лiнда Робертсан займаецца крымiнальным правам у некамерцыйнай юрыдычнай фiрме з Сан-Францыска. Яна публiкавала навуковую лiтаратуру ѓ San Francisco Chronicle, онлайн-часопiсе Salon, i Форуме CACJ (Калiфарнiйскiх адвакатаѓ па крымiнальнай правасуддзя), а таксама з'яѓляецца суаѓтарам "Кiраѓнiцтва поѓнага iдыёта па неразгаданай таямнiц", у якiм разглядаюцца самыя розныя тэмы, ад НЛА i снежнага чалавека да таго, хто на самай справе напiсаѓ п'есы Шэкспiра.
  
  Гэта другая вылазка Робертсона ѓ свет Шэрлака Холмса, першая, " успамiнае мiсiс Хадсон, - з'явiлася ѓ "Маiм Шэрлака Холмса".
  
  
  
  Рыс Боуэн ("Справа аб змрочным слузе") Аѓтар надзвычай чытаных раманаѓ пра констебле Эвансе, дзеянне якiх адбываецца на яе радзiме па матчынай лiнii, у Уэльсе, Рыс Боуэн вырасла ѓ Бацi, Англiя, i хадзiла ѓ школу ѓ Англii, Аѓстрыi i Германii. Пасля выхаду сваёй першай п'есы "Гадзiны дзьмухаѓца", спродюсированной Бi-бi-сi ѓ Лондане, Рыс збегла ѓ Сiднэй, Аѓстралiя, i ѓладкавалася працаваць на аѓстралiйскае вяшчанне. У 1966 годзе яны з мужам пасялiлiся ѓ Сан-Францыска, дзе яна i жыве з тых часоѓ, забаѓляючы англамоѓны свет адзначанымi ѓзнагародамi дзiцячымi кнiгамi, кнiгамi для моладзi, гiстарычнымi раманамi i дэтэктывамi. Яе апошнi серыял "Таямнiцы Молi Мэрфi" распавядае пра прыгоды маладой iрландскай iмiгранткi ѓ Нью-Ёрку стогадовай даѓнiны. Молi дзёрзкая, яркая, разняволеная i, як казалi ѓ Нью-Ёрку стагоддзе таму, у ёй шмат адвагi.
  
  
  
  Бiл Пронзини ("Выхадка з вар'ята дома") Рознабаковы, пладавiты, з багатым уяѓленнем i адзiн з лепшых стылiстаѓ прозы ѓ вядомай сусвету, Бiл Пронзини з'яѓляецца аѓтарам шэсцьдзесят раманаѓ, у тым лiку трох у суаѓтарстве са сваёй жонкай, пiсьменнiцай Марсией Мюлер, i дваццацi дзевяцi ѓ сваёй папулярнай серыi "Безназоѓны дэтэктыѓ". Ён напiсаѓ чатыры навукова-папулярныя кнiгi, дзесяць зборнiкаѓ апавяданняѓ i мноства нявыдадзеных апавяданняѓ, артыкулаѓ, эсэ, кнiжных аглядаѓ i малюнкаѓ на сурвэтках, а таксама рэдагаваѓ цi быѓ сурэдактар шматлiкiх анталогiй. Яго працы перакладзены на васемнаццаць моѓ i апублiкаваныя амаль у трыццацi краiнах. Ён атрымаѓ тры прэмii Шеймуса, дзве за лепшы раман i ѓзнагароду за пажыццёвыя дасягненнi ад асацыяцыi пiсьменнiкаѓ-прыватных дэтэктываѓ Амерыкi, а таксама шэсць намiнацый на прэмiю Эдгара "Пiсьменнiкi-детективщики Амерыкi".
  
  
  
  Michael Kurland ("Reichenbach") Аѓтар больш за трыццаць раманаѓ i мноства апавяданняѓ, артыкулаѓ i iншага хламу, Майкл Курланд адмовiѓся ад сваёй тэатральнай кар'еры i заняѓся пiсьменствам, калi конь памерла. Дзеянне яго апавяданняѓ разгортваецца ѓ эпохах i месцах ад старажытнага Рыма да далёкай будучынi; ѓсюды, дзе чытач не занадта лёгка заѓважыць анахранiзмы. Яго работы былi намiнаваныя на дзве прэмii Edgars i Амерыканскую кнiжную прэмiю i з'яѓлялiся на многiх мовах, часам па тры або чатыры на адной старонцы. Лiчыцца, што гэта фрагменты аднаго вялiкага твора, даследаваннi унтерменшей. Курланд напiсаѓ чатыры рамана i серыю апавяданняѓ пра прафесара Джэймса Марыярцi. Больш падрабязную iнфармацыю можна даведацца на яго вэб-сайце: michaelkurland.com.
  
  
  
  Кэрал Кiмсьцi ("Дзiѓны выпадак са жрыцай вуду") Драматург, пiсьменнiца i педагог Кэрал Кiмсьцi ѓзбагацiлi нас разнастайнасцю сваiх дасягненняѓ. Яе п'есы ставiлiся ѓ Players Club, тэатры на вулiцы Ван Дам, Manhattan Punchline i Playwrights Horizons ѓ Нью-Ёрку. I, як усiм вядома, калi вы можаце зрабiць гэта там, вы можаце зрабiць гэта дзе заѓгодна. Сярод яе дэтэктыѓных раманаѓ - "Зорка Iндыi" i "Прывiды абацтва Торэ".
  
  
  
  Гэры Ловизи ("Прыгоды знiклага дэтэктыва") Прызнаны прыхiльнiк Холмса i дасведчаны чалавек, Гэры Ловизи напiсаѓ некалькi папярэднiх пародый на Холмса, у тым лiку "Прапажу брытанскага барка Сафi Андэрсан" i "Вялiкую гульню Майкрофта". Ён з'яѓляецца аѓтарам даведачнай бiблiяграфii "Шэрлак Холмс: вялiкi дэтэктыѓ у мяккай вокладцы" i рэдактарам "Paperback Parade", вядучага ѓ свеце выдання аб калекцыйных кнiг у мяккай вокладцы. Як выдавец, гэты шматгранны джэнтльмен апублiкаваѓ вершы аб Холмсе некалькiх аѓтараѓ, а таксама мноства навукова-папулярных твораѓ Шерлокианы.
  
  
  
  Ловиси будзе вiтаць або, па меншай меры, памяркоѓна ставiцца да каментарах, адрасаваным яму на яго вэб-сайце: www.gryphonbooks.com.
  
  
  
  Майкл Колiнз (Дэнiс Линдс) ("Залаты крыж") У 1967 годзе Дэнiс Линдс напiсаѓ першы дэтэктыѓны раман Дэна Форчуна, выкарыстоѓваючы псеѓданiм машыны смерцi Майкла Колiнза. У той час ён таксама быѓ Маркам Сэдлером, Джонам Кроѓ, Уiльямам Арденом i Карлам Деккером. Цяпер выйшла дваццаць кнiг Дэна Форчуна, апошняй з якiх з'яѓляецца "Свет Форчуна", зборнiк апавяданняѓ. Ён атрымаѓ мноства ѓзнагарод, у тым лiку прэмiю Эдгара i дзве намiнацыi на прэмiю Эдгара, i удастоены мноства ѓзнагарод, у тым лiку прэмii "Пiсьменнiкi-дэтэктывы Амерыкi за пажыццёвыя дасягненнi" i спецыяльнай падзякi ад заходнегерманскай Arbeitsgemeinschaft Kriminalliteratur.
  
  
  
  Рычард Лупофф ("Бог голага аднарога") Дзеянне гэтай фiнальнай гiсторыi разгортваецца ѓ свеце альтэр-эга Рычарда Лупоффа, Ova "Гамлет". Бо, як добра выказалiся французы, Ova Hamlet - гэта псеѓданiм Рычарда Люпоффа. Ova - майстар пародыi, што "Бог голага аднарога" даказвае па-за ѓсякай ценю сумневу.
  
  Лупофф i раней бываѓ у свеце Шэрлака Холмса ѓ такiх апавяданнях, як "Выпадак з доктарам, у якога не было бiзнесу", "Прыгода бульварнага забойцы" i "Прыгода са знакам Гурика". Аповяд Лупоффа "Выпадак з безграшовы кавалера", якi з'яѓляѓся ѓ папярэдняй анталогii Холмса "Мой Шэрлак Холмс", быѓ абраны для перавыдання ѓ "Лепшых амерыканскiх дэтэктыѓных гiсторыях 2004 года". I мы ѓсе ганарымся iм.
  
  OceanofPDF.com
  
  Заѓвагi
  
  1
  
  Вы павiнны прызнаць, што гэта першы раз, калi вы бачыце iмёны Эйнштэйна i Понцiя Пiлата ѓ адным абзацы адзiн ад аднаго. Уражвае, цi не так?
  
  OceanofPDF.com
  
  
  
  ШЭРЛАК ХОЛМС: СКРЫТЫЯ ГАДЫ. Аѓтарскае права No 2004, Майкл Курланд. Усе правы абаронены. Нiякая частка гэтай кнiгi не можа быць выкарыстана або прайграная якiм-небудзь чынам без пiсьмовага дазволу, за выключэннем кароткiх цытат, якiя змяшчаюцца ѓ крытычных артыкулах або аглядах. За iнфармацыяй звяртайцеся ѓ St. Martin's Press, 175, Пятая авеню, Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, 10010.
  
  "Звер з пiка Гуанмин" аѓтарскае права No 2004 Майкла Мэллори. "Вада з Месяца" аѓтарскае права No 2004 Кэралiн Уит. "Мiстэр Сигерсон" аѓтарскае права No 2004 Пiцера Бигла. "Таямнiца доктара Торвальда Сигерсона" аѓтарскае права No 2004, Лiнда Робертсан. "Справа змрочнага слугi" аѓтарскае права No 2004, Рыс Боуэн. "The Bughouse Caper" аѓтарскае права No 2004 Бiла Пронзини. "Райхенбах" аѓтарскае права No 2004 Майкла Курланда. "Дзiѓны выпадак са жрыцай Вуду" аѓтарскае права No 2004 Кэрал Кiмсьцi. "Прыгоды знiклага дэтэктыва" аѓтарскае права No 2004 Гэры Ловизи. "Залаты крыж" аѓтарскае права No 2004, Дэнiс Линдс. "Бог аголенага аднарога" (упершыню з'явiѓся ѓ часопiсе "Фантастыка", жнiвень 1976 г.) аѓтарскае права No 1976, Рычард Лупофф.
  
  
  
  
  
  www.minotaurbooks.com
  
  
  
  
  
  Дызайн : Фiл Маццоне
  
  
  
  
  
  eISBN 9781466826137
  
  Першае выданне электроннай кнiгi : чэрвень 2012 г.
  
  
  
  
  
  Каталагiзацыя дадзеных Бiблiятэкi Кангрэса ѓ публiкацыях
  
  Шэрлак Холмс - Скрытыя гады / пад рэдакцыяй Майкла Курланда.
  
  п. гл.
  
  Змест: Выпадак са журботным слугой / Мал Боуэн-Райхенбек / Майкл Курланд-Бог аголенага аднарога / Рычард Лупофф- мiстэр Сигерсон / Пiтэр Бигл- Звер з пiка Гуанмин / Майкл Мэллори-Вада з месяца / Кэралiн Уит-Прыгоды знiклага дэтэктыва / Гэры Ловизи-Таямнiца доктара Торвальда Сигерсона / Лiнда Робертсан-Вар'ят дом / Бiл Пронзини-Дзiѓная справа жрыцы вуду / Кэрал Кiмсьцi-Залаты крыж / Майкл Колiнз.
  
  ISBN 0-312-31513-9 (he)
  ISBN 0-312-35156-9 (pbk)
  EAN 978-0-312-35156-4
  
  PR1309.H55S47 2004
  813'.087208351-dc22
  
  2004046802
  
  OceanofPDF.com
 Ваша оценка:
Связаться с программистом сайта.

Новые книги авторов СИ, вышедшие из печати:
О.Болдырева "Крадуш. Чужие души" М.Николаев "Вторжение на Землю"

Как попасть в этoт список

Кожевенное мастерство | Сайт "Художники" | Доска об'явлений "Книги"